Aavashyak Sutram

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 504

आवश्यकसूत्रस्य ' 'अणागय' अनागत वैयारत्यादिकारणवशानिर्दिष्टसमयामागेत्र तपः करणम् (१) 'अइफत' अतिक्रान्त-निर्दिष्टसमयमतिक्रम्य तपोविधानम् (२)। 'कोडीसहिय' कोटिसहितम् यया कोटया तपः समारब्ध तयैव तस्य परिसमापनम्, अर्थाचतुर्भक्तादिना समारब्ध तपश्चतुर्भक्तादिनैव समापनीयम् । "णियटिय' नितरा यन्त्रित पतिज्ञया पतिवद्ध नियन्त्रितम्-यावृत्यादिप्रगाढकारणसद्भावेऽपि 'मयाऽवश्यमेवामुकदिवसे तपः वर्तव्य'-मिति प्रतिज्ञाया कृताया कारणे सत्यपि नियमिततपश्चरणम् (४)। एतच्च वज्रर्पभनाराचसहन नधारिणाऽनगारेणैव वियते । 'सागार' उत्सर्गाऽपवादहेतुगर्भेणाऽऽकारेण सह वर्तत इति साकारम् , इहोत्सर्गपक्षेऽनाभोग-सहसाकाराभ्यामवश्य भाव्यम् । अपवादपक्षे च महत्तराधाकारैः (५)। 'अणागार' अविद्यमाना आकारा
(१) अनागत-वैयावृत्त्य (वेयावच ) आदि कारणवश नियत समय से पहले तप करना, (२) अतिक्रान्त-नियत समय के बाद तप करना, (३) काटिसहित-जिस कोटि (चतुर्भक्त आदि क्रम) से प्रारम्भ किया उसीसे समाप्त करना, (४) नियन्त्रित-वैयावृत्त्य (वेयावच) आदि प्रवल कारणो के हो जाने पर भी सकल्पित तप का परित्याग न करना, यह प्रत्याख्यान वज्रऋषभनाराचसहननधारी अनगार ही कर सकते है। (५) सागार-जिसमें उत्सर्ग अवश्य रखने योग्य अण्णत्थणाभोग भोर सहसागार रूप तथा अपवाद (महत्तर आदि) रूप आगार हो उसे सागार कहते है, (६) अणागार-जिसमे उक्त
(१) मनायत-वैयाकृत्य (वैया१२) मा ४५९५ १० नियत (निर्वाय કરેલા સમય પહેલા તપ કરવું, (૨) અતિક્રાન્ત નિયત નિર્ણય કરેલા) સમય પછી તપ કરવું, (૩) કેટિસહિત-જે કેટિ (ચતુર્ભકત આદિ કમ) થી પ્રારંભ કર્યો તેનાથી જ સમાપ્ત કરવું, (૪) નિયત્રિત-વૈયાવૃજ્ય આદિ પ્રબલ કારણે બની જાય તે પણ સ ક૫ કરેલા તપને પરિત્યાગ ન કર, આ પ્રત્યાખ્યાન વાવનારાચ–સહનન-ધારી અણગારજ કરી શકે છે, (૫) સાગાર-જેમાં ઉત્સર્ગ અવશ્ય રાખવા ચગ્ય “અણુયુગ” અને “ સહસાગાર રૂપ” તથા અપવાદ (મહાર-મોટા આદિ) રૂપ આગાર હોય તેને સાગર કહે છે (૨) અણગાર-જેમાં કહેલા અપવાદ રૂપ આગાર (છ) રાખવામાં નહિ આવે