________________
१९
मुनितोपणी टीका
नीयतामासाच पिधानीय कुमार्गमानृत्य शैत्यादिस्थानीयाऽष्टविधकर्म्मभ्यो रक्षन् धारकाणा भव्याना मुखशोभा परममङ्गल च तनोतीति । अथवा मूचयति=सीव्यति स्रवति वाऽर्थानिति निरुक्त परिपाव्या सूत्रम्, 'स्वल्पाक्षरमसन्दिग्ध, सारवद्विश्वतोमुखम् । अस्तोभमनवय च, सून सूत्रविदो विदुः ॥ १ ॥ ' इत्युक्तमन्यत्र । सूत्रस्यार्थापेक्षितयैवोपयोगित्वादाह - ' अत्थागमे ' इति, अर्थ्यते = याच्यते, अथवा
व्यारयान आदि के द्वारा विस्तृत हो कर आस्रवों को ढकता है, अष्टविध कर्मों से बचाता है, धारण करने वाले की शोभा बढाता है, या जैसे सूई के द्वारा वस्त्रों के टुकडे सीये जाने पर तरहतरह के सुन्दर वस्त्र बनकर लोगों के उपकारक होते हैं, वैसे ही जो बहुत से फुटकर अर्थों से जोडा जाकर भव्यों के लिये अपूर्व लाभदायक होता है, अथवा जैसे किसी झरने से पानी झरता है उसी प्रकार जिसमें से उत्तमर अर्थ निकलता है उसे 'सूत्र' कहते है। कहा भी है
is
जिसमें अक्षर थोडे पर अर्थ सर्वव्यापक, सारगर्भित, सन्देहरहित, निर्दोष तथा विस्तृत हो उसे विद्वान लोग 'सूत्र' कहते हैं " ॥ १ ॥
तद्रूप (सूत्ररूप) आगम सूत्रागम कहलाता है 1
जो मुमुक्षुओं से प्रार्थित हो उसे अर्थागम कहते हैं । केवल सूत्रागम या अर्थागम से प्रयोजन सिद्ध नही हो सकता, इसलिये सूत्र और अर्थरूप ' तदुभयागम' कहा है। इनमें जो कुछ क्रमको તથા આચાય વિગેરેના વ્યાખ્યાનાદિ-ઢારા વિસ્તૃત થઇને આસ્રવેશને ઢાકે છે, અષ્ટ પ્રકારના કર્મોથી બચાવે છે, ધારણા કરવાવાળાની Àભા વધારે છે, અથવા જેવી રીતે સાય-દ્વારા કાપડના ટુકડા સીવાઈ ગયા પછી તરેહ તરેહના સુદર વજ્ર બનીને લેાકેા માટે ઉપકારી બને છે તેની રીને જે ઘણા પ્રકારના અર્ધાં થી સગૃહીત થઈ ને ભળ્યેને અપૂર્વ લાભદયક થાય છે, અથવા જેવી રીતે કાર્ય ઝરણામાથી પાણી ઝરે છે એવી રીતે જેમાથી ઉત્તમ અર્થ નિકળે છે, તેને સૂત્ર કહે છે
पशु
જેમા અક્ષર થાડા છતા પણુ અર્થ સવ્યાપક, સારગભિત, સદેહેરહિત નિર્દોષ તથા વિસ્તૃત હેય તેને વિદ્વાન માણસે સૂત્ર કહે છે
वद्रूप ( सूत्र३५ ) भागम- सूत्रागम उपाय छे
કેવળ સૂત્રાગમ
જે મુમુક્ષુઓથી પ્રાર્થિત હોય તેને અર્ધાંગમ કહે છે અગર અર્ધાંગમથી પ્રયાજન સિદ્ધ નથી થઇ શકતુ, એટલા માટે સૂત્ર અને અર્થરૂપ તદુભયાગમ કહેલ છે એમા જે થાડુક ક્રમને છેડીને અર્થાત્ ક્રમ ક
