________________
४८
आवश्यकभूत्रस्य
-
-
रक्षन्तरतदये 'माण मा हण' इत्यादिवाक्यैः सर्वानुपदिशन्ति भीष्ममवपरम्परोद्भुतप्रभूतभीतिभूमभीरुभूताऽद्भुतानन्दसन्दोहकन्दलीयमानाऽपुनराशत्तिविशिष्टनित्रतिपुर्यवितथपथ प्रदर्शयन्तीति चैपा नमस्करणीयस्वमईताम् । __णमो सिद्धाण' इति, नमः सिदभ्यः, असेत्सुः साधनीयाऽखिलकार्यसाधनेन परिनिष्ठितार्था अभूवन्निति, असेधिपु'शाश्वविकतयाऽपवर्गम् अनन्तचतुष्टयरूप मङ्गल च भापनिति या सिद्धाः ॥ सिदत्व च सिद्धाना न दीपनिर्वाणबदभावरूप किन्तु सद्भावस्वरूपमत एव चक्रवर्त्यादिमनुष्यानारभ्याऽनुत्तरविमानपर्यन्तै वैरपि
____ अरिहन्त भगवान स्वय पट्काय की रक्षा करते हुए दूसरों को 'मा रण मा हण' इस प्रकार का उपदेश देने वाले, तथा भयङ्कर भवपरम्परासे उत्पन्न महाभय के कारण व्याकुल भव्यों को अलौकिक आनन्द के मूलभूत, पुनरावृत्ति (आवागमन)-रहित मोक्षपुरी के पवित्र मार्ग को दिखलाने वाले है, अतएव ये नमस्कार के योग्य हैं (१)।
___ 'नमो सिद्धाण' समस्त कर्तव्यों की सिद्धि होने के कारण कृतकृत्य, तथा शाश्वतिक मोक्षसुख और अनन्तचतुष्टयरूप मङ्गल को प्राप्त हुए सिद्धों को नमस्कार हो।
सिद्धों का सिद्धत्व दीपक बुझ जाने की तरह अभावस्वरूप नहीं, किन्तु सद्भावस्वरूप है, अतएव मनुष्यों में चक्रवर्ती से लेकर મહાભયના કારણથી વ્યાકુલ ભને અલૌકિક આનન્દના મૂળભૂત, પુનરાવૃતિ (આવાગમન)-રહિત એક્ષપુરીના પવિત્ર માર્ગને બતાવવાવાળા છે, એટલે એ નમસ્કાર કરવાને એગ્ય છે
'नमो सिद्धाण' सायना सिद्धि पाथी कृतकृत्य तथा शायति माक्ष સુખ અથવા અનત-ચતુષ્ટયરૂપ મ ગલને પ્રાપ્ત કરેલા સિદ્ધોને નમસ્કાર હિ
સિદ્ધનું સિદ્ધત્વ દીપકના કરી જવાની જેમ અભાવસ્વરૂપ નહિ પણ સદ્ભાવ સ્વરૂપ છે એટલા માટે મનુષ્યમાં ચક્રવર્તીથી લઈને અનુત્તર વિમાન સુધી દેવતા એને પણ દુર્લભ તથા બીજા સુખની અપેક્ષાએ એના સુખે અનત ગણ છે, કારણ
१-'पिधु सराद्धी' इत्यस्मादनिटो देवादिकात् , 'पिध गत्याम्' इत्यस्मात्सेटो भौवादिकात् , 'पिधू शास्त्रे मागल्ये च ' इत्यस्माद्वेटो भौवादिकाद्वा कर्तरि क्तः । व्युत्पत्त्य तराणि यथामत्यूहनीयानि ।
