________________
भावश्यकमनव
-
यते । पतिशब्दोऽत्र मातिहल्ये तेन प्रतिकल मणम्पराटस्य गमन-प्रतिक्रमण, पूर्व शुभयोगेभ्यो विनिष्क्रम्याऽशुभयोगसमाप्तस्यात्मनः पुनस्तेष्वेव शुभयोगेषु सक्रमणमित्यर्थः । तथा चोक्तम्
" स्वस्थानादपरस्थाने, प्रमादासंगतस्य यत् । तत्रैव क्रमण भूया अतिक्रमणमुच्यते ॥” इति, " गतस्यौवयिक भाव क्षायोपशमिकारपुनः ।
क्षायोपशमिकाऽऽवेश प्रतिक्रमणमुश्यते ॥” इति च । या प्रतिशब्द आभिमुख्यार्थका लक्षणेनामिप्रती आभिमुख्ये' इत्यादी करने से कर्मनिदान का प्रतिषेध दिखलाया जाता है। शुभ योग से अशुभयोगमें पहुंची हुई आत्माको फिर से शुभयोगमें लेजानेका माम प्रतिक्रमण है । जैसा कि कहा है--
'प्रमाद वश अपने स्वरूपसे अशुभ योगमें प्रवृत्त आत्माका जो फिरसे अपने स्वरूपमें आना उसे प्रतिक्रमण करते हैं ॥१॥' तधा
क्षायोपशमिक भावसे औदायिक भाव को प्राप्त आत्मा के फिरसे क्षायोपशामिक भावमें प्रवेश करने को प्रतिक्रमण कहते
___ अथवा जिससे मोक्ष के सम्मुख जाया जाय, या शुभ ત્યાગ કરવાથી કમનિદાન પ્રવિધ બતાવવામા આવે છે ભગથી અશુ
ગમાં પહેલ આત્માને ફરીથી શુભગમાં લઈ જવાનું નામ પ્રતિક્રમણ છે જેમ કહ્યું છે કે
પ્રમાદવશ પિતાને વરૂપથી અશુભ ગમા પ્રવૃત્ત આત્માનું ફરીથી લિમ વરૂપમાં આવવું તેને પ્રતિક્રમણ કહે છે કે ૧
તથા શાપથમિક ભાવથી દયિક ભાવને પામેલ આત્માને ફરીથી સાપશમિક ભાવમાં પ્રવેશ કરવા પ્રતિક્રમણ કહે છે (૧)
અથવા જેનાથી મિક્ષની સન્મુખ જવાય અથવા શુભમ વાર વાર १-प्रतिक्रमणशब्दच प्रति+पूर्वकात् 'क्रम पादविक्षेपे' इत्यस्मात्
ल्युटें प्रत्यये सिद्ध ।
