Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAra bAvakanA yAne navapade prakaraNa (gujarAtImAM bhAvAnuvAda) - bhAvAnuvAdakAra : pU. AcArya zrImad vijayarAjazekharasUri ma. : prakAzaka : zrI vijayadAnasUrIzvarajI jaina jJAnamaMdira ane pauSadhazAlA TrasTa kALupura roDa, amadAvAda-380 001
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya nama: zrIdAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUrigo namaH huM nama: zrAvakanAM bAra vato yAne navapadaprakaraNa : mUlagranthakAra : sakalasiddhAMtasAravedI pa. pU. AcAryadevazrI devaguNasUrIzvarajI mahArAjA : TIkAkAra : nipuNamati pa. pU. mahopAdhyAya zrIyadeva mahArAjA * : bhAvAnuvAdakAra : siddhAMtamahedadhi sva. pa. pU. AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI ma. nA paTTAlaMkAra paramagItArtha parama pUjya AcArya deva zrImadvijayahIrasUrIzvarajI ma. nA ziSyaratna parArthaparAyaNa pa. pU. AcAryadeva zrImadvijayalalitazekharasUrIzvarajI ma. nA vinaya AcAryadevazrI rAjazekharasUri mahArAja : prakAzaka:: zrIvijyadAnasUrIzvarajI jaina jJAnamaMdira ane paiSadhazALA TrasTa kAlupura roDa, amadAvAda-380001. : mUlya : 50=00 nakala 1000, - vi. saM. 2047 sucanA :- A pustaka jJAnakhAtAnI rakamamAMthI prakAzita thayela hovAthI pU. sAdhu-sAdhavI ke jJAnabhaMDAra sivAya koI paNa gRhastha A pustaka vasAvavuM hoya te chApelI kiMmata cUkavIne ja vasAvavuM, anyathA deSanA bhAgIdAra banI javAya.' mudra kAMtilAla DI. zAha, "bharata prinTarI", nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, rIlIpharoDa, amadAvAda-1 : phona : 387964
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ prakAzakIyA zrI vijayadAnasUrIzvarajI jaina jJAnamaMdira ane pauSadhazALA TrasTa-taraphathI A zrI "navapada prakaraNa" graMthanuM prakAzana karatAM ame AnaMda anubhavI rahyA chIe. A eka atyaMta mahattvano upayogI graMtha che. tenA para gujarAtI bhAvAnuvAda A pahelavahele ja prakAzita thaI rahyo che. A prakAzananI pUrvabhUmikA kAMIka A pramANenI che. sakalAgamarahasyaverI paramagurudeva zrImada vijayadAnasUrIzvarajI mahArAjanA paTTa prabhAvaka karmasAhityanipuNamati siddhAMtamahodadhi pUjya AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra paramazAsanaprabhAvaka, saMghasthavira suvizAlagacchAdhipati zrImadvijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnI amArA jJAnamaMdira upara sadaiva kRpAbdi varasI rahI che, jenA prabhAve prativarSa pU. AcAryAdi munibhagavaMtone uttama cAturmAsa-ga maLatuM rahe che. te pramANe vi. saM. 204panA cAturmAsa mATe pUjya gacchAdhipatizrInI AjJA ane AzIrvAdapUrvaka teozrImaddanA laghugurubhAtA parama gItArtha sva. pUjya AcAryadeva zrImadvijayahIrasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTadhara pUjya AcAryadeva zrImadvijayalalitazekharasUrIzvarajI mahArAja, pUjya AcAryadeva zrImadvijaya rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Adi svaparivAra sAthe atre jJAnamaMdiramAM padhAryA. teozrInA prabhAve cAturmAsamAM ArAdhanA-prabhAvanAnI suMdara suvAsa phelAI. pU. A. zrImadvijayarAjazekharasUrIzvarajI mahArAjanI sudha zailIthI aneka prAcIna graMthanA gurjara anuvAda prasiddha thayA che. abhyAsIo mATe teozrInA e prakAzane khUba ja upakAraka banI rahyA che. Avo ja eka A zrI navapada prakaraNa graMtha che, jenI upara pUjyazrIe gujarAtI bhASAmAM suMdara bhAvAnuvAda karyo che. A graMthanA prakAzanane lAbha amArA TrasTane ApavA ame lekhaka pUjyazrIne vinaMti karatAM teozrIe amArI vinaMtino svIkAra karI amArA TrasTa hastakanA jJAnadravyanA sadupayeganI amane taka ApI che ane tenA pariNAme A graMtha Aje prakAzita thaI rahyo che. A prasaMge eka spaSTatA karavI atyaMta jarUrI che ke jJAnadravyane upayoga mukhyatve prAcIna graMthanA hastalekhana, jJAnabhaMDAronI jALavaNI, pU. sAdhu sAdhvI bhagavaMtanI adhyayana-vyavasthA AdimAM samucita rIte ja karo egya che. AvA graMthanuM prakAzana karavAnuM kartavya che ke yathAzakti zrAvakoe ja adA karavAnuM che. te zakya na hoya ane jJAnadravyane..upaga. anivArya bane te paNa temAM jarUrI maryAdAnuM pAlana Avazyaka che. tethI ja pU. sAdhu-sAdhvI bhagavaMte tathA zrI saMghe hastakanA jJAnabhaMDArane ja A
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha sAdara samarpita karAze. gRhasthoe A graMtha vasAvavo hoya te tenuM pUruM mUlya jJAna khAte arpaNa karIne ja vasAvavo. ane jJAnabhaMDAramAMthI vAcana karavA mATe upaga karavo hoya te tene yogya nakare jJAna khAte ApavA cUkavuM nahi, jethI kaI paNa prakAranA doSanA bhAgIdAra na thavAya. prAMte jeozrInA zubha AzIrvAdathI A graMtha prakAzita thaI rahyo che te pUjyapAdyazrI gacchAdhipatizrIjI tathA anuvAda pUjya AcAryadevazrI rAjazekharasUrIzvarajI mahArAja Adi pratye kRtajJatA darzAvavApUrvaka aMtaranA AnaMda sahita A graMtha ame prakAzita karI rahyA chIe. A graMthanA vAcana-manana-ciMtana dvArA "jJAnasya phala virati " e zAstra ukti anusAra sI kaI virati dharmane AtmasAt karanArA banI AtmakalyANa sAdhanArA bane e ja maMgala kAmanA zrI vijayadAnasUrIzvarajI jaina jJAnamaMdira ane pauSadhazALA TrasTa
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ pa. pU. gacchAdhipati AcAryadeva zrImad vijayarAmacaMdrasUrIzvarajI mahArAjAne eka pAvana paricaya A AdezamAM bhUtakALamAM evA aneka mahApuruSa thaI gayA ke jeo satya ane siddhAMtanI sAme UbhA thayelA aneka paDakAro sAme pahADanI jema aNanama UbhA rahyA. ApaNuM e moTuM saubhAgya che ke vartamAna viSama yugamAM paNa evI kaI kaI vibhUtinA ApaNane darzana thAya che, jemAMnI eka vibhUti che pU. AcAryadeva zrImad vijayarAmacandrasUrIzvarajI mahArAjA salagamarahasyavedI parama gItArtha sva. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijayadAnasUrIzvarajI mahArAjAnA paTTAlaMkAra siddhAMtamahodadhi karmasAhityaniSNAta sva. pUjyapAda AcAryadeva zrImadvijaya premasUrIzvarajI mahArAjAnA prathama paTTAlaMkAra evA A mahApuruSanI aneka virala vizeSatAomAMnI prathama dRSTie najare caDhe tevI eka vizeSatA che satyanA pakSe aDIkhama UbhA rahevAnI pahADanA jevI aNanamatA ! aneka jhaMjhAvAte vacce paNa Agamana abhaya kavacane varelA A mahApuruSa satyanA pakSe Aja sudhI aDaga rahyA che. teozrInI e aDagatAe vartamAna yuganA itihAsamAM aneka prabhAvazALI suvarNa pRSTho umeryA che. teozrInI siddhAMtaniSThA pratye anekanA mastaka jhukI gayA vinA rahetA nathI. vikramanI 15ranI sAlamAM jagyA ane sattara varSanI yuvAna vaye vi. saM. 196mAM saMyamadharma svIkAryo. nava dAyakAthI paNa adhika dIrdhAyu dharAvatA A mahApuruSa hAla 78 varSano saMyama paryAya ane 55 varSano sUripada paryAya dharAve che. ApaNe teozrInA zAsanasamarpita, siddhAMtaniSThA dhanyatama jIvananuM vihaMgAvalokana karIe. vi. saM. 1952 thI 20 47 sudhInA 96 varSanA samaya sAgaranA kinAre UbhA rahIne pUjyazrInA vyaktitvane nihALavAne prayAsa karIzuM te teozrInuM jIvana eka dIvAdAMDI samuM jaNAyA vinA raheze nahi. svayaM tisvarUpa rahIne jagatamAM ajavALA pAtharavAnuM bevaDuM puNyakArya karatuM teozrInuM virala vyaktitva sAgaranI dIvAdAMDI karatAM paNa upayogitA ane upakArakatAmAM aneka gaNuM caDhI jAya evuM che. saMyama svIkAryA pachI bIjA ja varSe gurukRpAthI vyAkhyAnanI pATa saMbhALavAnI javAbadArI temanA zire AvI. samakitanI gujarAtI sajajhAyano AdhAra laIne zarU
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ karelI pravacanadhArA apUrva gurukRpAnA baLe alpa samayamAM ja zrAtA emAM addabhuta A Nu jamAvanArI banI gaI. teozrInI upadeza vANInA gaMgApravAhamAM bhalabhalA pASANa hRdayI zreAtAonA haiyA hacamacI jatA... sAkSAt jANe sarasvatInuM varadAna na hAya ! evI temanI pravacanadhArA zretAenA haiyAmAM ArapAra utarI jatI. e hRdayasparzI vANInA prabhAve eka samaye amadAvAdanI nAmAMkti heATalAnA vakarAmAM dharakhama eTa AvI gaI hatI. bhadrakALInA maMdire seMkaDA varSothI thatA ekaDAnA vadha haMmeza mATe baMdha thaI gayA. eka tarapha bhautika sukhanA raMge ragAyelA aneka AtmAe sauMsArane salAma karI sayamamArge vaLavA lAgyA... teA khIjI tarapha teozrInI vairAgya vANIthI akaLAI UThelA sa`sArasika varga teozrInA prakhaLa vidhI thatA gayA. e varga sanmArga sAme aneka avarodhe UbhA karIne teozrIne 'phAvavA mATe aneka upAyA ceAjavA lAgyA. temanA zire aneka kalpita ApA eDhADI muMbai-amadAvAdakhaMbhAta vagere sthaLe adAlatAne AMgaNe temane AropI tarIke khe'cI gayA. paraMtu te dareka prasa`ge peAtAnI satyaniSThAnA prabhAve nirdoSa pUravAra thaIne sAdhutAnI zAna vadhArIne bahAra AvyA. pUjyazrInA pravacanamAM AgamanA arka te maLe ja che. parantu tadruparAMta saMskRti ane kayAreka rAjakIya vAtAvaraNa aMgenA mArgadarzaka paripa vicAro paNa sAMbhaLavA maLe che. rAjakAraNathI taddana alipta rahIne paNa prasaMga Avye rAjakIya netAgaNa ke sattAdhIzeAnI zehamAM taNAyA vinA sAcI, spaSTa ane hitakara vAtA teozrI kahyA vagara rahetA nathI. vi. saM. 2008nA peAtAnA dilhInA cAturmAsa daramyAna te samayanA rASTrapati DaoN. rAjendraprasAda ane vaDApradhAna zrI naherU sAthenI vAtacItamAM dezanI tatkAlIna bagaDatI paristhitinuM dhyAna dorI temanI sAthe aneka prazno aMge mukta mane carcA karI hatI. teozrInI apratima pratibhA ane anupama puNyAI parasparanI spardhA kare che. aMgata jIvananI nAnI meATI khAkhatA aMge saghaLuM jatuM karavA teozrI jeTalA udAra che, teTalA ja siddhAMtanA prazne saheja paNa namatuM na jokhavAmAM aNunama che. saMdhasamAjamAM UbhA thatA nAnA-moTA prazno paratve zAstrAnusArI spaSTa mArgadana ApavAnuM uttaradAyitva Ajeya A uMmare paNa tee apramattapaNe adA karI rahyA che. teozrInA maMtavyeA bhAvi prajA mATe dastAvejI pUrAvA khanI javAnI kSamatA dharAve che. jaina-ajaina jagatamAM 'rAmavijayajI' nA hulAmaNA nAmathI suvikhyAta banI cUkelA ane zatAdhika ziSyAnuM gurutva temaja hajAro anuyAyIonu netRtva dharAvatA e pUjya AcArya bhagavatanA caraNeAmAM bhAvabharI vaMdanA...
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ anuvAdakIya graMthaparicaya:-prastutagraMthamAM mithyAtva, samyaktva, zrAvakanAM bAra vrata ane saMkhanA e dareka viSayanuM "svarUpa" vagere nava dvArathI varNana karavAmAM AvyuM che. AthI ja A graMthanuM "navapada prakaraNa? evuM yathArtha nAma che. jenazAsanamAM arihaMta vagere nava pade atizaya prasiddha che. AthI A graMthathI aparicita jIvone navapada prakaraNa" evuM nAma sAMbhaLatAM ke vAMcatAM A graMthamAM arihaMta vagere nava padanuM varNana haze e bhrama thAya te temAM navAI na gaNAya. A bhrama na thAya e mATe A mudrita pustakanuM "zrAvakanAM bAra vate yAne navapada prakaraNa" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM che. jo ke A graMthamAM jaNAvelA mithyAtva vagere paMdara viSayanuM varNana "zrAvakaprajJapti" vagere anya graMthomAM paNa karavAmAM AvyuM che. Ama chatAM A graMthamAM je rIte navakArothI varNana karavAmAM AvyuM che te rIte anya graMthamAM karavAmAM AvyuM nathI. A (= navakArothI varNana) ja A graMthanI AgavI vizeSatA che. temAM paNa TIkAkAra pUjyazrIe kathAo sahita TIkA racIne A graMthanI vizeSatAmAM ora vadhAro karyo che. A graMtha mukhyatayA zrAvakone upayogI hovA chatAM sAdhuone paNa ghaNe upayogI che. temAM paNa vartamAnakALamAM te A graMtha sAdhuone adhika upayogI bane tema che ema mAruM mAnavuM che. kAraNa ke AmAM suMdara kathAone bhaMDAra bharela hovAthI maMda kSapazamavALA paNa sAdhu bhagavaMte AnA AdhAre sArI rIte vyAkhyAna vAMcI zake tema che. A rIte A graMtha caturvidha saMghane ghaNe upayogI che. Ama chatAM A graMtha caturvidha saMghamAM vartamAnakALamAM eTale badhe prasiddha nathI. caturvidha saMghamAM A graMtha prasiddha bane ane enI AgavI vizeSatA khyAlamAM Ave e hetuthI A granthano bRhaddaTIkA sahita bhAvAnuvAda karavAmAM AvyA che. - graMthakAraparicaya -Ukeza (upakeza) gacchamAM thayelA zrIkakka( =mukuda) sUrinA ziSya AcArya zrI devaguptasUrie A graMthanI racanA karI che. temanuM pahelAM jinacaMdra" evuM nAma hatuM. paNa pachI AcArya pada pradAna samaye devagupta" evuM nAma rAkhavAmAM AvyuM. teozrI agiyAramI sadImAM thaI gayA. teozrIe svaracita prastuta navapada prakaraNanI laghuTIkA paNa racI che, taduparAMta "navatattvaprakaraNa" vagere graMthanI paNa racanA karI che. teozrI eka samartha vidvAna hatA. TIkAkAra paricaya -TIkAkAra mahAtmA AcAryazrI devaguptasUrinA ziSya che, (TIkAkAranA guruzrI devaguptasUri ane navapada prakaraNanA kartA zrI devaguptasUri e baMne bhinna che. navapada prakaraNane kartA devaguptasUri TIkAkAranA pradAdAguru che.) TIkAkAra pUjyazrIne sattA samaya bAramI sadI che. teozrIe saM. 1965mAM A bRhaTIkAnI racanA karI che, taduparAMta saM. 1174 mAM navapada prakaraNa upara (bIjI) TIkAnI ane saM. 117lmAM cadraprabhA caritranI paNa racanA karI che.
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ upakAra-sahakAra maraNa visaryA nahi visarAya siddhAMtamahedadhi sva. paramArAdhyApAra AcAryadevazrI premasUrIzvarajI mahArAjA zA mATe? mane vi. saM. 2010mAM muMbaI-dAdaramAM dIkSA ApIne saMyamarasI ane svAdhyAya premI banAvyA suvizAla gacchAdhipati parama pUjyapAda AcAryadevazrI rAmacaMdrasUrIzvarajI ma. mArI saMyamajIvana naukAnA saphala sukAnI banyA che. tathA prastuta bhAvAnuvAdanuM . samarthana karyuM che. mane gRhasthAvasthAmAM muMbaImAM sAdhuomAM sva. paramaguru . pU. AcAryadeva sarva prathama A mahApuruSanAM darzana thayAM zrI hIrasurIzvarajI mahArAjA ane saMyamajIvanamAM alaukika mAtR vAtsalyanuM pradAna karyuM. gurudeva pUjya AcAryazrI mArI sAhitya sAdhanAmAM praphasaMzodhana lalitazekharasurIzvarajI ma. sA. AdithI sahayoga ApI rahyA che. AcAryazrI vIrazekharasUrijI ma. prastuta anuvAdamAM bAravratanA bhAMgA eno bhAvAnuvAda karI Apyo che. munizrI ravizekharavijayajI varSothI vaiyAvaccadvArA mArI sAhitya sAdhanAmAM anukULa banI rahyA che. munizrI dhamazekharavijayajI - prastuta graMthanuM zuddhipatraka taiyAra karyuM che. A bhAvAnuvAdamAM graMthakAra ke TIkAkAranA AzayathI viruddha ke vyAkaraNa AdinI daSTie azuddha anuvAda thaI gayo hoya te te badala micchAmi dukkaDama. daheja mA. su. 3 -rAjazekharasUri vi. saM. 2047.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ zuddhi patraka pRSTha paMkti azuddha arthavALA prayogothI arthavALA zabda prayogothI vividha strIrUpI dhaTI vividhi strIrUpI ghaTI karelA paNa sAthe dhana rokanyA bhavobhava anugrahata padhArAvavAM annatithipasaMsA parapASaNDasastava kAzAMbI vicAryuM. 108 114 129 to zuM huM karelAM paNuM dhana rAyo bhabhava anugrahuM padharAvavAM annatitthiyapasaMsA parapASaNDasaMstava kauzAMbI vicAryuM to huM zuM viramaya caturvidha pANaivAe - hiMsAno saMtoSa patimArikA bhaMgAbhaMgarUpa vicArIne meLavanAranI 133 137 141 143 144 176 vismama caturvidha pANAivAe hisAne saMtuSa patimArikA, bhaMgAbhaMgArUpa bicArIne meLavAranI (gRhasthAvasthAmAM) viavatA A pramANe AnezIlanAza - 186 188 vikalavatA A pramANe Ane zIlanAza jyAM udyAnamAM 236 udyanamAM
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ pati azuddha hato pRSTha 243 245 248 hatI 263 300 312 316 322 vinayathI pAse vaMdAya che thaDa ja dvAdazAvata tuNa, sparza, prayogA saMyAta sAmAyi kakaravAnI prasaddhi tesiM pAse vinayathI te vaMdAya che thoDA ja dvAdazAvata tRNapazas, prayoga saMyati sAmAyika karavAnI prasiddha 330 341 346 o 348 348 361 373 373 386 398 401 411 418' 420 caMdrasAgarane AcAranAra yatanamAM abhUSaNe potAne saMsAra thAya. suvrata pAdapagamana hatA hatA. laI. eTalA pAdapagamana pAdapegamane pAraNe paDaze." niye sAkhIne sAgaracaMdrane AcaranAra yatanAmAM AbhUSaNe pitAne saMstAra thAya. sUtratA pAdapopagamana hatA. 426 429 435 laI 435 435 447 462 464 eTale pAdapapagamana pAdapapagamana pAraNuM paDyA. nicce nAkhIne
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSayAnukramaNikA-1 | pRSTha | viSaya paheluM aNuvrata pRSTha 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 deSa 5 guNa 6i yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA - bIju aNuvrata . 1 svarUpa 137 139 141 142 144 152 153 155 156 3 utpatti viSaya mithyAtva, samyakatva, bAravratA ane saMlekhana e kramamAM hetu keTalI sthiti ghaTe tyAre samyakatvanI prApti thAya ? graMtharacanAnuM prayojana dharmazAstrone upadeza Apa e zreSTha upakAra che. nava bhedo ( =dhAre) mithyAtva 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti sAdhuethI thatA lAbho 4 doSa 5 guNa 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA samyakatva 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 deSa * 5 guNa 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvana 5 guNa 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA 157 158 160 171. 174 - 174 175 177 177 trIju aNuvrata 179 180 85 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 doSa 5 guNya 6 yatanA 7 aticAra 134 8 bhaMga 135 | 9 bhAvanA 87 181 195 206 206 208 208
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya cethuM aNuvrata 206 1 svarUpa 2 bheda, 3 utpatti 280 286 289 213 244 5 guNa 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA 318 322 pRSTha | viSaya pRSTha upabhega-paribhega parimANa 1 svarUpa 280 212 2 bheda. 212 3 utpatti 4 doSa 220 5 guNa 318 245 7 aticAra 248 8 bhaMga 321 248 9 bhAvanA anarthadaMDa viramaNa 249 | 1 svarUpa 323 24 - 2 bheda 324 3 utpatti 257 4 deSa 331 337 6 yatane - 338 267 '7 aticAra 339 8 bhaMga 341 269 9 bhAvanA 341 250 . 331 pAMcamuM aNuvrata 1 svarUpa 2 bheda '3 utpatti 4 doSa 5 guNa 6 yatanA '7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA 5 guNa 269 dizA parimANavrata sAmAyikatrata 271 ra71 272 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 27ra 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 deSa 5 guNa 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaga 9 bhAvanA 274 277 343 344 345 351 358 372 373 374 35 5 guNa 6 yatanA 7 a tacAra 8 bhaMga 9 bhAvanA 277. 279 279
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ viSaya pRSTha dezAvamAsika 376 404 405 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 doSa 378 408 413 378 420 5 guNa 436 437 438 438 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA 383 pRSTha | viSaya atithisaMvibhAga 1 svarUpa 378 2 bheda 3 utpatti 4 deza 5 guNa 380 6 yatanA 383 7 aticAra 8 bhaga 384 9 bhAvanA --- 384 saMlekhanA 1 svarUpa 2 bheda 385. 3 utpatti 385 4 doSa 387 5 guNa 388 6 yatanA 7 aticAra 8 bhaMga 9 bhAvanA prakaraNa racanA hetu 403 TIkAkAra nI prazasta . 403 bhAvAnuvAdakAranI prazasti paiSadhopavAsa 447 450 1 svarUpa 2 bheda 3 utpatti 4 doSa 452 454 5 guNa 388 472 473 475 6 yatanA 7 aticAra 100 475 400 478 8 bhaMga 9 bhAvanA 478 48 9 .
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ dRSTAMtenI akArAdi anukramaNikA-2 pRSTha | daSTAMta pRSTha 337 282 53 460 dRSTAMta aMgarakSaka aMbaDanA ziSyo AnaMda zrAvaka ASADhAcArya iMdranAga kapAlabhikSu kArtikoTha kAmadeva kuberadatta kuda0 kRtapurayA 395 108 49 324 182 321 143 135 381 216 madya pInAra RSi mahAzataka mugalaRSi maMDikAra yAdavakumAra rAjagRhIne bhikhArI rAja vajasvAmI vasurAjA vaNikaputrI vasumitrA vijayacora viSNukumAra lahaNa vaNikaputra 112. 21. 171 218 keNikarAjA 272 351 151 282 182 kaMDarIkamuni kSemamaMtrI goviMdavAcaka gochAmAhila cArudatta cilatiputra 25 120 329 376 258 101 428 cera 325 275 58 65 328 266 412 -300 389 144 105 214 caMDakauzikasarSa jamAli jinadAsabAvaka zreSThI jabUsvAmI tAmalitApasa traNa sakhIo trivikramabhaTTa dAmanaka daSTiviSasapa dhanasArthavAha nAgadatta nAgastrI naMdamaNiyAra patimArikA paMDara AryA brAhmaNa be brAhmaNa putra mahezvaradatta 145 377 zakaTAla zAlibhadra zivarAjaSi zivazama zekhacalI. zaMkhazrAvaka zrAvakaputrI zrAvakaputra zreNika zreyAMsakumAra sAgaracaMdra sArthavAhaputro sItA sudanazeTha subaMdhumaMtrI subhadrA seDubaka seraThano zrAvaka saMbhUti skaMdakasUri skaMdamuni haraNa 439 359 95 226 * 87 360 296 195 1-14 85 142 220 299 288 24 454 326 475409 251 98
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ graMtha 1 jJAnasAra aSTaka 2 prazamarati 3 hAribhadrIya aSTaka 4 paMcasUtra 5 pacAzaka bhAga 1-2 6 gurutattva vinizcaya bhAga 1-2 7 5cavastuka 8 maitrI sAdhanA A. bha. zrI rAjazekhara ma. sA. nA sa'pAdita-anuvAdita vivacita graMthA 9 pramAda puSpa parimala 10 satsaMganI suvAsa 11 mAtA-pitAnI sevA 12 tattvArthAdhigamasUtra 13 zramaNa kriyAnAM sutra sAijha phUlsakepa 16 pejI "" krAuna ,, ,, "" 14 nitya upayAgI sAdhanA saMgraha 15 pradezaLa dha 16 zrAvakanAM khAra tratA yAne navapada prakaraNa ,, 17 siddhahema vyAkaraNa ( madhyamavRtti ) 18 tavA "" "" ',, 19 .. 3 16 "" .. . "" -99 "" 39 pekeTa buka 35 8 pejI TIkAnA gujarAtI bhAvAnuvAda 8 pejI saMskRta TIkA sahita gujarAtI bhAvAnuvAda "' "" viSaya mULakSAkA sAthe gujarAtI bhAvAnuvAda "" "" mULasUtra 99 "" "" j. ,, dw ,, "" 39 maitrI bhAvanAnuM gujarAtI vivecana pramAdabhAvanAnuM satsaoNMganA mahimAnu` vivecana gujarAtI vivecana navatattvAnu' gujarAtI vivecana "3 nUtana dIkSita vagerene kaMThastha karavAnAM Avazyaka kriyAnAM trA gRhasthAne upayogI vividha viSayAnA saMgrahuM pradezabaMdha viSe vistRta sa`skRta TIkA saMskRta TIkAnuM gujarAtI bhAvAnuvAda saMskRta vyAkaraNa asahita mULasUtra
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ 31 pUjayapAda paramazAsanaprabhAvaka vyAkhyAvAcaspati AcAryadeva zrImadda virAmacandrasUrIzvarajI mahArAjAnAM pragaTa thayelAM pustakonI yAdI kramAMka pustakanuM nAma 1 kramAMka pustakanuM nAma 1 AcArAMga-dhUtAdhyayana bhA. 1 27 dharma kathAo bhA. 1 ' 2 AtmAne oLakho 28 dharmaratnaprakaraNama bhA. 1 3 Know thy Self 29 dhamaratanaprakaraNama bhA. 2 7 The idenl of real culture in 30 navapada mAhAbhya varNana the Ramayana. navapada svarUpa darzana u The Right Direction of 32 patana ane punarutthAna bhA. 1 read progress. 33 patane ane punarutthAna bhA. 2 6 AtmonnatinAM pAna bhA. 1 34 patana ane punarutthAna bhA. 3 . 7 AtmonnatinAM sopAna bhA. 2 35 paryuSaNasaMdeza lekhamALA 8 AtmonnatinAM sopAna bhA. 3 36 prakAzanA kiraNo - - 9 kathAo ane kathA prasaMge bhA. 1 37 prakIrNa kathA saMgraha : 10 kathAo ane kathA prasaMge bhA. 2 38 pUnAthI karADa sudhInAM pravacana 11 kuMbhaja tIrthanI yAtrAe 36 Baldiksha or Child Sanyas 12 cAra gatinAM kAraNe bhA. 1 40 rAmAyaNamAM saMskRtine Adarza bhA. 1 13 cAra gatinAM kAraNe bhA. 2 41 rAmAyaNamAM saMskRtino Adaza bhA. 2 14 jayAnaMda kevalI caritra bhA. 1 kara rAmAyaNamAM saMskRtine Adarza bhA. 3 15 jinabhaktino mahotsava . 43 rAmAyaNamAM saMskRtine Adaza bhA. 4 16 jaina pravacana bhA. 1 44 vIravibhunI aMtima dezanA jaina rAmAyaNa bhA. 1 45 satyanuM samarthana yAne 18 jaina rAmAyaNa bhA. 2 jaina sAhityanI sarvotkRSTatA 19 jaina rAmAyaNa bhA. 3 - 46 sanAtana satyane sAkSAtkAra jaina rAmAyaNa bhA, 4 47 samyagdarzana pragaTIkaraNa 21 jaina rAmAyaNa bhA. pa saMdhanuM svarUpa bhA. 1, 22 jena rAmAyaNa bhA. 6 saMdhanuM svarUpa bhA. 2 23 jaina rAmAyaNa bhA. 7 - sirimaI samarAIgya kahA 24 dizA sUcana bhA. 1 (jAhera vyAkhyAna) bhUmikA bhA. 1 25 dizA sUcana bhA. 2 (jAhera vyAkhyAna) 51 rAmAyaNamAM saMskRtine Adarza bhA. 1 26 dizA sUcana bhA. 3 (jAhera vyAkhyAna) | para rAmAyaNamAM saMskRtine Adarza bhA ra di.A. * 0
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ kramAMka pustanuM nAma 74 53 rAmAyaNamAM saMskRtinA Adaza bhA.3 dvi.A. +7ra 54 rAmAyaNamAM saMskRtine Adara bhA.4 .i. +73 55 rAmAyaNamAM saMskRtinA Adarza bhA.pa ki.. 56 rAmAyaNamAM saMskRtine Adarza bhA6 dri.A. 57 rAmAyaNamAM saMskRtinA Adaza bhA.7 kiM.A. jaina rAmAyaNa bhA.1 navI AvRtti 75 58 59 jaina rAmAyaNa bhA.ra navI AvRtti o jaina rAmAyaNa bhA.3 navIAvRtti rU.6-50 +61 jaina rAmAyaNa bhA.4 navI AvRtti rUA.6-50 +dara jaina rAmAyaNa bhA.pa navI AvRtti rUA.6-50 +63 jaina rAmAyaNa bhA.6 navI AvRtti rUA.6-50 navapada darzana 4 5 jIvana sAkalya darzana bhA. 1 duH jIvana sAphalya darzana bhA. 2 +67 samyagdarzana khIjI AvRtti rUA 25-80 68 zrAddha guNu dRna bhA. 1 ++9 zrAddha guNa dRna bhA. 2 - rUA. 5100nI zrAddha guNa darzana bhA. 3 +91 zrAddha guNa darzana bhA. 4 --- 16 * kramAMka pustakanuM nAma 7 +77 +2 +79 +80 +91 82 183 +4 +85 86 zreNi | +87 +28 sadha svarUpa darzana bhA.1 saMdha svarUpa darzana bhA.2 sadha trarUpa darzana bhA.3 saMdha svarUpa darzana bhA.4 saMgha svarUpa darzana bhA.pa dharmI svarUpa darzIna 1. 25-00 zramaNa guNadarzIta 21. 12-00 yuvAnInI saphaLatAneA rAjamArga rUA. 1-25 rUA. 61-00 nI zreNi jaina zAsananuM hA rUA. 1-00 dIpAlikAnA divya sa deza za. 2-50 AtmAne ALakhA rUA. 28-00 sAcA sukhanI zodhamAM sAcA sukhanA mA kema utaraze! pAra ? muktine rAjamA rUA. 32-00 31. 30-00 rUA. 30-00 rUA. 30-00 patana ane punarutthAna bhA-1rUA. 30-00 patana ane punarutthAna bhAra * zrI jinavANI pracAraka graMthamALAnA anvaye kramAMka naM 30 tathA 31 bhegA karIne kramAMka naM. 64 nuM pustaka zrI jaina pravacana pracAraka TrasTa muMbaI taraphathI pragaTa thayela che. kramAMka naM. 16 e bhAgamAM kramAMka na. 65-66 rUpe pragaTa thayela che. * kramAMka naM. 47 kramAMka naM. 67 pustakamAM sauMpUrNa samAviSTa thaI jAya che. je A dvitIyavRtti rUpe pragaTa thAya che. * kramAMka na. 28 tathA 29 bhegA karIne temaja tenA pustakAkAre apragaTa evA saghaLAM pravacanAne sakalita karIne kramAMka naM. 68-69-70-71 pragaTa thayela che. jenA gheADA ja pustakaiA sTokamAM che. * kramAMka naM. 48-49 bhegA karIne temaja tenA pragaTa ane apragaTa evA aneka pravacAne sakalita karIne kramAMka naM. 72-73-74-7pa pragaTa thayela che. 76 have pachI pragaTa thaze. * kramAMka 32, 33, 34 A traNa bhAga navI AvRttimAM be bhAgamAM pragaTa thaze. kramAMka 88 hAlamAM presamAM che. * kramAMka 2 tathA kramAMka 24, 25, 26nAM pravacaneA kramAMka 82 thI 86 mAM samAvI levAmAM AvyAM che. mAMdha : uparAkta pustakeA lagabhaga aprApya che. jethI jeTalA prApya che tenI AgaLa + A nizAna karela che. je prApya che te paNu alpa sakhyAmAM che, mATe jarUriyAtavALA A aMge zrI jinavANI pracAraka TrasTa muMbaIne zIghra saMparka sAdhe,
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharaNe padmAvatI saMpUjitAya OM hrIM zrIM zrI zaMkhezvara pArzvanAthAya namaH zrIdAna-prema-rAmacaMdra-hIrasUri guru namaH uM nama: pUjyapAda AcAryadeva zrI devaguptasUri mahArAja viracita pUjyapAda upAdhyAya zrI yazedeva mahArAja racita TIkA sahita zrAvakanAM bAravrata ' yAne zrI navapada prakaraNa graMthano AcArya zrI rAjazekharasUrie karelo gujarAtI bhAvAnuvAda TIkAkAranuM maMgalAcaraNa : jemaNe zuddha (Hzula) dhyAnarUpI dhananI prAptithI karmarUpI dAridrayane nAza karIne mekSa meLavyuM te jinezvarane huM namana karuM chuM. [1] jemaNe karNorUpI zatruone jItyA che, jemaNe anupama mahimAvaMta kevalajJAnarUpI dhajAne prApta karI che, jemanI devo ane asuree pUjA karI che, tene kahenArA te vIra prabhu jaya pAme che. [2] jenI kRpArUpI naukAthI vidvAno ramatathI zeyarUpa sAgarane tarI jAya che, te sarasvatIdevI mAruM sAnnidhya kare. [3] jemanA saMgarUpI caMdrane udaya thatAM mArI A buddhirUpI kumudinI (= caMdravikAsI kamaLa) jaladI asAdhAraNa vikAsane pAmI, te mArA gurunI huM bhaktithI stuti karuM chuM. [4] zrIdevaguptasUrie racelA navapada prakaraNanI TIkA karavAnI IcchAvALe huM sajajanone A pramANe (= have pachInI traNa gAthAmAM kahevAze te pramANe) vinaMti karuM chuM. [5] jo ke A graMtha upara mUlagraMthakAra pUjyazrIe ja svayaM TIkA racI che, te paNa te TIkA gahana zabdovALI hovAthI sugama nathI, AthI alpabuddhivALAonI IcchAne anusarIne huM vizeSa spaSTa arthavALA pravegothI manohara ane kAMIka vistArathI zobhatI A TIkA racuM chuM. [6] A TIkA racavAmAM mArAthI pramAdanA kAraNe je kaMI (jinavacanathI) viruddha thAya (= kahevAya) te badhuM vidvAnoe putranA aparAdhanI jema mApha karavuM. [7]
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vate yAne mUlagraMthakAranuM maMgalAcaraNa ahIM prAraMbhamAM ja ISTadevatAnI stuti ane abhidheya vagere traNane kahevAnI IcchAvALA prakaraNa kAra (pahelI) gAthAne kahe che - namiUNa vaddhamANaM, micchaM sammaM vayAI saMlehA navabheyAI vocchaM, saDDhANamaNuggahaTThAe // 1 // zrI vardhamAnasvAmIne namIne zrAvakonA upakAra mATe mithyAtva, samyakatva, bAravrata ane saMlekhanA e darekanuM navakArothI varNana karIza. praznaH ahIM ISTadevane namaskAra karavo e binajarUrI hovAthI ane aprAsaMgika hovAthI zAstranA prAraMbhamAM ja ISTadevane namaskAra kare e ayukta che. tathA jeNe zAstrane jANyuM nathI tevA puruSane abhidheya vagerenuM jJAna karAvavuM e azakya che, arthAt jeNe zAstranuM paThana karIne zAstrane bodha meLavyuM nathI tene abhidheya AdinuM jJAna na karAvI zakAya, AthI zAstranA prAraMbhamAM ja abhidheya AdinuM pratipAdana karavuM e paNa agya che. uttara :- A kathana barobara nathI. kAraNa ke ziSTa puruSano A ja AcAra che ke ISTa kArya karavA pravRtta thatA ziSTae ISTadevanI stuti karavApUrvaka ja ISTa kAryamAM pravRtta thavuM joIe." kahyuM che ke A ziSTa puruSane AcAra che ke ziSTa puruSe haMmezAM kei paNa kAryamAM iSTadevanI stutipUrvaka ja pravRtti kare che." ISTadevane karelA namaskAranuM ziSTAcAra pAlana e prayojana hovAthI tamoe prAraMbhamAM ISTadevane namaskAra na karavAmAM "binajarUrI hovAthI" e je hetu batAvyA te asiddha che. zAstranA prAraMbhamAM ISTadevane namaskAra na karavAmAM "aprAsaMgika hovAthI" e je hetu Ape te paNa asiddha che. kAraNa ke zAstra kalyANarUpa che. zAstra kalyANarUpa hovAthI tenI racanA karavAmAM vizna AvavAnI saMbhAvanA rahelI che. ISTadevane karela namaskAra saMbhavita vinonI zAMtino hetu che, arthAt ISTadevane namaskAra karavAthI saMbhavita vidano dUra thAya che. AthI zAstranA prAraMbhamAM ISTadevane namaskAra karavuM e prAsaMgika che= prasaMgane anurUpa che. kahyuM che ke - kalyANakArI kAryo bahu vidanavALAM hoya che. AthI jema vidyA zikhavAmAM ane mahAnidhAnane levAmAM maMgala ane (3ghavAra) dharmAcaraNa 1. asiddha = pakSamAM hetune abhAva.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda pUrvaka pravRtti thAya che tema zAstramAM (=zAstrane racavAmAM ke bhaNavAmAM) maMgala ane dharmAcaraNapUrvaka pravRtti karavI joIe.' jeNe saMpUrNa zAstranuM adhyayana karyuM nathI e puruSa paNa zAstranA prAraMbhamAM kahelA abhidheya vagerene jANIne A zAstra abhidheyathI rahita to nathI ne? ItyAdi zaMkAthI rahita bane che, ane ethI te zAstranA adhyayanamAM pravRtti kare che. A pramANe zAstranA prAraMbhamAM abhidheya vagerenuM pratipAdana zAstramAM pravRttinuM kAraNa hovAthI sukta che. A viSe kahyuM che ke - "buddhimAna puruSe zAstramAM pravRtti kare e mATe zAstranA prAraMbhamAM phala (= projana), abhidheya ane saMbaMdha e traNa spaSTa kahevA joIe, ane ISTa (zAstraracanA) kAryanI siddhi mATe zAstranA prAraMbhamAM maMgala kahevuM joIe." vicArapUrvaka pravRtti karanArA puruSa jemAM phala (=projana)ne nirdeza nathI tevA keI zAstramAM Adara karatA nathI, AthI zAstranA prAraMbhamAM prayajana kahevuM joie. (1) keI paNa zAstramAM ke kaI paNa kAryamAM jyAM sudhI kaI paNa prayojana (zAstra racavAno ke kArya karavAno hetu) jaNAvavAmAM na Ave tyAM sudhI te konA vaDe grahaNa karAya? arthAta prayojana vinAnA zAstrane buddhimAna keI na bhaNe ane prayajana vinAnuM keI kArya buddhimAna puruSa na kare. (2) ItyAdi vacanane pramANa mAnIne jeo, zAstramAM prayojana zrotAjanonI pravRttinuM kAraNa hovAthI prayojanane mukhya Icche che=mAne che, teo paNa paramArthathI abhidheya vagere traNene pravRttinA kAraNa tarIke svIkAre che=mAne che. te A pramANe - jemAM prayojanano nirdeza karAye nathI te zAstrane buddhimAna puruSo Adara karatA nathI" e pramANe bolanArA puruSoe arthapattithI abhidheyano paNa svIkAra karyo hovAthI "abhidheya paNa zAstramAM pravRttinuM kAraNa che" ema svIkAra karyo che ja. kAraNa ke abhidheyathI rahita zAstranuM projana na kahI zakAya. (AthI prayojana kahevuM heya te abhidheya kahevuM paDe. Ama arthopattithI abhidheya paNa zAstramAM pravRttinuM kAraNa che" ema siddha thaI jAya che.) kahyuM che ke je zAstrano kei viSaya (= abhidheya) na kahyo hoya tenuM prayojana kahevuM azakya che. je zAstramAM abhidheya ane prajanano ullekha na hoya ne zAstramAM kAkadaMta parIkSA vagerenI jema kAI pravRtti na kare, arthAta jema kAgaDAne dAMta ja na hovAthI tenI parIkSA keI karatuM nathI tema je
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ ke zrAvakanAM bAra vrate yAne zAstranA prAraMbhamAM abhidheya ane prajanano ullekha na hoya te zAstramAM buddhimAna puruSa pravRtti na kare." (1) saMbaMdha te abhidheya ane prajanana aMtargata ja raheluM hovAthI judo na kahyo hovA chatAM sAmathI jaNAI Ave che. A viSe kahyuM che ke - zAstra ane prayojana e baMne saMbaMdhanA Azraya che, arthAt abhidheya ane prayojana e baMnemAM saMbaMdha rahelo che. AthI abhidheya ane projana e bene kahevAthI saMbaMdha paNa kahevAI jAya che. AthI prayojanathI alaga saMbaMdhane ullekha karyo nathI. AthI zAstranA prAraMbhamAM abhidheya vagerenuM pratipAdana paNa zrotAnI zAstramAM pravRttinuM kAraNa hovAthI=zrotAne zAstramAM pravRtti karAvanAra hovAthI viruddha nathI. A gAthAnA namakaLa vaDhamALe e pahelA pAdathI ISTadevane namaskAra karavAmAM AvyuM che. bAkInA traNa pAthI abhidheya ane prajanano sAkSAt ullekha karavAmAM AvyA che. saMbaMdha te sAkSAt nahi kita arthathI kahyo che. A pramANe A gAthAne A saMkSepathI artha kahyo. vistArathI artha te have kahevAya che. namikA eTale praNAma karIne. vadramALa padano artha A pramANe che :- aciMtya prabhAvavALA samyagdarzana, jJAna ane cAritra vagere guNothI je svayaM vadhe te vardhamAna. athavA prabhuno janma thatAM jJAnakula dhanabhaMDAra ane dhAnyakaThAro vagere vizeSa prakAranI saMpattithI vadhe che, te vRddhinA hetu prabhu hovAthI prabhu vardhamAna che. A vardhamAna prabhu guNathI zreSTha hovAnA kAraNe temanI ArAdhanAthI mekSagatinI prApti thatI hovAthI ISTadeva che. mijhA ghaddhamAnuM eTale vardhamAnasvAmIne namIne, gAthAnA trIjA caraNamAM rahela ghoghuM kahIza e kiyAno ahIM saMbaMdha che. AthI "vardhamAnasvAmIne namIne kahIza" evuM vAkya thayuM. A vAkyamAM mAtra ISTadevanI stutinuM pratipAdana karyuM che, paNa abhidheya ane prayojana karyuM nathI. AthI vicArapUrvaka pravRtti karanAra buddhimAna zrotAo "A prakaraNa abhidheyathI rahita che, athavA A prakaraNamAM abhidheya abhimata nathI, tathA prajanathI rahita che, athavA AmAM prayajana abhimata nathI " ema mAnIne prakaraNanA zravaNamAM pravRtti na kare. AthI "miruM sanma vacAruM saheT navamacArUM" = "mithyAtva, samyakatva, bAravrato ane saMlekhanA e darekanA nava bhedone " ema kahIne abhidheya (=viSaya) jaNAvyuM che. ane "rahnAmagardadag=zrAvakenA anugraha mATe" ema kahIne prajana jaNAvyuM che. arthAt "mithyAtva vagere darekanA navabhedanuM varNana " e A prakaraNano viSaya che, ane "zrAvakenA upakAra mATe" e A prakaraNanuM prayojana che.
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda mithyAtva eTale arihaMta bhagavAne kahelA tavarUpa jIvAdi padArthonI zraddhAne abhAva. aDhAra dene jemaNe nAza karyo che evA arihaMta mArA deva che, aDhAra hajAra zIlAMganA dhAraka sAdhuo mArA guru che, ane jine kahelA chavAdi padArtho ja tavarUpa che evI zraddhAnA hetu AtmapariNAma sabhyatva che. pAMca aNuvrata, traNa guNavate ane cAra zikSAtra ema bAra vate che. saMlekhanA eTale maraNanA aMte (=maraNa najIka hoya tyAre) zarIra ane kaSAya vagerene pAtaLA karavA. navabheda have pachInI gAthAmAM kahevAmAM Avaze. prazna:- ahIM mithyAtva, samyakatva, bAravrata ane saMlekhanA e kamathI mithyAtva navagereno nirdeza karavAmAM kaI kAraNa che? uttara :- hA, mithyAtva vagere bhAvo ukta kamathI thAya che, mATe te kamathI 'ullekha karyo che. te A pramANe - A badhA ja jIvone pahelAM naraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra gatimAM rahelA vividha bhayadarzanathI raudra, zabda vagere pAMca prakAranA viSayasukhamAM laMpaTa banelA prANigaNane batAvAyelI (=upajAvAyelI) vividhi Adhi-vyAdhithI gherAyelA chorUpI madhamAkhIothI vyApta, atyaMta tuccha viSayasukhethI ane janmamaraNa vagere duHkharUpI hiMsaka pazuothI bhayaMkara evA saMsArarUpI jaMgalamAM azubha AcaraNa karAvavAnA kAraNe mithyAtvarUpI vamitra bhADe che. te vakhate koI jIva ema jANatA nathI ke AvA prakAranA bhayaMkara sthAnamAM nivAsathI utpanna karAyelAM mArAM duonA AgamananuM kAraNa A mithyAtvarUpI mitra ja che. (AthI) mAtra tenA (= mithyAtvarUpa mitranA) upara ja bahumAna rAkhe che. pachI keIka jIvane parvatanI pAse rahelI nadImAM rahela paththara Ama tema athaDAIne gALa banI jAya tema, anAbhogathI yathApravRttikaraNa thAya. e yathApravRttikaraNa tene mithyAtvarUpI mitranA dezo kahe che. yathApravRttikaraNanI sahAyathI jIva jANe ke mithyAtvanI vibhUti na hoya tevI sittera kaTAkeTi sAgaropama pramANa utkRSTa karmasthitine ghaTADe che. 1. jema nadIne paththara huM gALa bane evI IcchA vinA ane e mATe prayatna vinA pANI * vagerethI Amatema athaDAIne gALa banI jAya che, tema huM karma kSaya kare evA Azaya vinA ane e mATe koI prayatna vinA thatA karmakSayamAM "nadIdhelapASANanyAya lAgu paDe che. ahIM ghuNAkSara nyAya paNa lAgu paDI zake. lAkaDAmAM utpanna thanAra ane lAkaDuM khAnAra kIDAne ghuNa kahevAmAM Ave che. te kIDo lAkaDAne kotarI khAya che. tethI lAkaDAmAM Azaya vinA paNa akSarone AkAra paDe che. 2. vizeSAvazyaka, paMcasaMgraha vagere mailika graMthomAM "yathApravRtta" evuM nAma che. paNa gujarAtI bhASAmAM "yathApravRtti " evuM nAma vadhAre prasiddha che. 3. sittera kADAkaDi sAgaropama sthiti mehanIyanI che. ahIM mehanIyanA upalakSaNathI AyuSya sivAya sAte karmonI utkRSTa sthitine ghaTADe che ema samajavuM.
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra tratA yAne. prazna :- keTalI sthiti ghaTADe che? uttara :- kaMIka nyUna eka kATAkATa sAgapama rahe teTalI krama sthiti ghaTADe che. prazna :- ATalI sthiti khAkI kema rAkhe che? uttara:- ( jo ke tathAsvabhAvathI. ja ATalI sthiti khAkI rAkhe che. te paNa) ahIM graMthakAra kalpanA kare che. te A pramANe :- jIva vicAre che ke- A mithyAtva lAMkhAkALathI mArA piricata che. tenuM badhuM dhana laI levAthI te atyaMta vilakhA banI jAya. Ama vicArIne te vilakhA na banI.. jAya e mATe tenuM gheADu' dhana bAkI rAkhe che. kaMika nyUna eka koTAkeATi sAgaropama pramANu ka sthitine dhAraNa karatA te jIva muktinagaramAM nivAsa karavAnI IcchAvALA bane che. tethI muktinagaranA mArga batAvanAra Apta puruSanA cAgane icche che. AvA jIvane avasara prApta thatAM apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa thAya che. e apU karaNa ane ativRttikaraNarUpa sajjane batAvelA ane jaladI meAkSanagaramAM pahoMcADe tevA samyaktvarUpa sanmAnA lAbha thAya che. samyaktvanI prApti pachI ( AyuSya sivAya mAhanIya Adi sAta karmonI ) khethI. nava paklyApama jeTalI sthiti ghaTe tyAre sthUla prANAtipAta viramaNa Adi dezivatinI prApti thAya che. AgamamAM kahyuM che ke a " samyaktvanI prApti vakhate rahelI ( ata:kADAkADi ) kamasthiti-mAMthI ethI nava palyopama jeTalI karmasthitine kSaya thAya tyAre dezivaratinI prApti thAya che. temAMthI paNa sakhyAtA sAgarApama jeTalI kamasthiti ghaTe tyAre saviratinI prApti thAya che. temAMthI paNa saMkhyAtA sAgarApama jeTalI kamasthiti ghaTe tyAre upazama zreNinI prApti thAya che. temAMthI paNa sakhyAtA sAgaropamanI sthiti ghaTe che tyAre kSapazreNinI prApti thAya che. ' jeNe samyaktva ane dezaviratine prApta karI che te jIva maraNanA aMte ( = maraNa najIka Ave tyAre) saMlekhanAnI ArAdhanA kare che. Ama A kramathI mithyAtvAdibhAvA prApta thatA hAvAthI ahIM A kramathI. ullekha karyA che. prazna :- A graMthamAM mithyAtva, samyaktva, tratA ane saMlekhanAnuM varNana karIza. ema kahyuM. paNa e badhAnuM varjuna graMthAMtarAmAM kareluM che. tethI A graMthamAM tenuM varNana karavuM e kahelAnuM thana karavArUpa hAvAthI binajarUrI che. AthI A graMthanI racanA karavAnI jarUra nathI. uttara :- ahIM mithyAtva vagerenuM nava nava dvArAthI varNana karavAmAM Avaze. je ke zrAvakaprajJapti vagere prakaraNeAmAM paNa mithyAtva vagere paMdara padArthI kAI paNa prakAre.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda kahyA che, to paNa nava nava dvArAnA nirUpaNathI tyAM kahevAmAM AvyA nathI. AthI vizeSa kahevA mATe A graMthanA prAraMbha karavAmAM Ave che. 7 ahIM pahelI gAthAnA trIjA ane cAthA e be caraNamAM sAkSAt vistArathI abhidheya ( viSaya ) kahyuM che. saMbaMdha tA sAmarthyathI kahyo che. te A pramANe -"mithyAtva vagere nava bhedo kahIza '" ema kahIne mithyAtva vagere A prakaraNanA abhidheya (viSaya ) che ema jaNAvyuM che. tathA prakaraNa ane abhidheya e enA abhidhAna-abhidheya sa`kha dha a thI ( = garbhita rIte ) kahyo che.' ( abhidheya jenAthI kahevAya te abhidhAna, arthAt abhidheyane kahevAnuM sAdhana te abhidhAna. mithyAtva vagerenA navabhedo abhidheya che ane A prakaraNa tenuM sAdhana hAvAthI abhidhAna che. Ama abhidheyane kahevAthI arthapattithI abhidhAna kahevAI jAya che. kAraNake abhidhAna vinA abhidheya na heAI zake.) zrAdrAnAmanuprArtham = ( * jine je kahyuM che te hAya te zrAddha kahevAya. arthAt zrAddha eTale zrAvaka, upakAra mATe ( kahIza ). sAcuM che' evI) zraddhA jene anugraha eTale upakAra. zrAvanA prazna :- zrAvakA upara upakAra kevI rIte karI zakAya ? uttara :- zArIrika ane mAnasika vagere aneka phlezeAnA sthAnamAM rahelA ane cAragatinuM kAraNu evA anaMta janmamaraNanA cakrathI kaMTALelA manuSyeAnA sarva saMtApAne dUra karavAmAM kuzaLa ane jenAthI sa zreSTha sukharUpa svabhAvanA lAbha thAya evA meAkSanagaranA mAne batAvanAra jinavacananA upadeza jo karavAmAM Ave teA upakAra thAya. kahyuM che ke 'anaMta janma-jarA-maraNuthI pIDA pAmelA ane sadASAne dUra karavA udyata thayelA jIvAne jineAkta dhamazAstranA upadeza ApavA samAna sAdhunA bIjo koi zreSTha upakAra traNa bhuvanamAM paNa nathI. ' prayAjana :- gAthAnA'zrAdghAnAmanuArtham " e aMtima pAdathI kartAnuM anaMtara pratyeAjana kahyuM che. kartAnuM paraMpara prayAjana tA mukti che. zrAtAnuM anaMtara prayeAjana mithyAtva vagere padArthAnuM vistRta jJAna meLavavu... e che. zvetAnuM paraMpara prayeAjana "mukti che. A viSe kahyuM che ke-- 'tattvAnA samyak vistRta jJAnathI heya ane upAdeyane jANanArA jIvA upAdeyane svIkArIne muktimAM jAya che.' 1 ahIM sAdhyuM-sAdhanarUpa saMbaMdha paNa ghaTAvI zakAya. mithyAtva vagerenA navabhedyAnA khAdha sAdhyuM che. --A prakaraNa tenuM sAdhana che. kAraNake A prakaraNa vinA mithyAtva vagerenA tavabhedyAnA beAdha na karI zakAya.
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrato yAne. projana ane prakaraNano saMbaMdha sAdhya-sAdhanarUpa (prajana sAdhya che ane prakaraNa tenuM sAdhana che, ema sAdhya-sAdhana) che. ItyAdi badhuM ahIM sAkSAt na kahyuM, hovA chatAM sAmarthyathI kahevAI gayeluM jANavuM. prazna :- samyaktva vagere guNo mokSanuM kAraNa hovAthI temanuM varNana karavuM cogya che, paNa mithyAtva deSa to mokSano virodhI hovAthI tenuM varNana zA mATe karavAmAM Ave che? uttara :- mithyAtva mokSano virodhI che e tamArI vAta satya che.. paNa ahIM mithyAtvane tyAga karavA mATe tenuM varNana karavAmAM Ave che. heya. (=tyAga karavA gyano) tyAga karyA vinA upAdeyane (=svIkAravA gyane) svIkAra zakya nathI. mithyAtva sakala guNone vinAzaka hovAthI heya che. heya paNa jANyA vinA... na choDI zakAya. A prakaraNathI mithyAtvane nava prakArathI samyaka jANIne sarvathA choDavo joIe ema jaNAvavA mATe, ane keTalAka guNono vinAza karanAra bIjA paNa nAza karavA yogya doSanA upalakSaNa mATe, arthAt jema sarvaguNa vinAzaka mithyAtva. chADavA gyuM che tema thoDA guNonA vinAzaka anya deze paNa choDavA yaMgya che e. jaNAvavA mATe, ahIM mithyAtvanuM varNana karyuM che. athavA bIjI rIte samAdhAna A pramANe che - mithyAtvanA bheda dvAramAM mithyAtva, aneka prakAre kahevAmAM Avaze. e aneka prakAromAM abhinivezarahita ( = anAbhinivezika) mithyAtva samyatvanuM kAraNa ja che, ethI jema viratinA kAraNabhUta samyatvanuM varNana karavuM joIe, tema samyatvanA kAraNabhUta mithyAtvanuM paNa varNana karavuM joIe. A pramANe sabhyatva vagerenI jema mithyAtva paNa upAdeya (= varNana karavA. cegya) ja che. mATe ahIM mithyAtvanA varNanamAM doSa nathI. ahIM prAsaMgika varNanathI saryuM. [1] navabhedane kahIza ema pratijJAsUtramAM (= pahelI gAthAmAM) jaNAvelA nava bheda. kayA che? evI zaMkAne dUra karavA nava bhedane kahe che :.. 1 jArisao jai 2 bheo, jaha 3 jAyai jaha va ettha 4 doSa 5 guNA / 6 jayaNA jaha 7 aiyArA, 8 bhaMgo taha 9 bhAvaNA NeyA // 2 // gAthArtha - 1 svarUpa, 2 bheda, 3 utpatti, 4 doSa, 5 guNa, 6 yatanA, 7 aticAra, 8 nAza ane 9 bhAvanA ema nava bhedo che. TIkAtha:- (1) mithyAtva vagere guNonuM svarUpa zuM che? (2) tenA bhede keTalA.. che? (3) te kevI rIte utpanna thAya che ? (4) enAthI kayA doSa pragaTe che? (=kayA. nukazAna thAya che?) (5) enAthI kayA guNo pragaTe che? ( kayA lAbha thAya che?)
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda (6) temAM adhika-eAchA lAbhanI vicAraNArUpa yatanA kevI rIte karavI? (7) temAM aticAre kevI rIte lAge che ? (8) tene kevI rIte nAza=abhAva thAya che ? (9) A guNenI vRddhi mATe kevI bhAvanA bhAvavI? A nava bhede mithyAtva vagere darekanA jANavA. bhedo eTale dvAre. [2] navakAranuM nAma daIne vyAkhyAna karyuM. have "uddeza pramANe nirdeza karavo joIe" evI nItine anusarIne pahelA dvAra vaDe mithyAtvanuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che - devo dhammo maggo, sAhU tattANi ceva sammattaM / tavvivarIyaM micchattadarisaNaM desiyaM samae // 3 // gAthArtha - jinAgamamAM jemanuM svarUpa jaNAvavAmAM AvyuM che te 1 deva, 2 dharma, 3 mArga, 4 sAdhuo ane 5 (jIvAdi) to e samyatva che, arthAt jinAgamamAM deva vagerenuM jevuM svarUpa jaNAvavAmAM AvyuM che tevA svarUpavALA ja deva vagere sabhyatva che. viparIta svarUpavALA deva vagerene zAstramAM mithyAdarzana kahela che. TIkAtha:- prazna - jinAgamamAM deva vagerenuM jevuM svarUpa kahyuM che tevA svarUpavALA deva vagere saMbaMdhI je rUcirUpa pariNAma te samyatva kahevAya che, te ahIM "deva vagere ja samyakatva che" ema kema kahyuM? uttara :- tamArI vAta sAcI che. paNa ahIM viSaya (=devAdri) ane viSayI (=rucirUpa pariNAma) e benA abhedano upacAra karIne devAdi zabdothI devAdi saMbaMdhI rucirUpa pariNAma vivakSita che. AthI "deva vagere samyatva che" ema kahyuM che. deva vagerenuM svarUpa A pramANe che - jemanA krodha vagere aDhAreya deSa kSayane pAmyA che, te kevaLajJAnI muktine ApanArA deva jANavA. (1) jemAM jIvadayA, satya, adatta (=rI)ne tyAga, brahmacarya ane saMtoSa che, te dharma kahevAya che. (2) jaladI mekSanagaramAM pahoMcADanAra jJAna-darzana-cAritranuM paripAlana karavuM e (mekSane) mAga ISTa che. (3) jeo daza prakAranA yatidharmamAM lIna 1. je viSayanuM varNana karavuM hoya te viSayanA nAmano ullekha karavo te udeza. ane pachI tenuM vistArathI varNana karavuM te nideza. 2. vAkya philaSTa na bane e daSTie anuvAdamAM vRtti zabdane adha karyo nathI. vRtti eTale vivaraNa-varNana. AthI "merovavAravRrayA' padane zabdArtha A pramANe thAya? abheda upacAranA varNanathI, arthAta abhedane upacAra karavAthI.
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 zrAvakanAM bAra vate yAne . rahe che, zatru-mitra, tRNu-maNi (vagere zubha-azubha bhAve ) pratye samabhAvavALA che, ane jIvAditone jANe che, temane tIrthakaree sAdhu kahyA che. (4) je jIvAdi padArtho suvarNanI jema tApa-cheda-kaSathI zuddha hoya, te padArtho yukti ane ArAmathI siddha hovAthI tAva kahevAya che. (5)" 1. kapa, cheda ane tApanuM svarUpa A pramANe cheH kaSanuM svarUpa : je AgamamAM "svaganA ke mokSasukhanA arthIe tapa, dhyAna vagere karavuM, temaja pAMca samiti-traNa guptinA pAlanapUrvaka zuddha anuSThAna karavuM vagere aviruddha kAryone karavAnuM jaNAvanArAM vidhivAkyo hoya ane "kAI jIvane haNavo nahi, jUThuM bolavuM nahi" vagere adhama kAryone niSedha karanArAM pratiSedha vAkyo hoya; tAtparya ke AvAM vidhi-pratiSedha vAkya je zAstramAM sthaLe sthaLe puSkaLa hoya, te zAstra kaSathI(kasoTIthI) zuddha che, tethI ulaTuM "jema viSNue asurone ghAta karyo tema bIjAe paNa anya dharmIone ghAta karavo, kAraNa ke tevAone mArI nAkhavAmAM pApa nathI; AvA akartavyanuM vidhAna karanArAM vagere vAkayo je zAstramAM hoya te zAstra kaSathI( kaTIthI) zuddha nathI, vagere samanavavuM. (dharmabindu a. 2-38) chedanuM svarUpa : je zAstramAM jaNAvelAM anuSThAna evAM hoya ke te anuSThAna karavAthI pUrve jaNAvelAM vidhivA ke pratiSedha vAkyonuM saMpUrNa yathArtha pAlana thAya ane je vidhi che. pratiSedhe pragaTarUpe zAstramAM na maLatA hoya, tevA paNa vidhi-niSedhe te anuSThAna dvArA samajAya, AvAM anuSThAne je zAstramAM jaNAvyAM hoya te zAstra "cheDazuddha" che. jema kasoTIthI parIkSA karavA chatAM azuddhinI zaMkAvALA parIkSako sonAnA TukaDAne chede che-kApe che, tema vidhi-niSedha vAkyorUpI kasoTIthI zuddha zAstra paNa chedAdithI azuddha hovAno saMbhava che, mATe tenI chedathI parIkSA karavI. joIe. te cheda bAhya vizuddha kriyArUpa(=AcaraNarUpa) che. bAhya kriyA (AcaraNa) te ja vizuddha che, ke jenA dvArA zAstramAM pratyakSarUpe nahi maLatA evA paNa zuddha vidhio ane niSedhe samajAya ane pratyakSa maLI AvatA vidhio ane niSedhonuM uttarottara niraticArapaNe pAlana thAya. AvI ceSTA kriyA je zAstramAM vistAravA jaNAvI hoya te dharmazAstra chedabhuda chedanI parIkSA dvArA paNa zuddha che, ema jANavuM. (dharmabindu a. 2-39) - ' tApanuM svarUpa: sonuM kaSathI ane chedathI zuddha nakkI thavA chatAM agnimAM tapAvavAthI kALuM paDe, tApane sahana na kare, to zuddha manAtuM nathI, tema Agama paNa vidhi-niSedha vAkyothI yukta hoya ane te vidhi-niSedhanuM pAlana thAya tevI kriyAonuM prarUpaka hoya, arthAta kaSa-chedathI zuddha hoya te paNa tAparUpa parIkSAmAM jo asatya Thare to te upAdeya gaNAtuM nathI, mATe tenI tApathI parIkSA karavI joIe. je zAstramAM upara jaNAvelA vidhi-niSedhe ane anuSkAne jenAmAM ghaTI zake tevA pariNAmI (=sattArUpe sthira rahevA chatAM jenA paryA-rUpAMtare badalAyA kare tevA) chava-ajIva Adi padArthonuM nirUpaNa yathArtharUpe hoya, te zAstro tApazuddha kahevAya, arthAt je zAstramAM 'padArtho vasturUpe nitya ane paryAyathI pratikSaNa navA navA svarUpane dhAraNa karanArA anitya,' ema chavAdinuM nityatvAniyatva vagere svarUpa kahyuM hoya te zAstra tApazuddha kahevAya. upara jaNAvyA pramANe AtmA
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 11. zrI navapada prakaraNa graMthana gujarAtI bhAvAnuvAda athavA ukta praznanuM samAdhAna A pramANe che- thoDA zabdomAM vizeSa arthanuM sUcana kare te sUtra evI sUtranI vyAkhyA hovAthI (gAthAnA pUrvArdhana) vizeSa artha A pramANe che - (jemanuM jinAgamamAM svarUpa kahyuM che tevA) devAdimAM devAdine adhyavasAya, arthAt devamAM devabuddhi, dharmamAM dharmabuddhi, mArgamAM mArga buddhi, sAdhumAM sAdhubuddhi, (jIvAdi) tavemAM tattvabuddhi e ja devAdi zabdothI ahIM vivakSita che. AthI ahIM deva, dharma, mArga, sAdhu ane to e ja samyatva che ema kahyuM che. prazna :- ahIM mithyAdarzananuM svarUpa kahevAne mATe IccheluM che, arthAt mithyAdarzananuM svarUpa prastuta che, tethI aprastuta evuM samyakatvanuM svarUpa kema kahyuM? 1 uttara :- tamAro prazna barabara che. samyatva ane mithyAtva e be zIta ane uSNa sparzanI jema paraspara virodhI hovAthI samyatvanuM svarUpa jaNAye chate tenA virodhI evA mithyAtvanuM svarUpa sahelAIthI jANI zakAya, e jaNAvavA mATe ahIM samyatvanuM svarUpa kahyuM che. AthI ja (= sabhyatvanuM svarUpa jaNAye chate tenA virodhI evA mithyAtvanuM svarUpa sahelAIthI jANI zakAya ethI ja) mULa graMthakAra gAthAnA uttarArdhamAM kahe che ke-"ravivArtha micchara risanna resighaM samaAno artha A pramANe che - deva-dharma--mArga-sAdhu- tamAM rahelA rucipariNAma rUpa samyatvathI viparIta je pariNAma tene zAstramAM mithyAtva kahyuM che. A mithyAtvanuM vizeSa svarUpa A pramANe che - rAgAdi dethI yuktane paNa deva (= bhagavAna) mAnavA, athavA devane (= bhagavAnane) ja na mAnavA, e mithyAtva che. kahyuM che ke pattI pattI pANiu pANio, DUMgalaM hUMtA kakkara ANio / kakkaru aggai vajjai tUrA dakkhu na mAi vigoyA pUrA // 1 // pratyeka pratyeka jIva hAthathI DuMgarAomAMthI kAMkarAM (=paththara) laI Avyo. kAMkarAnI (=paththaranI) AgaLa vAjA vAge che. juo, pUrve prakAzita (zuddha) mArga jaNAto nathI." (1) vagere padArtho pariNamI hoya, te ja temAM pUrvanA te te azuddha paryAyano nAza thavAthI ane dhyAna, adhyayana vagere bIjA zubha paryAya pragaTa thavAthI, zAstrokta vidhi-niSedharUpa "ka" ane bAhya kriyArU5 "cheda" tenAmAM ghaTe. jo AtmA vagere padArthone ekAMta apariNamI (sthira-eka svarUpavALA) ke ekAMta asthira (pratikSaNe sarvathA badalAI jatA) mAnavAmAM Ave te kapa ane cheda ghaTe ja nahi, kAraNa ke tenuM svarUpa badalAya ja nahi, (ke sarvathA tene nAza thAya te vidhi-niSedho ke tene anurUpa kriyAo tene zo lAbha karI zake? nakAmA ja bane. (dharma bindu a. 2-40 ). [ dharmasaMgraha bhAga pahelo gujarAtI bhASAMtaramAMthI sAbhAra uddhata ] 1. A zleka apabhraMza bhASAmAM che. mArI samaja mujaba artha karyo che. bhUla jaNAya to sudhArI levI.
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 * zrAvakanAM bAra te yAne jIvahiMsA vageremAM dharma mAna, athavA dharmane ja na mAnavo e mithyAtva che. 'keNa diThu paraloo jeNa dhammiNa dhaNu dijjai, kAi devadANavihiM atthasaMcao parikijjai / piyamUDhao jaNu savvu pahu jo navi dhaNu rakkhai, dhammaTThANakayataNaoM. sAo ajjavi navi cakkhai // 1 // paraleka kANe je che? jethI dharmIone dhana ApavuM ane deva-dAna mATe dhanano saMcaya karavo. samartha je loka dhananuM rakSaNa karatuM nathI te sarva loka priyamAM (=priya hovuM joIe e viSe) mUDha che. jeNe zarIrane dharmasthAnamAM karyuM che, arthAt je dharmasthAnamAM jAya che, te Aje paNa svAdane (=bhautika sukhanA rasAsvAdane) cAkhatuM nathI. (1) - mithyAjJAna vagerene mokSano mArga mAnavo, athavA mokSano koI mArga nathI ema mAnavuM e mithyAtva che. AraMbha ane parigraha vageremAM pravartelA tathA keI jAtanA niyaMtraNa vinA pharanArAone sAdhu mAnavA te mithyAtva che. kahyuM che ke 'khaMtapiyaMtavi surao ramaMtavi, alio muhulucakkupUyaMtavi / imaM vayaMti siddhaM suraloyaha, matthai pAo divi pasu loyaha // 1 // jeo game te khAya che, dArU paNa pIe che, vilAsa paNa kare che, teo mUrnAenA TeLAthI pUjAtA hoya te paNa beTA che. teo (bheLA lekane) A pramANe kahe che - tamAre svargaleka siddha che. (amArAthI) mastake rakSAyela lekane svargamAM (gayelo) juo. (1). athavA keI sAdhuoja nathI ema mAnavuM e mithyAtva che. kahyuM che ke mithyAphalanI AkAMkSAvALA ane kubuddhivALA je maDha mANase kAmadevanI sarvakAryo rUpa saMpattine karanArI mahAna sIrUpI sukAne cheDIne jatA rahe che, te mANase te kAmadeva vaDe ja nirdayapaNe haNane keka nagna karAyA che, koIka muDiyA karAyA che, koIka pAMca zikhAvALA karAyA che, keIka jaTAvALA karAyA che, ane bIjAo kApAlika karAyA che." vaizeSika, sAMkhya vagere darzanemAM batAvAyelA padArtho paNa tattvarUpa che, athavA kaI to nathI ema mAnavuM e mithyAtva che. A pramANe zAstramAM kahyuM che. AthI ja mUDha mithyAdaSTi jIvonI ceSTA joIne keIka samyagdaSTie kheda karyo che, te A pramANe - 1. A bane ke apabhraMza bhASAmAM che. mArI samaja mujaba artha karyo che. bhUla jaNAya to sudhArI levI.
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 13 .. "rAgI deva, dveSI deva ajJAnI paNa deva, magha (pAna)mAM dharma, mAMsa. (bhojana)mAM dharma, jIvahiMsAmAM dhama, je guru Asakta, matta ane strImAM Asakta hoya te paNa pUjya bane che. hA hA kaSTa che; azubha saMka9pa-vikalapane karatA loko nAza pAmyA che." [3] | svarUpa kathanarUpa pahelA kAravaDe mithyAtvanuM varNana karyuM. have bIjA hAravaDe bhedadvAranuM vyAkhyAna karavAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che - AbhiggahiyamaNAbhiggahiyaM taha abhinivesiyaM ceva / saMsaiyamaNAbhoga, micchattaM paMcahA hoi // 4 // gAthArtha :- mithyAtvanA Abhigrahika, anAbhigrahika, Abhinivezika, sAMzayika ane anAga ema pAMca prakAra che. TIkAtha - bIjA sthaLe mithyAtvanA Aga ane anAga ema be prakAra kehyA che. kAraNake bAkInA bhede A bemAM ja samAveza thaI jAya che. A be prakAramAM Abhaga mithyAtva devane mAnavAvALA jIvone heya che. bIjA sthaLe be prakAra kahyA hevA chatAM ahIM prakaraNakAre avAMtara bhedanI apekSAe pAMca prakAra kahyA che. Abhigrahika - jenAthI boTika (= zivabhUtie pravartAvela digaMbara mata) vagere kudarzanomAMthI keI eka kudarzananA AgrahathI (= A ja darzana zreSTha che evA kedAgrahathI) thayeluM mithyAtva Abhigrahika che. abhigraha eTale Agraha. AgrahathI thayeluM Abhigrahika. (mijhA+phaLa = mihi) vyAkaraNamAM zItAri AkRtigaNu hevAthI abhigraha zabdathI vAta e arthamAM rUnuM pratyaya lAge. anAbhigrahika - AbhigrahikathI viparIta (=keI amuka kudarzananA Agraha vinA thayela) mithyAtva anAbhigrahika che. anAbhigrahika mithyAtva bharavADa vagerene hoya che. athavA kaMIke madhyasthapaNAnA kAraNe koI amuka ja darzanano Agraha na hoya, ane ethI "sarvadarzane sArAM che" evo svIkAra (=mAnyatA) te anAbhigrahika mithyAtva che. Abhinivezika:- abhiniveza eTale asadAgraha. asadAgrahathI thayeluM mithyAtva Abhinivezika che. A mithyAtva gaSThAmAhila vageremAM hoya che. sAMzayika - jinezvare kahelA jIvAdi tatte jinezvare jevA svarUpe kahyA che tevA svarUpe ja che ke bIjA svarUpe che? evA prakAranA saMzayathI thayeluM mithyAtva sAMzayika che. 1. vyAkaraNanA sUtramAM je zabdo mAtra zabdathI levAmAM AvyA hoya ane te zabda niyata na heya, kiMtu prAga pramANe samajavAnA heya, te zabda mAtA kahevAya. sAskRti eTale tenA jevA, tenA jevA zabdane samUha te sAtti.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ - zrAvakanAM bAra vate yAne. anAga - Abhaga eTale viziSTajJAna. viziSTajJAna jemAM na hoya te anAbhoga mithyAtva che. A mithyAtva ekeMdriya vagere mAM hoya che. A pramANe mithyAtva pAMca prakAre che. kaI pratamAM A mULa gAthAno pATha A pramANe jovAmAM Ave che - abhigahiyamaNabhigahiyaM, micchattaM abhinivesiyaM ceva // saMsaiyamaNAbhogaM, tivihaM vA ahavaNegavihaM // 4 // A gAthAnA traNa pAdanI vyAkhyA pUrva pramANe ja che. phakta eTaluM vizeSa che ke mithyAtva zabda bIjA pAdanI AdimAM rahelA hovA chatAM teno saMbaMdha sarva pade sAthe. karavo. jemake Abhigrahika mithyAtva ItyAdi. ttivivA" e sthaLe rahela va zabda anya prakArano sUcaka che. anya prakAra A pramANe che - athavA mithyAtvanA sAMzayika, Abhigrahika ane anAbhigrahika ema traNa bheda che. kahyuM che ke- ' --- tattvabhUtajIvAdi bhAvonI zraddhA na karavI e mithyAtva che. tenA sAMsAyika, Abhigrahika ane anAbhigrahika ema traNa bheda che." athavA mithyAtvanA aneka prakAra che. kAraNa ke dareka vastu aneka dharmAtmaka (== aneka dharmavALI) che. aneka dharmAtmaka vastumAM anya dharmanuM nirasana (= vidha) karIne koI eka ja dharmane mAnavAnA adhyavasAya mithyAvarUpa che. kahyuM che ke jeTalA vacananA mArge che teTalAja nayavAda che, ane jeTalA nayavAdo che teTalA ja parasama che." (sanmati pra. 3-47) [4] . bIjA bhedadvAra vaDe mithyAtvanuM vyAkhyAna karyuM. have trIjA dvArathI mithyAtvane kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kahe che - 1. vacanane AdhAra vaktAnA abhiprAya upara che, tethI koI paNa eka vastuparatve jeTalA vacanaprakAre maLI Ave agara te saMbhavI zake teTalA ja te vastu para baMdhAyelA judA judA abhiprAyo. che ema samajavuM joIe. abhiprAya eTale nayavAda. vacananA prakAre jeTalA ja nayavAdA samajavI. e badhA ja navA aMdara aMdara eka bIjAthI nirapekSa rahe to te ja parasama eTale ke jainetara daSTie che. tethI paraspara virodha karatA ke aMdara aMdara pakSapratipakSapaNuM dhAraNa karatA jeTalA nayo hoya vAstavika rIte teTalA ja parasamaya che, arthAta eka bIjAnuM nirasana karatI jeTalI vicArasaraNIo maLe agara saMbhave teTalAM ja te vastu para dazane, ane te ajaina. jainadarzana te aneka virodhI dazananA samanvayathI udbhavatuM hovAthI eka ja che. ajaina ane jaina darzanenuM niyAmaka anukrame tatvavidha ane samanvaya che. potAnA vaktavyanA pratipAdanamAM jene uddeza paravirodhane hoya te ajaina darzana ane jeno udeza samanvayano hoya te jainadarzana. [ saMmatitarkanA gujarAtI vivaraNamAMthI sAbhAra uddata ]
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ 15 -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda maibheyA purogahasaMsaggIe ya abhiniveseNa / cauhA khalu micchattaM sAhaNamadaMsaNeNa'havA // 5 // gAthAtha - matibheda, pUrvakadAgraha, saMsarga ane abhiniveza e cAra prakAre ( kAraNethI) mithyAtva utpanna thAya che. athavA sAdhuonAM darzana (=sAdhuono (paricaya)na thavAthI mithyAtva utpanna thAya che. TArtha - (1) matibheda - jevA svarUpe che tevA svarUpe badhA padArthone svIkAravA (=mAnavA) chatAM koI eka padArthane jevA svarUpe che tenAthI bIjI rIte svIkAravo (=mAnava) te matibheda kahevAya. A matibhedathI mithyAtva utpanna thAya che, arthAt AvA atibhedavALe jIva mithyAtvI bane che. (2) pUrvagraha - je jIvanuM aMtaHkaraNa pahelAM kudarzananI vAsanAthI vAsita thaI gayuM hoya te jIvane seMkaDe yuktiothI pharI pharI (sAcuM) samajAvavAmAM Ave te paNa kudarzananI vAsanAnA saMskArane anusaravAnA kAraNe kadAgraha thaI jAya che. (kadAgrahanA kAraNe te sAcuM samajI zakato nathI ane svIkArI zakto nathI) AthI mithyAtva utpanna thAya che. (3) saMsarga:- saMsarga eTale saMbaMdha. ahIM mithyAdiSTi mANaso sAtheno saMbaMdha vivakSita che. mithyASTi sAthe saMbaMdha deSanuM kAraNa che e suprasiddha ja che. "kaDavA lImaDAnA pANIthI vAsita bhUmimAM AmravRkSa utpanna thayuM. e baMne vRkSanAM maLiyAM bhegAM thayAM. tethI AMbo lImaDAnA saMsargathI kaDa=kaDavA phaLavALo thayo." capakapupanA saMbaMdhathI tala vAsanAne pAme che, arthAt talamAM caMpakapuSpanI sugaMdha Ave che. lasaNane khAnAra lasaNanA gaMdhavALo banI jAya che, arthAta tenA meDhAmAMthI lasaNanI vAsa Ave che. Ama sava guNe saMsargathI thAya che." (4) abhiniveza - abhimAnanA kAraNe anya svarUpe rahelI vastunI anya svarUpe prarUpaNa karavI. (5) sAdhunuM adazana - sAdhunAM darzana (=sAdhune paricaya) na thavAthI mithyAtva utpanna thAya e bInA premanA daSTAMtathI AbAla-gopAla prasiddha che, strIomAM paNa prasiddha che. jema priya pati Adi viSe atyaMta vadhele paNa prema samaya jatAM
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 zrAvakanAM bAra te yAne priya pati vagere paradeza vagere sthaLe jAya tyAre nAza pAme, arthAt premInA viyogamAM prema (ghaTI jAya che ke sarvathA) nAza pAme che. A viSe kahyuM che ke he suMdarI ! sArA paNa snehIone badhue viSe karele prema samaya jatAM hatheLImAM rahelA pANInI jema khatama thaI jAya che." te rIte kayAreka samyatvane lAbha thavA chatAM sAdhuonAM sarvathA darzana na thAya te mithyAtva utpanna thAya che. AthI ja zrAvakonI A pramANe sAmAcArI kahI che - "jyAM sAdhuonuM Agamana thatuM hoya, jyAM jinamaMdira hoya ane jyAM bIjA sAdharmika vasatA hoya tyAM zrAvaka vase." (u. mA. ra36, paMcA. 1-41) jo sAdhu, sAdharmika ane jinamaMdira vagere na hoya te zrAvaka mithyAtva paNa pAme. kahyuM che ke "je dezamAM dhamane dIpAvanArA sAdhuo nathI te dezamAM dhamanuM nAma paNa jaNAtuM-saMbhaLAtuM nathI, to pachI dharmakriyA kayAMthI hoya?" sAdhunAM darzanathI A pramANe lAbha thAya che - sAdhuenAM darzanathI (guNa bahumAna dvArA) pApa nAza pAme che, (temanI pAse jJAna meLavavAthI) jIvAdi padArthomAM zaMkA rahetI nathI, sAdhuone nirdoSa dAna ApavAthI karmanirjarA thAya che. kAraNa ke dAnathI sAdhuonA jJAnAdi guNonuM poSaNa thAya che." (zrA. pra. 340 ) Ama (anvayathI=) sAdhuonA darzanathI lAbha thato hovAthI ane (vyatirekathIe sAdhunA abhAvathI nukazAna thatuM hovAthI sAdhuonAM darzana na thavAthI mithyAtva thAya e suprasiddha ja che. ahIM jaNAvelAM atibheda Adi kAraNothI mithyAtvanI utpattimAM jamAli vagerenAM dRSTAMta che. kahyuM che ke- "matibhedathI jamAlI mithyAtvane pAmyo. pUrvagrahathI vidavAcake mithyAtvapUrvaka dIkSA lIdhI. baddha sAdhuonA saMsargathI seraTha dezavAsI zrAvaka baddha sAdhu thayo. kadAgrahathI goThAmAhila mithyAtvI tha.?? jo ke A dRSTAMta sUtrakAre mULagAthAmAM kahyAM nathI, te paNa vistArathI jANanArA (=jANavAnI IcchAvALA) ziSyanA upakAra mATe TIkAmAM huM kahuM chuM. temAM pahelAM matibhedamAM jamAlinI kathA kahuM chuM.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 , zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda jamAlinuM dRSTAMta A ja jaMbUkapamAM bharatakSetranuM AbhUSaNabhUta ane dhana, dhAnya, suvarNa vagere saMpattithI yukta kSatriyakuMDagrAma nAmanuM nagara hatuM. te kALe te nagarImAM bhagavAna mahAvIrasvAmInI priyadarzanA nAmanI moTI bahenane jamAli nAmano kSatriyakumAra putra hatuM. te naya ane vinayathI saMpanna hatuM, dayAmAM tatpara hatA. potAnA atizayarUpathI teNe kAmadevane paNa halake pADI dIdho hato. tene sudarzanA nAmanI patnI hatI. sudarzana mahAvIrasvAmInI putrI hatI. teNe potAnA zarIranA rUpa ane sauMdaryathI amarasuMdarIene paNa jItI lIdhI hatI. pati jamAline te prANathI paNa adhika priya hatI. tenI sAthe jIvalokanA sArabhUta pAMca prakAranA viSayasukhane anubhavatA jamAline keTalAka kALa pasAra thaye. bhagavAna mahAvIrasvAmIe rAjya, pura, parijana, baMdhuvarga vagereno tyAga karIne samasta sAvaghanI nivRttirUpa mokSamArgane (=saMyamano) svIkAra karyo. saMyama lIdhA bAda gADha pariSaha ane upasargone (samabhAvathI) sahana karyA. sADA cha mAsa adhika bAra varSa jeTaluM chadmastha paryAya pALyA bAda ghAtI karmone kSaya karIne saMpUrNa leka ane alakane prakAzana karavAmAM samartha evuM kevalajJAna pragaTa karyuM. gAma, udyAna, nagara, khANa, maMdira vagerethI vibhUSita pRthvI upara vihAra karatA zramaNa bhagavAna mahAvIra eka vAra brAhmaNakuMDagrAma nagaramAM padhAryA. AthI badhA ja nagarajane uttama vastro ane alaMkAre paherIne, vividha savArI ane vAhana upara besIne, zreSTha vividha parivAra sahita brAhmaNakuMDagrAma nagaranI bahAra AvelA bahuzAlaka udyAnamAM javA lAgyA. teo jatAM jatAM paraspara "Aje bhagavAna mahAvIra padhAryA che, temanAM darzana-vaMdana Adi mATe tame Ave, tame jAo, tame jaje, teo gayA che, ame jaIzuM" ItyAdi vArtAlApa karI rahyA hatA. potAnA mahelanA jharukhAmAM beThelA jamAlIe jayAM traNa rastA bhegA thAya te trikamAM, jyAM cAra rastA bhegA thAya te catuSkamAM ane ceka vagere sthAnamAM nagaranA badhA lokone A rIte jatA ane bolatA joyA. AthI tene kutUhala thayuM. teNe najIkamAM rahelA dvArapAlane bolAvIne pUchyuM : aho ! Aje ahIM je utsavamAM aMtaHpura ane parivArathI sahita A saghaLA loke jaI rahyA che te ko utsava che? dvArapALe pahelAMthI ja lokavANIthI A vRttAMta jANI lIdho hato. teNe kahyuM: brAhmaNakuMDagrAma nagaranI bahAra bahuzAlaka udyAnamAM ApanA ja mAmA ane sasarA zramaNa bhagavAna mahAvIra padhAryA che. temane vaMdanAdi karavA mATe
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra te yAne A loko A pramANe utsuka banIne jaI rahyA che. A sAMbhaLIne jamAline atizaya harSa thaye. atizaya harSanA kAraNe tenA zarIramAM romAMca pragaTa thayA. pAse rahelA pitAnA sevakane teNe kahyuM : jaladI vAhanazALAmAM jA ane cAraghaMTavALA rathane azva sahita taiyAra karIne ahIM Ave, jethI huM paNa bhagavAnane vaMdana karavA jAuM. "jevI kumAranI AjJA" ema kahIne sevaka utAvaLA pagale rAjamahelamAMthI nIkaLyo. jamAli tyAMthI uThIne snAnagharamAM gayo. tyAM snAna karIne kapura ane kastUrIthI mizra caMdananuM zarIre vilepana karyuM. pachI sArabhUta alaMkAro paheryA. teTalAmAM pUrva mokalelo sevaka cAraghaMTavALo ratha taiyAra karIne tyAM AvI gaye. teNe kumArane kahyuM che kumAra! ApanI AjJA pramANe kArya karIne huM AvI gayo chuM. A sAMbhaLIne kumAra ati utAvaLA pagale gharamAMthI nIkaLIne te ja ratha upara beThe. sevake tenA upara zreSTha chatra dharyuM. dhanuSa, bANa, talavAra ane DhAla vagere vividha zastradhArI aneka sainike tenI AgaLa ane pAchaLa cAlavA lAgyA. tene ratha kSatriyakuMDagrAma nagaramAM thaIne bahuzAlaka udyAna tarapha AvyuM. cheDe sudhI gayA pachI sAme najIkamAM rahelA samavasaraNane jeIne jamAlie azvane Ubho rAkhe. rathamAMthI utarIne puSpa, tAMbula, zastra, jeDA vagere vastuone tyAga karyo. eka vastranuM uttarAsaNa karyuM. hAthanI be hatheLIo bhegI karIne lalATe rAkhI, pachI samavasaraNabhUmimAM AvIne bhaktinA samUhathI pUrNa aMtaHkaraNavALe te bhagavAnane traNa pradakSiNa ApIne ane namIne yathAyogya sthAne beTho. samasta zarIrane AnaMda ApanArI amRtavRSTinI jevI bhagavAnanI vANI sAMbhaLIne tene saMsArabhaya utpanna thayA. saMsArabhayathI udgavigna cittavALA teNe vidhipUrvaka svAmIne vinaMti karI ke, he bhagavaMta! mAtA-pitAnI ane patnInI rajA laIne huM ApanI pAse dIkSA levAne icchuM chuM. bhagavAne kahyuMH he devAnupriya! vilaMba na kara. pachI te pharI bhagavAnane traNa pradakSiNA ane namaskAra karIne samavasaraNamAMthI bahAra nIkaLyo. pachI te ja rathamAM besIne je pramANe AvyuM hatuM te pramANe pitAnA nagaramAM thaIne pitAnA ghare gaye. pachI mAtA-pitA pAse dIkSAnI anujJA mAgI. jematema karIne mAtA-pitAnI anujJA meLavIne patnInI pAse gayo. patinI dIkSAnI vAta sAMbhaLIne patnIe anumati ApI, eTaluM ja nahi, paNa pote paNa tenI sAthe ja dIkSA levA taiyAra thaI. pachI teNe jinamaMdiramAM mahApUjAo karI. (arthAt jinabhaktirUpa mahotsava karyo. pachI dIkSAnA divase) snAna ane vilepana karIne alaMkAra dhAraNa karyA. pachI hajAra puruSathI UMcakAtI zibikAmAM besIne dIna, anAtha, garIba vagerene IcchA mujaba dAna Apato te mahAna ADaMbarathI patnInI sAthe bhagavAnanI pAse AvyA. bhagavAne pAMca rAjaputronI sAthe jamAline ane hajAra strIonI sAthe tenI patnI sudarzanAne dIkSA ApI.
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda dIkSA bAda baMnee sAmAyikathI AraMbhI agiyAra aMgo sudhI zrutane abhyAsa karyo. samaya jatAM gItArtha banelA jamAline bhagavAne AcArya banAvyuM. ekavAra jamAlie bhagavAna mahAvIrane vaMdana karIne kahyuM ke, ApanI anujJA hoya to huM pAMcaso sAdhuonI sAthe gAma-nagara AdimAM vihAra karavAne IcchuM chuM. A sAMbhaLIne bhagavAna bhaviSyamAM thanArA doSane jovAthI mauna rahyA. AthI jamAlie pharI bhagavAnane kahyuM. chatAM bhagavAna taraphathI koI uttara na maLyo. tethI teNe bhagavAnane vaMdana karIne bahuzAlaka udyAnamAMthI nIkaLIne pAMcaso sAdhuonI sAthe eka gAmathI bIje gAma vihAra karavAnuM zarU karyuM. ekavAra te zrAvastInagarInI bahAra hiMduka udyAnamAM rahelA keSTaka maMdiramAM AvyuM. tyAM tene prAMta AhAra vagerethI atyaMta gADha roga thaye. tethI teNe sAdhuone bolAvIne kahyuM ke, dAhakavare mArA zarIrane vihaLa karI nAkhyuM che. huM besavA mATe kSaNavAra paNa samartha nathI. AthI jo tame mAre yogya saMthAro pAtharo te tenA upara sUIne pIDAne dUra karuM. ziSyae tema karavAne ame IcchIe chIe ema kahIne saMthAre pAtharavAnuM zarU karyo. gADhavedanAthI tenA zarIramAM ghaNI ja pIDA thatI hatI. AthI teNe pharI kahyuM ke, he sAdhuo! tame saMthAro pAtharyo ke nahi? sAdhuoe kahyuM: saMthAre pAtharI dIdho che. teNe saMthArAne je te hajI saMthAro patharAyo ja na hatA. saMthAro nahi patharAyelo joIne tenA cittamAM kodha pragaTa thaye. Ama chatAM te vakhate zarIramAM piDA hovAthI te kaMI bole nahi. pAtharelA pUrNa saMthArAmAM sUIne pIDAne dUra karI. kSaNa pachI zarIra svastha thatAM teNe sAdhuone belAvIne pUchyuM: he sAdhuo! saMthAra arthe patharAye hovA chatAM patharAI gayo che ema tamoe kema kahyuM? sAdhuoe kahyuM: vanamALe he mAne vijhiTa rimAne inirikramA niSiom ="karavA mAMDayuM te karyuM kahevAya, cAlavA mAMDyuM te cAlyuM kahevAya, udIravA mAMDayuM te udIyuM kahevAya, ane nirjaravA mAMDayuM te nirjayuM kahevAya " ItyAdi jinavacana pramANa hovAthI kahyuM che. A sAMbhaLIne jamAline bhavitavyatAnA kAraNe te kSaNe mithyAtvakarmano udaya thaye. AthI te bekaH te viSe bhagavAna bhUlyA che. kAraNa ke kriyAkAla ane samAptikALa atyaMta bhinna hovAthI patharAtuM" ane "patharAyeluM " e beno eka kALa nathI. AthI "bhagavAnanuM vacana mithyA che" evI pratijJA karIe chIe. ahIM anumAnavAkyano prayoga A pramANe chebhagavAnanuM e vacana mithyA che, kAraNa ke pratyakSathI viruddha arthane kahenAruM che, zabda karNane viSaya nathI e pratijJAvacananI jema. amee kahele hetu 'asiddha nathI. 1. asiddha eTale hetune pakSamAM abhAva. jemake, rAdo gunaH cAkSudavAta, ahIM cAkSuSatva hetu pakSa zabdamAM nathI. kAraNa ke zabda cAkSuSa pratyakSa nathI, kiMtu zrAvaNa pratyakSa che prastutamAM
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 20 zrAvakanAM bAra vrato ane kAraNa ke ardhI patharAyelo saMthAro nathI patharAye ema jovAmAM Ave che. bIjA sthaLe paNa pratyakSathI siddha (=pratyakSathI dekhAtA) kriyamANatva (=karAtApaNuM) dharmathI kRtatva (=karelApaNuM) dharma dUra karAya che=kRtatva dharmanuM khaMDana karAyuM che. tathA - ame kahelo hetu 'anekAMtika paNa nathI. kAraNa ke hetu sapakSamAM ja che. hetu viruddha paNa nathI. kAraNa ke hetu satyarUpa vipakSathI vyAvRtta che=hetu satyarUpa vipakSamAM raheto nathI. AthI A nakkI thayuM ke-"karAtuM karyuM kahevAya " ItyAdi jinavacana asatya che. A pramANe jamAlie sAdhuone kahyuM eTale keTalAka sAdhuoe "e pramANe ja che" ema svIkAra karyo. jemaNe jinavacanano satya artha jAye che evA samyadhavALA bIjA sAdhuoe A pramANe kahyuM- he jamAlisUri ! A tame yuktiyukta kahyuM nathI. nakakI bhagavAna joyA vinA kaMI paNa kahetA nathI. kAraNa ke bhagavAnane kevalajJAna utpanna thayuM hovAthI bhagavAna satata upagavALA hoya che. ame mAtra sAMbhaLeluM svIkAranArA chIe ethI amoe bhagavAnanuM vacana svIkAryuM che evuM nathI, kiMtu yuktithI vicArIne amoe bhagavAnanuM vacana svIkAryuM che. bhagavAnanuM vacana "purANa, manue kahela dhama, aMgasahita vedo ane cikitsAzAstra A cAra AjJAsiddha che, ethI yuktiethI emanuM khaMDana na karavuM?' ItyAdi vacana jevuM nathI. kAraNa ke bhagavAnanuM vayana uttamasuvarNanI jema tApa vagerethI zuddha che. anyathA (=tApAdithI zuddha na hoya to) emAM kaMIka kahevA jevuM che (akhAmIe hevAnA kAraNe emAM kaMIka kahevA jevuM che), AthI A (purANu vagere) vicAravAmAM AvatuM nathI kevala zraddhAthI mAnavAmAM Ave che. zuM suvarNa zuddha thaIne tApa vagerethI bhaya pAme?" ItyAdi ThapakAne pAtra thAya. vaLI- patharAtuM ane patharAyeluM e bene eka kALa , "pratyakSathI viruddha arthanuM kathana" e hetu che. jinavacana pakSa che. vAdInI dRSTie pratyakSathI viruddha arthanuM kathanarUpa hetu jinavacanarUpa pakSamAM che. AthI hetu asiddha nathI. 1. anekAMtika eTale hetu sAdhya vinA rahe. jemake, parvato vadvimAna ghavAt, ahIM dravyatva hetu sAdhyAbhAvavALA sarovaramAM rahetA hovAthI anekAMtika che. tenuM bIjuM nAma savyabhicArI che. . prastutamAM mithyAtva-asatyatva sAdhya che. vAdInI daSTi e pratyakSathI viruddha artha kathanarUpa hetu sapakSamAM ja che, eTale ke asatyatvarUpa sAdhyane choDIne raheto nathI. mATe hetu anekAMtika nathI. 2. sapakSa=jemAM sAdhya nizcita hoya te. vahnirUpa sAdhyanI apekSAe mahAnasa sapakSa che. 3. viruddha eTale hetu sAdhyathI taddana viruddha hAya, arthAta sAyAbhAvavALAnI sAthe ja rahe. jemake, parvato vamAna jJasTAta, ahIM jala hetu sAdhyAbhAvavALAnIvahatyabhAvavALAnI sAthe ja rahe che. AthI te viruddha che. prastutamAM pratyakSathI viruddha kathanarUpa hetu sAkSAbhAvavALA satyamAM rahetA nathI. AthI hetu viruddha nathI. 4. vipakSa=jemAM sAdhyane abhAva nizcita hoya che. vahnirUpa sAdhyanI daSTie sarevara vipakSa che.
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 21 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda nathI ItyAdi je kahyuM te paNa bALakanA pralApa samAna che. kAraNa ke kriyAkAla ane -samAptikAla e benuM kathaMcit ekapaNuM svIkAryuM che. te A pramANe - je kSaNe kArya karAI rahyuM che te kSaNe kArya kareluM paNa che. anyathA kArya mATe karAtI "kriyAnA prathama kSaNanI jema kiyAnA aMtyakSaNamAM paNa kareluM na hoya, arthAt je kriyAnA prathama kSaNamAM kareluM nathI te kiyAnA aMtyakSaNamAM paNa kareluM na hoya. (kAraNake je prathamakSaNamAM na hoya te aMtyakSaNamAM paNa kevI rIte hoya?) je kriyAnA aMtyakSaNamAM paNa kareluM na hoya te "A karyuM" evuM jJAna na thAya, ane "A karyuM' evuM jJAna thAya che. kemake te anubhava thAya che. vaLI-"bhagavAnanuM vacana mithyA che" ItyAdi je anumAnapravega kahyo temAM pratijJAnA (mAvavatta ane mAthA e) be padomAM virodha che. te A pramANe - je maLavadvAna che te mithA nathI, have je chiyA che, te avaDhava nathI. samagra aizvaryathI yukta (=kevalajJAnI) asatya na kahe e prasiddha che. kAraNa ke samagra aizvaryathI yukta vyaktimAM asatya bolavAnuM keI kAraNa nathI. asatya bolavAmAM rAgAdi deSa kAraNa che, ane rAgAdi doSo tenAmAM nathI. kahyuM che ke- "rAgathI, dveSathI ke mehathI asatya vacana bolAya che, jenAmAM A deSa nathI tene asatya. bolavAnuM kAraNuM zuM hoya? arthAt na hoya. AthI ja tamee kahelo hetu asiddha paNa che. kAraNa ke "bhagavAnanuM vacana pratyakSathI viruddha artha kahenAruM che" evuM kyAreya jANavAmAM AvatuM nathI. A hetu viruddha paNa che. te A pramANe - A paNa kahI zakAya ke, "karAtuM kareluM kahevAya ityAdi jinavacana satya che, kAraNa ke satya arthane javanAruM che, sakala lekamAM prasiddha pRthvInI kaThinatA viSe keIe bolelA pRthvI kaThina che ItyAdi vAkyanI jema." vaLI- A hetu asiddha nathI ItyAdi je kahyuM te paNa saMbaMdha vagaranuM che. kAraNa ke ardhA paNa patharAyelA saMthArA viSe "saMthAro patharAI gaye" ema (nizcayanayanI daSTie) jovAmAM Ave che. te A pramANe - je vastra jyAre je AkAzapradezamAM pAtharavAmAM Ave che te vastra tyAre te AkAzapradezamAM patharAyeluM ja hoya che. AnAthI "bIjA sthaLe paNa kiyamANavadharmathI kRtatvadharmanuM dUrathI khaMDana thaI gayuM che" ItyAdi je kahyuM hatuM tenuM paNa nirAkaraNa karyuM jANavuM. kAraNa ke (baMnemAM) gakSema "samAna che. bhagavAnanAM vacane viziSTanayanI apekSAvALA hoya che. AthI badhA sthaLe kaI deSa nathI. mATe tame kadAgrahane mUkI de ane "karAtuM kareluM kahevAya ItyAdine svIkAra kare. A pramANe kahevA chatAM pratibaMdha na pAmyuM eTale te sAdhuoe vicAryuM: A liSTa karmanA udayathI mithyAtvane pAmyuM che. kahyuM che ke- "sUtramAM kahelA eka 1. yuktine vega ane yuktinuM rakSaNa baMnemAM che. athavA yoga eTale yukti, kSema eTale kauzalya. yuktinuM kauzalya baMnemAM samAna che.
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 zrAvakanAM bAra vrata yAne. paNa akSaranI acithI manuSya mithyAdaSTi thAya che. amane jine kaheluM sUtra ja pramANa che. AthI A have sevAne gya nathI evo nirNaya karIne te sAdhuoe tenuM sAMnidhya choDIne caMpAnagarImAM pUrNabhadra maMdiramAM padhArelA mahAvIrasvAmInI nizrA svIkArI. A tarapha ghaNI sAdavIonA parivAravALI sudazanA jamAline vaMdana karavA tyAM AvI. TaMka nAmanA kuMbhAranA ghare avagrahanI yAcanA karIne rahI. dararoja jamAlinI. kareluM ja karyuM kahevAya, karAtuM karyuM na kahevAya" ItyAdi dezanA sAMbhaLIne caMcala hRdayavALI teNe jamAlinA kahevA pramANe ja svIkAra karyo. athavA AvuM thAya ja che, arthAt AvuM thAya emAM koI Azcarya nathI. kAraNa ke kahyuM che ke kAnanA jherathI baLelA cUkha loke zuM zuM nathI karatA? (arthAta bIjAonA kahevAthI na karavA jevuM paNa karavA mAMDe che.) AvA loke (bIjAonA kahevAthI) tapa paNa kare ane manuSyanI parImAM dArU paNa pIe." pachI DhaMkanA ghare AvIne TaMkanI AgaLa e pramANe ja kahevA lAgI. jamAlinA vRttAMtane jANanAra Dhake paNa kahyuM ke, he AryA! bhagavAna satya che ke jamAli satya che ema vizeSa jANavAne huM samartha nathI. Ama kahIne te mauna rahyo. pachI ekavAra sudarzanA svAdhyAya parisimAM svAdhyAya karI rahI hatI. A ja vakhate DhaMka nibhADAnA uparanA bhAgamAM rahelAM vAsaNane nIce utAratuM hatuM. teNe eka baLate aMgAre jaladI evI rIte pheMkyo ke jethI te aMgAre tenI saMghATinA (=upara oDhavAnA vastranA) eka cheDA upara paDyo. A joIne sudarzanAe kahyuM : he zrAvaka! A aMgAre pheMkIne te mArI saMghATI kema bALI nAkhI? DhaMke kahyuM he AryA! Apa asatya kema bolo che? kAraNa ke ApanA matamAM "baLatuM baLyuM" ema kahevAtuM nathI. hamaNuM ApanI saMghATI baLI rahI ja che. (saMpUrNa baLI gaI nathI.) Dhake A viSayane lagatuM bIjuM paNa kahevA jevuM kahyuM. pratibaMdha pAmelI teNe kahyuMH he zrAvaka! te sAruM karyuM. huM satya upadezane IcchuM chuM. pachI teNe beTe mata svIkAravA badala micchAmi dukkaDaM ApyuM. bhagavAnanI AjJAno vilepa karanAra potAnA AtmAnI niMdA karatI te jamAli pAse gaI. pitAno abhiprAya yuktipUrvaka ghaNIvAra jamAline kahyo. te paNa jamAlie. tene svIkAra na karyo. tethI sudarzana ane bAkI rahyA hatA te sAdhuo bhagavAnanI pAse ja gayA. jamAli paNa ekalo ghaNAM varSo sudhI saMyama pALIne, paMdara divasanI saMle-- khanA karIne, trIza vakhatanA bhejanane anazanathI choDIne, asatyaprarUpaNAnuM Alocana- pratikramaNa karyA vinA, mRtyu samaye kola karIne, asatyaprarUpaNanA kAraNe lAMtaka (chaThTha)
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 23 devalokamAM tera sAgaropamanI sthitivALo kilibaSika deva thayA. matibhedathI utpanna thatA mithyAtvamAM saMkSepathI jamAlinuM caritra jaNAvyuM, vistArathI bhagavatIsUtranA navamA zatakamAMthI jANI levuM. geviMdanuM dRSTAMta mRtadevInI kRpAthI jamAlinuM caritra kahyuM. have pUrvavyudragrahathI thatA mithyAtvamAM goviMdanuM caritra kahuM chuM. bhUgukaccha (= bharuca) nAmanA zreSTha nagaramAM bauddhamatanA saMpUrNa sArane jANanAro ane zreSTha vAdalabdhithI yukta goviMda nAmane bauddha sAdhu hatuM. te piotAne badhAthI adhika vidvAna mAnate hate. potAnI vAdazaktine pragaTa karate, arthAt mArA jevI vAdazakti kenAmAM nathI ema belate, te zerIomAM pharato hato. te jagatane paNa tRNa samAna mAnato hato. teNe ekavAra potAnA sAmarthyane pragaTa karavA (= lokone batAvavA) trika ane catuSkamAM paTaha vagaDAvIne gheSaNuM karAvI ke, AtmAne jANanAra je kaI samartha hoya te rAjasabhAmAM sabhya Adi loko samakSa mArI sAthe vAda kare. jinapratimAne vaMdana karavA mATe AvelA ane syAdvAdamAM nipuNa evA jinadevasUrie A ghASaNa sAMbhaLI. sUrie paTahano pratiSedha karyo, arthAt vAda karavAnuM kabUla karyuM. pachI te baMnene rAjadarabAramAM vAda thaye. sUrie rAjAnI samakSa ene jItI lIdho. tethI te vilo thaIne vicAravA lAgyuM ke, emano siddhAMta jANyA vinA emane kyAreya jItI zakAya nahi. huM anyadarzanI hovAthI teo mane potAnA siddhAMtanuM rahasya kaheze nahi. mATe huM emanI ja (= jena) dIkSA lauM, A pramANe vicArIne upAzraye jaIne sUrine A pramANe kahyuM: mArI ajJAnatAthI karelI ceSTAnI kSamA Ape, tathA mArA upara dayA kare. mane uttama dIkSA Apo. (have) huM ApanA caraNamAM rahyo chuM. pramANa, naya ane hetu sudhI Apane siddhAMta mane samajAve. AcArya mahArAja tenA dravyavinayathI tene upazAMta ( krodhAdi vikArothI rahita) thayelo joIne AnaMda pAmyA. chadmastha parIkSAthI parIkSA karIne, arthAt chadmastha jIva bAhya ceSTAnA AdhAre jeTalI parIkSA karI zake teTalI parIkSA karIne, tene dIkSA ApI. dravyakriyA karavAmAM tatpara te sAmAyika vagere mRtane bhaNe che, te paNa pUrvavyugraha mithyAtvane bhAvathI choDatuM nathI. A pramANe keTalAka divaso gayA bAda tenA manamAM amRtanI jema zrata jema jema pariNamatuM gayuM tema tema teNe viSanI jema mithyAtvane cheDI dIdhuM. kahyuM che ke-' "muni dararoja jema jema atizaya rasa prasarathI yukta navA navA zrutanuM sUkSmajJAna meLave che, tema tema zubhabhAvarUpI zIlatAthI AnaMda pAme che, ane navA navA saMvegathI ( = vairAgyathI) garbhita zraddhA 1. paMcavastu gAthA pa60, bu. ka. gA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ 24 zrAvakanAM khAra tratA yAne vALA bane che.'' atizaya rasaprasarathI yukta e vizeSaNanA artha A pramANe cheHatizayA eTale vizeSa arthA. prasara eTale ghaNuM. zruta vizeSa arthAMnA ghaNA rasathI yukta che.. mithyAtvabhAva dUra thaI jatAM teNe guru pAse jaIne aMjila joDIne kahyuM: huM nAtha ! meM ATalA divasa mithyA abhinivezathI niraka ja dIkSA pALI. Aje hamaNAM zruta bhAvanAthI dIkSA samyak pariNAmane pAmI che. tethI he svAmI ! Aje mArA upara viSAdanA nAza karanArI kRpA karIne mane Aje karmarUpI pava tane toDavA vAsamAna bhAva dIkSA Ape. pachI gurue tene kahyuM: tuM dhanya che ke jenA hRdayamAM ATalA divase paNa tIrthaMkaranI AjJA bhAvathI. pariNamI. A pramANe tenI upabRhaNA karIne gurue pharI mahAtratA uccarAvyA.. saMvegavALA banelA eNe paNa mahAtratAnA samyak svIkAra karyAM. zaMkArahita banelA te krame karIne sAdhuone pUgata zrutanI vAcanA ApavA lAgyA. AthI temanI gAviMda-vAcaka tarIke prasiddhi thaI ane zreSTha kIrti phelANI. pUrva yugraha mithyAtvamAM goviMdavAcakanuM dRSTAMta kahyuM. have saMsargamAM sAradezanA zrAvakanuM dRSTAMta kahIza. zrAvakanuM dRSTAMta saiArASTra dezamAM jIva-ajIva vagere tattvAnA jANakAra ane jinadharmamAM parAyaNa evA koI zreSTha zrAvaka hatA. dezamAM dukALanA upadrava thatAM te ekavAra thADuM bhAtuM laIne auddha sAdhuonI sAthe ujajainanagarI tarapha cAlyA. tethI bauddha sAdhuee tene mokSa mATe buddhe kahelA dhanA upadeza ApyA. teNe bauddha sAdhuone A pramANe kahyuM : huM bhikSukA! buddhe kahelA dharmajIThThA mANase kahelA dhanI jema meAkSasAdhaka nathI. kAraNa ke te dhama AptapuruSe kahyo nathI. ekAMta kSaNika vAdyanI dezanA ApavAnA kAraNe. buddha Apta nathI. kAraNa ke " padArthA ekAMte kSaNika che" e siddhAMta pratyakSathI bAdhita. che, arthAt padArtho ekAMte kSaNika hAya ( =kSaNe kSaNe nAza pAmatA hoya) tevu... AMkhAthI jovAmAM AvatuM na hovAthI padArtho ekAMte kSaNika che evA buddhanA siddhAMta pratyakSathI ghaTatA nathI. 1ekAMta kSaNikatvamAM padArthonA Adha paNa na ghaTI zake. (kAraNake khIjI ja 1. bauddhadarzIna kSaNikavAdI che. te "dareka padArthI kSaNe kSaNe nAza pAme che" ema mAne che. kAI prazna kare ke jo kSaNe kSaNe vastu nAza pAme che teA enI e vastu lAMbA kALa sudhI kema dekhAya che? enA uttaramAM te kahe che ke enA jevI ja khIjI vastu kSaNe kSaNe utpanna thAya che. ethI eka ja vastu lAMbA kALa rahe che ema ApaNane lAge che. jainadana paNa vastune samaye samaye nAza pAmanArI mAne che, paNa ekAMte nahi. dareka vastu samaye samaye paryAyathI nAza pAme che ane dravyathI sthira rahe che. AthI jainadarzana ane bauddhadanamAM e bheda che ke bauddhadarzana ekAMta ( = sarvathA ) vastune nAza mAne che, jyAre jainadarzana " vastunA sarvathA nAza nathI thatA, kiMtu paryAyathI nAza thAya che'" ema mAne che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda kSaNe bodha karanAra jIva badalAI jAya che. AthI ja bIjI ja kSaNe buddha pote karelI AjJA vagerene bhUlI jAya che.) AjJA vagerene bhUlI janArAo tribhuvanamAM prasiddha kevI rIte thaI zake ?, arthAt na thaI zake. ityAdi yuktiothI temane evA niruttara karI dIdhA ke jethI temaNe pharI kyAre ya dharmasaMbaMdhI vicAraNA na karI. eka vAra ardhA raste tenuM bhAtuM khUTI gayeluM joIne bauddha sAdhuoe tene kahyuM ke amAruM bhAtuM le. rastAmAM tane ame ja bhojana ApIzuM ema temaNe kahyuM ane teNe vicAra karyA vinA temanuM vacana mAnI lIdhuM. eka divasa te bauddhasAdhuonI sAthe ujajainI nagarImAM AvI pahoMce. tyAM tene AhAranA doSathI visUcikA roga (= rAkanA ajIrNathI peTapIDA vagere upadrava) thayo. namaskAra mahAmaMtranA smaraNamAM parAyaNa banelo te visUcikA rogathI zIghra mRtyu pAmyo. bauddhasAdhuoe tenuM zarIra pitAnA kapaDAthI DhAMkI dIdhuM. devAmAM utpanna thayelA teNe tatkAla vicAryuM ke huM devomAM utpanna thaye e kyA karmanuM phaLa che? A pramANe vicAratA teNe pragaTelA avadhijJAnathI bauddhasAdhuonA kapaDAthI vIMTAyeluM potAnuM ja zarIra joyuM. potAnA zarIrane bauddha sAdhuonA vastrathI vIMTAyeluM joIne teNe pharI paNa vicAryuM ke, huM devabhavane pAmyo e bauddhasAdhuonI sevAno prabhAva che. A pramANe vicArIne te gupta rahIne ja divyahAthathI bauddhasAdhuone bhaktithI AhAra ApavA lAgyo. AthI bauddhonI prabhAvanA thaI. jene te vakhate AmanA darzanamAM devonuM sAMnidhya nathI (= devo madada karatA nathI) e pramANe zrAvakano upahAsa karavA lAgyA. zrAvake e yugapradhAna AcAryane A vAta jaNAvI. tethI temaNe jJAnathI joIne kahyuM ke, A pUrvajanmamAM jainadharmane jANakAra zrAvaka hato. tyAMthI deva thayo. hamaNAM bauddhasAdhuonA saMsargarUpa doSathI mithyAtvane pAmyo che. tethI enI pAse jaIne namaskAra karIne ene kaho ke, he yakSa ! bodha pAma, bodha pAma, mehane na pAma. AcAryanI AjJAthI zrAvake te pramANe karyuM eTale te tyArathI mahane choDIne samyatvathI bhAvita thaye. saMsargadaiSathI paNa A pramANe mithyAtva thAya che. mATe sArI buddhivALAoe mithyAdarzanavALAonI sAthe saMga na karavo joIe. zAsanadevInA prabhAvathI saurASTranA zrAvakanuM A cAritra kahyuM, have gokAmAdilanuM daSTAMta kahIe chIe. gechAmAhilanuM dRSTAMta te kALe (= avasarpiNImAM) te samaye (pAMcamA ArAmAM) A ja jaMbUkapamAM dakSiNArdha bharatakSetranA madhyakhaMDamAM avaMti nAmano deza hato. te vaizeSikadarzananA
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrata yAne matanI jema dravya-samavAya-sattAthI adhiSThita hatuM, ane guNa-vizeSathI bhita hato, paNa te deza pradhAna-puruSavAdathI dUSita na hato. [ ahIM dezanA pakSamAM dravya-samavAya-sattAthI adhiSita hato eTale dhananA samUhanI sattAthI adhiSThita hatuM, arthAt deza ghaNuM dhanathI yukta hato. guNa-vizeSathI zobhita hatuM eTale ghaNuM guNothI zobhita hatA. vizeSa eTale vadhAre-ghaNuM. pradhAnapuruSavAdathI dUSita na hato eTale rAjA, maMtrI, zeTha vagere vacce vivAda na hatuM, arthAt te dezamAM rAjA, maMtrI, zeTha vagere mukhya puruSo vacce vivAda na hato=badhA vacce saMpa hate. vaizeSikadarzananA mate dravya-samavAya-sattAthI adhiSThita hatuM eTale dravya, samavAya ane sattA e traNa padArthothI adhiSThita hatuM. vaizeSikadarzananA mate dravya, guNa, karma, sAmAnya, vizeSa, samavAya ane abhAva ema sAta padArtho che. temAM ahIM dravya, samavAya ane sAmAnya e traNa padArthone ulekha karyo che. guNavat TradacaM=jemAM guNo hoya te dravya. te dravyanA pRthvI vagere nava bhede che. samavAya eTale ayuta (=apRthaka , arthAt judA na pADI zakAya tevA) be padArtho vacceno (nitya) saMbaMdha. avayava-avayavI, guNa- guNI, kriyA-kiyAvAnuM jAti-jAtimAna ane vizeSa-vizeSavAn A pAMcano samavAya saMbaMdha che. sAmAnya (=jAti) padArthanA para sAmAnya ane apasAmAnya evA be bheda che. adhika dezamAM rahenAra sAmAnyane parasAmAnya kahevAya che. ochA dezamAM rahenAra sAmAnyane apasAmAnya kahevAmAM Ave che. sattA e parasAmAnya che. kAraNa ke e sauthI vadhAre dezamAM rahe che. ghaTava e sauthI jUna dezamAM rahevAthI apasAmAnya che. (dravyatva e parApara sAmAnya che. kAraNa ke pRthvItvanI apekSAe adhika dezamAM rahevAthI parasAmAnya che, ane sattAnI apekSAe nyUna dezamAM rahevAthI aparasAmAnya che.) ahIM sattArUpa parasAmAnyano (=jAtino ullekha karyo che. guNa-vizeSathI zobhita hatuM eTale guNa ane vizeSa e be padArthothI zobhita, hatuM. vaizeSika mate rUpa vagere covIsa guNa che. vaizeSika mate paramANu vagere nitya dravyomAM rahenAra ane nitya dravyanA vyAvaka (=eka nitya dravyane bIjA nitya dravyathI alaga karanAra) tarIke vizeSa nAmanA padArthane mAnavAmAM AvyuM che. dA. ta. vizeSa padArtha eka paramANune bIjA paramANuthI juduM pADe che. paNa pradhAna-puruSanA vAdathI dUSita na hato" e sthaLe bIjo artha e che ke jema sAMkhyamata pradhAna ( =prakRti) ane puruSanA vAdathI dUSita che tema A deza dUSita na hatA. bhAvArtha- sAMkhya AtmAne puruSa kahe che. A puruSa kazuM ja karatuM nathI, kiMtu kamalapatranI jema sarvathA nilepa che. te pachI e saMsAramAM paribhramaNa kema kare che e
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda praznanA samAdhAna mATe teo kahe che ke tenuM kAraNa prakRti nAmanuM tattva che. prakRti ja zubhAzubha karmone kare che ane bhogave che. puruSa cetana che. prakRti jaDa che. AthI baMne taddana judA che. prakRti ane puruSa bhinna hovA chatAM cetana puruSamAM prakRtinuM pratibiMba paDavAthI puruSane evo bhrama thAya che ke "huM prakRti ja chuM. AthI prakRti ja zubhAzubha karmone karanAra ane bhogavanAra hovA chatAM puruSane huM zubhAzubha karmano kartA ane bhoktA chuM e bhrama thAya che. prakRti sukha-duHkhane anubhavatI hovA chatAM puruSane huM sukhI chuM, huM duHkhI chuM ema bhAse che. arthAt prakRtinA sukhaduHkhAdi dharmo puruSane potAnAmAM bhAse che. e ja pramANe (puruSamAM prakRtinuM pratibiMba paDavAthI) prakRtine huM puruSa chuM e bhrama thavAthI puruSane caitanya dharma jaDa prakRtimAM bhAse che. A pramANe puruSa prakRtinA bhedanI ajJAnatAnA ge saMsAra che. jyAre puruSane bhedanuM ( - prakRtithI huM bhinna chuM evuM) jJAna thaI jAya che tyAre puruSa ane prakRti judA paDI jAya che. AthI puruSane=AtmAne saMsAra maTI jAya che.] vaLI te deza pahelA tIrthakare avaMti nAmanA potAnA putrane ApyuM hatuM. pachI tenA ja nAmathI te prasiddha thaye. te dezamAM naMdanavananA jevuM vibudhajanone priya dazapura nAmanuM nagara hatuM. te sthAne sthAne dekhAtI aneka suMdara strIothI manahara hatuM, ghaNuM talethI uttama hatuM, ghaNI vasativALuM hatuM, snehavALI devAMganAo ane apsarAothI zobhatI ane ghaNI urvazIvALI iMdrapurInuM paNa parAbhava karatuM hatuM. te nagaramAM sadA namatA aneka sAmata rAjAonA mukuTamAM rahelI mALAomAMthI kharelA atizaya manohara sugaMdhI puSponA samUhathI jenA caraNakamalanI pUjA karAI che te, kamalasamUhanI jema lakSmInA nivAsavALa, IMdranI jema abhimAnI duSTa vairIonA balano nAza karanAra, zarIranI kAMtinI jema badhAnA premane prApta karanAra, hatazatru nAmano rAjA hatA. tene sakala aMtaHpuramAM mukhya, jANe ke kalaMkathI rahita, vakatAthI mukta ane rAta-divasa jemAMthI vimala lAvaNyarUpI snAne samUha prasarI rahyo che tevI apUrva caMdranI 1. ahIM dazapurane naMdanavananI upamA ApI che. eTale dazapuranAM badhAM vizeSaNa naMdanavananAM paNa che. AthI dazapuranA pakSamAM vivudha eTale DAhyA mANaso, ane naMdanavananA pakSamAM vivudha eTale devo. evI rIte dazapuranA pakSamAM jema eTale strIo, ane naMdanavananA pakSamAM raMma eTale devAMganAo. 31pariniyatijottamamag afNAM e sthaLe dazapuranA pakSamAM agrimittiottamana ane saUdafsarca ema chUTuM pADavuM. Ano artha anuvAdamAM lakhyo che. naMdanavananA pakSamAM AkhuM eka ja pada . teno artha A pramANe thAya - ghaNuM asarAonA manamAM vasI gayeluM. * 2. lakSmIdevI kamaLa upara rahe che, ane e kamaLanI Aju-bAju bIja aneka kamaLo hoya che. mATe ahIM kamaLasamUhanI sAthe sarakhAmaNI karI che. jema kamalasamUhamAM lakSamI vase che. tama rAjA pAse paNa lakSamI saMpatti hatI.
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra te yAne mUrti na hoya tevI, jeNe potAnA baMdhurUpI karone (= caMdravikAsI kamalene) sadA vikasita karyA che evI, dhAriNI nAmanI mahArANI hatI. te rAjAne, samagra rAjya kAryarUpI dhurAne dhAraNa karavA mATe uttama baLadanI jema samartha, ujajavaLa guNasamUhathI meLavelI ghaNuM kIrtithI jeNe bhuvanane bharI dIdhuM che , jANe ke kamala upara besanAra brahmA na hoya te, veda ane AgamanA bedhavALa, cAra prakAranI buddhinA vaibhavathI jeNe bRhaspatine paNa jItI lIdhuM che teva, semadeva nAmano maMtrI hatA. tenI sarasvatInI jema sarva zAstronA vistArane jANanArI ane jinazAsanamAM asthimajajAnI jema premarUpa anurAgathI raMgAyelI rudramAM nAmanI patnI hatI. tenI sAthe viSayasukhane anubhavatA tene keTaleka kALa pasAra thaye. ekavAra rAtrinA chellA pahore sukhapUrvaka sUtelI rudramAe saMpUrNa kalAsamUhathI zobhatA caMdrane potAnA mukhadvArA udaramAM pravezata che. AvuM svapna joyA bAda te prabhAtika maMgalavAjiMtranA avAjathI sukhapUrvaka jAgI. uThIne pratikramaNa vagere Avazyaka kAryo karyA. pachI vidhipUrvaka patine svapna kahyuM. patie kahyuM : tane potAnA kularUpI AkAzamAM nirmala caMdramAna, jenA caraNomAM nareMdro ane deveMdra praNAma kare teva, badhA vidyAsthAne pAra pAmanAra, uttama putra thaze. patinuM A vacana sAMbhaLIne rudramAne atyaMta parama AnaMda thayo. te ja rAtrie te garbhavatI banI. sukhapUrvaka teno garbha vadhavA mAMDyo. tenA badhA dehalA pUrA karavAmAM AvyA. teNe gya samaye prazasta sarva lakSaNathI alaMkRta zarIravALA ane surakumAra samAna rUpavALA putrane janma Apyo. priyaMkarI nAmanI dAsIe nareMdranI sAthe somadevane putra janmanI vadhAmaNI ApI. samadeve (putrano) janma mahotsava karyo. keTalAka divasa vItyA bAda mAtA-pitAe tenuM rakSita evuM nAma pADayuM. rakSita zarIranI puSTi-vRddhithI moTe thaye. samaya jatAM teno ja phalyurakSita nAmano nAno bhAI ke. rakSite pitA pAse jeTalI zrutasaMpatti hatI teTalI badhI ja laI lIdhI. pachI "puruSa vidyA meLavavAmAM asaMtoSI banavuM joIe" ema mAnatA teNe pitAne vinaMti karIjo Apa rajA Apo te huM ApanI AjJAthI pATaliputra nagara jaIne bAkInA graMthane abhyAsa karuM. pitAe paNa "A rogya che" ema kahIne rajA ApI. rakSita rAjA, nagarajano ane svajanavarganI rajA laIne pATaliputra gaye. tevA (= ati vidvAna) upAdhyAyanI pAse thoDA ja kALamAM cade ya vidyAsthAnone teNe bhaNI lIdhAM. te vidyAsthAno A che - cAra veda, cha aMga, nyAyavistAra (nyAyazAstra), mImAMsA, purANa ane dharmazAstra e caitra vidyAsthAne che. (1) Rgvada, sAmaveda, yajurveda ane arthavaveda ema cAra veda che. zikSA, kalpa, jyotiSa, niruta, vyAkaraNa ane nighaMTu e cha vedanA aMgo che. rakSita sarvagraMthanA arthane pAra pAmI gayA.
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda pitAnI ane rAjAnI dazapuranagara AvavAnI AjJA thatAM rakSita upAdhyAyane aneka prakAre pUjA-satkAra karIne javAnI rajA mAgI. upAdhyAyanI rajA laIne rakSita --dazapura Avyo. rAjAe pahelethI ja rakSitanA dazapura AgamananA samAcAra jANI lIdhA hatA. AthI rAjAe nagarane dhajAo (vagere)thI zaNagAyuM. jAte airAvaNasamAna * uttama hAthI upara besIne caturaMgI senA sahita samadevanI sAthe tenI sAme gayo. tenI pAchaLa maMtrIo, sAmaMtarAjAo ane nagarajane cAlyA. (bheTe thatAM rakSite pitA, rAjA vagereno ucita vinaya karyo.) pitA, rAjA ane nagarajanoe rakSitanuM sanmAna karyuM. pachI te hAthI upara beThe. tenA upara sapheda chatra dharavAmAM AvyuM. tenI AgaLa ghaNA maMgalavAjiMtro vAgavA lAgyA, be zaMkha vagADavAmAM AvatA hatA, maMgalagIta gavAtAM hatAM, A rIte dhAmadhUmathI teNe nagara praveza karyo. rastAmAM aneka prakAranA loke cakSurUpI kamalethI tenI pUjA karatA hatA, (arthAt loko tene dhArI dhArIne jotA hatA,) ane satyaguNethI prazaMsA karatA hatA. A rIte te rAjabhavanamAM Avyo. tyAM kSaNavAra rahIne potAnA pitAnA ghare Avyo. mAtA-pitAne praNAma karIne parazALa (= osarI jevA sthAna)mAM beThe. tyAM rahelA tenAM darzana mATe bheTayuM laIne na AvyuM hoya evo koI puruSa nagaramAM na hato ane evI strI paNa keI nagaramAM na hatI. A daramiyAna rakSite gharakAma mATe Ama tema pharatI mAtAne joI te mAtAmAM harSa dekhAtuM na hatuM, viSAda paNa dekhAto na hato. teNe vicAryuM ke, mArA AgamanathI nagaranA badhA loke khuza thayA che, pitA vizeSa khuza thayA che, mitra, baMdhu, parijana, rAjA ane sAmaMte paNa khuza thayA che. paNa mAtA madhyastha (= harSa--viSAdathI rahita) dekhAya che. AthI AmAM kaI kAraNa hovuM joIe. A pramANe vicArate te pachI tyAMthI Ubhe thaye. snAna, bhajana, vilepana Adi kAryo karyA. maLavA mATe satata AvatA rahetA lokasamUhane (premathI) bolAvato hato. samaya jatAM kamalinIne (= sUrya vikAsI kamaLane) pati sUrya asta pAmya. cakravAka-cakavAkInA beDalA chUTA paDyA. A vakhate rakSita saMdhyAnuM kartavya karIne yathAyogya parijananI sAthe aMdaranA oraDAmAM mAtAnI pAse gaye. vinayapUrvaka mAtAne praNAma karyA. tyAM rahelA baMdhuvage tene AzIrvAda ApyA. pachI mAtAnA caraNa pAse besIne teNe kahevAnuM zarU karyuM. he mAtAjI ! meM saghaLAM zAstrone abhyAsa karIne kIrti meLavI. mArA AvavAthI badhA loka AnaMda pAmyA, rAjA vagere paNa AnaMda pAmyA. paNa tuM AnaMda pAmI nathI, tane saMtoSa thayo nathI. AnuM zuM kAraNa che ? mAtAe kaMIka hasIne tene kahyuM che putra! atizaya jIvahiMsAnuM kAraNa ane sarva jIvonA mithyAtvane vadhAre evAM A sarva zAnA abhyAsathI huM AnaMda zI rIte anubhavuM? AnAthI mane kevaLa duHkha
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 30 zrAvakanAM bAra vate yAne ja thayuM che. kAraNake A bhaNavAthI paNa ISTaphaLanI prApti karI zakAtI nathI. kahyuM che ke "je zAstra virAganuM kAraNa na bane, dharmanuM kAraNa na bane, zAMtinuM kAraNa na bane, atighaNuM paNa bhaNeluM te zAstra kAgaDAonA avAja tulya che. vaLI zAstrane abhyAsa karyo hoya, zAstranuM zravaNa karyuM hoya, gurusevA karI hoya, mahAna tapa karyo hoya, paNa e badhuM je dayAthI rahita hoya to varSAdathI rahita meghagajanAnI jema niphala che.? veda zAstromAM pahelAM hiMsAnI prarUpaNuM ja karavAmAM AvI che. kAraNa ke kahyuM che ke- "azvamedha (zAstra)nA vacanathI madhyama divasamAM traNa pazuothI nyUna se pazuo (= 597 pazuo) yojAya ( = marAya) che." tethI je tAre mane ane sarva jIvane sAce harSa pamADe hoya te tuM traNe lokanA sukhane lAvanArA daSTivAdane bhaNa... A pramANe mAtAnuM vacana sAMbhaLIne te vicAravA lAgyo : daSTione=dazanone je vAde te dRSTivAda kahevAya che. A daSTivAda kyAM bhaNavo? keTale bhaNavo? kenI pAse bhaNavo ? A daSTivAda zIdhra bhaNIne mAtAne parama AnaMda pamADuM. A pramANe vicArIne mastake aMjali karIne vinayathI (je vicAryuM hatuM te) mAtAne pUchayuM. mAtAe kahyuM: he vatsa! ahIMthI najIkamAM IglaMdhara nAmanuM udyAna che. tyAM tasaliputra nAmanA AcAryuM che. temanI pAsethI tuM daSTivAda meLavI zakIza. tyArabAda te tyAMthI Ubhe thayo, ane potAnAM zayanagharamAM gaye. tyAM tevA. prakAranA vinodathI thaDe kALa pasAra karIne sUI gaye. savAra thavAnI taiyArI hatI tyAre pathArImAMthI uThIne prAtaHkAlanAM kAryo karyA. pachI mAtA-pitAne praNAma karIne mAtAne kahIne gharamAMthI nIkaLe. A tarapha nagaranA najIka gAmamAM rahetA tenA pitAnA mitrane rakSitanA sarvazAstro bhaNIne AvyAnA samAcAra maLyA. AthI te "kAle meM rakSitanAM darzana karyA nahi te Aje karuM? ema vicArIne zeraDInA sAMThAonuM bheTazuM laIne tenAM darzana mATe Avato hato. rakSite gharamAMthI nIkaLatAM ja tene sAme Avato joyo.. teNe rakSitane pUchyuM tuM rakSita che? rakSite kahyuM hatuM. tethI AnaMdamAM AvIne svAtaM svAtaM ema belato te bheTI paDyo, ane zeraDInA sAMThA ApyA. nava sAMThA AkhA hatA ane eka TukaDe hate. uttama zukana thayA che ema vicArIne rakSite laI lIdhA. pachI tene kahyuM tame (amArA) ghare jAo, ane A sAMThA mArI mAtAne Apaje. mArI mAtAne kahejo ke, tamArA putre nIkaLatAM ja pahelAM mane je. huM vaDInIti mATe jaIza ema kahIne tene ghare mokalyo. te rakSitanA ghare gaye. (rudramAe) tene yathAyogya AdarasatkAra karyo. pachI teNe rudramAne sAMThA ApyA, ane pUrvokta kahyuM. parama AnaMdathI pUrNa banelI rudramAe vicAryuM ke mArA putre suMdara maMgala joyuM. ene navapUrve saMpUrNa thaze(=maLaze) ane dazamA pUrva cheDo bhAga thaze.
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 31 Arya rakSita mAre daSTivAdanA nava pUrvo ke adhyayana bhaNavAnA che ane dazamAno thaDe bhAga bhaNavAnuM che ema vicArate Izrudhara udyAnamAM Ave. tyAM eka sthaLe besIne vicAryuM: 'bIjA puruSanI jema huM sAdhunA AcAronA (=sAdhuone vaMdana kevI rIte karavuM ? vagerenA) jJAna vinA AcArya mahArAja pAse kevI rIte jAuM? tethI emane ja kaI paNa zrAvaka Ave tyAM sudhI ahIM Ubho rahuM. koI zrAvaka Ave eTale tenI sAthe praveza karIne teNe batAvelI vidhithI sUrine vaMdana karuM. tevAmAM tyAM teNe moTA avAjavALA eka zrAvakane zarIracitA (=vaDInIti) karIne sAdhuonI pAse jato jo. mAro manoratha pUrNa thayo ema vicArate te tenI pAchaLa cAlyA. zrAvake paNa sAdhuonA upAzrayamAM pravezatAM moTA avAjathI traNa nizIhi karI. tenI pAchaLa AryarakSita paNa traNa nizIhi karI. pachI zrAvake tevA ja moTA avAjathI IriyApathikInuM (tramArgamAM cAlatAM thayela jIva virAdhanAnuM) pratikamaNa vagere karyuM. AryarakSita paNa atyaMta buddhizAlI hovAthI sAdhuvaMdana sudhI badhuM ja tenI jema karyuM. paNa teNe zrAvakane vaMdana na karyuM. AthI AcAryazrIe jANyuM ke A zrAvaka navo che. pachI AcAryazrIe tene pUchayuM: he zrAvaka! aciMtya ciMtAmaNi samAna A dharma tane kyAre maLe? kenAthI maLe? teNe kahyuM: Aje A suzrAvakathI mane dharma maLe che. kAraNa ke kahyuM che ke"sneharUpa anurAga, sadabhAva ane vinayanA sAmarthyathI jeo guruone svIkAra karatA nathI, pApakarmavALA temanuM Icchita kArya siddha thatuM nathI.' eTalAmAM pAse rahelA sAdhuoe AcAryazrIne kahyuM : A rudrasamA zrAvikAne putra che. gaI kAle ja rAjAe tene hAthI upara besADIne seMkaDo stutiothI stavAtA (=prazaMsA karAtA) tene dhAmadhUmathI nagarapraveza karAvyo che. pachI teNe jAte ja gurune potAnA AgamananuM kAraNa kahyuM. AcAryazrIe kahyuMH jo tuM DhaniyamavALo thaIne amArI pAse dIkSA le te keme karIne tene daSTivAda maLaze. teNe paNa AcAryazrIne kahyuM he munivareMdra! huM dIkSA levA mATe taiyAra chuM. paNa rAjA vagere badhA loke mArA pratye anurAgavALA che. te badhA dIkSAmAM vigha karaze. mATe bIjA sthaLe jaIne mane dIkSA Ape to huM krame karIne daSTivAdane paNa bhaNuM. jinapravacanarUpI AkAzamAM caMdra samAna thaze ema vicArIne gurue tene bIjA sthaLe laI jaIne vidhipUrvaka dIkSA ApI. zrI mahAvIra svAmInA tIrtha mAM ziSyacArIno vyavahAra A pahelA pravarte. pachI thoDA ja kALamAM be prakAranI (=grahaNa ane Asevana) zikSA bhaNIne agiyAra aMge bhaNI lIdhA. tesaliputra AcArya pAse jeTale daSTivAda hatuM teTalo 1. sAmAnya mANaso vidhithI vaMdanAdi vinaya na kare to saMtavya gaNAya, paNa huM bhaNelo hevA chatAM vidhithI vaMdanAdi vinaya na karuM te ucita na gaNAya evA AzayathI ahIM "bIjA puruSanI jema" ema ciMtavyuM.
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 zrAvakanAM bAra vrato yAne. daSTivAda paNa bhaNI lIdho. te kALe yugapradhAna AryavAsvAmI vidyamAna hatA. temanI pAse daSTivAda ghaNo hato. teo te vakhate purInagarImAM rahyA hatA. AthI gurue tyAM bhaNavA mATe sAdhuo sahita Arya rakSitane vAsvAmI pAse mokalyA. keme karIne teo. ujajainamAM AvyA. tyAM zrI bhadragupta sthavirane joyAM. temane vinayapUrvaka vaMdana karyuM.. pachI pitAne vRttAMta kahyo. zrIbhadragupta AcAryazrIe kahyuM- he mahAyaza ! " AvI rIte. jinadIkSA laIne sarvatra udyama karanAra tuM dhanya che. te sunirmala kIrti meLavI che." ItyAdi prazaMsA karyA pachI AcAryazrIe kahyuM: huM hamaNAM zarIranI saMlekhanA karIne. anazana karavAnI icchAvALo chuM. paNa mAre kaI nirdhAmaka nathI. mATe tuM ja mArI, nirdhAmaNA karIne jA. temaNe paNa "mahatti" ema kahIne svIkAra karyo. kALadharma pAmavAnI. taiyArIvALA temaNe Arya rakSitane kahyuM: tAre AryavajInI sAthe eka vasatimAM na rahevuM... temanAthI alaga rahIne bhaNavuM. kAraNa ke sopakama AyuSyavALe je puruSa temanI sAthe, eka rAta paNa rahe te temanI sAthe kALa kare. tAre te pravacananA AdhAra thavAnuM che. Arya rakSite te vAtano svIkAra karyo. bhadraguptasUri devaloka pAmyA eTale Arya rakSita vAsvAmInI pAse gayA ane judA upAzrayamAM rahyA. A tarapha AryavAsvAmIe te ja rAtrinA chellA pahoramAM svapna joyuM ke, AgaMtuka keIe amAruM khIrathI bhareluM pAtra pIdhuM, paNa thoDI khIra rahI gaI. AvuM svapna joIne jAgelA temaNe sAdhuone te svapna kahyuM. paraspara (svapnasaMbaMdhI) vAta karatA sAdhuone AryavAsvAmIe kahyuM mArI pAse kaI sAdhu AvIne kSIrasamAna zratanuM avagAhana (=UMDANathI abhyAsa) karaze, paNa pUrNa nahi kare. eTalAmAM Arya rakSita AvyA ane zAstrokta vidhithI vinayapUrvaka AryazrI vAsvAmIne vaMdana karyuM. temaNe paNa "susvAgatam" ema kahIne temane bolAvyA, ane pUchyuM ke kyAMthI AvyA? tame kema AvyA. cho? kyAM rahyA cho? temaNe kahyuM huM tesaliputra AcArya pAsethI Avyo chuM, daSTivAda bhaNavA Avyo chuM, ane bahAra rahyo chuM. AcAryazrIe kahyuM H alaga vasatimAM rahelAne. kevuM bhaNAvI zakAya ? e tame zuM nathI jANatA? temaNe kahyuM: bhadragupta kSamAzramaNe "AryavAnI sAthe eka vasatimAM na rahevuM" ema mane reDyo che. tethI AryavAsvAmI. "niSkAraNa ke nahi" ema vicArIne upaga mUkIne (alaga rahevAnuM kAraNa ) jANI lIdhuM. pachI Arya rakSitane judA upAzrayamAM rahIne bhaNAvavAnI anumati ApI. AryarakSite ceDA ja kALamAM nava pUrve bhaNI lIdhAM. dazamuM pUrva bhaNavAnuM zarU karyuM. A tarapha mAtA-pitAe Arya rakSitane saMdezo meka ke - putra viraharUpa jaMgalamAM duHkharUpa dAvAnalathI baLatA ame sukharUpa jalathI bharelA tArA darzanarUpa sarovaramAM 1. tevuM nimitta maLatAM je AyuSyanA karmadalikAne AyuSyanI sthitithI vahelo kSaya thaI jAya te AyuSyane sepakrama kahevAya.
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 33 snAna karavAne IcchIe chIe. A saMdezAthI A rakSita na AvyA eTale temanA nAnAbhAI gurakSitane tyAM mAlkyo. zurakSite tyAM AvIne gurune vaMdana karIne A - rakSitane kahyuM: tame (ghare) Ave. tamArA viceAgathI pitA vagere duHkhI thaI gayA che. pachI A rakSite A vAsvAmIne ( javA mATe) pUchyuM. temaNe kahyuM : hamaNAM tA bhaNA. A rakSite bhaNavAnuM zarU karyu.. anyathA ( = pralAbhana ApyA vinA ) Avaze nahiM ema vicArIne phalgurakSite kahyuM: huM badhu ! jo tame AvA to tamArAM darzanathI mAtA-pitA vagere badhAya bhAvathI dIkSA le. A rakSite kahyuM: jo ema che te pahelAM tuM ja dIkSA le. phalgurakSite e pramANe svIkAra karyA eTale tene vidhipUrvaka dIkSA ApI, pachI be prakAranI zikSA zikhavADI. (gheADA vakhata pachI ) pharI paNa phalgurakSite kahyuM: hamaNAM cAleA. AthI A rakSite gurune pharI javA mATe pUchyuM. gurue kahyuM: hamaNAM te bhaNeA. te vakhate te javika adhyayanAnA abhyAsa karI rahyA hatA. te atyaMta sUkSma hatA. cAvIsa vikAnA temaNe abhyAsa karyAM. pachI vikAthI kaMTALI gayelA temaNe gurune pUchyuM': he bhagavaMta! dezamApUnu keTalu' zruta thaI gayuM ane keTaluM bAkI rahyuM? tethI A vAsvAmIe tene hiMdu-samudranu ane sava-merunuM dRSTAMta batAvyuM, arthAt hiMdu jeTaluM thayuM che ane samudra jeTaluM bAkI che, sava jeTaluM thayuM che ane meru jeTaluM bAkI che ema kahyuM. hiMduM-samudranu ane sava-merunuM dRSTAMta sAMbhaLIne Aya rakSite khedapUrvaka gurune kahyuM : he bhagavaMta ! huM bhaNavA zaktimAna nathI. gurue tene AzvAsana ApyuM ke tame dhIra aneA, viSAda na kareA. khAkI raheluM zruta paNa tame thADA kALamAM bhaNI lezeA. pharI bhaNavAnuM zarU karyuM.. rAja pUche che ke keTaluM bAkI rahyuM. tethI gurue vicAryuM': A ( = dazamuM pUrva ) zruta mArAthI ja viccheda pAmaze ke zuM ? jethI A AvA buddhinA bhaMDAra hovA chatAM A pramANe bhaNavAthI kaMTALI gayA che. pachI ( jJAnathI ) jANyuM ke mAru' AyuSya thADu' che ane gayelA A pharI nahi Ave. AthI mArAthI ja dezanuM pU viccheda pAmaze. AthI A rakSite javAnI rajA ApI. pachI ArakSita krame karIne dazapura AvyA. teAsaliputra AcArya temane peAtAnA pade sthApyA. pachI temaNe tyAM sa kha va ne dIkSA ApI. pitA paNa temanA anurAgathI gRhasthanA veSe temanI sAthe rahevA lAgyA. eka vAra pitAe kahyuM : e vajra, kuMDala, chatrI, joDA ane janAI rAkhavAnI chUTa Ape! te huM dIkSA lauM. temane caraNakaraNa vagerenA upadeza ApIne (joDA vagere na rakhAya ema) zikhavADI daIzuM ema vicArIne AcAya zrIe kahyuM : ema karo. te ja pramANe ( joDA vagere rAkhavAnI chUTa rAkhIne) temane dIkSA ApI. ane prakAranI zikSA zikhavADavAmAM Ave che. eka vAra
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM khAra tratA yAne caityavaMdana karavA mATe gayelA AcAryazrIe nAnA cheAkarAene samajAvyu ke- ame A chatravALA sAdhune cheDIne badhA sAdhuone vaMdana karIe chIe ema tame sAdhuenI samakSa kahA. AthI chekarAe te ja pramANe melyAM. pachI sAmadeva munie vicAryuM : je chatra rAkhavAthI bALake paNa A pramANe mane (chatra na rAkhavAnI) preraNA kare che te chatranu mAre zuM kAma che? arthAt mAre A chatra nathI rAkhavuM. pachI temaNe putra pAse jaIne kahyuM: mAre chatranu kAma nathI. AcArya zrIe kahyuM: A ceAgya che. je garamI lAge teA mastaka upara kapaDA nAkhI devA. A pramANe upAyathI kuMDala vagere paNa cheDAvyuM. paNa dhotiyuM choDyuM nahi. pachI ekavAra cheAkarAoe te ja pramANe kahyuM ke, ame dhAtiyAvALA sAdhune cheADIne badhA sAdhuone vaMdana karIe chIe. gusse thayelA temaNe kahyuM: tame 'Arya -prAya kAnI sAthe mane bhale vaMdana na karo, khIje kAI vaMdana karaze, paNa huM dhAtiyuM nahi mUkuM. 34 eka vAra eka sAdhue vizuddha saMlekhanAthI zarIrane kRza karIne, prazasta dravya--kSetra kAla-bhAvAmAM bhagavaMta ArakSitasUrinI pAse AleAcanA karIne, pAMcamahAvratAthI (= pAMca mahAvratA uccarIne) sAmAyikanA svIkAra karIne, vidhipUrvaka anazana uccayuM". saMthArAmAM rahelA te sAdhu bhAvanAe bhAvatAM bhAvatAM sarva jIvAne khamAvatAM khamAvatAM paca parameSThine namaskAra karavAmAM tatpara banIne samAdhipUrvaka kAladharma pAmyA. tethI A rakSitasUrie pitAnuM dhAtIyuM cheDAvavA mATe pitAnI samakSa sarva sAdhuone kahyuM : je A mRtakane upADe tene ghaNI nirjarA thAya. kAraNa ke zAstrokta vidhithI deha cheADanAra sAdhunuM A zarIra che. pUrve karelA saketa mujaba sAdhue "mane ghaNI nirjarA thAe mane ghaNI nirjarA thAe" ema khelatA paraspara vivAda karavA lAgyA. ghaNI nirjarAnI IcchAvALA pitAe paNa sAdhuone vivAda karatA joIne kahyuM : he putra je ema hAya to huM paNa mRtakane upADuM. sUrie kahyuM : e cAgya che. paNa AmAM ghaNA upasarga Ave. te upasa sahana na karavAmAM Ave te tamane ananuM kAraNu thAya. tethI jo upasargAne barAbara sahana karo tA A mRtakane upADI. barAbara sahana karIza ema kahIne upADavA lAgyA. tenI pAchaLa sAdhu-sAdhvI vagere cAreya prakAranA saMgha cAlyA. pUrve zikhavADyA mujaba chekarAoe AvIne temanuM dhAtiyuM (cheDIne) laI lIdhuM ane kArAthI cAlapaTTo bAMdhI dIdhA. AthI zaramAtA hovA chatAM badhuM sahana karatA te sAmadeva muni maDadAne vAsirAvIne vasatimAM AvyA. gurue temane pUchyuM : hai pitAjI! tamane upasa thayA ? temaNe kahyuM : upasatA thayA, paNa meM sahana 1. mA-bApanA mAtA, pitA, bhAI ane bahena e AThanI Aka sattA che. mAnI mAnA ane dAdAnA mAtAdi cAra e AThanI prAki saMjJA che.
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 35 karyo. pharI gurue kahyuM have dhotiyuM pahere. temaNe kahyuMH je jevAnuM hatuM te joI lIdhuM. have dhotiyAnuM kAma nathI. pharI gurue vicAryuM ke emanI pAsethI upAyathI chatra vagere mUkAvyuM. have emane bhikSA levA jatA karuM. kAraNa ke (je bhikSA levA na jAya te) kaI rIte ekalA thAya te kevI rIte AhAra kare ? athavA nirjarA kevI rIte meLave? tethI sAdhuonI sAthe saMketa karIne gurue kahyuMame bIjA gAme jaIe chIe. tyAMthI pAchA na AvIe tyAM sudhI pitAne badhuM meLavI ApavuM. (= je joIe te lAvI ApavuM.) sAdhuoe ema karIzuM ema svIkAryuM. pachI guru pitAne kahIne bIjA gAme gayA. phalyurakSita vagere badhA sAdhuoe paNa bhikSA samaye bhikSA lAvIne bhojana karI lIdhuM. keIe paNa temanI kALajI na karI. tyAre temaNe vicAryuM nakakI A dayA vagaranA che, kevaLa nAmathI ja muni che, jethI huM bhUkhyo hovA chatAM A pramANe bhojana karIne (potAnA) kAmomAM lAgI jAya che. A pramANe azubha saMka95-vikalpa karatA temane rAtri sahita divasa pasAra thaI garyo. bIjA divase sUri AvI gayA. pitAe badhuM kahyuM. gurue kapaTathI sAdhuone Thapake ApIne kahyuM : huM ja tamArA mATe bhikSA laI AvuM chuM. pachI gurue UbhA thaIne pAtra lIdhuM. temanA pitAe vicAryuM saghaLI dizAomAM jenuM mAhAsya pragaTa thayuM che e mAre putra mArA mATe bhikSAe kevI rIte jaze? AthI huM jAte ja jAuM. (Ama vicArIne) gurunA hAthamAMthI pAtra laI lIdhuM, ane bhikSA mATe nIkaLyA. khyAla na hovAthI eka zeThanA gharamAM pAchalA bAraNAthI praveza karyo. zeThe kahyuM che muni ! pAchalA bAraNAthI praveza kema kare che? munie kahyuM : 'bhalA mANasa!) lakSamI AvatI hoya tyAre AgaLano daravAje zuM ke pAchaLane daravAje zuM? A sAdhu atyaMta suMdara uttara ApanAra che ema khuza thaIne zeThe batrIsa uttama lADu vahorAvyA. munie vasatimAM AvIne gurune lADu batAvyA. guru bolyAH tamane paraMparA calAvanArA batrIsa uttama zirSo thaze. paNa A pahelI labdhi che mATe lADu sAdhuone Apo. vaLI- "ahIM sAdhuone AhAra ApavAthI jIvo manuSya-devanAM sukha bhogavIne paraMparAe mokSasukhane paNa pAme che. tethI temaNe badhA lADu sAdhuone ApI dIdhA. pachI pitAnA mATe pharI levA gayA. ghI ane madhura rasathI yukta khIra maLI. AvIne bhojana karyuM. viziSTa labdhisaMpanna te muni te divasathI ja sakalagacchane upakArI thayA te gacchamAM bIjA paNa traNa munio zreSTha labdhithI saMpanna hatA. temanA nAma A pramANe che - vastrapuSpamitra, dhRtapuSpamitra ane durbalikA puSpamitra. temAM vastrapuSpamitrane labdhi A hatI- dravyathI gacchane jeTalAM vastro joIe teTalAM vastro lAvI zake. kSetrathI mathurAnagarImAM lAvI zake. kALathI ziyALAmAM ane comAsAmAM lAvI zake. bhAvathI
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 zrAvakanAM khAra tratA yAne A pramANe :- kAi bhUkhathI maratI garIba strIe ghaNA kaSTathI rU kAMtIne vaNakara pAse eka kapaDuM vAvyuM. kAle sArA divase paherIza ema vicArIne e kapaDuM rAkhI mUkyuM. A daramiyAna jo vasrapuSpamitra muni te kapaDu tenI pAse mAge to huM ane sASa pAmelI te ApI de. dhRtapuSpamitrane labdhi A hatI - dravyathI gacchamAM jeTalA ghInI jarUra paDe teTaluM ghI lAvI zake. kSetrathI ujjainInagarImAM lAvI zake. kALathI jeTha-- aSADha mahinAmAM lAvI zake. bhAvathI A pramANe :- eka garbhAvatI brAhmaNIe janmathI daridra pAtAnA patine "mane prasUtikALe ghInI jarUra paDaze; tethI ghI bhikSA mAgIne meLavA " ema kahIne ghInI mAgaNI karI. brAhmaNe paNa dararoja pAvaLI pAvaLI (= camacI camacI) ghI laine cha mahine ghInA ghaDA pUrNa karyAM, ane brAhmaNIne ApyA. A daramiyAna dhRtapuSpamitra muni tenI pAse thI mAge tA ha-saMtASa pAmelI te ApI de. duClikApuSpamitra muni sadAya svAdhyAyamAM ota-prota rahetA hatA. temaNe sAdhika nava pUrvanA abhyAsa karyA hatA. niraMtara sUtra-arthanuM ciMtana karatA hatA. kAraNa ke jo ciMtana na kare te badhuM ja zruta bhUlI jAya. nira Mtara ciMtananA kAraNe te dula thaI gayA ane ethI ja te TrulikApuSpamitra evA nAmathI prasiddha banyA. ekavAra tyAM ja dezapuranagaramAM rahetA ane saMnyAsInA ( = parivrAjakanA) bhakta banelA temanA baMdhuoe AcAya ne kahyuM : saMnyAsIe sivAya bIjA sAdhuone dhyAnanuM jJAna nathI. AcAryazrIe kahyuM: ayukta na bAle. kAraNa ke dhyAnarUpa nirodha ( = cittanI ekAgratA ) thI ja A tamArA bhAI A pramANe dula thaI gayA che. temaNe kahyuM amArA A bhAI gRhasthapaNAmAM snigdha ane madhura AhAra karatA hatA ethI balavAna hatA. hamaNAM 'aMta-prAMta AhArathI duHkhala thaI gayA che, nahi ke dhyAnathI. gurue kahyuM : hamaNAM paNa ene dhRtapuSpamitra muni pAsethI manane anukUla snigdha ane madhura vagere guNAthI yukta AhAra maLe che. jo tamane vizvAsa na AvatA hoya tA tame ja snigdha ane madhura AhArathI sevA karIne balavAna banAvIne lAvA. Ama kahIne AcAzrIe dulikApuSpamitra munine temanI sAthe meAkalyA. svajanA zreSTha AhArathI temanI sevA karavA lAgyA. dulikApuSpamitra kSaNavAra paNa svAdhyAyane mUkavA vinA AhAra kare che. tethI rAta-divasa sUtreAnu` parAvartana karatA temanA zreSTha AhAra durjana mANasa upara karelA mahAna upakAranI jema kyAM jAya che tenI khabara paDatI nathI. pachI kaMTALelA baMdhuoe gurune kahyuM. gurue kahyuM: have ene jevA tevA (= lukhA-sUkA ) AhAra ApeA. dulikApuSpamitrane paNa AcAryazrIe kahyuM ke have zrutaparAvartanamAM kharAkhara Adara na karavA, arthAt zrutaparAvartana ochuM karavuM. tema karavAthI gheADA ja divaseAmAM 1. aMta eTale nIrasa. prAMta eTale gRhasthAnA bhAjana karyA pachI vadhela.
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 37 te balavAna thaI gayA. tethI temane bhAvathI guruvacana pariNamI gayuM (= guruvacana upara -bhAvathI zraddhA thaI) AcAryazrIe temane vizeSathI dharmopadeza Apyo. AthI durbalikApuSpamitranA svajane zrAvaka thayA. te gacchamAM cAra munio vizeSa guNI hatA. eka durbalikApuSpamitra, bIjA pUrvokta phizurakSita, trIjA vidhya ane cothA AcAryazrInA ja (saMsArapakSe) mAmA gechAmAhila. te cAramAM vidhya muni mahAna buddhizAlI hovAthI sUtranA karma (bIjAonI sAthe) sUtro maLavAne kAraNe vilaMba thavAthI) kaMTALI gayA. tethI temaNe AcAryazrIne vinaMti karI ke mane kaI (alaga) vAcanAcArya Apo. AcAryazrIe temane durbalikApuSpamitra vAcanAcArya ApyA. keTalAka divasa vAcanA ApyA pachI dubalikApuSpamitre gurune kahyuM: he bhagavaMta! vAcanA ApavAnA kAraNe badhA zrutanuM parAvartana thatuM nathI. je zratanuM parAvartana thatuM nathI te zruta yAda rahetuM nathI. tethI svajanonA gharamAM je zrutanuM parAvartana choDI dIdhuM ane hamaNAM je zrutanuM parAvartana karatA nathI te zruta bhUlAI gayuM che. tethI mAruM badhuM ya zruta hAthanI hathelImAM rahelA pANInI jema nAza pAmaze. AthI gurue vicAryuM. bRhaspati samAna buddhivALo hovA chatAM ane sadA zrutanuM maraNa karato hovA chatAM AnuM (ghaNuM) zruta nAza pAmyuM te bIjA puruSanI zI vAta? = zI gaNatarI? Ama vicAryA pachI vizeSa upaga mUkIne jANyuM ke, - have pachIthI ziSya zruta, buddhi ane dhAraNa vagerethI hIna thaze. tethI temanA anugraha mATe temaNe cAre anugone judA ryA. kahyuM che ke " Arya vajasvAmI sudhI kAlika zrutamAM anuyAga alaga na hatA. AryAvajIsvAmIthI kAlika zrutamAM ane dRSTivAdamAM anuga alaga thayA. (1) mahAprabhAvavaMta ane devedrothI vaMdAyelA zrI AryarakSitarie kAlanA svarUpane jANIne (pravacananA hita mATe) cAra prakArane anuga alaga alaga karyo. (2) agiyAra aMga rUpa kAlika zruta caraNakaraNanuga che. uttarAdhyayana vagere RSibhASite dhamakathAnuga che. sUryaprajJapti vagere trIje gaNitAnuga che. saMpUrNa dRSTivAda ceAthe dravyAnuyoga che." (3) [ Ava0 gA. 763 vagere ] Arya rakSitasUrine iMdra vaMdana karyuM tenI vigata kahevAmAM Ave che- Arya rakSitasUri gAma-nagara AdimAM vihAra karatAM karatAM kaI vAra samRddha mathurAnagarImAM padhAryA. tyAM bhUtaguhA udyAnamAM rahyA. A tarapha sadharmedra mahAvideha kSetramAM zrI sImaMdharasvAmInI pAse gayo. tIrthakarane vaMdana karIne pUchayuM : he svAmI! nigadanA jIvo kevA hoya che? bhagavAne nigodanA jI kevA hoya che e jaNAvyuM. te vakhate IMdra pharI paNa pUchyuM : 1. athavA vizeSajJAnane upayoga mUkIne.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 38 zrAvakanAM bAra trata yAne nigadanA cha kevA che evo prazna karavAmAM Ave to teno uttara Ape te kaI bharatakSetramAM che? tIrthakare kahyuM. tyAM Arya rakSitasUri che. tethI te brAhmaNanuM rUpa karIne Arya rakSitasUrinI pAse Avyo. sAdhuo bhikSA mATe nIkaLI gayA tyAre vRddha (brAhmaNa)nA rUpathI vaMdana karIne pUchayuM: mArA mastakamAM moTe rega che. huM jIvanathI kaMTALI gayo chuM. tethI mAruM AyuSya keTaluM che te kaho, jethI anazana karIne A prANAno tyAga karuM. te sAMbhaLIne AcArya (jJAnano) upaga mUkyo. so varSathI adhika AyuSya jANIne vicAryuM ke A mANasa bharatakSetrano nathI. athavA vidyAdhara ke vyaMtara - haze. pachI tenuM AyuSya be sAgaropama jeTaluM jANyuM. tethI tene kahyuM : tuM iMdra che. pachI I satya hakIkata kahI, ane nigoda viSe pUchyuM. sUrie nigodanuM svarUpa kahyuM eTale IMdra vaMdana karIne cAlyo. A vakhate gurue tene kahyuM: sAdhuo Ave tyAM sudhI kSaNavAra rahe, jethI tene joIne te sAdhuo dharmamAM adhika sthira thAya. iMdre kahyuM : sAdhuo mane joIne azubhabhAvathI niyANuM karaze. AthI sAdhuo mane na jue e ja hitakara che. jo ema hoya te ( tAruM Agamana thayuM che enI sAdhuone khabara paDe e mATe) bIjuM kaI paNa cihna (= nizAnI) karIne jA. tethI IMdra vasatinA dvArane bIjI bAju karIne gaye. bhikSAthI AvelA sAdhuoe vasatinA daravAjAne na je. sUrie "A bAju Avo" ema kahIne temane bolAvyA. pachI sAdhuone iMdranA AgamananI vAta karI. sAdhuoe pUchayuMH amane IMdra kema na batAvyA? AcArye I je kahyuM hatuM te ja sAdhuone kahyuM. ' sUri pharI dazapuranagara tarapha vihAra karI gayA tyAre devanagarI jevI ane jemAM aneka kautuke dekhAya che tevI mathurAnagarImAM eka nAstikavAdI AvyuM. teNe nagaranA badhA lokone vyAkuLa banAvI dIdhA. keI tene uttara ApI zakatA nathI. tethI mathurAnA saMghe (jo nAstikavAdIne jItavAmAM Ave to) pravacananI prabhAvanA thAya ema vicArIne dazapuranagaramAM yugapradhAna Arya rakSitasUrinI pAse mathurAthI eka saMghATaka (= be sAdhuo) mekalyA. saMghATake dazapura AvIne Arya rakSitasUrine saMghanA samAcAra kahyA. AryarakSitasUri vRddhAvasthAnA kAraNe svayaM javA asamartha hatA. AthI temaNe uttamavAdalabdhivALA (saMsArapakSe) mAne chamAhilane mekalyA. vihArakramathI gechAmAhila mathurA AvyA. temanA AvavAthI nagarajano harSa pUrNa thayA, saMgha paNa AnaMda pAmya, badhA jainetara sAdhuo khuzI thayA. eka divasa gaSThAmAhila tevA prakAranA (= nipuNa) sAdhu-- enI sAthe rAjasabhAmAM gayA, ane rAjAne maLyA. rAjAe praNAma karIne temane. Asana apAvaDAvyuM. gechAmAhila sAdhuonI sAthe te Asana upara beThA. badhA (=jaina-jainetara) sAdhuo bhegA thayA. beThelA zreSThIo, senApatio, sArthavAho ane brAhmaNe vagere lokethI rAjasabhA bharAI gaI. tathA svaparanA darzanane jANanArA, sukuLamAM
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 39 janmelA, kSamAthI vikhyAta banelA, ane baMne pakSane saMmata evA nipuNa saje AvI gayA. A samaye pUrve AveluM nAstikavAdI beH A jagatamAM je vastu cakSu vagere iMdriyathI na jaNAya te nathI, gadheDAnA ziMgaDAnI jema, jIva ane sarvajJa vagere padArtho cakSu vagere indriyathI jaNAtA nathI. (mATe nathI.) A (= "iMdriyathI jaNAtA nathIe) hetu asiddha che ema na kahevuM. kAraNa ke jIva vagere padArtho ghaTa vagerenI jema idriyathI jaNAtA nathI. pratyakSa pramANathI bIjuM kaI pramANa nathI. AthI ja A ja anumAna pramANathI vyabhicArarUpa hetu doSa na Apo. kAraNa ke "pleccha lekane pleccha bhASAthI baMdha pamADavo joIe" e nyAyathI nAstikavAdI paNa bIjAnI Atmasiddhi mATe badhuM bole che. jIva vagere padArtho na hovAthI vyavahAra ja yuktiyukta che, arthAt jIvAdi padArtho che evI lekarUDhi che ema mAnavuM e yuktiyukta che. kAraNa ke atyaMta pakSa padArthomAM nirNaya karavo duSkara che, arthAt atyaMta pakSa padArtho mAtra vyavahArathI (= lorUDhithI) manAya, nizcayathI (= paramArthathI) na manAya. kahyuM che ke- "IthiI jeTaluM dekhAya che teTalo ja A loka che. he bhadre ! jene bahuzrute kahe che te varunA pagalAne tuM je.' nAstikanA kahI rahyA pachI geSThAmAhile kahyuM - "A jagatamAM je vastu iMdriyathI na jaNAya te nathI, gadheDAnA ziMgaDAnI 1. asiddha = pakSamAM hetune abhAva. 2. A zlekano bhAvArtha nIcenI kathAthI barobara samajAI jaze. eka nAstikanI naDhA patnI dhamazIlA ane sadAcAriNI hatI. AthI nAstikanI viSayalAlasA tenAthI saMtoSAtI na hatI. teNe vicAryuM ke mArI patnI paralokanI mAnyatAthI rahita bane to ja mArI sAthe mArI IcchA pramANe viSayasukha bhogave. Ama vicArI teNe patnIne kahyuM: bhoLI re bhaLI ! tane koNe bheLavI ? A dharmAcAryo ane temaNe banAvelA dharmagraMthothI zraddhALu saraLatAthI chetarAya che. ApaNe ApaNI buddhino upayoga to karavo joIe ne ? tyAre te uttara ApatAM kahetI mANasa ane jAnavaramAM moTo pharaka che " moMdhe mANasano avatAra khAvA ane khelavAmAM khoI nAkhIe to ApaNuM gati kaI thAya ? lAja, ryAdA ne saMyama e pAyAnI vAta che. AkhI duniyA kAMI ne kAMI paralokanuM sAdhana kare che tyAre tamane ekalI bheganI lAlasA..." pati be- "je sAMbhaLa, ApaNane eka vastu maLI ane te upayogamAM na levI=jatI karavI ema tuM kahe che? are, tenA jevI hatabhAgI koI vyakti nathI. AkhI duniyA je kare te ApaNe gheTAnI jema zA mATe karavuM ? je huM tane lekonI buddhinA darzana karAvuM." ema kahI teNe eka lAkaDAne banAvelo varune paMjo batAvI rAtre kahyuM - cAla nadIe." teNe nadInA kAMThAnI bArIka retImAM varunA paMjAthI varunA pagalA pADayA. savAre to zora-bakera macI gaye. leko kahe- rAte varu AvyuM hatuM. have cetatA raheje. Dhorone sAcavajo ne vADAmAM surakSita rAkhajo. A varu haLI gayuM to kaThinAI ubhI thaze." emAM vaLI eke gapa mArI ke mAruM vAcharaDuM varu upADI gayuM. tyArepelA laMpaTa patnIne kahyuM : je, badhA zuM kahe che? tArI sAme meM varunA banAvaTI pagalAM pADavAM
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 40 zrAvakanAM khAra tratA yAne jema," ema te je kahyuM temAM hetu anekAMtika che. kAraNa ke jema deza vagerethI dUra rahelA paryaMta ane samudra vagere padArtha parAkSa heAvA chatAM vidyamAna che, tema jIvAdi padArtho paNa haze = siddha thaze. vaLI- A (= iMdriyathI na jaNAya e ) hetuthI niyata deza-kAla-zarIramAM jIvAdinA abhAva siddha karavAmAM Ave che ke sava deza-kAla-zarI2mAM? jo prathama pakSa hAya to mAruM siddha kareluM ja tuM siddha kare che. kAraNa ke niyata deza-kALamAM ane mRtazarIramAM jIva nathI. e pramANe sajJa vagere viSe paNa vicAravuM. have jo tuM saM deza-kALa-zarIramAM jIvAdinA niSedha karatA hoya teA tArA pitAnA dAdAnA paNa abhAva siddha thAya che. tethI huM suMdara ! tArA janma ahetuka siddha thAya che. jIvAdi padArtho kevalipratyakSathI ghaTAdinI jema jANI zakAya che, arthAt kevaLI bhagavaMta jIvAdi padArthone ghaTAdinI jema pratyakSa jue che. tethI tArA hetu asiddha kema nathI? arthAt asiddha che ja. kahyu che ke- iMdriyarahita jIva mAMsanI cakSuthI jANI zakAtA nathI. tene siddho, sarvajJA ane jJAsiddha sAdhue (pratyakSa) jue che.' vaLI-- 66 A anumAna khIjAnI Atmasiddhi mATe hAvAthI A ja anumAnathI mane temAM vyabhicArarUpa hetudoSa na ApavA" ema te je kahyuM emAM paNa (huM puchyuM chuM ke) te khIjAnI Atmasiddhi tane pramANa che ke apramANa? jo tane pramANa hoya tA jIvAdi padArtho paNa te rIte siddha thayA. te A pramANe H- kAraNake jIvAdi paNa. bIjAone Atmasiddha che. AthI anumAnanI jema jIvAdi padArthone paNa mAna, anyathA vizvAsa ane ( gAMTharUpI mudrA =) pratijJA e baMne nathI = khATA che. have jo bIjAnI Atmasiddhi tane apramANa che teA anumAnapramANu pramANa kevI rIte thAya? jo anumAnapramANu pramANu nathI teA tArA " jIvAdi padArtho nathI" evA niSedha paNa apramANa siddha thayA. " IndriyAthI dekhAya teTalA ja A lAka che" e pratijJAnuM paNa AnAthI khaMDana karyuM. ema jANyuM. ItyAdi vacanAthI nAstika vAdIne niruttara karyAM. rAjAe tene dezabahAra javAnI AjJA karIne dezabahAra karyAM. rAjAe zramaNusaMghanI pUjA karI, ane hatAM, chatAM varu AvyuM ane pelAnuM vAcharaDuM ya laI gayu... ! kheAla, che ne peAla' peAla ! basa Ama ja dharmazAstronA goTALA UbhA karI dharmAcAryo mugdhajanAne bhramamAM nAkhI pAte AnaMda mANe che. AMkhe dekhAya te sAcu' na mAnavuM, ane nahIM dekhAtAne levA doDavuM e kevu. DahApaNu ? mATe jyAM sudhI yuvAvasthA che tyAM sudhI ApaNe paNa jIvana mANI laIe. te vinA kAMya kaze! sAra nathI. tenI patnI te| AbhIkhanI jotI ja rahI. Ama peAtAnI lAlasAne peASavA mANase AvI yukti upajAve che. 1 iMdriyaguNu eTale iMdriye! dha che jenA te iMdriyaguNa, je iMdriyaguNu nathI te aniyiguNa, arthAt iMdriyAthI rahita.
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 41 nagaramAM ghASaNA karAvI ke--" vRddhi pAmatuM jainazAsana jaya pAme che. " A daramiyAna vAdaLAenA avAjathI AkAzane mukharata karanAra, rAjahaMsanA samUhone saMtApa karanAra ane dizAsamUhane aMdhArAthI yukta karanAra cAmAsuM AvI gayuM. AthI zrAvakoe gASThAmAhilane tyAM ja rAkhyA. A tarapha A rakSitasUrie pAtAnuM AyuSya thADu bAkI raheluM jANIne gacchane bhegA karyAM. temaNe gacchane kahyuM: mAruM AyuSya thADuM che, tethI tamArA AcArya kone banAvavA? tethI peAtAnA saMbaMdhIe pratye pakSapAtavALA gacche kahyu : phalgurakSita ke gASThAmAhilane AcAya banAvavA joIe. pachI rAgAdithI rahita ane dulikApuSpamitrane bahuguNavALA mAnatA sUrie kahyuM: huM zramaNeA! eka vAlanA ghaDA che, bIje telanA ghaDA che, trIjo ghInA ghaDA che. te ghaDAone UMdhA karavAmAM Ave teA vAlanA ghaDAmAMthI badhA ja vAla nIkaLI jAya, telanA ghaDAmAM telanA keTalAka aMzeA cAMTI rahe, ghInA ghaDAmAM ghI ghaNuM cAMTeluM bAkI rahe. e pramANe dulikApuSpamitrane AzrayIne huM sUtra, artha ane sUtra- atha ubhayathI pahelA ghaDA samAna thayA chuM, arthAt mArI pAse jeTaluM zruta hatuM te badhuM teNe grahaNa karyuM * che. phalgurakSita muni pratye huM telanA ghaDA samAna thayA chuM, arthAt thADuM zruta hajI tene ApyA sivAyanuM mArI pAse avazeSa che. gASThAmAhilane AzrayIne zrInA ghaDA samAna thayA chuM. arthAt ghaNuM zruta hajI tene ApyA sivAyanuM mArI pAse avazeSa che. tethI huM mahAnubhAvA! sUtra, artha ane sUtra--atha ubhayathI yukta A dulikApuSpamitra mArA vacanathI (= AjJAthI ) tamArA AcAya thAo. tethI gacche te AMcAya thAo ema svIkAra karyo eTale dulikApuSpamitrane AcAya pade sthApyA. pachI sUrie dubaOlikApuSpamitrane kahyuM : phalgurakSita ane gASThAmAhila vagerene huM jevI rIte jota hatA, tevI rIte tamAre paNa jovA, arthAt emanA pratye huM jevI rIte vartana karatA hatA tevI rIte tamAre paNa vana karavuM. pachI phalgurakSita vagerene paNa kahyuM tamAre paNa dulikApuSpamitrane mArA tulya ke mArAthI adhika jovA, guNanidhi evA emanA vacanane pratikUla vana na karavuM. A pramANe khaMne vane zikhAmaNa ApIne ane anazana karIne pa'canamaskAramAM tatpara sUri svarga mAM gayA. A tarapha cAturmAsa pUrNa thayA pachI gASThAmAhile zrAvakone samajAvavA mATe e gAthAe kahI. te A pramANe :- yAre Ie vADAne oLaMgI gai hoya, tuMbaDIemAM bIja rUpI AbhUSaNA thaI gayA hAya, baLado (cAmAsa!mAM lIlA cArA khAine) baLavAna thai gayA hAya, gAmeA ane mArga kIcaDa vinAnA thaI gayA hoya, mArga alpa pANIvALA thaI gayA hAya, pRthvI
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ 42 zrAvakanAM bAra vrato yAne paNu sukI mATIvALI thaI gaI hoya, mArgo bIjAothI AkAnta thayA heya, arthAt mArgomAM leke cAlatA thaI gayA hoya, tyAre sAdhuone vihAra karavAno samaya thAya." A pramANe sAMbhaLIne zrAvakee gechAmAhilane kahyuM : tame sadA ahIM ja kema rahetA nathI? temaNe kahyuM: "zramaNe, pakSIo, bhramaranA kuLa, gokuLa ane zaradaRtunA vAdaLAM-ATalAnuM sthAna niyata na hoya." tethI zrAvakathI rajA apAyelA gechAmAhila muni dazapura nagara tarapha cAlyA. lokethI Arya rakSitasUrine paraloka gamanane vRttAMta jANyo. kema karIne te dazapura AvyA. vAlanA ghaDAnA dRSTAMtathI durbalikApuSpamitrane sUripade sthApyA che te jANyuM. IrSyA thavAthI alaga vasatimAM rahyA. khabara paDatAM durbalikApuSpamitrasUrie temane lAvavA mATe phalyurakSita vagere sAdhuone temanI pAse mokalyA. temane kAMI paNa uttara ApIne tyAM ja rahyA. bIjA paNa sAdhuo ane zrAvake vagerenA kahevA chatAM vasatimAM na AvyA. A vakhate AcArya vicAryuM: je kaSAthI jinavacananA sArane jANanArA AvA paNa uttamapuruSo jhagaDe karAvAya che te kaSAyonA prabhAvane tuM je. athavA AmAM zuM Azcarya che? kAraNa ke AgamamAM kahyuM che ke "guNene nAza karanArA kaSAye zAMta karAyA hovA chatAM jina samAna cAritravALA paNuM jIvane pADe che, te pachI sarAga avasthAmAM rahelA jIne kema na pADe?" te vakhate sUri vidhya vagere zikhyAne AThamA karmapravAdapUrvanuM vyAkhyAna ApatA hatA. IrSAnA kAraNe sUrinI pAse jaI na zakatA gojhAmAhila vyAkhyAnane pATha karatA viMdhyamuninI pAse besatA hatA, arthAt emanI pAsethI sAMbhaLatA hatA. ekavAra viMdhyamunie kahyuM - keIka karma baddha hoya che, eTale ke jIvapradezanI sAthe mAtra saMgavALuM hoya che, AvuM karma kAlAMtarane prApta na thayuM hovA chatAM jaladI jIvapradezathI alaga thaI jAya che, arthAt sukI bhIMta upara paDelA cunAnI jema prathama samaye baMdhAIne bIjA ja samaye jIvapradezathI alaga thaI jAya che. keIke karma baddhapRSTa hoya che, eTale ke jIvapradezanI sAthe tadarUpa thaI gayela hoya che, AvuM karma kAlAMtare alaga thAya che, arthAt bhinI bhIMta upara cIkaNuM cunAnI jema vadhAre samaya gayA pachI jIvapradezathI alaga thAya che. anya keI karma nikAcita hoya che, AvuM karma kSIra-nIranA daSTAMtathI jIvanI sAthe eka svarUpa banI jAya che, AvuM karma ghaNuM kALe bhagavAya che, arthAt AvuM karma apavartana vagere karaNane agya hoya che, ane ethI vipAkathI anubhavyA sivAya jIvapradezathI alaga thatuM nathI. A pramANe prarUpaNa karatA vidhyamunine sAMbhaLIne goSAmAhile kahyuM : A pramANe te cokakasa sarva jIvone mekSane abhAva thAya. kAraNa ke je jenI sAthe eka svarUpa banI gayuM hoya te tenAthI alaga
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda na karI zakAya. jema jIvapradeze jIvanI sAthe eka svarUpa banI gayA che tethI jIvapradeze jIvathI alaga karI zakAtA nathI, tema he vidhya! jIvanI sAthe eka svarUpa banI gayela karma paNa jIvathI alaga na karI zakAya. jema sparzamAtrathI ja saMyukta evI abaddha kAMcaLI sarpanI sAthe saMbaMdhavALI hoya che, tema sparzamAtrathI ja saMyukta evuM abaddhakarma jIvanI sAthe saMbaMdhavALuM che. A vakhate vidhyamunie kahyuM. gurue mane A pramANe ja (=jIva-karmane saMbaMdha kSIra-nIravat che e pramANe ja kahyuM che. gechAmAhile tene sAmo uttara Apyo ke tAro guru paNa zuM jANe che? arthAt tAre guru paNa A viSe barobara jANato nathI. gojhAmAhile A pramANe kahyuM eTale vidhyamuninA manamAM zaMkA thaI ke gurue kahyuM enAthI bIjI rIte te huM samajyo nathI ne? tethI potAnA guru pAse ja jaIne A viSaya temane pUchuM. temaNe vinayathI namIne gurune pUchayuM ke jIva-karmano saMbaMdha kSIra-nIravat che ema huM je samajyo chuM te barAbara che? gurue kahyuM: barobara che. padArthonA bhAvane jANanArA tane paNa A zaMkA kema thaI? tethI viMdhyamunie gojhAmAhilane vRttAMta gurune kahyo. tethI gurue kahyuM: he vidhya ! gASTamahile kaheluM je pramANe asatya che te pramANe tame sAMbhaLo. dUdha ane pANI ekasvarUpa thayelA hovA chatAM upAyathI alaga thAya che. tethI tene kahela hetu anekAMtika che. teNe je pratijJA karI che te paNa pratyakSa virodhavALI che. kAraNa ke maraNa samaye jIva AyuSya karmathI mukAte jovAmAM Ave che. daSTAMta paNa hetune anusaratuM nathI, arthAt daSTAMta paNa hetune anurUpa nathI. kAraNa ke jIvanA svapradeze karmanI jema jIvathI bhinna ane AgaMtuka nathI. vaLI jevI rIte sarpa kAMcaLInA sparzamAtrathI saMyukta che tevI rIte jIva karmanA sparzamAtrathI saMyukta che ema je kahyuM te paNa yukta nathI. kAraNa ke vedanA zarIranA aMdaranA bhAgamAM thAya che. tenA mAnavA pramANe vedanAnuM kAraNa karma zarIranA aMdaranA bhAgamAM na hovAthI zarIranA aMdaranA bhAgamAM vedanAne anubhava na thAya. zarIranA aMdaranA bhAgamAM vedanA thAya che e (anubhavathI) siddha che. tenA mAnavA pramANe siddha anubhavane pragaTa virodha Avyo. ItyAdi doSa (guru pAsethI) sAMbhaLIne vidhyamunie gojhAmAhilane kahyuMH tamAre A pakSa sarvathA avicArita manohara che, arthAt tamArA pakSano UMDe vicAra na karavAmAM Ave te upara uparathI manohara jaNAya, paNa sUkamabuddhithI UMDo vicAra karavAmAM Ave te manohara nathI. tethI (= vize kahyuM tethI) hamaNAM saMpUrNa navamA pUrvanuM vyAkhyAna thaI javA de, pachI pharI paNa huM A viSayane vicArIza, ema vicArate te mauna rahyo.
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM khAra tratA yAne. ekavAra navamA pUmAM sAdhunA pratyAkhyAna adhikAramAM " jIvanaparyaMta prANAtipAtanuM pratyAkhyAna karuM chuM" ItyAdi sAMbhaLIne gASThAmAhile kahyuMH kalyANakArI pratyAkhyAna parimANa vinA karavuM joie. jemane pratyAkhyAnamAM parimANa che temanuM pratyAkhyAna dUSita che. kAraNa ke temAM AzaMsA che. [ jIvanaparyaMta pratyAkhyAna karyu. eTale jIvana pUruM* thayA pachI pratyAkhyAna rahetuM nathI. AthI pratyAkhyAna parimANavALuM = hadavALu' thayuM. enA a e thayA ke parimANu pUrNa thayA pachI jIvane sukhanI AzaMsA che. jo sukhanI AzaMsA na hAya tA jIvanaparyaMta evuM parimANu zA mATe kare ? AthI piramANuvALA pratyAkhyAnamAM sukhanI AzaMsA che ema gASThAmAhilanuM kahevuM che.] A pramANe prarUpaNA karatA gASThAmAhilane viMdhyamunie kahyuM: tame je kaheA che te yukta nathI. tethI gASThAmAhile navamA pUrvanuM je zruta bAkI hatuM te pUrNa thaI gayuM che (= navamA pUrvanA je zrutanuM vyAkhyAna bAkI hatuM te pUrNa thaI gayu` che) ema vicArIne vidhyamunine kahyuM : tuM zuM kahe che? je tane vyAkhyAna Ape che te puSpamitra ja mane kahe. Ama kahIne tyAMthI uThyA ane AcAryanI pAse gayA. temaNe AcAryane kahyuM: ArakSitasUrie je rIte vyAkhyAna karyuM... hatuM te rIte tame prarUpaNA kema karatA nathI ? zrutamadathI unmatta banIne zrutanI AzAtanA na karo. pachI teNe sUrinI AgaLa potAnA pakSa kahyo. sUrie paNa tene kahyuM: tArA pakSa je pramANe yuktiyukta nathI te pramANe tuM sAMbhaLa. " jIvanaparyaM ta e pramANe parimANavALuM pratyAkhyAna ayukta che, kemake emAM AzaMsAdoSa che" ema teM je kahyuM te kharAbara nathI. kAraNa ke jIvanaparyaMta pratyAkhyAna karavAmAM AzaMsA nathI, kiMtu devabhavamAM muniene vratanA bhaMga na thAya e mATe kAlanI avadhei che. A pramANe kahevA chatAM na mAnyuM eTale anya gacchanA sthavirAne paNa A viSaya pUchavAmAM AvyeA. temaNe paNa A rakSitanA kahevA pramANe ja kahyuM. tethI gusse thayelA gASThAmAhile kahyuM: tame badhAya zuM jANeA che ? kAraNa ke tIrthakara bhagavAne A pramANe (= huM kahuM chuM te pramANe) kahyu che. AthI sthavirAe paNa tene kahyuM: huM gASThAmAhila ! tIrthaMkaranI AzAtanA na kara. Ama kahevA chatAM teNe mAnyuM nahi eTale sakala saMghe kAyAsaMga karyAM. Asana kaMpavAthI bhaya pAmelI devI AvI. devIe saMghane kahyuM: pharamAveA, zuM karuM ? tethI saMghe devIne kahyuM; tame mahAvidehamAM jaIne zrI tIthaMkarane " dukha`likApuSpamitra ane puSpamitra vagere saMgha satyavAdI che ke gASThAmAhila ? " ema pUchIne jaladI Ave. devIe kahyuM: mane javAmAM vighna na thAya e mATe mArA upara kAryAtsaga karavArUpa anugraha karI. tethI sakala saMgha kAyAtsaga mAM rahyo. devI tIthaMkarane pUchIne pharI saMghanI pAse AvI. devIe kahyu: saMgha satyavAdI che. geASThAmAhila asatyavAdI che. kAraNa ke e bharatakSetramAM sAtamA nidbhava che. tethI gusse thayelA gASThAmAhile kahyuMH ahA ! A kaTapUtanA devImAM tIthaMkara pAse javAnuM sAmarthya kayAMthI hoya? te vakhate saMdhe tene 44
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 45 - saMgha bahAra karyo. A pramANe gojhAmAhila abhinivezathI mithyAtvane pAmya ane pratikramaNa karyA vinA kAladharma pAmyuM. A pramANe prasaMgathI goSThAmAhilanuM caritra saMkSepathI kahyuM, vistArathI Avazyaka vivaraNathI jANavuM. [5] A pramANe karUNA mArI" ItyAdi gAthAmAM batAvelAM jamAlI vagere daSTAMto jaNAvyAM. te daSTAMte jaNAvyA eTale trIjA dvAranI "merA putronA" ItyAdi pAMcamI gAthAnuM vistArathI vyAkhyAna pUrNa thayuM. have cethA doSakArathI mithyAtvane kahevAnI - IcchAvALA graMthakAra kahe che - micchattapariNao khalu, nArayatiriesu bhamai iha jIvo / jaha naMdo maNiyAro, tivikkamo jaha ya bhaTTo vA // 6 // gAthArtha - mithyAtvanA pariNAmavALo ja jIva saMsAramAM naMda maNiyAra ane trivikramabhaTTanI jema naraka ane tiryaMca gatimAM bhame che. TIkAtha:- sabhyatvanA pariNAmavALo jIva naraka ane tiryaMcagatimAM bhamate nathI. kAraNa ke samyaSTi jIvane naraka gati ane tiryaMcagatinuM AyuSya baMdhAtuM nathI. kahyuM che ke samyagdaSTi jIve samyaktvano tyAga na karyo hoya, agara samyagdarzana pAmyA pahelAM AyuSya na bAMdhI lIdhuM hoya, te samyagdaSTi jIva vaimAnika devaloka sivAya bIju keI AyuSya bAMdhatA nathI." zrI dharmadAsagaNie paNa kahyuM che ke samyakatva prApta karanAra jIve naraka ane tiryaMcagatinAM dvAra baMdha karI dIdhAM che, tathA deva-manuSyanAM ane (paraparAe) mekSanAM sukha svAdhIna karI lIdhAM che." (u.mA. ra70) ahIM "mithyAtvanA pariNAmavALa" evA vizeSaNathI ekAMte nitya ekasvarUpa-vALA AtmAne niSedha karyo che, kAraNa ke ekAMte nitya ekasvarUpavALA AtmAnA te pramANe (bhinna bhinna) pariNAma na thAya. je AtmA ekasvarUpavALo hoya to baMdha ane mekSa vagere na ghaTe. naraka ane tiryaMcagatimAM bhame che" e kathanathI paNa AtmAne niSkriya ane sarvagata mAnanArAonA matanuM khaMDana karyuM. kAraNa ke niSkiya ane sarvagata AtmAnuM narakAdi gatimAM bhramaNa ghaTI zake nahi, tathA svargAdinA sAdhaka ane narakAdinA bAdhaka (=rokanAra) anuSThAna vyartha bane. A viSe bahu kahevA jevuM che. paNa graMthanuM kada vadhI javAnA bhayathI te kahyuM nathI.
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vate yAne prastuta arthanA samarthana mATe ja graMthakAra be daSTAMta kahe che - mithyAtvanA pariNAmavALo jIva naMdamaNiyAra ane trivikramabhaTTanI jema saMsAramAM naraka ane tiryaMca gatimAM bhame che. A be daSTAMtamAM naMdamaNiyAranuM daSTAMta pahelAM samyakatva pAmyA pachI mithyAtva pAmanAra jIva saMbaMdhI che. trivikramabhaTTanuM dRSTAMta anAdithI mithyAtvanA pariNAmavALA chava saMbaMdhI che. mULa gAthAmAM vA zabda tenA jevA bIjA daSTAMtanA sUcana. mATe jANa.' prazna :- sabhyatva vagerenA doSa (cethA) dvAramAM samyatva vagerenA vipakSamAM ( =mithyAtva vageremAM) do kaheze, te pachI ahIM doSanuM varNana mithyAtvanA svarUpamAM ja kema karyuM? vipakSamAM kema na karyuM? uttara:- tamAro prazna sAce che. samyakatva vagere svarUpathI guNarUpa che, ethI temanA vipakSamAM dezanuM kathana karyuM che. mithyAtva to temanAthI viparIta hovAthI eTale ke doSa svarUpa hovAthI tenA svarUpamAM ja deSanuM varNana karyuM che. AthI AmAM keI doSa nathI. AthI ja samyatvanA deSadvAramAM tenA vipakSa mithyAtvamAM "samyatvathI paribhraSTa jIva nuM bhAjana bane che" vagerethI deSane kaheze. vistArathI gAthAne akSarArtha karyo. bhAvArtha te be kathAthI jANa. te be kathAomAM naMdamaNiyAranI kathA samyakatvanA deSakAramAM kahIzuM. trivikramabhaTTanI kathA kahIe chIe - trivikramabhaTTanuM dRSTAMta valayAkAre AvelA asaMkhya dvIpasamudrothI vIMTaLAyela, cAMdInI thALInA je gaLa, eka lAkha yojana pahoLa, sAta varSone (=kSetrono) Azraya hovA chatAM anaMta varSonI sthitivALo, madhyabhAga methI vibhUSita hovA chatAM kyAMka namethI (=punnAgavRkSathI) sahita, himAvAna vagere cha varSadhara parvatethI yukta, gaMgA vagere suMdara nadIothI ramya ane prasiddha evo jaMbU nAme dvIpa che. temAM meruparvatathI dakSiNa tarapha cha khaMDothI suzobhita ane ardhacaMdranA jevI AkRtivALA bharatakSetra che. tenA madhyabhAgamAM maMdira, bhavana, udyAna, vAvaDI ane kUvA vagerethI zobhA pAmela kSitipratiSThita nAmanuM nagara hatuM. te nagaramAM zatrurUpI hAthI mATe siMha samAna ane pitAnA pratApathI jeNe pRthvItala upara AkramaNa karyuM che evo jitazatru nAmane rAjA nItithI rAjya karato hato. zAMtikarma, 'abhicAra vagere kAryomAM kuzaLa ane nizcala, tarka vagere vidyAomAM atizaya pravINa, ane kulakamathI AvelA vedadharmane upadezaka evo trivikrama nAmane brAhmaNa tene purohita hato. mArI lakSamI saphaLa bane evI IcchAthI teNe eka vAra rAjAnI 1. zatruno vadha karavA mATe karavAmAM AvatA tAMtrika-mAMtrika prayoge.
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 47 rajA laIne dharmabuddhithI sarovara karAvyuM. temAM jIvone Azraya, UMDu, lokone AnaMda ApanAra ane puruSanA mana jevuM atyaMta svaccha pANI zobhatuM hatuM. teNe te sarevaranI pALa upara atyaMta suMdara devamaMdira karAvyuM. A maMdira jANe ke te sarovaranI (adhiSThAtrI) lakSamIdevInA vida mATe maMdira hoya tevuM hatuM. tenI cAre bAju bakula, azoka, punnAga, nAga ane caMpakanAM vRkSothI suzobhita manahara udyAna karAvyuM. ahIM mohAMdha trivikrama jemAM bakarAone vadha karavAmAM Ave tevo yajJa dara varSe karAvato hato. A pramANe samaya jatAM temAM (kabagIcA vageremAM) mUchavALo banelo te ekavAra ArtadhyAnathI marIne bakaro ja thaye. bhavitavyatA vaza tenA putroe ja eka vAra yajJakArya mATe mUlya ApIne kyAMkathI tene lIdhe. tene pitAnA maMdira pAse laI gayA. tyAM baMdhuo vagerene joIne tarkavitarka karatA tene jAti-smaraNa jJAna thayuM. eka vAra yajJanA utsavamAM sarovara tarapha laI javAte te beM beM karavA lAge ane eka paNa pagaluM cAlyo nahi. A samaye viziSTajJAnathI yukta eka tapasvIe tene barADate joIne dayAthI A pramANe kahyuM - svayaM vRkSo repIne, svayaM sarevara.kherAvIne te jAte je mAgyuM hatuM te meLavyuM che te have beM beM ema barADA kema pADe che? sAdhunuM te vacana sAMbhaLIne ane svacittamAM vicArIne svadeSane mAnatA teNe mauna dhAraNa karyuM. tethI kautukathI vyAkula manavALA tenA putro vageree sAdhune pUchayuM tamArA pAThathI bakarAe maunane Azraya kema lIdhe che? sAdhue kahyuM he bhadraka! tame jenA pravartAvelA yajJamAM Ane haNavAne iccho cho te A trivikramabhaTTa che. temaNe pUchyuM. AmAM khAtarI zI? sAdhue kahyuM ene mUkI de, jethI e jAte ja tamane khAtarI karAve. tethI temaNe tene choDI dIdhuM. eNe pahelAM potAnA putronI sAthe jaIne jyAM dhana dATayuM hatuM te sthAnamAM te AvyuM. gharamAM rahelA dhanane jAtismaraNathI jANIne kharInA agrabhAgathI pRthvIne datA teNe te dhana putra vagerene batAvyuM. muninA vacanamAM vizvAsavALA thayelA teo tene laIne udyAnamAM rahelA zAMta cittavALA muni pAse AvyA. pachI munine namaskAra karIne temaNe kahyuM: he bhagavaMta! (pUrvabhavamAM) A vedokta vidhimujaba sadA dharmamAM tatpara rahenAra amAro pitA hato. te A pramANe - eNe sarovara khodAvyuM hatuM, vividha yo karAvyA hatA. Ama chatAM satkArya nahi karanAra manuSyanI jema A bakare kema thayo? A pramANe temanAthI pUchAyelA uttamamunie kahyuM e azubha pariNAmavALuM ajJAnatAnuM phala bhegave che. jIva zubha ke azubha je kaMI kArya kare che tenuM ja phaLa meLave che, nahi kareluM (phaLa) AvatuM nathI. te A pramANe - pUrve ajJAnatAthI dharmabuddhithI je adharma karyo hate, ArtadhyAnayukta te dharmanuM A phaLa AvyuM che. kAraNa ke ajJAna
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ 48 zrAvakanAM bAra vrata yAne vaDe meha pamADAyela jIva gamya ke agamya, kRtya-akRtya ane hita-ahitane jANa nathI. kahyuM che ke- kharekhara ! kedhAdi sarva pApothI paNa ajJAna vadhAre duHkhadAyI che. kAraNa ke ajJAnathI gherAyelA loke hitakara ane ahitakara padArthane jANatA nathI. teNe taLAva vagere karAvavAmAM lAbhanI saMbhAvanA karI hatI, paNa anaMta jIvonA nAzanuM kAraNa hovAthI taLAva vagere baMdhAvavAmAM lAbha na thAya. dharma mATe pravartAvelA pazumedha vagere co. paNa tattvadRSTithI vicAravAmAM Ave to paralokanA bAdhaka che. kRSNadvaipAyane kahyuM che ke he. yudhiSThira ! yajJamAM avazya jIvavadha thAya, ahiMsaka yajJa nathI ja. tethI sadA satya ane ahiMsA yajJa che. dayA, dAna ane tapa hema che, satya cUpa ( yajJamAM homavAnA pazune. bAMdhavA lAkaDAne staMbha) che, guNe pazu che, brahmacarya ane saMtoSa agni che, A. zAzvata yajJa che. mAMsamAM lubdha banelA je jIvo pazuonI hiMsA kare che, nirdaya ane pApakarmI te jIva marIne narakamAM jAya che. A pramANe muninI manohara vANI sAMbhaLIne temane saMsAra upara vairAgya thayuM ane temaNe zrAvakadharmane svIkAra karyo. suvivekane pAmelA te bakarAe sAdhu pAse dezaviratine svIkAra karIne anazana lIdhuM. sarvajIve upara samabhAvavALo ane namaskAramaMtramAM lIna te marIne dedIpyamAnarUpavALe deva thaye. he bhavya ! trivikramanA dRSTAMtathI mithyAtva durgatinuM kAraNa che ema jANIne tame mithyAtvane tyAga kare. zrutadevInI kRpAthI daSadvAramAM mithyAtvanuM nirUpaNa karyuM. have kamathI. mithyAtvanuM guNadvAra AvyuM. [6] zrutadevInI kRpAthI daSadvAramAM mithyAtvanuM nirUpaNa karyuM. have kamathI AvelA. mithyAtvanA guNadvArane kahe che - micchattassa guNo'yaM, aNabhiniveseNa lahai saMmatta / jaha iMdanAgamuNiNA, goyamapaDiyohieNaMti // 7 // gAthAtha:-mithyAtva "kadAgraha rahita hoya" e mithyAtvane guNa che. kAraNa ke mithyAdaSTi jIva kadAgrahanA abhAvathI gautamasvAmIthI pratibaMdha pamADAyelA iMdranAga. muninI jema samyatvane pAme che. TIkAtha:-mithyAtva viparIta bedharUpa che. kahyuM che ke mithyAtvanA udaya vakhate jIva viparIta zraddhAvALe thAya che, ane. tene pittaprakopa vakhate jema ghI na ruce tema sama sacato nathI." samyatva eTale padArtha jevA svarUpe che tevA svarUpe tene svIkAra karavo. mithyAdRSTijIva karAgrahanA abhAvathI samyatva pAme che evuM kathana saMbhAvanAnI apekSAe che 1. prApta karavA yogya ane prApta na karavA yogya
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ 49 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda niyama nathI, arthAt kadAgrahanA abhAvathI samyatvanI prApti thAya ja evo niyama nathI, kyAreka thAya, ane kyAreka na paNa thAya. kahyuM che ke "viparIta zraddhAmAM mithyAtvabhAva hovAthI keI lAbha thato nathI. A ma chatAM kadAgrahano abhAva hoya to tenA kAraNe kyAreka mithyAtva samyaktvane hetu paNa bane che. prazna-mithyAtvano sarvaghAtI prakRtiomAM ullekha hovAthI mithyAtva guNarUpa kevI rIte kahevAya? uttarA-tamAro prazna barobara che. guNanuM kAraNa hovAthI (kAraNamAM kAryanA upacArathI) mithyAtva guNarUpa kahevAya. mithyAtvanA aneka bhede che. ethI "jeTalAM saMlezanAM sthAne che teTalAM ja vizuddhinAM sthAne che" e vacanathI temAM vizuddhinI taratamatA ghaTI zake che. ethI (adhika vizuddhivALuM) mithyAtva guNanuM kAraNa bane che. A kathana vyavahAranayanI apekSAe che. kAraNake nizcayanayathI te samyagdaSTi ja samyakatvane pAme che evuM vacana che. prastuta viSayane anurUpa daSTAMta jaNAvavAnI IcchAthI mULagraMthakAra kahe che - jemake, zrIgautamasvAmIthI pratibaMdha pamADAyela (=sanmArga pamADAyela) IdranAgamunie samyakatva meLavyuM hatuM. prazna:-iMdranAga mithyAtvI hovA chatAM tene muni kema kahevAmAM Ave che? uttara -bAlatapasvI tarIke prasiddha hovAthI tene muni kahevAmAM Ave che. mULagAthAmAM kRtti zabda tevAM bIjAM dRSTAMtenA sUcana mATe che. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANavo. te kathA A pramANe che iMdrinAganuM dRSTAMta jaMbudviIpamAM bharatakSetranA madhyakhaMDamAM prAcInakALathI prasiddha vasaMtapura nAmanuM nagara hatuM. UMcA devamaMdira, killo, aTArI ane dukAnonI zobhAthI te jemaNe bahu deze joyelA che tevA musApharonA manamAM Azcarya utpanna karatuM hatuM. temAM sadA thatA utsavamAM vAgatA vAjiMtronA gaMbhIra avAjathI ane maMgala zabdanA avAjanA kAraNe lokothI lokono (=bIjA mANaso) zabda sAMbhaLI zakAtuM na hatuM. temAM daDha pratijJAvALA, suzIlathI pUrNa, pahelAM belAvanArA, kuzaLa, kRtajJa ane dharmakAryamAM tatpara evA loko vasatA hatA. paNa nagaranA saghaLA guNethI samRddha te nagaramAM eka ja * 1. keI sAme maLe to te bolAve e pahelAM pote bolAvanArA.
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 zrAvakanAM bAra vrato yAne deSa hato ke sAdhuo paNa sadA paralokanI ciMtAmAM tatpara dekhAtA hatA. zatrusenAnA kSaya mATe kALa samAna, uttamapuruSArUpI vRkSo mATe kayArA samAna ane sakala guNasamUhane prApta karanAra jitazatru nAmano rAjA te nagarInuM pAlana karato hato. te nagaramAM uttamaveSane paheranAra, kaLAomAM pravINa, Rddhi-guNa-gotrathI mahAna ane dIna Adi janono uddhAra karavAmAM suprasiddha evo eka zeTha hato. bhavitavyatAvaza ekavAra tenA gharamAM te mArI roga utpanna thaye, jethI gharanA badhA mANaso maravA lAgyA. gharanA badhA mANaso marI jatAM gharano mAlika, putra vagere marI gayA. Ama thatAM maDadAMone bahAra nAkhavA paNa kaI mANasa taiyAra na hato. tenA gharamAM mArI upadrava joIne lokoe cepanA bhayathI bAraNuM kAMTAothI bharI dIdhuM. temAM idranAga nAmane eka bALaka bacI gayo. kAraNake tenuM AyuSya upakamathI na ghaTe tevuM hovAthI balavAna hatuM. tRSA-sudhAthI pIDita te pANI mAgavA lAgyo. badhA marI gayA che ema joIne bhaya pAmelA teNe bAraNuM tarapha najara karI. teTalAmAM mAMsanA lobhathI AvelA kUtarAne teNe joye. tene joIne dhrujato te UMcA svare revA lAgyuM. tenA rudananA zabdo sAMbhaLIne bhaya pAmela kUtaro vaLIne nIkaLI gayo. bALaka paNa te ja chIMDIthI gharamAMthI nIkaLyo. kahyuM che ke-"jenI AzA bhAMgI gaI che, je karaMDiyAmAM pUrAyo che, bhUkhathI jenI Idri kSINa thaI gaI che, evA sanA sumAM rAte kANuM pADIne uMdara jate paho. tenA mAMsathI hapta thaela sapa te ja mArgathI jaladI jato rahyo. tame svastha( =nizcitta) raho. kAraNake ANunI vRddhi ane kSaya karavAmAM lA Thagya ja pUre che." [arthAt bhAgya kare tema thAya, mATe zikSA karavI nakAmI che.] te ThIba (=bhAMgelA ghaDAne thoDo bhAga) laIne ghare ghare bhikSA mAgato phare che. loko paNa dayAthI tene AhAra vagere Ape che. vaLI-tene AvI avasthAvALo joIne, ane tenA gharanI saMpattine yAda karIne potAnA cittamAM duHkha anubhavatA loko suprasiddha A la=nIcenI) gAthAne yAda karatA hatA. saMsAramAM anAdikALathI viviThTha karmone vaza banelA chAno eve kaI banAva nathI ke je na bane." A pramANe vadhatA tenA keTalAMka varSo pasAra thayAM. ekavAra rAjagRha tarapha javAnI IcchAvALA siddhArtha nAmanA sAthe vAhe nagaramAM A pramANe (=nIce pramANe) ghoSaNuM karAvI. hamaNu je kaI rAjagRhanagara javAnI IcchAvALA hoya te sArthanI sAthe Ave. mArgamAM thAkathI thAkelAonI huM kALajI 1. ahIM guNarUpa deSa samajavo, arthAta prazasta doSa samajavo. ciMtA deva che, paNa paralokanI ciMtA prazastaciMtA che, athavA paralokanI eTale bIjA lekenI ciMtA karanArA hatA ema samajavuM, bIjAonuM Atmahita kema thAya tevI ciMtAmAM tatapara dekhAtA hatA.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 51 3 karIza. A pramANe sAMbhaLIne dIna, anAtha vagere ghaNA mANasA sAthe sAthe cAlyA. temAM iMdranAga bhikhArI paNa cAlyA. sAtha paNa khAra sudhI cAlyA. pachI sAthe chAyAvALA ane pANIvALA sthAnamAM mukAma karyAM. bhAjana taiyAra thaI jatAM iMdranAga paNa bhikSA mATe sA mAM AvyeA. bhikSAmAM ghImizrita uttama bhAta maLyA. vRkSa nIce besIne teNe bhAta khAdhA. pachI sAnI sAthe cAlyA. ajINu doSathI bIjA divase tene tevI bhUkha na lAgI. tethI te bhikSA mATe sAmAM na gayA. zeThe tene ADanI nIce dhyAnamAM rahelA muninI jema beThelA joyA. AthI zeThe peAtAnA manamAM vicAyuM ke Aje eNe upavAsa karyA che. 1avyaktaliMgavALA tene trIjA divase sAmAM AvelA joIne sApatie tene snigdha ane uttama AhAra apAvyA. ajINu thI be divasa sudhI tenI bhUkha marI gai. zeThe paNa jANyu ke A chaThThu karIne pAraNu' karaze. ceAthA divase bhikSA mATe sAmAM gayA. zeThe pUchyuM: e divasa bhikSA mATe kema na AvyA ? te mauna rahyo. zeThe jANyuM ke A chaThThuM tapa kare che. kAraNa ke kahyuM che ke-"uttamapuruSAnA dhama gupta hoya che, puruSAtha pragaTa hoya che, parastrIne tyAga hAya che, ane ja kala"kathI hinda haiya che. A pramANe tapaguNathI anurAgI thayelA te tene pAraNAnA divase atyaMta snigdha vagere guNAvALA AhAra harSoMthI Ape che. # tenI madadathI adhika adhikatara upavAsa karavAthI iMdranAga muni krame karIne eka mAsanA upavAsI thayA. siddhArthe tene kahyuMH tuM rAjagRhanagara na pahoMce tyAM sudhI pAraNA mATe tAre khIjA sthaLe na javuM, kAraNa ke auSadha, bhaiSaja, khAdya, peya vagere je kaMI tAre yAgya che te amArA paNa sthAnamAM avazya thaze. lAke paNa tene namyA ane tenA pratye guNarAgathI atyaMta anurAgI thayA. AthI tene ja guNI tarIke jue che, khIjAnuM nAma paNa letA nathI. khIjAe A 'ekapeDika' che ema tene kahetA hatA. teNe meLaveluM A vizeSaNa avALu che. kAraNa ke te khIjAoe nimaMtraNa karyuM. hAvA chatAM ( zeTha sivAya) bIjAnuM bheAjana letA na hatA. [ eka ja gharanA piMDa = AhAra le te ekapiDikA ] krame karIne badhA rAjagRhanagaramAM AvyA. sA vAhe potAnA ghare ja tenA maDha karAvyA. teNe paNa mAthuM muDAvyuM. bhagavA raMgathI raMgelAM vastrAne paheranAra te nagaramAM prasiddha banI gayA. pachI teA zeTha AhAra ApatA hAvA chatAM te zeThanA AhAra icchatA na hatA. pAraNAnA divase loko pAtapAtAnA gharamAM tenA mATe taiyArI karI rAkhatA hatA. paNa A eka ghare pAraNuM karIne pAche! vaLI jatA 1. sAdhunA veza na hAvAthI avyakta liMga (=veza) vALA che. 2. eka ja vastu hAya tevI davAne auSadha kahevAya ane jemAM ghaNI vastuo hAya tevI davAnebhaiSaja hevAya. khAdya=cAvIne khAvA lAyaka. peya=pIvA lAyaka.
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ para " zrAvakanAM bAra vrato yAne hatuM. jenA ghare pAraNuM karyuM hoya te sivAyanA loke ANe tenA ghare pAraNuM karyuM e khabara na paDavAthI potAnA gharamAM AhAra laIne tenI rAha joyA karatA hatA. tethI bIjAone khabara paDe e mATe iMdranAga pratye bhaktivALA nagaralekee paraspara maLIne saMketa karyo ke A munivara kaIne AhAra le teNe lokone khabara paDe e mATe bherI vagADavI, jethI pAraNanuM jJAna thatAM lake potapotAnA kAmamAM lAgI jAya. A pramANe kALa pasAra thAya che. - have ekavAra pura, pattana, gAma, khANa ane nagarothI vibhUSita pRthvI upara vihAra karatA zrI vardhamAnasvAmI tyAM guNazIla udyAnamAM padhAryA. sUtraporisi ane artha parisi pUrNa thayA pachI bhikSA mATe nIkaLatA zrI gautamasvAmIne zrI vire "atyAre aneSaNa che" ema kahIne rokyA. gautamasvAmIe pUchyuM: he svAmI! aneSaNAnuM kAraNa zuM che? svAmIe kahyuM: he gautama! iMdranAganuM pAraNuM che. hamaNAM badhAya loke te kAryamAM vyAkula banelA che. jethI pramAdI te loko Ape te paNa aneSaNa kare. kSaNa mAtra vItI gayA pachI bhagavAne kahyuMH hamaNuM bhikSA mATe jA, ane te munine joIne A pramANe kaheje, he anekapiDika ! tane ekapiDika jevAne Irache che. gautama muni paNa "Iccha' (= huM IcchuM chuM) ema kahIne nIkaLyA. mArgamAM jatA zrI gautamasvAmIe tene Ave che ane bhagavAne kahyuM hatuM tema kahyuM. tethI te gusse thaIne be eka gharamAM ja leto huM anekapiDika kevI rIte? bIjAonI jema huM bhikSA mATe ghare ghare pharate nathI. kSaNa pachI zAMta thayelA teNe vicAryuM ke- hA, mane jevo kahyo te huM chuM. kAraNa ke mArA pAraNAmAM loke aneka gharomAM AhAra taiyAra kare che. A munivaro potAnA mATe nahIM karelo ane nahIM karAvelo AhAra le che. mATe huM anekapiDika chuM ane A sAce ja ekapiDika che. e pramANe vicAratA tene jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrve bhaNeluM zruta yAda AvyuM. devatAe Apele sAdhuveza paheryo. prakhyAta kIrtivALo te pratyekabuddha thayo. kevalajJAna utpanna thatAM iMdranAga adhyayana kahyuM, ane badhAM karmone nAza karI mekSane prApta karyuM. A pramANe mithyAtvanA kadAgrahano abhAvarUpa guNathI jema iMdranAthe samyakatva vagere guNe prApta karyA, tema bIjAo paNa pAme. [7] zrutadevInI kRpAthI mithyAtvanuM pAMcamuM dvAra kahyuM. have kamathI AveluM mithyAtvanuM catanAdvAra kahIe chIe - jayaNA lahuyAgaruI, ammaDasIsehi'dattabhIehiM / maraNabhuvagamakaraNaM, baMbhe kappe samuppaNNA // 8 // gAthAtha:- cetanA eTale lAghava-gaurava. adattAdAnanI viratinA bhaMgathI bhaya pAmelA aMbaDa parivrAjakanA ziSyoe maraNane svIkAra karyo e mithyAtvanI yatanA che. teo brahmaleka kalapamAM utpanna thayA.
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 53 -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda TIkAtha:-ahIM mithyAtvanI yatanA prastuta che. AthI yatanAnuM sAmAnya lakSaNa jaNAvIne mithyAtvasaMbaMdhI cetanA (A gAthAmAM) jaNAve che - yatanA eTale lAghavagaurava. jenA vaDe kAryamAM vizeSa yatna karAya te yatanA. prastutamAM yatanA eTale lAghava- gauravane vicAra kara. bhAvArtha:-zAstrAnusArI sUphamabuddhithI lAghava-gauravanA vicArapUrvaka theDA lAbhano tyAga karIne adhika lAbhane svIkAra karavo e yatanA. (A yatanAnuM sAmAnya lakSaNa che.) mithyAtva saMbaMdhI yatanAne jaNAvavA mATe udAharaNa kahe che - adattAdAnanI viratinA bhaMgathI bhaya pAmelA aMbaDa parivrAjakanA ziSyae maraNane svIkAra karyo e mithyAtvanI yatanA che. prazna -A yatanA adattAdAnanI virati saMbaMdhI che, mithyAtva saMbaMdhI nathI. tethI A aprastuta kema kahyuM? uttara -jema cAritrInA cAritranA pariNAmathI raMgAyelAM bAhya sarva anuSThAno cAritra kahevAya che, tema mithyASTinA mithyAtvathI raMgAyelAM badhAM anuSThAno mithyAtva kahevAya che. AthI A yatanA mithyAtvasaMbaMdhI hevAthI aprastuta kahyuM nathI = prastuta kahyuM che. prazna -aMbaDa parivrAjakanA ziSyo samyagdaSTi ane dezaviratidhara hatA ema (zAstramAM) saMbhaLAya che, te A yatanA mithyAtvasaMbaMdhI kevI rIte che? uttara -parivrAjakapaNuM mithyASTi jIvonuM anuSThAna che. ethI aMbaDanA ziSyo samyagdaSTi ane dezaviratidhara hovA chatAM e vyavahAramAM mithyASTio jevA gaNAya che. vyavahAra pradhAna che. A viSe (paMcavastu gAthA 172) kahyuM che ke jo tame jinamatane svIkAra karo che to vyavahAra ane nizcaya nayane mUke nahi. kAraNa ke vyavahAra vinA tIrthane ucheda thAya ane nizcaya vinA tavane ucheda thAya." A ja viSayane phalathI batAvatA graMthakAra kahe che - aMbaDanA ziSya mithyAtvanI cetanAnA prabhAvathI brahmaleka nAmanA pAMcamA devalokamAM utpanna thayA. anyathA teo samyagdaSTi hovAthI koIke bAramA azruta devalokamAM paNa utpanna thayA hatA. kahyuM che ke "zrAvake utkRSTathI acuta (bAramA ) devaleka sudhI tathA caraka ane parivrAjake utkRSTathI brahmaloka (cethA) devaloka sudhI utpanna thAya che. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANa. te kathA A -pramANe che aMbaDa ziSyAnuM dRSTAMta bharatakSetramAM jemane divya ane vimala kevalajJAna utpanna thayuM che, je kSAyika darzana ane cAritra vagere guNarUpI ratnothI zobhita che, traNa jagatane jItI lenArA
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ 54 zrAvakanAM bAra vrata yAne. kAmadevarUpI mahAnazatru upara vijaya meLavIne jemaNe asIma mahimAno samUha prApta karyo che, ane je zrI siddhArtha rAjAnA putra che evA zrI mahAvIra bhagavAna bharatakSetramAM jyAre vicaratA hatA tyAre ATha brAhmaNa parivrAjaka hatA. te A pramANe - kRSNa, dvipAyana, kaMDu, karakaMDa, parAzara, aMbaDa, devagupta ane nArada. te sAMkhyazAstra vagere zAstromAM kuzaLa hatA, cAda vidyAsthAnone pAra pAmelA hatA, dAna, zauca, tIrthAbhiSeka vagerethI dharma thAya ema kahetA hatA, pANI ane mATIthI prakSAlana karavAthI zuddhi thAya ema zaucAcAranuM varNana karatA hatA, zaucanA pAlanamAM tatpara hatA, amAro AtmA (tIrthanA) abhiSekathI pavitra thayuM che, ame vidana vinA svargamAM jaIzuM ema prarUpaNa karatA vicaratA hatA. kUvA, taLAva vagerenA pANImAM paDavuM (= snAna karavuM), hAthI, azva, ratha vagere vAhana upara besavuM, mala, naTa vagerenuM nATaka jovuM, strIkathA vagere vikathA karavI, vanaspatinuM saMghaTTana vagere anarthadaMDanuM Asevana, bahu mUlyavALAM vividha vastro, AbhUSaNa ane upakaraNo dhAraNa karavA, puSamALA vagere bhogasAdhanono saMbaMdha karavo = upayoga kara, A badhuM temane kape nahi. geruthI raMgela eka vastra dhAraNa karavuM, anAmikA (chelI ane vacalI AMgaLInI vacce rahelI AMgaLImAM ghAsanI vIMTI paheravI, kAnamAM kAnanuM AbhUSaNa paheravuM, gaMgAnI mATIthI lalATe tilaka karavuM, pIvA mATe ane snAna-hAthapaga dhovA mATe anukrame magadhadezamAM prasiddha eka prastha (zera) ane ardha ADhaka (=be zera) jeTaluM pANI levuM, svaccha, gALeluM ane dhIme vahetuM hoya tevuM pANI levuM, bIjAe ApeluM pANI levuM, (jAte na levuM,) AvA prakAranAM bIjA paNa svazAstramAM kahelAM anuSThAnone AcaratA hatA. AvI kriyAmAM tatpara te maraNa samaye mRtyu pAmIne brahmaloka (pAMcamA) devalokamAM utkRSTathI dazasAgaropamanI sthitivALA deva thayA. - temAM sAta se ziSyanA parivAravALA aMbaDa parivAja ke ekavAra bhagavAna zrI mahAvIranI dezanA sAMbhaLIne aNuvrata, guNavrato ane zikSAtano svIkAra karyo, jIvaajIva vagere sarva tattvanuM jJAna meLavyuM, sarva prakAre maithuna viramaNavratano svIkAra karyo, AdhAkarma vagere doSathI duSTa AhAra-pANI vagereno tyAga karyo. pUrvokta parivrAjaguNethI yukta ane kAMpilyapuramAM rahenAra te parama zrAvaka thaye. kyAreka tenA ziSyo jemAM divaso atizaya vadhelA prabaLa tApavALA banI gayA hatA tevA jeTha mahinAmAM badhA loko pracaMDa sUrya kiraNanA ghaNuM tApathI tapI jatA hatA tyAre vihAra karavA kAMpilyapurathI purimatAlanagara tarapha cAlyA. moTI aTavI AvI tyAM sudhI gayA. e aTavI 1. ahIM aTavInA varNanamAM carthaka zabdone prayoga karyo che. te A pramANe senAnA pakSamAM goga = hAthI, dRri = azva, gha = vAhana, ratha = ratha. yuddhanA pakSamAM nirAvara = rAvaNapakSanA vidyAdharo, vibhISA = rAvaNabaMdhu, nI-naTa = rAmacaMdrajInA pakSanA vidyAdharo. vijayayAtrAnA pakSamAM vikAsanuM = phelAnArI, vAdI = senA, mArA = dizA. rakSA = pRthvI.
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 55 Ama-tema najara karatAM jANe mahArAjAnI senA hoya tema seMkaDo kamaLothI saMkIrNa hatI, vividha vAnara ane pakSIothI suzobhita hatI, jANe rAma-rAvaNanI yuddhabhUmi hoya tema bhayaMkara rAkSase temAM pharI rahyA hatA, nalanAmanA zyAma ghAsathI alaMkRta hatI, jItavAnI icchAvALA rAjAnI jANe vijayayAtrA na hoya tema mAchalAvALI nadI temAM hatI, pRthvI upara kAza nAmanuM ghAsa hatuM, temAM kyAMya manuSya na dekhAtA hovA chatAM vividha vRkSene dhAraNa karanArI hatI, haraDethI yukta hovA chatAM pAMdaDAthI rahita na hatI. te nirjanabhUmimAM keTaloka bhUmibhAga oLaMgI gayA pachI emanuM pUrve lIdheluM pANI pUruM thaI gayuM. tethI teo tRSAthI duHkhI thayA. pANI ApanArA bIjAne nahi jotA temaNe A pramANe vicAryuM ke pahelAM lIdheluM ApaNuM pANI hamaNAM pUruM thaI gayuM che, sArI rIte jovA chatAM pANI ApanAra bIjo keI ApaNe je nahi. svayaM pANI levuM ApaNane ka9pe nahi. AthI ApaNane hamaNuM maraNa e ja kalyANa che. kAraNa ke kahyuM che ke-"praveza mATe baLelo agni sAre che, arthAt agnimAM praveza karIne baLI javuM e sAruM che, paNa lAMbA kALa sudhI ekaThuM kareluM = pALeluM vrata bhAMge e sAruM nathI. suviSNuddha kezI ( = samAdhi rahe tevA koI upAyathI) mRtyu thAya e sAruM che, (athavA jeNe suvizuddha karma karyuM che tenuM mRtyu sAruM che, ) paNa vata khaMDana karanAranuM jIvita sAruM nathI.?? A pramANe sarvasaMmata vicAraNA karyA pachI temaNe tridaMDa, kuMDikA vagere upakaraNono ekAMtamAM tyAga karyo. pachI gaMgA mahAnadInA kinArAnA kerA bhAgamAM retIno saMthAro pAtharIne, tenA upara pabhraMka Asane pUrvAbhimukha besIne, lalATe aMjali joDIne, zakastavathI arihaMta bhagavAnanI stuti karIne, vartamAna tIrthAdhipati zrI mahAvIrasvAmIne ane dharmAcArya aMbaDa parivrAjakane vizeSathI vaMdana karyuM. pachI pUrve jAvajajIva sudhI lIdhelA sthUla prANAtipAta viramaNa, mRSAvAda viramaNa, adattAdAna viramaNa, sarva prakAre maithuna viramaNa ane parigraha viramaNa vratane yAda karIne hamaNAM paNa pharI zramaNa bhagavAna mahAvIranI pAse sarva prANAtipAtanuM paccakhANa karIe chIe ItyAdi kramathI sarva vrato ucaryA. aDhAra pApasthAnane vosirAvyA. jAvajajIva cAra AhArano tyAga karyo. aMtima zvAsozvAsamAM zarIrane paNa amoe tyAga karyo che 1. viTa-grdatA ema zleSa karIne kyAMya manuSyo na dekhAtA hovA chatAM nara = vyabhicArI puruSothI vidita = DhaMkAyelI hatI e artha thAya. 2. ahIM bIjo artha A pramANe che:-rAva = mahAdeva, manAtA = sevikA, apa = magtamULa sthA: = avLa, na magi = nApan I zivanI sevikA hovA chatAM traNathI rahita na hatI.
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM khAra tratA yAne. ema cittamAM dhAraNA karIne pApApagamana anazana karyuM. pachI keTalAka divasA sudhI. anazanamAM rahIne AlAcanA-pratikramaNa karIne, samAdhithI kALa karIne, pAMcamA brahmalAka devalAkamAM dazasAgaropamanI sthitivALA deva thayA. A pramANe temaNe nahiM ApeluM levA rUpa thADA lAbha choDIne maraNarUpa adhika lAbhanA svIkAra karIne mithyAtvayatanAnuM sevana. karyuM, e pramANe prastutamAM saMbaMdha che. have aMkhaDa parivrAjaka kathAnA prasaMgathI AvelA sabaMdha kaika kahevAmAM Ave. che : vividha kautukathI saghaLA lokone vaza karanAra te parivrAjakapati kAMpilpapuramAM rahetA hatA. eka vAra tenA guNeAnA anurAgathI AnaMda pAmelA loko pAsethI tenA zuAne sAMbhaLIne zrI gautamasvAmIe ceAkkasa jANavA mATe bhagavAna zrI mahAvIrasvAmIne vidhipUrNAMka pUchyuM: 'he bhagavaMta ! loko kahe che ke- aMbaDaparivrAjaka kAMpidhdhapuramAM seMkaDo gharAmAM bhAjana kare che, e pramANe seMkaDo dharAmAM rahe che vagere, tA zuM A sAcuM che ? bhagavAne kahyuM: sAcuM che. kevI rIte A sAcuM che ? ema pUchAyelA bhagavAne pharI kahyuM: he gautama ! prakRtibhadratA, vinaya vagere guNAthI yukta, chaTTha akrama vagere tapathI zarIrane sukavI nAkhanAra, sUrya tarapha moDhuM rAkhIne be bAhu UMcA karIne AtApanA vagere kAyaklezanA anubhava karanAra, uttarottara zubha pariNAmanA kAraNe vizuddha thatI lezyAvALA akhaDaparivrAjakane vaikriyazakti ane avadhijJAnane AvaranArA karmanA kSayApazamathI vaikriyazakti ane avadhijJAna pragaTa thayAM che. tethI te lokone vismaya pamADavA mATe badhuM ja kare che. A pramANe sAMbhaLIne vinayathI aMjali karIne pharI vinaMti karIH hesvAmI! AvI labdhivALA A aMkhaDaparitrAjaka savatinA pariNAmane kathAre anubhavaze ? kevI rIte kALa karaze ? kALa karIne kayAM utpanna thaze ? saghaLAM karmonA kSaya karIne meAkSane kayAre pAmaze ? A pramANe pUchAyelA bhagavAne pharI kahyuM: huM gautama ! A A bhavamAM saviratine nahi pAme, ane dezivaratinA pariNAmathI paDaze paNa nahi. pUrvokta aneka guNasamUhathI yukta te aneka leAkA upara upakAra karatA karatA ghaNAM varSo sudhI zramaNApAsaka paryAyane pALaze. tyArabAda avidhajJAnathI maraNu najIka jANIne, mAsika salekhanA karIne anazanathI sAIThe bhaktanA tyAga karIne, Alecana-pratikramaNa karIne, samAdhithI kALa karaze. samAdhithI kALa karIne brahmaloka devalAkamAM devapaNe utpanna thaze. tyAMza sAgaropama sudhI devabhavanuM sukha anubhavIne peAtAnA AyuSyanA kSaya thatAM cavIne mahAvideha kSetramAM utpanna thaze. tyAM tenA janma thatAM janmasabaMdhI vyavahAra thaI gayA pachI khAramA divase "te garbhAmAM hatA tyAre mAtA-pitAnI dharmImAM dRDha pratijJA hatI" e kAraNathI peAtAnA kuLanA moTA mANase tenuM dRDhapratijJa' evuM cathA nAma karaze. pachI zuklapakSanA caMdranI jema pratidina vadhatA te kaMIka adhika ATha varSa nA thaze. 6
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda tyAre zubha tithi-karaNa-oganakSatra-divasa-muhUrtamAM tenA mAtA-pitA tene kalAcAryanI pAse laI jaze. te paNa thoDA ja kALamAM saghaLI kaLAomAM kuzala banaze. navayauvanamAM vartavA chatAM ane saghaLAM bhega sAdhane maLavA chatAM sAMsArika sukhamAM nispRha thaze. eka vAra tevA AcAryanI pAse dharmadezanA sAMbhaLIne, saMsAranA asAra svarUpane jANIne mokSa ekAMtika-AtyaMtika parama sukha svarUpa che ema vicArIne, janma-jarAmaraNa vagerenI pravRttithI (=paraMparAthI) kaMTALelo te janmAdine uccheda karanArI, arihaMta bhagavAne kahelI, sarva sAvadyanI nivRttirUpa dIkSAne ghaNuM ThATha-mAThathI leze. pachI thoDA kAla sudhI sava aticArothI rahita dIkSA pALaze. pachI uttarottara pariNAmanI vizuddhi thavAthI kSapakazreNi upara ArUDha thaIne ghAtakarmone kSaya karIne sakala lekAlakane prakAzita karavA samartha evA kevalajJAnane utpanna karaze. pachI aneka bhavya lAke upara upakAra karato te ghaNAM varSo sudhI kevaliparyAyathI vicaraze. pachI mAsika saMlekhanAthI AtmAne saMlekhIne, anazanathI sAITha bhaktano tyAga karIne, aMtamuhUrta jeTaluM AyuSya bAkI raheze tyAre pAMca hastAkSaranA uccAra jeTalA kALavALI roganirodha avasthAne anubhavIne bhopagrAhI cAra karmanI sAthe zarIrane choDIne, avigrahagatithI eka samayamAM siddha thaze. [8]. udAharaNa sahita chaThThA yatanAdvAra vaDe mithyAtvanuM vyAkhyAna karyuM, have sAtamA aticAradvAra vaDe mithyAtvane kahe che - aiyaraNaM jahajAya, sivamuggalamAi dIvababhesu / parivaDiyavihaMgANaM, saMkiyamAIhi suttehiM // 9 // gAthArtha - sAta dvIpa-samudra saMbaMdhI virbhAgajJAna jenuM jatuM rahyuM evA zivarAjarSine ane pAMca devaleka saMbaMdhI virbhAgajJAna jenuM jatuM rahyuM che evA muddagala parivrAjakane jinavacanamAM zaMkA AdithI jevI rIte mithyAtvamAM aticAro thayA te pramANe ahIM kahevAmAM Ave che. TIkAtha:- ahIM aticAra zabdathI samyakatvanA zaMkA, kAMkSA, vicikitsA Adi aticAre samajavA, mithyAtvane sarvathA tyAga na samajavo. je aticAra mithyAtvanA sarvathA tyAgarUpa hoya to aticAradhAramAM bhaMgadvArathI koI vizeSatA na rahe. gAthAno A akSarArtha che. bhAvArtha to be kathAothI jANavo. te be kathA A pramANe che : 1. ekAMtika=duHkharahita. AtyaMtika-anaMta.
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ 58 zrAvakanAM khAra tratA yAne zivarAjarSinuM dRSTAMta upara upara vaselA gAma, nagara ane 'maDaMkhathI sa`kINuM, kinara, manuSya ane vidyAdharAnA parivArathI yukta evA pradezathI ramaNIya, srIjanAnA mukhathI sarakhAvAtA kamalAthI suMdara sarAvaravALA, jenA sarAvaranA kinAre kAraDa, haMsa ane cakravAkAnA samUha zeAbhI rahyo che tevA, krodhAdi doSothI rahita ane vicaratA evA aneka munigaNAthI pavitra, kuberanA upahAsa kare tevI nagarIonI RddhirUpa guNa jenA prasiddha che tevA eka deza hatA. vaLI--pahelAM te dezamAM zrI AdinAthanA putra kuru rAjA hatA, tethI tenA nAmathI te deza paNa 'kuru' evA nAmathI prasiddha thayA. vaLI te dezamAM sthAne sthAne bhUmaMDalane ( =bhUmaMDalanA leAkeAne ) AnaMda janaka udyAna sahita nagarA ane kamala sahita sarovara dekhAtA hatA. te dezamAM vividha maneAhara aneka surabhi vanAnI zreNiothI manehara svanA jevuM ane rasatI strIonA vilAsAthI yukta hastinApura nagara hatuM. jemanA zatrue nAza pAmyA hatA evA paNa pUnA rAjAoe kaLikALamAM ( zatruenA ) pravezane rokavA mATe temAM ala vya killA karAvyA hatA. te nagara mAnasa sarovaranI jema atizaya pANIvALuM ane rAjahaMsa sahita hatuM. sutapasvIonA mananI jema badhI *pRthvIomAM mukhya hatuM. vaLI- tyAM kevala caMdra ja duSTa, zaMkAsahita ane kalaMka sahita hatA, kevala sUrya ja saMtApa karanAra, tIvra ane kaSTathI joI zakAya tevA hatA. arthAt caMdra sivAya khIjo keAI mANasa duSTa, zaMkAsahita ane kala sahita na hatA ane sUrya sivAya bIje koI mANasa saMtApa karanArA, tIvra ane kaSTathI joI zakAya tevA na hatA. [caMdranA pakSamAM pholAcarAtrine karanAra, sasAM=haraNa jenA kheALAmAM che te, sa M=haraNanA kalaMkathI sahita. ] tyAM huM sagaNu khasa ( kaeNmalanA dAMDalA) khAtA hatA ane pakSisamUha vividharUpathI yukta hatA. dharma vagere trivanA sAramAM tatpara te dezamAM rahenArA leAkA bahu khAnArA na hatA ane kurUpavALA na hatA. [bIjA arthamAM visa=ghaNuM', viva=kurUpa] tyAM mahAzatrurUpI hAthIenA gaMDasthalane levA mATe siMhasamAna, kamaladala jevA lAcanavALA, lokAnI AMkhAne AnaMda ApanAra, AjJAmAtrathI vaza karAyelA aneka sAmaMta rAjAe jenA caraNa kamalamAM namelA che tevA, lakSmInuM sthAna ane ' ziva 'evA nAmathI prasiddha rAjA hatA. rAmapatnI sItA jevI ane mahAdevapatnI gaurI jevI maneAhara tathA rAmasenAnI jema palakSaNeAthI sahita dhAriNI nAmathI prasiddha tenI patnI hatI. te 1. jenI cAre bAju eka yeAjana sudhI kAI gAma na hoya tevuM gAma. 2. svanA pakSamAM saphe=iMdrANI, 3. khIjA arthAMmAM atizaya vepAravALu, rAjArUpI ha"sathI sahita hatu. 4. tapasvIonA pakSamAM badhAM kSamAdhArIAmAM mukhya hatuM. 5. rAmasenAnA pakSamAM navaLa=lakSmaNa sahita.
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda jANe kAmadeva mATe vidhAtAe traNa jagatamAM uttama lAvaNya vagere guNothI banAvelI traNa bhuvananI jayapatAkA hoya tevI hatI. tenI sAthe puNyanA prabhAvathI utpanna thayelA (=prApta thayelA) pAMca prakAranA viSayasukhane anubhavatA tene keTalAka kALa pasAra thayo. eka vAra sukhapUrvaka sUtelI dhAriNI mahAdevIe rAtrinA chellA pahoramAM svapnamAM potAnA meLAmAM beThelA siMhane je. madhanA jevI piMgala (=kALo-pILo mizrita) raMgavALI kezarAothI dedIpyamAna; sapheda raMgathI seMkaDo hArone jItanAra, zaradaRtunA meghanI jema vidyullatAthI sahita evA siMhane je. eTalAmAM prabhAtika maMgalagItanA zabdothI yukta vAjiMtranAdathI jAgelI teNe vicAryuM. A svapna meM pUrve kyAreya joyuM nathI, Aje joyuM. tethI patinI pAse jaIne patine ja kahuM. A pramANe vicArIne jevuM svapna joyuM hatuM tevuM svapna patine kahyuM. teNe paNa svapnazAstranA anusAre vicArIne A pramANe kahyuM - he suMdarI tane zatrurUpI hAthI mATe siMhasamAna zreSTha putra thaze. tenA vacanane sAMbhaLIne ghaNuM pramodathI tenA zarIramAM ghaNAM romAMca pragaTa thayAM. ethI te navA varSAdamAM aMkurAvALI pRthvInI jevI thaI. pUrvanA sukRtazeSanA prabhAvathI tene tyAre ja garbha rahyo. te paNa sukhapUrvaka vidhithI garbhanuM pAlana karatI hatI. tenA manane anukUla dehalAo pUravAmAM AvatA hatA. ethI svastha evI teNe eka vAra devakumAra jevA putrane janma Ape. priyaMvadA nAmanI dAsIe rAjAne putrajanmanI vadhAmaNI ApI. rAjAe tene zarIre rahelAM AbhUSaNe bakSIsa ApyAM. mahAvadhAmaNa zarU karI. vadhAmaNI A pramANe hatIH- vadhAmaNImAM AnaMdathI (eka bIjAnAM) vastronuM haraNa thaI rahyuM hatuM, pUjAnAM pAtrono praveza thaI rahyo hato, bhATo ane vidyArthIo pATha karI rahyA hatA, azvasamUhanuM dAna thayuM hatuM, ghaNA baMdIjano bhegA thaI rahyA hatA, strIjana kIDA karI rahyuM hatuM, kedIsamUhane mukta karavAmAM Avyo hato, vAjiMtronA zabdono avAja thaI rahyo hate, bhejanathI satkAra thato hate, satata dAna thatuM hatuM, bajAranI zobhA karavAmAM AvI hatI, vadhAmaNu janasamUhanA cittane mugdha karatI hatI, telane vahana karanArA tela vahana karI rahyA hatA, kaMkuno samUha uDI rahyo hato, taMbela ane puSpa eka sthaLethI bIjA sthaLe laI javAtAM hatAM, pApathI nivRttanA cittano nAza karatI hatI, arthAt tyAgIna cittamAM paNa rAgAdi thAya tevI vadhAmaNI hatI, suMdara Dhela, kAMsI jeDA ane mRdaMgane gaMbhIra avAja thaI rahyo hato, kezaranA chAMTaNAM karavAmAM AvyAM hatAM, mAMDavAothI vAdaLo karavAmAM AvyA hatA, (arthAt bahu UMcA mAMDavA bAMdhyA hatA,) taruNa strIo maMgalagIta gAI rahI hatI, athaone apAtA dhananA karAyelA DhagalAone saMgraha karyo hato, harSane atyaMta vaza banela yuvatijana nRtya karI rahyo hato, AkAzamaMDala jaya jaya evA avAjathI gherAI gayuM hatuM, mahAvadhAmaNI sakala nagarajanene AnaMdathI nRtya karAvatI hatI, AvA prakAranI tyAM vadhAmaNa thaI. vadhAmaNI thaI
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrato yAne jatAM ane sarva jAtakarma karyA pachI niyata samaye kumAranuM zivabhadra evuM nAma karyuM. dehavRddhithI ane kalAsamUhathI vadhato te kumAra sakatajanone prazaMsanIya yauvanane pAme. kAmadevarUpI vAdaLa mATe AkAza samAna te kAmadevanA bANanA zalyathI jemanuM zarIra vihUla banI gayuM che evI nagaranI strIo vaDe cakSurUpI kamaladalothI pUjAte hato. eka vAra rAtrinA chelalA pahoramAM UMdhIne jAgelA ane rAjyadhurAnI ciMtA karatA zivarAjAne manamAM vicAra Avyo ke, badhAya lake pUrve karelAM karmonA phaLa pramANe A janmamAM sukha ane duHkha pAme che, nahi ke kAraNa vinA. tethI meM paNa pUrve viziSTa sukhanuM kAraNa (zubha) karma karyuM che, jethI huM rAjya, aMtaHpura ane deza vagerethI vadhI rahyo chuM. lokaprasiddha A vyavahAra che ke Aje je meLavavAmAM Ave te bIjA divase bhagavAya che. e pramANe janmAMtaramAM paNa spaSTa che. tathA leke (dhAnya vagerena) atyaMta maTe Dhagalo kare, tene ja upayoga kare ane temAM navuM na umere, te e Dhagalo thoDA samayamAM khalAsa thaI jAya che, e pramANe puNyamAM paNa jANavuM. tethI pUrve karelA sukRtazeSanA prabhAvathI jyAM sudhImAM mati khalAsa na thAya, daSTi jatI na rahe, kAna baherA na thAya, sAmaMta, maMtrI vagere loko paNa AjJAnuM ullaMghana na kare, tyAM sudhImAM sukRtanI vRddhi mATe mAre paNa paraloka hitakara kaI paNa kArya karI levuM e egya che. te kArya A che - lokone kahIne zivabhadrane rAjya upara sthApIne dizApuMchita tApasadIkSA laIne vicaruM. eTalAmAM maMgalapAThake samaya jaNAvavA mATe kahyuM ke he deva ! vividha kAryomAM zuM karyuM? zuM na karyuM? ema jANe jovA mATe hoya tema sUrya udayAcala parvata upara AvI rahyo che. A pramANe sAMbhaLIne zayyAmAMthI uThIne prAtaHkAlanAM sarva kAryo karIne sabhAsthAnamAM AvyuM. tyAM siMhAsana upara beThelA teNe bhegA thayelA sAmaMta, maMtrI vagere badhAne bolAvIne potAne cagya vicAra kahyo. sAmaMta vageree tenA abhiprAyane atyaMta mAnya karyo. tethI rAjAe pharI kahyuM. je ema che te kumArane zIdhra rAjya Ape. eTalAmAM dvArapALathI jaNAvAyela (=rAjAnI rajAthI rAjasabhAmAM praveza karAyela) siddhapati nAmane zAstranipuNa jyotiSI rAjAnI pAse AvyA. AziSa ApavApUrvaka teNe kahyuM: Aje tithi atyaMta zreSTha che, vAra sAro che, nakSatra uttama che, yogomAM siddhi nAmane yoga che, ane karaNa zuddha che, Ajano divasa maMgala kAryomAM atyaMta zreSTha che, maMgalenuM ghara che. tethI te nirdoSa guNa meLavavAmAM tatpara rAjana ! IcchitakAryanuM upArjana kare, arthAt Icchita kArya kare. siddhapatinuM vacana sAMbhaLIne rAjAe manamAM vicAryuM ke anukula bhAgyane vega thatAM manuSyone na maLI zake evuM zuM che? je AkAza tUTe, pRthvI phATe, samudra potAnA sthAnathI calita thAya, te paNa puNyavaMta jIvanuM manavAMchita kArya siddha thAya che. anyathA mane AvI buddhi kyAMthI thAya? sAmaMta (vagere) leke mArA abhiprAyane atyaMta mAnya kema kare? siddhapatinuM Agamana 1 jAtakama eTale putrajanma nimitte pitAe karavAne eka saMskAra
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 61 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda kevI rIte thAya? ane atyaMta zreSTha divasa kyAMthI hoya? A pramANe vicArIne sAmaMta vagerenuM vacana joyuM, arthAt have tamAre zuM kahevuM che ? ema sAmaMta vagerene pUchyuM. sAmaMta vageree paNa kahyuM : he deva! je ema che te kumArane belA. tethI rAjAe (kumArane bolAvavA) dvArapALane AjJA karI. te paNa kumArane belAvIne jaladI -sabhAsthAnamAM AvI gayo. kumAra paNa tyAM jaladI AvI gayo. pitA vagerenI yathAyogya vinayarUpa bhakti karIne rAjAe batAvelA zreSTha Asana upara te beThe. pachI maMtrIe kahyuM : he vatsa! kAma-bhego upara vairAgyavALA tArA A pitAjI tArA upara rAjyabhAra mUkIne paralokanuM hita karavA taiyAra thayA che. tethI he vatsa! tAre have AtmAne koI paNa rIte tevI rIte rAkhavo joIe ke jethI uttama pAtra banIne rAjyarUpa lakSamInuM sthAna bane. kAraNa ke kahyuM che ke-"samudra (pANInI) mAgaNI karato nathI, te paNa pANIthI pUrA na hoya evuM banatuM nathI. (kAraNa ke te pANIne pAtra= lAyaka che.) AtmAne pAtra banAvavo joIe. pAtramAM saMpattie Ave che. A pramANe aneka prakAranI ghaNuM hitazikSA ApIne maMtrIe kahevAnuM baMdha karyuM eTale naimittike kahyuM: lagna najIkamAM che, arthAt muhUrta najIkamAM che. tethI rAjAe rAjyAbhiSekanI sAmagrI jaladI taiyAra karAvI. lagnasamaya AvI jatAM vAjiMtrone avAja phelAye, jaya jaya evA avAjathI yukta maMgalazabda phelAyA, A rIte bhAre dhAmadhUmathI kumAra rAjyAbhiSeka karAye. tyAra bAda keTalAka divaso pachI rAjAe paNa putrane kahIne zubha divase dizApuMchita tApasa-dIkSAno svIkAra karyo. pachI dIkSA samaye ja teNe mahAna abhigraha lIdhe ke- mAre jAvajajIva chadranI pAraNe chaTThane tapa kara, upavAsanA divase sUrya sAme daSTi rAkhIne be bAhu UMcA karIne sadA AtApanA karavI, pAraNAnA divase pUrvAdi dizAnA kramathI kaMda, phala, mUla vagere levuM. AvA abhigrahavALe te prathama chanA pAraNe AtApanA bhUmimAMthI nIkaLIne AzramamAM AvyuM. kaMda vagere lAvavA mATe kiDhiNa, saMka vagere pAtrane laIne gaMgAnadIe gayo. tyAM snAna vagere karIne DAbha (= ghAsa vizeSa) ane pANIvALA kaLazane hAthamAM rAkhIne pUrva dizA tarapha UbhA rahIne kahyuM ke, ahIM soma mahArAjA sudharmanA mArgamAM rahelA zivarAjarSinuM rakSaNa karo ane kaMda, phala, mUla, kASTha vagere levAnI anujJA Ape. A pramANe kahIne traNavAra pANI chAMTIne kaMda, phala, mUla Adine kiTiNa, saMka vagere pAtramAM bharIne, kAcho laIne pharI jaladI AzramamAM AvyuM. kASTha vagerene mUkIne, devatA laIne agni saLagAvyA. kASTa, madha, ghI ane DAMgara vagere vistArathI tema karIne, agnidevane balidAna karIne, phalAdine AhAra karyo. bIje paNa chaThTha tapa te ja pramANe zarU karyo. paNa pAraNAmAM dakSiNa dizAmAM jaIne camarAjanI pAse anujJA mAgI. trIjA pAraNAmAM pazcima dizAmAM -varuNanI pAse ane cothA pAraNamAM uttaradizAmAM kuberanI pAse anujJA mAge che. A
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ 62 zrAvakanAM bAra yAne. pramANe kramazaH eka pachI eka dizAmAM chaThThanA pAraNe chaThTha karatA tene virbhAgajJAnA-- varaNIya karmanA kSapazamathI virbhAgajJAna utpanna thayuM. virbhAgajJAnathI teNe A lokamAM sAta dvIpa ane sAta samudrane joyA. AthI sAtakIpa ane sAta samudrathI vadhAre. dviIpa-samudro A jagatamAM nathI ema te mAnavA lAge. pachI teNe vicAryuM ke, hasti-- nApura jaIne lokone je na batAvuM te mane utpanna thayelA A jJAnathI zuM? kAraNa ke kahyuM che ke- te ghaNI lakSamIthI zuM? ke je lakSamI bIjA dezamAM hoya, je lakSmI mitronI sAthe na hoya, ane je lamIne zatruo na jue. A pramANe vicAryA pachI te hastinApura nagaramAM gaye, ane lokone dviIpa-samudronuM parimANa kahevA lAgyuM. te vakhate te nagaramAM gAma, 'Akara, nagara ane pattana vageremAM vicaratA tIrthakara zrI vardhamAnasvAmI padhAryA. deveno samUha jemanA caraNamAM namelo che, ghAtakarmanA samUhano jemaNe nAza karyo che, kevalajJAnanI sahAyavALA, saghaLA guNasamUhane vaza karanArA ane gautama vagere zramaNathI yukta zrI mahAvIrasvAmI sahasAmravana nAmanA udyAnamAM padhAryA. nagaranA badhA leke vaMdana mATe AvyA. tyArabAda bhagavAne deva, manuSya ane asurothI yukta tathA dharmane sAMbhaLavAnI IcchAvALI parSadAne dharma kahevAnuM zarU karyuM. he devAnupriye! A jagatamAM badhA loke sukhanI kAmanAvALA che, ane sukha dharmarahita jIvone kyAMya maLatuM nathI. sukRtathI rahita evA nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAra bhedathI cAre prakAranA jIvo zArIrika (ane mAnasika) dukhethI herAna thatA paribhramaNa kare che. te A pramANe - narakamAM gayelA, tapelA kaDAyAomAM pakAvAtA, (ane ethI) tIvra dukhathI pIDita thayelA che zuM sukha pAme che? bhUkha, tarasa, dahana, aMkana, tADana vagere dunA ghara, hatAza banelA, (zarIra upara) atyaMta bhAra mUkavAthI dIrgha zvAsozvAsavALA evA tiryae paNa sukhI kyAMthI hoya? jarA, maraNa, rega, aniSTasaMga ane zAka vagere dukhethI tapelA manuSyae paNa sukhanI vAta atyaMta dUrathI cheDI dIdhI che. devalokamAM devo paNa IrSA, zaka, kuvacana, apamAna ane sumahaddhika vairIdevoe karelA duHkhanA aMtane pamADAyA nathI. tethI he mahAnubhAva! jo tame sAce ja sukhanA arthI ho to dharmane sevIne jaladI duHkhakSayane kare. kAraNa ke je durgatigamanathI aTakAve ane zubhasthAnamAM dhAraNa kare te dharma. A dharma jJAna, darzana ane cAritranI ArAdhanA-- rUpa che. jeo sakaladoSothI rahita ane supavitra evA jJAna-darzana-cAritranuM sevana kare che teo jaladI mekSamAM jAya che. jyAM vRddhAvasthA nathI, mRtyu nathI, rega nathI. parAbhava nathI, bhaya nathI te paramapada kahevAya che. paramapada duHkharahita zAzvata sukhavALuM 1. Akara eTale loDhA vagerenI khANa. 2. jyAM sthala ane jala e baMne mArgo dvArA jaI zakAya tevuM gAma ke zahera. 3. garama karelA saLiyA vagerethI zarIramAM nizAnI karavI te aMkana.
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda che. A pramANe dharma sAMbhaLIne bhavathI virakta manavALA banelA keTalAkae sarvaviratino svIkAra karyo, ane keTalAkoe dezaviratine svIkAra karyo. te vakhate chaThTha tapanA pAraNA mATe bhikSAe nIkaLelA zrI gautamasvAmIe nagaramAM paribhramaNa karatAM (nIce pramANe) vRttAMta sAMbhaLe. zivarAjarSi viziSTajJAnathI jANIne kahe che ke, A jagatamAM dviIpa sAta che ane samudra paNa sAta che, tenAthI vadhAre dvIpa ane samudro nathI. A pramANe sAMbhaLIne zrI gautamasvAmI zaMkAthI vihala banyA. pachI AhAra-pANI laIne sthAnamAM AvIne vidhithI AhAra vAparyo. pachI parSadAmAM rahelA zrI mahAvIra svAmIne vinayathI namIne pUchayuMH zivarAjarSi dvIpa-samudronI saMkhyA viSe lokonI samakSa je kahe che te sAcuM che ke khoTuM? A vakhate vizeSa upayogavALI banelI parSadAe vicAryuM ke, sAruM pUchyuM. amArA cittamAM paNa A zaMkA che. A pramANe pUchAyelA zrI mahAvIrasvAmIe gaMbhIra ane madhura vANIthI kahyuMH he gautama! virbhAgajJAnI zivarAjarSi cheTuM kahe che. kAraNa ke tichalakamAM pUrva pUrvanA dvIpa-samudrathI dviguNa dviguNa jaMbUdvIpa vagere asaMkhya dvIpa che, ane lavaNa vagere asaMkhya samudro che. parSadAe te sAMbhaLIne zivarAjarSine badhuM kahyuM. teNe paNa e viSe te rIte zaMkA, kAMkSA ane vicikitsA karI. mithyAtvanA aticAramAM vartatA tenuM virbhAgajJAna cAlyuM gayuM. ethI AMkhanuM teja vagere kaMI paNa jete na hato. tethI vicAravA lAgyuM ke, pUrve huM badhuM ja jete hate, hamaNAM kaMI paNa nathI, tethI (AmAM) kaMIka kAraNa hovuM joIe. athavA te atizayajJAnInI pAse ja jaIne ane vaMdana karIne A badhuM pUchuM. A pramANe vicArIne te jina pAse gaye. vaMdana karIne teNe je je pUchyuM te badhAnuM bhagavAne paNa samAdhAna karyuM. pachI pratibaMdha pAmelA teNe vicAryuM ke cokkasa A sarvajJa che. A pramANe vicAryA pachI vinayapUrvaka mastake aMjali joDIne kahyuM: he nAtha! mahAkRpA karIne ApanI dIkSA mane Apo. henAtha! ATalA kALa sudhI huM ajJAnarUpa jALathI chetarAye. tethI he svAmI ! saMpUrNa traNe lokamAM pragaTe paNa Apane meM na jANyA. A pramANe kahetA tene svAmIe 'svahaste dIkSA ApI, zAstrane ane sAdhuonI sAmAcArIne abhyAsa karAvyuM. thoDA ja kALamAM te sUtra ane artha mAM kuzaLa thaI gayA. ghaNAM varSo sudhI chadmastha paryAya pALe. pachI aMtasamaye kSapakazreNi upara ArUDha thaIne vizuddha dhyAnathI ghAtakarmone bhasma karIne kevalajJAnane prApta karyuM. kevaliparyAyamAM paNa keTalAka kALa ahIM rahyA pachI zaileSIne svIkAra karIne saghaLAM karmone kSaya karIne siddha banyA. A pramANe zivarAjarSinuM A suMdara dRSTAMta kahyuM. bhagavatIsUtranA agiyAramAM zatakamAM je pramANe vistArathI kahevAmAM AvyuM che te pramANe ahIM kahyuM che. prAyaH zivarAjarSi pramANe ja muddagalanI kathA paNa jANavI. paNa tene Urdhvalaka saMbaMdhI virbhAgajJAna utpanna 1. te rIte eTale samyagdaSTine je rIte jinavacanamAM zaMkA Adi thAya te rIte.
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra te yAne. thayuM hatuM. te A lokamAM upara deva ane devala ke brahmaloka sudhI che. pachI devo ane devanAM sthAna nathI ema mAnato hato. ahIM paNa zrIgautamasvAmI zrIvIrane pUche che tyAM sudhI bAkIne vRttAMta zivarAjarSi pramANe ja che. bhagavAne paNa kahyuM he gautama! sarvArthasiddha sudhI de che. kAraNa ke upara saudharma vagere bAra devaloko che. tenI upara, nava vaiveyaka, ane tenI upara pAMca anuttara vimAne che. muddagala muni paNa kevalI. banIne sarva karmano vinAza karIne mokSapadane pAmyA tyAM sudhInuM bAkInuM badhuM pUrvokta pramANe ja che. A pramANe mugala RSinuM caritra saMkSepathI kahyuM. vistArathI vyAkhyA prajJapti aMga sUtramAMthI jANI levuM. [9] zrutadevInI kRpAthI sAtamuM aticAra dvAra kahyuM. have kramathI AvelA bhaMgadvArane tame sAMbhaLe - chaTeNaM AyAvaNa, vibhaMganANeNa jIvajANaNayA / ohI kevalanANaM, to bhaMgo hoi micchassa // 10 // gAthArtha:- cha tapathI AtApanAne karatA koI mithyASTine vibhaMgaNAnathI jIvonuM sAcuM jJAna thAya che, tethI avadhi utpanna thAya che, pachI kevalajJAna thAya che. Ama kyAreka kame karIne mithyAtvane (sarvathA) nAza thAya che. TIkAtha:- chaThThanA upalakSaNathI ama vagere tapa paNa samajo. AtApanA eTale be bAhu UMcA rAkhIne sUrya sAme daSTi rAkhavI. vibhaMga eTale mithyAtvathI kalaMkita banela viparIta badha. Ane avadhi ajJAna paNa kahevAmAM Ave che. kAraNa ke (1) "sata padArtha ane asat padArthanI vizeSatA samajI na zakavAthI, (2) bhavanuM kAraNa hevAthI, (3) pitAnI mati kalapanA pramANe artha karavAthI potAnI mati kalapanA pramANe padArthone mAnavAthI, ane (4) jJAnanuM phala je virati tene abhAva hovAthI, mithyASTinuM mati Adi jJAna ajJAna svarUpa che." (vizeSA. 115) avadhi eTale avadhijJAnAvaraNIya karmonA kSapazamathI thate rUpI dravyono samyodha. kevalajJAna eTale ghAtakarmonA kSayathI kAleka prakAzaka saMpUrNa jJAna. prazna:- virbhAgajJAnathI jIvane jANatA mithyASTi jIvane avadhijJAna kevI rIte thAya? kAraNa ke avadhijJAna jJAnarUpa che, ane virbhAgajJAna ajJAnarUpa hovAthI paraspara virodhI che.
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 65 uttara:- tamAre prazna satya che. pariNAmavizeSathI tema thavAmAM vAMdho nathI. jema mithyAtvanA udayavALo paNa samyakatvane pAme che, tema ahIM paNa bane che. AthI AmAM kaI deSa nathI. kahyuM che ke mithyAtvamAMthI samyaktva ane mizramAM kamaMdalikenuM saMkramaNa viruddha nathI, athavA mizramAMthI mithyAtva ane samyaktvamAM kamaMdalikanuM saMkramaNa viruddha nathI, paNa samyaktvanA kamaMdalikone mizrabhAvarUpe na pariNumAve, arthAta samyaktvamAMthI mizramAM kamaMdalikenuM saMkramaNa na thaI zake."(bR0 ka. 114) virbhAgajJAnI jIva avadhijJAnI bane che tyAre mati, zruta, avadhi ane sabhyatva e cAre eka sAthe pAme che. kAraNa ke kahyuM che ke : virbhAgajJAnI samyakatvane pariNumAve (=pAme) tyAre mati-zrutaavadhine pAme che. vibhaMganA abhAvamAM mithyASTi samyakatvane pariNumAve tyAre mati-zruta pAme che. keTalAke zrutajJAna pAmavAmAM bhajanA kahe che. jeNe pUrve zratane abhyAsa karyo hoya te midaSTi samyakatvane pAme tyAre zrutajJAnane pAme, bIjo jIva na pAme, te A pramANe - svayaMbhUramaNasamudramAM mAchalAo pratimAkAre rahelA mAchalAone ke paththarene joine taka-vitarka karatAM karatAM jAtismaraNujJAna pAmIne samyaktva ane matijJAna pAme che, paNa zrutajJAna pAmatA nathI. kAraNa ke zrutane abhyAsa karyo nathI. jemaNe zratane abhyAsa karyo che te ja traNe (samyaktvamati ane zrata) sAthe pAme che.' (bu. ka. 125). A pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha te daSTAMtathI jANavo. te dRSTAMta A pramANe che : zivazamanuM dRSTAMta tapane ja dhana mAnanAra, dhana viSe niHspRha, cha, akrama, cAra upavAsa vagere vizeSa prakAranA tApamAM rAgavALo zivazarma nAmano bAla tapasvI hate. (1) ekavAra be bAhu UMcA rAkhIne sUryanI sAme dRSTi rAkhIne AtApanA (nI mudrA)thI rahelA tene karmanA kSapazamathI virbhAgajJAna utpanna thayuM. (2) saMliSTa banatA ane vizuddha banatA jIvane jANIne tathA jIvana ane padArthone utpatti-nAza-sthiratAvALA jANIne e vicAravA lAge ke- rAga-dveSAdi deSane AdhIna banelA ane viparItajJAnavALA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrate yAne jIvo A saMsAramAM saMleza pAme che. (3-4) je che vivekarUpa dIpaka vaDe rAgAdi rU5 aMdhakArasamUhane dUra karIne sudaSTirUpa tAttvika gharamAM praveza kare che te jIvo jaladI vizuddha bane che. (5) A pramANe mokSamArgane anusaratI vicAraNAthI krame karIne tene samyaktva, matijJAna ane zrutajJAnanI sAthe avadhijJAnanI prApti thaI. (6) A barobara ghaTI zake che. kAraNa ke kSamAzramaNa zrIjinabhadra gaNIe paNa kahyuM che kemithyAtva kyAreka kadAgrahanA abhAvathI samyaktvanuM kAraNa paNa thAya che. (7) tyArabAda zubha adhyavasAyavALA ane daDhaghAtI karmonA samUhano nAza karanArA tene akSaya, anaMta ane anupama evuM kevalajJAna utpanna thayuM. (8) A pramANe kyAreka keIka jIvanA mithyAtvano pharI utpatti na thAya te rIte sarvathA nAza thAya che. (9) [10] A pramANe zrutadevInA prabhAvathI bhaMgadvAra kahyuM. have kamathI AvelA navamA bhAvanAdvArane kahIzaH bhAvaNa jaha tAmaliNA, iDDhIvisayA puNo aNasaNaM ca / puNaravi khohaNakAle, lahukammANaM imA merA // 11 // gAthAtha: jevI rIte tAmalI zreSThIe gRhasthAvasthAmAM Rddhi saMbaMdhI bhAvanA bhAvI hatI, pachI anazana karavAnI IcchAvALe thaye tyAre zarIra vagere saMbaMdhI bhAvanA bhAvI hatI, pharI anazana svIkAravAnA samaye AvelA balIidranA asurakumArae dhyAnathI calAyamAna karavAno prayatna karyo tyAre jevI rIte bhAvanA bhAvI hatI tevI rIte bhAvanA bhAvavI joIe. kAraNa ke laghukarmI jIvonI A maryAdA che. TIkAtha:- je vicAravAmAM Ave=ciMtavavAmAM Ave te anityAdi bhAvanA che. RddhisaMbaMdhI bhAvanA viSe keIe kahyuM che ke "utpanna thayelI saMpattie mANasenA atizaya mehane vadhAre che. saMpattio nAza thatAM ghaNuM saMtApane utpanna kare che. saMpattine meLavavAno prayatna karavAmAM phleza Ape che. A saMpattie kALA vAdaLAomAM vilAsa karatI vijaLIrUpI latA jevI caMcaLa che. kharekhara ! saMpattie kayA samaye kuzaLa karanArI thAya che te tuM kahe ? zarIrasaMbaMdhI bhAvanA A pramANe che - "zarIra pratisamaya maraNane zaraNu jaI rahyuM che. vividha Adhi ane vyAdhinI pIDAthI pIDita che, mala, mUtra ane loha (vagere gaMdA padArtho)nuM sthAna che, AvuM zarIra (vivekI evA) kene vairAgya karanAra na bane???
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 67 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda vyAse paNa kahyuM che ke "kharekhara! A zarIranI aMdara je che te bahAra thAya to ( kUtarA ane kAgaDA zarIranA mAMsa vagerene khAvA Ave, tethI) loko daMDa laIne kUtarAone ane kAgaDAone ke. AthI ja keIe upadeza AvyuM che ke jyAM sudhI A zarIrarUpI ghara svastha hoya, jyAM sudhI ghaDapaNa dUra hoya, jyAM sudhI Idriyazakti kSINa na thaI haya, ane jyAM sudhI AyuSyano kSaya na thayo hoya, tyAM sudhImAM ja zarIrathI AtmakalyANumAM ghaNe prayatna karI levo joIe. ghara saLage tyAre pha davAno prayatna kevo thAya? (zarIra rogo vagerethI gherAya tyAre AtmakalyANa mATe prayatna karavo e Aga lAge tyAre kR davA samAna che.)" ahIM bhAvanAno svAmI mithyAdraSTi hovAthI, arthAt mithyAdaSTi jIva bhAvanA bhAvatA hovAthI A bhAvanA mithyAtvabhAvanA che. A pramANe gAthAne akSarAI che, gAthAne bhAvArtha kathAthI jANa. te kathA A pramANe che - tAmalitApasanuM dRSTAMta A ja jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM vaMga nAmane deza hate. te deza badhA dezanA mukuTa rUpa hatA, bhUta, preta, yakSa ane rAkSasa vagere duSTa denA upadravathI rahita hato. temAM rahelA loke hitakara-ahitakara padArthonA viziSTa jJAnavALA hatA, ane ethI uttama vicArothI viziSTa hatA. te dezamAM gokuLo ghaNAM hatAM. te deza pavitra, zreSTha ane akhaMDa gAma ane nagara AdinuM sthAna hatuM. manaharatAthI te deza devalokano parAbhava karato hato. te dezamAM tAmraliptI nagarI hatI. te nagarImAM sthAne sthAne jinamaMdire dekhAtAM hatAM. te nagarImAM ghara vageremAM vividha prakAranA vismayajanaka maMDapo hatA. vilAsI loko te maMDapamAM besIne zreSTha nRtya, gIta ane vAjiMtra vagerenA mahA vilAsane jatA hatA. te nagarIe cAlatI strIonA maNinA jhAMjharanAM avAjathI dizAone vAcAla banAvI dIdhI hatI, ethI - 1. ahIM bhAvArtha lakhyo che. zabdArtha A pramANe thAya - te deza gokuLathI (gha-1) niraMtara bharele hevA chatAM nukazAnathI (=44 ) rahita hatA. te deza pavitra ( zreSTha gAma ane nagara AdinuM sthAna hovA chatAM akhaMDa ( a kSa ra) zreSTha gAma ane nagara AdinuM sthAna hatA.'
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 68 zrAvakanAM mAra vratA yAne jANe te nagarI paradezathI AvelA lokone peAtAnA vaibhavavistArane kahI rahI hatI. te nagarImAM maurya va'zamAM utpanna thayela tAmalI nAmanA gRhastha hatA. te dhana, dhAnya, dvipada ane catuSpada vagere samRddhinA mAlika hatA. teNe caMdrakaraNAnA samUha jevI phelAtI kIrtinA samUhathI leAkanA AMtarAone bharI dIdhA hatA. te potAnA kharUpI kamalA mATe sUryasamAna hatA, strIonA nayanarUpI kamalA mATe caMdrasamAna hatA, vidvAna leAkAnA manane parama AnaMda ApanArA hatA. saumyaguNathI caMdra jevA ane tejaguNathI sUrya jevA hatA, azvaguNuthI iMdra jevA, dAnaguNathI kubera jevA, ane viziSTa matiguNathI bRhaspati jevA te zAbhatA hatA. ekavAra sukhazayyAmAM rahelA teNe rAtrinA chellA praharamAM kuTuMbasaMbaMdhI vicAraNA karatAM A pramANe vicAryuM : pUrva upArjana karelA sukRtasamUhanA kAraNe sukha-duHkhamAM samabhAgI ane jemanI sAthe dhULamAM ramyA hatA evA mitrA, pUrva puruSonI para parAthI Avela aparimita dhanasamUha, vinIta putra ane pautra vagere parijana, ane bIjI paNa sAthe dhana, dhAnya, dvipada, catuSpada Adi sAmagrI mArI pAse che. A badhuM pUrva upArjita sukRtanuM phUla che. kAraNa ke kahyuM che ke " dhama thI kala'rahita kulamAM janma thAya che, sudhama thI uttama jAti maLe che, dhamathI akhaMDita AyuSya ane ghaNuM baLa maLe che, dhamathI ArAgya maLe che, dhamathI aniMdita dhana maLe che, dhathI sadA anupama bheAgA maLe che, dhamathI ja jIvAne svarga ane meAkSa paNa maLe che. " AthI ja vyAse A pramANe kahyuM che : "dhana ane bhautikasukhA meLavavAne icchatA jIve pahelethI dhama ja karavA joie. dhama thI kaMi paNa durlabha nathI evI mArI mati che." AthI hamaNAM paNa sukRtanA saMgraha karuM, jethI paraleAkamAM paNa sukhI thAuM. A pramANe vicArIne prabhAta thavAnI taiyArI hatI tyAre zayyAmAMthI uThIne prAtaHkAlanAM kAryAM karyAM. ( pachI ) svajana ane mitra vagere janasamUhane khelAvaDAvyA. temanI samakSa potAnA abhiprAya jaNAvyA. temaNe tene rajA ApI. pachI teNe kuTuMbanA bhAra mATA putra upara nAkhyo. dIna-anAtha vagerene dAna ApyuM. mAnanIya vane mAna apAvyuM. svajana--mitrAdine ( premathI ) lAvyA. pUrva paricita lAkone joyA ane khelAvyA. pachI gaMgA nadInA kAMThe rahenArA vAnaprastha tApaseAnI pAse prANAmA dIkSA lIdhI. dIkSA vakhate ja teNe abhigraha karyo ke- AjathI yAvajrajIva chaThThanA pAraNe chaThThano tapa karavA. tapanA divase AtApanA bhUmimAM sUrya sAme dRSTi rAkhIne ane be bAhu UMcA karIne AtApanA levI. pAraNAmAM tAmraliptI nagarImAM ucca, nIca ane madhyama kulAmAMthI zuddha bhAta levA, temAMthI eka bhAga jalacarajIvAne ApIne, eka bhAga sthalacarajIvAne ApIne, ekabhAga
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda -becarajIvone ApIne, bAkI rahelA cothA bhAgane ekavIsa vAra pANIthI dhoIne bhojana karavuM. A abhigraha dhAraNa karIne pahelA tenAM sATha hajAra varSo pasAra thaI gayAM. -pachI teNe vicAryuM tapa karatA mAre sATha hajAra varSo pasAra thaI gayAM. zarIra paNa - lagabhaga sukAI gayuM che, zarIramAM mAtra cAmaDI-hADakAM bAkI rahyAM che. tethI hajI paNa pUrNa pAkelA phaLanI jema zarIra khabara na paDe te rIte kaI paNa rIte paDI na jAya -tyAM sudhImAM A zarIrathI A lekamAM vidhipUrvaka maraNanI ArAdhanA karavI yogya che. A pramANe vicArate te tAmraliptI nagarImAM gaye. tyAM potAnA svajana vargane ane anya paNa pUrva saMstuta, 'pazcAtsastuta, mithyAdharma karanArA gRhastha vagere lokone kahIne ane khamAvIne, jevI rIte gayA hatA tevI rIte pAcho Avyo. pachI anazana karIne, -tevA prakAranA ekAMta sthaLe pAdapapagamanano svIkAra karyo. A tarapha ratnaprabhA pRthvInA uparanA bhAgathI hajAra jana nIce alakavartI bhavanavAsI denA uttaradizAmAM rahenArA asurakumAradevonI balicaMcA nAmanI rAjadhAnI che. temAM sphaTikanI bhIMtanA AMtare rahelI devIone joIne utkaMThAthI Ali- gana mATe UbhA thayelA asurakumAro vilakhA banI jAya che. vaLI- temAM phelAtA vividha maNionA kiraNasamUhathI aMdhakArasamUhano nAza thaI gaye che. bIjuM svaccha maNienI bhIMtamAM saMkrAnta thayelA pitAnA pratibiMbamAM devIo anya devInI zaMkA kare che. (arthAt ahIM bIjI devI che ema samaje che.) AthI asurakumAre kaI paNa rIte (ahIM bIjI devI nathI ema samajAvIne) potAnI patnI devIone rAkhe che. te vakhate (= tAmalItApase anazana karyuM tyAre) te rAjadhAnI IMdra vinAnI banI gaI. tethI temAM rahenArA deva ane devIo amAre svAmI keruM thaze? ema vicAravA lAgyA. Ama vicAratA temaNe pAdapapagamana anazana svIkArIne rahelA bAlatapasvI tAmaline -je. (AthI) teo tenI pAse AvyA. tyArabAda tenA cittane khuza karavA temaNe nATaka zarU karyuM. nATaka vAgI rahelA madhura mRdaMga, huDakTa (= vAgha vizeSa) ane nagArAnA suzabdothI yukta hatuM, nRtya karatI asuranI ramaNIonA jhAMjharanA avAjathI zobhatuM hatuM, asurakumArothI gavAtA vividha rasanA bhAvathI yukta gItathI ramaNIya hatuM. teNe vicAryuM gIta pralApamAtra che, nRtya paNa viDaMbanArUpa che, viSaye viSarUpa che, ahIM bIjuM zuM sArabhUta che ke jemAM mAruM mana jAya. nATaka pUrNa thayA bAda teo (tAmaline) vinavavA lAgyA:ame balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA asurakumAre chIe. bhAgyathI nAtha vinAnA karAyelA ame tamArI pAse AvyA chIe. he nAtha ! tame bIjAnuM kArya karavAmAM tatpara che, 1. mAtA-pitA vagere pakSane saMbaMdha te pUrva saMstava, ane zvasurapakSane saMbaMdha te pazcAtsastava.
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ .70 zrAvakanAM bAra vate yAne tame snehIjana pratye vAtsalyabhAvavALA che, AthI nAtha vinAnA amArA tame nAtha ano. ahIM niANuM karIne amArA svAmI tarIke utpanna thaIne asureMdranA vaibhavane bhega ane IcchA pramANe sukhane anubhavo. vividha kIDAothI asura ramaNIonI sAthe. kIDA kare. manovAMchita kAryomAM asura subhaTane AjJA kare. udaya pAmelA puNyathI A asurane zreSTha Rddhi, A asurakumAre ane A asuradevIo- A badhuM tamAre AdhIna thaze. te temanI AvI vinaMtine sAMbhaLIne tAmalie vicAryuM ke, A niyama) jagatamAM prasiddha che ke jIve A janmamAM sukRta ke duSkRta ekaThuM karyuM hoya te parabhave anubhave che. kahyuM che. ke- "jI jAte ja zubha ane azubha karmo kare che (=bAMdhe che ) ane jAte ja duHkha ane sukhane bhegave che. (1) kaI paNuM jIvanA sukha-duHkhane kartA ane sukha-dukhene laI lenAra (bIjo) keAI paNa nathI ema vicAra kara.(jethI) pUrve karela kAma sArI buddhithI (=samatAthI) bhagavAya." (2) e pramANe mArA vaDe paNa je kaMI paNa karma karAyuM che tenuM phaLa svayameva maLaze. tethI nirarthaka nidAna zA mATe karuM? vaLI A deva-devIo viSayasukha batAvIne mane lobhAve che, paNa paramAthethI viSayasukha sukha ja nathI. kAraNa ke kahyuM che ke "dukhane abhAva sukha nathI, je (bhautika) sukhe che te sukha nathI, duone choDIne je sukha che, arthAta dukharahita je sukho che, te ja sukhe che." vaLI bhautika sukhemAM zeka paNa rahela che. viSaye pariNAme bhayaMkara che. AvA viSayamAM mANasane sukhabuddhi kayAMthI thAya? kahyuM che ke- " viSayo ane viSanI vacce ghaNuM aMtara che. kAraNa ke viSa khAvAmAM Ave te haNe, jyAre viSaye te bhegavyA vinA smaraNathI paNa haNe che. AvI bhAvanAmAM rahelA cittavALA teNe temane Adara karyo nahika temanuM mAnyuM nahi. AthI teo jevI rIte AvyA hatA tevI rIte pAchA gayA. te paNa AtmAthI (=AtmabalathI) sATha divasa anazana pALIne mutyu pAmIne IzAnakalpamAM IzAnaavataMsaka nAmanA vimAnamAM IzAneMdrapaNe utpanna thaye. jethI te aThThAvIsa lAkha vimAne, rAzI hajAra sAmAnika de, tetrIza trAyazcika deva, cAra lekapAla, ATha IMdrANIo, ane bIjA paNa ghaNuM vaimAnika devo ane devIone mAlika thayo. - A tarapha balicaMcA rAjadhAnImAM rahenArA asurakumAree tAmalIne niyANuM karyA vinA IzAreMdra tarIke utpanna thayele jAye. AthI gusse thayelA teo tenA mRtakanA sthAne AvIne tenA zarIrane DAbA pagamAM dorIthI bAMdhIne tAmraliptI nagarInA. madhyabhAgamAM ghasaDe che ane ghaSaNa kare che ke- A tAlI bAla tapasvI che, eNe jAte ja veza paherI lIdhuM hatuM, pApakarma karanAre che, maryA pachI paNa lakSmI ane zarama vagarane thaye che. AthI keIe tenuM nAma paNa na levuM.
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 71. eTalAmAM IzAnaMdra pUrve huM koNa hato ? kyAMthI ahIM Avyo? kayA sukatathI ahIM -utpanna thaye ema avadhijJAnane upaga mUkyo. e upagathI pUrvabhava jA ane ghoSaNApUrvaka potAnA zarIrane ghasaDatA asurakumArane joyA. tethI kaidhe bharAIne dUra-daSTithI joIne temanA upara telezyA mUkI. tele zyAthI baLI rahelA ane atyaMta vedanAthI duHkhI thayelA temaNe vicAryuM ke amane ocitu A kema AvI paDayuM ? avadhijJAnathI kupita thayelA izAreMdrane joyo. AthI tene vAraMvAra khamAvavA lAgyA ane kahevA lAgyA ke, he svAmI ! kepane dUra kare, dUra kare, ane amArA upara maherabAnI kare. ahIM jIvatA ame pharI A pramANe avinaya nahi karIzuM. A eka aparAdhanI kSamA kare. kAraNa ke "sapuruSa nehIjana pratye vAtsalyabhAvavALA ane du:khI pratye karUNunI pradhAnatAvALA hoya che. asurakumArane A pramANe manAvatA joIne krodharahita banelA izAnaIdra tejalezyA saMharI lIdhI. vedanAthI rahita banelA asurakumAro potAnA sthAne gayA. IzAna iMdra paNa te kALane ucita snAna, siddhAcatanamAM javuM, pustakavAMcana vagere pravRttiomAM pravRtta thayuM. tyArabAda siddhAyatananAM (=zAzvata jinamaMdiranA) darzanathI tene sabhyatvanA pariNAma utpanna thayAM. sAmAnika vagere devavarga upara akhaMDita zAsana karanAra IzAna Idra devabhavane yogya vividha prakAranA sukhane anubhavIne, apsarAonI sAthe vividha vinedathI IcchA pramANe kIDA karIne, pitAnuM sAdhika be sAgaropamanuM AyuSya pUrNa thatAM, tyAMthI cavIne, mahAvidehakSetramAM dasiddha thaze. zrutadevInI kRpAthI tAmali RSinuM A caritra saMkSepathI kahyuM, vistArathI bhagavatIsUtramAMthI jANuM levuM. [11] mithyAtvabhAvanA rUpa navamA dvAranuM vyAkhyAna karyuM ane tenA vyAkhyAnathI mithyAtvadvAranuM samarthana karyuM. have tenA pachI kahelA bIjA samyakatvakArano avasara che. te dvAranuM paNa svarUpa vagere nava dvArethI vyAkhyAna karavuM joIe. AthI "uddeza pramANe nirdeza karavo joIe" evA nyAyane anusarIne prathama dvArathI samyakatvane kahe che. jiyarAyadoSamohehiM bhAsiyaM jamiha jiNavariMdehiM / . taM ceva hoi tattaM, iya buddhI hoi sammattaM // 12 // gAthArtha - "rAga-dveSa-mahine jItanArA jinavareMdroe (= tIrthakaroe) je kahyuM che te ja tattva che-paramArthathI satya che" evI buddhi samyakatva che. TIkAtha-jenAthI jIva raMgAya, arthAt zuddha sphaTika je nirmaLa paNa AtmA jenAthI anyarUpe karAya te rAga. rAga, mAyA ane lebha kaSAyarUpa che. jIva jenAthI, Sa kare, arthAt te te jIvo pratye prItirahita bane te dveSa. dveSa, dha ane mAnarUpa che. vAcakamukhya zrI umAsvAti mahArAje kahyuM che ke
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ 72 - zrAvakanAM bAra vrata yAne. (mAyA ane lebhanuM maLa rAga hovAthI) mAyA ane lobha rAga. svarUpa che, tathA (krodha ane mAnanuM mULa dveSa hevAthI) krodha ane mAna dveSa svarUpa che. A pramANe ahIM saMkSepamAM kaSAyano nirdeza karyo.? (pra. 2. 32.) jIva jenAthI muMjhAya, arthAt heya ane upAdeya padArthomAM vikSipta cittavALA ke viparIta cittavALo bane te maha. ahIM mehane ajJAnatA artha samajavo. athavA je muMjhave te maha. ahIM mehane mithyAtvAdi svabhAvavALuM mehanIya karma e artha samaja. "rAga-dveSa-mehane jItanArA" e sthaLe jItavuM eTale mULathI uccheda karIne parAbhava kare evo artha che, vidyamAna ja rAgAdine prabhAvarahita banAvavA evo artha nathI. kAraNa ke ghAtI karmone sarvathA vinAza thAya te ja kevalajJAna thAya, ane kevalajJAna. thAya tyAre bhagavAna dezanA Ape. (rAjAne be rIte jItI zakAya. (1) rAjAne mArIne jItI zakAya, (2) rAjA vidyamAna hoya, eTale ke rAja calAvatA hoya, paNa tene nirbaLa banAvIne dabAvI de= tenA upara sattA calAvavI, e rIte paNa rAjAne jItI zakAya. A bemAM pahelI rIte jItavuM e zreSTha che. bIjI rIte jItavAmAM rAjA bhaviSyamAM kyAreka pAcho baLavAna bane. te pramANe prastutamAM pahelI rIte rAgAdine jItavA e zreSTha che. tIrthakare pahelI rIte. rAgAdine jIte che.) rAgAdine jIte te jina. jina chadmastha vItarAga. jinemAM vara=uttama te jinavara.. jinavara=sAmAnya kevalI. jinavarenA idra-rAjA te jinavarendra. jinavareMdra-trIza. atizayarUpa aizvaryavALA tIrthakara. ahIM tIrthakaronA "rAga-dveSa-mohane jItanArA evA vizeSaNathI samyakatvanuM lakSaNa kahevAmAM hetunuM sUcana karyuM che. Ane bhAvArtha A pramANe che- tIrthakaroe je kahyuM che te ja paramArthathI satya che enuM zuM kAraNa? enuM kAraNa e che ke tIrthakare. rAga-dveSa ane mahine jitanArA che. tirthakaro rAga-dveSa-mohathI rahita hovAthI temanuM kaheluM ja satya che. A viSe kahyuM che ke vItarAga ane sarvajJa evA deva chevacana kahetA nathI. tethI. temanuM vacana satya, hitakara ane satya ane batAvanAruM che." rAgAdi doSathI parAbhava pAmelA kapila Adie raceluM satya nathI. kapila vagere. "AtmA ekAMte nitya che" vagere asatya dezanA Ape che. AvI dezanAthI teo rAgAdideSavALA che ema jANI zakAya che. 1. lekamAM Ida zabda kAraNa athamAM che. teno anvaya A pramANe che-tIrthakaranuM ja vacanasatya che. kAraNake vItarAga ane sarva devo khoTuM vacana kahetA nathI.
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 73 prazna - samyaktvanA svarUpamAM buddhine samyakatva kahela che. buddhi eTale mati. mati te jJAnarUpa ja che, jyAre samyakatva to tasvarUpa jIvAdi padArthonI zraddhArUpa che. vAcaka zrIumAsvAti mahArAje kahyuM che ke- taravAryazraddhAnaM sabhyanam (tanyA. 1-2) tattvarUpa jIvAdi padArthonI zraddhA te samyagdarzana che. je jJAna hoya te samyagdarzana na kahevAya. AthI buddhine samyatva kevI rIte kahevAya? uttara- ahIM kAryamAM kAraNano upacAra karIne buddhithI thayela tattvaci paNa buddhi zabdathI vivakSita che. tatparuci ane buddhi vacce kArya-kAraNa bhAva paNa nathI ema na kahevuM. pUjyazrI jinabhadragaNi kSamAzramaNe kahyuM che ke jema avagraha, ihA, apAya ane dhAraNuM e cAre jJAnarUpa hevA chatAM apAya ane dhAraNuM e be vacanaparyAyane grahaNa karanArA hovAthI vizeSa bodharUpa che, ane ethI jJAna tarIke ISTa che, avagraha ane IhA e be arthaparyAyane grahaNa karanArA hovAthI sAmAnya bodharUpa che, ane ethI dazana tarIke ISTa che. tema ahIM jIvAdi to saMbaMdhI saci zraddhArUpa samyakatva kahevAya che, ane jenAthI jIvAdi tonI ci karAya che zraddhA karAya che te jJAna che. ? (vizeSA. gA. 536) (ahIM A gAthAne sAkSIpATha ApIne e jaNAvyuM che ke jJAna ( =buddhi) samyakatvanuM kAraNa che, ane tarucirUpa samyaktva kArya che. tasvarUcirUpa kAryane buddhirUpa kAraNamAM upacAra karIne buddhine tatparuci kahI che.) athavA ukta praznanuM samAdhAna bIjI rIte A pramANe che - "A modaka sarasa che, suMdara che, AnaMdane hetu che" ItyAdi guNone batAvanArI mati lekamAM ruci tarIke prasiddha che, enAthI viparIta dene grahaNa karanArI mati aruci tarIke prasiddha che, te pramANe ahIM paNa lakarUDhithI rucirUpa ja buddhi vivakSita che. AthI buddhine samyakatva kahevAmAM kaI deSa nathI. [12] samyaktvamAM svarUpaDhAranI A gAthAnuM mArA bodha pramANe varNana karyuM. have mULadvAragAthAnA bhedadvArane vistArathI kahevAmAM Ave che - egaviha duviha tivihaM, cauhA paMcaviha dasavihaM sammaM / davAikAragAiyauvasamabheehiM vA sammaM // 13 // gAthAtha -(tasvarUpa padArthonI zraddhArUpa) eka prakAranuM, dravya vagere bhedothI be prakAranuM, kAraka vagere bhedathI traNa prakAranuM, upazama vagere bhedothI cAra prakAranuM ane pAMca prakAranuM, tathA nisarga vagere bhedathI daza prakAranuM samyakatva sArI rIte jANavuM.
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 zrAvakanAM bAra vate cAne TIkAtha- mULagAthAmAM vA vagere sthaLe "nIyA jovAmUvI ja gALiyA rIDhaviduhuramavA" ( vivuddhivAra (coLa) mAnItA, jo nItAmtA =dIrghava, anusvAra ane dvirbhAva pragathI lavAyA ane lepane pamADAyA, ethI pragamAM na rahyA.) ItyAdi sUtrathI anusvArane lepa thayo che. vizeSa bhedanI vivakSA vinA samyakatva eka prakAranuM che. te A pramANe - tavArthazraddhAnaM sabhyanam = tattvarUpa jIvAdi padArthonI zraddhA te samyagdarzana. (taravA. 1-2) A viSe kahyuM che ke "traNa jagatanA zaraNya (= zaraNuM ApavAne yogya) tIrthakare e jIvAdi je padArtho kahyA che te padArthonI paramavizuddhithI zraddhA karavI tene samyagdazana kahe che. (1) gaNukALa, chadravya, navapado, chajIvanikAya, chalezyA, pAMca astikAya, vrata, samiti, gati, jJAna ane cAritranA bhede A badhA padArtho ane mokSanuM mULa (samyagdazana-jJAna-cAritra) tribhuvanathI pUjAyelA arihaMtadevoe kahela che, je buddhimAna tene jANe che, tethI tenI zraddhA kare che, ane tenI ArAdhanA karavA vaDe sparzanA kare che te samyagdaSTi che. (2) A eka prakAranuM samyakRtva kahyA vinA paNa jANI zakAya tevuM hevAthI mUlakAre enuM vivaraNa karyuM nathI. be vagere prakAre to kahyA vinA na jANI zakAya, mATe tene (gAthAnA uttarArdhamAM) ullekha kare che - be prakAranuM samyakatva dravya vagere bhedathI, traNa prakAranuM kAraka vagere bhedethI, cAra prakAranuM ane pAMca prakAranuM upazama vagere bhedathI, ane daza prakAranuM mULagAthAmAM vA zabdathI jemanuM sUcana karyuM che te nisarga vagere bhedathI che. dravya-bhAva:- dravya ane bhAva e be bhedathI be prakAranuM samyakatva che. temAM zuddha mithyAtvapujamAM rahelA karmalike ja dravyathI samyaktva che. e kamaMdalinI sahAyathI thayela jIvana tasvarucirUpa pariNAma bhAvathI samyaktva che. vAr e sthaLe rahela Adi zabda bIjI rIte paNa be prakAre batAvavA mATe che. tethI nizcaya ane vyavahAra, naisargika ane Adhigamika, pigalika ane apagalika vagere bhedathI paNa be prakAranuM samyaktva che. temAM nizcaya ane vyavahArarUpa samyaktva nIcenI gAthAthI vicAravuM. 1. athavA A lekano artha A pramANe thaI zake- traNa kALa, cha dravyo, navapade, cha javanikAya cha lesyA, pAMca astikAya, ghana, samiti, gati, jJAna ane cAritrane bhede A badhA mokSanuM mULa che, (= A badhAnuM yathArtha jJAna mokSanuM mULa che,) ema tribhuvanathI pUjAyelA arihaMtadevoe kahyuM che, je buddhimAna tene jANe che, tenA upara zraddhA kare che, ane tenI ArAdhanA karavA vaDe sparze che te samyagdaSTi che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda nizcayathI to je (mAna =) cAritra che te ja samyakatva che, je samyakutva che te ja mAna = ) cAritra che. (AthI A samyakatva cAritrIne hoya che.) bIjAone nizcayasamyaktvanA hetubhUta samyakatvanA saDasaTha bheda rUpa vyavahArasamyaktva hoya che." naisargika-AdhigamikA- nisarga=svabhAva. upadeza Adi nimitta vinA svabhAvathI (= svAbhAvikapaNe ) thatuM samyatva naisargika che. paranA upadezarUpa nimittathI thatuM samyatva Adhigamika che. (ahIM paropadezanA upalakSaNathI jinapUjA, guruvaMdana, supAtradAna vagere nimitte paNa samajavA.) pagalika-apaigalika - kSApazamikabhAvathI thatuM samyatva paugalika che. kSAyika ane Apazamika samyaktva apaugalika che. traNa prakAranuM samyakatva - kAraka, recaka ane vyaMjaka (= dIpaka) e traNa bhedathI traNa prakAranuM samyatva che. athavA sArU e sthaLe rahela Adi zabdathI kSApazamika vagere bhedothI traNa prakAranuM samyaktva che. kahyuM che ke "jinezvaroe kSApazamika, opazamika ane kSAyika ema traNa prakAranuM, athavA kAraka, recaka ane dIpaka ema traNa prakAranuM samyakatva kahyuM che.' cAra-pAMca prakAranuM samyakatva:- aupazamika, kSAyika, kSApazamika ane sAsvAdana e cAra prakAranuM, A cAra ane vedaka ema pAMca prakAranuM samyaktva che. daza prakAranuM samyakatva - prajJApanA upAMgamAM jovAyelA daza bhedothI daza prakAranuM samyaktva che. mULagAthAmAM A (prajJApanAmAM jovAlA) bhedano sAkSAt ullekha karyo nathI, paNa vA zabdathI A bhedanuM sUcana karyuM che. prajJApanAmAM daza bhede A pramANe kahyA che - - "nisaruci, upadezaruci, AjJAruci, sUtraruci, bIjaruci, adhigamasaci, vistAraci, kriyArUci, saMkSeparuci ane dhamaruci ema daza prakAranuM samyakatva che.? (taH=) ahIM jaNAvela dvividha vagere samyakatva Agamata rIte samajavuM, svamatithI kalpita bhedathI nahi. kAraka vagerenuM svarUpa A pramANe che : je samyaktvamAM jinezvaroe je pramANe kahyuM che, te te pramANe sadA kare te kAraka samyakatva che. (A samyakatva vizuddha saMyamIne ja
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrata yAne heya.) samyaka kriyAmAM mAtra saci-prIti kare, paNa kriyA na kare te rocaka samyakatva che. (A samyaktva zreNika mahArAjA, kRSNa mahArAjA vagere avirati samyagdaSTi jIvone heya.)'' (jema dIvo para prakAza kare che tema) pite midaSTi hovA chatAM dharmakathA vagerethI bIjAone dIpAve=samyakatva pamADe te jIvamAM dIpakasamyakatva che. A samyakatva kArya-kAraNabhAvathI jANavuM, arthAta mithyAtvIne zuddha upadeza bIjAonA samyaktvanuM kAraNa hevAthI (kAraNamAM kAryanA upacArathI) te upadeza dIpakasamyaktva che ema jANavuM." pUrve udayamAM AvelA mithyAtvane kSaya karyo, sattAmAM rahelA mithyAtvapuMja tathA mizrapuMja rUpa mithyAtvano udaya aTakAvyo, ane vartamAnamAM samakitapuMja rUpe udayamAM AvelA mithyAtvanA dulikAmAMthI mithyAsvabhAvane (=rasane dUra karavArUpa upazama karyo, Ama kSaya ane upazama vaDe mizrabhAvane pAmelA vartamAnamAM vedAtA ane rasa rahita banelA samyakatvamehanIya nAmanA zuddhapuMja rUpa mithyAtvano udaya kSeyaupazamayukta hovAthI kSApathamika samyaphatva kahevAya che." (vizeSA. pa3ra) *upazama zreNimAM vartatA jIvane opazamika samyakatva hoya che, athavA jeNe traNa puMja karyA nathI ane mithyAtvane kSaya karyo nathI te jIva Apazamika samyakatva pAme che." (vizeSA. para9) * saMsAranuM kAraNabhUta traNeya prakAranuM dazanamohanIyakama kSINa thatAM avinAzI ane anupama kSAyika samyaktva pragaTa thAya che. " (dharmasaM. 801) *upazamasamyaphatvathI paDatAM mithyAtvanA udaya pahelAM upazama samyakatva ane mithyAtvanA AMtarAmAM che AvalikA pramANu sAsvAdana samyakatva hoya che." (vizeSA. 531) "(khaMDa kSapakazreNimAM anaMtAnubaMdhI cAra kaSAya, mithyAtvamohanIya ane mizramehanIya e che prakRtiono sarvathA kSaya thatAM) mehanIyanI bAvIsa prakRtinA udayavALA jIvane samyaktvamehanIyane khapAvatAM khapAvatAM je samaye saMpUrNa dalike khapI jAya te chellA samayamAM tenA dalikone bhagavatI vakhate vedaka samyakatva hoya che. je
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 44 mIjAnA upadeza vinA svayameva jineAkta nAma-sthApanA-dravyabhAva e cAra prakAranA jIvAdi padArthonI 'jine je pramANe kahyuM che te pramANe ja che emAM koi pheraphAra nathI" evI zraddA karanAra jIva nisargaruci che. (arthAt tene nisagacisamyakttva hoya che. AgaLanA bhedomAM paNa A bhAva samajavA )" 77 " A ( pUrvokta ) ja jIvAdi padArthonI anya kAi chadmasthanA ke kevalajJAnInA upadezathI zraddhA karanAra jIva upadezasaMca che. ' "rAga-dveSa-mAha ane ajJAna nabaLA banI javAthI AcAya vagerenI AjJAthI jIvAdi padArthonI ruci=zraddA karanAra jIva ( mASatuSamuni vagerenI jema ) AjJAruci che." " sUtrane bhaNatA je jIva AcArAMgAdi a'gasUtrathI ke uttarAdhyayanAdi aMgabAhyasUtrathI jIvAdi padArthonuM avagAhana kare che=UMDA utarIne sUkSmajJAna meLave che, ane ethI samyaktvane pAme che te jIva (gAviMdavAcaka vagerenI jema) sUci che." "je jIvanI jIvAdi kAi eka tattvamAM thayelI ruci=zraddhA jema pANImAM paDeluM telanuM biMdu saghaLA pANImAM phelAi jAya che tema, badhA padArthomAM phelAI jAya, (athavA jema eka bIja aneka bIjone utpanna kare tema eka padArthamAM thayelI ruci saghaLA padArthomAM ruci utpanna kare) te jIva mIjaruci jANavA' "AcArAMga vagere agiyAra aMge, aupapAtika vagere upAMgA, uttarAdhyayana vagere prakIkA ane dRSTivAda (=cAdapUrva) rUpa zrutajJAnane athathI jANanAra abhigamaruci che, ' " pratyakSAdi sarva pramANeAthI ane naigamAdi nayabhedothI dharmAstikAyAdi drabyAnA ekatva, pRthakRtva vagere sa` paryAyAne jANanAra vistAraruci che.' "darzana-jJAna-cAritra, tapa, vinaya ane sadbhUta samiti-guptimAM je kriyAnA bhAvapUrvaka rucivALA che, arthAt dazanAcAra Adi anuSThAnAmAM bhAvathI rucivALA che, te nizcita kriyAruci che.' "je jinavacanamAM kuzaLa nathI, je kapilAdi matAnA paNa jANakAra nathI, ane jeNe AtkRAdi mithyAdarzanAne svIkAra karyA nathI (=mithyA
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 78 zrAvakanAM bAra vrate yAne. dazAmAM Agraha rAkhyo nathI), cilAtIputranI jema sakSepathI ja tattvacine pAmanAra te jIva saMkSeparuci che.' "jinakti dharmAstikAya vagerenA gati sahAyakatA vagere dhamanI, aMgapraviSTa vagere AgamarUpa zratadharmanI ane sAmAyika vagere cAritradhamanI zraddhA karanAra jIva dharmaci jA.' samyanA prakAranuM vizeSa svarUpa graMthAMtarathI jANI levuM. [ 13] bhedakAranuM vyAkhyAna karyuM. have utpatti (=kevI rIte utpanna thAya) dvAra kahe che - kAUNa gaDhibheyaM, sahasammuiyAe pANiNo keI / paravAgaraNA anne, lahaMti sammattavararayaNaM // 14 // gAthAtha- keTalAka prANIo paropadeza vinA jAtismaraNa vagere svapratibhAthI. ane bIjA prANIo parepadezathI graMthibheda karIne samyakatvarUpI zreSTha ratnane pAme che. TIkAtha-graMthi eTale karma janita gADha (=tIvra) rAgadveSane pariNAma. kahyuM che ke jema velaDI AdinA kAThanI karkaza, badhI taraphathI nibiDa, zuka ane gUDha gAMTha dugha hoya che, tevI rIte jIvanA karma janita ane atyaMta durbhedya evA tIvra rAga-dveSanA pariNAmane graMthi kahevAmAM Ave che.* (rAga-dveSanA pariNAma gAMThanI jema dubhedha hovAthI grathi tarIke oLakhAya che.) (vizeSA. 1195) prazna - samyakatvane zreSTharatnanI upamA kema ApavAmAM AvI che? uttara:- citAmaNI vagere ratnanI apekSAe samyakatva zreSTha hovAthI tene zreSaratnanI upamA ApavAmAM AvI che. kahyuM che ke samyakatvarUpI ratnathI zreSTha kaI ratna nathI. samyaktvarUpI baMdhuthI zreSTha keI baMdhu nathI. samyaktvarUpI mitrathI zreSTha keI mitra nathI. samyakRtvanA lAbhathI zreSTha kaI lAbha nathI. jene prANa hoya te prANI kahevAya. idriya vagere prANI che. kahyuM che ke "pAMca Idriya, manobaLa, vacanabaLa ane kAyabaLa ema traNa baLa, zvAse zvAsa ane AyuSya A daza pramANe tIrthakaree AgamamAM kahyA che." 1. ahIM TIkAmAM uddata karAyelI nisagaruci vagerenA svarUpane jaNAvanArI A daza gAthAe uttarAdhyayananA 28 mA adhyayanamAM che. adhyayananA gAthA naM. 18 thI 27 che, ane saLaMga naMbara, 1078 thI 1087 che.
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te saptatikA graMthanI bRhacUrNimAMthI jANo. sthAna zunya na rahe e mATe kaMIka (bhAvArtha) lakhIe chIe - narakAdi cAra gatimAMthI kaI eka gatimAM vartamAna, yathApravRttakaraNathI AyuSya sivAya sAtakarmonI aMtaHkaDAkaDi pramANa sthiti karanAra, saMjJipacaMdriya, paryApta, mati-zrata ane vibhaMga e traNa jJAnamAMthI koI eka jJAnanA sAkAre pagamAM vartamAna, mana-vacana ane kAyA e traNa vegamAMthI kaI eka rogamAM vartamAna, tejalezyAne jaghanya pariNAma, patralezyAno madhyama pariNAma, zuklalezyAno utkRSTa pariNAma, e traNa lezyA pariNAmamAMthI kaI eka pariNAmamAM vartamAna, azubhakarmonA catuHsthAnaka rasane kristhAnaka karate ane zubhaprakRtinA dristhAnaka rasane catuHsthAnaka karate, dhruvabaMdhinI badhI prakRtione bAMdhata, avizuddha jIvane AyuSyabaMdhanA adhyavasAya thatA hovAthI AyuSya sivAya saMbhavita bhava prAgya parAvartamAna prakRtiene bAMdhata, aMtamuhUrta mAtra kAla pramANa apUrvakaraNa ane anivRttikaraNa nAmanA vizuddhivizeSethI vizeSa zuddha banate, apUrva apUrvatara sthitighAta, rasaghAta, sthitibaMdha ane guNazreNIne pravartAvato keI anAdi mithyASTi jIva aMtarakaraNa karavAnI zarUAta kare che. kahyuM che ke jyAre ghaNuM hajAra sthitikhaMDa oLaMge che tyAre anivRttikaraNanA saMkhyAmAM bhAga pramANu kAla bAkI rahe chate (1) te jIva aMtara kare che. nIce aMtamuhUta pramANa sthitine rAkhIne zarUAtanA mithyAtvanA dalikenI prathama sthiti che e pramANe tu jANu. (2) aMta hatathI upara kAMIka na aMtamuhUrta vaDe samAna mithyAtvanI sthitione ukere che (=nAza kare che. tene aMtare kahyuM che. " temAM pahelI sthitimAM rahelo jIva mithyAtva dalikane bhagavate=anubhavatA hovAthI mithyASTi che. aMtamuhUrta bAda prathama sthiti dUra thatAM aMtarakaraNanA pahelA samaye ja nisargathI ke adhigamathI aupazamikasamyatvane pAme che. 1. dhruvabaMdhI 47 prakRtio A pramANe che - jJAnAvaraNIya pa, darzanAvaraNIya 9, aMtarAya 5, mithyAtva, kaSAya 16, bhaya, jugupsA, tejasa, kArmaNa, vadi 4, agurulaghu, upaghAta, nirmANa 2. te A pramANe - tiyaca ke manuSya pahelIvAra samyaphara pAme che tyAre devagati prAyogya suraki, vakriyadrika, parAghAta, ucchavAsa, prazasta vihAyogati, paMceMdriya jAti, zatAvedanIya, uccagotra, samacaturaTyasaMsthAna, trasadazaka- A ekavIsa prakRtione bAMdhe che, deva ane nAraka manuSyagati prAgya ja manuSyadrika, dArikadrika, prathamasaMdhayaNa, parAghAta vagere bAvIsa prakRtione bAMdhe che. sAtamI narakanA nArake tiryacakika, nIcagotra ane pUrvokta manuSyagatiprAyogya bAvIsa prakRtinI aMtargata ekavIsa prakRti bAMdhe che.
Page #97
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM mAra tratA yAne 'je jIva aMtarakaraNa na kare te jIva pahelAM ja yathApravRtta vagere traNa karaNAthI ja pUrvokta rIte ja traNa puMja kare che. ane (zuddhapuMjane bhAgavatA ) kSAyeApazamika samyaktva pAme che. samyaktvanA lAbha thatAM samyagnAnAdinA lAbha thAya che. kahyu` che ke 80 " samyaktvanA lAbhathI jIva AtmahitarUpa jJAna-zzana-cAritrane pAme che. te samyak saMsAra samudramAM jIve pUrve kyAreya prApta karyuM nathI." prAsaMgika vaNu nathI sayuM. jo ke A gAthAmAM svapratibhA ane parApadezathI sabhyahtvanI utpattimAM dRSTAMtanuM sUcana karyu* nathI, teA paNa prathama padamAM ( = svapratibhAmAM ) zreyAMsakumAranuM ane khIjA padamAM (=parApadezamAM ) cilAtIputranuM dRSTAMta jANu. temAM zreyAMsakumAranI kathA A ja graMthamAM atithisa vibhAgavatanA bhAvanAdvAramAM kaheze. cilAtIputranI kathA A pramANe cheH cilAtIputranu dRSTAMta kSitipratiSTha nagaramAM jitazatru nAmanA rAjA hatA. sakala aMtaHpuramAM sArabhUta dhAriNI nAmanI tenI rANI hatI. maMtrIe upara ( rAjyanA ) bhAra nAkhIne doDu daka devanI jema dhAriNIrANInI sAthe viSayasukhAmAM Asakta te keTalA kALa gayA paNa jANatA nathI. te vakhate te nagaramAM eka brAhmaNanA cAka vidyAsthAnAne pAra pAmele yajJadeva nAmanA putra rahetA hatA. pAtAne paMDita mAnanAra, abhimAnI, zucivADhI ane jAtinA maDhavALA te nagaramAM sAdhuone joIne aneka rIte hIlanA karatA hatA. vividharIte jinazAsananI niMdA karatA hatA, ane leAkeAnI samakSa kahetA hatA ke A sAdhue zucidhama thI rahita che. have koIvAra tyAM bahAra udyAnamAM susthita nAmanA AcArya padhAryA. bhikSA mATe nagaramAM gayelA sutrata nAmanA temanA ziSye brAhmaNanA te vRttAMta sAMbhaLyeA. teNe gurunI pAse AvIne gAcarI AlAvIne A pramANe kahyu': jo Apa anujJA Ape| to huM rAjasabhAmAM jaIne badhA leAkeAnI samakSa tenA pAMDityanA gane dUra karuM. A vakhate gurue kahyuM : ApaNane A ( = vAda karavA e) yAgya nathI. kAraNa ke ApaNA dharma kSamAnI pradhAnatAvALA che. vivAdathI te viruddha che, arthAt vivAda karavAthI te dharmanA bhaMga thAya. A nidA parAbhava paNa nathI, kAraNa ke Akreza parISaha sahana thAya che. tathA vADhathI siddhi paNa thatI nathI. kAraNa ke kahyuM che ke:"tattvanA niya vinAnA pUrva pakSane ane uttarapakSane cha mAsa sudhI kaDa zASa thAya te pramANe kahenArA gati karavAmAM ghAMcInA baLadanI jema 1. aMtakaraNa kare ane aupazamikasamyaktva pAme e mata kA'trathika che. aMtarakaraNa na kare ane kSAyeApazamikasamyaktva pAme e mata saiddhAntika che.
Page #98
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda tattvanA pArane pAmatA nathI. A pramANe gurue kahyuM eTale ziSya uttara Apyo ke- sAmarthya hoya to zAsanaprabhAvanA avazya karavI joIe ema zAstramAM saMbhaLAya che. kahyuM che ke-"pravacanI, dharmakathaka, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi e ATheyane zAsananA prabhAvaka kahyA che. A pramANe kahIne gurunA caraNe vaMdana karyuM. pachI te tyAMthI nIkaLe. lAbhane jotA gurue paNa pachI tene rokyo nahi. teNe yajJadeva pAse jaIne kahyuM : he bhadra! tuM mUDha lokenI pAse jinazAsananI je niMdA kare che te ajJAnatAthI kare che ke jJAnathI garviSTha thaIne kare che? je ajJAnatAthI kare che to he bhadra! tenAthI aTakI jA. kAraNa ke je jIvo ajJAnatAthI paNa jinazAsananI niMdA kare che te jIvo bhavobhavaduHkhanA bhAgI thAya che ane jJAnaguNathI rahita thAya che. kahyuM che ke- "jJAna ane jJAnIonI niMdA, dveSa, irSyA, nAza ane vidana karavAthI jJAnAvaraNIya kAma baMdhAya che. have je jANIne niMdA kare che te rAjasabhAmAM ghaNuM lokonI samakSa mArI sAthe vAda kara. mUDha lokone zuM kAma chetare che? vAdamAM tuM ke huM je hArI jAya teNe jItanAranA ziSya banavuM evI pratijJA munie kahI eTale yajJadeva muni upara gusse thaye. teNe kahyuM: garvathI bharelA he zramaNadhama ! je tane vAdanI khaNaja upaDI hoya to savAre rAjasabhAmAM Ava, jethI tene dUra karuM. sAdhu paNa "ema ho " e pramANe svIkAra karIne potAnI vasatimAM AvyA. sUryodaya thatAM rAjasabhAmAM upasthita thayA. yajJadeva paNa AvI gaye. munie yadevane kahyuM he bhadra! gaIkAlanA tArA vacanathI A huM rAjAnI pAse AvI gayo chuM. hamaNuM rAjA, sabhApati, sabhya ane A viziSTa lake hAjara che. tethI ahIM vAdanI bhUmikAne kahe, tAre je kaMI paNa kahevuM hoya te kahe, eTalAmAM yajJadeve kahyuM tame adhama che, kAraNa ke vedamAM kahelA anuSThAnathI rahita che, mAtaMganI jema. hetu asiddha che ema na kahevuM. kAraNa ke vedokta saghaLAM anuSThAno zaucavidhipUrvaka kahyAM che, ane tame malathI malina zarIra ane vastrothI azucirUpa cho. pachI munie kahyuM : tArI pratijJA loka ane Agama e baMnethI bAhya che. kAraNa ke sAdhuo laukikazAstramAM paNa prazasta kahevAya che. kahyuM che ke "sAdhuonuM darzana uttama che, sAdhuo tIrthasvarUpa che, tIrtha kALe karIne pavitra kare che, jyAre sAdhuono samAgama turata pavitra kare che. * vedane anusaranArAoe paNa kahyuM che ke- "bhUmimAM raheluM pANI pavitra hoya che, pativratA strI pavitra hoya che, dharmamAM tatpara rAjA pavitra hoya che, brahmacArI sadA pavitra hoya che." tAre hetu paNa asiddha che. kAraNa ke vedamAM hiMsAne niSedha karyo che. ame paNa hiMsA karatA nathI. tethI ame vedokta anuSThAnathI rahita kevI rIte chIe? vedamAM kahyuM che ke- "sarva jIvonI hiMsA na karavI joIe." te vedokta anuSThAnane abhAva zaucanA abhAvathI je siddha karyo
Page #99
--------------------------------------------------------------------------
________________ 82 zrAvakanAM khAra tratA yAne che te paNa ayukta che. kAraNa ke zauca aneka prakAranuM kahyuM che. vedane anusaranArAo kahe che ke- satya zAca che, tapa zAca che, iMdriyanigraha zaiAca che, sarva jIvA upara dayA zAca che, ane pAMcamu zaiAca jalathI thAya che. ame satya vagerene Acara nArA hAvAthI apavitra kevI rIte banIe? vaLI milana deha ane malina vastravALA hAvAthI tame apavitra che ema je kahyuM te paNa ayukta che. kAraNa ke kahyuM che ke-- " jIvaleAkamAM je manuSyA malathI malina che, kAdavathI alina che ane dhUlathI malina che, te manuSyA malina nathI, kiMtu jeo pApakA thI milana che teo milana che." munie AvAM vacaneAthI tene niruttara karyAM eTale te bhAvarahita paNa tenA ziSya banyA. pachI muni vAdanA upasa'hAra karIne vasatimAM AvyA. AcAya ne vaMdana karIne yajJadevane dIkSA apAvI. svIkAreluM pALavuM eja vIrapuruSonuM meATuM vrata che ema vicAratA teNe paNa dravyathI dIkSA svIkArI. kahyuM che ke- " svIkAreluM pALavAmAM puruSAne mastaka chedAya, badhana thAya ke lakSmI badhI cAlI jAya, ema je thavAnu` hAya te thAya (paNa svIkArelu. pALavu joIe)." kAIka viSayamAM devatAvaDe preraNA karAyelA tene bhAvathI paNa dIkSAnA pariNAma thayA, paNa te dugaMchAne cheDatA nathI. tenA zAMta thayelA badhA saMbaMdhIe paNa zrAvaka thayA. paNa tenI mUDhapatnIe tenA upara kAma karyuM. AhAra-pANI vagere vaheArAvatI vakhate gupta rIte kAmaNavALA AhAra vaheArAvyA. kAmaNavALA A AhAra che evI khabara na paDavAthI teNe te AhAra vAparyAM. AthI te kAmavikAravALA thayA. tethI vratabhaMganA bhayathI teNe anazananA svIkAra karyAM. duga chAnuM pratikramaNa karyA vinA samAdhithI marIne devalAkamAM gayA. te ja vairAgyathI (=peAtAnA kAraNe patinuM A rIte mRtyu thayuM... e prasaMgathI thayela vairAgyathI ja ) tenI patnIe paNa dIkSAnA svIkAra karyAM. zaramanA kAraNe peAtAnA te doSa gurune kahyo nahi. AyuSya pUrNa thatAM te mRtyu pAmI. pUrve karelA sukRtanA kAraNe te paNa devalAkamAM utpanna thai. tyAM te ba Mne devabhavane ceAgye divyabhAgAne bhAgave che. A tarapha A bharatakSetramAM magadha nAmanA ramya deza che. te dezamAM ghara, maMdira ane dukAneAthI zAbhatuM rAjagRha nAmanuM nagara che. te nagaramAM vAhana, dhana ane dhAnya vagere saMpattithI yukta dhana nAmanA sAvAha hatA. tenI bhadrA nAmanI patnI hatI. temane cilAtI nAmanI dAsI hatI. ekavAra yajJadevanA jIva devanA AyuSyanA kSaya thatAM tyAMthI cavIne ( pUrve karela ) duga MchAdoSathI cilAtIdAsInA putra thayA. keTalAka divase bAda tenuM cilAtIputra evuM nAma rAkhyuM. krame karIne te mATA thayA. A tarapha tenI patnI paNa cavIne pAMca putrA upara bhadrA zeThANInI putrI tarIke utpanna thaI. ceAgya samaye tenuM su'sumA evuM nAma pADyu. pachI suMsumAnA mAtA-pitAnI AjJAthI cilAtIputra susumA bAlikAne ramADavA lAgyA. te khAlikAnI sAthe paNa kuceSTA karavA lA gyA.
Page #100
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda have ekavAra dhanazeThe tene khAlikAnI sAthe kuceSTA karatA joyA. AthI zeThe tene gharamAMthI kADhI mUkatho. bhamato bhamato te krame karIne siMhaguphA nAmanI cArAnI pallimAM AvyA. ugra, krUra, dRDha prahAravALA ane sa kArDamAM nica evA te pallipati siMhanAdanA Azraya laIne rahyo. kALe karIne tevA prakAranA guNaiAthI te pallipatine bahu mAnya thayA. AvuM thAya ja. kAraNa ke samAna leAkeA samAna lokomAM rAgavALA thAya che. kahyuM che ke- haraNA haraNAno saMga kare che, gAyA gAyAnA saMga kare che, mUrkhAe mUrkhAenA saMga kare che, buddhizAlIe muddhizAlIenA sa`ga kare che, samAna AcAra vALAomAM ane samAna svabhAvavALAomAM maitrI thAya che." samaya jatAM pallipati ekavAra mRtyu pAmyA. potAnA parAkramathI cilAtiputra ja cArAnA AgevAna thayA. 83 A tarapha lAvaNyathI bharelI ane sakalAonA samUhathI saMpUrNa te saMsumA paNa rUpa vagere guNAthI prasiddhe banI. rAjagRhanagarathI AvelA koI ke cilAtIputranI AgaLa saMsumAnI vigata kahI. susumA upara rAganA kAraNe eNe cArAne khelAvIne kahyuM : ApaNe rAjagRhanagaramAM jaIe. tyAM dhana nAmanA dhanADhya sAOvAha prasiddha che. tenI saMsumA nAmanI putrI che. te mArI patnI thaze, ghaNA prakAranuM dhana tamAruM thaze. A pramANe pralAbhana pamADelA te cArA tenI vAtanA svIkAra karIne cAlyA. rAjagRhanagaramAM AvIne rAtre temaNe dhanazeThanA gharamAM praveza karyAM. avasvApinI vidyAthI gharanA mANasone nidrAdhIna karI dIdhA. pachI gharamAM rahelA sArabhUta dhanane laIne gharamAMthI nIkaLI gayA. pallipatie suMsumAne lIdhI. A vRttAMta jANIne dhanazeThe kATavALAne kahyuM: tame jaine mArI eka putrI suMsumAne pAchI lAvA te cAroe cAreluM badhuM ja dhana tamAruM. tyArabAda A pramANe kahevAyelA kATavALA jaladI cArAnA mArge doDyA. dhanazeTha paNa putrAnI sAthe temanI pAchaLa nIkaLyeA. A daramiyAna jAN putrInA virahathI dhana sAvAhane thayelA bhayaMkara duHkhane jANIne te duHkha cArAne batAvavA mATe hAya tema jaladI sUryanA udaya thayA. jatA evA kATavALAe dUra dhanahita badhA ja cArAne joyA ane cArAthI vadhAre dUra susumA sahita cilAtiputrane joyA. khakhkhara dhAraNa karIne taiyAra thayelA kATavALAe cArAnA samudAyane pakaDI pADyo, ane hataprahata karIne badhuM dhana kheMcI lIdhuM. cilAtiputra paNa A vRttAMtane joIne susumAne AgaLa karIne talavArane bhamADatA utAvaLe cAlavA lAgyA. A daramiyAna kATavALAe dhanazeThane kahyuM: peAtAnA sthAnane cheDIne ame dUra AvI gayA chIe ane bhUkhyA-tarasyA thayA chIe, A aTavI upadravavALI che, cilAtiputra paNa bhayAnaka talavAranA kAraNe thI joI zakAya tevA che, AthI ame tamArI eka putrInA kAraNe zA mATe ( prANanA ) saMzayamAM paDIe ? nItimAM paNa ( kahyuM che ke-- " kulanA mATe (=kulane bacAvavA) ekanA tyAga karavA joIe,
Page #101
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrato yAne gAma mATe kulano tyAga karavo joIe, deza mATe gAmane tyAga karavo joIe, ane pitAnA mATe pRtharIno tyAga kara joIe.' dhanazeThe kahyuM: jo ema hoya te tame tamArA ghare jAo, ane huM potAnI putrIne laIne AvIza. Ama kahIne dhanazeTha putronI sAthe AgaLa cAlyo. keTavALe paNa badhuMya dhana laIne pAchA pheryA. AgaLa jate dhanazeTha cilAti putranI najIka AvI gaye eTale cilAtiputra susumAnuM mastaka talavArathI (kApIne potAnI sAthe) laIne A mArI na thAo ane emanI paNa na thAo ema vicArato te ja pramANe AgaLa javA lAgyo. temaNe paNa suMsumAnA dehane je. zekathI bharelA hRdayavALA ane bhUkha-tarasathI atyaMta khinna thayelA pitAputro mastaka rahita zarIrane laIne pAchA pharyA. teo vRkSanI chAyAmAM beThA. pitAe putrone kahyuM : he vatsa ! ahIM tIvrabhUkhathI herAna thayelA tame eka pagaluM paNa javA samartha nathI. tethI hamaNAM eka vRddhAvasthAthI pakaDAyelA ane bIjuM putrImaraNanA duHkhathI pIDita thayelA mane mArIne khAo, to tame sukhapUrvaka pitAnA ghare jaI zake. putroe kahyuM: hA hA ! he pitA ! amane kaheluM A vacana ayukta che. AvuM karIne ame tene moDhuM batAvIzuM? pitAe (pitAne mArIne mAMsa khAvAnuM) kahyuM hatuM tema moTA putre paNa kahyuM. temaNe te vacana paNa na mAnyuM. A pramANe kramazaH badhAe kahyuM. pachI pitAe kahyuM je ema che te pachI bahenanA A ja mRtazarIrane, cAMdAmAM malamane icchatA muninI jema, arthAt jema munio cAMdAmAM malamanI jema zarIrane TakAvavA pUratuM ja rAga vinA AhAra kare che tema, rAga vinA khAo. pachI teo mRtazarIrane khAIne ghare gayA. suMsumAnuM mastaka hAthamAM laIne jatA cilAtiputre eka uttama munine dhyAnamAM rahelA joyA. teNe munine kahyuM che zramaNa ! mane saMkSepathI dharma kaho, anyathA A mastakanI jema tamAruM paNa mastaka chedI nAkhIza. munie paNa A pratibaMdha pAmaze ema jJAnanA upayogathI jANIne "uzapama, viveka ane saMvara" e traNa pade tene kahyAM. traNa pado sAMbhaLIne upazAMta thayelo te ekAMta bhUmipradezamAM jaIne A padone zuM artha che? ema vicAravA lAgyo. huM jANyuM, udayamAM nahi AvelA kedhanA udayane rokavAthI, eTale ke koI na karavAthI, ane "udayamAM AvelA krodhane niSphaLa karavAthI, (ema be rIte) dhano tyAga karavo te ahIM upazama che. kAraNa ke durgatimAM javAmAM zukana (=zubhanimitta) samAna, mokSa ane svarganA mArgamAM kALA sApa samAna, sva-para ubhayane saMtApa ApanAra krodha bhayaMkara che. have jIvanaparyata mAre krodha dUra thAo ema vicArIne jamaNA hAthamAMthI talavAra mUkI dIdhI. munie bIjA padamAM mane je viveka kahyo teno paNa bhAvArtha ghana, svajana ane vastra vagerene tyAga karavo e che. kAraNa ke jIva jeTalA pramANamAM manapriya saMgone (=saMbaMdhane) kare che teTalA pramANamAM te zekarUpa khIlAthI potAnA manamAM haNAya che. tethI have A
Page #102
--------------------------------------------------------------------------
________________ 65 zrI nava58 prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda saMbaMdho paNa meM jIvanaparyata choDI dIdhA che ema vicArIne mehanA tyAgI teNe mastaka paNa choDI dIdhuM. iMdriya ane manane (viSaye vageremAM) jatA aTakAvavAthI saMvara paNa thAya che. atyAre kAyAno tyAga karIne teno paNa meM svIkAra karyo che. A pramANe vicArIne munipatinA upadezathI svAdhIna thayelA ( =prApta thayelA) Atmahitakara sArathI harSa pAmelA te mahAtmA kAussagnamAM rahyA. eTalAmAM lohInI gaMdhathI AvelI vAnI tIkSaNa dhAra jevA mukhavALI kIDIoe paganA taLiyAthI mAMDI mastaka sudhI temanA zarIranuM bhakSaNa karavAnuM zarU karyuM. to paNa te dhyAnathI jarA paNa calita na thayA. temanuM zarIra cAraNa jevuM thaI gayuM. aDhI divasa thatAM te marIne devalokamAM gayA. kahyuM che ke upazama, viveka ane saMvara e traNa padethI dharmane jANIne je saMyamamAM ArUDha thayA te cilAtiputrane huM namuM chuM. lohInI gaMdhathI kIDIo jenA pagothI praveza karIne mastakanuM bhakSaNa kare che te duSkarakArakane huM vaMdana karuM chuM. dhIra cilAtiputranuM zarIra kIDIo vaDe khavAIne cAraNI jevuM karAyuM te paNa temaNe uttama lAbha meLavyuM. cilAtiputre aDhI rAta-divasamAM deveMdranI apsarAonA sukhathI bharelA ane mane hara devabhavanane prApta karyuM. A pramANe saMkSepathI zilAtiputranuM caritra kahyuM, vistArathI upadezamALAnI TIkAmAMthI jANI levuM. [14] zrutadevInI kRpAthI samyakatva je rIte pragaTe che e kahyuM. have samyatvanA deSadvArane kahe che - sammattaparibhaTTho, jIvo duvakhANa bhAyaNaM hoi / naMdamaNiyAraseTThI, diTuMto ettha vatthummi // 15 / / gAthAtha - jinazAsananI zraddhArUpa samyatvathI patita jIva asAtAnA udayarUpa zArIrika-mAnasika duHkhanuM pAtra bane che. A viSe naMdamaNiyAra zeThanuM daSTAMta che. TIkAtha:- samyakatvathI patita chava durgatimAM jato hovAthI duHkhonuM pAtra bane che. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANa. te kathA A pramANe che - naMdamaNiyAranuM dRSTAMta pUrve rAjagRhanagaramAM zreNika rAjAnA samayamAM dhana, dhAnya, suvarNa, cAMdI, dvipada ane catuSpada vagere saMpattithI yukta naMdamaNiyAra gRhastha hato. te vakhate te nagarImAM zrI mahAvIrasvAmI padhAryA. kautuka vagerethI naMdamaNiyAra temanI pAse gayo. bhagavAne dharmadezanA zarU karI. nAraka, tiryaMca, manuSya ane deva e cAre bhavamAM saMsAra duHkhathI bharelo che evI prarUpaNa karI. jIvasamUhanI azaraNutAnuM vyAkhyAna karyuM. saMsArarUpI sAgarane pAra pAmavAnuM sAdhana dharma che, te dharma sAdhudharma ane zrAvakadharma e be
Page #103
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrata yAne. prakAre che ema jaNAvyuM. te upadezane sAMbhaLIne aneka jIvo pratibaMdha pAmyA. te naMde paNa A vakhate UbhA thaIne bhagavAnane vaMdana karIne zrAvakadharmane svIkAra karyo. eka vAra traNa lokanA baMdhu bhagavAna siMdhudezanA zrAvaka udAyanarAjAne dIkSA ApavA mATe padhAryA. A samaye naMdamaNiyAra zrAvake unALAmAM caudazanI tithie pauSadha lIdho. sUryAsta thatAM teNe sAMjanA vidhipUrvaka Avazyaka (=pratikramaNa) karyuM. dharmadhyAnamAM lIna banelA ene keAI veLA tRSAvedanA thaI. tethI tRSAthI pIDAtA teNe vicAryuM : jIvone pANI vinA badhuM nakAmuM che. kAraNa ke pANI vinA gADha tRSAvedanAthI atizaya duHkhI thatA ja marI ja jAya. AthI ja loka vAva, kUvA ane taLAva vagere jalasthAnone karAve che. AthI huM paNa je rAtanA marI nahi jAuM te kaIpaNa jalasthAnane karAvIza. A pramANe mithyAtvanA udayathI tenuM samyakatvarUpI rana paDI gayuM. A pramANe vicAraNuM karatAM karatAM mAMDa mAMDa rAtri pUrNa thaI=paroDha thayuM. savAranA te ja pramANe paDelA bhAvavALo te hAthamAM viziSTa bheTazuM laIne rAjakulamAM gayo. rAjAnAM darzana karyA. bheNuM ApIne jalAzaya nimitte bhUmipradezanI mAgaNI karI. rAjAe tene bhUmipradeza A. tyAM vAva karAvavAnuM zarU karyuM. samaya jatAM vAva banI gaI. vAvaDInI cAre tarapha cAra dvAra ( =vibhAga) karAvyA. cAre dvAramAM (=vibhAgomAM) Amra vagerenA bagIcA banAvyA. bagIcAnI bAjumAM ja videzathI AvelA mANasane lAyaka nivAsa (=dharmazALA) banAvyuM. dAnazAlA zarU karI. A pramANe ghaNuM dhanane kharca karIne temAM ja atizaya mUchavALe thayo. kyAreka nirupakrama (=upAyathI paNa dUra na thAya tevA) rogathI tenuM zarIra gherAyuM. A dhyAnathI mArIne te ja vAvaDImAM garbhaja deDako thaye. tyAM ArAma Adi mATe AvelA loko A pramANe belatA hatA te naMdamaNiyAra dhanya che ke, jeNe jANe vividha kalothI zobhatI vanabhUmi hoya, najIkamAM suMdara bagIcAvALI sItAnadI hoya, viziSTa mANasone AnaMda ApanArI suMdara navayauvanavALI strI hoya, tevI vAvaDI baMdhAvI. lokethI karAtI AvI prazaMsA vagere sAMbhaLIne te naMdajIva deDakAne pUrve kyAMka meM AvuM vacana sAMbhaLyuM che ema tarka-vitarka karatAM karatAM jAtismaraNa jJAna thayuM. pUrvabhave dezaviratino svIkAra karIne bhaMga karyo ane tenA kAraNe halakI nimAM paDyo e jANyuM. zekane pAmyo. tethI te ja dezaviratine svIkAra karyo. havethI mAre prAsuka (=acitta) pANI pIvuM ane sukI zevAla vagerene AhAra karavo evo niyama lIdho. A pramANe vratane svIkAra karyA bAda keTalAka kALa pasAra thaye. ekavAra te ja dezamAM gAma-nagara AdimAM vicaratA zrI vardhamAnasvAmI pharI tyAM padhAryA. zrI vardhamAnasvAmI padhAryA che ema lake balavA lAgyA. pANI vagere lAvavA mATe tyAM AvelI zrAvikAeno "zrI mahAvIra svAmI padhAryA che vagere vArtAlApa" sAMbhaLIne te deDakAne paNa bhagavAnanAM darzana-vaMdana vagerenI IcchA thaI vAvaDImAMthI bahAra nIkaLyo. zubha
Page #104
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda adhyavasAyavALA teNe javAnuM zarU karyuM. rastAmAM ghaDAonI kaThaNa khurIthI tenuM zarIra cagadAI gayuM. jAte ja vrata vagere uccarIne ane aDhAra pApasthAnene tyAga karIne mRtyu pAmele te devalokamAM utpanna thaye. A pramANe saMkSepathI naMdamaNiyAranI kathA kahI, vistArathI te jJAtAdharmakathA sUtrathI jANavI. [15]. samyatvanuM cothuM deSadvAra kahyuM. have pAMcamuM guNakAra kahe che - sammattassa guNo'yaM, aciMtaciMtAmaNissa jaM lahai / sivasaggamaNuyasuhasaMgayANi dhaNasatthavAhovva // 16 // gAthArtha :- aciMtyaciMtAmaNI evA samyakatvathI A lAbha thAya che ke, samyatvathI pariNata jIva dhanasArthavAhanI jema mokSa-svarga-manuSyanA sukhane pAme che. TIkAtha:- aciMtya mahAbhyavALo citAmaNI=aciMtya citAmaNI. A prayoga zAkapArthiva vagere zabdagaNamAM jovAmAM Avato hovAthI ahIM madhyamapadalopI samAsa che. samyakatva acitita mokSa vagere phalane pamADanAruM hovAthI aciMtya mAhAmyavALuM che. samyakatva viziSTa bhAvaratna hovAthI tene ciMtAmaNInI upamA ApavAmAM AvI che. A pramANe gAthAne akSarotha che. bhAvArtha to kathAthI jANa. te kathA A che dhana sAthe vAhanuM dRSTAMta A jabUdvIpamAM pazcima mahAvideha sukSetramAM devanagara samAna vaibhavavALuM kSitipratiSThita nAmanuM nagara hatuM. A nagaranuM prasannacaMdra rAjA nItithI pAlana karate hate. te vakhate tyAM potAnA vaibhavathI kuberane jItanAra dhana nAmane sArthavAha hatA. ekavAra te yogya kariyANuM laIne vasaMtapura nagara cAlyA (=javAno nirNaya karyo). lokone jaNAvavA mATe paTahathI gheSaNa karAvI. te A pramANe - he loko ! hamaNAM dhana sAthevAha ahIMthI vasaMtapura jAya che, AthI jene vasaMtapura AvavAnI IcchA hoya te tenI sAthe Ave. jenI pAse rastAmAM bhAtuM, kariyANAnuM mUlya, vAhana, vastra vagere je na hoya tene te badhAthI te ja pUrNa karaze. A pramANe tenI gheASaNa sAMbhaLIne vividha kArya karavAnI IcchAvALA sevaka, garIba, vepArI vagere aneka loko cAlyA. A vakhate kyAMyathI paNa tenI ghoSaNAne sAMbhaLIne AcArya zrI dharmaghoSasUrie sArthavAhanA sarvakAryonA ciMtanamAM tatpara evA mANibhadranI pAse be munine mokalyA. potAnA ghare AvelA te be sAdhuone joIne vaMdana karIne mANibhadra vinayapUrvaka temane AvavAnuM kAraNa pUchyuM. sAdhuoe kahyuM: ghana sArthavAhanuM vasaMtapura tarapha javAnuM sAMbhaLIne zrI dharmaghoSasUri vaDe mokalAyelA ame ahIM AvyA chIe. je te anujJA Ape te amArA pUjya tenI sAthe javAnI IcchAvALA che. sAdhuoe A pramANe kahyuM eTale
Page #105
--------------------------------------------------------------------------
________________ 88 zrAvakanAM khAra tratA yAne. teNe kahyuM: sAvAhanI anujJA che, Ama chatAM javAnA samaye sUrie AvIne jAte ja sA vAhane kahevuM. A pramANe kahIne ane vaMdana karIne teNe te e sAdhuone javAnI rajA ApI. te e sAdhuoe ( svasthAne ) AvIne badhuM AcAryazrIne kahyuM. svadharmamAM tatpara sUri te svIkArIne svasthatAthI rahyA. tyArabAda bIjA divase dhana sAtha vAhe zubha tithi, karaNa, yAga ane nakSatramAM nagarathI najIkanA sthAnamAM prayANa karyuM.. tyAM rahelA tenA darzana mATe (=tene maLavA mATe) AvelA ane ghaNA muniethI parivarelA AcAryane dhana sA vAhe joyA. UbhA thaI ne Asana ApavuM vagere bhaktipUrvaka vana karIne pUchyuM: zuM Apa paNu mArI sAthe padhArazeA ? AcAye paNa tene kahyuM; jo tame anujJA Ape| / ame tamArI sAthe AvIzuM. tyArabAda sA vAhe rasoIyAne belAvIne kahyuM: huM bhadra! A uttamamunione jyAre je kaMI azanAdi joie tyAre te badhuM kAI jAtanA vicAra karyA vinA ApavuM. A pramANe sAMbhaLIne AcAye phrI paNa kahyuM: huM sA vAha ! A pramANe vicArela (=vicArIne amArA mATe karela) AhAra vagere amane na khape. kAraNa ke je AhAra vagere amArA mATe na kareluM hAya, na karAveluM hAya ane na anumADheluM hAya, kiMtu gRhasthe sAdhuone ApavAnA vicAra karyA vinA peAtAnA ja mATe je AhAra vagere karyu. hAya te sAdhuone prAyeAgya che. eTalAmAM koIe kharekhara pAkI gayelAM, sugaMdhI ane suMdara AmraphalAthI saMpUrNa bharelA thALanuM bheTaTuM dhanane arpaNa karyuM. A joI ne harSa pAmelA sA vAhe kahyuM; he bhagavaMta! hamaNAM prAyeAgya A phaLeA laIne Apa mArA upara anugrahata karI. AcArye kahyuM: hamaNAMja Apane A pramANe jaNAvyu` che ke, gRhasthAe AhAra vagere peAtAnA mATe je anAvyuM hoya te amane khape. huM bhadre ! kaMda, phUla, mULa vagere te je zasrathI acitta na thayu. hAya tene sparzI karavA paNa amane pe nahi, te pachI. bhakSaNa karavuM kevI rIte kalpe ? te sAMbhaLIne teNe kahyuM: ahA ! ApanuM vrata duSkara che! athavA zAzvata sukhavALA meAkSa sahelAIthI pAmI zakAtA nathI. A pramANe je ke rastAmAM jatA Apane amAruM kAma tA thADuMka ja paDavAnuM che, tA paNa je kaMI kAma hoya te avazya kahevu.... A pramANe kahIne, praNAma karIne ane prazaMsA karIne eNe sUrine javAnI rajA ApI. sUri paNa dharmalAbha kahIne jIvarahita zuddha bhUmimAM AvyA. tyAM svAdhyAya-dhyAnamAM tatpara sUri AkhI rAta rahIne savAre dhana sAvAhanI sAthe gayA. te vakhate vadhelA unALAnA kALa bhUmitalane garama karatA hatA, jalasthAnAne suvI nAkhatA hatA, tarasane vadhAratA hatA, rasavALA padArthonA nAza karatA hatA= bagADI nAkhatA hatA. AvA samaye satata prayANA karIne jatA sAthe vividha jaM galI pazuothI
Page #106
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 89 bhayakara eka viSama aTavImAM AvyA. lAkha, arjuna, sarala, tamAla, tADa, hintAla ane saltakanAM vRkSAnA kAraNe emAM sUryanA kiraNA prasaratA na heAvAthI sUrya paNa dekhAtA na hatA. A daramiyAna jANe samasta pRthvIma'Dalane garamIthI tapI gayeluM joine ja tenA AzvAsana mATe (tene zAMta karavA) heAya tema varSARtunA samaya AvI gayA. tethI vIjaLIthI caMcala kAMtivALA ane jalanI dhArArUpI uttama zastrathI bhayaMkara vIra puruSa jevA megha mahAnagajanAothI grISmanA tiraskAra karavA lAgyA. AvA samaye muzkelIthI jai zakAya tevA mAne jANIne sAnA lokone pUchIne ( =kahIne ) tyAM rastAmAM ja sthiratA karI. kariyANuM vagerenA vinAzanA bhayathI sAnA mANase varSARtune vItAvavA mATe taMbu vagere kaMika ( Azraya ) karIne rahyA. te samaye sAnA mANasA ghaNA heAvAthI, rastAmAM ghaNA divaso sudhI cAlavAnuM thavAthI, ghaNuM dAna karavAthI, dhananA saghaLA ya sAmAM bhAtuM vagere khalAsa thaI gayuM. tethI sAnA mANasA pazcAttApa karavA lAgyA, ane bhUkhathI pIDita thayelAe kai, phUla ane mULanu bhakSaNa karavA lAgyA. tethI mANibhadre rAte palaMgamAM rahelA dhanane kahyuM: huM nAtha ! sAnA mANasAnuM bhAtuM khalAsa thaI gayuM che. sAnA mANasoe hamaNAM lajjA, puruSArtha ane maryAdAne mUkIne kada, phUla ane mULanu bhakSaNa karavA dvArA tApasavruttinA Azraya lIdhA che. kAraNa ke bhUkhathI pIDAyela prANI mAna mUkI de che, gauravanA tyAga kare che, dInatAne pAme che, lajajAne cheDI de che, niyatAnA Azraya le che, nIcatAnu AlaMbana le che, patnI, baMdhu, mitra ane putro upara paNa vividha apakAro kare che, bhUkhathI pIDAyela prANI niMdita paNa zuM zuM nathI karatA ? A sAMbhaLIne dhana kSaNavAra ciMtAthI gherAI gayA. tyArabAda jANe irSyAthI hAya tema, tenI nidrAe ciMtAne dUra karI. A daramiyAna rAtrinA chellA paheAramAM azvazAlAnA rakSaka dhana sA vAhane uddezIne eka AryA khelyAH sArA svAmI vizvamasthitine pAmavA chatAM svIkArelAnuM pAlana kare che. athavA caMdra khaMDita thavA chatAM kumuddone (=caMdravikAzI kamaLAne) vikasita kare che. A AryAne sAMbhaLIne sA vAhe nidrA cheADIne vicAyuM: kharekhara! ANe hamaNAM prazaMsAnA bahAne mane Thapako ApyA che. AthI A sAmAM kANu bahu duHkhathI pIDita che ? ema vicAratA tene sahasA sUri vagere sAdhue yAda AvyA. hA ! hA! ATalA kALa sudhI mahAvratadhArI temanI sevA vagere tA dUra rahyuM, tu temanuM nAma paNa meM lIdhuM nathI. kada ane phUla vagere te teone abhakSya che. AthI te mahAmunie atyaMta duHkhI che ema huM kalpanA karuM chuM. ahAhA ! pramAdarUpI madirAnI bhayaMkaratA mANasane 1. vIrapuruSanA pakSamAM dhArA eTale zastranI dhAra 12
Page #107
--------------------------------------------------------------------------
________________ 90 zrAvakanAM khAra tratA yAne sadA kurNitAomAM prere che ane sArA viSayanI buddhivALA caitanyane harI le che. tethI have paNa savAre temanI pAse jaine temanI sevA karuM. dhana Ama vicArI rahyo hatA teTalAmAM paherIgare AryA A pramANe kahIH A saMsAramAM bhAgya nahi icchatuM hAvA chatAM manuSya te koInI paNa sAthe meLApane pAme che, jenA kAraNe te manuSya sukhanA samUhamAM paDe che, arthAt ghaNA sukhane pAme che. bAlAtI A Aryone sAMbhaLIne dhana paNa cittathI tuSTa thayA. kAraNake A AryAthI (mane thayelA) muninA saMga mArA sukhane lAvanAra che ema sUcana karyuM` che. A avasare kAlinavedake (=samaya jaNAvanAre ) kahyuM: bhuvananA vistArane alaMkRta karanAra ane rAtrinA aMta karanAra A sUrya jANe samAna guNabhAvathI Apane mitratA batAvavA mATe heAya tema, udaya pAmyA che. tyArabAda uThIne savAranAM kAryAM karIne sA`vAha ghaNA lokonI sAthe sUrinI pAse gayA. tyAM gayelA teNe karuNAnA nivAsa, dhairyanA nidhAna, nItinA maMdira, cAra prakAranI buddhinA ghara, sAdhudharmanA AdhAra, saMtoSarUpI amRtanA samudra, krodharUpI uddhRta agni mATe pANIvALA vAdaLasamAna ane muniethI parivarelA zrI dharma dhASasUrine joyA. atyaMta AnaMda pAmelA ane peAtAne kRtArtha mAnanArA sAvAhe munio sahita AcAryane bhaktithI vaMdana karyuM". sUrie bhavatu mUla evA karmasamUha rUpa pa tane bhedavA vAgni samAna dharmalAbha rUpa vacanathI AdarapUrvaka meTA avAje ene abhinaMdana ApyA. pachI besIne dhane kahyuMH he nAtha ! puNya rahita mANasanA gharamAM pavRkSa ugatA nathI, athavA dhanavRSTi thatI nathI. kAraNa ke saMsArarUpa samudrane pAra pAmavA vahANu samAna, tRNa-maNi, mATI-suvarNa ane zatru-mitra viSe samAna bhAvavALA, satyadhanA upadezaka ane suguru evA Apane pAmIne paNa ApanuM amRtasamAna vacana na sAMbhaLyuM, ApanA caraNakamalanI jagatamAM prazaMsanIya evI sevA na karI, ApanI koI sthaLe ciMtA na karI. mATe he nAtha ! Apa mArA A pramAdAcaraNanI kSamA Ape. dhane A pramANe kahyuM eTale ucitane jANanArA sUrie tene kahyuM: huM sAvAha! saMtApa na karo. kAraNa ke krUra prANIethI amAruM rakSaNa karatA tamAe ahIM amAruM badhuM ja karyuM" che. AhAra vagere badhu dezAdinI yeAgyatA pramANe yathAsaMbhava tArA sAnA leAkA pAsethI amane maLe che. tyArabAda dhane kahyuM: he nAtha ! ghaNA paNa kahelA A vacanAthI sthApanA zuM ? arthAt mane saMteASa pamADanArAM vacano Apa ghaNAM kaheze te paNa mane sASa nahi thAya. A pramAdAcaraNathI huM kharekhara lajajA pAmyA chuM. tethI mArA upara anugraha karIne e 1. ahIM parI vADanA ( si.he. 2/2/108) e sUtrathI satI saptamInA amAM chaThThI vibhakti thaI che. 2. jema sUryAM bhuvananA alaMkRta karanAra che, sUrya jema aMta karanAra che. A sivAya vistArane alaMkRta karanAra che, tema dhana paNa bhuvananA vistArane dASAnA ( = rAtrinA ) aMta karanAra che tema dhana zeTha paNa doSanA khInna paNa pratApa vagere guNeA baMnemAM samAna che.
Page #108
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda munione mokale, jethI huM temane prAgya kaMIka Apu=vahoravuM. tenA caDhatA bhAvane jANIne gurue paNa tene kahyuM he suMdara ! e pramANe karuM chuM. paNa sAdhuone je khapI zake te Apa jANe ja che. teNe paNa javAba ApyaH he nAtha ! huM jANuM chuM. he prabhu! sAdhuone je ayogya che te nahi ja ApIza. tyArabAda AcAryo tapasvI saMghATakane tyAM javA mATe AjJA karI. dhana paNa vaMdana karIne potAnA nivAsamAM gaye. kSaNavAramAM potAnI pAchaLa AvatA be sAdhuone joIne dhana te vakhate sAdhuene yogya azana vagerenuM nirIkSaNa karavA lAge. bhavitavyatAnA kAraNe bIjuM kaMI na dekhAyuM eTale thIjeluM ghI laIne sAdhuonI pAse te AvyuM. teNe sAdhuone kahyuM je A Apane kape te mArA upara anugraha kare ane mane saMtoSa pamADe. A amane kalpa che ema kahIne munioe pAtra nIce mUkyuM. tethI vadhatA zubha adhyavasAyanI zreNivALA, dAnabhAvathI uttama cittavALA, potAnA janma, jIvana ane dhanane kRtArtha mAnatA, ane parama AnaMdathI romAMcavALA teNe munione thI tyAM sudhI vaharAvyuM ke, pAtra bharAI gayuM che ema kahIne munioe pAtrane DhAMkI dIdhuM. tyArabAda bhAvapUrvaka munione vaMdana karIne javAnI anujJA ApI. munio dharmalAbha ApIne jevI rIte AvyA hatA tevI rIte gayA. sArthavAhe bhAvapUrvaka uttamadAnanA prabhAvathI bhavyatvanA paripAkanuM kAraNa ane apAra bhavarUpa samudranA kinAre pahoMcADanAra bodhibIja ekaThuM karyuM, arthAta samyaktvanuM bIja prApta karyuM. teNe samyaktvanuM bIja pAmIne deva-manuSyanA bhAmAM mokSasukhatulya sukhasamUha utpanna karyo, ane saMsArarUpa mahAsamudrano muktirUpI kinAre najIkamAM karyo. te jIve tyArabAda uttarottara guNanA krame tIrthakara nAmakarmanuM upArjana karyuM. dhanasArthavAhanA bhavathI teramA bhave tIrthakara nAmakarmane anubhavane te jIva mekSane pAmya. dhana sArthavAhanA tera bhavone sUcavanArI niryukti gAthA A che - -ramigNa-ramujanagara-bajiyA-krUralaMgha-chafmadu . Dhasozna-vijJa- zaya- 2 - 22 - 223me dhana sArthavAha, yugalika, deva, mahAbala rAjA, lalitAMgadeva, vAjaMgharAjA, yugalika, pahelo devaka, (chavAnaMda nAmano) vaidya, acuta devaleka, cakravartI, sarvArthasiddha, ane RSabhadeva- e tera bhavo pahelA tIrthakaranA che. 1. samyaphatva, dezavirati, sarvavirati e guNanA krame. AdinAtha bhagavAnano jIva pahelAM samyakatva pAmyo, pachI dezavirati pAmyo, pachI sarvavirati pAmyo, ane pachI tIrthakara nAmakarmanuM upArjana karyuM che. AthI ahIM "guNanA krame" ema kahyuM che.
Page #109
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrata yAne je A pramANe tene mAtra samyatvanA bIjanI paNa prApti thatAM tevI phalaparaMparA prApta thaI to sAkSAt sabhyatvanI prApti thatAM A jagatamAM te zuM che ke je na thAya? samyaphavathI thatA lAbho A pramANe che- manuSyone thate zuddha samyatvane lAbha samatAsukhanuM nidhAna che, saMveganuM (=mokSAbhilASanuM dhAma che, bhavasukha pratye vimukhatAne (=vairAgyane) vadhAravAmAM saddaviveka che, nara, naraka ane pazubhanA nAzane hetu che, ane mokSasukharUpI vRkSanuM mULa che. kahyuM che ke amerunA jevuM nizcala, za kAdiSothI rahita ane vizuddha evuM phakta samyakatva je manuSyanA hRdayamAM rahI jAya tene tiryaMca ane narakagatimAM bhaya na heya. ahIM prastuta viSayamAM upayogI thoDuMka A caritra kahyuM, bAkIno caritravistAra zrI RSabhadevanI kathAmAMthI jANI le. [16] sammahatvanuM pAMcamA guNadvAranuM vyAkhyAna karyuM. have kamathI AvelA chaThThA yatanAdvArane kahe che - loiyatitthe uNa hANadANapesavaNapiMDahuNaNAI / saMkaMtuvarAgAisu, loiyatavakaraNamicAI // 17 // gAthAtha-laukika tIrthamAM saMkrAMti ane uparAga vagere prasaMge snAna, dAna, preSaNa, piMDa, havana vagere na karavuM joIe, tathA vatsadvAdazInA divase agnithI pakAveluM hoya tevuM bhejana na karavuM vagere laukika tapa na karavo. athavA A gAthAno gAthAnA bIjA ane trIjA caraNanA alaga saMbaMdhanI vivakSAthI bIjI rIte artha A pramANe che- laukika tIrthamAM snAna, dAna, preSaNa, piMDa, havana vagere na karavuM, saMkrAMti, uparAga vagere prasaMge mithyASTi mANase tiladAna vagere kare che te na karavuM. vatsa dvAdazI vageremAM agnithI pakAveluM na hoya tevuM bhajana karavuM vagere laukika tapa na karavo. A (bIjA arthamAM jaNAvela) abhiprAya mUla TIkAmAM jaNAya che. kAraNa ke durdu e sthaLe rAri zabdathI sUtaka vagerenuM grahaNa karyuM che. (je bIjA ane trIjA caraNanA saMbaMdhanI alaga vivekSA na hoya te sUtaka vagerenuM grahaNa vyartha bane.) TIkAtha- jenAthI tarAya te tIrtha. ahIM nadI vagerene samabhAga rUpa dravyatIrtha samajavuM, bhAvatIrtha nahi. AthI ja mULagAthAmAM laukikatIrtha ema kahyuM che. mULagAthAmAM punaH zabda vizeSa artha mATe che. te A pramANe -gaMgAnadInA kAMThe Avela kuzAvarta ane kanakhala vagere laukikatIrthamAM dharmArthIe dharma nimitte snAna vagere na karavuM joIe. (ahIM dharma nimitte na karavuM e vizeSa artha che.)
Page #110
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda snAna=zarIranI zuddhi karavI. dAna=bhrAhmaNeAne ( dhana vagere) ApavuM. preSaNa=hADakAM vagere ( gaMgAnadI vagere sthaLe) mejhalavuM. piMDa=mRtyu pAmelA pitA AdinA nimitte piMDapAta karavA. havana=agnimAM ghI Adi nAkhavuM. dubaLAtlR' e sthaLe rahelA i zabdathI viziSTa cAganAM anuSkAnA ane anuchAnanAM sthAneA vagere samajavuM. 'pADyu ' e sthaLe rahelA brari zabdathI vyatipAta ( = jyeAtizAstramAM prasiddha yoga athavA paDatI ) vagere samajavuM. 'midarphe 'e . sthaLe rahelA ri zabdathI nIce mujaba samajavuM. , 66 6 93 samyaktvanA svIkAra karanArane anyadarzInIonAM madirAne ane devAne vaMdana ane stutipUrvaka praNAma karavAnu kalpe nahi.(1) dharmamuddhithI agni saLagAvavA-davadAna karavu, mRtanAM hADakAM nadImAM padhArAvavAM, bIjAne agni ApavA, anAthAzrameA bAMdhavAM, taLAva khAdAvavAM, parame -bAMdhavI, pipaLAnA vRkSane pANI siMcavuM, asaMyamIone ( = laukika guruAne) vastro, phaLA vagerenu... ane gAyanu dAna karavuM e na pe." (2) A badhuM ane anya graMtheAmAM AvuM bIjuM paNa kahyuM hoya te badhuMya gauravalAghavanA (adhika-echA lAbhanA) vicAra karIne, arthAt (mithyAtvamAM) sthira karavAnI pravRttithI khIjAonA mithyAtvanA viSaya na bane te rIte vicArIne karavuM. A pramANe karanAre samyaktvanI catanAnuM pAlana karyuM che. A pramANe gAthAnA akSarA che. [17] chaThThA cetanAdvAranuM vyAkhyAna karyuM. have samyaktvanuM sAtamuM aticAradvAra kahevAmAM Ave cheH ettha ya saMkA kaMkhA, viigicchA annatitthipasaMsA / paratitthiovasevA, ya paMca dUsaMti sammattaM // 18 // gAthA:- samyaktvamAM zaMkA, kAMkSA, vicikitsA, anya tIrthika prazaMsA ane paratIthiMkApasevA- A pAMca aticAro thAya che, ane thayelA te aticArA samyaktvane kRSita kare che. TIkArtha:- tha ca' e sthaLe 7 nA prayAga nahi helA vizeSa arthAnA saMgraha mATe che. vizeSa artha A pramANe cheH-nizcayathI samyaktva gaye chate ane vyavahArathI samyaktvane malina kaye chate zaMkA vagere aticAra thAya che. dUSita kare che eTale samya ne vikRta kare che ke samyaktvanA nAza kare che. 1. A gAthA kyA graMthanI che te jANI zakAyuM nathI. aTakaLe eneA atha lakhyo che. AthI alakhavAmAM mArI bhUla paNa hAya. 2. keTalAka ajJAna chavA davadAnathI puNya thAya evu mAnanArA hAya che.
Page #111
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vate yAne zakA- zaMkA eTale arihaMta bhagavAne batAvelA atyaMta gahana dharmAstikAya Adi padArthomAM matimaMdatAthI barobara nirNaya na karI zakavAthI "A A pramANe che. ke nahi?" e saMzaya kare. kahyuM che ke-"saMcAra saM" =saMzaya karavo e zaMkA che. te zaMkA deza zaMkA ane sarvazaMkA ema be prakAre che. keI eka padArtha saMbaMdhI zaMkA e dezazaMkA che. jemake- A AtmA asaMkhya pradezavALo che ke pradezarahita che? sarva astikAyamAM ja "A A pramANe che ke nahi?" evI zaMkA. sarvazaMkA che. kAMkSA - kAMkSA eTale buddha Adi bIjAoe racelA darzananI IcchA. kahyuM che ke"vasthA saMsaT" = anya anya darzanane svIkAra karavo = IcchA karavI te kAMkSA che. te paNa te ja pramANe be prakAre che. koI eka darzana saMbaMdhI kAMkSA e dezakAMkSA che. jemake- bauddhadarzana sAruM che. kAraNa ke emAM cittano upadeza ApavAmAM AvyuM che. cittaya muktino mukhya upAya che. kapila, kaNada, akSapAda vagere badhAM ja darzane ahiMsAno upadeza ApatA hovAthI ane A lokamAM atyaMta kalezanAzano upadeza ApatA hovAthI sArAM che e pramANe sarvadarzananI irachA sarvakAMkSA che. vicikitsA - vicikitsA eTale yukti ane AgamathI padArtho siddha thaye chate phala pratye saMdeha, arthAt padArthomAM zaMkA na hoya, paNa phaLamAM saMdeha hoya e vici-- kitsA che. jemake- retIkaNanA keLiyA (cAvavA) samAna tapanA A mahAna kaSTanuM phaLa bhaviSyamAM mane maLaze ke nahi ? kAraNake kheDUta vagerenI kriyA phaLavALI ane niSphaLa ema baMne prakAranI dekhAya che. kahyuM che ke- "saMtRmi vivivichI rijha 7 me mAM adro' ="yukti ane ArAmathI padArtha siddha thavA chatAM A mAro artha (=A mAruM kArya siddha thaze ke nahi evI zaMkA e vicikitsA aticAra che." A (=vicikitsA ) zaMkA ja che, evI zaMkA na karavI. kAraNa ke zaMkA sarva ke amuka kaI padArtha saMbaMdhI che, ane te zaMkAno viSaya dravya ane guNa che, jyAre vicikitsAno viSaya kriyA ja che. athavA mULamAM viziSTa padanA sthAne virapura pada samaja. viramuchI padanI saMskRta chAyA vinuguNA thAya. vidvAna eTale bhavanuM svarUpa jANyuM hovAthI sarvasaMganA tyAgI sAdhuo. temanI jugupsA eTale niMdA karavI. jemake- A sAdhuo snAna nahi karavAthI parasevAnA pANIthI ekaThA thayelA ghaNA. malanI durgadhathI yukta zarIravALA che, athavA prAsuka pANIthI zarIranuM prakSAlana kare te temane ze deSa lAge? anyatIrthika prazaMsA- sarvajJapraNIta tIrthamAM rahelAothI anya baddha vagere tIrthikonI prazaMsA karavI. jemake- A bauddho vagere dayALu hovAthI puNyazALI che. kahyuM
Page #112
--------------------------------------------------------------------------
________________ 95 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda che ke- "parapAvaMTavhaMsA sa mid vaLavALo 3 =bauddha vagerenI prazaMsA karavI e ahIM paratIrthika prazaMsA che. paratIrthikepasevAH- baddha vagere ja paratIrthika che. temanI upasevA-upAsanA karavI, eTale ke temanI pAse javuM, temanI vANI sAMbhaLavI, temanI pAse rahevuM vagere rIte temano paricaya karavo. AthI ja "TTEsatta' e sthaLe rahelA saMstava zabdano anya graMthomAM paricaya artha karyo che. kahyuM che ke "te isaMg parico vo sa saMthavo hor nAcavo" =paratIrthikono je paricaya karavAmAM Ave tene ahIM saMstava jANave. cittanI malinatA, jinapratye avizvAsa vagere kAraNothI zaMkA vagere samyakatvanA aticAro che. ahIM mULagAthAmAM zaMkA vagere pade viSe daSTAMta na lIdhA hovA chatAM vistArathI jANanArA (=jANavAnI IcchAvALA) ziSyonA anugraha mATe mUlaTIkAmAM daSTAMtenuM sUcana karyuM che. te daSTAMto sukhapUrvaka jANI zakAya e mATe vistArathI ja ahIM lakhavAmAM Ave che. temAM zaMkA viSe jJAtAdharmakathA sUtramAM prasiddha moranA IMDAne grahaNa karanAra sArthavAhaputronuM dRSTAMta kahevAmAM Ave che. sArthavAhaputronuM daSTAMta A ja jebUdvIpamAM bharatakSetranA alaMkArabhUta caMpA nAmanI nagarI hatI. tenA IzAna khUNAmAM subhUmibhAga nAmanuM udyAna hatuM. temAM sugaMdhI ane zItala chAyAvALA vividha (nAnA) bagIcAo hatA. temAM sarva RtuonAM puSpa ane phaLe thatAM hatAM. tenA eka vibhAgamAM rahelA 'mAlukAkakSamAM ( mAlukA nAmanI latAvALA vanapradezamAM) rahenArI eka meralI hatI. ekavAra te meralIe zAlavRkSa upara rahelI latAo upara svakAlakamathI puSTa banelAM, DAghavinAnAM, akhaMDa ane veta be iMDAM mUkyAM. A tarapha te ja caMpAnagarImAM jinadatta ane sAgaradatta nAmanA be sArthavAha putro hatA. te (bAlyAvasthAmAM) dhULamAM sAthe ramyA hatA ane paraspara mitra banyA hatA. te baMne ekavAra udyAnanI zebhAne anubhavavA (=jevA) mATe cAra prakArane AhAra, dhUpa, puSpa ane sugaMdhI padArtho vagere laIne devadattA vezyAnI sAthe subhUmibhAga udyAnamAM AvyA. tyAM temaNe vAvaDIomAM vividha jalakrIDA karI. pachI kAmaganI lAlasAvALA te baMne ghaNA samaya sudhI vezyAnI sAthe rahyA. pachI te ja udyAnanA suMdara adhika suMdara pradezane jotAM jotAM te ja mAlukAkakSamAM AvyA. tethI te meralI te bene joIne bhaya pAmIne moTA avAjathI kekArava karatI tyAMthI nIkaLI 1. mAhurA=latA. =udyAnane eka pradeza.
Page #113
--------------------------------------------------------------------------
________________ 96 zrAvakanAM khAra tratA yAne gaI, ane najIkamAM rahelA vRkSanI DALa upara beThI. tyAM besIne te sAvAhaputrone ane mAlukAkakSane jotI rahI. sA vAhaputroe meAralIne tevI sthitivALI joine paraspara maMtraNA karI ke, ApaNane mAtra AvelA ja joIne A mAralI jANe chedANI hoya tema tema atiduHkhI thaI gaI. eTaluM ja nahi, paNa mAlukAkakSamAMthI nIkaLIne bhayathI vyAkuLa divALI te ApaNane ane mAlukAkakSane joyA kare che. eTale AmAM kaMI kAraNa hAvu joIe. AthI ApaNe kakSanI aMdara joIe ke AmAM zuM kAraNa che? A pramANe vicAraNA karIne kakSanI aMdara badhI tarapha joyuM te te be iMDAM joyAM. te be iMDAne. laIne potAnA ghare AvyA. A be iMDAomAMthI be mayUra thaze eTale ApaNane ramata-gamata mATe thaze evI buddhithI temaNe pAtapAtAnA sevakane eka eka iMDuM rakSaNa karavA ApyuM. te emAMthI sAgaradatte pAte lIdhelA iMDAmAM zaMkA karI ke AmAMthI meAranu kharco thaze ke nahi? zaMkAvALA te sadA iMDA pAse AvIne iMDAne pheravavuM vagere aneka rIte iMDAnI tapAsa karatA hatA. AnAthI iMDAne pIDA thatI hatI. aMdaranA ganI parIkSA mATe iMDAne kAna pAse lAvIne aneka rIte khakhaDAvatA hatA--halAvatA hatA. A pramANe divase jatAM pratikULaceSTAnA kAraNe iMDuM sukAI gayuM. iMDAne sukAyeluM joIne te khinna banyA ane meM iMDAne A rIte pheravavA vagerethI kaSTa kema pahoMcADayuM ? ema pazcAttApa karavA lAgyA. jinadatta tA e viSe zakAthI rahita ja hatA. teNe pheravavuM vagere kaMi paNa na karyuM". phkta vidhithI tenuM rakSaNa ja karyuM . ekavAra teNe peAtAnA kAlakramathI iMDAmAMthI mAranu' khaccuM thayeluM joyuM. AnaMdita banelA teNe mayUrASakane khAlAvyA. sanmAna-pUrvaka mayUrapASakane teNe kahyuM: A mAranuM baccuM' viziSTa prAyeAgya dravyAnA pASaNathI jaladI ja atyaMta puSTa ane ane viziSTa nRtyakalAne zIkhe tema kara. mayUrASake paNa. tenuM vacana mAnIne mAranA baccAne lIdhuM. pachI tene peAtAnA ghare lai gayA. aneka dravyeAnA upacArathI=aneka dravyA khavaDAvIne, tenuM pASaNa karavAnuM zarU karyuM... vividha rIte nRtyalIlAnuM zikSaNa tyAM sudhI Apyu ke te bAlyAvasthAnA tyAga karIne paripUrNa mAna-pramANavALA anyA ane vicitra mahAna kalAsamUhathI yukta banIne ekatAlathI ja aneka prakAranuM nRtya karanArA thayA. te rIte lIdhelI (=zIkhelI ) kalAonA samUhathI zAbhatA mayUrane joIne mayUrASaka tene jinadatta pAse lai gayA ane tene ApI dIdhA. mArane nRtyakaLAmAM kuzaLa anelA joine jinadatta atyaMta AnaMda pAmyA. hanA atirekathI pragaTelA rAmAMcarUpa vastrathI tenuM zarIra DhaMkAi gayuM. teNe mayUrASakane tenuM mana khuza thAya teTaluM inAma Apyu. pAtAnA mAranu rakSaNa karyuM. teNe mAra 1. meArane pALI-pASIne meATA kare tathA nRtyakaLA vagere zikhave te mayUrapASaka kahevAya.
Page #114
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda pAse sthAne sthAne navI navI nRtya lIlA karAvIne lokone vinoda pamADyo, ane enA kAraNe caMpAnagarInA badhA lekenA hRdayane teNe harI lIdhuM. A pramANe zaMkAthI nukazAna thAya che ane zaMkAnA abhAvathI lAbha thAya che ema vicArIne (jikta saghaLA) padArthomAM zaMkAno tyAga karavo joIe. kahyuM che ke"jinezvarae kahelA paramArthathI satya evA padArthomAM buddhimAna puruSe sadeha nahi karavo joIe. kAraNa ke saMdeha anarthanuM kAraNa che, ane saMdehano abhAva lAbhanuM kAraNa che. je kAryamAM saMdeha ke zraddhA je hoya te pramANe te kArya thAya che. A viSe IDAne grahaNa karanAra be zreSThiputronuM dRSTAMta che." (jJAtAdharmakathA Agama) kAMkSAdeSa viSe rAjAnuM dRSTAMta kuzasthala nAmanA nagaramAM kuzavaja rAjA hatA. tene tIkSaNa buddhivALo eka maMtrI hate. ekavAra keI puruSa rAjAne viparItazikSAvALA be azvo bheTa ApavA lAvyA. A azvo viparItazikSAvALA che ema teNe kahyuM nahi. tethI rAjA ane maMtrI kautukathI tenA upara besIne azvone calAvavA mATe nIkaLyA. te baMnee thoDA dUra gayA pachI azvone UbhA rAkhavA lagAma kheMcI. paNa jema jema lagAma kheMcatA gayA tema tema azvo UbhA rahevAnA badale vadhAre deDavA lAgyA. A pramANe lagAma kheMcavAthI vadhAre doDatA azvoe jaMgalamAM praveza karyo. pachI kaMTALI gayelA te baMnee lagAmane mUkI dIdhI. lagAma mUktAM ja gheDA UbhA rahI gayA. pachI te baMnee ghoDA uparathI utarIne tarata palANane choDayuM. palANane choDatAMja baMne ghoDAo bhUmi upara paDI gayA. bhUkha ane tarasathI pIDAtA rAjA ane maMtrIe pANInI zodha mATe dizAomAM najara karatAM bagalAo joyA. te tarapha cAlatAM nirmala pANIthI bhareluM sarovara maLyuM. tyAM snAna vagere kriyA karIne kSaNavAra ArAma karyo. pachI najIkanAM vRkSo uparathI phaLe laIne khAIne pAMdaDAnI pathArImAM sUI gayA. bIjA divase uThIne tyAMthI potAnA nagara tarapha cAlyA. rastAmAM azvanA pagalA anusAra AvelA sainikanA mANaso maLyA. te mANase temane keTalAka divasamAM pitAnA nagaramAM laI gayA. pachI bhUkhathI pIDAtA rAjAe badhIja jAtane AhAra taiyAra karAvIne manamAM nATakanuM dRSTAMta yAda karIne AkaMTha khAdhuM. tethI tIvra tarasa lAgI. zarIramAM dAha thaye. zUlanI pIDA thaI. tethI najIkamAM rahelA 1. jema nATakamAM zRMgAra vagere badhA raso hovA joIe, tema mAre badhA rasovALA AhAranuM bhojana karavuM ema vicArIne AkaMTha khAdhuM. athavA, jevI rIte nATakamAM beThelA nirbaLa mANasone khaseDIne balavAna mANaso besI jAya che, tema rAjAe bIjuM turacha bhojana khaseDIne miSTAnnanI jagyA karIne AkaMTha khAdhuM. (zrA. pra. gA. 93, sa. saptatikA gA. 30) 13
Page #115
--------------------------------------------------------------------------
________________ 98 zrAvakanAM bAra vate yAne mANasee tenI zAMti mATe agnine zeka vagere upAya karavAM chatAM nirupama doSanI vRddhi thavAthI tenuM AyuSya pUrNa thayuM. te AkAMkSA deSathI A lekanAM sukhanuM pAtra na banya. maMtrIe te suvaidyanA upadezathI vamana ane virecana vagere karIne kAyazuddhi karI, pachI te kALane anurUpa AhAra vagere meLavIne keme karIne zarIrane puSTa karyuM. AkAMkSAthI vimukta AzayavALe te sarva sukhanI paraMparAnuM pAtra banyuM. e pramANe dharmanA viSayamAM anya anya darzananI AkAMkSA karanAra jIva dharmathI sAdhya sudevagati vagere sukhane pAmato nathI, ulaTuM, mithyAtvane pAmele te narakagati Adi bhavaparaMparAne pAme che. AthI AkAMkSA paNa na karavI joIe. vicikitsA vagere aticAromAM jevAM joyAM che tevAM ja daSTAMte batAvavAmAM Ave che, arthAt bIjA graMthamAM je rIte jovAmAM AvyA che te ja pramANe akSarazaH ahIM batAvavAmAM Ave che. temAM cikitsAmAM daSTAMta A pramANe che - zrAvastInagarImAM jinadatta nAmano zrAvaka hate. te jIva-ajIva ane puNya-pApanA jJAnavALA hatA, zrAvakanAM bAra vratone dhAraNa karato hato, ane AkAzamAM cAlavAnI zaktivALe hate. ekavAra te naMdIzvaradvIpamAM jinamahotsava jevA mATe gaye. tyAM jinapUjAne je te devonI (=devazarIranI) sugaMdhathI vAsita che. yAtrA ane mahotsava pUrNa thayA bAda te potAnA nagaramAM AvyuM. tyAM tene mahezvaradatta nAmane mitra rahetuM hatuM. te mitrane maLe. te mitre tene pUchyuM. Aje tArA zarIramAM devalokanA jevI apUrva AvI, sugaMdha kema che? teNe kahyuM huM naMdIzvara dvIpamAM jinapUjAne jovA mATe gayA hatA, tyAM devonI A sugaMdhathI vAsita thayo chuM. mahezvaradatte pUchayuM tuM tyAM kevI rIte gayo? jinadatte kahyuM AkAzagAminI vidyAthI. mahezvaradatte kahyuM ane te vidyA Apa, mArA upara maherabAnI kara, jethI huM paNa AkAzathI jaI zakuM. zrAvake kahyuM: ApuM chuM, paNa te vidyA dusAdhya che. teNe kahyuM huM sAdhIza. AthI zrAvake tene vidyA sAdhavAne upAya kahyo. te A pramANe - kRSNa pakSanI caudaze (rAte) smazAnamAM jaIne cAra pAyAvALuM (=daraDAvALuM) sIkuM karIne vRkSa upara bAMdhavuM. nIce aMgArAthI bharelI khAI karavI. pachI sikA upara caDIne 108 vAra maMtrajApa karo. pachI sikAno eka pAyo che. A pramANe maMtra jApa karIne (kramazaH) badhA pAyA chedavA. pachI AkAzathI jaI zakAya. A pramANe vidyA sAdhavAne vidhi kahIne tene maMtra ApyuM. teNe te maMtra lIdhe. ekavAra kALI caudaze vidyA sAdhavAnI sAmagrI laIne smazAnabhUmimAM gaye. pachI khadiranA lAkaDAnI citAnI upara vRkSamAM sikuM bAMdhyuM. temAM rahIne 108 vAra maMtrajApa karyo. pachI vicAryuM ke, A pramANe sikAnA cAra pAyA chedavAnA che. pachI vidyA siddha thaze ke nahi te ApaNe jANatA nathI. A pramANe vicArIne te nIce utarI gaye. pharI vicAravA lAgyaH mane zrAvake AgrahathI
Page #116
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda maMtra ApyuM che. (bIja) caudaza ghaNuM divase Avaze. (mATe A vidyA sAdhavI ja.) tethI pharI paNa sikA upara caDyo. nIce khadiranA aMgArAnI citA joIne ( gabharAIne pharI) utarI gaye. A pramANe caDa-Utara karavA lAge. A daramiyAna hoMziyAra eka core rAjAnA aMtaHpuramAM khAtara pADIne ratnanI peTI meLavI. peTIne laIne nIkaLI gaye. rAjapuruSa tenI pAchaLa paDyA. tethI te temanA bhayathI te ja udyAnamAM pesI gaye. rAjapuruSoe vicAryuMH cera nAzI jaze athavA marI jaze. ethI ApaNe udyAnane gherIne rahIe. pachI savAre tene pakaDI laIzuM. te paNa rAjapuruSane udyAnane gherIne rahelA jANIne udyAnamAMthI jaI rahyo hato teTalAmAM teNe baLatA agnine ane caDa-utara karatA mANasane je te vicAravA lAgyAA zuM che? pachI tenI pAse gaye ane tene pUchyuM tuM kyAMthI Avyo che? zA mATe AvyA che? teNe kahyuM. huM A nagarathI Avyo chuM, ane vidyAne sAdhavAnI sAmagrI laIne vidyA sAdhavA mATe Avyo chuM. cAre kAMH nizcala ane ekAgracittavALA mANasone vidyA siddha thAya che, nahi ke caDa-utara karavAthI. teNe kahyuM tAruM kahevuM sAcuM che. paNa sikA upara caDyA pachI vidyA siddha thaze ke nahi ema gabharAuM chuM. cAre pUchayuM vidyA sAdhavAno maMtra keNe A che? teNe kahyuM zrAvake Ape che. te zrAvaka mAro mitra che. cAre vicAryuM. zrAvake kIDIne paNa mAravAnuM IcchatA nathI. mATe A maMtra satya ja che. A sAdhI zakato nathI. Ama vicArIne teNe kahyuM huM e vidyAne sAdhu chuM. mane vidyAne sAdhavAne upAya kahe ane maMtra Apa. huM tane ratnanI peTI ApuM chuM. ema thAo ema kahIne teNe svIkAra karyo. vicikitsAvALA teNe vicAryuM. A vidyA siddha thAya ke na paNa thAya! A ratnapeTI to pratyakSaphala che. pachI cAre tene ratna peTI ApI. cAre daDhacittathI vidyA sAdhI. vidyA siddha karIne AkAzamAM upara gaye. savAre rAjapuruSoe mahezvaradattane corAyelI rananI peTI sahita pakaDI lIdho. rAjAne jaNAvyuM. rAjAe tene mArI nAkhavAnI AjJA karI. rAjapuruSo tene zULIe caDAvavA laI gayA. vidyAsiddha upaga mUkyo ke mArA gurunuM zuM thaI rahyuM che ? gurune vadha karavA mATe laI javAte je. AthI teNe AkAzamAM nagaranI upara meTI zilA vikuva. AkAzamAM rahIne lokone kahyuM ke, A nirdoSa che. tethI tenI pUjA karIne tene choDI dIdho. baMne (=ra ane mahezvaradatta) zrAvaka thayA. vicikitsAmAM A (=AvA) doSa thAya, mATe vicikitsAthI rahita banavuM joIe. mULagAthAmAM rahelA vinicha padanA sthAne viramuchI pada samajIne sAdhu-sAdevInI jugupsA=niMdA karavI e artha paNa karyo che. A arthane AzrayIne daSTAMta A pramANe che - najIkanA dezamAM zAligrAma nAmanuM gAma hatuM. temAM dhanamitra nAmano zrAvaka raheto hato. tene dhanazrI nAmanI putrI hatI. tenA vivAhanA prasaMge sAdhuo te gAmamAM AvyA.
Page #117
--------------------------------------------------------------------------
________________ 100 zrAvakanAM khAra tratA yAne tethI zrAvake harSa pAmIne sAdhuone vaheAravA mATe padhAravA vinaMtI karI. samaya thatAM sAdhue tenA ghare vaheAravA mATe AvyA. pitAe putrIne kahyuM: he putrI! tuM ja sAdhuone vaheArAva. tethI alaMkArAthI alaMkRta ane suzeAbhita te vaheArAve che. je--aSADha mahinAnA divaseA hovAthI sAdhuonA zarIramAM mela ane parasevA ghaNeA hatA. AthI ghaNI durgaMdha AvatI hatI. vaheArAvatAM dhanazrInA nAkamAM A gaMdha AvI. AthI teNe vicAryuM: ahe| pUjyAe (=tIthaMkarAe ) nirdoSa dharma kahyo che. paNa jo A sAdhue pANIthI snAna kare to kayA doSa thAya ? tyArabAda te A lAkamAM kAma-bhAgAne bhAgavIne jugupsAnI AlocanA ane pratikramaNa karyA vinA mRtyu pAmI. rAjagRhanagaramAM gaNikAnA peTamAM utpanna thai. te garbhamAM hatI tyArathIja gaNikAne ati utpanna thai. tethI teNe koIne khabara na paDe tema garbhapAtanA aneka upAyeA karAvyA. te paNa Ayubya khalavAna hovAnA kAraNe te na marI. pachI janma thatAM gaNikAe tene dAsIputrIne ApI, ane kahyuM ke Ane kyAMka mUkI Ava. tene je sthAnamAM mUkI te sthAna azucinI durgaMdhathI atyaMta vAsita thai gayuM. te nagaramAM te samaye bhagavAna zrImahAvIrasvAmI padhAryAM. bhagavAnane padhArelA jANIne zreNikarAjA vaMdana karavA mATe sava sainya sahita gA. tenI gaMdhane sahana nahi karatA sainyanA AgaLanA mANaso khIjA raste vaLyA. tyAre zreNika rAjAe pUchyuM ke A leAkeA khIjA mAge kema jAya che ? tethI eke kahyuM: ahIM atyaMta durgadhavALI eka bAlikA paDI che tenI dug dha sahana na thavAthI anya mAge jAya che. AthI rAjAe kutUhalathI tyAM jaIne tene joi. rAjAe vicAryuM': ahA ! AnI rUpasa...patti uttama che, paNa gaMdha AvI che. tethI jaine bhagavAnane pUchIza ke kayA karmAnuM AvuM phUla che? pachI zreNike bhagavAna pAse jaIne parama vinayathI vaMdana ". pachI besIne pUchyuM: he bhagavan ! te khAlikAe pUrvabhavamAM zuM karyuM ke jethI rUpasa patti yukta hovA chatAM dugaMdhavALI che? tethI traNalAkanA nAthe tenA pUrvabhava kahyo. hamaNAM e kama bhAgavAI gayuM che. pachI rAjAe pUchyuM: tenI zI sthiti thaze? bhagavAne kahyuM: huM zrAvaka! ATha varSo pachI te tArI mukhya patnI thaze. huM te kevI rIte jANI zakIza? bhagavAne kahyuM: jyAre tane pAsAethI jItIne tArI pITha upara vajra mUkIne bese tyAre tuM jANaje ke A te che. pachI rAjA dharma sAMbhaLIne bhagavAnane vaMdana karIne nagaramAM gayA. te paNa durgaM dha vinAnI banI. pachI koI kAraNasara tyAM AvelA bharavADAe tene lIdhI. rAjagRha naga2mAM laI jaIne patnIne sAMpI. patnIe tene putrI tarIke svIkArI. gAmamukhInA putre 1. ahIM bharavADAe gAmanA mukhIne ApI, gAmanA mukhIe tenI patnIne ApI ema saMbadha joDavA jarUrI gaNAya. kAraNu ke AgaLa gAmamukhInA putre tenuM pAlana karyuM, gAmamukhInI patnI sAthe nATaka jue che. vagere sabaMdha Ave che. jo ke majUra zabdanA Dila vagere artha paNu thAya che. Ama chatAM maTTu zabdanA gAmanA mukhI atha vadhAre saMgata bane.
Page #118
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 101 tenuM sukhapUrvaka pAlana karyuM. te yuvAvasthAne pAmI. rAjagRhanagaramAM kArtika pUrNimAnA divase kaumudI mahotsavamAM loko udyAnamAM pharavA jatA hatA ane naTa-naTaDIonAM nATaka thatA hatA. tethI te bAlikA mAtAnI sAthe jovA mATe AvI. pachI gAmamukhInI patnI sAthe eka nATakane jovA lAgI. zreNika rAjA abhayakumAranI sAthe guptavezamAM tyAM ja AvyuM. tenA rUpanA prabhAvane joIne ane aMgasparzane anubhavIne zreNika tenA upara atyaMta Asakta thayo, ane A mArI patnI kevI rIte thaze ema vicAravA lAgyuM. chaLathI kAma pAse prArthanA karI, arthAt chaLathI te bAlikAne potAnI banAvavAno vicAra karyo. te bAlikAnA vastramAM potAnA nAmavALI vIMTI bAMdhI dIdhI. pachI teNe kahyuM mArI vIMTI keIe corI lIdhI. pachI abhayakumAre pratyakSa thaIne rAjapuruSone bolAvyA ane kahyuM ke rAjAnI vIMTI keIe lIdhI che. mATe tame daravAjA AgaLa UbhA rahe ane eka eka mANasane tapAsIne javA devA. rAjapuruSoe te ja pramANe badhuM karyuM. ema karatAM te bAlikAnI oDhaNImAM vIMTI joI rAjAne kahyuM. rAjapuruSee A cora che ema samajIne tene pakaDI. rAjAe tene aMtaHpuramAM rakhAvI. pachI ThAThamAThathI tene paraNyo. te rAjAne atyaMta priya banI. samaya jatAM ekavAra rAjA ane rANIo pAsAnI ramata ramatA hatA. temAM evI zarata karI ke je jIte tene pITha upara besADe. bIjI rANuo rAjAne jItatI hatI tyAre rAjAnI pITha upara vastra mUkIne te vastra upara hAtha mUkatI hatI. paNa durgadhA rANa rAjAne jItI tyAre rAjAnI pITha upara vastra mUkIne pote tenA upara besI gaI. rAjA bhagavAnanuM vacana yAda karIne hasya. vilakhI banIne teNe pUchyuM tame kema hasyA? rAjAe kahyuM kaMI nahi. te paNa teNe AgrahathI pUchyuM. tethI rAjAe bhagavAne kaheluM pUrvabhava vagere badhuM kahyuM. tethI saMvegane pAmelI teNe rAjAne vinaMti karI mane rajA Apo, huM dIkSA lauM. rAjAe rajA ApI ane teNe dIkSA lIdhI. A daSTAMtathI jugupsAnA vipAkane jANIne jugupsA na karavI joIe. paratIrthika prazaMsA viSe zakaTAlanuM dRSTAMta che. te A pramANe - pATaliputra nagaramAM naMdavaMzanI sAthe kalpakavaMza cAlI rahyo hate. naMdavaMzamAM navame naMdarAjA rAjyadhurAne dhAraNa karato hato tyAre kalpakavaMzamAM zakaTAla nAmane maMtrI thayo. tenuM pahelAM zrIvatsa evuM nAma hatuM. pachI tenA so putra thayA tyAre tenI se zAkhAo phelANI che ema vicArIne rAjAe tenuM 'zakaTAla (=zataDAla) nAma pADayuM. zakaTAlanA so putromAM tyAga, bhega, dAkSiNya ane lAvaNya vagere guNethI sthUlabhadra nAmane putra mukhya hatuM, ane 1. so DALIo=zAkhAo che jenI te sAruM. A vyutpatti pramANe saMskRtamAM rAtAjI zabda thavo joIe. paNa rITADha zabda prasiddha banI gayA che.
Page #119
--------------------------------------------------------------------------
________________ 102 . zrAvakanAM bAra vrata yAne zrIyaka sarvathI nAno putra hatuM. te ja nagarImAM vararuci nAmane brAhnaNa hatA. te roja 108 kalAke navA navA banAvIne naMdarAjAnI sevA karatuM hatuM. rAjA tenA upara khuza tho hovA chatAM tene kaMI paNa ApatuM na hatuM, mAtra zakaTAla maMtrInA mukha tarapha joto. hato. zakaTAla vararucinI prazaMsAthI mithyAtva thAya ema vicArIne tenI prazaMsA karato na hato. vararucie A hakIkata jANIne zakaTAlanI patnInI sevA karavA mAMDI. teNe vararucine pUchayuM: tame mArI sevA kema karo cho? teNe satya hakIkata kahI. tethI maMtrInI patnIe kaI avasare patine kahyuM H tame vararucinA kAvyanI rAjA AgaLa prazaMsA. kema karatA nathI? maMtrIe kahyuMH mithyAtvanI prazaMsA kevI rIte karuM ? patnIe kahyuM - mahApuruSe AgrahazIla hoya che. (to paNa tame ahIM Agraha choDI do.) bhAvadaSano tyAga kare, arthAt bhAvathI prazaMsA na karavI. te tamArI pAse ANuM jeTaluM paNa mAgato nathI. mATe tame tenA kAvyanI prazaMsA kare. te paNa maMtrI prazaMsA karavAne Icchato nathI. tethI bIjA divase pharI patnIe tene kahyuM. patnInA vAraMvAra kahevAthI ekavAra rAjAnI AgaLa vararuci kalAke bolato hato tyAre maMtrIe kahyuMH aho ! sAruM kahyuM=kAvyo sArAM kahyAM. tethI rAjAe tene 108 senAmahore ApI, rAjA e pramANe dararoja 108 sonAmahora ApavA lAgyo. tethI maMtrIe vicAryuM H AvA vratathI rAjabhaMDAra khalAsa thaI jaze, mATe keI upAya karuM. pachI naMdarAjAne maMtrIe kahyuM- he pUjyo ! Apa vararucine kema Apo cho? rAjAe kahyuMH tame tenI prazaMsA karI mATe ApuM chuM. meM te junAM laukika (=bIjAe banAvelAM) kAvya bole che tenI prazaMsA karI hatI. rAjAe kahyuM: A pote karelAM kAvya bole che ke laukika kAvyo bole che tene purA ze ? zakaTAle kahyuM mArI putrIo paNa A kaloke bole che e tene purAve che, to pachI bIjA leke kema na bele? te maMtrIne sAta putrIo hatI. te A pramANe - yakSiNI, cakSadattA, bhUtinI, bhUtadattA, senA, raNa ane veNuM. temAM pahelI putrI ekasaMdhikA hatI, eTale ke ekavAra sAMbhaLIne so leka paNa yAda rAkhI zakatI hatI. bIjI dvisaMdhikA hatI, eTale ke be vAra sAMbhaLIne yAda rAkhI zakatI hatI. ema kramazaH eka eka vadhatA sAtamI sAtavAra sAMbhaLIne se kaloka paNa yAda rAkhI zakatI hatI. pachI maMtrIe badhI putrIne saMketa karI. dIdho ke vararuci je loko bole te tamAre yAda rAkhIne kramazaH bolI javA. A pramANe saMketa karIne rAjAne vizvAsa pamADavA bIje divase sAte kanyAone aMtaHpuramAM paDadAnI. pAchaLa rAkhavAmAM AvI. samaya thatAM vararuci Avyo ane 108 kaleka belyo. maMtrInI putrIoe te kalAke sAMbhaLyA. maMtrIe kahyuMH he deva! je Apa AjJA karo te mArI putrIone bolAvIne emanI pAse A zloka bolAvuM. rAjAe kahyuM jaladI bolAvIne 1. bharaphesara sakjhAya vageremAM veNA pachI reNAne ullekha che.
Page #120
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 103 leAkeA khelAve. pachI jevI devanI AjJA' ema kahIne maMtrIe aMtaHpuranA vRddhane ( =rakSakane ) AjJA karI: he bhadramukha! ahIM kayAMya paNa mArI putrIe AvI hAya te jaladI rAjAnI pAse laI Ava. " A pramANe karuM chuM" ema kahIne te -aMtaHpuramAM gayA. tyAM putrIone joI, temane laIne te rAjAnI pAse AvyA. rAjAnA caraNAmAM namaskAra karIne putrIe pitAnI pAse beThI. maMtrIe yakSiNIne pUchyuM: he vatsA ! Aje vararuci AvA akSaravALA ane AvA avALA je 108 zrlokA khelyA te tane AvaDe che? teNe kahyuMH hA. tA 12AjAne saMbhaLAva. pachI teNe askhalita ane suMdara svarathI rAjAne te ke| saMbhaLAvyA. cakSudattAe leAkeA e vAra sAMbhaLyA. AthI maMtrIe tene paNa te ja pramANe kahyuM. teNe paNa te ja pramANe leAkeA saMbhaLAvyA. ema kramazaH sAtamIe sAtavAra sAMbhaLIne teja pramANe zlokA saMbhaLAvyA. AthI ruSTa thayelA rAjAe vararucinuM dAna budha karyuM". pachI vararuci 108 seAnAmaheArAne rAtre gaMgAnadImAM gupta rIte mUkelA yaMtramAM mUkI AvatA hatA. savAre sAkAnI samakSa gaMgAnI stuti karIne pagathI yaMtrane dakhAvatA hatA. ethI ca'tramAMthI uchaLelI sAnAmahArA gagA Ape che" ema kahIne laI letA hatA. AvA prapaMcathI teNe saghaLA leAkeAnA hRdayane harI lIdhuM. samaya jatAM rAjAe A sAMbhaLyuM. tethI rAjAe maMtrIne hyuM: jo vararuci laukika kAvyA le che tA gaMgA tuSTa thaine tene senAmahArA kema Ape che ? maMtrIe kahyuM: " ADa'baranA eka paga, da'bhanA eka paga, (sAdhanAthI siddha thatI) vidyAnA eka paga ane 'Thaga'nAnA (= khelavAnI cAlAkInA) eka paga ema dhRta cAra page cAle che." rAjAe kahyuMH jo ema hAya to A badhAya lAko sadA tenA guNNA kema olyA kare che? maMtrIe kahyuM: huM deva! leAkeAne satyanI khabara nathI. jo Apane mArI vAta sAcI na lAgatI hoya te tyAM ja jaine kautuka joIe. maMtrInI vAta mAnIne rAjAe kahyuMH savAranA ja jaizuM. 'ema kareA' ema khIne maMtrI tyAMthI uThIne peAtAnA ghare gayA. ma`trIe sAMjanA vizvAsu mANasane kahyuM ke gaMgAnadIe jaIne sa'tAIne rahe, vararuci je kaI gaMgAmAM mUke te laI Ava. teNe paNa maMtrInA kahyA pramANe karyuM. savAra thai. savAranAM kArca karIne maMtrI rAjamaMdiramAM gayA. rAjA paNa maMtrInI sAthe kautuka jovA mATe gayA. vararucine gaMgAnI stuti karatA joyA. stuti pUrNa thatAM pagathI ane hAthathI seAnAmahArA zeAdhavA lAgyA. (pahelAM pagathI yaMtrane dabAvyu. rAjanI jema sAnAmahArA na uchaLI eTale hAthathI zeAdhavA lAgyA.) paNa sAnAmahArA na maLI. tethI te 1. ahIM vAr zabda vAkanyAlaMkAramAM che, athavA punaH=pachI evA arthoM mAM che. "tA pachI tuM rAjane sA~bhaLAva" ema paNu gujarAtImAM vAkalcaracanA thaI zake.
Page #121
--------------------------------------------------------------------------
________________ 104 zrAvakanAM bAra vrato yAne vilo thaI gayo. eTalAmAM maMtrIe "je gaMgA nathI ApatI te huM ApuM chuM, le," ema kahIne senAmahoranI thelI kADhI. rAjAne batAvIne tene ApI. apamAnanA kAraNe potAnuM moDhuM batAvavAne asamartha te paNa tyAMthI nIkaLI gaye. vararuci maMtrI upara dveSavALo banIne tenAM chidro zodhavA lAge. (e mATe ) tenI dAsInI sevA karavA lAgyo. maMtrIne gharanI vigata sadI dAsIne pUchato hato. te paNa bheLA bhAvathI badhuM kahetI hatI. ekavAra zrIyakanA vivAhanA utsavamAM rAjAne samarpaNa karavAnA AzayathI maMtrInA ghare zastro taiyAra thatAM hatAM. tethI dAsIe varacine A vAta karI. teNe "chidra maLI gayuM" ema vicAryuM. pachI teNe modakethI bALakone vaza karIne bALakanI pAse A pramANe bolAvavAnuM zarU karyuM -"zakaTAla je karaze te A loko jANatA nathI. zakaTAla naMdarAjAne marAvIne zrIyakane rAjya upara besADaze." paraMparAe rAjAe A sAMbhaLyuM. vizvAsu puruSadvArA maMtrInA ghare tapAsa karAvI. vizvAsu mANase taiyAra thatAM zastrone joyAM. AthI rAjA gusse the. (bIjA divase) zakaTAla (rAjasabhAmAM) AvyuM. je je tarapha zakaTAla rAjAnA caraNomAM praNAma kare che te te taraphathI rAjA moDhuM pheravI le che. AthI maMtrI te ja vakhate potAnA ghare gaye. te vakhate zrIyaka naMdarAjAne aMgarakSaka hatuM. tene bolAvIne zakaTAle kahyuM: he vatsa! vararucie. rAjAne mArA pratye viparIta buddhivALo (= &SavALo) karI dIdhuM che. tethI rAjA ApaNA kula kSaya na kare tyAM sudhImAM kularakSA mATe huM jyAre rAjAnA caraNomAM namaskAra karuM tyAre tuM mane mArI nAkhaje. zrIyake A na mAnyuM. zakaTAle tene kahyuM: rAjAnA caraNamAM namaskAra karatI vakhate huM tAlapuTa jheranuM bhakSaNa karIza. (jherathI mAruM mRtyu avazya thavAnuM hovAthI tene pitRhatyAnuM pApa nahi lAge.) AthI tuM mAro ghAta karaje. zrIyake te mAnyuM, ane te pramANe karyuM. A pramANe zakaTAle prANa tyAga karyo, paNa paratIrthikanI prazaMsA na karI. e pramANe bIjAe paNa paratIrthikanI prazaMsA na karavI joIe. paratIrthikonI sevAmAM saurASTranA zrAvakanuM daSTAMta che. tenI kathA mithyAtvanA utpatti dviAramAM saMsargathI thatA mithyAtvamAM kahI che, AthI ame ahIM kahetA nathI. prazna-samyaphavanA bIjA paNa "upavRMhaNa na karavI" vagere aticAranA bheda che ja, saMvamA ca nAcavA ItyAdi zabdanuM vyAkhyAna karatAM pUjyapAdazrI umAsvAti mahArAje (zrA. pra. gA. 94 mAM) kahyuM che ke ahIM (samyaktvanA adhikAramAM) samarasarca (gA. 86) ItyAdi dvAragAthAmAM prayukta bAli zabdathI bIjA paNa aticAronuM sUcana yu* che. te aticAre sAdhamikenI anupakhaMhaNa, asthirIkaraNa vagere che.
Page #122
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 105 te pachI ahIM mULagAthAmAM niyata saMkhyAne jaNAvanAra padma zabdano ullekha kema karyo? uttara: tamAre prazna barobara che. pAMca aticAre bIjA aticArenuM upalakSaNa hovAthI koI deSa nathI. vaLI- mULagAthAmAM dUti samUtta = A pAMca aticAro samyaktvane dUSita kare che ema jaNAvyuM che. dUrvAti nakSatta e vizeSaNathI e jaNAya che ke zaMkA vagere samyatvane dUSita karatA hovAthI aticAro che. tethI bIjA paNa anupabRhaNuM vagere je viziSTa pariNAme sabhyatvane dUSita kare te badhA ahIM sAkSAt na kahyA hovA chatAM enI ja jAtinA (= samyaktvane dUSita karanAranI jAtinA) hovAthI kahelA samajavA. anupabRhaNa vagere samyatvane dUSita karanArA nathI ema na kahevuM. pUjyapAda zrI umAsvAti mahArAje (zrA. pra. gA. 5mAM ) kahyuM che ke "jenAthI anubaMhaNa (= upakhaMhaNano abhAva) vagere thAya te pariNama nizcayanayanA mate samyakatvanA gayA vinA na thAya, athavA vyavahAranayanA mate samyakatvane malina karyA vinA na thAya." AthI zrotAone saraLatAthI samajAya e mATe anupabRhaNuM vagere aticAranAM paNa daSTAMte kahevA joIe. te daSTAMte je ke sAdhamya (= upabRhaNA vagere karyuM heya) ane vaidhamya (= upabRhaNa vagere na karyuM heya)nA bhedathI be prakAre saMbhave che, te paNa mUlavRttikAre "upabRhaNAmAM zreNika rAjA, sthirIkaraNamAM ASADhAcArya, vAtsalyamAM vAsvAmI, prabhAvanAmAM viSNukumAra vagere daSTAMte yathAyogya vicArIne kahevA," ema kahyuM che, AthI huM paNa te ja daSTAMtane vistArathI kahuM chuM. ahIM anupabhraMhaNa eTale upavRMhaNa na karavAne svabhAva. upavRMhaNa eTale jJAna-darzanAdi guNothI yukta jIvonI "tamAro janma saphaLa che, ApanA jevA mATe A egya che" ityAdi vacanothI tenA guNonI prazaMsA karavI. upavRMhaNe viSe zreNikanuM dRSTAMta che. kAraNa ke dee satyaguNonI prazaMsAthI enI upabRhaNa karI hatI, athavA zreNike saMjaya sAdhunI je upavRMhaNa karI hatI te ahIM daSTAMta tarIke kahevA yogya che. tethI tenuM daSTAMta A pramANe che - pUrve magadhadezamAM rAjagRhanagarane svAmI ane caturaMgI senAnA belathI sarvazatruonA samUhano nAza karanAra zreNika nAmano rAjA hatA. ekavAra azvavAhanikA (= ane calAvavA) mATe nIkaLela te maMDikakukSi nAmanA udyAnamAM Avyo. te udyAna khIlelA vividha puSponA samUhathI DhaMkAI gayelAM aneka vRkSo ane latAothI zobhatuM hatuM, besatA ane uDatA aneka prakAranA pakSIonI zreNithI suMdara dekhAtuM hatuM. te udyAnamAM 14
Page #123
--------------------------------------------------------------------------
________________ 106 zrAvakanAM bAra vate yAne eka muni hatA. e muninuM mana asAdhAraNa zAMti ane samAdhimAM lIna hatuM. e munie saghaLAM pApasthAneno tyAga karyo hate. zreNika rAjAe vRkSanI nIce rahelA AvA munine joyA. e munine joIne aho ! AnI rUpalakSamI keI apUrva che, saumyatA anupama che, kSamA asAdhAraNa che, niHsaMgatA bIjAnI sAthe sarakhAvI na zakAya tevI che, ItyAdi vicArato rAjA atyaMta vismaya pAmyuM. vismita cittavALA rAjAe muninI pAse AvIne pradakSiNA ApavApUrvaka munine vaMdana karyuM. pachI muninI najIkamAM besIne vinayathI mastake aMjali joDIne munine kahyuM? he bhagavan! Apa viziSTarUpathI yukta vigrahavALA (zarIravALA) hovA chatAM vigrahathI (= yuddhathI, arthAt lezethI) rahita che. AvA Ape viSayasukhano upabhoga karavAnA samaye yuvAvasthAmAM ja jemAM sarva bhegasAdhano tyAga rahelo che evA vratane svIkAra kema ? ema kautukavALuM mAruM mana jANavA Icche che. tethI jo A kahevAmAM svAdhyAya vagere yogone bahu badhA thAya tema na hoya te kahe. munie tene kahyuM : he mahArAja ! je kautuka che te sAMbhaLe. huM anAthAnA dukhathI dukhI hatA, vividha zatruothI parAbhava pAmate hatuM,. mane abhaya Ape = nirbhaya banAve tevA keIne paNa huM jete na hatuM, AthI atyaMta kaMTALIne meM vratane svIkAra karyo. A sAMbhaLIne kaMIke hasatA mukhe rAjAe kahyuM: he bhagavan! AvA prakAranI viziSTa zarIranI AkRtithI A5 guNI jaNao che, ane saghaLI saMpatti Apane AdhIna hoya tema jaNAya che. Ama chatAM Apa anAtha kevI rIte? kAraNa ke jyAM suMdara AkRti hoya tyAM guNo hoya evI lokakti che. vaLI- sajajane parAkramIne, tyAgIne ane vidvAnane Azraya le che, ane sajajanenA saMgathI parAkramI tyAgI ane vidvAna guNI bane che. guNavAna pAse dhana Ave che. dhanathI prabhAva Ave che. prabhAvavALAmAM AjJA Ave che. AjJAthI rAjya maLe che. A puruSa anya lokeno paNa nAtha thAya che. ( Ama chatAM, je mAtra anAthatA ja pravrajyAnA svIkAranuM kAraNa hoya to huM ja Apane nAthe thAuM. huM Apano nAtha thAuM eTale Apane kaI parAbhava na karI zake. AthI tame nizcitapaNe ja viSayasukhane anubhava kare. rAjAe A pramANe kahyuM eTale munie kahyuM : he rAjana! parAkama, udAratA vagere guNonuM sUcana karanArI mAtra AkRtithI nAtha na thavAya, ane jAte ja anAtha tame mArA nAtha na banI zake. tamAro Azraya levA chatAM A zatruo mArI puMTha choDe nahi. AthI huM viSayasukhane nizcitapaNe kevI rIte anubhavI zakuM? A pramANe munie kahyuM eTale rAjAe kahyuM : he pUjya! bIjuM javA de, huM Apane mAtra eTaluM ja pUchuM chuM ke, huM caturaMgI senAthI yukta chuM, mArI pAse rAjyasaMpatti che, huM pratApI chuM, aparimita aneka sAmaMta mArI AjJAmAM che, meM zatruonA samUhane cUre karI nAkhe che, mArI AjJAnuM keI ullaMghana karatuM nathI,
Page #124
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 107 manane iSTa pAMca prakAranA viSayasukhe mane maLe che, Ama chatAM huM anAtha kevI rIte? te Apa kaho. munie kahyuM: he naranAtha! huM ahIM jevI anAthatA kahevAne IrachuM chuM tevI anAthatA teM vicArI nathI. meM pote anubhavelI anAthatAne kahevAnI IcchAthI huM tamane anAthatA jaNAvuM chuM. te A pramANe - pUrve kAzAMbI nagarImAM mAre pitA ghaNA dhanavALo hato. teno huM saMjaya nAmano atyaMta prANapriya putra hatuM. ekavAra mane ecita sarva aMgomAM dAhanI vedanA utpanna karanAra mahAraga che. e mahArogathI mane AMkha, peTa ane pAMsaLIomAM gADha phUlanI vedanA thatI hatI. e rega taMtra, maMtra ane mULiyAM vagerethI paNa atyaMta muzakelIthI dUra karI zakAya tevo hate. tenAthI huM herAna thaI gayo hato. mane sAro (= nigI) karavA mATe pitAe cikitsAzAstramAM kuzaLa aneka vaidyo lAvyA, maMtra, taMtra ane tiSa vagerenA jANakArone bolAvyA, bIjA paNa aneka lokone bolAvyA. temaNe potapotAnA upAye zarU karyA. e upAyothI mArA rogano jarA paNa pratIkAra thaye nahi. mArA pitA je kaI Ane sAro kare tene mArA pitAnA hAthe mArA gharanuM sArabhUta badhuM ja ApI dauM ema kahetA hatA, mArA duHkhathI duHkhI thayelI mArI mAtA he vatsa! tuM kyAre sAro thaze ityAdi vilApa karatI hatI, nAnA-moTA bhAIo aMgamardana (dabAvavuM, caMpI karavI vagere) vagere aneka prakAranA upacAra karatA hatA, patnI he nAtha ! he prANathI paNa adhika priya! tamane A zuM thayuM ! ItyAdi pralApa karatI hatI, svajana, mitra, dAsa, dosI vagere bIje paNa parivAra mArA duHkhathI atizaya duHkhI thaIne kSaNavAra paNa mArI pAsethI dUra thato na hato. Ama chatAM talanA utarA jeTaluM paNa duHkha keIe dUra karyuM nahi. A pramANe anAthatAnA duHkhathI duHkhI thayelA mAruM keIe jarA paNa rakSaNa karyuM nahi. tethI meM vicAryuM. huM hamaNAM atyaMta gADha roganI vedanAthI herAna thaI rahyo chuM, ane A vedanA A bhavamAM ja nathI thaI, kiMtu naraka vagerenA bhavamAM vicitra vedanAone meM anubhavI che. A vedanAothI duHkhI thayelA ane abhaya Ape tevA keInI saMbhAvanA karI zakAya tema nathI. A vedanAonuM mULa mArA muzkelIthI dUra karI zakAya tevA A kaSAya rUpI zatruo che. mArI ja AvI sthiti che ema nathI, kiMtu saMsArI saghaLA jIvonI A sthiti che. AthI je koI paNa rIte A vedanAthI mukta thAuM te huM sarva sAvadyogane tyAga karIne sva-paranI nAthatAnuM kAraNa ane kaSAyarUpI zatruonA abhimAnane haNanAra vratane AcarIza. A pramANe bhAvanA bhAvatA mArI vedanA rAtripUrNa thatAM jatI rahI. tethI prAtaHkALe prAtaHkAlane yogya kAryo karIne, pitA vagere kuTuMbIjanane kahIne, sakala pApasthAnono tyAga karIne meM pravrajyAno svIkAra karyo. tethI he rAjan ! ahIM A tAtparya che - anekabhavonA paribhramaNathI kaMTALelA ane zArIrika mAnasika aneka duonA saMpAtathI
Page #125
--------------------------------------------------------------------------
________________ 108 zrAvakanAM bAra vate yAne (= paDavAthI) duHkhI thayelA saMsArI jIvone dharma choDIne bIje kaI rakSaNano hetu nathI. AthI meM dharmano Azraya lIdho che. A sAMbhaLIne atyaMta harSitacittavALA zreNike muninI upabRhaNa karI:- he pUjya ! Ape sAcI anAthatA batAvI. Apano manuSya janma saphaLa che, jethI Ape AkhA ya jagatane anAtha jANIne, paramanAtha, kaSAyarUpI zatruonA abhimAnano nAza karanAra, ane zArIrika-mAnasika duHkhane dUra karavAmAM kuzaLa evA dharmano Azraya lIdhe. zreNike A pramANe upabRhaNa karIne munine vaMdana karyuM. pachI meM prazna karIne Apane svAdhyAyamAM je vikta karyo tenI kSamA karo" ema kahIne potAnA sthAne gaye. zreNike jevI rIte upavRMhaNuM karI te rIte bIjAe paNa karavI joIe. je na kare te samyaphavamAM aticAra kare che, ema prastuta ane saMbaMdha che. A saMbaMdha have pachI kahevAze te kathAomAM paNa joDavo. asthirIkaraNa eTale sthirIkaraNa na karavuM. svIkArelA dharmanAM anuSThAno pratye sIdAtA = pramAda karatA ane temAM sthira karavA te sthirIkaraNa kahevAya che. temAM potAnA ziSyothI sthira karAyela Arya ASADhAcAryanuM daSTAMta che. tenI kathA uttarAdhyayananI bRhadavRttimAMthI jevI devAmAM AvI che tevI ja lakhavAmAM Ave che - vatsAbhUmimAM Arya ASADha nAmanA bahuzruta ane bahu ziSya parivAravALA AcArya hatA. temanA gacchamAM je sAdhu kALa kare tene te anazana AdithI nircAmaNuM karAvatA hatA. tethI temaNe ghaNuM sAdhuone nimaNu karAvI. ekavAra temaNe potAnA eka ziSyane adhika AdarathI kahyuM tuM devalokamAMthI AvIne mane darzana Apaje. te (devalokamAM utpanna thavA chatAM) cittavyAkSepanA kAraNe darzana ApavA na AvyuM. pachI te AcArye vicAryuM, (paraleka nathI. nahi te ATalA badhA sAdhuone meM nircAmaNuM karAvI, temAMthI eka paNa kema na Ave?) atizaya ghaNu kALa sudhI huM (nirarthaka) kaleza pAme. (hajI paNa dIkSA choDI bhego bhegavIne janmane saphala karuM Ama vicArIne) te sAdhuvezamAM ja upAzrayamAMthI (ekalA) nIkaLI gayA. A daramiyAna devalokamAM gayelA te ziSya (huM kyAMthI Avyo vagere jANavA) upaga mUkyo. gurune dIkSA choDI devAnA IrAdAthI jatA joyA. AthI teNe tenA mArgamAM eka gAma vikuvyuM. (gAmanI najIka divya nATaka vikuvyuM.) te tyAM nATakane te cha mahinA sudhI rahyo. divyaprabhAvathI bhUkha-tarasanI ane vItelA vakhatanI tene khabara na paDI. pachI deve te gAmane saMharIne tenA saMyamanA bhAva jANavA mATe gAmanI bahAra nirjana udyAnamAM sarva alaMkArothI vibhUSita cha bALake vikuLaM. AcAryo te bALakane joyA. mAruM jIvana zreSTha sukhavALuM thAya e mATe A bALakanA AbhUSaNe laI lauM
Page #126
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 109 ema vicAyu. teNe eka pRthvIkAya nAmanA bALakane kahyuM: alaMkAro lAva=mane ApI de. teNe kahyuM: huM bhagavan ! pahelAM mAruM eka AkhyAna ( = kathA ) sAMbhaLeA, pachI AbhUSaNA laI lejo. AcAye kahyuM: AkhyAna sAMbhaLuM chuM. teNe kahyuM: eka kuMbhAra hatA. mATIne kheAdatA te khADAnA tUTI paDelA kinArAnI mATIthI dabAI gayA. AthI teNe kahyuM; jenAthI (=jenI maherabAnIthI) bhikSA ane bali ApuM chuM, tathA jJAtijanAne pAchu' chuM te pRthvI mArA upara AkramaNa kare che. AthI mane zaraNathI ja bhaya thayA. ahIM upanaya A pramANe cheH- cAro vagerenA bhayathI huM tamArA zaraNe AvyA, tame ja mane lUTA che, AthI mane paNa zaraNathI ja bhaya thayA. ( have kahevAze te) bIjA pAMca bALakAnA vRttAMtamAM paNa upanaya A pramANe ja samajavA. AcAye bALakane kahyuM: huM khALaka! tuM bahu kuzaLa che. tenA AbhUSaNA laIne pAtramAM nAkhI dIdhAM. pRthvIkAya bALakanI vigata pUrNa thaI. have khIjA bALakanA vAro AvyA teNe paNa AkhyAna kahyuM. te A pramANeH-- kathAne kahenAro pATalaka nAmanA eka tAlAcara ( = cAraNa ) hatA. ekavAra te gaMgAnadI utarI rahyo hatA, uparanA bhAgamAM varSAda ghaNA thavAthI pANInA pravAha tene tANavA lAgyA. tene pANInA pravAhamAM taNAtA joIne leAkAe kahyuM: bahuzruta ane vividha kathA kahenArane gaMgAnadI tANI jAya che. huM taNAtA pATalaka! tAruM kalyANa thAo. kaMIka subhASita kahe. pATalake kahyuM: jenAthI bIjo uge che, jenAthI kheDUto jIve che, temAM huM nAza pAmI rahyo chuM. AthI mane zaraNathI bhaya thayA. he bALaka! tuM bahu kuzaLa che ema kahIne tenA paNa alakArA teja pramANe jhuMTavI lIdhA. A khIje akhAya nAmanA bALaka hatA. have trIjA teukAya nAmanA bALakanA vArA AvyA. teNe paNa te ja pramANe AkhyAna kahyuM. te A pramANeH- eka tApasanI jhuMpaDI agnithI aLI gaI. pachI teNe kahyuM: huM jenuM rAte ane divase madhathIthI tarpaNa karuM chuM teNe ja mArI jhuMpaDIne bALI nAkhI. AthI mane zaraNathI bhaya thayA. athavA ( ja*galamAM gayelA me vAghathI bhaya pAmIne agninuM zaraNuM lIdhuM. teNe mAruM zarIra khALyuM. AthI mane zaraNathI bhaya thayA. he vatsa ! bahuvicakSaNa che ema khelatA AcArye tene paNa lU`TI lIdhA. A teukAya bALaka hatA. have vAyukAya nAmanA ALasanA vAro AvyeA. teNe AkhyAna kahyuM. te A pramANeH- ruSTa-puSTa zarIravALA eka yuvAna hatA. te samaya jatAM vAtarogathI pakaDAyA, bIjA koIe tene kahyuM: huM mitra! pahelAM tuM doDavAmAM pavananA jevA samartha hatA ane hamaNAM hAthamAM lAkaDI pakaDIne kema cAle che? tane kyA roga che ? teNe kahyuM: jeTha-aSADha mahinAmAM je pavana sukhakArI vAya che =sukha Ape che te pavanathI hamaNAM mAruM zarIra bhAMgI rahyu che. mane zaraNuthI bhaya thayA. athavA jenAthI jIvA jIve che ane jene rokI zakAya
Page #127
--------------------------------------------------------------------------
________________ 110 zrAvakanAM bAra vate yAne nahi tenAthI mAruM zarIra bhAMgI rahyuM che. AthI mane zaraNathI bhaya thayo. he suMdara ! tuM atyaMta hoMziyAra che ema belatA AcAryo tene paNa AbhUSaNe te ja pramANe laI lIdhA. A vAyukAyanI vigata pUrNa thaI. have pAMcamA vanaspatikAya nAmanA bALakano vAro Avyo. teNe paNa te ja pramANe AkhyAna kahyuM: te A pramANe - eka vRkSamAM kaI pakSIone vAsa hato. tyAM temane ghaNuM baccAM thayAM. pachI vRkSanI najIkamAM velaDI utpanna thaI. te velaDI vRkSane vIMTatI vIMTatI upara caDI. ekavAra velaDInA AdhAre sarpa vRkSa upara caDIne baccAone khAI gaye. AthI bacelA pakSIoe kahyuM ame upadravarahita vRkSa upara jyAM sudhI rahyA tyAM sudhI sukhathI rahyA. paNa vRkSanA mULamAMthI velaDI utpanna thaI tethI amane zaraNathI bhaya thayo. he putra! tuM bahu buddhizALI che ema bolatA AcAryo tenA paNa AbhUSaNo te ja pramANe laI lIdhA. A vanaspatikAyanI vigata pUrNa thaI have chaThThA trasakAyano vAro Avyo. tene paNa te ja pramANe lUMTavAnuM zarU karyuM eTale teNe paNa AkhyAna kahyuM. te A pramANe - eka nagarane anya rAjAnA sainya gherI lIdhuM. AthI bahAra rahenArA caMDAle nagaramAM pesI gayA. nagaranA mANase temane bahAra kADhavA lAgyA. bahAra anya rAjAnA sainike temane pakaDavA lAgyA. AthI keIe cAMDAlane kahyuM: he cAMDAlo! aMdara rahelA tame trAsa pAme che, bahAra rahelA loko paNa pIDA pAme che. tethI tame (bIjI keI) dizAmAM jAo. tamane zaraNathI bhaya thayo. athavA eka nagaramAM rAjA svayaM cerI karato hato, ane purohita nagaranA mANasone daMDato hate. ethI rAjA ane purohita ei baMne lekenuM dhana laI letA hatA. pAchaLathI te vRttAMtane jANIne loko ekabIjAne kahevA lAgyA - he nAgarike ! jyAM rAjA svayaM cAra che, purohita nagaranA lokene daMDe che. (bIjI kaI) dizAmAM jatA rahe. tamane zaraNathI bhaya thaye che. athavA- eka nagaramAM cauda vidyAsthAnone pAragAmI ane SaTakarmamAM tatpara madeva nAmano brAhmaNa hato. samazrI nAmanI tenI patnI hatI, ane somaprabhA nAmanI putrI hatI. te putrI rUpa, yauvana, lAvaNya ane kalAsamUhathI rati jevI hatI. yavanane pAmelI putrIne pitAe I. pitAne tenA pratye anurAga thayo. putrInA virahamAM (tenI sAthe bhega na bhegavI zakavAthI) te uddavigna rahevA lAgyo. patine udgavigna joIne patnIe AgrahathI uddavignatAnuM kAraNa pUchyuM. brAhmaNe pitAne abhiprAya kahyo. hAya ! kAmadevanA bANathI vidhAyele pati mRtyu na pAme ema vicAratI patnIe patine kahyuMH dhIraja rAkhe. huM tevI rIte karIza jethI tame ajJAtapaNe ja tenI sAthe bhega bhogavI zako. eka divasa teNe putrIne kahyuM: he putrI ! A ApaNuM kuLane rivAja che ke- putrI pahelAM yakSavaDe bhegavAya, pachI pati pAse jAya. tethI kAle kALIcaudaze te atyaMta aMdhakAravALA ratigharamAM
Page #128
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 111 ( jaIne) bolyA vinA cakSano Adara kara = tenI sAthe bhega bhogava. te kALane yogya kAryo karIne te ratigharamAM gaI. brAhmaNe AliMgana, cuMbana AdipUrvaka IcchA pramANe tenI sAthe ratisukha anubhavyuM. pachI parizramathI thAkele te sUI gaye. semaprabhAne kautuka thayuM ke yakSa kevo che? pahelAM pote je dIpaka lAvI hatI ane keDiyAthI DhAMkI dIdhuM hatuM te dIpakanA prakAzathI jotAM pitAne je. have bhaya rAkhavAnI jarUra nathI. have nirbhayapaNe pitAne levuM. have vicAra karavAno koI artha nathI. raMgabhUmimAM nRtya karatI nartakIne ghuMghaTa karavAthI zuM? A pramANe vicAratI teNe nirlajajapaNe sarva lokene vikArI banAve tevI kAmaceSTA zarU karI. atyaMta ratikiyAthI thAkelA te baMne sUryodaya thavA chatAM na uThayA. AthI patine jagADavA mATe brAhmaNae mAgadhikAchaMdamAM kAvya kahyuM: he sakhI! sUrya udayAcala parvata upara AvI jAya, kAgaDe maMdiranA staMbha upara besI jAya, taDake bhIMta upara AvI jAya, tyAM sudhI paNa sukhI mANasa uThe nahi. A sAMbhaLIne tenI putrIe kahyuM he mAtA ! he vAcAla ! te ja mane kahyuM hatuM ke AvelA yakSane Adara karaje. mArA pitAne yakSa harI gaye che. have tuM bIjA pitAne zedha. A sAMbhaLIne tenI mAtAe kahyuM. meM je putrIne nava mahinA sudhI udaramAM rAkhI, jenA maLa-mUtra sApha karyA, te putrIe mArA patine harI lIdho. AthI je mane zaraNuM hatuM te azaraNa thaye. pachI pitA nirbhaya banIne putrInI sAthe bhega bhegavavA lAge. ahIM bALake bIjuM paNa trivikramanuM AkhyAna kahyuM. te dRSTAMta mithyAtvanA deSaDhAramAM kahyuM ja che. ahIM upanaya A pramANe che - jema te brAhmaNane ane trivikama brAhmaNane zaraNa azaraNa thayuM, ema amane paNa tame zaraNa cho ema ame vicAryuM hatuM, paNa tame ja lUMTe che. tuM atyaMta kuzaLa che ema bolatA AcArye trasakAya bALakane paNa lUMTI lIdhe. AgaLa jatA AcAryo pharI alaMkArathI vibhUSita sAdhvIne joI. teNe sAvIne kahyuM he AMjelI AMkhavALI ! tArAM kaDAM, tArAM kuMDala, tAruM kareluM tilaka- A badhA pravacananI malInatAnAM kAraNa che. he duSTaziSyA! tuM kyAMthI AvI che? pachI sAvIe kahyuMH rAI ane sarasava jeTalA pachidrone tame juo cho, paNa potAnA bilA jeTalA paNa doSane jotA hovA chatAM jotA nathI. tathA- tame zramaNa che, saMyata che, brahmacArI che, mATI-suvarNamAM samAnabhAvavALA cho, tamAro upAdhyAya vihAramAM udyata che. he vaDila Arya! tamArA pAtramAM zuM che? A pramANe sAvathI nidita thayelo te pharI paNa AgaLa gaye. sainyane AvatuM joyuM. sainyanA rastAthI bIjA raste vaLavA chatAM (divya zaktithI) rAjAnI pAse ja gayo. rAjAe hAthInA dha uparathI utarIne AcAryane vaMdana karyuM ane kahyuM : he bhagavan! ahe! mAre parama maMgala thayuM ane maMgalanuM kAraNa paNa
Page #129
--------------------------------------------------------------------------
________________ 112 zrAvakanAM bAra tratA yAne thayuM. kAraNa ke Aje meM sAdhune joyA. he bhagavaMta ! mArA upara anugraha karavA mATe prAsuka ane eSaNIya A meAka vagere bhAtAne grahaNa karo. AcArya nA pADI. AbhUSaNAne joi na jAya e mATe pAtramAM nAkhI dIdhA. rAjAe baLAtkAre pAtra laI lIdhuM. temAM mAika nAkhatAM AbhUSaNAne joyAM. rAjAe AcAya ne ThapakA ApyA. AcAya ne vilakhA banelA joIne ziSyadeve potAnuM rUpa batAvyuM. pachI AcAryane kahyuM: tame A zuM AyuSya che? sazrutarUpa samudranA pArane pAmelA Apane vicakSaNalAkAmAM niMdanIya ane ajJAna lokone bahu saMmata AvI ceSTA karavI e ceAgya nathI. AcAye kahyuMH zuM karuM ? devaleAka che ema koIe mane kahyuM nahi. tethI huM mAharUpa pizAcathI atyaMta chetarAyA chuM. ziSyadeve kahyuM: hamaNAM meATAbhAge devA manuSyalAkamAM AvatA nathI. kAraNa ke (mR. saM. gA, 296 mAM) kahyuM che ke-utpanna thayA pachI turata devAMganAnA divyaprema jemanA hRdayamAM prasarI rahelA che evA, devAMganAnI sAthe sparza, gIta vagere viSayamAM Asakta thayelA, jemanA snAna, vanavihAra, nATakanirIkSaNa vagere devakAryAM pUrAM thayAM nathI evAM, ane jemane manuSyane AdhIna kAI kArya nathI evA devA du dhamaya manuSyalAkamAM AvatA nathI, arthAt divyapremanuM prasaraNa vagere kArAthI devA manuSyalAkamAM AvatA nathI. ( manuSyalAkamAM rahelI mRtaka ane viSTA--mUtra vagerenI dvega "dha upara lagabhaga cArasA-pAMcase ceAjana sudhI phelAya che. mATe devA manuSyalAkamAM AvatA nathI.) AthI tamAre cittavibhrama na karavA, sa thA dRDhacittavALA=zraddhAvALA banavuM. A dRSTAMtathI e kahevAmAM Ave che ke jema te ziSyadeve AcAryane dharmAMmAM sthira karyAM, tema khIjAoe paNu karavuM joie. avAtsalya eTale vAtsalya na karavAnA svabhAva. vAtsalya eTale vAtsalyabhAvathI sAdharmikonI AhAra-pANI AdithI ucita bhakti karavI. temAM vAsvAmInuM dRSTAMta che. te kathA mUla AvazyakanI TIkAmAM vistArathI kahI che. ahIM tA sthAna khAlI na rahe e mATe temAM ja ( AvazyakaTIkAmAM ja) rahela kaMIka varNana kahevAya che H-- te kALe ane te samaye avaMtI dezamAM tuMkhavana nAmanA 'saMnivezamAM dhanagiri nAme kiputra hatA. te zrAvaka hatA ane dIkSA levAnI bhAvanAvALA thayA. tenA mAtA-pitA jyAM jyAM tene yAgya kanyAnI pasaMdagI karatA hatA tyAM tyAM huM dIkSA levAnI bhAvanAvALA chuM ema kahIne vipariNita ( =sAmA pakSane kanyA na ApavAnA pariNAmavALA ) karI detA hatA. A tarapha dhanapAlazeThanI suna...dA nAmanI putrI hatI. teNe pAtAnA mAtA-pitAne kahyuM : mane dhanigirane Ape. AthI mAtA-pitAe sunaMdA 1. jema Aje zaheranI bahAra seAsAyaTIe vagere hAya che tema nagaranI bahAranA nivAsasthAnane sa`niveza kahevAmAM Ave che.
Page #130
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 113 dhanagirine ApI. sunaMdAnA Aryasamita nAmanA bhAIe pUrve siMhagirisUrinI pAse dIkSA lIdhI hatI. ekavAra te garbhavatI banI. te vakhate dhanagirie tene kahyuM : A tAro garbha tane sahAyaka thaze. huM dIkSA lauM chuM. sunaMdAe rajA ApI. AthI dhanagirie siMhagirisUri pAse jaIne dIkSA lIdhI. sunaMdAne paNa kaMIka adhika nava mahinA thatAM putra thayo. tyAM AvelI strIoe kahyuM: je tenA pitAe dIkSA na lIdhI hota te sAruM thAta. buddhizALI teNe jANyuM ke mArA pitAe dIkSA lIdhI che. A pramANe vicAratA tene jAtismaraNa jJAna utpanna thayuM. mArI mA kaMTALIne mane mUkI de ane tethI huM sukhapUrvaka dIkSA laI zakuM evA AzayathI te bALaka rAta-divasa jevA lAge. A pramANe cha mahinA vItI gayA. ekavAra siMhagirisUri tyAM padhAryA. A vakhate Arya samita ane dhanagirie AcAryane pUchyuM ke, jo Apa AjJA Apo te saMbaMdhIone joIe=saMbaMdhIone lAbha ApavA joIe. eTalAmAM pakSI che. AcAryuM kahyuM? tamane mahAna lAbha thaze. Aje tamane sacitta ke acitta je maLe te laI lejo. "Icche" ema kahIne te baMne saMbaMdhIonA ghare gayA. sunaMdAe temane herAna karavAnuM zarU karyuM. eTalAmAM bIjI strIoe sunaMdAne kahyuM : he sakhi ! A bALaka Amane ApI de, pachI teo bALakane kyAM laI jaze? (arthAt saMsAramAM AvI jaze.) AthI sunaMdAe dhanagirine kahyuM : ATalA kALa sudhI meM A bALakane sAcavyuM, have tame sAcave. dhanagirie kahyuM. pachI pastA na karIza. sAkSI rAkhIne cha mahinAnA bALakane dhanagirie laI lIdhe, elapaTTAthI vIMTIne jhoLImAM laI lIdhe. have te raDato baMdha thaI gaye. buddhizALI hovAthI tene badhI khabara paDatI hatI. (baMne vasatimAM AvyA.) AcArya pAtra bhareluM che ema kahIne hAtha lAMbo karyo. dhanagirie AcAryane te bALaka Age. (bhAranA kAraNe) AcAryanA hAtha bhUmi sudhI nIce namI gayA. AthI AcAye kahyuM: he Arya ! A vajA hoya ema jaNAya che. pachI jhoLImAM joyuM te devakumAra samAna bALaka dekhAya. AcArye kahyuM? enuM bAbara rakSaNa kare. A zAsanane AdhAra thaze. te vakhate tenuM vajA evuM nAma rAkhyuM. pachI sAvIone seM. sAdavIoe zayyAtarakulamAM seM. zayyAtare jyAre potAnA bALakone navaDAve, zaNagAre, athavA khAvAnuM Ape tyAre tenuM pahelAM kare. vajA jyAre vaDInIti vagere karavAnuM hoya tyAre saMketa karato hato. A pramANe te moTo thaI rahyo hato. temane prAsuka sAmagrI ISTa hatI, arthAt zayyAtare prAsuka (= acitta) sAmagrIthI tenuM pAlana-poSaNa karatA hatA. sAdhuo bavana saMnivezathI bIjA pradezamAM vicaratA hatA. (bALakane DAhyo ane meTe thayela joIne) sunaMdAe zayyAtaranI pAse bALakanI mAgaNI karI. A AcArya mahArAjanI thApaNa che ema kahIne zayyAtarAe
Page #131
--------------------------------------------------------------------------
________________ 114 zrAvakanA bAra vrato yAne na ApyuM. te AvIne bALakane dhavaDAve che. A pramANe meTe thato te traNa varSane thaye. ekavAra vihAra karatAM karatAM sAdhuo tyAM AvyA. sunaMdAe rAjadarabAramAM phariyAda karI. dhanagirie (rAjadarabAramAM) kahyuM ke sunaMdAe mane A bALaka ApI dIdho che. AkhuM nagara sunaMdAnA pakSamAM hatuM. sunaMdAe (bALakane lalacAvavA mATe) ghaNuM ramakaDAM lIdhAM. rAjA je nirNaya Ape te mAnya karo evuM nakkI thayuM. rAjA pUrva sanmukha beThe. rAjAnI jamaNI tarapha saMgha beThe, svajana-parivAra sahita sunaMdA DAbI tarapha beThI. pachI rAjAe kahyuMH tame ene potAno kare, arthAt tame ene bolAva, jenI pAse bALaka jAya teno bALaka thaze. badhAe svIkAryuM. bALakane pahelAM kaNa bolAve? dharma puruSapradhAna che mATe puruSa (=sAdhuo) pahelAM belAve, ema vicAraNA thaI. AthI nagaralokee kahyuM: sAdhuoe te ene vaza kare ja che, mATe mAtA pahelAM bolAve. vaLI mAtA duSkara karanArI che. vaLI mAtA kamaLatAthI pravRtta thaI che, arthAt mAtA komaLa hoya che. mATe mAtA ja pahelAM bolAve. tethI sunaMdAe gheDA, hAthI, ratha, baLada vagere ramakaDAM laIne ane bAlyabhAvane lebhAvanArA maNi- suvarNanAM vividha citro (=putaLIo vagere) pAse rAkhIne kahyuM : he vajIsvAmI ! Ava, Ava. bALaka jete rahe che. te samaje che ke je saMghanI avajJA karuM te dIrghasaMsArI banuM. vaLI mAtA paNa (meha dUra thavAthI) dIkSA leze. mAtAe A pramANe traNavAra bolAvyo. paNa te gaye nahi. pachI tenA pitAe (raharaNane batAvIne) kahyuM: he vajA! je te sAro nirNaya karyo hoya to dharmarUpa dhajAthI vibhUSita ane kamarUpa jene dUra karanAra A rajoharaNane jaladI le. teNe jaladI AvIne rajoharaNa laI lIdhuM. lekee "dharma jaya pAme che" ema jorazorathI siMhanAda ryo. A vakhate mAtAe vicAryuM ke mArA bhAIe, patie ane putre dIkSA lIdhI to zuM huM kAma rahuM? e pramANe teNe paNa dIkSA lIdhI. dhanagirie vAsvAmIne dIkSA ApIne sAdavIonI pAse ja rAkhyA. vAsvAmIe aMgono abhyAsa karatI sAdhavIonI pAse sAMbhaLIne padAnusAriNI labdhithI agiyAra aMge bhaNI lIdhA. ATha varSanA thayA tyAre sAdevInA upAzrayamAMthI nIkaLIne AcAryanI pAse rahyA. AcArya ekavAra ujajenI gayA. tyAM dhArAbaddha varSAda paDavA lAgyo. A samaye tyAMthI pasAra thatA pUrvabhavanA mitra jaibhakadevoe vAsvAmIne joyA. tethI vAsvAmInI parIkSA karavA mATe vaNikanuM rUpa laIne nIce utaryA. tyAM baLadane choDIne seI karavA lAgyA. raI taiiyAra thaI gaI eTale vAsvAmIne vahoravA mATe vinaMti karI. vAsvAmI vahoravA cAlyA, paNa hajI jhINe jhINe varSAda Avato hatuM. AthI pAchA pharyA. pachI varSAda taddana rahI gaye. pharI vaNikadeve temane bolAvavA AvyA. vajAsvAmIe tyAM jaIne upayoga mUkyo. te A pramANe - dravyathI keLAnuM phalaka keLA phalanA banAvelA padArtho vagere che, kSetrathI ujajainI nagarI che, kALathI varSARtu
Page #132
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 115 che, bhAvathI vaheArAvanArAenA paga jamInane aDatA nathI, AMkhA nimeSa vagerethI rahita che, ane zarIra atyaMta hRSTa-tuSTa che, mATe devA che, ema vicArIne AhAra na vahAryo. khuza thayelA devAe (pratyakSa thaIne) kahyuM : ame tamArAM dana karavA mATe AvyA chIe. pachI temaNe vAsvAmIne vaikriya vidyA ApI. pharI paNa ekavAra te devAe jeTha mahinAmAM sthaMDilabhUmie gayelA vAsvAmIne ghebaranI vinaMti karI. te vakhate paNa temaNe dravyAdino upayAga mUkayo. (devA che ema khyAla AvavAthI) bhikSA na lIdhI. devAe temane AkAzagAminI vidyA ApI. A pramANe vAsvAmI vicarI rahyA hatA. pUrva padAnusArI labdhithI je agiyAra aMgA bhaNyAM hatAM te sAdhuonI sAthe rahIne adhika sthira karyAM. vaLI sAdhusamudAyamAM je koI sAdhu pUgatazruta bhaNatA hatA te paNa badhu... ( sAMbhaLI sAMbhaLIne temaNe bhaNI lIdhuM. jyAre temane A sUtrane tame bhaNNA ema kahevAmAM AvatuM hatuM tyAre temane e sUtra AvaDatu hAvA chatAM (bahAra dekhAvathI) gAkhatA rahetA ane khIjA bhaNatA sAdhuonA zrutane sAMbhaLIne cAda karI letA hatA. ekavAra sAdhue madhyAhne bhikSA mATe gayA tyAre AcAya sthaMDilabhUmie gayA. vAsvAmI vasatipAla tarIke ekalA rahyA hatA. A vakhate vAsvAmIe sAdhuenA vIMTiyAone sAdhuonI mAMDalI pramANe goThavIne vacce pote besIne vAcanA ApavA lAgyA. te vakhate kramazaH agiyAre ya aMgeA ane pUgatazrutanI vAcanA ApatA hatA. thoDIvAra pachI AcArya padhAryA. ( avAja sAMbhaLIne ) temaNe vicAryuM ke sAdhue bhikSA laIne jaladI AvI gayA che. meghanA jevA sarasa zabdo sAMbhaLyA. gheADIvAra bahAra sAMbhaLatA UbhA rahyA. AthI jANyuM ke A ta va che. vajramunine kSeAbha na thAya e mATe pAchA vaLIne mATethI nisIhi khele che. tethI vAsvAmIe viTiyAone svasthAnamAM mUkI dIdhA. bahAra nIkaLIne AcAryanA hAthamAMthI dAMDA laI lIdhA, ane pageAnuM pramArjana karyu. AcArya vicAyu` ke, sAdhue AnA parAbhava na kare e mATe A bahu jJAnI che ema sAdhuone jaNAvuM. tethI rAte sAdhuone kahyuM: huM(AvatI kAle) amuDha gAma jAuM chuM. tyAM be ke traNa divasa rahIza. yAga karanArA sAdhue kahyuM: amArA vAcanAcAya kANu thaze? AcAye kahyuM: vA. vinIta hovAthI sAdhuoe tahatti ema kahIne enA svIkAra karyAM. sAdhuee A vakhate vicAryuM ke kyAre zuM karavu ane kema karavuM vagere AcArya ja jANe che. ( amAre te AcAya kahe tema ja karavu joI e. ) kahyuM che ke-"guruvacananI zraddA karanArA siMhagaranA te suziSyAnu kalyANa thAo ke jemaNe 'vajra tamane vAcanA Apaze' e . 1. jenA prabhAvathI IcchA mujaba devanAM ane manuSyonAM rUpA karI zakAya tevI labdhi.
Page #133
--------------------------------------------------------------------------
________________ 116 zrAvakanA bAra vrata ne gurunA vacanano anAdara na karyo. ? (u. mA. gA. 48nI TIkA.) AcArya vihAra karyo. sAdhuoe paNa savAre vasatipramArjana Adi kAryo karyA. kAlanivedana vagere vaja muninI AgaLa karyuM. (vAcanA mATe) vaja muninuM Asana pAtharyuM. vaja muni tenA upara beThA. sAdhuo AcAryanI jema tene badhA vinaya kare che. vAmuni te badhAne kramazaH sUtranA AlAvA ApatA hatAM.' je sAdhuo maMdabuddhivALA hatA te paNa jaladI bhaNavA lAgyA. AthI teo vismaya pAmyA. je AlAvA pUrve bhaNyA hatA ethI AvaDatA hatA te AlAvAone paNa vizeSa samajavA mATe pUchatA hatA. vajA muni paNa badhuM kahetA hatA =samajAvatA hatA. AthI khuza thayelA sAdhuo kahevA lAgyA ke je AcArya bhagavaMta keTalAka divasa tyAM ja sthiratA kare te A zrutaskaMdha jaladI pUrNa thaI jAya. sAdhuo AcAryanI pAse je zruta kamathI lAMbA kALe letA hatA, te zruta vA muni eka porisImAM ApI detA hatA. A pramANe vaja muni sAdhuone bahu mAnya thayA. AcArya paNa vA muni jJAnI che ema sAdhuone jaNAvI dIdhuM che ane bAkI raheluM uttama zruta tene bhaNAvI devuM joIe ema vicArIne ( kahyA pramANe) AvI gayA. AcArya sAdhuone pUchyuM: svAdhyAya thayo? sAdhuoe kahyuM che. havethI A ja amArA vAcanAcArya thAo. AcAye kahyuM: A tamArA vAcanAcArya thaze. tame ene parAbhava na karo e hetuthI A mahAjJAnI che ema tamane jaNAvavA huM bIjA sthaLe gayo hato. paNa A (= pate vidhipUrvaka bhaNyA vinA bIjAne bhaNAve e) kalpa nathI. kAraNa ke eNe kAnathI cArIne zrata lIdhuM che. AthI eno utsAra kalpa karavo joIe. AcArya jaladI utsAra kalpa karAvavA lAgyA. (pahelI parisimAM sUtravAcanA ApatA hatA ane) bIjI parisimAM artha kahetA hatA. kAraNa ke sUtra ane artha e baMneno yoga thAya to e vAcanA mATe samartha bane. je arthe AcAryane paNa zakti hatA te paNa vaja munie spaSTa karyA. AcArya jeTale daSTivAda jANatA hatA teTale daSTivAda vajamunie bhaNI lIdho. pachI vihAra karatAM karatAM AcArya dazapuranagara gayA. te vakhate ujajainamAM bhadragupta nAmanA AcAryo vRddhAvasthAnA kAraNe sthiravAsa karyo hato. temanI pAse daSTivAda hate. (temanI pAse daSTivAda bhaNavA javA mATe) AcAye vajA munine eka saMghATaka (= sahAyaka sAdhu) Ape. vajamuni bhadraguptasUrinI pAse gayA. sthavira bhadraguptasUrie svapna joyuM ke, dUdhathI bhareluM mAruM pAtra 1. ahIM kAraNa padane artha samajAyo nathI "kaLakaLATa' evo artha saMbhave che. 2. vidhipUrvaka ghaNA divasomAM bhaNI zakAya tevA zrutane thoDA divasamAM bhaNAvI devuM te usAra ka95,
Page #134
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthana gujarAtI bhAvAnuvAda 117 AgaMtuka keI saMpUrNa pI gayA ane AzvAsana pAmyA. savAre sAdhuone svapna kahyuM: sAdhuo paraspara (pitAnI samaja pramANe) svapnanuM phala kahevA lAgyA. gurue kahyuM tame svapnanA phalane jANatA nathI. Aje mAre pratIcchaka Avaze. te mArI pAsethI sarva sUtra ane artha leze (AgalA divase AvIne rAte) nagaranI bahAranA bhAgamAM rahelA AryavAsvAmI paNa tyAre tyAM padhAryA. pUrve jemane sAMbhaLyA hatA te A vajamunine bhadraguptasUrie jeyA. AnaMda pAmIne munine AliMgana karyuM. vajamuni temanI pAse daza pUrve bhaNyA. jyAM (jenI pAse) uddeza karyo hoya tyAM ja anujJA karavI joIe. AthI tyAM bhaNelA zrutanI anujJA karavA mATe vaja muni dazapura nagara AvyA. tyAM anujJA zarU karI. jaMbhakadevoe anujJAne ujavI, divya puSpa ane cUrNonI vRSTi karI. te vakhate sihagirisUrie vasUrine gaNa se. pachI siMhagirisUri anazana karIne devaloka pAmyA. pAMcaso sAdhuothI parivarelA zrIvAsvAmI paNa vicaravA lAgyA. teo jyAM jyAM vihAra karatA hatA tyAM tyAM "aho bhagavAna" e pramANe uttama prazaMsA ane kIrtinA zabda bhamatA hatA. A pramANe bhagavAna AryavAsvAmI bhavyajano rUpI kamalone vikasita karatA vicarI rahyA hatA. A tarapha pATaliputra nagaramAM dhana nAmano zeTha hatuM. tenI putrI atizaya rUpavatI hatI. tenI azvazALAmAM sAdavIo utarI hatI. sAdavIo vAsvAmInA guNonI prazaMsA karatI hatI. svabhAvathI loka Icchitane IcchanAre hoya che. zeThanI putrIe vicAryuM : je vAsvAmI mArA pati thAya to huM bhegone bhegavIza, anyathA mAre bhogothI saryuM. tene pasaMda karavA ghaNA Ave che. paNa te nA paDAve che. tyAre A sAdhvIoe tene kahyuM: vajasvAmI lagna na kare. teNe kahyuM che e nahi paraNe to huM paNa dIkSA laiza. bhagavAna paNa vihAra karatAM karatAM pATaliputra padhAryA. temanuM sanmAna karavA mATe rAjA parivAra sahita sAme gaye. sAdhuo nAnA nAnA samUhathI alaga alaga AvI rahyA hatA. temAM ghaNuM sAdhuo rUpALA hatA. rAjA samUhamAM rahelA rUpALA keI sAdhu sAme joIne pUchato hato ke A bhagavAna vAsvAmI che? sAdhuo nA pADatA hatA. pharI bIjA samUhamAM rUpALA sAdhu sAme joIne pUchatA hatA ke A vAsvAmI che? sAdhuo kahetA hatA ke A to temanA ziSya che. ema chellA sAdhunA TeLA sudhI pUchayuM. chellA sAdhuvaMdamAM gheDA sAdhuothI sahita vajasvAmIne rAjAe joyA, pachI vaMdana karyuM. vAsvAmIe udyAnamAM sthiratA karI, ane 2. potAnA gurunI raja laIne zAstrAdhyayana Adi mATe bIjA garachamAM rahenAra.
Page #135
--------------------------------------------------------------------------
________________ 118 zrAvakanA khAra tratA yAne leAkeAne dharmopadeza ApyA. vajIsvAmI kSIrAsrava labdhivALA hatA. vajIsvAmIe ( kSIrAsavalabdhithI ) rAjAnu hRdaya AkarSI lIdhuM. rAjAe peAtAnA aMtaHpurane vAsvAmInuM svarUpa karyuM. AthI aMtaHpure kahyuM ke ame paNa vAsvAmInA svarUpane jovA jaIe. aMtaHpuranI badhI strIe vAsvAmInuM svarUpa jovA gaI. te zeThanI putrI. leAkeAnI pAsethI vAsvAmInI vigata sAMbhaLIne huM temane kevI rIte jou ? ema vicArI rahI hatI. teNe bIjA divase pitAne vinaMti karIH mane vAsvAmIne Ape, anyathA mArA prANano nAza karIza. AthI zeTha kanyAne sarva alaMkArothI zaNagArIne aneka kreDa dhana sAthe laine vasvAmI pAse laI gayA. kSIrAsavalabdhivALA bhagavAne leAkeAne dharmopadeza ApyA. lAphA khelavA lAgyA ke, ahA! bhagavAna suMdara svaravALA che ane saguNasaMpanna che, paNa rUpathI rahita che. jo temane rUpa hAta tA saguNonI saMpatti hAta. bhagavAne temanA mAnasika abhiprAyane jANIne hajAra patravALuM kamaLa viSuvyuM. tenA upara pAte birAjyA. pachI devAne jevuM zreSTha rUpa hoya tevuM pAtAnuM atyaMta sAmya rUpa vikrutyuM". AkarSAyelA lAkA khelavA lAgyA: A temanuM svAbhAvika rUpa che. huM bIjAone (strIone) prAnIya na khanuM evA AzayathI bhagavaMta kurUpathI rahe che. kAraNake bhagavAna atizayathI ( =rUpaparAvatana Adi zaktithI ) sahita che. rAjAe paNa hyuM: ahA ! bhagavAna pAse A (=rUpaparAvartana Adi zakti ) paNa che. AthI vajIsvAmIe (rAjA vagerenI samakSa) sAdhuonA guNAnu varNana karyuM, arthAt tapu vagerethI sAdhuone pragaTa thatI zaktionuM varNa na karyuM.. tapaguNanA prabhAvathI sAdhuemAM evI paNa zakti pragaTe che ke jenAthI asaMkhya dvIpa--samudromAM na samAI zake teTalAM vaikriyazarIranAM adbhutarUpA vikurtI zake. pachI vAsvAmIe te divyarUpathI dharmadezanA ApI. pachI zeThe aneka kroDa dhana sahita putrIne svIkAravAnI vinaMtI karI. bhagavAne viSayAnI niMdA karI-viSayAnA bhAgathI thatA anartha samajAvyA. pachI kahyuM ke jo te mane IcchatI hAya tA dIkSA le. pachI zeThanI putrIe dIkSA lIdhI. padAnusArI labdhivALA bhagavaMte mahAparijJA adhyayanamAMthI viccheda pAmelI AkAzagAminI vidyAnA uddhAra karyAM. te vidyAthI (ane pUrve z2abhakadevAe Apela AkAzagAminI vidyAthI ) bhagavaMta AkAzamAM javAnI zaktivALA thayA. A pramANe guNA ane vidyAthI yukta bhagavaMta vihAra karatAM karatAM pUrva dezamAMthI uttarApathamAM padhAryA. tyAM dukALa thayA. ( eka gAmathI khIjA gAmamAM javAnA ) mArga paNa baMdha thaI gayA. tethI zramaNasa dha temanI pAse AvyA ane amArI rakSA karA evI vinaMtI karI. tethI vAsvAmIe paTavidyAthI viSuvelA paTamAM saMgha beThA. A vakhate gAyA carAvavA gayelA zayyAtara 1. jenA prabhAvathI vANI dUdha jevI madhura lAge = bahu game tevI labdhi.
Page #136
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 119 brAhmaNa tyAM AvI pahoMcyuM. teNe joyuM ke A sarva upaDavAnA che. AthI teNe dAtaraDAthI pitAnA mastakanI coTalI kApIne zrIvAsvAmIne kahyuM: he bhagavaMta! huM paNa Apane sAco sAdharmika thayo. A vakhate vAsvAmIe A (=nIcenuM) sUtra yAda karyuM: "sAdhue sAdharmika vAtsalyamAM, svAdhyAyamAM, caraNa-karaNamAM ane zAsananI prabhAvanAmAM udhamavALA hoya, A sUtrane yAda karIne temaNe zastrotarane paNa paTamAM laI lIdhuM. tyArabAda bhagavaMta AkAzamAM uDIne purikA nagarImAM padhAryA. tyAM sukALa hato. tyAM zrAvake ghaNA hatA, paNa rAjA bauddhadharmano upAsaka hato. tyAM jaina zrAvake ane bauddha upAsako vacce paraspara pota potAnA deva puSpa caDAvavA mATe spardhA cAlatI hatI. bauddha bhakto sarvatra parAbhava pAmatA hatA, arthAt jene adhikamUlya ApIne paNa pupe vecAtA laI letA hatA, ethI bauddhone bahuja alpa pupe maLatAM hatAM. tethI temaNe rAjA dvArA paryuSaNamAM jene pupo ApavAnI manAI karAvI. pupo na maLavAthI zrAvake khinna banI gayA. tethI AbAlavRddha badhA zrAvake vAsvAmI pAse gayA. vinaMtI karI ke, he bhagavaMta! Apa vidyAne jANe che. ApanA jevA zAsananAyaka hovA chatAM zAsananI laghutA thAya, te pachI bIjA kene zAsananI unnati karavAmAM samartha gaNavA? zrAvakoe A pramANe ghaNuM kahyuM eTale vAsvAmI AkAzamAM uDIne mAhezvarI purImAM gayA. tyAM hutAzana nAmanuM udyAna hatuM. tyAM dararoja kuMbhapramANa pupo thatAM hatAM. tyAM taDita nAmane maLI hate. te bhagavaMtanA pitAne mitra hatuM. teNe (vAsvAmIne AvelA joIne) saMbhramathI pUchyuM: Apa ahIM zA kAraNe padhAryA che? tethI bhagavaMte kahyuM: pupanI jarUra che. teNe kahyuMH Ape mArA upara upakAra karyo. bhagavaMte kahyuM huM AvuM tyAM sudhImAM tame puSpone bhegA karI rAkhe. pachI bhagavaMta laghuhimavaMta upara (padmadrahamAM rahela) zrIdevI pAse gayA. te vakhate zrIdevIe devanI pUjA mATe (hajAra patravALuM veta) kamaLa cUMdhyuM hatuM. teNe vAsvAmIne vaMdana karIne A mahApadma levAnI vinaMtI karI. vAsvAmI te kamaLa laIne hutAzana udyAnamAM padhAryA. tyAM bhagavaMte eka vimAna vikuvyuM. temAM puSpone kuMbha mUkyo. pate meTA kamaLanI nIce beThA, arthAt mastaka upara mahApadma rahe te rIte beThA. pachI bhaka devonA samUhathI parivarelA te bhagavaMta divya gIta-nRtyanI vanipUrvaka AkAza dvArA purikA nagarImAM padhAryA. (gIta-vAjiMtrayukta vimAnane AvatuM joIne) bauddho bAlavA lAgyA ke devo paNa amAruM uttama sAnnidhya kare che. artha (=pUjAnI sAmagrI) laIne nIkaLyA. te de bauddhonA maMdirane vaTAvIne jinamaMdiramAM gayA. tyAM temaNe mahotsava karyo. AthI lokene jenadharma upara atyaMta bahumAna bhAva thaze. rAjA paNa AkarSAIne zrAvaka thaye. zeSa kathAsaMbaMdha mUla Avazyaka TIkAmAMthI ja jANuM levo. ahIM prastuta (=upanaya) A che - jema vajAsvAmIe duSkALamAM saMghanI rakSA karIne sAdha
Page #137
--------------------------------------------------------------------------
________________ 120 zrAvakanAM bAra vrata yAne. rmika vAtsalya karyuM, tema bIjAoe paNa sAdharmika vAtsalya karavuM joIe. jo na kare. to aticAra thAya. aprabhAvanA eTale prabhAvanA na karavAne svabhAva. prabhAvanA eTale zAsanane. parAbhava vagere thatAM zAsananI unnati thAya tevI pravRtti karavI. temAM viSNukumAranuM daSTAMta. che. tenI kathA A pramANe che : kuru nAma deza hato. te deza saMpUrNa pRthvImAM sArabhUta hato, zreSTha ane dhanADhya janasamUhathI bharelo hato, Do kuLathI bharelAM nagaro ane gAmethI manahara hato. temAM bhatAM kamaLonI zreNivALA aneka sarovaro hatAM, agaNita khANanAM sthAne. hatAM. temAM devalokanA jevuM hastinAgapura nAmanuM nagara hatuM. te surabhavanothI alaMkRta. hatuM, vibudhajanone AnaMda karanAruM hatuM, aneka sabhAo ane pANIvALA sarovarothI manahara hatuM. te nagaramAM zatrurAjAo rUpI unmatta hAthIo mATe siMha samAna, zaraNe AvelA sAmaMta rAjAonA saMtApane zamAvavA meghavRSTi samAna, vadhatA pratApathI bhate, jaya pAmate, lakSamIthI viSNu samAna, svakula rUpa sarovaramAM padmasamAna pottara nAmane rAjA hato. sakala aMtaHpuramAM zreSTha evI javAlA nAmanI tenI rANI hatI. teNe potAnA rUpathI ratinA lAvaNyane, vilAsane ane vAsagRhane paNa jItI lIdhuM hatuM. tenI sAthe. bhavAMtaramAM upArjita puNyasamUhathI prApta karela, DAhyA puruSone prazaMsanIya, 3jI mATe sArabhUta evA pAMca prakAranA viSaya sukhane anubhavatA te rAjAne keTalAka kALa pasAra che. ekavAra sukhazayyAmAM alpanidrAthI jenAM be netro mIMcAyelAM che evI mahAdevI. javAlAe rAtrinA chellA pahoramAM svapnamAM potAnA kheLAmAM beTheluM siMhanuM baccuM joyuM. tenuM zarIra vAdaLarahita rAtrinA caMdrakiraNonA samUha jevuM sapheda hatuM. tenA skaMdhapradeza upara pILA raMgano kesarAne samUha zobhI rahyo hato. ethI te vijaLInA vartulathI alaMkRta zaradaRtunA vAdaLA jevuM dekhAtuM hatuM. svapna joyA pachI te prabhAte vAgelA maMgalavAjitranA vanithI jAgI gaI. te kALane yaMgya sava kAryo karIne parama 1. ahIM mA zabdane zobhA artha karIne A artha karyo che, ramA zabdano lakSmI atha karIne lakSmIdevInA nivAsavALA kamaLo evo artha paNa thaI zake. 2. ahIM pura zabdane devakane pakSamAM deva atha che ane nagaranA pakSamAM paMDita artha che. diku zabdane devalokanA pakSamAM deva artha che ane nagaranA pakSamAM vidvAna artha che. roDa zabdamAM devalokanA pakSamAM sabhAo ane apsarAonA samUhathI manahara ema artha karavo. nagaranA. pakSamAM ahIM lakhela artha samajavo. 3. mULagraMthamAM ahIM kayo zabda che. lokamAMga lokAkAzamAM chavo paNa che ane acho. paNa che. lekamAM jIvo che eTale lokane jIvaleka kahevAya, lokamAM ajI che mATe ajIvaloka paNa. kahevAya. temAM ahIM jIvalekamAM sArabhUta che ema zabdArtha thAya. bhAvArtha to lakhe che te samajavo.
Page #138
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 121 AnaMdathI pUrNa te patinI pAse gaI ane svapnanI vigata kahI. patie svapnazAstranA anusAre vicArIne uttama putrane janma thaze ema tene kahyuM. AthI tenA manamAM anupama harSa thaye. te ja kALe utpanna thayelA garbhane teNe sukhapUrvaka dhAraNa karyo. tene je samaye je je dehalA ( =IcchA thatA hatA te samaye te te badhA dehalA pUrNa karavAmAM AvatA hatA. garbhane kALa pUrNa thatAM teNe devakumAra samAna putrane janma Apyo. priyaMkarikA nAmanI dAsIe rAjAne abhinaMdana ApyA, arthAt putrajanmanI vadhAmaNI ApI. rAjAe tene IcchAthI adhika InAma ApyuM. pachI rAjAe badhA lokone harSa utpanna karanArI vadhAmaNI zarU karI. te A pramANe hatIH- vadhAmaNImAM sthAne sthAne vezyAone samUha madirApAtra pIne nRtya karI rahyo hato, vagADavAmAM AvatA vividha vAjiMtronA avAjathI saMpUrNa brahmAMDa baheruM thaI gayuM hatuM, baMdIone (=maMgala pAThakono) samUha vividha stutio bolI rahyo hato, vadhAmaNImAM AkhuM nagara jANe ke dAnamaya, harSamaya, suMdara utsavamaya ane gIta vagere vilAsamaya thaI gayuM hatuM. tithi, nakSatra, yoga, karaNa, vAra ane lagnaharA A badhuM zubha hatuM tyAre bALakanuM viSNukumAra evuM nAma rAkhyuM. samaya jatAM viSNukumAra zarIranI puSTithI ane kalAnA samUhathI vRddhi pAmyo. sakalajanone prazaMsanIya yauvanane pAmyuM. yauvanavayamAM varta te mAtA-pitAnI sevAmAM tatpara raheto hato. popakAramAM parAyaNa hato. kyAreka divasanI jema mitramaMDalathI yukta te praznottara vagere vinodathI kALa pasAra karato hato. kyAreka lakSamaNanI jema strIonI sAthe rahIne vividha vilAsa karIne kALa pasAra karato hato. (lakSmaNanA pakSamAM rAmAnujAta eTale rAmacaMdrajInI sAthe rahIne) kyAreka samRddha rAjAnI jema sarva viSayasamUhavALe te anupama sukhasamUhanuM sevana karIne samaya pasAra karato hato. (rAjAnA pakSamAM viSaya eTale deza.) A pramANe teNe keTalAka kALa pasAra karyo. ekavAra javAlA rANIe pharI paNa cauda mahAsvapnothI sUcita devakumAra jevA sukumAra putrane janma ApyuM. tenA paNa janmamAM rAjAe mahotsava karyo. yogya samaye tenuM mahApadma evuM nAma pADayuM. zuklapakSanA caMdranI jema kaLAonI sAthe zarIrapuSTithI te vadhavA lAgyA. keme karIne te sakala lokenA manane haranAruM yauvana pAmyuM. te rAjAone jItavAnI IcchAvALo che ema vicArIne pitAe tene yuvarAja banAvyuM. A tarapha ujajainI nagarImAM zrIdharma nAmano rAjA hatA. teno namuci nAmane maMtrI hate. ekavAra te nagarImAM munisuvratasvAmInA ziSya ane aneka munigaNathI parivarelA suvrata nAmanA sUri padhAryA. mahela upara namucimaMtrInI sAthe rahelA rAjAe nagaranA - 1 divasanA pakSamAM mitramaMDala eTale sUyamaMDala.
Page #139
--------------------------------------------------------------------------
________________ 122 zrAvakanAM bAra vrata yAne lokone potapotAnI vibhUtithI sUrine vaMdana karavA mATe jatA joyA. rAjAe maMtrIne pUchayuM? A toke akALe utsavamAM kyAM jAya che? namucie kahyuM : he deva! savAranA azva khelAvavA mATe gayelA meM sAMbhaLyuM che ke ahIM udyAnamAM kaI zramaNo AvelA che. AthI tene A bhaktajana tenI pAse jAya che. rAjAe kahyuMH ApaNe paNa jaIe. namucie kahyuMH Apane tyAM zA mATe javuM che? je dharma sAMbhaLavAnI icchAthI javuM hoya te ame ja vedamAM kahela ane sarvalokane saMmata evo dharma kahIe chIe. rAjAe kahyuM: tame dharma kaho cho e vAta sAcI che. paNa te mahAtmAone paNa jevA joIe, tathA teo ke dharma kahe che te jANavuM joIe. namucie kahyuM? jo ema hoya te jaIe. paNa tyAM jaIne tamAre madhyastha rahevuM, jethI huM temane vAdathI jItIne niruttara karI dauM. rAjAe "ema ho" e pramANe svIkAra karyo eTale sAmaMta rAjAo vagere lokonI sAthe teo tyAM gayA. tyAM pahelAM AvelA nagaranA lokone dharmadezanA karatA ane tArAnA samUhathI parivarelA caMdranI jema munimaMDalanI vacce rahelA suvratasUrine joyA. temane praNAma karIne rAjA vagere yogya sthAne beThA. eTale namucimaMtrIe ociMtuM ja sUrine kahyuM : barobara vicAratAM tame paramArthanA jJAnathI rahita cho. kAraNa ke tame e pratyakSa anubhavAtA AnaMda svarUpa viSayasukhane choDIne sarva sAdhuoe jene dUSita mAnya che ane viziSTa janee jeno tyAga karyo che evA jinadharmane svIkAra karyo che, tathA pitAnI saMpattine choDIne bhikha mAge che, athavA melathI malina dehavALA, apavitratAnA kAraNe pizAcatulya, mastaka ane dADhInA muMDanavALAone A keTaluM che ? arthAt evA aneka dezothI bharelA che. vaLI-he mUDha! jyAM traNa puruSonI (=brahmA, viSNu ane maheza e traNanI) pUjA thatI nathI, agnimAM havana thatuM nathI, brAhmaNone dAna thatuM nathI, te dharma kevI rIte hoya? A sAMbhaLIne aho ! A mUkha ane zaTha che, vicAryA vinA belanAro che, AthI AvAne uttara ApavAthI zuM? ema vicArIne AcArya mUMgA rahyA. kAraNa ke kahyuM che ke-"saraLa vidvAna abhigamya che, eTale ke paricaya karavA yogya che, zaTha vidvAnamAM pramAda na kara, arthAt zaTha vidvAnathI sAvadha rahevuM, saraLa mUkha anukaMpA karavA yogya che, arthAt saraLa bhUkha upara karuNu karavI, zaTha bhUkha sarvathA tyAga karavA cogya che, arthAt zaTha bhUkhathI dUra rahevuM." AcArya kaMI bolyA nahi eTale namucie vicAryuM : muMDiyo pratibhAthI (= hAjara javAba ApavAnI zaktithI) rahita che, ethI uttara ApI zaktA nathI. Ama vicArIne te mazkarI karavA mATe vAraMvAra te ja bolavA lAgyo. AthI sUrie tene kahyuMA pramANe asaMbaddha kema bole che? je vAda karavAnI zakti hoya to pAMca avayavavALA vAkyanA upanyAsathI pUrvapakSa kara. A 1. nyAyavAkyanA pratijJA, hetu, udAharaNa, upanaya ane nigamana e pAMca avaya che.
Page #140
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 123 vakhate eka ziSya caraNomAM paDIne vinayapUrvaka vinaMti karIH he bhagavaMta! A vaLI keNa che? ke jenI sAthe Apa vAda zarU karo cho, arthAt AvA sAmAnya mANasa sAthe Apane vAda na zobhe. kAraNa ke jemanA gaMDasthalamAM madane pravAha vegathI vahI rahyo che, enI gaMdhathI bhamarAo jemanA gaMDasthala para vaLagelA che, evA balavAna zreSTha hAthIo jemanA eka prahArathI paNa nIce paDI jAya che, tevA siMhano paga zuM mRgalAo upara zebhe? mATe AkSepathI (=pUrva pakSathI) sayuM. Apa mane Adeza Ape, jethI enA vAdagarvane huM dUra karuM. gurue tene rajA ApI. pachI teNe maMtrIne kahevAnuM zarU karyuM. te A pramANe - te "viSaya sukha AnaMda svarUpa che" ema je kahyuM te asaMbaddha cheH asatya che. kAraNa ke jemanAmAM suviveka atizaya ulasI rahyo che tevA lokone viSayasukha viSanA vikArasamAna ja jaNAya che. suvivekI jIvo viSaya viSe jevI vicAraNA kare che te aMge vyAse kahyuM che ke- "viSa jevA viSayo eka eka paNa enuM sevana karanArane haNe che, to pachI je viveka rahita AmA pAMcane ekI sAthe seve che tenA mATe zuM kahevuM??? jo ke mahAdhIna cittavALA bIjA jIvane viSayasukha AnaMdarUpa lAge che, te paNa temane te sukha vidyullatAnA vilAsanI jema thaDe kALa ja maLe che. kAraNa ke kahyuM che ke "saMsAramAM sArA viSayenA saMgathI je lezamAtra sukhAsvAda maLe che, te paNa aMte viyegavALo hevAthI ApattiomAM agresara che. vaLI-maithunanuM sukha, zaTha mANasa sAthe mitrI, saMdhyAno raMga, IdradhanuSya, kalikAlamAM yauvana ane jIvana- A badhuM anitya che. vaLI te "sarva sAdhuoe jaina dharmane dUSita mAnya che" ema je kahyuM te paNa barAbara nathI. kAraNa ke jIvahiMsAnA tyAgarUpa dharma sarva sAdhuone paNa saMmata ja che. kahyuM che ke-"ahiMsA, satya, acaurya, parigrahano tyAga ane maithunano tyAga A pAMca sarva dharmacArIo mATe pavitra che, arthAt sava sAdhuonI Atmazuddhi karanAra che." "viziSTa lekae jaina dharmano tyAga karyo che? ema je kahyuM te paNa asaMgata che. kAraNa ke badhAya dharmonuM mULa dayA che. te dayA saMpUrNa paNe jainadharmamAM ja che. kAraNa ke jenadharmamAM jIvatattvanuM yathArtha jJAna thAya che, bIjA keI dharmamAM jIvanuM yathArthajJAna thaI zakyuM nathI. mATe viziSTa lake dharmanA saMpUrNa phalanI IcchAthI jainadharmane ja Adara kare che. vaLI-"patAnI saMpatti choDIne bhikha mAgo cho" vagere je kahyuM te dUSaNa ja nathI. kAraNa ke lakSamIne tyAga kare ane 1. a.cA namucine pUvapakSa karavAnuM kahyuM hatuM, mATe ziSya kahe che ke pUrvapakSa karavAnI jarUra nathI. 2. badhAja kALamAM yauvana anitya che. Ama chatAM kalikAlamAM AyuSya ghaNuM ochuM hevAthI vizeSa anitya che. mATe ahIM kalikAlane ullekha karyo che.
Page #141
--------------------------------------------------------------------------
________________ 124 " zrAvakanAM bAra, vrate yAne bhikha mATe paribhramaNa karavuM e sarva dhArmika lokone ISTa che. te A pramANe - lakSmI sarvakaTenuM mULa hovAthI jIve choDI devI joIe. kahyuM che ke-je vidyamAna sahAyakane prApta karavA lAyaka che, arthAt jene sahAyaka laI le che, jemAM kheda che, jemAM mahAbhaya che, vipatti jevI te saMpattionuM te zuM che ke je duHkha mATe na thAya? arthAt saMpattithI je kaMI maLe che te badhuM duHkha mATe thAya che. bhikSA te viziSTaguNavALI hovAthI upAdeya che. RSioe kahyuM che ke- "saMnyAsIoe AcarelI, pavitra, mukha vagerethI niMdAyelI ane sarva pApono nAza karanArI mAdhukarI vRttine Acare." tathA-"bahaspati jevA paNa ekanI pAsethI anna laIne bhejana na kare, mleccha kuLamAMthI paNa anna laIne mAdhukarIvRttine ja Acare." "malathI malina dehavALA" vagere je kahyuM temAM paNa sAdhuo mela dhAraNa kare e dUSaNa nathI. kAraNa ke zAstramAM munione snAna karavAno niSedha karavAmAM AvyuM che. tamArA RSioe racelA zAstramAM kahyuM che ke-"ranAna kAmadevanA garvane kare che, arthAt snAnathI kAmanI vRddhi thAya che, snAnane kAmanuM (=kAmavAsanAnuM) paheluM sAdhana kahyuM che. tethI kAmane choDIne damanamAM rata banelA sAdhuo snAna karatA nathI." tathA tamArA AgamamAM ja " brahmacArI sadA pavitra hoya che" ItyAdi kahIne "brahmacArIo azuci hoya che" evA tArA kathanane niSedha karyo che. mastaka-dADhInuM muMDana paNa zAstramAM kahyA pramANe pAlana karanArA sAdhuone bhUSaNa che, dUSaNa nathI. vaLI-"traNa puruSonI jyAM pUjA na thatI hoya" vagere je kahyuM te aMge jaNuMvavAnuM ke- vikSita (=brahmA-viSNu-maheza) traNa puruSanI pUjA karavI egya nathI. kAraNa ke te traNa bIjA puruSonI jema rAgAdithI yukta che. strIne svIkAra vagere cihno rAgAdithI rahita hoya te na ghaTI zake. kahyuM che ke-"hAsya, gIta, nRtya vagerenA vistAravALe ke rAgI che. jenA hAtha zastrothI vyagra che evo je bIjo puruSa che te dveSa kare che. saphaTikanA jevI nimala adrAkSanI mAlAne dhAraNa karato puruSa mehavALA=ajJAna che. paNa (he jina!) tArAmAM te (rAga-dveSa-ajJAnatAnAM) cina nathI, AthI tuM sarvajJa ne vItarAga che ? agnimAM havana karavuM e paNa jIvahiMsAnuM kAraNa hovAthI sAruM nathI. tamArA AgamamAM agnine pAMca zUnAmAM ulekha hovAthI agni jIvahiMsAnuM kAraNa che. kahyuM che ke khAMDaNa, ghaMTI, cule, pANIne ghaDe ane sAvaraNa A pAMca gRhasthanAM katalakhAnAM che. tenAthI gRhastha svargamAM jato nathI. AmAM hiMsA 1. avadhUta eTale saMnyAsI. saMnyAsIe AcarelI hovAthI mAdhukarIvRtti paNa upacArathI avadhUta kahevAya.
Page #142
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 125 hovA chatAM vedavihita anuSThAna hovAthI svarga mATe thAya ema na kahevuM. vyAse kahyuM che 'ke-"yajJastabha UbhuM karIne, pazuono vadha karIne tathA lohIne kAdava karIne je svargamAM javAtu hoya te narakamAM keNa jAya? mokSArthIe pAtrane dhIne dAna ApavuM joIe, game tene nahi. viSayavirAga vagere guNethI yukta pAtra prazaMsanIya che. kAraNa ke te ja saMsAra sAgaramAM paDatA lokenuM rakSaNa karavA samartha che. kahyuM che ke -"viSayarAgI viSayamAM Asaktane, dhanavALo dhanavALAne, gharavALe gharavALAne ane AraMbhavALa AraMbhavALAne na tArI zake. kAraNa ke tulya diSavALo na tArI zake. (1) viSayarAgI viSaya virAgInI, dhanavALo dhana rahitanI, gharavALo ghararahitanI ane AraMbhavALo AraMbharahitanI citA karIne ( = sevA karIne) bhavasamudrane tarI jAya." (2) A brAhmaNanuM mana viSayarUpa viSathI bhareluM hovAthI brAhmaNo pAtra kevI rIte bane ? A pramANe AghAtajanaka hArathI sabhAmAM niruttara karAye eTale te sAdhuo upara atizaya TheSavALe . AthI rAte talavAra kheMcIne munighAta mATe AvyA. devatAe tene khaMbhita karI dIdho. savAre te Azcaryane joIne ane muninI pAse dharma ane adharmanuM phala sAMbhaLIne rAjA ane loka upazAMta thayA ane jenadharmane svIkAra karyo. apamAnita thayela namuci vila thaIne hastinAgapura gaye. tyAM te mahApa sajAne maMtrI . te vakhate mahApadyane siMhabala nAmane duSTasAmaMta viSama (=zatru praveza na karI zake tevA) killAnA baLathI dezane upadrava karato hato. tethI mahApadma namucine pUchayuM: siMhabalane pakaDavAno koI paNa upAya tuM jANe che? namucie kahyuM sArI rIte jANuM chuM. pachI namuci tenA dezamAM jaIne kuzaLa upAyathI killAne bhAMgI nAkhe. pachI siMhabalane pakaDIne mahApa pAse AvyA. atyaMta tuSTa thayelA rAjAe kahyuMH varadAna mAga. maMtrIe kahyuM. jyAre mAguM tyAre Apaje. A pramANe mahApadma yuvarAjapaNAnuM pAlana karatA hatA tyAre koIvAra tenI mAtA javAlAe jinezvarane ratha karAvyuM. bIjI lakSamI nAmanI zakyamAtAe brahmAne ratha karAvyuM. pahelAM ke ratha pheravavo e viSe te baMne vacce paraspara vivAda the. AthI pottara rAjAe baMne ratha aTakAvI dIdhA. tethI tene (=pahelAM jinarathane pheravavAmAM na Avyo tene) ja potAnI mAtAnuM apamAna mAnatA mahAparva kumAra kahyA vinA ja mahAjaMgalamAM gayA. tyAM tApasanA AzramamAM keTalAka divasa rahyo. caMpAnagarInA rAjA janamejayane kALarAjA sAthe yuddha thayuM. temAM janmajya rAjA mRtyu pAmyo. aMtaHpura vagere parivAra bhayathI judI judI dizAmAM bhAgI gayo. janmajayanI nAgavatI nAmanI priyA pitAnI manAvalI nAmanI putrInI sAthe te ja tApasanA 1. athavA mAranI sAme mAra maLavAthI.
Page #143
--------------------------------------------------------------------------
________________ 126 zrAvakanAM khAra tratA yAne AzramamAM AvI. tyAM mardanAvalI ane mahApadmane pahelI ja vAranA danamAM paraspara anurAga thayA. kulapatie ( parasparanA anurAgathI viparIta banAva banI javAnA bhayathI ) mahApadmane AzramamAMthI rajA ApI. te tyAMthI siMdhunaMdana nagaramAM gayA. e samaye tyAM udyAnamAM vasaMta utsava cAlI rahyo hatA. tethI nagaranI strIe krIDA karatI hatI. te krIDAnA kolAhala sAMbhaLI rAjAnA eka hAthI AlAnastaMbhane ukheDIne tophAna karavA lAgyA. kAI puruSa tene vaza karI zako nahi. e hAthI udyAnamAM krIDA karatI strIonI najIka AvyA. akasmAt bhaya AvavAthI te strIe nAsI zakI nahi, tethI tyAM ja rahIne mATA svarathI peAkAra karavA lAgI. teonA pAkAra sAMbhaLI mahApadma tyAM doDI AvyA ane hAthIne vaza karI lIdhA. A rIte krIDA karatI nagaranI strIene madonmatta mahAna hAthIthI bacAvIne mahApadma e hAthIne AlAnastaMbha pAse laI AvyA. tyAMnA rAjAe mahApadmanA saMbaMdha jANIne potAnI seA kanyAe tene paraNAvI. te manathI sadA ja madanAvalIne ja dhAraNa kare che. te viziSTa sukhapUrvaka tyAM ja rahyo. ekavAra rAte sUtelA tenu vegavatI nAmanI vidyAdhara srIe apaharaNa karyuM. mahApadmanI nidrA dUra thatAM vidyAdharIe ene apaharaNanuM kAraNa jaNAvyuM. pachI te tene vaitADhyaparvata upara sUrAiT nagaramAM laI gaI, ane iMdradhanuSa nAmanA vidyAdhara rAjAne sAMpyA. teNe peAtAnI patnI zrIkAMtAthI thayelI jayakAMtA nAmanI putrI tene paraNAvI. jayacaMdrAnA mAmAnA dIkarA gaMgAdhara ane mahIdhara nAmanA zreSTha vidyAdharA jayakAMtA mahApadmane paraNI che ema khabara paDatAM mahApadmanI sAthe yuddha karavA sUrAya nagaramAM AvyA. mahApadma te khanene jItI lIdhA. pachI krame karIne mahApadma vaitADhyaparyaMtanI bane zreNine potAne AdhIna karIne sa vidyAdharAnA adhipati banyA. madanAvalI vinA tene jarAya Anada AvatA nathI. ekavAra te kAI bahAnAthI te ja tApasanA AzramamAM gayA. tyAM tApasAe zreSTha puSpa ane phUla vagerethI tenuM sanmAna karyuM. tyAM ja AvelA zadhanuSanA putra janamejaye ene maDhanAvalI ApI. atyaMta harSane dhAraNa karatA mahApadma tene paraNyA. pachI vidyAdhara cakravartInI samRddhithI sahita te mahAna ADaMbarathI hastinAgapura gayA. maMgalapAThaka leAkeAthI prazaMsA karAtA teNe nagaramAM praveza karyAM. teNe praNAma vagere ucita bhakti karIne lAMbAkALanA viyAgathI du:khI thayelA mAtA-pitAne ane viSNukumArane AnaMda pamADyo. A vakhate te ja munisuvratasvAmInA ziSya suvratasUri tyAM padhAryA. te kSamArUpI srInA phulagraha (kuLanA ghara ) hatA, namratArUpI kalpavRkSanA naMdanavana hatA, saraLatA-rUpI dhananA nidhAna hatA, muktirUpI velaDInA AlaMbana hatA, taparUpa lakSmInA krIDA-gRha hatA, saMyamarUpI sevakanA svAmI hatA, satyarUpI baMdhunA sahAyaka hatA, supavitratArUpI. parAga mATe dvivyavRkSanA puSpa hatA, niSparigrahatArUpI kariyANAnI bajArabhUmi hatA,
Page #144
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 127 brahmacaryarUpI zaNagAra mATe yuvAvasthArUpa hatA. pitAnA udyAnapAlaka pAsethI suvratasUrinuM Agamana jANIne viSNukumAra, mahApadrakumAra ane anya parivAranI sAthe pakvottara rAjA vaMdana mATe AvyA. tyAM AvelA rAjAe parivAra sahita traNa pradakSiNA ApIne AcAryane vaMdana karyuM. AcArya kAmadevanA vijayathI jANe ke jayapatAkAne pakaDI hoya tema karakamalathI pakaDIne mukhapradezamAM rAkhelI mukhavastrikAthI dIpatA hatA, jamaNI tarapha mUkelA rajoharaNathI zobhatA hatA, ane padmAsana Asane beThelA hatA. AcArye paNa pApamalanA samUhane devA mATe jala samAna dharmalAbhathI rAjAne AnaMda pamADyo. pachI rAjA cogya sthAne beThe. bhagavaMte kahyuM- he bhavya ! A saMsArarUpI sAgara pAra pAma duSkara che. A saMsAra sAgara janma-jarA-maraNarUpI bhayaMkara jalacara prANIothI bhayaMkara che, jene zArIrika-mAnasika duHkharUpa sAme kinAro dUra che evA jalathI paripUrNa che, cAragatirUpI mahAna AvartAthI bhayaMkara che, temAM manarUpI duSTapavanathI prerAyelA viSayerUpI AvartethI capaLa idriArUpI vahANa hAla-Dala thaI rahyuM che, A saMsAramAM samudranA madhyabhAgamAM paDelA rananI jema manuSya bhava durlabha che. viSayasukha viSanI jema vipAkamAM kaTu che. jAMonI jema karma pariNatio niraMtara phelAya che. magaramaccha vagere dUra jalacara prANIonI jema bhayane lAvanAra rAga-dveSa vagere uchaLe che. UMDA pAtAlanA jevo narakasamUha atizaya duHkhathI bharelo (zAstramAM) saMbhaLAya che. vaDavAnalanI jema atizaya dAhane hetu kaSAyarUpI agni vadhI rahyo che. viSavelaDInI jema strIo lokone vyAkuLa banAve che. mATe A saMsAra samudrane taravAnI IcchAthI tIrthaMkarapraNIta sudharmarUpa vahANamAM (besavAno prayatna kare. A sudharmarUpI vahANa vividha vratarUpI pATiyAnA samUhathI baMdhAyeluM che, jJAnarUpI nAvikathI suzobhita che, samyakatvarUpI madhyastaMbhathI zebhita che, prazasta adhyavasAyarUpI vAyuthI paripUrNa evA vividha tapa ane anuSkAnerUpI tapaTathI yukta che, sAme kinAre Avela mekSapurImAM nivAsa karavAnI IcchAvALA munijanarUpI vaNikajananA samUhathI yukta che. vaLI ahIM cidarAja pramANa A lekamAM rahelA lokone eka mekSapurIne choDIne bIje kyAMya sukha nathI. mokSapurIne mArga sAdhudharma ane gRha dharma ema be prakAra che. pahele mArga pAMca mahAvratanA pAlanarUpa che ane ati muzkelIthI jaI zakAya te che. kAraNa ke temAM ghaNA prakAranA pariSaha ane upasargo sahana karavAnA hoya che. haMmezAM akhaMDa pariNAmethI gurunI parataMtratA svIkAravAnI hoya che. moharUpI pizAcane jItavAnuM hoya che. pAMca indriyano nigraha karavAnuM hoya che. kAmarUpI hAthIne haNavAno hoya che. kaSAyarUpI dAvAnalane zAMta karavAnuM hoya che. jo ke A meTA raste manamAM kaSTarUpa lAge che, te paNa te mArga jaladI mokSapuranI prApti kare che = ekSapuramAM pahoMcADe che. jinee bIje mekSa mArga aNuvrata vagere bAra prakArano kahyo che. temAM ghaNuM bhAMga hovAthI game te bhAMgAthI tene svIkAra thaI zakate
Page #145
--------------------------------------------------------------------------
________________ 128 .. zrAvakanAM bAra vrate yAne hovAthI te mArga sukara che. paraMtu te mArga mokSapurImAM jaladI pahoMcADato nathI. tethI vIra mANasoe mekSipurImAM jaladI javAnI IcchAthI pahelA ja mArgane Azraya lIdhe che. A sAMbhaLIne paDyottara rAjA jAti, janma ane maraNa AdinA parivartanathI virakta banya, arthAt tene saMsAra upara vairAgya thaye, mekSamAM nivAsa e parama-- sukhamAM nivAsarUpa che ema sAMbhaLIne tene mokSanI prabaLa IcchA thaI, ullasita. banelA jIvavIryathI tene sarvaviratino pariNAma che, AthI teNe vinayathI aMjali joDIne kahyuM he bhagavaMta! pitAnA rAjya upara viSNakumAra vagere kaIne besADyA. pachI ApanI anujJAthI ApanI pAse ja sarvakarmarUpI malane jovAmAM kuzaLa evI dikSAne laiza. bhagavaMte kahyuM he devAnupriya! jIvone zubhakAryane avasara ghaNuM. vidanavALo hoya che. bhavyajIne A (= dIkSA svIkAra) karavA yaMgya che. tethI kyAMya mamatva karIza nahi. pachI te gurune praNAma karIne nagaramAM gaye. potAnA ghare jaIne teNe mukhya saMbaMdhIonI sAthe viSNukumArane ane maMtrIone bolAvyA. pachI temane saMbodhIne rAjAe kahyuM-bhagavaMta vaDe varNavAyelI saMsAranI asAratA tamAe sAMbhaLI ja che. tethI lAgaNIzIla mANasane saMsAramAM rahevuM nathI, enA mATe saMsArano ucacheda karavo e ja zreyaskara che. AthI huM vikumAra rAjyAbhiSeka karyA pachI. dIkSA laIne manuSyabhava vagere sAmagrIne saphaLa karavAne icchuM chuM. tethI kumAre kahyuM : he pitAjI! huM zuM Apane apriya che? jethI kiMpAiphalanI jema prAraMbhamAM madhura ane pariNAme bhayaMkara evA ApanA rAjyane mArA upara nAkhIne Apa svayaM pariNAme suMdara ane sakala karmorUpI vyAdhine dUra karavAmAM kuzaLa dIkSArUpI mahAna auSadhine svIkArazo. tethI huM paNa jaladI ja ApanI sAthe dIkSA laIza. rAjAe tene dIkSA. levAne Agraha jANIne mahApadyane bolAvIne kahyuM: he putra ! tuM rAjyane svIkAra kara, jethI huM saghaLA saMgono tyAga karIne dIkSAne pALuM. teNe kahyuM he pitAjI ! Apa. (rAjya svIkAravA) viSNukumArane kaho, jethI huM tene dAsa banuM. rAjAe kahyuM: he vatsa! viSNukumAra rAjya leto nathI. te te mArI sAthe ja dIkSA leze. AthI "devanI. jevI AjJA" ema kahIne mahApadma mauna rahyo. pitAe samasta sAmaMta rAjAonI saMmatithI. badhI rIte vizuddha divase mahAna ADaMbarathI atizaya vizuddha lagnano samaya thayo tyAre mahApadmano rAjyAbhiSeka karyo. svayaM trika, catuSka, caro vagere sthAnomAM (jene dhana vagerenI jarUriyAta hoya te laI jAo evI) ghoSaNApUrvaka garIba, anAtha vagere lokone ghaNuM dAna apAvyuM. mahAna ArAdhya zrItIrthakara bhagavAnane paNa pUjya evA zrI zramaNasaMghanI pUjA karI. sarva jinamaMdiromAM aSTAkSika mahotsava karAvyuM. prazasta divase jenI pAchaLa aneka rAjAo vagere cAlI rahyA che evo te vikumAranI sAthe sUrinI pAse gaye. bhagavaMte yathAyogya vidhithI viSNukumAranI sAthe tene dIkSA ApI. pachI rAjA vagere
Page #146
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 129 lokee viSakumAra sahita tene vaMdana karyuM. pachI gurue dharmadezanA zarU karI. A saMsAramAM manuSyabhava, dharmazravaNa, dharmazraddhA ane saMyamamAM sAmarthya (=saMyamanA pAlana mATe vIyaeNllAsa jAga) e cAra dharmanAM mukhya kAraNa che ane te durlabha che, ItyAdi dezanA ApI. padmottara munie keme karIne tevA prakAranA (viziSTa) kSayopazamathI thoDA ja kALamAM baMne prakAranI zikSAne abhyAsa karI lIdhuM. te viSayamAM virakta hovAthI gItArthane (=gItanA viSayane) tyAga karyo hovA chatAM mukhya gItArtha thayA. samaya jatAM sarvaghAtI karmono kSaya karIne bhUtakALa-bhaviSyakALa-vartamAnakALanA sarvaparyAthI sahita leka ane alakane prakAzita karanAruM kevalajJAna prApta karyuM. mahApadma rAjAne paNa AyudhazALAmAM cakaratana utpanna thayuM. teNe sarva dizAomAM vijaya meLavIne bharatakSetranA chakhaMDa sAdhyA. AthI te navame cakravartI thayo. pUrve taiyAra karelA te banne ratha nagarImAM hajI sudhI pheravavAmAM AvyA na hatA. atyAre jinarathane nagarImAM pahelo pheravIne teNe mAtAne saMtoSa pamADavA sAthe zAsananI prabhAvanA karI. tyArathI aneka lokoe jinazAsanane svIkAra karyo. teNe saMpUrNa bharatakSetranI bhUmi aneka jinamaMdirathI vibhUSita karI. pottara muni keTaleka kALa sudhI kevalI paryAyathI vicarIne nirvANa pAmyA. viSNukumAra munie vividhatapa karIne zarIrane zeSavI nAkhyuM. jJAna-darzanacAritranA paryAyothI vRddhi pAmatA temane vaikiyakaraNa, AkAzamAM gamana vagere vividha labdhio utpanna thaI. AmAM kaMI Azcarya nathI. pratyeka paLe niraticArapaNe sarvavirati dharmanI ArAdhanA karatA sAdhuone labdhio utpanna thAya che. kahyuM che ke sAdhuo kSaNamAM potAnI caraNarajathI sarvarogone nAza karI zake, ghAsanI aNImAMthI traNa bhuvanane vismama pamADe tevA Icchitane ApI zake. (1) dharmathI ratnayukta suvarNanI vRSTi karI zake, Azcaryajanaka ane bhayaMkara hajAre moTI zilAone pADI zake. (2) A tarapha svaziSyothI parivarelA suvratasUri mAsakalpanI maryAdAthI vihAra karatAM karatAM comAsAnA najIkanA divasomAM hastinAgapura padhAryA. bahAranA udyAnamAM sthiratA karI. rAjA vagere loke temane vaMdana karavA mATe AvyA. temaNe dharmakathA zarU karI. dharmakathAmAM mithyAtva vagere padArthonI niMdA karI, ane sabhyatva vagere padArthonI prazaMsA karI. tethI tIrthakaranA vacanane yathArtha jemaNe jANyuM che evA keTalAkae dIkSA lIdhI, bIjA keTalAka zrAvaka thayA. A vakhate namuci maMtrIne pUrvanuM vaira yAda AvyuM. ethI tene sAdhuo upara tIvra gusso AvyA. ethI te sAdhuonAM (jenAthI sAdhuone herAna karI zakAya tevA) chidro jevA lAge. eTalAmAM comAsAne samaya AvI gayo.
Page #147
--------------------------------------------------------------------------
________________ 130 zrAvakanAM bAra vrate yAne comAsAmAM mArgomAM cAlavuM muzkela thaI jAya che. kAmAtura virahI leke sukAya che. jANe ke baLavAna zatru unALAne jItIne hoya tema, arthAt unALAne jItI levAthI AnaMda vyakta karatA hoya tema, megha garjanA kare che. jANe ke malinana (= vAdaLanA) udayane joIne hoya tema, arthAt melI vastunA (=vAdaLanA) udayane joI zaktA na hoya tema, haMse ahIMthI mAnasa sarovaramAM jatA rahe che. pahelAM mAsakalpathI vihAra karanArA paNa sAdhuo eka sthAnamAM rahenArA thAya che. AvA varSAdanA samaye munijana upara gusse thayelA namucie pUrve svIkArela varadAna rAjA pAse mAgyuM. rAjAe varadAna ApyuM ane kahyuMH tane je ISTa hoya te kahe. teNe kahyuMH vedamAM kahelA vidhithI huM yajJa karavAne icchuM chuM. tethI teTalA divasa potAnuM rAjya mane Apo. satyapratijJAvALA rAjAe rAjya ApyuM. aMtaHpuramAM praveza karIne svayaM rAjA thaIne rahyo te rAjA banyA eTale eka te jaina sAdhuone choDIne badhA dharmanA sAdhuo tenI vadhAmaNI karavA mATe AvyA. A vakhate te ja (=vadhAmaNI mATe na AvyA e ja) chidrane meLavIne munione bolAvIne kahyuM mArA dezamAMthI cAlyA jAo, hamaNuM mArA nagaramAMthI jatA rahe. sarvalakane saMmata ane ucita je lokAcAra tenuM paNa tame ullaMghana karanArA che, AthI tamAruM mukha paNa jovA lAyaka nathI. tathA tamAro AcAra nItizAstrathI paNa viruddha che. kahyuM che ke - "" jo ke kuzaLa yogI pRthvIne doSavALI jue che, to paNa lakika AcArene manathI paNa na u9laMdhe. vaLI- "parIkSakoe lekika viSayane (=vyavahArane) lokanI jema svIkAravuM joIe. lekavyavahAra pratye bAla (=ajJAna ) ane paMDita baMne samAna che." anyadharmanA sAdhuothI tame uttama nathI. anyadharmanA badhAya sAdhuo mane nUtana rAjyane lAbha thatAM vadhAmaNI karavA AvyA, paNa atizaya darpathI baLelA aMtaHkaraNavALA ane lekavyavahArathI bAhya tame ja na AvyA ! namucie A pramANe kahyuM eTale sUrie kahyuMH ame abhimAnanA kAraNe nathI AvyA evuM nathI, kiMtu sakalasaMganA tyAgI sAdhuone A ka5 che. tamArA AgamamAM paNa kahyuM che keH "je mahAtmAe sarva tithi, parva ane utsava ( =lokikavyavahAre cheDayA che tene atithi jANu, bAkIne abhyAgata jANavA." amoe laukika vyavahArane koI bAdhA paNa pahoMcADI nathI. kAraNa ke rAjaviruddha vagere kaMI (anucita) AcaryuM nathI. tamee amane dezane choDavAnuM je kahyuM te anucita che. kAraNa ke- "sadAcAromAM parAyaNa sAdhuo jaMgamatIrtha che. AvA sAdhuo je dezamAM nathI te dezamAM pavitratA kayAMthI hoya! vaLI- "A sunio kAyAne kaSTa ApIne je dhamanuM upArjana kare che tene, temanuM pAlana karavAthI rAjA phaleza vinA sAdhI le che." vaLI- anArya bIjA lokothI
Page #148
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 131 parAbhava pAmatA sAdhuone rAjA ja zaraNa thAya che. A viSe samRtinuM vacana A pramANe che - "anAryalokothI parAbhava pAmelA durbala, anAtha, bAla, vRddha ane sAdhu- A badhAone rAjA zaraNuM che.' vaLI manue paNa sAmAnyathI A pramANe kahyuM che - prajAnuM rakSaNa karanAra rAjAne prajAnA dharmane cho bhAga maLe che, ane prajAnuM rakSaNa na karanAra rAjAne prajAnA adhamane chaThe bhAga maLe che. AthI nirdoSa ja sAdhuone dezamAMthI zA mATe kADho cho? have je kaI kAraNa na hovA chatAM ema ja A sAdhuo tamane na gamatA hoya te paNa varSAkAla sudhI tamAre kaMI na bolavuM. tyAra pachI ame nIkaLI jaIzuM. sUrie A pramANe kahyuM eTale namucie kahyuMH ahIM bahu vANInA kalahathI zuM ? je tamAre jIvatA rahevuM hoya te sAta divasanI aMdara A dezamAMthI nIkaLI jAo. tenAthI vadhAre te baMdhunI (= viSNukumAranI) paNa sAthe tamane joIza to avazya mahAdaMDathI daMDIza. A pramANe tene Agraha jANIne sAdhuo potAnA sthAne AvyA. sUrie sAdhuonI sAthe vicAraNuM zarU karI ke have zuM karavuM? A pUrve vAdamAM ApelA uttarathI gusse thayA che, ane mithyA abhimAnathI ApaNane A pramANe herAna kare che. A vakhate eka sAdhue kahyuMH vikumAranA vacanathI A jaladI zAMta thaI jaze ema jaNAya che. ethI je ene zAMta karavA hoya te jaladI meruparvata uparathI viSNakumArane belAvIne enI pAse mokalo. tethI sUrie kahyuM tyAM keNa jaI zakaze? te parvata ApaNAthI dUra rahelo che. je kaI jaMghAcaraNa ke vidyAcaraNa hoya te te ja tyAM jaI zake, bIjo nahi. tethI bIjA munie kahyuM huM AkAza dvArA javA mATe samartha chuM, paNa pAcho AvavA samartha nathI. sUrie kahyuM je ema che te tame jAo, tamane vikumAra ja pAchA laI Avaze. tethI te muni tamAlapatranA jevA zyAma gaganamaMDalamAM uDaDyA, ane kSaNavAramAM tyAM pahoMcI gayAM. viSNukumAre te munine AvatA joyA ane vicAryuM ke saMgha vagerenuM ke I meTuM kArya haze, jethI A varSIkAle ja AvyA. te munie paNa A pramANe vicAratA viSNukumArane vidhipUrvaka vaMdana karIne AvavAnuM kAraNa jaNAvyuM. viSNukumAra paNa thoDI ja vAramAM temane laIne AkAzarUpa vAhanathI hastinAgapura tarapha javA pravRtta thayA. kSaNavAramAM tyAM pahoMcI gayA. sUrine vaMdana karyuM. bIjA sAdhune laIne viSNukumAra namucine maLavA mATe gayA. namuci sivAya moTA rAjAo vagere badhAe viSNukumArane vaMdana karyuM. sukhapUrvaka Asana upara beThelA viSNukumAre dharmakathA vagere kahevApUrvaka kahyuM: varSAkALa sudhI munio ahIM rahe. tyAra bAda tame jema kahezo tema karIzuM. mahAIrSAnA samUhathI jenuM aMtaHkaraNa bhareluM che evA tene te vacananI kaI asara na thaI, ulaTu kAnamAM pravezelA pANInI jema te vacane phUla utpanna karyuM. tethI teNe kahyuM
Page #149
--------------------------------------------------------------------------
________________ 132 zrAvakanAM bAra vrato yAne ahIM pharI pharI kahevAthI zuM? pAMca divasa sudhI paNa ahIM rahevAnI rajA ApatA nathI. viSNukumAre kahyuMH sAdhuone nagaranI bahAra udyAnamAM rahevAnI rajA Ape. tethI pharI vadhAre gusse thaIne namucie kahyuMH nagaranA udyAnanI vAta bAjue rahI, sarvasAdhuomAM adhama A sAdhuoe mArA rAjyamAM paNa na rahevuM. tethI jo tamAre jIvatA rahevuM hoya to jaladI mArA rAjyane choDI de. viSNukumAre joyuM ke A atyaMta asahiSNu che = jarA paNa mAne tema nathI. tenI asahiSNutAnA darzanarUpa kAThethI viSNukumArano ke dharUpI agni prajavalita banya. gusse thaIne vikumAre kahyuM te paNa traNa pagalAM mUkI zakAya teTalI bhUmi Apa. teNe kahyuM je traNa pagalAMthI adhika bhUmimAM jaIza to mastaka kApI nAkhIza. A sAMbhaLIne vikumArane bhayaMkara kopa thaze. AthI temaNe (labdhithI) zarIrane vadhAravA mAMDayuM. vadhAratAM vadhAratAM eka lAkha jana pramANa zarIra karyuM. pachI jANe svarga ane manuSyalakanA aMtaranuM mApa levA mATe hoya tema, pagarUpI parvata teTalo vadhAryo ane gADha dabAvyo ke jethI jaMgala ane parvata sahita A AkhI pRthvI kaMpavA mAMDI, jemAM caMcaLa mejAothI mAchalAo uchaLI rahyA che evA samudra uchaLyA, bhayathI vyAkula daSTivALA diggajo madane tyAga karIne nAsI gayA, badhIya nadIo jaladI viparIta mArge vahevA lAgI, trAsa pAmeluM saMpUrNa jatiSacaka calita thaI gayuM. bhavanapati ane vyaMtara devo trAsI gayA. A vakhate traNe bhuvanane kSubdha karanAra mahAmunine gusse thayelA joIne saudharmaiMdra pitAnI gItavidyAmAM kuzala evI gAyikA surasuMdarIone tenI pAse mokalI. temaNe tyAM AvIne muninA kAna pAse kepane nAza karanArA vacane vaDe gAvAnuM zarU karyuM. kahyuM che ke "krodha saMtApa ( =ta pAre) pedA kare che, cittane vyAkuLa banAve che, vairanI paraMparA saje che, sugatine nAza kare che. (1) manuSyanA zarIramAMthI (=AtmAmAMthI) koThe nAmane zatru utpanna thAya che, tenAthI jIva mitrone choDI de che ane dharmathI rahita bane che." (2) vaLI-eka AvIne caMdananA vilepanathI bhaktithI zarIramAM vilepana kare che, bIje kuhADI laIne kSaNe kSaNe zarIrane chole che. (1) eka vaMdana karIne bhajana, AcchAdana vagere Ape che, bIjo seTIothI mArIne gharamAMthI kADhe che. (2) eka hRdayane AhalAda ApanArA suzlokothI suMdara stuti kare che, gussAne pAmelo bIje durvacanothI tarachoDe che. (3) A pramANe ISTaaniSTa karanArA jImAM prANIo pratye vAtsalyavALA ane samabhAvavALA susAdhuo rAga-dveSa karatA nathI" (4) vaLI- mANasa dezona pUrvakeTi
Page #150
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 133 sudhI cAritranu pAlana karIne je cAritranA phUlane meLave te badhu kApane pAmela mANasa muhUta mAtramAM hArI jAya." e pramANe traNe lAkanA kSeAbhane jotA ane ( ethI) gabharAyelA kinnaradevA ane vidyAdharA vagere paNa kApane dUra karanArA vacanAthI gAya che. A taraph sava devamaMdiromAM zAMti mATe jinapUjA zarU karI. zramaNapradhAna caturvidha saMgha paNa kAyAtsaga mAM rahyo. A vakhate namuci viSNukumArane khamAvavA mATe tenI pAse AvIne tenA pageAmAM paDyo tyAre munie paganA agrabhAgathI upADIne pazcimasamudramAM nAkhI dIdhA. mahApadmacakravartIne A vRttAMtanI jANa thatAM te bhayathI ...pavA mAMDayo. munine zAMta karavA tyAM AvelA samasta saghanI sAthe mahApadma munine prasanna karavA lAgyA. A pramANe saMghasahita mahApadmathI prasanna karAtA ane deva vagerenA upazAMta karanArA ane stuti karanArA vacananA gItA ane kAvyA vagerenI racanAothI stuti karAtA viSNukumAra mahASTathI upazAMta' thayA. pachI viSNu 1. triSaSTizalAkA puruSacaritramAM ( 5 -6 sa-8mAM) A prasaMganuM varNana A pramANe cheHte samaye traNa jagatane kSeAbha thatA jaI temane prasanna karavAne IMdre gAyana karanArI devAMganAone AjJA karI. te gAyikA devIo tyAM AvIne sarvajJa zAstramAM kahelA bhAvane jaNAvanAruM gAyana gAMdhAra svare temanA kaNDanI samIpe A pramANe gAvA lAgI--" prANIe kApathI A bhavamAM paNa dugdha thAya che, vAraMvAra svAmAM meAhita thAya che ane mRtyu pAmyA pachI anaMta duHkhavALA narakamAM paDe che," A pramANe temanA kApa zamAvavAne kinarAnI strIe temanI AgaLa gAvA lAgI ane nRtya paNa karavA lAgI. pachI padmakumAranA agraja khA~ ke jenA caraNa jagatane vaMdana karavA ceAgya che, te namucine pRthvI para nAMkhI pUrva ane pazcima samudranA kinAre (jakhUddIpanI jagatI upara ) be pagalA mUkIne sthita thayA. A vRttAMta jANIne padmakumAra sabhramathI tyAM AvyA, ane peAtAnA pramAthI tathA namucinA deSathI cikata thaI gayA. pachI peAtAnA agraja maharSine ati bhaktithI namaskAra karI aMjali joDIne azruvaDe muninA caraNane prakSAlita karatAM A pramANe melyA " he prabhu ! leAkeAttara guNavALA tame vijayavaMta svAmI chatAM pUjya pitAzrI padmottara rAja adyApi mArA cittathI vidyamAna ja che. A adhama muci matrI haMmezA zrI sadhanI AzAtanA karatA te mArA jANavAmAM AvyuM nahi, tema kAIe mane jaNAvyuM paNa nahi, tathApi huM pAte ja aparAdhI chuM. kAraNa ke e pApI mArA sevaka che, svAmI sevakanA dASathI dUSita thAya che evI nIti che. te nIti pramANe huM paNa tamArA sevaka chuM ane tame mArA svAmI che, tA tame paNa mArA deSathI grahaNa thaze., mATe kApa tajI dyo. he mahAtmA! A pApI matrInA aparAdhathI A traNe leAka prANasaMzayamAM AvI paDayuM che, mATe he karuNAnidhi! tenI rakSA kareA." evI rIte khIjA paNa aneka sura, asura ane tarAnA IzvarAe ( Idro ane rAjAe ) ane caturvidha saMghe vividha prakAre svati karIne mahAmuni viSNukumAranuM sAMtvana karavA mAMDayu. jyAre AkAzamAM atyaMta vRddhine pAmelA viSNukumArane sAMbhaLyA tyAre sarvee tyAM AvI AvIne bhaktithI caraNanA spa karyAM, caraNane atyaMta sparza thatAM viSNukumAre nIce joyuM eTale tyAM peAtAnA bhAI padma, caturvidha saMdha ane sura, asura -tathA rAjAe jovAmAM AvyA. munie vicAryuM ke " A kRpALu sauMdha, A dIna evA mArA bhAI
Page #151
--------------------------------------------------------------------------
________________ 134 zrAvakanAM bAra vrata yAne kumAre keTalAka kALa sudhI pUrva karatAM vadhAre ghera tapa karyo. pachI cAra ghAtI karmone kSaya thatAM temane leka-alokane prakAzita karanAra kevalajJAna pragaTayuM. pachI bhopagrAhI cAra karmone nAza karIne lokanA agra bhAge rahela mokSapadane pAmyA. tyAM anaMta, ekAMtika (=duHkharahita) ane AtyaMtika (=nAza na pAmanAra) sukha hoya che, jarA ane maraNa vagere sarva duHkhano abhAva hoya che. viSNukumAranA bhAI mahApa paNa cakavatapadane vipAka kaTu che ema vicArIne, hajAra rAjAonI sAthe dIkSA laIne, duSTa ATha karmono kSaya karIne mokSamAM gayA. prabhAvanA viSe vikumAranuM caritra kahyuM. prastuta viSayano upasaMhAra A pramANe che. - jema viSNukumAramunie prabhAvanA karI, tema zakti hoya te bIjAe paNa karavI joIe, prabhAvanA na karavAmAM aticAra lAge. [18] prAsaMgika udAharaNa sahita samyakatvanuM sAtamuM aticAra dvAra kahyuM. have AThamuM bhaMgadvAra kahe che - saMmatta pattapi hu. roreNa nihANagavya aidulaha / pAvehi aMtarijjai, paDhamakasAehi jIvassa / / 19 // gAthArtha - daridra nidhAnane meLave enI jema ati durlabha evuM samyaktva jIve meLavI lIdhuM hoya te paNa pApa evA anaMtAnubaMdhI nAmanA prathama kaSAye tene dUra kare che tene nAza kare che. TIkAtha:- ati durlabha zabdano bhAva A pramANe che -je duHkhethI meLavAya te durlabha. atizaya dukhethI meLavAya te atidurlabha. anAdi A saMsAramAM paribhramaNa karatA A jIve karmagraMthine bheda na karyo hovAthI samyahavane kyAreya meLavyuM nathI. AthI samyaphava atidurlabha che. prazna :- anaMtAnubaMdhI kaSAyane prathama kaSAye kema kahevAmAM Ave che? uttara :- anaMtAnubaMdhI kaSA pahelA guNano ghAta karatA hovAthI prathama kahevAya che. samyatva pahelo guNa che. kAraNa ke dezavirati Adi guNonuM mULa samyahatva che. prazna - anaMtAnubaMdhI kaSAyo pApa kema che? uttara - anaMtAnubaMdhI kaSAye pApanuM kAraNa hovAthI athavA pApaprakRtirUpa hovAthI pApa che. padmakumAra ane A sura, asura tathA rAjAo bhaya pAmIne mArA kapanI zAMtine mATe eka sAthe prayatna kare che, to mAre A saMdhi mAnya che ane bhrAtA patra vagere sarve anukapA karavA yogya che." Avo vicAra karI e mahAmuni viSNukumAra zarIranI vRddhine upasaMhAra karI maryAdAmAM AvelA samudranI jema potAnI mUla prakRtinI avasthAmAM sthira thayA. saMghanA AgrahathI te mahAmunie namucine choDI dIdho, eTale padmarAjAe tarata ja te adhama maMtrIne nagaramAMthI kADhI mUkyo. (gujarAtI bhASAMtaramAMthI akSarazaH sAbhAra uddhata. }
Page #152
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 135 A pramANe gAthAne akSarArtha kahyo. bhAvArtha A pramANe che- A gAthAmAM bhaMgadvArane nirdeza kSApazamika ane pathamika samyaphavanI apekSAe che, kSAyikanI apekSAe nahi. kAraNa ke kSAyika zuddha ane azuddha ema be prakAre che. temAM bhavastha kevalIonuM ane siddhonuM apAyayukta sada dravyothI rahita samyagdarzana zuddha kSAyika che. te sAdi-anaMta hovAthI teno nAza thato ja nathI. A viSe gaMdhahastI zrI siddhasena gaNIe tattvArthAdhigama (1-7) sUtranI TIkAmAM kahyuM che ke-"sagI ane agI e be prakAranA bhavastha kevalInuM mehanIya saptakanA kSayathI pragaTela samyagdarzana sAdi-anaMta che." zreNika vagerenA samyagdarzananI jema apAyathI (mati jJAnanA bhedarUpa apAyathI) sahita samyagdarzana azuddha kSAyika che. te sAdi-sAMta hovAthI tene nAza thAya che. A viSe gaMdhahastI zrI siddhasena gaNIe kahyuM che ke-"temAM (=be prakAranA samyagdarzanamAM) je matijJAnanA bhedarUpa apAyanI ane kSApazamika sabhyatvanA dalikerUpa saddadravyanI sAthe rahela zreNika vagerenuM samyagdarzana darzaka saptakano kSaya thAya tyAre saddadravyane (=kSApazamika samyakatvanA dalikeno) nAza thatAM apAya sahacArI bane che, arthAt matijJAna yukta kSAcika samyagdarzana thAya che. te sAdi-sAMta che, kAraNa ke darzanasaptakane kSaya thatAM tenI (=apAya sahacArI kSAyika samyagdarzananI) Adi thAya che, ane kevalajJAna utpanna thAya tyAre matijJAnane nAza thatAM tene (=apAya sahacArI kSAyika samyagdarzanano) nAza thAya che. prAsaMgika varNanathI saryuM. kAraNa ke AraMbhamAM mAtra digdarzana ja karAvavAnuM hoya. ahIM kuruDa-uDa vagere daSTAMte svabuddhithI vicArI levAM. [19] AThamuM bhaMgadvAra pUrNa thayuM. have navamuM bhAvanAdvAra kahevAmAM Ave che - micchattakAraNAI, kuNaMti no kAraNe'vi te dhannA / ii ciMtejjA maimaM, kattiyaseTThI uyAharaNaM // 20 // gAthAtha:- jeo mithyAtvanA paratIthikanI sevA ane paricaya vagere kAraNene (rAjA vagerethI utpanna karAyelA) kAraNe utpanna thavA chatAM AcaratA nathI teo dhanya che, ema buddhivaMta samyagdaSTi vicAre. A viSe kArtika zreSThInuM dRSTAMta che. TIkAtha:- A pramANe gAthAno saMkSipta artha che. vistRta artha kathAthI jANo. te kathA A pramANe che kArtikazeThanuM daSTAMta hastinApura nagaramAM jitazatru nAmano rAjA hatA. te rAjAne kArtika nAmano zeTha hate. te zeTha viziSTa kAryomAM atikuzaLa hatuM, hajAra vepArIomAM zreSTha hatuM, maNi,
Page #153
--------------------------------------------------------------------------
________________ 136 zrAvakanAM bAra vate yAne. ratna, suvarNa ane puNyano bhaMDAra hate, garIba lokone uddhAraka hate, suvizuddha vyavahAra karanAra tarIke prasiddha hatA, jIva-ajIvano jANakAra hatA, Asava-saMvarane jJAtA hatA, baMdhatatvamAM vidvAna hatA, nirjarAnI vicAraNA karavAmAM nipuNa hato, mokSapadane sAdhavAmAM ughukta hatA, jinazAsanamAM anurakta hatA, mithyAtvane dUrathI tyAga. karanArA hatA, bAre prakAranA zrAvaka dharmamAM (=zrAvakanA vratamAM) barAbara apramatta hato. te vakhate tyAM ja gaMgadatta nAmane bIjo paNa suzrAvaka hato. bhavathI virakta manavALA teNe munisuvrata jinezvaranI pAse dIkSA lIdhI. te vakhate te nagaramAM ghaNuM mAsakSamaNa karavAthI. prasiddha thayela ane bhAgavatatramAM zreSTha eka (bairika nAmane) parivrAjaka vasate hate. te nagaramAM pAraNA mATe jyAre praveza kare che tyAre badhA lo ke tene abhyasthAna vagere Adara kare che. te A pramANe - kaI gharamAM (padhAravA) nimaMtraNa kare che. keI harSa pAmIne pagamAM paDe che. keI vaMdana kare che. keI stuti kare che. koI pUjA kare che. paNa kArtika beThelo ja rahe che. tethI A badhAomAM A zeTha mAro Adara karatuM nathI ema vicArIne te kepa pAmyuM. eka divasa mAsakhamaNanA pAraNe rAjAe jAte ja potAnA ghare bhojana mATe nimaMtraNa ApyuM. koI paNa rIte te rAjAne tyAM pAraNuM karavAne Icchato na hato. teNe rAjAne kahyuM: he rAjana ! je kArtikazeTha potAnA hAthe mane bhejana pIraze te tamArA ghare pAraNuM karuM, anyathA nahi. rAjAe tene svIkAra karyo. pachI rAjA jAte ja zeThanI pAse gaye. ApelA Asana upara beThe ane harSa pAmelA zeThane belA. pachI pote nimaMtraNa karyuM vagere parivrAjakano vRttAMta kahyo. kArtike kahyuM he deva ! amAre A yogya nathI. kAraNa ke ema karavAthI samyaktva malina thAya. he uttamanara ! Ama chatAM huM ApanA dezamAM rahuM chuM, ethI Apa je kaho te karuM. tethI rAjAe kahyuM mArA kahevAthI te pIrasaje. pachI rAjA potAnA ghare gaye. bhojana samaye zeTha rAjAnA. ghare AvyuM. parivrAjaka bhojana karavA beThe. zeThe pIrasavAnuM zarU karyuM. gusse thaIne teNe pIrasatA zeThane AMgaLIthI tiraskAra karyo. tethI zeThe vicAryuM. bhAgyathI prasiddha, banelAone dhikkAra thAo. gharamAM rahevAthI A pramANe parAbhava thAya. te gaMgadatta. dhanya che ke je strI, putra, ghara ane mitrono tyAga karIne munisuvratasvAmInI pAse saMyamarUpI rAjyane pAmyA. je meM paNa te ja vakhate dIkSA lIdhI hota to hamaNuM. samyakatvanI malinatA vagere ane parAbhavana ja pAmata. A pramANe vicArate te parivrAjakane jamADIne rAjAnI pAse gaye. have huM dIkSA lauM chuM ema rAjAne jaNAvyuM. tyAre tene Agraha jANIne rAjAe vidAya ApI. pachI kuTuMbane ( sva dIkSAnI bhAvanA) kahIne putrane kuTuMbanA vaDilanA (=vaDerAnA) sthAne sthApyo. pachI jinezvaranA maMdiramAM zreSTha aSTalikA mahotsavo zarU karyA. garIba, anAtha vagerene vividha dAna ApavAnuM zarU karyuM. zrIsaMghanI pUjA karI. A vakhate te ja nagaramAM zrI munisuvrata tIrthaMkara padhAryA
Page #154
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 137 ane bahAra udyAnamAM samavasaryA. jinezvaranA Agamanane jANIne zeTha vaMdana karavAne mATe AvyA. dharma sAMbhaLIne hajAra vepArIonI sAthe dIkSA lIdhI. parama saMvegavALA kArtika muni cheDA ja kALamAM zAstrokta abhyAsa karIne bAra aMga pramANa zrutane dhAraNa karanArA gItArtha banyA. bAra varSa sudhI niraticAra dIkSA pALI. pachI anazanapUrvaka zubhadhyAnamAM kALa karIne saudharmAvalaMsaka vimAnamAM be sAgaropamanA AyuSyavALA ane batrIsa lAkha vimAnanA adhipati idrarUpe utpanna thayA. gariktApasa paNa Abhiyogika karma upArjana karIne, marIne, Abhigika devamAM iMdranuM vAhana (hAthI) thayA. iMdranI AjJA pAmelA dee lIlAthI vilAsa karatA tene kahyuM tuM airAvaNa hAthInuM rUpa dhAraNa kara, jethI idra ArUDha thAya. tyAre virbhAgajJAnathI idra zeThane jIva che ema jANIne pahelAM to eNe hAthInuM rUpa dhAraNa na karyuM, paNa pachI AgrahathI kahyuM eTale hAthInuM rUpa dhAraNa karyuM. (idrane DarAvavA) be arAvaNa hAthIne rUpa karyA, iMdra paNa teno bhAva jANIne potAnA be rUpo karIne alaga alaga te baMne upara ArUDha thayo. e pramANe deva jeTalAM rUpa kare che, iMdra paNa teTalAM rUpe karIne te badhA upara bese che. IMdra vadhAre rUpa na kare e mATe kaMIka gusse thaIne tene vajathI mAryo. pachI te svAbhAvika svarUpamAM rahyo. A pramANe samyatvabhAvanAmAM zrutadevInI kRpAthI kArtika zeThanuM caritra kahyuM. A caritrane sAMbhaLatA loke dharmamAM sthira thAo. [20] . samyakatvanI bhAvanA dvAranuM vyAkhyAna karyuM. tenA vyAkhyAnathI samyaphatava nAmanuM bIjuM mUladAra nave ya dvArathI pUrNa thayuM. jema bhIMtamAM dorelA citranI zuddhimAM bhIMtanI zuddhi mUlakAraNa che, mahelanI sthiratAmAM pAyo mUla kAraNa che, tema vrata svIkAravAmAM samyatva mUlakAraNa che kAraNa ke samyakatva vinA vratane svIkAra na thaI zake. kahyuM che ke samyaphatvane bAra prakAranA A zrAvaka dharmanuM mala, dvAra, pIThikA, AdhAra, bhAjana ane nidhirUpa kahela che." AthI have samyaktva pachI kahela trIjA vratadvArano avasara che. vratadvArano sAmAnyathI ullekha karyo hovA chatAM vratadvAra zrAvakatrata saMbaMdhI jANavuM. kAraNa ke anyathA zrAvakenA anugraha mATe kahIza" e saMbaMdha ghaTI zake nahI. zrAvakanAM vrata pAMca aNuvrata, traNa guNavrata ane cAra zikSAtrata ema bAra che. mUlaguNa-uttaraguNa rUpa A badhAya vratone kamazaH kahevA mATe pahelAM prathama aNuvratanuM ja svarUpa" vagere navadvArothI vivaraNa karavAnI IcchAvALA graMthakAra prathamadvAra kahe che - dunnisayA teyAlA, pANAivAe pamAo aTThaviho / pANA caurAIyA, pariNAmeSThuttarasayaM ca // 21 //
Page #155
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 zrAvakanA bAra yAne gAthArtha - prANAtipAtamAM 243 bhede che. pramAda ATha prakArano che. prANe cAra vagere che. pariNAmane AzrayIne 108 bhAMgA che. TIkAtha - prANAtipAtamAM 243 bheda che. prANano atipAta=nAza te prANAtipAta. ahIM prANa zabdane prANI artha samajavo. jema lokamAM daMDadhArI puruSane daMDa kahevAmAM Ave che, tema ahIM prANa dhAraNa karanArane prANa kahevAmAM Avela che. (AthI prANano atipAta=nAza eTale prANIne atipAta.) A bhedo prANAtipAtanuM svarUpa che. prANAtipAtanA 243 bhedo A pramANe che. - ekeMdriya 5 ane beIMdrayathI paMcuMdviya sudhInA 4, ema nava bhedo thayA. tene mana-vacana-kAyA e traNa karaNathI guNatAM ra7 thayA. tene karaNa-rAvaNa--anumodana e traNa yogothI guNatAM 81 thayA. tene atItaanAgata-vartamAna e traNa kALathI guNatAM 243 thayA. A bheda prANAtipAtanuM svarUpa che. jIva jenAthI mokSamArga pratye zithila udyamavALA bane te pramAda. te pramAda ATha prakAre che. kahyuM che ke ajJAna, saMzaya, mithyAjJAna, rAga-dveSa, azraddhA, dharmaviSe anAdara, ane yoganuM dupraNidhAna (=ayogya pravRtti) e ATha prakArano pramAda che. pramAdanA cegathI jIva pramatta bane che. pramAdathI rahita jIva apramatta bane che." (1-2) A pramAda paNa prANAtipAtanuM svarUpa che. (kAraNa ke pramAdathI prANAtipAta thAya che.) prazna -jenA atipAtanuM svarUpa kahevAmAM Ave che e prANe kyA che? uttara:cAra vagere prANa che. mAri padathI cha vagere prANe samajavA. kahyuM che ke ekedriyane (eka draya, eka baLa, zvAsozvAsa ane AyuSya ema) cAra, beIdriyane (be IMdriya, be baLa, zvAsozvAsa ane AyuSya ema) che, teIdriyane (eka Idriya vadhavAthI) sAta, cauriMdriyane (eka Idriya vadhavAthI) ATha, asaMjJI paMcedriyane (eka IMdriya vadhavAthI) nava, saMjJI pacaMdriyane (eka bI vadhavAthI) daza prANu jANavA." pariNAma eTale citta vagerenI pariNativizeSa. temAM 108 bhAMgA thAya che. A 108 bhAMga paNa prANAtipAtanuM svarUpa che. 108 bhAMgA A pramANe che - saMraMbha, samAraMbha ane AraMbha e traNa manavacana-kAyA dvArA thAya che. mATe 343=9 thAya. A nava bhede svayaM kare che, karAve che, ane anumode che. eTale navane karaNa-karAvaNa anumadana e traNa bhedathI guNatAM 27 thAya. 27 bhedomAM kedhAdi cAra kaSA nimitta bane che. mATe 27*4=108 bhedo thayA.
Page #156
--------------------------------------------------------------------------
________________ 139 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda saMraMbha vagerenuM svarUpa A pramANe che - saMraMbha=prANAtipAtAdine mAnasika saMkalpa. samAraMbha=prANAtipAta Adi saMkalpane pUrNa karavAmAM (saMkalpane pUrNa karavA jarUrI sAmagrI ekaThI karavAmAM) utpanna karela paritApa-pIDA. AraMbha=prANAtipAtanI kriyAnI siddhi, arthAt prANane atipAta thAya e AraMbha che. kahyuM che ke * prANAtipAtane mAnasika saMka9pa karavo te saMraMbha, paritApa (RpIDA) upajAva e samAraMbha ane upadrava karo, arthAt jIvane vinAza karavo e AraMbha che, A vyAkhyA sarvazuddhanayone saMmata che." prazna - ahIM svarUpa vagere dvArethI vratanuM vyAkhyAna karavAnuM zarU karyuM che. temAM paheluM vrata prANAtipAtano tyAga che. tethI svarUpa dvAramAM tenuM ja svarUpa kahevuM ucita che, nahi ke prANAtipAtanuM. kAraNa ke prANAtipAtane artha prANavinAza che. tene tyAga te prANAtipAtavirati che. vAcakamukhya zrI umAsvAti mahArAje kahyuM che ke-hiMsAnRtayAtrahmaparigho virattirgatam (tasvA. 7-1) "hiMsA, amRta (=asatya), teya (kacerI), abrahma ( =maithuna) ane parigraha e pAMca pApathI aTakavuM te virati che." uttara - viSaya (=prANAtipAta) ane viSayI (=prANAtipAtanivRtti) e benA abheda upacArathI prANAtipAta saMbaMdhI nivRttine paNa prANAtipAta zabdathI ullekha karyo che. AthI ahIM keI doSa nathI. sAmAnyathI ja (vizeSathI nahi) sAdhu ane zrAvaka e baMne prANAtipAtanA svAmI che e jaNAvavA mATe ahIM sUkSma ane skUla evA bheda vinA ja prANAtipAtanuM svarUpa kahyuM che. e baMnenI prANAtipAtanI nivRtti te je pramANe (=jeTalI) thaI zake te pramANe (=teTalI) vicAravI. [21] svarUpa dvAranuM vyAkhyAna karyuM. have bhedadvArano avasara che. (AthI) bhedadvArane jaNAvavA kahe che - thUlA suhumA jIvA, saMkappAraMbhajo ya so duviho / savarAha niravarAho, sAvikkho taha ya niravikkho // 22 // gAthArtha - skUla ane sUkSama ema be prakAranA jIvo che, arthAt skUla ane sUma ema be prakArano prANAtipAta che. te baMne prakArane prANAtipAta saMkalpaja ane AraMbhaja ema be prakAra che. saMkalpaja prANAtipAta sAparAdha ane niraparAdha ema be prakAra che. sarva prakArano prANAtipAta sApekSa ane nirapekSa ema be prakArano che.
Page #157
--------------------------------------------------------------------------
________________ 14. zrAvakanAM bAra vrata yAne TIkA - cakSu iMdriyathI joI zakAya tevA beidriya vagere jevo sthUla che. cakSuthI na joI zakAya tevA ekeMdriya jIvo sUkSma che. sUkSmadaSTithI joI zakAtA hovAthI sUkSma samajavA, sUkSma nAma karmodayathI sUkSama na samajavA. kAraNa ke sUkSama nAmakarmanA udayavALA ekeMdriya jIvone bIjAthI nAza thato ja nathI. temanuM mRtyu AyuSyanA kSayathI ja thAya che. jIvanA A be bheda kahIne Azraya (=jIva) ane AzrayI (=prANAtipAta) e benA abheda upacArathI prANAtipAta sthUla ane sUkSma e be prakArano che ema kahyuM che. tethI prANAtipAtanA bhedakAramAM paNa jIvanA bhedo kahevA e egya ja che. A pramANe gAthAne artha sUkSmabuddhithI vicAro. bIjI rIte paNa prANAtipAtanA be bheda kahe che - saMkalpathI ane AraMbhathI prANAtipAta be prakArano che. "A kuliMgIne mAruM " e mAnasika saMka9pa e AraMbha che. khetI (raI, vastra prakSAlana) vagere AraMbha che. saMkalpathI thate AraMbha saMkalpaja che, ane AraMbhathI thato prANAtipAta AraMbha ja che. pUrvokta sthUla ane sUkSma e baMne ya prakArane prANAtipAta saMka9paja ane AraMbhaja ema be prakArano che. saMkalpaja prANAtipAta paNa sAparAdha ane niraparAdha ema be prakArano che. aparAdha karanAra= pratikUla vartanAra jIva sAparAdha che. sAparAdha jIvane vadha paNa pUrvokta ja hetuthI (= Azraya-AzrayInA =AdhAra-AdheyanA abheda upacArathI) sAparAdha kahevAya. aparAdhathI rahita hoya te niraparAdha che. prANAtipAta karanAra jIva jo sApekSa hoya, arthAt sApekSabhAvathI (=nirdaya banyA vinA kemalabhAvathI) prANAtipAta kare te sarva prakArane prANAtipAta sApekSa che, ane prANAtipAta karanAra nirapekSa hoya, arthAt nirapekSabhAvathI prANAtipAta kare to A sarva prakArano prANAtipAta nirapekSa che. sthUla prANAtipAtanI nivRtti karanAra zrAvake saMkalpaja ane niraparAdha prANAtipAtathI nivRtta thavuM joIe. sAparAdha prANAtipAtamAM te gaurava-lAghavane vicAra karIne sApekSa kriyAthI (hRdaya nirdaya-niSphara na bane te rIte) pravRtti karavI joIe. nirapekSatA (nirdayatA ke niSpharatA) na karavI joIe. je ke zrAvakane AraMbhaja prANAtipAtano niyama nathI, te paNa temAM yatanAthI (jIva hiMsA ochI thAya tevI kALajIthI) pravRtti karavI joIe. [2] 1. sUmadaSTi zabdanA sUkSama evI daSTithI ke sUkSamadaSTivALAthI ema baMne artha thaI zake. ahIM sUkSmadaSTi eTale samyagdarzana ke kevalajJAna. samyagdaSTi AtmA jinAgamathI ekeMdriyane joI zake che. kevalajJAnI AtmA sAkSAta ekedriyane joI zake che. 2. sthala prANAtipAta viramaNa -niSkAraNa, niraparAdhI, trasajIvonI saMkalpapUrvakanI hiMsAne tyAga. (1) A vratamAM trasa ane sthAvara e be prakAranA jIvomAMthI trasajInI ja hiMsAne tyAga
Page #158
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNe graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 141 bIjuM dvAra pUrNa thayuM. "have prANAtipAtanI virati jevI rIte thAya che" e (utpatti) dvAra kahe che. ___sammattamivi patte, bIyakasAyANa uvasamakhaeNaM / taviraIpariNAmo, evaM savvANavi vayANaM // 23 // gAthArtha - samyagdarzananI prApti thayA pachI paNa apratyAkhyAna nAmanA bIjA kSAyanA kSepazamathI prANAtipAtaviratine pariNAma thAya che. e pramANe mRSAvAdavirati vagere badhAya vratano pariNAma apratyAkhyAna kaSAyanA kSapazamathI thAya che. TIkAtha:-ahIM "samyagdarzananI prApti thayA pachI paNa" e kathanane bhAva e che ke jene samyagdarzananI prApti nathI thaI tene virati pariNAma thatuM ja nathI. [3] karavAmAM Ave che. gRhasthapaNAmAM sthAvara jIvonI hiMsAno tyAga azakya che. (2) temAM paNa saMkalpathI eTale ke mAravAnI buddhithI, hisAne tyAga karavAmAM Ave che. mAravAnI buddhi na hovA chatAM khetI, rasoI AdinI pravRttimAM ajAptAM ke sahasA vagere kAraNothI trasa jIvo haNAI jAya to te AraMbhajanya hiMsAne tyAga thato nathI. (3) temAM paNa niraparAdhIjInI ja hiMsAne tyAga karavAmAM Ave che. koI badamAsa strInI lAja lete hoya, gharamAM cora peThe hoya, hiMsaka prANI humale kare, kUtaruM karaDavA Ave, rAjA hoya to zatrunI sAthe laDavuM paDe, vagere prasaMgomAM aparAdhIne yathAyogya. zikSA Adi karatAM sthUla hiMsA thaI jAya che. aparAdhIne mAravo paDe to temAM thatI hiMsAne tyAga thato nathI. (4) temAM paNa niSkAraNa hiMsAno tyAga che. niraparAdhI hovA chatAM kAraNasara pramAdI putra Adine, barAbara kAma na karanAra nekara Adine ke apalakSaNA baLada Adine mAravAne prasaMga Ave te tene niyama nathI. hiMsAnA prakAro: hiMsA sthAvara mi ) sthAvara (sUkSma) trasa (yUla) saMkalpajanya Arasajanya niraparAMdhI aparAdhI niSkAraNa sakAraNuM Ama mahAvratanI apekSAe aNuvratamAM savA vaso (rUpiyAmAM eka AnI jeTaluM) ahiMsAnuM pAlana thAya che.
Page #159
--------------------------------------------------------------------------
________________ 142 zrAvakanAM bAra vrata yAne. trIjuM dvAra kahyuM. have ethuM dvAra kahevAya che - pANAivAyaaniyattaNami ihaloya parabhave dosA / paimAriyA ya itthaM, jattAdamago ya diTuMtA // 24 // gAthAtha -prANAtipAtathI nivRtta na thavAmAM A lekamAM ane paralekamAM : thAya che. A viSe patimArikA ane yAtrAdramaka e be daSTAMta che. TIkAtha-gAthAno bhAvArtha be kathAothI jANo. te bemAM pahelI kathA kahevAmAM Ave che - patimArikAnuM dRSTAMta lATa dezamAM bhagukacchanagaramAM ghaNuM chAtrone (=ziSyone) bhaNavanAra gaMgA nAmane eka upAdhyAya (= adhyApaka) hato. tenI narmadA nAmanI yuvAna patnI hatI. ekavAra teNe upAdhyAyane kahyuM: huM vizvanI (=zrAddhanA satyaka, vagere devenI) pUjAnA. samaye bali nAkhuM chuM tyAre mane kAgaDAo herAna kare che, mATe kAgaDAethI mArI. rakSA kare. tenA vaka svabhAvane nahi jANatA upAdhyAye chAtrone kahyuM bhaTiNI bali nAkhe tyAre tamAre dareke vArApharatI enuM kAgaDAothI rakSaNa karavuM, jethI e sukhapUrvaka balI nAkhI zake. chAtroe te AjJAne svIkAra karyo, te pramANe divasa pasAra thaI rahyA hatA. ekavAra kuzaLa chAtrano vAro Avyo. teNe vicAryuM. A bahu bheLI nathI, kti potAnA vyabhicArane chupAvavA mATe ene A daMbha che. tethI Aje huM rAta-divasa tenI javA-AvavAnI ceSTA jeuM, ema vicArIne tene khabara na paDe te rIte tenI pravRttine jovA lAgyo. sAMje te ghaDo laIne pANI lAvavA mATe narmadA nadI tarapha cAlI. chAtra. paNa tenI ceSTA jevAne tenI pAchaLa gaye. te nadInA kAMThe AvIne kachoTo bAMdhIne ghaDAne nadInA pANImAM UMdha rAkhIne tenA AdhAre nadI taravA mAMDI, chAtra paNa tene khabara na paDe te rIte ja nadI tarIne kSaNavAramAM sAmA kinAre AvI gaye. te sAmA. kinAre AvIne te pradezamAM rahetA eka yuvAna govALanI pAse gaI tenI sAthe ghaNuM. vakhata sudhI kAmakrIDA karIne te ja pramANe pAchI AvavA lAgI. A daramiyAna nadI utaravAmAM nadImAM kyAM kharAba sthaLa che ema nahi jANatA cere nadIne utaravA lAgyA. susumAra nAmanA jalacara prANIe temane pakaDyA. tethI coro susumArane vividha mArothI mAravA lAgyA. te paNa teNe cerone choDyA nahi. A joIne bhaTiNIe kahyuMH he bhadro ! tame kharAba sthaLethI nadI utaryA tethI susumArathI pakaDAyA. A susumAra A rIte pITha vageremAM mAravAthI dUra na khase, zuM tame susumAranI pakaDa sAMbhaLI nathI? (arthAta susumAranI pakaDamAMthI bacavAnA upAya tame jANatA nathI.) tame enI AMkhene dabAvo. coroe tema karyuM, eTale susumAra dUra bhAgI gaye. chAtre bhaTiNInI rAtanI A badhI_
Page #160
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 143 ramata jANI lIdhI. pachI kAgaDAothI rakSaNa karavAnA prasaMge keI na hatuM tyAre te (eka kAvya) bolyo. te A pramANe -"tuM divase kAgaDAothI bhaya pAme che, paNa rAte narmadAne tare che, kutIrthone (=nadI utaravAnA kharAba mArgone) jANe che, ane netrane dabAvavAnuM jANe che." Ama bolIne teNe bhaTiNIne (huM tAruM badhuM jANuM chuM ema) jaNAvyuM. tethI bhaTiNIe tenA vaDe huM jaNAI gaI chuM ema vicArIne kahyuMH tamArA jevA kuzaLa na maLavAthI huM Ama karuM chuM. zuM karuM? jema tema -samaya pasAra karuM chuM. havethI to tuM ja mAre prANanAtha che. chAtre kahyuMH AhA! tuM zuM upAdhyAyanI paNa lajajA rAkhatI nathI ? (A sAMbhaLIne) teNe vicAryuM ke A pramANe bolatA A chAtrano Azaya e che ke ApaNA benA milana mATe upAdhyAya kAMTA samAna che. tethI ene mArI nAkha. A pramANe svamatithI vicArIne rAte sukhapUrvaka sutelA upAdhyAyane charIthI mArI nAkhyuM. pachI tenA zarIranA ghaNA TukaDA karIne junI peTImAM nAkhI dIdhA. TukaDAone pAThavavA mATe maLazake peTIne mastake mUkIne jaMgalamAM gaI. pAThavatI vakhate kuladeve peTIne mastaka upara ja aTakAvI dIdhI. tethI lajajAnA kAraNe -nagaramAM AvavA asamartha teNe keTalAka divase tyAM ja pasAra karyA. ekavAra atizaya bhUkhathI khUba pIDAtI te lajajAne choDIne zaheramAM peThI. ghare ghare patimArikAne (patine mAranArIne) bhikSA Ape ema bolatI ane rotI bhikSA mATe pharavA lAgI. jIvana lajajA vagere guNe tyAM sudhI ja phelAya che ke jyAM sudhI pizAcaNI jevI bhUkha uchaLatI -nathI. kahyuM che ke-"rUpa, zobhA, sAbhAgya, jJAna, mAna, parAkrama, sattava, lajajA ane iMdriyanA viSaye- A badhAne ekalI bhUkha haNI nAkhe che. keTalAka , kALa bAda tenA te (azubha) karmano kSayapazama thatAM sAme maLelI sAdhavIone joIne teNe vicAryuM kAma bhegothI virakta A sAdavIo dhanya che ke jeo sarva sAvonI nivRttine svIkArIne prakRSTa saMtuSa sukhathI tRpta rahe che. paNa atyaMta pApiNIe meM A loka ane paraloka viruddha evuM karyuM ke jethI huM choDavA ke levA asamartha banI. -sAdavIjIonA caraNamAM paDavAnI irachAvALI thayelI tenI peTI bhUmi upara paDI. rAjagRhInA bhikhArInuM dRSTAMta bIjuM dRSTAMta A pramANe che - rAjagRhanagaramAM koI bhikhArI raheto hato. te -nagaramAM keI utsava prasaMge ujANImAM kIDA karavA mATe loke vaibhAra nAmanA uttama parvatanI pAse AvelA, vividha vanavibhAgothI vibhUSita ane jemAM sarva RtunAM phaLo vagere thAya che evA udyAnamAM gayA. te bhikhArI be prahara jeTalA divasa thayo tyAre bhikSA mATe nagaramAM ja peTho. lokenA ujANImAM javAnA vRttAMtane na jANatA teNe dareka ghare pharavAnuM zarU karyuM. tene kaI bhikSA ApatuM nathI. gharanA rakhevALa vageree tene kahyuM:
Page #161
--------------------------------------------------------------------------
________________ 144 zrAvakanAM khAra tratA yAne. Aje badhA loko khAdya (=khAvA lAyaka ), peya ( =pIvAlAyaka ), cUkhya (=cusavA lAyaka) ane lehya (=cATavA lAyaka) vagere vastuo laIne udyAnamAM gayA che. tethI tuM tyAM ja jaIne mAga. AthI te udyAnamAM pahoMcyA tyAM sudhImAM te badhA ca loko bheAjana karIne nATaka vagere jevAmAM lIna banI gayA hatA. koi tene uttara paNa ApatuM nathI. tethI e bhUkhyA heAvAthI atyaMta gusse thayeA. parvatanAM UMcA zikhara upara caDIne leAkeAne haNavA mATe eka zilAnI nIce kheAdIne, krodhathI peAtAnA AtmAne bhUlI gayela teNe te zilAnI nIce ja rahIne, te zilAne pADavA mAMDI. paDatI te zilAthI tene ja cUrA thaI gayA. pralayakAlamAM thayelI ghaTanA vakhate vAgelI vanaghaTAnA bhayAnaka avAja jevA te zilAnA khaTakhaTa avAjathI trAsI gayelA leAkeA Amatema bhAgI gayA.. te raudradhyAnathI marIne (sAtamI) narakamAM duHkhanuM bhAjana thayA. A pramANe jema A patimArikA, ane bhikhArI prANAtipAtanI nivRtti na karavAthI A lAkamAM ane paraleAkamAM duHkhanuM bhAjana thayA, ema bIjA jIvA paNa thAya. [24] have pAMcamuM guNadvAra kahevAmAM Ave cheH - je puNa vahaviraijuyA, ubhao loge'vi tesi kallANaM / jaha sUvagahiyadAragadAmannagamAiyANaM ca / / 25 / / gAthA: paNa jeo prANAtipAtaviratithI yukta che teonuM rasoIyAe lIdhela zrAvakaputra ane dAmanaka vagerenI jema baMne ya lAkamAM kalyANa thAya che. TIkAtha - Adi zabdathI kSema vagere dRSTAMtA che. A pramANe gAthAnA saMkSipta artha che. vistRta artha to kathAethI jANavA. te kathAo kramazaH kahevAmAM Ave che. zrAvakaputranu dRSTAMta pUrve dhAnyapura gAmamAM mahAsamRddhivALA mANibhadra nAmanA zrAvakanA dhama ruci nAmanA putra hatA. te prazama vagere guNasamUhathI alaMkRta hatA, tenuM samyaktva niSkalaMka hatuM, teNe aNuvrata svIkAryAM hatAM, teNe jainadarzananeA sArI rIte abhyAsa karyo hatA.. A pramANe te dharmAMmAM rucivALA hovAthI tenuM dharuci evuM nAma yathArtha hatuM. kyAreka peAtAnA mitrothI parivarelA e gAmanI bahAra gayA. kyAMkathI AvelA cArAe tenuM apaharaNa karIne tene ujjainI laI gayA. tene rAjAnA rasoIyAne veceA. rasAiyeA. tene peAtAnA nivAsamAM laI gayA. rasoIyAe tene kahyuM : tetara vagerene mAra. teNe temane cheADI dIdhA. tethI rasAIyAe tene ghaNA ThapakA ApyA, ane pharI A pramANe na karavuM. ema kahIne rAkhyA. bIjA divase tetara vagerene mAra ema kahyuM. tyAre teNe huM nahi. mAru' ema kahyuM. tethI rasoIyAe tene nahi kahevA jevAM vacanA kahIne mAravAnuM kahyuM..
Page #162
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 145 to paNa teNe mAravAnI IcchA na karI. AthI kapAvezathI rasoIyAe tene gADha mAryo. mAra khAtAM khAtAM te cIsa pADavA lAge. najIkanA jharUkhAmAM rahelA rAjAe tene cIse pADate sAMbhaLIne pUchayuM : A kema bahu cIse pADe che ? tethI eka puruSe kahyuM : soIyAe tene kiMmatathI kharIdI lIdho hovA chatAM ane tetara vagerene mAravAnI AjJA karavA chatAM mAravA icchatuM nathI. rAjAe kahyuMene jouM, ahIM lAvo. mANase tene rAjA pAse laI AvyA. te rAjAnA caraNomAM paDyo. rAjAe tene pUchyuM tetara vagerene zA mATe mArate nathI? teNe kahyuMH he deva! meM jIne na mAravAne niyama lIdho che. rAjAe kahyuMH je svAdhIna hoya tene niyama heya, tuM to parAdhIna che. teNe kahyuMH bIje mane zuM karaze? tethI rAjAe tene sAhasanI parIkSA mATe lalATapaTTane eNTI rIte bhRkuTithI bhayaMkara banAvIne najIkamAM rahelA puruSone kahyuM : are re! peTA niyamana abhimAna dhAraNa karanArA ene cAbukanA prahArothI mAre. te paNa teNe mAravAnI IcchA na karI. tethI rAjAe duSTa hAthI maMgAvyA. rAjA te hAthIthI tene bIvaDAvavA lAge. ethI eNe kahyuM. huM eka marI jauM e sAruM, paNa anekane mAruM e sAruM nathI. kAraNa ke A pramANe saMbhaLAya che -"je kaI pitAnA ekanA jIvana mATe ghaNuM kroDa jIvane duHkhamAM nAkhe che temanuM jIvana zuM zAzvata che?" tethI rAjAe kahyuMH he rasoIyAAne mane ja ApI de. tethI raseIyAe "jevI devanI AjJA" ema kahIne tene rAjAnI pAse mUkyo. rAjAe vicAryuM : abhigrahanA AvA AgrahavALe A aMgarakSAnA kAryamAM yogya che. pachI lakSapAka telathI aMgamardana karIne tene navaDAvyuM. pachI mukhya Asana upara jamADIne zarIrarakSAnA kAryamAM name. (samaya jatAM tene samRddhadezane adhipati ryo. ghaNA kALa sudhI jIvelekanA sArabhUta pAMca prakAranA viSayasukha anubhavyA. ekavAra tevA (=uttama) AcAryanI pAse dharma sAMbhaLIne dIkSA lIdhI. jIvavadhanI nivRttithI Ane A pramANe thayela lAbha batAvyA. dAmanakanuM dRSTAMta ke marachImAra mahAmahinAmAM sAMje jAlathI mAchalA laIne tevA prakAranA jalAzayamAMthI bahAra Avyo. teNe najIkamAM rahelA ane vastrarahita ThaMDIne sahana karatA eka munine joyA. dayAthI yukta aMtaHkaraNavALe te munine jALathI vIMTIne potAnA ghare garyo. rAte teNe vicAryuM. huM parALanA saMthArAmAM raheluM che, najIkamAM rahelI priya ane uttama patnI mane bheTelI che, baLatI javAlAonA samUharUpa jaTAothI jaTAvALo agni najIkamAM raheluM che, Ama chatAM baraphanA aNusamUhane vahana karate pavana gADha
Page #163
--------------------------------------------------------------------------
________________ 146 zrAvakanAM bAra vate yAne vAI rahyo hovAthI, mArI kAyArUpI lAkaDI ThaMDInI vedanAthI kaMpI rahI che, te pachI tevA khullA sthAnamAM rahelA mahAnubhAva te tapasvI atyaMta dusaha ThaMDInI pIDA kevI rIte sahana karI zake? A pramANe teNe vAraMvAra vicAryuM. mahAkathI rAtri lagabhaga pUrNa thavA AvI tyAre (kamaLaske) sAdhunI pAse te gayo te munine te ja pramANe UbhA rahelA joyA. bhaktinA samUhathI pUrNa manavALe te muninA caraNomAM paDyo. muninA zarIra uparathI jALa laI lIdhI. A vakhate anupamaprabhAnA samUhathI kamalavanane vikasita karato ane phelAyelA aMdhakArarUpI zatrune vinAza karato sUrya udayAcala parvatanA zikhara upara ArUDha thaye. sAdhue paNa kAryotsarga pAryo. tene dharmalAbha ApIne dharmadezanA zarU karI. tevA prakAranA kSapazamathI te pratibaMdha pAme. jIvadayA manamAM ekameka rUpe pariNamI gaI. teNe "huM macchImAra chuM' ema munine kahyuM. pachI jIvahiMsA na karavAno niyama levA taiyAra thayA. sAdhue tene kahyuM: barobara vicAra karIne niyama le. vicAra karyA vinA ja lIdhela niyama pALavo azakya che= duSkara che. teNe kahyuM: A meM vicArI ja lIdhuM che. ahIM potAnA manane kAbUmAM rAkhanArAone kaMI paNa duSkara nathI, pachI tene Agraha jANIne sAdhue jIvahiMsA na karavAne abhigraha Apyo. jALane chedIne potAnA ghare gayo. tenI patnIne tenA A niyamanI khabara paDI eTale te tenA upara gusase thaIne game tema bolavA lAgI. vAraMvAra patnIe mAchalA mAravA mATe tene kahyuM eTale te bolyoH he bhadra! A pramANe vAraMvAra zA mATe bola bola kare che? jIvate huM mAchalA pakaDIne AjIvikA nahi karuM. kAraNa ke kahyuM che ke-"prANe jAya te paNa buddhimAna puruSe te karavuM yogya nathI ke je ubhayalekamAM ghaNuM viruddha heya, ahitakara ane bhavabhramaNa karanAruM hoya. A vakhate tenI patnIne kakaLATa sAMbhaLIne mAchImAranA pADAmAM rahelA badhA ya leke bhegA thaI gayA. temaNe kahyuMH ApaNuM kuLamAM utpanna thaIne paNa atyaMta dayALu bane che? vidhAtAe jIvarakSAthI ApaNe nirvAha vicAryuM nathI. AthI jaLa laIne tuM jAte amArI sAthe mAchalA pakaDavA mATe nadInA kinArA tarapha cAla, nahi to ame tane gaLe pakaDIne paNa laI jaIzuM. tethI temanA zkezavacanarUpI mArathI marAyele te nadInA kinAre gaye. temaNe tene jALa ApI. teNe jALa pANImAM nAkhI. jALane mAchalAthI bharelI joIne dayALa teNe pazcAttApa thavAthI pAchI pANImAM mUkI dIdhI. badhA mAchalA jALamAMthI nIkaLI gayA. paNa eka mAchalAnI pAMkha bhAMgI gaI. tyArabAda pharI temanA balAtkArathI prerAIne bIjIvAra jALa pANImAM nAkhI. pUrva pramANe ja jaIne pharI jALa pANImAM mUkI dIdhI. e pramANe trIjIvAra karyuM. pachI temanI apekSA (=zarama) rAkhyA vinA teNe kahI dIdhuM ke, te svajane ! mArA prANa jaze to paNa huM A nirdaye kArya nahi karuM. tamane je game te tame karo. AthI teo paNa tenI makkamatA jANIne mAna rahyA. teNe paNa prANAtipAtaviratinI pratijJA keTalAka
Page #164
--------------------------------------------------------------------------
________________ 147 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda kALa pALI, dayAguNathI manuSyanuM AyuSya bAMdhIne, marIne, rAjagRha nagarImAM (dAmannaka nAmano) zreSThiputra thayo. bhavitavyatAne kAraNe tenuM kula marakI regathI nAza pAmyuM. mArInA phelAvAnA bhayathI lokoe tene gharane vADathI cAre bAju baMdha karI dIdhuM. A bALaka pUrvabhave pALela jIvadayAtratanA prabhAvathI na maryo. kahyuM che ke -"raNumAM, vanamAM, zatrunI vacce, pANImAM, agnimAM, mahAsamudramAM ke parvatanA zikhara upara asAvadhAnapaNe sutelAnuM ke viSamadazAmAM rahelAnuM pUrve karelAM pu rakSaNa kare che." ekavAra gharanA phaLiyAmAM pharate te vADamAM tarAe karelI chIMDIne joIne temAMthI bahAra nIkaLI gayo. te ja zaheramAM bhikSA mATe ghare ghare bhamate te moTe thaye. rAte dukAnanA eka bhAgamAM sUI rahetuM hatuM. ekavAra pitAnI dukAnamAM rahelA samudradatta nAmanA vaNike ThaMDInA samaye tevA prakAranA vastrothI rahita ane ThaMDIthI TharatA zarIravALA tene te ja rastAthI ja joye. tethI dayALu te tene potAnA ghare laI gaye, ane nokara tarIke rAkhyuM. bIjA divase tenA ghare bhikSA mATe be sAdhuo AvyA. temAM eka sAdhue bIjA sAdhune kahyuM? A bhikhArI A gharane mAlika banaze. paDadAnA AMtare rahelA samudradatta zeThe te vacana sAMbhaLyuM. zeThe vicAryuM. mAro putra vagere mArA gharanA mAlika kema nahi thAya ? mArA gharane A mAlika kevI rIte thaze ? tethI hajI paNa muninuM vacana sAcuM na paDe tyAM sudhImAM keI upAyathI Ane mArI nAkhuM. A pramANe vicArIne teNe pUrvaparicita eka cAMDAlane bolAvyo. tene dAna ane sanmAnathI AkaUMne nekarane mAravAnI AjJA karI. cAMDAle te svIkAryuM. ekavAra dukAnanA mArge kapaTathI zeThe caMDAla pAse drammI mAgyA. cAMDAle kahyuM H hamaNuM mArI pAse dramya nathI. je kAIne mArA sthAne mokalo te ApI dauM. tethI zeThe pAse rahelA dAmannakane ja mekalyo. te cAMDAlanI sAthe gaye. nagaranA cheDe rahete cAMDAla tene cAMDAlanA pADAthI ghaNuM dUra laI gayo. pachI dAmanakanA puNyanA prabhAvathI tene dayA AvI. AthI teNe dAmannakane zeThe mAravAnI AjJA ApI che e vRttAMta jaNAvIne kahyuMH je tuM ahIMthI dUra bhAgI jAya te meM tane mArI nAkhyo che evI khAtarI zeThane karAvavA mATe tArI AMgaLI kApIne tane jIvato choDI dauM. nahi te avazya mArI nAkhuM chuM. cAMDAle A pramANe kahyuM eTale atyaMta bhaya pAmelA teNe kahyuMH tuM mane mUkI de, tuM je kahe te huM karuM. dAmannake e svIkAryuM eTale cAMDAle tenI AMgaLI laIne tene choDI dIdhe. - maraNanA bhayathI gabharAyele te keIne khabara na paDe te rIte te ja zeThanA gokuLamAM gaye. tyAM tenA ghare ja vAcharaDAonuM pAlana karavA rahyo. A tarapha cAMDAle 1. kamma e te vakhatanuM calaNI nANuM che. tenI gaNatarI A pramANe cheH- 20 Di= 1 kAkiNuM. 4 kAkiNa= 1 paNa. 16 paNa= 1 krama. 16 kama= 1 niSka.
Page #165
--------------------------------------------------------------------------
________________ 148 . zrAvakanAM bAra vate yAne zeThane tenI AMgaLI batAvI. zeTha nizcita banI gaye. ekavAra te sAMjanA gokulamAM gayo. abdha vagere catuSpada prANIone jotA teNe vAcharaDAonI sAthe AvatA dAmanakane je. teNe vicAryuM ke A dAmannaka kema dekhAya che? pachI zeThe anukUla vacanathI tene belAvyo. pachI tene (kapaTathI) vizvAsa pamADavo ke- drammanA lebhathI cAMDAle A kArya karyuM che, AvA kAryomAM mAruM mana paNa na pravate, ethI cAMDAlanI hakIkta niHzaMkapaNe mane kahe. tethI dAmannake cAMDAlanI badhI hakIkata kahI. zeThe vicAryuM dAmannaka viSe bhAgye gADha pakSapAta bAMdhyuM che. nahi to A rIte mArI nAkhavA (=mArI nAkhavAno prayatna karavA) chatAM kema che? tethI zuM munivacana satya banaze ? athavA kaMIka thAo, arthAt hajI kaMIka prayatna kara joIe. "keI paNa prasaMge kaMTALavuM nahi e lakSmInuM mULa che" evo janapravAda che. tethI bIjo ja ke maraNane upAya vicAruM. Ama vicArIne teNe svaputra sAgaradattanA nAmane patra lakhyo. maLaske dAmannakane patra ApIne rAjagRha zahera tarapha mekalyo. be prahara jeTalo samaya thatAM te rAjagRha zaheranA najIkanA udyAna pAse AvyuM. mAnA zramathI thAkelo te patrane gaLe bAMdhIne te udyAnamAM ja vizALa chAyAvALA vRkSanI nIce suI gayo. eTalAmAM bhavitavyatAnA kAraNe te ja zeThanI putrI sakhIo sAthe te ja vakhate kIDA karavA mATe udyAnamAM AvI. teNe svarganI jema vRkSa nIce patrasahita sUtelA dAmannakane joyo ane oLakhyo. patranI bahAra sAgaradatta evuM nAma joIne te ja pramANe UMghI rahelA tenI gAMTha choDIne dhImethI patra laI lIdhe. atyaMta utAvaLathI kAgaLane ughADIne vAMcyo. temAM lakhyuM hatuM ke jeNe paga dhoyA nathI evA A damannakane jhera ApavuM, arthAt e Ave ke tarata tene jhera ApI devuM. A vAMcIne zeThaputrI dayAmAM tatpara cittathI ekITase tene ja jevA lAgI. teNe vicAryuM. A bicArAe atibhayaMkara vairanuM kAraNa evuM zuM karyuM ke jethI pitAe tene jhera apAvyuM. A pramANe vArevAre tenuM nirIkSaNa karatI tene tenA aMge ane upAMgo jevAthI tenA upara gADha anurAga thaye. AthI AMkhanuM kAjaLa laIne nakharUpI chIpathI "viSa ApavuM enA sthAne "viSA ApavI ema karIne kAgaLa baMdha karI dIdhe, ane te ja pramANe gaLAmAM bAMdhI dIdhe. kSaNavAra tyAM krIDA karIne te ghare gaI. kSaNa pachI jAgele te paNa uThIne sAgaradatta pAse gaye. tene patra Ape. teNe paNa pitAnA bahumAnathI savinaya patra laIne mastake mUkyo. pachI ughADIne vAMcyo. jeNe paga dhoyA nathI evA A dAmannakane viSA ApavI ema vAMcyuM. viSA e te ja kanyAnuM (= tenI bahenanuM) nAma hatuM. pachI teNe patranA abhiprAyanuM avadhAraNa karyuM. gurunI AjJAmAM kaI bIjo vicAra na karavo joIe e vacanAthane yAda karatA te upAdhyAyanI pAse gaye. upAdhyAyane vivAha mATe lagnazuddhi pUchI. upAdhyAye jaladI vicArIne kahyuM Aje ja ardhI rAte A benA vivAha mATe
Page #166
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 149 - lagnazuddhi che, pachI te be varSe lagnazuddhi che. tethI sAgaradatta vicAryuM : eka tarapha viSAne - vara maLI gayo che, arthAt viSAne vara atyAre hAjara che. ane eka tarapha enuM lagna najIkamAM che, bIjuM lagna dUra che, tethI hamaNAM zuM karavuM gya che? athavA je - thavAnuM hoya te thAya, lagna sAdhI laIe. ema vicArIne pitAnA ghare gaye. ardhI rAta thatAM lagnaveLAe gAMdharva vivAha karyo. prabhAte sUryodaya thatAM zeTha gokulathI AvyuM. jeNe navAM, svaccha, jhINuM ane sapheda vastro paheryA che evA dAmanakane je. zeTha AvatAM dAmannaka Ubho thayo ane zeThane vaMdana karyuM. zeThe chokarAne dAmannakanI hakIkata "pUchI. teNe patra vagerenI vigata kahI. tethI cittathI khinna thavA chatAM mukha upara bedano vikAra batAvyA vinA kahyuM he putra! sAruM karyuM. pachI citrazAlAmAM rahelA palaMganA eka bhAgamAM besIne vicAryuM. aha! je anukULa hoya tyAre apAyo (=saMkaTa) paNa upAye (=zubhanuM kAraNa) thAya che, vipatti paNa saMpatti banI jAya che, te karmano vyavahAra vijaya pAme che. keIe kahyuM che ke-"puruSa manoratha bIjI rIte ja kare che ane bhAgyathI prApti thatI hovAthI kAryonI gati bIjI rIte thAya che, arthAt manuSya vicAre che kaMI ane thAya che kaI keIe A je kahyuM che te satya ja thayuM. tethI have munivacana anyathA nahi thAya evI saMbhAvanA che. munivacana bhale satya thAo. te paNa prAraMbheluM ISTa kArya siddha na thavA chatAM puruSe e viSayamAM khinna na banavuM joIe, balake prayatna karavo joIe. kahyuM che ke-" adhama mANase vidhyanA bhayathI kArya zarU karatA nathI. madhyama mANase vinathI herAna thAya to prAraMbheluM kArya cheDI de che. uttama mANase vidathI vAraMvAra herAna thavA chatAM prAraMbhelA kAryane choDatA nathI. A pramANe vicArIne zeThe patnIne belAvI. tenI AgaLa kahyuM kuladevatAnI evI mAnatA mAnI che ke je mArI putrIne paraNaze te bali ane puSpanI chAba laIne ekalo AvIne tArI pUjA karaze. tethI Aje sAMje pUjya kuladevatAnI pUjA mATe jamAI jaze. mATe tAre pUjA yogya bali, puSpo vagere badhuM taiyAra karIne rAkhavuM. patnIne Ama kahIne zeTha pUrvaparicita bIjA caMDALanI pAse gayo. tene ghaNI lAMca ApIne dAmannakanA vadhano svIkAra karAvyuM. pachI te ghare Avyo. cakravAkanA baMdhu sUryo astAcala parvatanA zikhara tarapha prayANa karyuM tyAre dAmannakane devapUjAnA bahAne hAthamAM balinI chAba laIne nagarathI dUra rahelA caMDikAdevInA maMdire meka. bajAranA mArgathI jatA tene dukAnamAM rahelA sAgaradatta je. sAgaradatte tene bolAvIne pUchyuM: A samaye ekalA ja kyAM cAlyA ? teNe kahyuM: caMDikAdevInI pUjA mATe sasarAe mokalyo che. tethI sAgaradatte kaMika gusso batAvIne kahyuM: aho ! devapUjAno samaya sAro che! 1. paraNanAra puruSa ane strI e baMnenI saMmatithI thatA lagnane gAMdharva lagna kahevAmAM Ave che.
Page #167
--------------------------------------------------------------------------
________________ 150 zrAvakanAM bAra vata yAne. ahapitAnuM buddhikauzalya! Ama kahIne damanakane ja dukAnamAM besADIne, svayaM balinI chAba laIne, huM devapUjA karIne AvuM tyAM sudhI kSaNavAra tamAre ahIMja rAha jovI ema kahIne, jANe yamanA mukhamAM jato hoya tema caMDikAdevInA maMdira tarapha ga. lakSyane barobara vIMdhanAra te caMDAla maMdiranI pAse dekhe nahi te rIte AMtarAvALA sthAnamAM rahela hatA. sAgaradatta tyAM Avyo eTale teNe kAna sudhI dhanuSa kheMcIne bANathI tene vIMdhI nAkhe. Aha ! akAraNa vairI evA kyA pApIe A karyuM ema bolate te bhUmipara paDyo. najIkamAM rahelA loko bhegA thaI gayA. samudra-- datta vaNike paraMparAo dAmanakanuM maraNa sAMbhaLyuM. nirdaya te manathI khuza thaye, te paNa lokApavAdanA bhayathI hA ! A zuM thayuM ema belata gharamAMthI nIkaLyo. jatAM dAmanakane dukAnamAM beThelo joyo. tene pUchayuM: sAgaradatta kyAM gayA che ? tuM ahIM kema rahyo che? teNe kahyuM: mane ja pUjA karavA javA de evA AgrahathI te caMDikAdevInI pUjA karavA gayo ane mane ahIM rAkhyo. kAnane phoDI nAkhanAra te vacana sAMbhaLIne te ciMtA karavA lAgyuM ke, hA! maMdabhAgyavALo huM paNa chuM, jenA mATe meM A dAmannakane vadhu ciMtavya te ja mArA putrane pratikUla karanArA vidhAtAe mArI nAkhe. aho ! tethI A kahevata sAcI paDI ke-"je bIjAnA mATe vicAravAmAM Ave te pitAnI ja pAse Ave che. A pramANe citAthI vyAkula banelA tene ocito hArTaeTeka Avyo, AthI te bhUmi upara paDI gaye. pApa kArya karanAra A kharekhara ! pAparahita jIva viSe azubha ciMtave che ema vicArIne prANAne jANe tenA upara gusso thayo hoya tema prANAe tene choDI dIdho. Ama putra sahita zeTha mRtyu pAmyuM. rAjAe marelA zeThanAM kuLamAM bIje kaI nathI ema sAMbhaLyuM, tethI jamAI dAmannaka ja enA gharanI saMpattino mAlika thAo ema vicArIne tene ja zreSThipade sthApyo. keTalAka divase pasAra thaI gayA pachI svAbhAvika rIte ja anurAgiNI banelI patnIe tene kaI avasare patra vagerenI hakIkta kahI. tethI bAkInuM badhuM dAmannake jAte ja vicArI lIdhuM ke mArA vadha mATe ja jenI buddhi rekAyelI hatI evA zeThe A badhuM karyuM. ekavAra samudradattavaNike pUrve je vahANe samudranI pAra mokalyAM hatAM, tenA puNyathI AkarSAyelA te vahANe viziSTa kariyANAthI pUrNa thayelAM AvyAM. eka puruSe AvIne tene vadhAmaNI ApI. dAmannake tene InAma ApyuM. vahANe jevAne mATe te cAlyA. ardhA raste teNe nATaka joyuM. te prasaMge navA gItavALI gAthA gAvAmAM AvI. te A pramANe - "sukhaduHkhanA daravAjA baMdha karI denAra mRtyu jenA pakSane dhAraNa kare che, tenA mATe aMta sudhI karAtA anartho bahuguNavALA thAya che." A sAMbhaLIne dAmana ke prasanna thaIne eka lAkha senAmahoronuM InAma ApavAnuM jAhera karIne naTane kahyuM. pharI A gAthA bola. gAthA bolI rahyo eTale bIjI vAra prasanna
Page #168
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 151 thaIne bIjI eka lAkha sonAmahoranuM InAma ApyuM. ema trIjuM paNa InAma ApyuM. A vakhate rAjAe vaNikajanamAM na saMbhave evA mahAdAnanA samAcAra jANIne bIjA divase dAmanakane bolAvIne pUchyuM: traNa lAkhanuM dAna kema ApyuM? bIjAe upArjana kareluM dhana ApavuM saheluM hoya che mATe ApyuM ? athavA vicAra karIne ApyuM che ? dAmannake kahyu deva jaNAvuM chuM. vicArapUrvaka dAna ApyuM che ! ema mAruM mAnavuM che. kAraNake kaI paNa rIte potAnA prasaMgamAM AvelI gAthAne belatA naTe mAre svayaM anubhavela vRttAMta mane yAda karAvyo. Ama kahIne teNe rAjA pAse caMDAlane ghAta karavAnuM kahyuM tyArathI AraMbhI gAthA sAMbhaLI tyAM sudhInA badhA vRttAMtanuM vistArathI varNana karyuM. tethI rAjAe tenuM sanmAna karIne vidAya ApI. pachI te potAnA ghare gaye. A pramANe te viziSTa bhegone bhegavanAre thaye. A pramANe be daSTAMtanA anusAre prANAtipAtathI nivRtta thayelAone A lokamAM ane paralokamAM prApta thatA guNagaNane vicArIne bhavyajanoe prANAtipAta nivRttimAM yatna karavo joIe e gAthAno -rahasyArtha che. kSemamaMtrInuM dRSTAMta Adi zabdathI lIdheluM kSemanuM daSTAMta kahevAmAM Ave che -pATalIputra nagaramAM 'jitazatru rAjA hatA. tene kSema nAmano maMtrI hatuM. te uttama zrAvaka hatuM. te rAjAne atizaya priya hatuM, AthI (IrSAnA kAraNe) sAmaMta vagerene apriya hate. AthI sAmaMta vagere tene vadha IrachI rahyA hatA. ekavAra kSemanA puruSone dAna ane sanmAna vagerethI vaza karIne rAjAnA mArA tarIke joDyA. rAjapuruSoe temane pakaDyA. eTale temaNe kahyuM ke kSema maMtrIe amane rAjAno vadha karavA mokalyA che. tethI rAjAe kSema maMtrIne bolAvIne kahyuM : tuM paNa A pramANe mAruM akalyANa kare che? teNe kahyuM che deva! huM kIDInuM paNa akuzaLa na karuM, to pachI ApanuM akuzaLa kema karuM ? to paNa rAjAe tene vadha karavAnI AjJA ApI. tyAM bIjA paNa je puruSane mArI nAkhavAnI AjJA karavAmAM AvatI hatI tene rAjAnI azoka vATikAmAM rahelI vAvamAMthI po lAvavA mekalavAmAM AvatuM hatuM. te vAva aneka padminIonA (=kamaLanA velAonA) patrothI DhaMkAyelI hatI, kuvalaya (=kALuM kamaLa), kumuda (=caMdravikAsI kamaLa), kahAra (=sapheda kamaLa) vagere vividha kamaLathI zebhita hatI, ane magaramaccha vagere bhayaMkara jalacara prANIenA kAraNe kaSTathI praveza karI zakAya tevI hatI. temAM je praveza kare tene magaramaccha - vagere prANIo khAI jAya. AthI kSema maMtrIne paNa te ja AjJA karavAmAM AvI. tethI kautuka jovAnI IcchAvALA aneka lokethI parivarelo te tyAM gaye. namaskAra mahAmaMtra bolIne sakala lokonI samakSa bhAvapUrvaka teNe kahyuM: jo rAjAno droha karanArA meM ghAtakone rAjAne ghAta karavA mekalyA hoya to A magaramaccha vagere prANIo mane
Page #169
--------------------------------------------------------------------------
________________ 152 zrAvakanAM khAra tratA cAne khAI jAo, nahi tA deva mAruM sAMnidhya karIne jalacara prANIothI mArI rakSA karA.. pachI sAgArika anazana laIne agAdha jaLamAM praveza karyAM. devanA sAMnidhyathI meATA eka magaramacchane pakaDIne tenI pITha upara beThA, ghaNAM phaLeA laine bahAra AvyA. te phaLA rAjAne ApyAM. tuSTa thayelA ane pazcAttApa karatA rAjAe tene bheTIne khamAA. pachI tenA zatruone zikSA karavApUrvaka mahAna ADaMbarathI tene nagaramAM praveza karAvyA. pachI rAjAe tene kahyuM: huM tane zuM varadAna ApuM ? dIkSAnI anujJA na mAgavI ema nA pADavA chatAM saMvega vagere guNAne pAmelA kSemamaMtrIe " mane dIkSAnI anujJA Ape| " evuM varadAna mAgyuM. devapUjA vagere karavA pUrvaka tevA prakAranA (=guNasaMpanna) AcAyanI pAse dIkSA lIdhI. A pramANe prathamavratanA pAlanamAM lA... thAya che. (25) zudvAra kahyuM. have catanAdvAra kahevAmAM Ave cheH pANAvAeN jayaNA, dAruyadhannAiudagavisayAo / tasajIve rakkhato, vihiNA gamaNAiyaM kujjA / / 26 / / gAthA :- prANAtipAtaviratimAM kASTha, dhAnyAdi ane jalasabaMdhI catanA che.. zrAvaka trasajIvAnI zAsrAkta vidhithI rakSA karatA javuM vagere kriyA kare. TIkAtha:-vALAvA e padanA aMte hrAr guru hovA chatAM, 'padanA ate hrA, ojAra ane anusvAra laghu thAya che" e prAkRtanA niyamathI laghu samajavA. yatanA eTale azaTha jIvanI rAga-dveSathI rahita pravRtti. kahyuM che ke - "niSkapaTa jIvanI rAga-dveSathI rahita pravRtti yatanA che, rAga-dveSa yukta pravRtti ayatanA che, arthAt rAga-dveSanA abhAva e yatanA che, ane e ja jayaNAnuM lakSaNa che, AnAthI viparIta ajayaNA che, ane e ja ajayaNAnuM lakSaNa che," (nizItha-6696) mULagAthAmAM pannArU e sthaLe rahela Adi zabdathI kAkaDI vagere phaLA, zAka, pAMdaDAM vagere vastuo samajavI. kASTha sa`baMdhI cutanA A pramANe cheH - peAlA vagere prakAranA kAchanA upayoga na karavA. kuhADA vagerethI phADelA kASThane cakSuthI joine bhUmimAM aphaLAvIne rAMdhavA vagere. mATe agnimAM nAkhavuM. jemAM kIDA paDI gayA heAya tevA dhAnyAdinA tyAga karavA vagere. rIte dhAnyAdinI cutanA jANavI. parimita pANInA upayAga karavA, vastrathI gALelA pANInA upayoga karavA vagere rIte pANInI catanA jANavI. * javuM vagere' e sthaLe vagere zabdathI ' UbhA rahevuM' vagere kriyA samajavI. (
Page #170
--------------------------------------------------------------------------
________________ 153 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda trasanA upalakSaNathI sthAvara jIvanI paNa yathAsaMbhava rakSA kare ema samajavuM. kAraNa ke tenAthI bahu lAbha thAya che. te A pramANe - "jayaNA dharmanI utapattinuM kAraNa che. jayaNe dharmanuM pAlana karanArI (= zrata-cAritrarUpa dharmanA upadravane dUra karanArI) che. jayaNuM dharmanI puSTinuM kAraNa hevAthI dhamanI vRddhi karanArI che. vizeSa zuM kahevuM? jayaNuM ekAMte sukha ApanArI (= mokSane prApta karAvanArI) che, (upa. 5. 769) jinokta yatanAmAM vatatA jIvane kevalI bhagavaMtoe tenAmAM sAcA mArganI zraddhA, jIvAditAne bodha ane samyapha cAritra hovAthI samyagdarzana-samyajJAna-samyaphacAritra e traNe ratnone ArAdhaka kahyo che." (upa. pa. 770) [26] yatanA dvAranuM vyAkhyAna karyuM. have aticArahAra kahevAmAM Ave che - baMdhavahachaviccheyaM, aibhAra giroha bhattapANesu / paDhamavayassa'iyAre, kohAIhiM Na u karejjA // 27 // gAthAtha - baMdha, vadha, chavi cheda, atibhAra ane bhakta-pAnanirodha A pAMca prathama vratanA aticAro che. zrAvake A pAMca krodhAdithI na karavA joIe. TIkAtha - baMdha derI-doraDA vagerethI bAMdhavuM. vadha=TI vagerethI mAravuM. chavicchedaka chavi eTale cAmaDI. cAmaDIne zarIra sAthe yoga hovAthI cAmaDIthI zarIra paNa samajavuM. cAmaDIno charI vagerethI cheda karavuM te chavi che, arthAt zarIranA keI paNa avayavano cheda karavo te chavi cheda che. atibhAra= baLada AdinI pITha vagere upara ghaNI sopArI vagerene bhAra mUke te atibhAra. bhakta-pAnanirodhaka bhajana ane pANI na ApavAM te bhakta-pAnanirodha che. prANAtipAtanA aticAra eTale prANAtipAtaviratinI malinatA. prazna -aticArane na kare" ema sAmAnyathI na kahetAM "dhAdithI na kare ema vizeSathI kema kahyuM? uttaraH- je "aticArane na kare ema sAmAnyathI ja kahevAmAM Ave te priyaputra vagerene vinaya zikhavADa ke rogane upAya karavo vagere (hita) mATe paNa batamalinatAnA bhayathI baMdha vagere na kare. vinaya zikhavADavo ke rogano upAya karavo vagere sahita) mATe baMdha Adino niSedha nathI, kiMtu kodha, lebha vagere (kaSAya)thI baMdha Adine niSedha che. AthI ahIM "kedhAdithI na kare " ema kahyuM che.
Page #171
--------------------------------------------------------------------------
________________ 154 zrAvakanAM bAra vate yAne - ahIM AvazyakacUrNi vageremAM kahela vidhi A pramANe che - dvipada ke catuSpada praNIono baMdha thAya te paNa sakAraNa ane niSkAraNa thAya. temAM niSkAraNa baMdha na ja karavo joIe. sakAraNa paNa sApekSa ane nirapekSa ema be rIte thAya. atyaMta gADha (=jaladI na chUTe tevA athavA baMdhAyela jIva jarAya khasI na zake tevA) baMdhanathI bAMdhavAmAM Ave te nirapekSa baMdha che. deraDAnI gAMThathI (DhIluM) bAMdhavAmAM Ave te sApekSa baMdha. A baMdha Aga lAge vagere prasaMge jaladI choDI zakAya ke chedI zakAya. catuSpadaprANunA baMdha aMge A kahyuM. dAsa, dAsI, cera ke bhaNavAmAM pramAdI putra vagere dvipada prANIne je bAMdhavAno hoya te gADha na bAMdho ane Aga vagerethI tenI rakSA karavI. tathA zrAvake (mukhyatayA) bAMdhyA vinA ja (sthAne) besI rahe (=kAbUmAM rahetA hoya) tevA dvipada ke catuSpada prANuM rAkhavA joIe. vadha aMge paNa baMdha pramANe samajavuM, paNa ATale phera che -nirdaya paNe mAravuM e nirapekSa vadhe che. sApekSa vadha A pramANe che :-zrAvake pahelethI ja bhItaparSada banavuM joIe. (Ama chatAM) paNa jo keIka jIva AjJA na mAne (ethI mAravAne prasaMga Ave) te marmasthAnane mUkIne seTI ke derIthI eka ke be vAra (haLavethI) mAre. chavi cheda aMge paNa ukta rIte samajavuM. paNa ATale phera che - hAtha, paga, kAna vagere avayavane nirdayapaNe chede te nirapekSa chavi chede che. raseLI vagerene chede ke (regane dUra karavA) DAma de te sApekSa chavi cheda che. prANuM upara bahu bhAra na mUkavo joIe. pahelA naMbaramAM te zrAvake dvipada Adi prANIone bhAra upaDAvavA dvArA cAlatI AjIvikAne tyAga karavo joIe. have je bIjI AjIvikA na hoya te dvipada (manuSya) jeTalo bhAra svayaM upADI zake ane utArI zake teTalo tenI pAse upaDAvavo. catuSpadane mATe te jeTalo bhAra ucita gaNAya tenAthI kaMIka ocho kare. tathA haLa ane gADuM vageremAM joDelA baLada vagerene ucita samaye choDI devA. bhakta-pAna nirodhamAM paNa sakAraNa-niSkAraNa vagere bhedo baMdhanI jema jANavA. nirapekSa, eTale ke nirdayapaNe, bhakta pAnane nirodha keIne ya na karavo joIe. jethI atibhUkhanA kAraNe tenuM mRtyu na thAya. rogane dUra karavA sApekSa annapAna nirodha to thaI zake, athavA (aparAdhIne bhaya batAvavA pUratuM dekhAvathI) "Aje tane bhojana vagere nahi ApIza" ema vANIthI kahe. (paNa bhUkhe na rAkhe.) zAMti nimitta upavAsa karAve. bahu kahevAthI zuM ? zUlaprANAtipAta viramaNavratamAM aticAra na lAge te rIte sarvatra yAtanAthI pravRtti karavI. 1. jenA kahyA vinA paNa mAtra bhayathI parivAra potapotAnuM kartavya kare ane anucina kaMI na kare te bhItaparSa kahevAya.
Page #172
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 155 baMdhAdinA upalakSaNathI mantra-taMtra vagere bIjA paNa aticAre jANavA. [27]. aticAradvAra kahyuM. have bhaMgadvAra kahevAmAM Ave che : baMdhAINi u AuTTiyAiNA jai karejja to bhNgo| bIyakasAyANudae, tivvANaM hoi saDDhassa // 28 // gAthArtha:-nirdayapaNe, arthAt viratithI nirapekSa pravRttinA pariNAmathI baMdha vagere je kare te prabaLa bIjA apratyAkhyAnAvaraNa kSAne udaya thatAM zrAvakanI prANAtipAtaviratine bhaMga ja thAya. TIkAtha:-mULa gAthAmAM AyuSTivALA e padamAM rahela Adi zabdathI dauM (=dhiSThAI) vagere samajavuM. kaSAya - jIva jenAthI kaSAya=duHkhI karAya te kaSa. (jIva karmothI kaSAya che= duHkhI karAya che mATe) kaSa eTale karma. athavA jIva jemAM kaSAya duHkhI karAya te kaSa. jIva saMsAramAM kaSAya che duHkhI karAya che mATe) kaSa eTale saMsAra. Aya eTale lAbha. kaSane (2karmane ke saMsArane) Aya (=lAbha) jemanAthI thAya te kaSAye. kahyuM che ke kammaM kasaM bhavo vA kasamAo siM jao kasAyA te / "kaSa eTale kamara, athavA kaSa eTale saMsAra, kaSano AyaElAbha jemanAthI thAya te kaSAya. ? (vizeSA. 1228 pUrvArdha) prazna:-(prANAtipAtanuM pratyAkhyAna che, baMdha AdinuM pratyAkhyAna nathI.) baMdha AdinuM pratyAkhyAna na hovAthI tene karavAmAM vratane bhaMga kevI rIte thAya? have je ema kahevAmAM Ave ke prANAtipAtanA pratyAkhyAna sAthe baMdha AdinuM paNa pratyAkhyAna karyuM che, te AgamamAM kahela vratanI bAra saMkhyAne virodha thAya. kAraNa ke baMdha AdinuM alaga alaga pratyAkhyAna karyuM hovAthI vrata bhinna thAya. uttara -tamArI vAta satya che. prANAtipAtanA pratyAkhyAnathI baMdha AdinuM paNa pratyAkhyAna karyuM che. kAraNake prANAtipAtanA baMdha vagere upAye che. kAraNane (baMdha vagerene) aTakAvyA vinA kAryane (prANAtipAtane) aTakAvavAnuM zakya nathI. AthI AkuTTikAthI (=nirdayatAthI vratanirapekSapaNe) baMdha vagere karavAmAM paNa vratane bhaMga thAya che. tathA "baMdha AdinuM paNa pratyAkhyAna karyuM che, ethI vratasaMkhyAne virodha thAca" ItyAdi je kahyuM che te ayukta ja che. kAraNake vizuddha (=niraticAra) hiMsAvirati hoya tyAre baMdhAdino saMbhava ja nathI. 1. vAkyaracanA philaSTa na bane e mATe ahIM Adi zabdano ullekha karyo nathI. ''
Page #173
--------------------------------------------------------------------------
________________ 156 zrAvakanAM bAra vrato yAne prazna -te pachI aticAradvAramAM baMdhAdine aticAra kema kahyA? uttara - baMdhAdine aticAra kahyA che te barobara kahyuM che, paNa vivakSAthI tema kahyuM che. te A pramANe - jyAre "huM mAruM" evA saMkalpa vinA paNa kedhAdine AdhIna banIne paraprANunAzanI darakAra karyA vinA baMdhAdi karavA mAMDe tyAre nirdayatAnA kAraNe vratanI apekSAthI rahita banI gayelAne dezathI viratibhaMga thAya, saMpUrNa bhaMga na thAya. kAraNa ke te rIte (=nirdayatAthI vratanirapekSapaNe) pravRtti karanArathI paNa prANAtipAta thayuM nathI. AthI (AMzika bhaMga ane AMzika abhaMga ema) bhaMgAbhaMganI vivakSAthI baMdhAdikane aticAra kahela che. kahyuM che ke prazna :-"mAre prANanAza na kare evo niyama lenArane mRtyu vinA ja (mAtra baMdha, vadha AdithI) aticAra kevI rIte lAge? (nitee uttara:-je gusse thaIne vadha vagere kare che te vatathI nirapekSa che. AvI rIte vadhAdi karavAmAM mRtyu na thavAthI niyama rahe che, kopathI dayAhIna banI javAthI paramAthathI niyamano bhaMga thAya che. pUjya puruSo vratanA eka dezanA bhaMgane ane eka dezanA pAlanane aticAra kahe che." [28] bhaMgadvAra kahyuM. have bhAvanAdvAra kahevAmAM Ave che - paNamAmi ahaM nicaM, AraMbhavivajiANaM vimalANaM / savvajagajIvarakkhaNasamujjayANaM muNigaNANaM // 29 // gAthAtha-jagatamAM rahelA sarva jIvonuM rakSaNa karavAmAM zAstrokta vidhithI tatpara banelA, AraMbhathI rahita ane nirmala munisamudAyane huM sadA praNAma karuM chuM. TIkAtha:-prathama aNuvrata svIkAranAra zrAvake traNe kALa A pramANe (A gALAmAM jaNAvyA pramANe) citavavuM joIe. prazna-praNAmakriyAnA cogamAM cothI vibhaktine pravega thAya; jemake-"tame taravi varAca jJAtaH zA ghanazvae sthaLe praNAmakriyAnA rogamAM thI vibhaktino prayoga thayo che. te ahIM "muni/TrLa" ema chaThThI vibhaktino pravega kema karyo? uttaraH- "chaThThI vimarI mattarU rasthI" e prAkRta niyamathI ahIM caturthInA arthamAM chaThThI vibhakti che. 1. A matAMtara saMbhave che. namaH padanA yogamAM ethI vibhakti Ave evo niyama che, paNa praNAmakriyAnA yogamAM cothI vibhakti Ave evo niyama nathI. AthI ja snAtasyA thAyanI bIjI stuti, bhaktAmara sUtranI pahelI gAthA vagere aneka sthaLe praNAmakriyAnA yugamAM bIjI vibhaktine prayoga jovAmAM Ave che.
Page #174
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 157 Arabha eTale pRthvI vagere jIvAnI hiMsA. vimala eTale krodhAdirUpa bhAvamalathI rahita. jIvAnA cADha bhedo che. kahyuM che ke "sUkSma-khAdara ekedriya, saMjJI-asa'nI pacendriya ane vikalendriya e sAtanA darekanA paryApta-aparyApta bhedathI jIvAnA cauda bhedo che.1 vizeSaNAnI saphalatA hetu-hetumad ( kAraNa--kAya ) bhAvathI vicAravI. te A pramANeH-( jIvAnI rakSAmAM tatpara bananArA jIvA ja ArabhanA tyAga kare che. Ara.bhanA tyAga karanAra ja nirmala ane che. Ama nirmalatAmAM AraMbhatyAga hetu che. AraMbha tyAgamAM jIvarakSAmAM tatparatA hetu che. Ama hetu hetumabhAva che AthI ) jIvarakSAmAM tatpara na bananArA jIveA ArabhanA tyAga karatA nathI. ArabhanA tyAga na karanArA jIvA nirmala khanatA nathI. [29.] nave ya prakAranu paheluM aNuvrata kahyuM. have bIjA aNuvratanA avasara che. te paNa nava bhedavALuM che. AthI prathama bhedathI khIjA aNuvratane kahe cheH- aNabhUyaM ubhAva, hUyaM niNhavas taha ya vivarIyaM / gaddA sAyange vA, sahiya mA~va tu // rU. || gAthA - asatyane (=je na hoya tene ) pragaTa karavuM, satyane ( =je hAya tene ) chupAvavu', viparIta belavuM, gaha karavI, sAvadya khelavu' vagere asatyanu' svarUpa che=asatya che. TIkA :- ( 1 ) asatyane A rIte pragaTa kareH- AtmA zyAmAka ( sAmeAdhAnya) jeTalA ke taMdula ( cAkhA ) jeTalA ( nAnA ) che. AtmA (saMpUrNa zarIramAM nathI rahelA kiMtu) lalATamAM rahelA che, athavA hRdayamAM rahelA che, athavA sarvavyApI ( =vibhu ) che. A badhAM vacane asatya che. kAraNa ke A badhuM anubhavathI ghaTatuM nathI. te A pramANeH-- jo AtmA zyAmAka jeTaleA ke taMdula jeTalA hAya tA saMpUrNa zarIramAM sukha-duHkha vagerenA anubhava na thAya, A pramANe sUkSmabuddhithI vicAravuM. jo AtmA savyApI hAya te zarIranI bahAra paNa caitanyanA anubhava karAya, ityAdi aneka doSo graMthAMtarathI vicAravA. e pramANe- eka ja jIvAtmA badhA zarIrAmAM rahelA che. AtmA eka ja prakAranA DhAvA chatAM jalamAM pratibiMbita cadranI jema bahu prakAre dekhAya che." ityAdi paNu asatya che. kAraNake jo badhAM zarIromAM eka ja AtmA hoya to ene sukha, duHkha, baMdha, meAkSa vagere je kaI thAya te badhAne thavAne prasa`ga Ave. 1. sAkSI gAthAmAM AvelA grAma zabdanA samUha a che.
Page #175
--------------------------------------------------------------------------
________________ 158 zrAvakanAM bAra vrate yAne. (2) satyane A rIte chUpAve - AtmA nathI, paraloka nathI vagere. (3) viparIta bolavuM eTale je vastu jevA svarUpe hoya tene tenAthI judA svarUpe kahevI. jema ke-baLadane ghaDe kahevo vagere. athavA bauddho viparIta kahe che. jema ke kSaNe kSaNe kSaya pAmanAra jJAna ja AtmA che, athavA sAMkhya viparIta kahe che. jemA ke- AtmA nitya ane eka ja svarUpavALo che. (4) gaha eTale niMdA. (arthAt dhAdine vaza banIne jenAthI aprIti thAya tevuM apriya vacana bolavuM athavA tiraskAra thAya tevuM vacana bolavuM vagere gaha asatya che.) jema ke tuM kANe che, te kubaDe che, tuM dAsa che vagere. (5) sAvadya eTale pApavALuM. jemake- sAMDhAnuM damana kare, arthAt sAMDhane baLada banAve vagere sAvadya vacana che. kahyuM che ke- je vAkya (krodha vagere) bhAvadaSavALuM che, je vAkya tatvathI vipa-- rIta che, athavA je vAkya sAvadya che, te badhAne vidvAne asatya jANe che.* "gmAruM e sthaLe rahelA Adi zabdathI je vacana sva-paranA saMkulezanuM ke upaghAta (nukazAna ke mRtyu) vagere (azubha)nuM kAraNa bane te asatya che tema jANavuM. [30], svarUpaDhAra kahyuM. have bhedadvAra kahevAmAM Ave che - kaNNAgobhUmAliyanAsavahAraM ca kUDasakkheja / bheyA ya tassa paMca u, havaMti ee jiNuTThiA // 31 // gAthArtha -mRSAvAdanA kanyA asatya, gAya asatya, bhUmi asatya, nyAsa-apahAra ane kUTasAkSya ema pAMca bhede che. A pAMca bhede jinezvaroe kahyA che. TIkAtha-mULagAthAmAM alIka zabdamAM hrasva prayoga prAkRta zailIthI che. (1) kanyA-asatya - akhaMDita zIlavALI kanyAne khaMDita zIlavALI ane khaMDitazIlavALI kanyAne akhaMDita zIlavALI kahevI vagere kanyA-asatya che. kanyA asatyanA upalakSaNathI be pagavALA sarva prANI saMbaMdhI asatya paNa kanyA-asatya samajavuM. (2) gAya-asatya - DuM dUdha ApatI gAyane ghaNuM dUdha ApanArI ane ghaNuM" dUdha ApatI gAyane thoDuM dUdha ApanArI kahevI vagere gAya-asatya che. gAya-asatyanA upalakSaNathI cAra pagavALA sarva prANI saMbaMdhI asatya paNa gAya-asatya samajavuM.. (3) bhUmi-asatya - jamIna bIjAnI hovA chatAM potAnI kahevI, ane potAnI hovA chatAM bIjAnI kahevI vagere bhUmi-asatya che. bhUmi-asatyanA upalakSaNathI paga vinAnA sarva dravya saMbaMdhI asatya paNa bhUmi-asatya samajavuM.
Page #176
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 159 prazna -je kanyA zabdathI saghaLA dvipada, gAyazabdathI saghaLA catuSpada ane bhUmi zabdathI saghaLA apada dravyone grahaNa karavAnuM kahyuM, te kanyA vagere zabdonA badale -dvipada asatya, "catuSpada asatya ane "apaDhI asatya evAM nAme kema na rAkhyA? uttara-kanyA asatya vagere lokamAM ati niMdanIya tarIke prasiddha havAthI (vizeSa rUpe choDavA joIe ema samajAvavA) "dvipadI vagerenA badale "kanyA' vagere nAmo rAkhyAM che. (4) nyAsa-apahAra - nyAsa eTale rakSaNa mATe bIjAnI pAse rAkhavuM, (arthAt sonuM vagere thApaNa,) tene apahAra karavo, eTaleke nathI ApI vagere asatya bolIne te vastu pAchI na ApavI. AmAM pArakI vastu pAchI na ApavI-laI levI e corI che. A cerI hovA chatAM AmAM juThuM bolavAmAM AvatuM hovAthI mRSAvAda rUpa che. AmAM cerI ane asatya baMne hovAthI Ane judo ullekha karyo che. (5) phUTasAkSyaHkUTasAzya eTale chetaranAra vizvAsa, arthAt beTe vizvAsa. vivAdamAM jene pramANa mA hoya te krodha, IrSyA Adine AdhIna banIne juThuM bole (=beTI sAkSI pUre) te phUTasAkSya che. jemake -A vivAdamAM Ane huM sAkSI chuM. A asatya bIjAnA pApanuM samarthana karanAruM hovAthI pUrvabhedathI Ane jude ullekha karyo che.' [31] 1. tatvArthAdhigama vagere tAtvika ane dharma saMgraha vagere AcAra graMthamAM prasiddha asatyanA cAra prakAra A pramANe che. bhUtanihava, abhUtolsAvana, arthAtara ane goM. (1) bhUtaniha - bhUta eTale satya. nidbhava eTale chUpAvavuM. satyane chupAvavA mATe bolAtuM -vacana bhUtanievarUpa asatya che. jema ke-AtmA nathI, puNya-pApa nathI vagere. (2) abhUtabhAvanaH-abhUta eTale asatya. ubhAvana eTale pragaTa karavuM. asatyane ( =je na - hAya tene ) pragaTa karavuM te abhUtAbhAvanarUpa asatya che. jemake- AtmA deha pramANa hovA chatAM AtmA mAtra cokhAnA dANA jeTalo che, athavA AtmA sarvavyApI che vagere bolavuM e abhUtoHbhAvane rUpa asatya che. (3) arthAtara:- artha eTale vastu aMtara bIjI. je vastu je hoya te vastune te na kahetAM bIjI kahevI te arthAtararUpa asatya che. jema ke- baLada e baLada che, gheDa nathI. Ama chatAM koI baLadane ghoDo kahe to te arthAtara asatya che. (4) gaha-garlA asatyanA sAvadya, apriya ane tiraskAra ema traNa prakAra che. (1) sAvagha= pApavALuM. pApavALuM vacana bolavuM, arthAt jenAthI bIjAo pApamAM pravarte tevuM vacana bolavuM e sAvaghavacana che. jema ke- sAMDhane baLada banAvo vagere. (2) jenAthI aprIti thAya tevuM apriya vacana belavuM te apriya asatya che. jema ke- kANane kAraNe kahevo. (3) krodhathI tiraskAra thAya tevuM vacana -bAlavuM te tiraskAra asatya che. jemake- tuM gadheDo che.
Page #177
--------------------------------------------------------------------------
________________ 160 zrAvakanAM khAra tratA yAne bhedvAranuM vyAkhyAna karyuM. have utpattidvAra kahevAmAM Ave cheH duga tiga duga duga duga ekkageNa egeNa hoi tivihaM tu / iga duga iga ekeNaM, vayANa eseva gahaNavihI // 32 // gAthA :-dvividha--trividha, dvividha--dvividha, dvividha ekavidha, ekavidha--trividha, ekavidha--dvividha, ekavidha-ekavidha, e kramathI vratAnA bhAMgA jANIne peAtAnA svabhAvanA vicAra karavApUrvaka mRSAvAdaviratinA svIkAra karavA joie. kAraNake vratasvIkAranA A ja vidhi che. TIkA :-vratane svIkAravAnI IcchAvALA kAI paNa zrAvaka theADuM svIkAre che, badhuM svIkAratA nathI. kAraNake vrata svIkAravAnA ghaNA bhAMgA (bheda) che. te te bhAMgAnA ullekha batAvavA mATe A gAthA che. (1) karaNa--karAvaNu-mana-vacana-kAyA svarUpa dvividha--trividhathI pahelA bhAMgAnu sUcana mukha che. praznaH-ahIM trividha--trividhe bhAMgeA kema na lIdhe ? uttara:-zrAvakane badhAM vratAmAM anumAdanAneA tyAga hAtA nathI. (zrAvakathI anumedanAnA tyAga karI zakAtA nathI. kAraNa ke zrAvake putrAdinA parigraha cheDyo nathI. AthI putrAdi je hiMsAdi kare tenI anumedanA vratadhArI zrAvakane paNa lAge. anumedanAnA aniSedha, upabheAga ane savAsa ema traNa prakAra che. (1) pAte adhikArI hAvA chatAM nizrAmAM rahelA jIvAne te te pApA karavAnA niSedha na kare teA "niSiddhamanumatam" e nyAye aniSedha anumAinA gaNAya. (2) niSedha karavA chatAM pApathI aTake nahi ane pApa karIne karelI kamANInA pote upabhAga=upayoga kare to upabhAga dvArA anumeAdanA karavAthI upabhAgaanumAdanA gaNAya. (3) pApanA niSedha kare, pApathI karelI kamANInA upayoga na kare chatAM jema cAranA TALAmAM rahelA zAhukAra paNa cAra gaNuAca, tema pApa karanAranI sAthe rahenAra pApamAM sAtha ApanAra manAya. ane ethI tene savAsaanumAnA lAge. A rIte vratadhArI zrAvakane paNa putrAdie karelA pApanI anumeAdanA aniSedharUpe, upabheAgarUpe ke savAsarUpe paNa lAgatI hovAthI zrAvakane vrata levAmAM anumenAnA tyAga thaI zakatA nathI. ) bhagavatIsUtramAM trividha-trividhe e bhAMge paNa je hyo che te viSayavibhAgathI kAika zrAvakane koIka avasthAmAM koIka vastune AzrayIne kAika kSetra vageremAM jANavA, badhe nahi. ( jemake dIkSAnA abhilASI koI zrAvaka putrAdinuM pAlana anivArya hovAthI tenI khAtara saMsAramAM rahe. A vakhate te zrAvakanI agiyAramI pratimA svIkAre temAM
Page #178
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 161 tene, athavA kaI zrAvaka svayaMbhUramaNasamudranA mAchalAnuM mAMsa, hAthInA dAMta, cittAnuM cAmaDuM vagerenA paccakkhANa kare to tene, athavA kaI zrAvaka viziSTa nivRtta avasthAmAM sthUla hiMsAdinuM paccakhANa kare te tene trividha-vividha bhAgo saMbhave. paNa te koI ja zrAvakane AzrayIne hovAthI ahIM gaNya nathI. mATe pahele bhAge dvividha-trividha kahyo che.) pahelo bhAMge A rIte bolavAmAM Ave che -(hiMsAdi pA5) huM na karuM, na karAvuM, mana, vacana ane kAyAthI. (2) dvividha-dvividha e bIjo bhAMgo che. A bhAMgAthI traNa uttara bhAMgAnuM sUcana karyuM che, AmAM kAraNa pUrvokta (zrAvakanA vrata svIkAravAnA ghaNuM bhAMgA che e) ja samajavuM. AgaLa paNa A ja hetu vicAro. bIjo bhAMgo A rIte uccaravAmAM= balavAmAM Ave che - (i) huM na karuM, na karAvuM, manathI ane vacanathI. (ii) huM na karuM, na karAvuM, manathI ane kAyAthI. (ii) huM na karuM, na karAvuM, vacanathI ane kAyAthI. (3) dvividha-ekavidha e trIjA bhAMgAthI paNa traNa bhAMgAnuM sUcana karyuM che. te bhAMgA A rIte bolavAmAM Ave che -(i) huM na karuM, na karAvuM manathI. (ii) huM na karuM, na karAvuM vacanathI. (iii) huM na karuM, na karAvuM, kAyAthI. (4) ekavidha-trividha e cothA bhAMgAthI be bhAMgAnuM sUcana karyuM che. te be bhAMgA A pramANe che -na karuM, mana-vacana -kAyAthI. na karAvuM, mana-vacana-kAyAthI. (5) ekavidha-dvividha e pAMcamA bhAMgAthI cha bhAMgAnuM sUcana karyuM che. te cha bhAMgA A pramANe che :- (i) na karuM manathI ane vacanathI. (ii) na karuM manathI ane kAyAthI. (iii) na karuM, vacana ane kAyAthI. A traNa bhAMgA thayA. e rIte "na karAvuM" e bhedathI paNa traNa thAya. kula cha bhAMgA thayA. (6) ekavidhaekavidha e chaThThA bhAMgAthI paNa cha bhAMgAnuM sUcana karyuM che. te bhAMgA A pramANe che -(i) na karuM manathI. (ii) na karuM vacanathI. (iii) na karuM kAyAthI. e pramANe "na karAvuM" e bhedathI paNa traNa bhAMgA thAya. kula cha bhAMgA thayA. A cha e bhAMgAnA uttara bhAMgAonI badhI saMkhyA 21 thAya. kahyuM che ke dvividha-trividhAdi mULa bhAMga cha ja che. tenA uttarabhedo kramaza: A pramANe thAya che --pahelAne 1, bIjAnA 3, trIjAnA 3, cethAnA 2, pAMcamAnA 6, chaThThanA 6, kula 21 bhedo thayA." (zrAvakatratabha0 9) mULabhAMgAne krama A bhAMgAono koSTaka A pramANe che te mULabhagAnA prakAra | | | | | | -> bhAMgA 21
Page #179
--------------------------------------------------------------------------
________________ 162 zrAvakanAM bAra vate yAne [ A cha bhAMgA mUlavatA (=pAMca aNuvrata) uccaranArA zrAvakanI apekSAe che. guNavrata ane zikSAtrata rUpa uttaraguNavate uccaranArAonI apekSAe eka ja (dvividha -vividha) bhAMge che. tathA ekeya vrata na svIkAranAra samyagdaSTine eka bhAMge che.] . mUlaguNanA cha, uttaraguNane eka ane aviratine eka ema kula 8 bhAMgA thayA. A viSe Avazyaka niryuktikAre kahyuM che ke dvividha-trividhathI pahelo, dvividha-dvividhathI bIjo, dvividha-ekavidhathI trIje, ekavidha-trividhathI cothe, ekavidha-dvividhathI pAMcamo ane ekavidha-ekavidhathI chaThe, uttaraguNathI sAtame ane aviratithI AThamo bhaMga thAya che." (Ava. ni. 1558-1559) A cha ja bhAMgAnA pAMca aNuvratanA eka pada vagerenA saMganI apekSAe 16806 bhAMgA thAya. te bhAMgA lAvavAno (=upajAvavAne) upAya nIcenI gAthAthI jANave. egavae chanbhaMgA, niddivA sAvayANa je sutte / te ciya payavuDDhIe, sattaguNA chanjuyA kamaso // 1 // zrAvakanA eka vratamAM dvividha-trividha vagere je cha bhAMgI sUtramAM batAvyA che, te ja cha bhAMgAne eka pada vRddhithI--chamAM eka umeravA vaDe arthAt sAtathI guNavA. je saMkhyA Ave temAM cha umeravA. Ama kramaza: karavAthI vratanA hiMsayogI vagere bhAMgAonI saMkhyA Ave." te A pramANe - prANAtipAtavirati nAmanA eka vratamAM je dvividha-trividha vagere cha bhAMgA che, tene sAtathI guNIne cha umeratAM ukta (16806) saMkhyA thAya che. kAraNa ke 6 ne sAtathI guNatA ane cha umeratA 48 thAya. 48 ne , cha , 34ra thAya. 34ra ne ,, , , 2400 thAya. 2400 ne 9 ka , cha cha 16806 thAya. (1) pahelA vratanA ekasaMgI cha bhAMgA thayA. (2) pahelA-bIjA vratanA ekasaMgI ane dvisaMgI 48 bhAMgA thayA. (3) ekathI traNa vrata sudhInA visaMgI sudhInA 34ra bhAMgA thayA. (4) ekathI cAra vrata sudhInA catuHsaMgI sudhInA 2400 bhAMgA thayA. (5) ekathI pAMca vrata sudhInA paMcasaMgI sudhInA 16806 bhAMgA thayA.
Page #180
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 163 athavA ukta saMkhyA lAvavAno bIjo prakAra kahevAmAM Ave che - prANAtipAtavirati vagere pAMca padanA eka saMgathI 5, brikasaMgathI 10, trikasaMgathI 10, catuSkasaMgathI 5, paMcakasaMgathI 1 bhAgo thAya. kahyuM che ke pAMca aNuvratanA ekasogathI, ddhikasogathI, trikasogathI, catuSkasavegathI ane paMcakarasogathI anukrame 5, 10, 10, 5, ane 1 bhAMgo thAya." bhAMgA lAvavAne upAya A pramANe che : ubhayamuhaM rAsidugaM, heTThillAnaMtareNa bhaya paDhamaM / / laddhaharAsivihatte, tassuvari guNaM tu saMjogA // 1 // A gAthAne bhAvArtha A pramANe che- jeTalAM vratanA bhAMgA kADhavA hoya teTalAM vratanA 1-2-3-4-5 vagere aMke anukrame DAbI bAjuthI zarU karIne lakhavA. pachI tenI nIce jeTalA saMganA bhAga kADhavA hoya teTalA AMka jamaNI bAjuthI 5-4-3 -2-1 vagere lakhavA. jemake-pAMca aNuvratAnA saMgI bhAMgA banAvavA hoya te 1-2-3-4-5 5-4-3-2-1 A pramANe aMke mUkavA. pachI nIcenA upAMtya (= chellA aMkanI bAjuno ) aMka bethI uparanA chellA pAMca aMkane bhAgatAM rA thayA. tene tenI uparanA cAra aMkathI guNatA 10 thayA. A krikasaMganI saMkhyA thaI. e pramANe bIjA paNa saMyogo lAvavA (=upajAvavA), paNa emAM eTaluM khyAla rAkhavuM ke upara thayelA 10 vagere aMka ja nIcenA traNa vagere aMkathI bhAgAkAra kare. Adi zabdathI uparanA traNa vagere aMkathI guNAkAra karavo. te A pramANeH10:3 = x = 10 trisaMyogI bhAMgA 1-2-3-4-5 vRtAMka 10 : 4 = 3 4 = 5 catuHsaMgI bhAMgA 5-4-3-2-1 saM gAMka 5 : 5 = 1 4 1 = 1 paMca saMyogI bhAMge 1-5-10-10-5 saMga bhAMgA ekasaMgI pAMca bhAMgA spaSTa che. athavA pAMca padenA eka saMgamAM pAMca bhAMgA thAya ane be saMyegamAM daza bhAMgA thAya. te A pramANe -(1) paheluM-bIjuM, (2) paheluM-trIju, (3) paheluM- cothuM, (4) paheluM-pAMcamuM. A pramANe pahelA vrata sAthe cAra bhAMgA thAya. (5) bIjuM- trIjuM, (6) bIjuM-cAthuM, (7) bIjuM--pAMcamuM. A pramANe bIjA vrata sAthe traNa bhAMgA thAya. (8) trIjuM cothuM, (9) trIjuM-pAMcamuM. A pramANe trIjA vrata sAthe be bhAMgA thAya. (10) cothuM--pAMcamuM A pramANe eka bhAga thaye. badhA maLIne dvisaMgI daza bhAMgA thayA. A pramANe traNa sagI AdimAM paNa sAMgika bhAMgA karavA. kahyuM che ke
Page #181
--------------------------------------------------------------------------
________________ 164 zrAvakanAM bAra vata yAne , athavA padane sthApIne ane grahaNa karIne saMcAlana karavuM, e rIte ekAdisaMgamAM bhAMgAonI saMkhyA karavI." tethI prANAtipAta vagere padonI dvividha-vividha vagere cha padethI je bhAMgAo prApta thAya che te darekane saMgabhAMgAnI saMkhyAthI guNAkAra karavo. guNAkArathI je saMkhyA (masjitA = ) maLI AvI te ukta saMkhyAne pUrNa kare che, arthAt kahelI saMkhyA Ave. te A pramANe - je pramANe prANAtipAta cha bhAMgAone prApta kare che, te pramANe mRSAvAda vagere paNa, arthAt prANAtipAtamAM cha bhAMgA Ave che, tevI rIte asatya vagere darekamAM paNa cha-cha bhAMgA Ave. A pramANe ekasaMgI bhAMgAnI pAMca saMkhyA vaDe chano guNAkAra trIsa thAya. tathA prANAtipAta ane mRSAvAdanA dvisaMyegamAM je pramANe 36 bhAMgA Ave che te pramANe bAkInA nava dvisaMgamAM paNa 36-36 bhAMgA Ave. AthI 36 saMkhyAne dvisaMganI 10 saMkhyAthI guNatAM 360 bhAMgA Ave. A pramANe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAnanA trisagamAM 216 bhAMgA Ave. te pramANe bAkInA nava trisaMgamAM paNa 216-216 bhAMgA Ave. AthI 216 nI saMkhyAne trisaMganI 10 saMkhyAthI guNatAM triraMgInA kula 2160 bhAMga Ave. e ja pramANe prANAtipAta, mRSAvAda, adattAdAna ane maithunanA catuHsaMgamAM je pramANe 1296 bhAMgA Ave che te pramANe bAkInA cAra catuHsaMyogI bhAMgAmAM paNa 1296-1296 Ave. AthI 1296nI saMkhyAne catusiMga bhAMgAnI 5 saMkhyAthI guNatAM catuHsaMyegInA kula 6480 bhAMgA Ave. paMcaraMgI bhAMgo eka ja hovAthI guNakarAzithI vadha-ghaTano abhAva hovAthI paMcasaMgInA kula bhAMgA 7776 thAya che. ekasaMgI Adi bhAMgAnI sthApanA A pramANe che : vrata sthApanA A pramANe che. keTalI batanA saMgI | kula prA. | mR. vratanA ? bhAgA bhAMgA bhAMgA 2-3 2-3] 2-3 | 2 ekanA 2-2 2-2 benA 360 2-1 | 2-1 | 2-1 | 2-1 2-1 traNanI 1-3 cAranA 1296 6480 1-2 | 1- 1-2 | 1-2 ) 1-2 pocanA | 776 7776 1-1 | 1-1 | 1-1 | 1-1 | 1- 1 1. dA ta pAMca (akSa= ) pAzA rAkhavAnA. temane kramazaH eka-be-traNa-cAra ane pAMca e naMbara ApavA. pahelAM eka naMbaranA pAzA sAthe kramaza: be, traNa, cAra ane pAMca naMbaranA pAzAne letAM disaMyogI cAra bhAMgA thayA. te rIte be naMbaranA pAzAnI sAthe kramazaH traNa cAra ane pAMca naMbaranA pAzAne mUkavAthI siyogI traNa bhAMgA thayA. pachI traNa naMbaranA pAzA sAthe kramazaH cAra, pAMca naMbaranA pAzAne mukavAthI dvisaMgI be bhAMgA thayA. chelle cAra ane pAMca naMbaranA pAzAne eka bhAMga thaya. evI rIte trisaMyegI vageremAM paNa samajI levuM ahIM pAzAnA sthAne vratonI saMkhyA samajavI. a. * * by 30 2-2 lh m 36 216 2160 1-3 m ? P G -
Page #182
--------------------------------------------------------------------------
________________ 165 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda bhAMgAonuM uccAraNa A pramANe che: dvividha-vividhathI hiMsAne huM tyAga karuM chuM. A pramANe ekasaMgI eka bhAMge thaye. A pramANe bAkInA cAra vratamAM paNa samajavuM. (1) dvividha-trividhathI hiMsAno ane dvividha-vividhathI asatyane huM tyAga karuM chuM. (2) , , , , dvividhathI >> >> >> >> 5 5 5 ekavidhathI e cha e che , .. ekavidha trividhathI >> >> >> >> (5) , , , , , dvividhathI , , , , , (6) , , , , , ekavidhathI , , , , , A pramANe hiMsAvratanA eka padanI sAthe asatyavratanA cha padanA cha bhAMgA AvyA, tevI rIte hisAvratanA bAkInA pAMca pade sAthe paNa cha-cha bhAMgA Ave, tethI kula chatrIza bhAMgA thAya. A pramANe bAkInA nava dvisaMgomAM paNa jANavuM. trisaMyogI bhAMgAonuM uccAraNa A pramANe che - (1) dvividha-trividhathI hiMsA ane asatyane tathA dvividha-trividhathI cArIne tyAga karuM chuM. (2) cha cha cha e cha cha cha dvividhathI ,, ,, ,, ,, che ; >> >> ) , ekavidhathI 9 cha , >> , cha , jha ekavidha-trividhathI , 9 a che che , cha , cha dvividhathI cha , , , che. * * * * * * ekavidhathI , , , , A pramANe hiMsA ane asatyane dvividha-vividhamAM sthira rAkhIne cerInA saMcAlanathI cha bhAMgA prApta thayA. tevI rIte mRSAvAdanA bAkInA pAMca bhAMga sAthe saMcAlana karavAthI chatrIza bhAMgA Ave. ane hiMsAnI sAthe saMcAlana karavAthI base soLa bhAMgA thAya. A pramANe bAkInA nava trisaMyegImAM paNa jANavuM. catuHsaMyegI bhAMgAonuM uccAraNu A pramANe che - (1) dvividha trividhathI hiMsA, asatya ane corIno tathA dvividha-trividhathI maithunano tyAga karuM chuM ) 55 5 5 5 vidhathI cha ka , che (3) = 5 5 5 5 5 5 eka vidhathI 5 5 5 5 (4) , , , , , , , ekavidha-trividhathI , , , , (5) >> , , , , , , , -dvividhathI , , , , >> cha cha cha cha ekavidhathI che ,
Page #183
--------------------------------------------------------------------------
________________ 166 zrAvakanAM bAra vrato yAne. A pramANe trIjuM pada cerInI sAthe saMcAlana karavAthI chatrIza, bIjuM pada asatyanI sAthe saMcAlana karavAthI basa saLa, paheluM pada hiMsA sAthe saMcAlana karavAthI bArasochanuM bhAMgA thAya. e pramANe zeSa cAra catuHsaMgImAM paNa jANavuM. paMcasayogI bhAMgAonuM uccAraNa A pramANe che :(1) dividha-trividhathI hiMsA, asatya cerI ane maithunane tathA dvividha-trividhathI parigrahane huM tyAga karuM ?? ?? jha jha jha jha , dvividhathI che , >> , , , , , , , ekavidhathI che ke, >> ; , , cha cha ekavidha-trividhathI ,, ,, ,, (5) , , , , , , , , , dvividhathI , , , , , (6) cha cha ja jha , , cha , , ekavidhathI , , A pramANe cethA maithunapadanI sAthe saMcAlana karavAthI 36, trIjA corI padanI sAthe saMcAlana karavAthI 216, bIjA asatyapadanI sAthe saMcAlana karavAthI 1296 ane prathama hisApadanI sAthe saMcAlana karavAthI 7776 bhAMgA thAya che. dd dd dd A pramANe bAre vratonA bhAMgAe jANavA. tenI saMkhyA jaNAvatI gAthA A che - terasakoDisayAI, culasIjuyAI bArasa ya lakkhA / / sattAsIi sahassA, do ya satA taha duraggA ya // 1 // "terase ceryAsI kroDa, bAra lAkha, satyAzI hajAra baso ane be (1384,12,87202)." ukta bhAMgAone lAvavAne upAya svayaM karavo. ane dvividha-vividha vagere che padamAM saMcAlananA kramathI je 21 bhAMgAo AvyA, te paNa pAMcavratanA saMcAlanathI athavA bAravratanA saMcAlanathI bhAMgAonI judI judI saMkhyAne utpanna karavI, ane tene lAvavAne upAya A pramANe che - "sUtramAM zrAvakenA je ekavIsa bhAMgA batAvyA che, te bhAMgAone bAvIsa guNa karavA ane temAM ekavIsa umeravA." AnAthI pAMcavratanA bhAMgAonuM parimANa prApta thayuM. te A pramANe - ekAvanA lAkha, trepana hajAra, chaso ekatrIsa (51,53,631). pahelA batAvela saMga vagerenI vaktavyatAthI A saMkhyA prApta thAya che. mUlasaMgane guNavAlAyaka guNAkAranA Avela kamathI tenI jevA prakAranI sthApanA thAya che tevA prakAranI te sthApanA batAvAya che.
Page #184
--------------------------------------------------------------------------
________________ ka - = 0 - zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda * 167 vratanA bhAMgA saMgI bhAMgA | kula bhAMgA eka saMyegI (21) = 21 105 dvisaMgI (214ra1) = 441 4410 trisaMyegI (218ra18ra1) = 9261 92610 . catuHsaMgI (214214214ra1)=194481 972405 paMcaraMgI (214214214ra1421) = . 4084101 4084101 =5153631 A pramANe Apela badhA pade saravALo karavAthI ukta (5153631) saMkhyAnI pUrti thAya che. A kama vaDe bAra vratanA bhAMgAonI saMkhyA svayaM jANI levI. A pramANe Avazyaka niryuktinA abhiprAyathI bhAMgAonI prarUpaNA karI. have bhagavatIsUtranA abhiprAyathI bhAMgAonI prarUpaNa batAvAya che gamAM traNa tagaDA, traNa bagaDA ane traNa ekaDA sthApavA. temAM kAma karIne tagaDe, bagaDo ekaDe, tagaDe bagaDe ekaDe, tagaDe bagaDe ekaDe e rIte karaNanI (nIce) sthApanA karavI, arthAt traNa tagaDAnI nIce traNa, be, eka aMka mUkavA (=sthApavA). evI rIte traNa bagaDAnI nIce ane traNa ekaDAnI nIce paNa traNa, be, eka aMka mUkavA. sthApanA | yoga | | | | | | | | | | | | | bhAMgA | | | | | | | | | | 9 | - Ano bhAva e che ke mana-vacana-kAyArUpaganA triraMgI bhAMgAmAM na karuM, na karAvuM, na anuduM ema traNa karaNane trisaMyegI eka bhAga, dvisaMgI traNa bhAMgA ane ekasaMyogI traNa bhAMgA thayA, arthAt trisaMyegI ceganA ekAdi saMgavALA karaNa sAthe kula sAta bhAMgA thayA. e pramANe dvisaMgI yeganA traNa bhAMgAmAM ane ekasaMgI yoganA traNa bhAgamAM paNa jANavuM. ahIM eka, be ane traNa saMyoganA ciMtanathI 49 bhAMgA thAya. kahyuM che ke "mana-vacana ane kAyA e traNa yogathI karavuM, karAvavuM ane anumedavuM e traNa karaNathI traNa, be ane ekanA saMganA sAta-sAta bhAMgA thAya. kula 49 bhAMgA thAya, arthAt yoganA sAta bhAgAne karaNanA sAta bhAMgAthI guNAkAra karavAthI 49 bhAMgA thAya che."
Page #185
--------------------------------------------------------------------------
________________ 168 zrAvakanAM bAra vrata yAne. A 49 bhAMgAeAnuM uccAraNa A pramANe che - na karuM na karAvuM na anumodu manathI vacanathI kAyAthI A pramANe trividha-trividhane 1 bhAMge, , , dvividha 1 lo ,, " , , , raje ,, - - - , , , , 3jo - che , - - , , ekavidhano 1le ,, - - , - , , , rajo , che : 3 dividha-trividhane 1 dividha-ddhividhane , pa >> dividha eka " " raje
Page #186
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda , ekavidha trividhane , ekavidha-dhividhano ekavidha-ekavidha, 1 8mo , che, 9me , A badhA maLIne 49 bhAMgA thayA. tene traNe kALathI guNavAthI 147 bhAMgA thAya. kahyuM che ke prathama eka, pachI traNa tagaDA, pachI be navaDA, pachI traNa tagaDA, pachI be navaDA, ema upara batAvyA pramANe kula 49 bhAMgA thAya. tene traNa kALathI guNuvAthI 147 bhAMgA thAya. (upara koSTakathI batAvela vigatane A gAthAmAM jaNAvI che. ) ahIM batAvelA nava mULa bhedo ane ogaNapacAsa sAMgika bhedonI pAMca vrata sAthe athavA bAravrata sAthe vicAraNA karatAM ghaNuM bhede thAya che, ane te lAvavA mATe upAya nIcenI be gAthAthI jANavo. egavae nava bhaMgA, nihiTThA sAvayANa je sutte / te cciya dasaguNakAuM, nava pakkhevami kAyavvA // 1 // iguvannaM khalu bhaMgA, nihiTThA sAvayANa je sutte / te cciya pannAsaguNA, eNguvannaM pakkhiveyavvA // 2 // sUtramAM zrAvakenA ekatratamAM je nava bhAMgA batAvelA che, tene daza gaNuM karIne temAM navano prakSepa kara. (1) tathA sUtramAM (AgamamAM)
Page #187
--------------------------------------------------------------------------
________________ 170 zrAvakanAM khAra tratA yAne zrAvakanA je 49 bhAMgA batAvelA che, tene pacAsaguNA karavA, ane temAM 49 nA prakSepa karavA. (ra) AnI bhAvanA=rIta pahelAM batAvI che te ja jANavI. pAMca tratAnI navapadethI saMkhyA navANuM hajAra navaseA navANuM (99,999) thAya. ane pAMcatratAnI 49 bhAMgAothI saMkhyA ekatrIsa krADa, cAvIsa lAkha navANuM hajAra, navasA navANuM (31,24,99,999) thAya. athavA tA pahelAM kahela ekasa yAgI AdinA kramathI ukta sakhyA lAvavI. te ane sakhyAnA sthApanAkrama anukrame A pramANe cheH pA sayeAgI bhAMgA 5 10 10 9 81 729 51 59049 kula bhAMgA 45 810 7290 32805 59049 =99999 kula bhAMgA 245 24010 1176490 28824005 282475249 -312499999 A pramANe khAra tratAnA bhAMgAonI saMkhyA paNa lAvavI ane e bhAMgAnA guNAkAra khAra vagerenA jANavA. kahyu che ke bArasa chAvaTThIviya vIsahiyA do ya paMca nava cauro / do nava satta ya cau donniM nava ya do nava ya satteva paNa nava cauro vIsA, ya donni chAvaTThi bArasekko ya / sAvagabhaMgANa ime, savvANaM huMti guNayArA ||2|| " A be gAthAmAM zrAvakanA khAra tratAnA ekasaMcAgathI khArasaMyeAga sudhI bhAMgAAne guNavA mATenI khAra guNakarAzi batAvela che. te A pramANe : (1) 12, (2) 86, (3) 220, (4) 495, (5) 792, (6) 924, (7) 792, (8) 495, (9) 220, (10). 86, (11) 12, (12) 14 ukta kramathI bhAMgAnuM svarUpa jANIne potAnA svabhAva (=paristhiti) vagerenI vicAraNApUrvaka asatyanA tyAganA svIkAra karavA joie. A pramANe ( =jANIne vicArapUrNAMka) ja tratAnA svIkAra thAya. prazna:- jANIne vicArapUrvaka ja trAnA svIkAra karavA joIe ema zA mATe kaheA che? pa 1 pA saceAgI bhAMgA 5 10 49 2401 117649 5764801 282475249 10 5 1 uttara:- kAraNake "jANIne ane svIkArIne karavuM te vikRti che" evuM vacana hovAthI prANAtipAtaviramaNa vagere tratAnA svIkAranA ukta svarUpavALA vidhi che. niyuM - ktikAre paNa kahyuM che ke je 147 bhAMgAone sArI rIte jANe che, te ja paccakkhANa ( karavA )mAM kuzala che, bAkInA kuzala nathI." [32]
Page #188
--------------------------------------------------------------------------
________________ 171 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda utpattidvAra kahyuM. have dezadvAra kahevAmAM Ave che - aliyaM ca japamANo, mUgattAINi lahai dukkhANi / nAtha taddA (? 5 tasa) niha, varuNa prasthAna rUrA gAthArtha - asatya bolanAra jIva paralokamAM mUMgApaNuM vagere duHkhane pAme che, tathA A lokamAM asatyanA kAraNe tenuM mRtyu thAya che. A viSe vasurAjAnuM dRSTAMta che. 1 TIkA - asatya bolanAra paralokamAM mUMgApaNuM vagere duHkhane pAme che. A viSe kahyuM che ke asatya bolanArA manuSyo paralokamAM mUMgA, buddhihIna, IdriyonI khAmIvALA, bolavAnI zaktinI khAmIvALA, vANIthI niMdita banelA ane dugadhI mukhavALA thAya che." A pramANe gAthAne akSarArtha kahyo. bhAvArtha te kathAthI jANavo. kathA A pramANe che - vasurAjAnuM dRSTAMta A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetranA alaMkArarUpa sUrasena nAmane deza hatuM. temAM mUrtimatI nAmanI nagarI hatI. temAM harivaMzarUpa gaganamaMDalane alaMkRta karanAra ane saumyatA, kAMti vagere guNasamUhathI caMdrane paNa jhAMkhe pADanAra abhicaMdra nAmano rAjA hatuM. tene vasukumAra putra hato. ekavAra vasukumAra vidyA grahaNa karavA yogya thaI gayo che ema mAnIne rAjAe tene te nagarImAM rahetA kSIrakadaMbaka nAmanA upAdhyAyane satkArapUrvaka . A tarapha upAdhyAyane putra parvataka ane nArada chAtra tyAre ja tenI pAse bhaNavA mATe AvyA. AthI upAdhyAya te traNene veda bhaNAvavA lAge. ekavAra AkAzamAM jatA AkAzacArI be sAdhuoe A traNane bhaNatA joyA. eka sAdhue bIjA sAdhune kahyuM ke A traNa veda bhaNI rahyA che temAMthI be narakamAM jaze ane eka devalokamAM jaze. kSIrakadaMbaka upAdhyAye A sAMbhaLyuM. sAdhuo te pramANe bolatAM ja adazya thaI gayA. upAdhyAya atyaMta adhIra banIne vicAravA lAgyaH badhAM zAnAM rahasyane jANIne zAkta anuSThAna karavApUrvaka ekSapadanI ArAdhanA karaze evA AzayathI meM emane vedArthanA jANakAra karyA, bIjAM paNa badhAM zAstronA jANakAra karyA. mokSapada to bAjue rahyuM, ulaTuM, A be narakamAM jaze. sAdhuvacana cheTuM na paDe. tethI aho ! puruSa puruSArthone bIjI ja rIte vicAre che ane thAya che bIjI ja rIte, te tuM je. tethI huM paNa jyAM sudhImAM jarAthI jarjarita zarIravALo banIne sakala puruSArthane sAdhavAmAM asamartha na banuM tyAM sudhImAM Atmahita karI lauM, ema vicArIne saMsArathI
Page #189
--------------------------------------------------------------------------
________________ 172 zrAvakanAM bAra vrata yAne virakta cittavALA teNe tevA prakAranA (=guNasaMpanna) AcAryanI pAse dIkSAne svIkAra karyo. keTalAka kALa sudhI ugratA-cAritramAM rata banIne kAlekane prakAzita karavA samartha evuM divya kevalajJAna utpanna karIne, sarvakarma kalaMkathI rahita te mokSane pAmyA. abhicaMdrarAjAe svarAjyamAM vasano rAjyAbhiSeka karyo ane pote prajita banyo. pachI vasurAjA cheDA ja kALamAM apratihatazAsana (=jenI AjJA keI amAnya na kare te) banya. A tarapha ekavAra zikAra karavA gayelA keI pAradhie ghaNuM dUra rahelA haraNane joIne kAna sudhI dhanuSa kheMcIne bANa choDayuM. te bANa AgaLa khalanA pAmIne sAmuM (=pAchuM ) ja AvyuM. tethI teNe vicAryuM: A zuM? AgaLa jaIne joyuM te jANyuM ke sphaTikanI zilA che. tethI teNe vicAryuM. A zilA addabhuta ratna che. A zilAnA AMtare rahelA mRgathI mArI buddhi chetarAI gaI, ane ethI meM bANa choDavAno prayatna karyo. rAjA ja AvAM ratnane egya che. AthI huM rAjAne jaNAvuM, jethI viziSTa ratnanA dazanathI tuSTa thayele rAjA mArA upara moTI maherabAnI kare. Ama vicArIne tyAM kaMIka ciThThuM karIne te vasurAjAnI pAse gaye. rAjAne zilAne vRttAMta kahyo. tethI rAjAe te zilAne maMgAvIne, guptapaNe uttama kArIgaronI pAse te zilAmAMthI siMhAsana karAvIne, rAjasabhAnA maMDapamAM te siMhAsana mUkAvyuM. tethI siMhAsana upara beThele rAjA AkAzamAM raheluM hoya tema jaNAtuM hatuM. tethI bIjA rAjyomAM paNa evI prasiddhi thaI ke vasurAjA satyanA prabhAvathI AkAzamAM rahele rAjasabhA kare che, arthAt rAjasabhAmAM AkAzamAM addhara bese che. teno sahAdhyAyI nArada paNa pitAnA ghare jaIne aneka chAtrone bhaNAvato hato, ane zrAvakadharmane pALato hato. parvataka to tyAM ja potAnA aneka ziSyone vedo bhaNava hate. ekavAra svazithI parivarelo nArada gurubaMdhunA snehathI parvatakane javA (=maLavA) tyAM ja Avyo. teNe parvatakanA gharamAM praveza karyo. praveza karatAM harSanA kAraNe tenA zarIramAM ghaNuM romAMca pragaTayA. parvatake tene joyo. Asana ApavuM vagere bhakti karI. eka bIjAnI sukhaduHkhanI vAta pUchI. keTaleka kALa rahIne nArade kahyuM: he baMdhu ! vyAkhyAna kara (=ziSyone artha samajAva). A zirvene (bhaNavAthI) vimukha na kara. huM bhaNavAnuM baMdha karAvavA nathI Avyo. tethI parvatake vedomAM yajJavidhimAM je adhu. vyAkhyAna kahyuM hatuM tenuM vyAkhyAna kahevAnuM zarU karyuM. temAM "bairyadadAca' evuM sUtra hatuM. enI vyAkhyA parvatake A pramANe karI: eTale bakarA. canTa eTale yajJa kara. bakarAothI yajJa karavo. A vakhate nArade kahyuM. A pramANe na kahe. yajJanI vidhimAM traNa varSa junI DAMgara vagere joIe. kAraNake ahIM na gAyatte rontIti aSAra (je na uge te aja) evI na zabdanI vyutpatti che. AthI traNa varSa junI DAMgara vagerethI
Page #190
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 173 yajJa karavo joIe, nahi ke bakarAothI. pachI uttara-pratyuttarathI te be mahAna vivAda thayo. vivAda thatAM te bee kahyuM: trIje vasurAjA ApaNe sahAdhyAyI hatI. A viSayamAM te pramANa che. paNa je jItAI jAya (=beTo paDe) tenI jIbha kApavI. A pramANe -zarata karyA pachI nArada uThIne potAnA chAtronI sAthe potAnA nivAsamAM gaye. parvataka paNa potAnA zrotAone rajA ApIne mAtAnI pAse gaye. mAtAne nAradane vRttAMta jaNAvyo. tethI mAtAe kahyuMH nArade je pramANe vyAkhyAna karyuM te pramANe tArA pitA paNa vyAkhyAna karatA hatA, evuM mane yAda che. tethI parvatake kahyuMH je ema che te mAre jillA keda thAo. mAtAe kahyuMH utAvaLo na thA. te rAjAne pramANa karela che. AthI tenI pAse ja jaIe. kadAca AgrahathI vaza karAyelo rAjA tAro pakSa paNa pUreetAre pakSa sAco kahe. A pramANe kahIne te putranI sAthe rAjA pAse gaI. rAjamahelanA daravAjA pAse AvI. dvArapALe rAjAne khabara ApI ke, he deva ! gurupatnI ane parvataka ApanAM darzana karavA Icche che. rAjAe kahyuM jaladI AvavA de. dvArapALe jevI devanI AjJA ema kahIne te bene AvavA dIdhA. pachI rAjAe gupatnI ane parvatane abhivAdana karyuM. te baMnee paNa rAjAne AzIrvAda ApyA. rAjAe Asana apAvIne kahyuMH ghaNA samaye amane yAda karyA. mAtAjIne mAruM zuM kAma che? AjJA karo. tethI upAdhyAyapatnIe kahyuMH (kAmamAM) ghaNI vyagratAnA kAraNe ATalA divasa ApanAM darzana na karyo. putre kArya mATe je pUchyuM te te ekAMtamAM kahevA jevuM che. tethI rAjAe tenA kahyA pachI turata jaladI badhA lokene vidAya karyA. teNe parvatakane pAse ja rAkhIne jihA chedanI zarata sudhIne nAradane vRttAMta kahyo. tethI have karavA jevuM ke na karavA jevuM huM je kahuM te avazya tamAre svIkAravuM. vizeSa zuM kahevuM? mAro putra hAre nahi tema karavuM. tenA AgrahathI rAjAe svIkAryuM. athavA, kAnanuM A jhera mahAjhera che. jene sutarUpI amRta pariNamyuM nathI tene e viSa kaI viTaMbaNuM upajAvatuM nathI? kahyuM che ke-kAnanA jherathI baLelA mUkha loke zuM zuM nathI karatA ? (arthAt bIjAonA kahevAthI na karavA jevuM paNa karavA mAMDe che.) AvA loko (bIjAonA kahevAthI) tapa paNa kare ane manuSyanI khoparImAM dArU paNa pIe." tethI parvatakanI mAtA harSa pAmI. putranI sAthe rAjabhavanamAMthI nIkaLI gaI. saMpUrNa nagarImAM janapravAda thayo ke savAre rAjAnI AgaLa nArada ane parvatakano mahAna vAda thaze. bIjA divase rAjAe saMpUrNa sabhA bharIne nArada ane parvatakane lAvyA. te baMne paNa parivAra sahita AvI gayA. besavA mATe te baMnene Asana ApyA. baMne ucita sthAne beThA. maMtrI, mahAmaMtrI, sAmaMta vagere rAjAnA mANase bhegA thayA. vedamAM nipuNa aneka puruSe AvyA. te badhA potapotAnA sthAne besI gayA eTale madhyastha puruSoe dipAlanuM ane devatAonuM AhvAna karIne rAjAnI samakSa kahyuM- he deva! nArada ane parvatake nyAya ApavAmAM Apane pramANa karyA che,
Page #191
--------------------------------------------------------------------------
________________ 174 zrAvakanAM bAra vate yAne tethI atyAre Ape sAcuM kahevuM, jethI nadInA pravAho vegathI na vahe, zAkinI, bhUta vagere chaLe nahi, de vaza thAya, agni bALe nahi, badhI rIte kSIrakadaMbaka upAdhyAye je rIte vyAkhyAna karyuM hatuM, te rIte Apa kahe. vasurAjAe kahyuM huM asatya bolatuM nathI kAraNa ke huM satyavAdI hovAthI ja sabhAna avasara AkAzamAM karuM chuM, arthAt sabhAnA samaye AkAzamAM addhara rahuM chuM. mATe ahIM kayAreya evI zaMkA na kare ke vasurAjA. asatyavAdI che. Ama kahIne te bolyaH yajJanI vidhimAM aja eTale bakarA evuM kSIrakadaMbaka upAdhyAye vyAkhyAna karyuM hatuM ema mane yAda che. A vakhate kepa pAmIne deve vicAryuM. ahaha! asatya abhiprAya ApanArA A pApIe asatya pratipAdananA kalaMkathI. nirmala paNa pitAnA vaMzane kalaMkti karyo. tethI ene hamaNAM pApaphala batAvuM. Ama vicArIne tene tevI rIte haryo ke jethI siMhAsanathI nIce paDatAM ja te mRtyu pAmya. tethI lokoe vasurAjAnI tevI sthiti joIne parvatakane paNa dhikkAryo. nArada sura, asura ane gaMdharva vagerethI pUjA. leka pAsethI uttama prazaMsAne pAmyo. A pramANe asatya belavAmAM deSa che, ane satya kahevAmAM guNa che. [33] A pramANe eka ja daSTAMtathI daSadvAra ane guNakAra e baMne dvAranuM vyAkhyAna karyuM jANavuM. kAraNa ke guNakAramAM paNa mULAkAra pUjyazrIe nAradanuM ja daSTAMta jaNAvyuM che. te gAthA A pramANe che - je miu sacca japaMti niuNayaM savvasattahiyajaNayaM / te iha pujA risinArayavva sugaI puNo jaMti // 34 // gAthArtha:-je prANIo namra ane sarva jIvone sukha utpanna kare evuM (janapaddha vagere bhedevALuM) satya vicArapUrvaka bole che te ja A lekamAM nAradaRSinI jema pUjya bane che, ane paralokamAM svargAdi sugatimAM jAya che. TIkArya -A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te thAdvArA kahI ja dIdho che. [34] have chaThuM yatanAkAra kahevAmAM Ave che - buddhiM puvvaM kAUNa bhAsae aMdhagoviva sacakhaM / appANammi parammi ya, vajaMto pIDamubhaovi // 35 // gAthArtha:- sthUla mRSAvAdaviratinA niyamavALo zrAvaka, jema AMdhaLo mANasa dekhatA mANasane AgaLa karIne gamanAdi kriyA kare tema, buddhine AgaLa karIne, arthAt bolatA pahelAM buddhithI vicAra karIne, svane, parane ane sva-para ubhayane pIDA na thAya tema bole. TIkArtha- sakSuSe e sthaLe zabdano vidyamAna artha che. jemake-somavada eTale vidyamAna vALavALe.
Page #192
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 175 svapIDAjanaka vacana A pramANe che - rAjAe eka sarovara khodAvyuM. pachI rAjAe zuM karavAthI sarovaramAM pANI TakI rahe e prazna piMgala nAmanA kArIgarane pUchaDyo. teNe kahyuM ke "mArA jevA (zubhalakSaNavALA) puruSanuM balidAna ApavAmAM Ave te sarevaramAM pANI TakI rahe." rAjAe tevA puruSanI zeva karAvI, paNa te puruSa maLe nahi. AthI rAjAe piMgalane ja balidAnamAM homI dIdhe. Ama piMgalanuM vacana potAnA ja mRtyu mATe thayuM. Ama A vacana svapIDAjanaka che. "A corI jAya che" evuM vacana parapIDAjanaka che. kAraNa ke AvuM vacana koTavALa vagere sAMbhaLe te teno (jene cora kahyo teno) nAza kare. AthI A vacana parapIDAnuM kAraNa che. A ja vacana sva-para ubhaya pIDAjanaka paNa che. kAraNa ke A vacana sAMbhaLIne utpanna thayelA gussAthI kadAca tene (=belanArane) mArI paNa nAkhe. tathA koTavALa vagere cera vagerene mArI nAkhe. A pramANe A vacana ubhayapIDAjanaka che. [35] yatanAdvAra kahyuM. have aticAradvAra kahevAmAM Ave che - sahasA abbhakkhANaM, rahasaM ca sadAramaMtabheyaM ca / mosuvaesaM taha kUDalehakaraNaM ca vajejA // 36 // gAthArtha-sthUla mRSAvAdaviratinA niyamavALo zrAvaka sahasAabhyAkhyAna, roDabhyAkhyAna, mRSapadeza, svadAramaMtrabheda ane kUTalekhakaraNane tyAga kare. TIkArtha - (1) sahasAabhyAkhyAna -sahasA eTale vicAra karyA vinA. abhyAkhyAna eTale beTA doSanuM AropaNa. vicAryA vinA bIjA upara khoTA deSanuM ApaNuM karavuM te sahasAabhyAkhyAna. jemake- tuM cora che, tuM vyabhicArI che, vagere. (2) rahAbhyAkhyAna - rahasu eTale ekAMta. ekAMtamAM ke ekAMtathI je abhyAkhyAna thAya te rahobhyAkhyAno bhAvArtha - keIne ekAMtamAM masalata karatA joIne ke sAMbhaLIne bIjAne kahe ke A leke amuka amuka rAjyaviruddha vagere masalata kare che. (3) svadAramaMtrabheda - dAra eTale strI. maMtra eTale gupta vAta. bheda eTale prakAzana karavuM. potAnI patnIe mArI vAta bIjA pAse nahi jAya evA vizvAsathI karelI gupta vAta bIjAne kahevI te svadAramaMtrabheda. patnInA upalakSaNathI mitra Adi mATe paNa tema samajavuM. arthAt koI paNa vyaktie mArI vAta bIjA pAse nahi jAya evA vizvAsathI karelI guptavAta bIjAne kahevI te svadAramaMtrabheda. (4) mRSapadeza - mRSA eTale asatya, asatya bolavAne upadeza Apavo te mRSapadeza. jemake- tuM A vAta kahe ane A pramANe kahe ema asatya bolavAnuM zIkhavavuM. (5) kuTalekhakaraNa- beTA arthanA sUcaka akSare lakhavAnuM karavuM te kuTalekhakaraNa,
Page #193
--------------------------------------------------------------------------
________________ 176 zrAvakanAM bAra vrate yAne. prazna - pahelA be aticAramAM peTe Aropa hevAthI te bemAM arthanI daSTie. keI bheda nathI. - bIjA aticAramAM ekAMtamAM karelI maMtraNAsaMbaMdhI vicAra karIne saMbhavita doSe kahevAmAM Ave che. jyAre pahelA aticAramAM vicAryA vinA ja cheTe Are5. mUkavAmAM Ave che. prazna - abhyAkhyAna beTA do bolavArUpa hovAthI mRSAvAdaviramaNa vratathI. tene tyAga thaI jAya che. AthI abhyAkhyAnathI vratane bhaMga ja thAya, aticAra nahi. uttara - abhyAkhyAnathI parane AghAta thAya che. parane AghAta pahoMcADanAruM (abhyAkhyAnanuM) vacana anupaga AdithI kahe te mAnasika saMkleza na hovAthI vratasApekSa hovAthI vratano bhaMga na thAya, paNa AghAtanuM kAraNa hovAthI vratabhaMga thAya, Ama bhaMgAbhaMgArUpa hovAthI aticAra gaNAya. paNa jo tevuM vacana IrAdApUrvaka tIvrasaMkalezathI kahe te vratabhaMga ja thAya. kAraNake te vratanirapekSa che. kahyuM che ke sahasAabhyAkhyAna vagere je jANIne kare to vatabhaMga thAya, paNa je anupayoga AdithI kare te aticAra lAge." svadAramaMtrabhedamAM bIjAe jevI vAta kahI che tevI ja vAta kahevAthI satya hovA chatAM jenI gupta vAta karI hoya tenuM lajajA AdithI mRtyu vagere thavAno saMbhava hovAthI paramArthathI te asatya che. AthI svadAramaMtrabheda bhaMgAbhaMgarUpa hovAthI aticAra che. mAre bIjAne juThuM na bolAvavuM ema vrata levAmAM ke huM juThuM nahi beluM ane bIjAne juThuM nahi belAvuM ema vrata levAmAM asatya upadezathI vratane bhaMga ja thAya, tathA huM juThuM nahi boluM ema vrata levAmAM asatya upadezathI na vratabhaMga thAya ane na to aticAra lAge. Ama baMne rIte niyama levAmAM asatya upadeza aticArarUpa nathI. chatAM mAre juThuM na bolAvavuM evuM vrata lenArane sahasA ane anupagathI ke atikrama, vyatikrama ane aticArathI bIjAne juThuM bolavAnI salAha ke sUcanA ApavAmAM asatya upadeza rUpa aticAra lAge. athavA vratabhaMganI bIkathI juThuM bolavAnI salAha sIdhI rIte na Ape, paNa amuke amuka prasaMge amuka kahyuM hatuM vagere rIte bIjAnI vAta kahevA dvArA ADakatarI rIte juThuM bolavAnI salAha Ape. AmAM vratasApekSa hovAthI abhaMga ane bIjAne asatyamAM pravartAvavAthI vratabhaMga thavAthI aticAra lAge che. mAre kAyAthI asatya bolavuM nahi evuM vrata lenArane ke mAre kAyAthI asatya balavuM nahi ane bIjA pAse bolAvavuM nahi evuM vrata lenArane kUTalekhathI vratano bhaMga ja thAya. mAre juThuM belAvavuM nahi evuM vrata lenArane phUTalekhathI na vratabhaMga thAya, na te aticAra lAge, Ama kUTalekha aticArarUpa na hovA chatAM, sahasA AdithI
Page #194
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 177 ke atikama AdithI kUTalekha karavAmAM aticAra lAge. athavA koI maMdabuddhi jIva mAre juThuM belavAnuM pratyAkhyAna che, jyAre A te lakhANa che evuM vicArIne kUTalekha kare te vratasApekSa hovAthI aticAra gaNAya. [36] aticAradvAra pUrNa thayuM. have bhaMgadvArA jaNAvavAmAM Ave che - abbhakkhANAINi, u jANato jai karejja tassa bhave / bhaMgo pAvassudae, mUlaM so savvadukkhANaM // 37 // gAthArtha - je abhyAkhyAna vagere jANI joIne kare te pApana (= bIjA kaSAyano) udaya thatAM tenI mRSAvAdaviratino nAza thAya, ane te vinAza A leka ane parasaMbaMdhI zArIrika ane mAnasika sarva duHkhanuM mULa che. [37] bhaMgadvAra pUrNa thayuM. have bhAvanAdvAra kahevAmAM Ave che - tesiM namAmi payao, sAhUNa guNasahassa kaliyANaM / jesi muhAu niccaM, sacaM amayaM va pajjharai // 38 // gAthArtha - jemanA mukhamAMthI sadA amRtanI jema satya nIkaLe che, hajAro guNethI yukta te sAdhuone huM prayatnapUrvaka praNAma karuM chuM. TIkAtha- asatyaviratinA niyamavALA gRhastha saMdeva A gAthAmAM jaNAvyA pramANe citana karavuM joIe. pUrve (29mI gAthAmAM) jaNAvyuM tema A~-gAthAmAM praNAmakriyAnA yugamAM cethI vibhakti che, ene "chaThThIvitta mavkharU carathI" e niyamathI cethInA sthAne chaThThI vibhakti che. - sAdhu - AtmAvaDe karAyelI kriyAothI mokSane sAdhe te sAdhu. hajAra guNethI yukta eTale aDhAra hajAra zIlAMgarUpa mUlaguNa ane uttaraguNothI yukta. AnAthI nAmadhArI vagere sAdhuone dUra karIne bhAvasAdhuone praNAma karuM chuM ema sUcana karyuM che. satya - satyanA mana, vacana ane kAyAnI saraLatA ane avisaMvAda (=jevuM hoya tevuM kahevuM ) ema cAra prakAra che. A cAra prakAre jinamatamAM ja prasiddha che. vAcakamukhya zrI umAsvAti mahArAje kahyuM che ke "avisaMvAdana=jevuM hoya tevuM kahevuM, mana, vacana ane kAyAnI saraLatA ema satyanA cAra prakAra che. AvuM satya jaina siddhAMtamAM ja che. bIje kayAMya nathI." (prazamarati-174) athavA dazaprakAranuM satya che ke je dazavaikAlikaniyuktimAM prasiddha che. kahyuM che ke23
Page #195
--------------------------------------------------------------------------
________________ 178 zrAvakanAM khAra tratA yAne jaNavaya sammaya ThavaNA, nAme rUve paDuccasacce ya / vavahArabhAva joge, dasa me ovammasacce ya // 1 // vyAkhyA:- (1) te te dezAmAM je bhASA je arthAMmAM rUDha thayelI hoya tenAthI anyadezamAM te arthamAM na vaparAtI hoya te paNa tene 'satya' mAnavI te janapadasatya. jemake kAMkaNa vagere dezeAmAM pANIne peccuM'' kahevAya che, AnuM satyapaNuM e kAraNe che ke loka te te zabdo sAMbhaLIne te te dezamAM te te vyavahAro kare che, arthAt vyavahAramAM ( pravRttimAM) hetu che. khIjA prakAromAM paNa e rIte bhAvArtha samajI levA. (ra) salAkamAM sAmAnyarUpe satya tarIke prasiddha=sammata hoya te samatasatya. jemake kumuda, kuvalaya, utpala, tAmarasa, e badhAM pakaja che, arthAt kADhavamAM upaje che, tA paNa gAvALIyA ( sAmAnya leAkeA)ne aravinda ja ' paDyuMja ' tarIke mAnya che, bIjA ne tee ' pakaja ' mAnatA nathI, ema arivandanuMpaDyuMja nAma sane sammata hAvAthI te sammatasatya jANavu', (3) sthApanAthI satya te sthApanAsatya. jemake ekanA AMkanI AgaLa be mIMDA mUkavAthI sA, traNa mIMDA mUkavAthI hajAra, (100-1000) vagere manAya che te, athavA cunAnA lepathI, citrathI, ghaDatarathI, ema vividha rIte banAvelI te te pratimAomAM 'arihaMta' vagere vikalpa karavA, ItyAdi te te akSarAnA AkArane ke citra-mUrti vagerene te te arihArdi tarIke mAnavA te sthApanAsatya. (4) mAtra nAmathI satya te 'nAmasatya', jemake- kuLane nahi vadhAranAranuM paNa nAma kulavana' 2khAya ane manAya vagere nAmasatya, (5) rUpanI apekSAe satya te 'rUpasatya ', jemake dambhathI paNa catinA veSa svIkAryA hoya tene veSamAtrathI yati kahevA ItyAdi rUpasatya. (6) vastunA antarane AzrayIne khelAya te pratItyasatya, jemake- anAmikA aGgalI kaniSThAnI apekSAe mATI ane madhyamAnI apekSAe nAnI che, tene te rIte nAnI ke meATI kahevI te anya aGgalIne AzrayIne kahevAya che mATe te pratItyasatya jANavuM. (7) lAvivakSArUpa vyavahArathI kheAlAya te vyavahArasatya. jemake- paryaMta khaLe che, bhAjana gaLe che ( ame che), kanyA anudarA (peTa vinAnI ) che, bakarI rAma( vALa ) vinAnI che,' vagere ( sAcuM nathI, vastutaH teA jhADo khaLe che. pANI jhame che, kanyA dubaLA peTavALI che, bakarIne vALa alpa che, teA paNa ) leAkavyavahAra evA cAle che mATe evuM khelavuM te vyavahArasatya. e pramANe sAdhue paNa vyavahArane anusAre khelavuM te vyavahArasatya gaNAya e bhAvArtha samajaveA. (8) bhAva eTale vaNu ( guNa ) vagerenI apekSAe satya manAya te bhAvasatya che, jemake- jyAM je vaNu -guNa vagere bhAvA utkaTa (vadhAre ke dRDha) hoya tenAthI tene tevuM mAnavuM, dRSTAMtarUpe zaMkhamAM pAMce varNA hovA chatAM zuklavarNanI utkaTatA heAvAthI tene zukla kahevA, ( ke- bhramaramAM pAMce varNa hovA chatAM kRSNanI utkaTatA hAvAthI tene kRSNa kaheche.) vagere bhAvasatya, (9) ceAga eTale sa`dha. ceAganI=saMbadhanI apekSAe satya manAya te 6
Page #196
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 179 ceAgasatya. jemake- chatra rAkhanArA koI vAra chatra vinAnA paNa hAya, chatAM tene 'chatrI' ( ke- daMDa rAkhanArane kAI vAra daMDanA abhAva hAvA chatAM daMDI) kahevA vagere yAgasatya, ( 10 ) aupamyathI=upamAthI satya manAya te 'aupamyasatya, ' jemake- mATA taLAvane samudra jevuM kahevuM, (vizeSa dhanavALAne kubera kahevA, buddhihInane pazu kahevA) vagere upamAsatya. A deza bheda satyabhASAnA kahyA. (dharmasaMgraha prathama bhAga gujarAtI anuvAdamAMthI sAbhAra udbhuta.) [38] mRSAvAda bhAvanAdvAra kahyuM, ane mRSAvAda bhAvanAdvAra kahevAI javAthI nave prakAranuM mRSAvAivrata samApta thayuM. have navabhedavALA adattAdAnaviramaNu nAmanA trIjA aNuvratane kahevAnI IcchAvALA graMthakAra kramathI AveluM paheluM dvAra kahe che H sAmIjIvAdattaM, titthayareNaM tava ya gurUhiM / eyassa ujA viratI, hoi adatte sarUvaM tu // 39 // gAthA:- svAmI adatta, jIva adatta, tIthaMkara adatta ane guru adatta vastune na levI e adattAdAnaviramaNa vratanuM svarUpa che. = TIkA :- svAmI eTale mAlika. adatta eTale nahi Apela. seAnuM vagere je vastu tenA mAlike na ApI DeAya te svAmIadatta che. pazu AdinA potAnA svIkAramAM rahelA arthAt pazu AdinA peAtAnA zarIramAM rahelA, jIvarUpanA ( =prANAnA ) je kAI vinAza kare te tenuM (nAza karanAranuM) jIva adyatta che. kAraNa ke te pazu Adie peAtAnA prANAne haNavAnI saMmati ApI nathI. pazu Adie peAtAnA prANA haNavAnI saMmati ApI nathI enu kAraNa e che ke badhA ja jIvAne jIvavu game che. kahyuM che ke- save nIvAvi rUnti vivuM na mAnavuM= badhA ja jIvA jIvavAne mATe icche che, maravAne mATe icchatA nathI,' jenAthI saMsArarUpI samudra tarAya che te tI. samyagdarzanAdinA pariNAmathI tarAya che mATe samyagdarzanAdinA piraNAma tI che. saMgha samyagdarzanAdi pariNAmathI abhinna hAvAthI saMgha paNa tI che. tIne kare te tIrthaMkara. gharanA mAlike AdhAkarmika Ai kAI vastu ApI hAya tA paNa te vastu levAnI tI kare rajA na ApI hovAthI te vastu tI karaadatta che. betAlIsa dASAthI rahita paNa vastu gurunI rajA vinA vAparavAmAM Ave te te guruadatta che. kahyuM che ke-"sAta prakAranA AlAka[=bhAjana karatI vakhate jovAnA (=pALavAnA) niyame] vinA bhAjana karanAra sAdhune cArIne doSa lAge che.''
Page #197
--------------------------------------------------------------------------
________________ 180 zrAvakanAM bAra vate yAne sAta prakArano Aleka nIcenI gAthAthI jANavo. ThANadisi pagAsaNayA, bhAyaNapakhevaNA ya gurubhAve / sattaviho Aloo, sayAvi jayaNA suvihiyANaM // 1 // gRhastha na Ave ane sAdhuone AvavA-javAne mAga na hoya tevA sthAne, (2) gurune puMTha vagere na thAya te dizAmAM, (3) sUryanA prakAzamAM, (4) pahoLA pAtramAM, (5) sukhapUrvaka mukhamAM jAya tevA keLiyA karIne, (6) gurunI najara paDe te rIte, (7) jJAnAdinI vRddhi mATe sAdhu AhAra kare. sAdhuoe bhojana karatAM A sAta AlokanuM (pALavAnA muddAonuM pAlana karavuM joIe." A cAra prakAranA adattane na levuM e adattAdAnaviramaNa vratanuM svarUpa che. [39]. svarUpadvAra kahyuM. have bhedadvAra kahevAmAM Ave che - saccittAcittobhayadupayacauppaya taheva apayaM ca / jeNa ya coraMkAro, visao'dattami so neo / / 40 // gAthArtha - sacitta, acitta ane sacittAcittamizra ema traNa prakAranI dvipada, catuSpada ane apada vastuo adattAdAnane viSaya che, athavA je vastu levAthI "AcAra che" e zabdaprayoga thAya te vastu adattAdAno viSaya che. TIkAtha- jIvate manuSya vagere sacitta dvipada che. jinapratimA vagere acitta dvipada che. hAra vagerethI alaMkRta strI sacitta--acittamizra dvipada che. azva vagere sacitta catuSpada che. hAthInI mUrti vagere acitta catuSpada che. sattAvIsametIne hAra vagerethI alaMkRta hAthI sacitta--acittamizra catuSpada che. sacitta dhAnya vagere sacitta apada che. suvarNa vagere acittApada che. kAmaLImAM bAMdhelA maga vagere sacitta--acittamizra apada che. AnAthI adattAdAnanA nava bhede kahyA. athavA adattAdAnanA ghaNuM bheda che. te A pramANe - je je dhana vagere caravAthI "A cAra che" evo vyavahAra thAya te te dhana vagerenA saMbaMdhathI te te adattAdAnane bheda che. [40] bhedadvAra kahyuM. have utpatti dvArA kahevAmAM Ave che - guNaThANagaMmi taha pariNayaMmi jIvassa kugaibhIyassa / vayagahapariNAmocciya, hoi daDhaM tivvasaDDhassa // 41 // gAthAtha - durgatithI bhaya pAmelA ane atizaya tIvra zraddhAvALA jIvane AgamamAM kahyA pramANe dezavirati guNasthAnano pariNAma thaye chate adattAdAnaviramaNarUpa vratanA svIkArano pariNAma thAya che.
Page #198
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 181 TIkAthI - samyajJAna-zana-cAritrarUpa guNanuM sthAna te guNasthAna. sthAna eTale adhyavasAyasthAna pramANe AtmAnI zuddhi-azuddhinI vRddhi-hAnithI karAyela AtmasvarUpane bheda. jo ke ahIM mULagAthAmAM sAmAnyathI "muLadALafw" ema guNasthAna zabdano ullekha karyo che, te paNa dezavirati guNasthAna samajI zakAya che. kAraNa ke ahIM trIjA aNuvratanuM utpattidvArathI vyAkhyAna karavAnuM zarU karyuM che. trIju aNuvrata dezavirati guNasthAnamAM ja thAya, bIjA guNasthAnomAM nahi. prazna :- dezavirati pariNAma kevI rIte thAya che? uttara:- mithyASTi guNasthAnathI AraMbhI mehanIyAdi karmanA sthitighAta vagere kamathI uttarottara guNasthAnanI prApti thatAM dezavirati pariNAma thAya che. temAM prathama samyakatvanI prApti thAya. pachI bethI nava palyopama jeTalI karmasthitino ghAta thatAM dezaviratiguNasthAna thAya che. dezaviratiguNasthAna thaye chate adattAdAnaviratirUpa vratanA svIkArane pariNAma thAya che. durgatithI bhaya pAmela eTale jenuM mULa ( =mukhya kAraNa) avirati che evA karma baMdhathI bhaya pAmela. tIvra zraddhAvALA eTale (viratinI) utkaTa icchAvALo, arthAt nIcenI gAthAmAM jaNAvelA abhiprAyavALe. parimiyamuvasevaMto, aparimiyamaNaMtayaM prihrNto| pAvai parammi loe, aparimiyamaNatayaM sokkhaM // 1 // parimita (pApa)ne sevata ane aparimita=anaMta pApane choDate zrAvaka paralekamAM aparimita anaMta sukhane pAme che." [41] utpatti dvAranuM varNana thaI gayuM. have cothuM daSadvAra kahevAmAM Ave che - je puNa kareMti viraI, adinnadANassa neha lohillA / te maMDiyavijayA iva, corA pAveMti dukkhAiM // 42 // gAthArtha:-je lebhI jIvo manuSyalakamAM cArInI virati karatA nathI te jIvo maMDika ane vijaya e be eronI jema zULIe caDhavuM, gaLe phAMse nAMkho vagere dukhe pAme che. TIkA :-"Dho"i zabdamAM prAkRtamAM Dhoda zabda pachI "che " arthamAM rU pratyaya AvyuM che. kahyuM che ke- mAruM su vAcacarthe= "" artha mAM gADha ane supratyaya Ave che. mahicaviSayA e sthaLe "vahuvacana suvALa" e vacanathI maDhavica ema dvivacana samajavuM. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha kathAthI jANavo. te kathA A pramANe che -
Page #199
--------------------------------------------------------------------------
________________ 182 . zrAvakanAM bAra vrata yAne maMDikacoranuM dRSTAMta avaMtIdezamAM vizvanI pRthvInA vistArarUpa cUDA mATe alaMkAra samAna zrI. ujajayanI nAmanI nagarI hatI. te nagarImAM bajAranI zerIomAM ratnavagerenI zreNio ( =DhagalA) joIne loke sAgaramAM mAtra pANa ja bAkI rahyuM che, arthAt samudramAMthI ratna vagere ahIM AvI gayuM che, mAtra pANI ja rahyuM che, ema mAnatA hatA. te nagaramAM paheLAM, UMcAM ane manohara gharonI zreNionI zobhA devonAM paNa cittone AkarSatI. hatI. dharmakAryamAM buddhi rAkhanArA te nagaranA nivAsI loka udAratA, kuzaLatA, dAkSiNya, zaurya ane vIrya vagere sadaguNothI zobhatA hatA. te nagarImAM duzmana sAmaMtarAjAo rUpI matta hAthI mATe siMhasamAna, anItirUpI cAMdanI mATe sUryasamAna jitazatru nAmano rAjA hatA. tene pratAparUpa agni zatrurAjAonI rANIonA AMsuothI satata siMcAta hovA chatAM ghaNe baLato hato e Azcarya hatuM. te sunItizAstromAM rAgI hatA, azubha kAmamAM cittarahita hato, arthAt azubha kAmane vicAra paNa karatuM na hatuM, parastrIomAM nispRha hato ane guNonA saMgrahamAM laMpaTa hatuM. te rAjAne mAnya, baMdhurUpI kairava (=caMdravikAsI kamala) mATe caMdramAna, uttama nUtana yauvanavALA acala nAmano sArthavAha hate. mahAsattvavaMta teNe rUpathI kAmadevane, dhanathI kuberane ane sattvathI yudhiSThirane jItI lIdhuM hatuM. te nagarImAM devadattA nAmanI vezyA hatI. te sarva kaLAomAM kuzaLa hatI, tenuM lAvaNya, rUpa ane saubhAgya anupama hatuM, te kAmarUpI sapathI DasAyelA loko mATe sArI rIte jIvavA mATe mahAna auSadhi (saMjIvanI) hatI, saMbhogasukharUpa ratno mATe rehaNAcala parvatanI bhUmi hatI. tenuM zarIra vidhAtAe sparza karyA vinA ja banAvyuM che ema huM mAnuM chuM, anyathA zarIranI sukumAratA karamAyA vinAnI kema rahe? te nagarImAM ja mUladeva nAmano jugArI hatA. te jugArIomAM mukhya hatuM, badhI kaLAomAM kuzaLa hatuM, Thagono nAyaka hatuM, ane buddhizALIomAM agresara hato. mUladeva upara bhAvathI anurAgavALI banelI te vezyA AgaLa, pAchaLa, bAraNAmAM, madhyamAM, dukAnamAM, gharamAM ema badhe tene ja jotI hatI. mUladeva paNa tenA rAgathI tenA viyegamAM divase ke rAte, besavAmAM ke sUvAmAM ema kyAMya AnaMda pAmato na hato. paraspara anurAgavALA ane jIvalokamAM sArabhUta sukhane sevatA e baMneno keTaleka kALa pasAra thayo. ekavAra te vasaMtamahotsava Avyo ke jemAM nagaranA lake udyAnamAM jaIne vividha kIDAo karatA hatA. tyAre udyAnamAM AvelA acala sArthavAhe mUladevanI sAthe 1. avaratAlerAgaNa e padane zabdArtha A pramANe che :-avaMtI dezamAM prasara phelAve che jeno evI. 2. athavA samagra pRthvInA vistArarUpa ema paNa artha thaI zake 3. ahIM vighojitAH e padane anuvAda karyo nathI, svayaM samajI levo.
Page #200
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 183 rahelI te devadattAne joI. tethI teNe vicAryuM keIke A sayuvAna dhanya che ke je pUrNimAnI sAthe caMdranI jema A vezyAnI sAthe zobhe che. aho ! AnI sabhAgyarUpI saMpatti ! aho! uttama lAvaNya ! ahA! yuvAnone unmAdanuM kAraNa cauvana ! ahA ! vidhAtAe A evI navIna viSanI gAMTha banAvI che, ke jene bhegA karavAmAM mANasa sukha anubhave che, ane tyAga karavAmAM duHkha pAme che. A pramANe vicArIne tene saMga karavAnI abhilASAvALA teNe teno meLa karI ApanAra mANasane tenI pAse mokalyo. te mANase jaIne vezyAne kahyuM. Aje tArA ghare tAre saMga karavAnI IcchAthI acala nAmane sArthavAha Avaze. teNe kahyuM: jaladI Ave. svAgatanuM bhAjana, dhana ApanAra ane svayaM AvatAne kaye gRhastha na Icche ? A pramANe kahIne te ghare gaI. te mANase paNa sArthavAhanI pAse saharSa AvIne te vRttAMta jaNAvyuM. tethI te sArthavAha sAMje snAna-vilepana karIne, alaMkAro laIne, mitronI sAthe vezyAnA ghare gaye. tenA gharamAM rananA dIvAothI prakAza karyo hato. tenuM ghara vividha citrethI zebhatuM hatuM, lakSamInuM kulagraha hatuM, lokenI AMkhane AnaMda ApatuM hatuM. vezyAe jAte sArthavAhane Asana ApyuM. te Asana upara beThe. pachI vezyAe tenA paga joIne ane ucita satkAra karIne tene vAsazasyAmAM praveza karAvyuM. sArthavAhanI mitramaMDaLI anurAgane vadhAranArI prAsaMgika kuzaLa vAte kSaNavAra, karIne svasthAne jatI rahI. pachI sArthavAhe vezyAnI sAthe saddabhAvapUrvaka kAmakIDA karavAno prAraMbha karyo. vezyAe paNa vividha baMdha prayoga (= kAmakIDAnA prakAre) karIne tene e rAgI banAvI dIdho ke jethI have te bIjI strIonuM nAma paNa icchate nathI. tyArathI ja tuSTa thayela te vastra, alaMkAra, bhajana ane bIjA paNa tevA vividha upAyathI dararoja te vezyAnI sevA karavA lAge. paNa te kevaLa kuTTinInA (=vezyAo upara kAbU rAkhanArI strInA) bhayathI ja sArthavAha upara bahumAna rAkhatI hatI, cittathI tene baLatA aMgArA samAna ja mAnatI hatI. kAraNa ke tene cittathI mUladeva priya hatA, acalane te dhananI lebhI kuTTinInA AgrahathI praveza karAvyuM hatuM. Ama chatAM kRtrima paNa rAgathI vezyA tene tevI rIte anusarI ke jethI te divase ke rAte tenuM paDakhuM choDate ja na hatuM. AthI ja kahyuM che ke -"dhana mATe kRtrima anurAga karanArI pharI jatI ane kapaTI vezyAone vaza banela keNu jagatamAM bhraSTa banyo nathI? " A tarapha jayArathI dhanavAna acale vezyAnA gharamAM praveza karyo tyArathI ja mUladeva tenA ghare Avato baMdha thaI gaye. AthI mULadevanA vicagarUpa agninA tIvra saMtApathI tapI gayelI teNe ekavAra kudinIne kahyuM ke mULadevane praveza karAva.
Page #201
--------------------------------------------------------------------------
________________ 184 zrAvakanAM bAra vate yAne. kAraNa ke he mAtAjI! phelAtA abhimAna ane kAmarUpa viSanA vegathI bezuddha banelA mULadeva vinA bIje kaNa mane sukhI karavA samartha che? kuTTinIe kahyuM: he vatsa ! nItizAstromAM paMDite jenI ghoSaNA kare che tene te sAcuM ja karyuM. nItizAstramAM kahyuM che ke - "strI agyamAM rame che; megha parvatamAM varase che; lakSmI nIcano Azraya kare che, ane vidvAna prAya: nidhana hoya che. te A kathanane sAcuM karyuM che. kAraNa ke huM mUrkhA! tuM sarvaguNenA sAgara acalane mUkIne dhanarahita, jugAramAM Asakta ane dhUta mULadevane Icche che. devadattAe kahyuM he mAtAjI ! huM rUpa, yauvana ane dhana vagere saddaguNemAM anurAgavALI nathI, kiMtu vijJAnanA kauzalyamAM anurAgavALI chuM. vijJAnanuM kauzalya te mULadevamAM jevuM che tevuM devamAM paNa nathI.. mAtAe kahyuM. A acala vijJAnathI paNa mUladeva karatAM utaratuM nathI. devadattAe kahyuM he mAtAjI! AvuM agya na bola. kAraNa ke A be vacce sUrya ane khajuA jeTaluM aMtara che. mAtAe kahyuM: he vatsa! je ema che te A bemAM kenAmAM guNa che tenI parIkSA karIe. devadattAe kahyuM sAruM, sAruM. he mAtA ! tuM acalanI pAse jA ane mArA vacanathI tene jaNAva ke devadattAne Aje zeraDI khAvAnI IcchA thaI che. tethI teNe acalanI pAse jaIne devadattAe kaheluM jaNAvyuM. teNe paNa zeraDIthI bhareluM gADuM devadattAnA ghare mekalI ApyuM. tethI mAtAe devadattAne kahyuM: he vatsa ! zeThano vaibhava, dAnazakti, mahattva ane priya vacana vagere badhuM ya addabhuta che. viSAdapUrvaka manathI lagabhaga muhUrta vilaMba karIne mUladevanA vijJAnane yAda karatI te bolIH huM zuM matta hAthiNuM chuM? jethI teNe mArI AgaLa A pramANe saMskArathI rahita (= cholIne gaMDerI banAvyA vinA) A zeraDIno bhAre nAMkhe. he mAtA! have tuM mUladevanI pAse jA ane tene A kahe, jethI tenA paNa vijJAnanuM sAra-asArapaNuM joIe. tethI mAtA jaladI mUladevanI pAse AvI, ane devadattAno saMdeza vistArathI kahyo. tenA kahyA pachI mULadeva jugAranA maMDapamAM gaye. tyAM jugArIone jItIne daza keDI lIdhI. pachI be keDithI zarAvasaMpuTa, be keDithI. zeraDInA uttama be sAMThA, ane bAkInI keDiothI taja, tamAlapatra, elacI ane nAgakezara vagere (svAdiSTa masAlo) kharIdIne ghare AvyuM. pachI teNe zeraDInA be sAMThAne kApIne be AMgaLa jeTalA TukaDA karyA, tene cholIne nAnA nAnA TukaDA karyA, dareka TukaDA upara saLI besI, ane taja vagere masAlAne saMskAra karyo, e TukaDAone dhUpathI dhUpelA zarAvasaMpuTamAM mUkyA. pachI devadattAnI dAsIputrIne bolAvIne zarAvasaMpuTa ApyuM. dAsIputrIe tyAre ja jaIne devadattAne jaNAvyuM ke he svAmini ! A mULadeve tamane 1. nIce sIdhuM dADiyuM ane upara UMdhuM keDiyuM hoya tene zarAvasaMpuTa kahevAmAM Ave che.
Page #202
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 185 me kahyuM che. tame mAtAnA mukhe te buddhizALIne kahevaDAvyuM hatuM ethI A kahyuM che. tethI devadattAe hAtha laMbAvIne te laIne mAtAne kahyuM: he mAtA! je, je mANasamAM aMtara. kAraNa ke acale ghaNA dhanano kharca karIne paNa zeraDIne tevI khAvA gya na banAvI ke jevI buddhizALI mULadeve banAvI. gADha jhedhasamUhanA Avegane vaza banelI mAtAe kaMI uttara na Apyo. paNa tyArathI ja teNe mUladevanAM chidro jovAnuM zarU karyuM. viSAthI Asakta cittavALAonAM chidro durlabha hotA nathI. kahyuM che ke-"dhanane meLavIne kiNa abhimAnI nathI banyo? viSamAM Asakta kyA jIvanI Apattio nAza pAmI che? pRthvImAM strIothI kenuM mana khaMDita thayuM nathI? rAjAone keNu priya che? kALane viSaya keNu nathI thaye? arthAt mRtyu ke nathI pAmyuM? athI keNu gauravane pAmyo che ? sujananI jALamAM paDele kayo puruSa sukhapUrvaka nIkaLyo che? tethI bIjA divase teNe sArthavAha acalane kahyuMH tuM Aje devadattAnI AgaLa kahe ke huM Aje gAma javAno chuM. jethI devadattA gharamAM mUladevane jaladI praveza karAve. pachI te sAMjanA AvIne mULadevane pakaDI leje. akAe Ama kahyuM eTale sArthavAhe paNa e badhuM karyuM, tethI harSita devadattAe mUladevane bolAvyuM. acale mUladevane Avelo jANune tene pakaDavAnI IcchAthI tenA gharane puruSathI badhI bAjuthI gherI lIdhuM. bhayathI trAsele mULadeva palaMganI nIce ghusI gaye. acala hAthamAM talavAra laIne gharamAM AvyuM, ane palaMga upara beTho. mULadevane palaMga nIce rahelo jANIne teNe snAnanI sAmagrI taiyAra karavA devadattAne Adeza karyo. pachI devadattAe tenI AjJA pramANe badhuM karIne ane snAnanAM badhAM vastro taiyAra rAkhIne ene kahyuM: he nAtha ! tamArA kahevAthI snAna mATe Asana vagere badhuM taiyAra karI dIdhuM che, tethI uThe. teNe kahyuM: ahIM ja snAna karAva. kAraNa ke he suMdarI ! huM palaMga upara besIne ja snAna karIza. devadattAe kahyuM tema thAo, paNa zayyA nAza pAmaze. acale kahyuM he priye! huM bIjI suMdara zayyA karAvIza. mATe pANI vagere ahIM lAva. tAre zuM kAma A ciMtA karavI joIe? AthI uvigna cittavALI devadattAe tyAM ja rahelA tene bahu garama na hoya tevA pANIthI dhIme snAna karAvavAnuM zarU karyuM. acale devadattAnA bhAvane jANIne ane kSudratAnA kAraNe garama pANI tevI rIte nAkhyuM ke jethI palaMganI nIce rahelo baLate mUladeva nIkaLe. mULadevane palaMga nIcethI nIkaLela joIne kezamAM pakaDIne acale kahyuM. pakaDAyelA tAruM hamaNAM zuM karuM te kahe. teNe kahyuM tane je game te ja kara. tethI acale 1. gravy/ca padanA zabdArtha A pramANe cheH- prApta @viagvaM (gheravuM te) verA prAptakSuNNastasya prAptakSuNNasya.
Page #203
--------------------------------------------------------------------------
________________ 186 zrAvakanAM khAra tratA yAne vicAryuM: ahA ! A mahAtmA che, saDeMTane pAmavA chatAM jarA paNa dInatA batAvatA nathI. athavA ahIM satpuruSAnu A kulatrata che. kahyuM che ke--jene vittimAM viSAda na thAya, sapattimAM ha na thAya ane yuddhamAM dhIratA hoya te bhuvananA tilaka samAna che, ane AvA bahu ochA putrAne mAtAe janma Ape che." vaLI jemane saMkaTa na AvyuM hAya, jeA upAya (=mahenata ) vinA jIvatA hAya, jemane sadA sukha hoya, jee dUSaNathI rahita hAya, tevA manuSya saMsAramAM viralA--mahu ja ochA heAya che. hyuM che ke-"kAne kahevA jevu' nathI? upAyasahita kANu nathI jIvatu? sakaTa kene Avyu. nathI ? niraMtara sukha kAne hAya che??" acale A pramANe vicArIne ane huM bhAgyazALI ! AvI ApattimAM mane paNa tuM choDI deje ema kahIne mULadevane cheDI dIdhA. parAbhavanA sthAnane pAmelA mULadeve vicAyu : have mANasAne mAruM mukha kevI rIte batAvIza ? kAraNa ke dhana-mAnathI rahita ane puNyahIna manuSye yAM sahavAsIe na jue tyAM kayAMka jatA rahevuM joI e. A pramANe bicArIne e thADu bhAtuM laIne khinnAtaTa nagara tarapha javA mATe ekalA cAlyA. cAlatAM cAlatAM keTalAka divase e mahAna aTavImAM AvyA, have enuM bhAtuM chUTI gayuM. evAmAM tene sadaMDa nAmanA brAhmaNa maLyA. tenA hAthamAM sAthavAnI (=zekelA java vagerenA lATanI) pATalI joIne mULadeve vicAryuM": AnA bhAtAthI huM paNa A mahAna aTavIne oLaMgI jaIza. tethI mULadeva tenI sAthe cAlavA lAgyA. tIvra madhyAhna samaya thayA tyAre mAnI najIkamAM uttama sarovarane ane vaTavRkSane joIne tenI chAyAmAM te baMnee kSaNavAra ArAma karyAM. pachI saddharDe uThIne pANInA kinAre jaIne sAthavAnuM bhakSaNa karyuM.. mUladeve mane paNa A Apaze ema vicAryuM hatuM, paNa saddhaDa kaMI ja khelyA paNa nahi. pachI kRpaNa saskruDa sAthavAnI poTalI bAMdhIne tenI sAthe cAlyA. mUladeva paNa AgaLa kAMka mArI kALajI karaze ema manamAM vicAratA pharI tenI puMThe vaLagyA. A pramANe tenI AzAthI mUladevanA traNa divasa pasAra thaI gayA. te ane mahA aTavIne oLaMgIne gAmanI najIka AvI gayA. tethI mUladeve cittamAM A nakkI karyuM. ke, AnI AzAnA prabhAvathI meM A aTavI eLagI che, (ethI tenA mArA para upakAra thayA, paNa) hamaNAM huM enA upara upakAra karavA (= upakAranA badalA vALavA) sama nathI. A pramANe saMkalpa karIne teNe sauMDane kahyuM: huM bhadre ! mane rAjya maLyuM che ema tuM jANe tyAre mArI pAse Avaje. jethI huM yathAzakti tArA pratyupakAra karu. A pramANe kahIne tene cheADIne teNe pAte bhikSA mATe gAmamAM praveza karyAM. bhikSAmAM aDada (=khAphelA aDadanA khAkaLA ) maLyA. tenAthI tenA paDiyeA bharAI gayA. gAmamAMthI
Page #204
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 187 pAcho pharela te taLAva tarapha cAle. gAmamAM bhikSA mATe AvatA ekamAsanA upavAsI sAdhune joIne teNe vicAryuM. A mahAmuni dhanya che. aho! puNyathI ahIM A pramANe A mahAtmA mArA jovAmAM AvyA. A aDada sivAya bIjuM kAMI ApavA yogya mArI pAse nathI. tethI A ApIne paNa Aje mArA AtmAne kRtArtha karuM. A pramANe vicAratA teNe bhaktipUrNa aMtaHkaraNathI sAdhune bolAvyA. he nAtha ! je A aDada Apane kalpatA hoya to mArA upara anugraha karavAnI IcchAthI svIkAro. A pramANe vinaMti karAyelA munie paNa (deSita che ke nahi vagere) upayoga mUkIne te aDada lIdhA. munine karelA aDadanA dAnathI atyaMta khuza thayela mULadeva jalasahita meghanA jevA avAjathI ardhagAthA be - sAdhunA pAraNumAM aDadanA bAkaLA vaherAvavAno lAbha dhanya puruSone ja maLe che. eTalAmAM devatAe tene kahyuM : he vatsa! tArI je IcchA hoya te niHzaMkapaNe mAga. teNe pUrvokta gAthAnA uttarArdhathI kahyuMH devadattAvezyA ane hajAra hAthIvALuM rAjya ane Apa. tethI devIe kahyuM : he vatsa ! teM je mAgyuM che te munidAnanA prabhAvathI jaladI thaze. pachI bhikSA mATe paribhramaNa karIne, bhojana karIne AgaLa cAlyo. jatAM jatAM te eka nagaramAM AvyuM. tyAM musApharImaMDapamAM sUte. cheDI rAtri bAkI rahI tyAre teNe svapnamAM mukhamAM praveza karatA caMdramaMDalane (=pUrNa khIlelA caMdrane) je, ane te ja vakhate te jAgI gaye. tevuM ja svapna bIjA eka musAphare joyuM. teNe utAvaLiyA thaIne bhikSukane svapna kahyuM. temaNe kahyuMH svapnanA prabhAvathI tuM Aje sUryamaMDalanA jevA AkAravALe ghI-gaLathI sahita khAkhara meLavIza. tethI te harSa pAmyo. bhikSAkALa thatAM bhikSA mATe bhamatA teNe bhikSukenA kahyA mujaba eka khAkhare meLavyuM. mUladeva paNa svapnanA viSayamAM bhikSukanI ajJAnatA joIne uThIne, pavitra thaIne, phala-puSpo laIne sukhAsane beThelA upAdhyAyanI pAse gaye. upAdhyAyanI pUjArUpa sevA karIne tene svapna jaNAvyuM. teNe paNa tenA svapnane sAMbhaLIne, potAnI putrI tene paraNAvIne kahyuM: sAta divasamAM tane uttama rAjya maLaze. keme karIne mULadeva binnAtaTa nagaramAM Avyo. nagaranA keTavALAe rAte tene nagaranA daravAjA AgaLa che. tenA hAthamAM cArIne mAla hatuM. AthI koTavALAe tene pakaDaDyo ane daMDAnA ghAthI mAryo. tenA gaLe keDiyAnI mALA paherAvIne ane be hAtha bAMdhIne tene gadheDA upara besADyo. pachI tene vadhabhUmimAM laI javA mAMDayA. AvI kaSTadazA pAmelA teNe manamAM vicAryuM: zuM devInuM ane upAdhyAyanuM mArA pApasamUhanA bhArathI parAbhava pAmeluM vacana hamaNuM khoTuM paDaze? A daramiyAna tyAM putra vinAno rAjA maraNa pAmyo. tethI pAMca divyano abhiSeka (=jaLathI prakSAlana 1 hAthI, azva, chatra, kaLaza ane cAmara e pAMcane jaLathI prakSAlana Adi vidhipUrvaka maMtrathI pavitra karavA tene divyAbhiSeka kahevAmAM Ave che.
Page #205
--------------------------------------------------------------------------
________________ 188 zrAvanAM bAra vate yAne Adi vidhipUrvaka maMtrathI pavitra karavArUpa abhiSeka) che. te divya (rAjAnI zodha mATe) bhamavA lAgyA. bhamatAM bhamatAM mULadeva je rastAmAM vadhabhUmie laI javAto hato tyAM ja divya AvyA. pachI hAthIe galagarjanA (gaLAthI garjanA) karIne sUDhathI mULadevane laIne potAnA aMdha upara besADyo. ghoDAe kAnane sukha Ape te heSArava karyo. mastakanI upara UMcA daMDavALuM veta chatra thayuM. te ja kSaNe caMcaLa be cAmare vIMjhAvA lAgyA. nahi vagADavA chatAM gaMbhIra svare duMdubhI vAgI. puSpavRSTi thaI. sugaMdhI jalanI vRSTi thaI baMdInA (=bhATacAraNanA) vRde jaya-jaya zabdo pokAravA lAgyA. nizrA maLavAnA kAraNe tuSTa manavALI nagaranI strIoe nRtya karyuM. A pramANe mahAna ADaMbarathI mUladeva rAjA thaye; sAmaMta vagere badhA lokee tenI AjJAne svIkAra karyo. keme karIne keTalAka divasemAM rAjya sthira thatAM mULadeve vicAryuM. devadattAne viyega mArA mATe duHkhanuM kAraNa che. AthI devadattAnA viyegavALA mAre A rAjyalAbhathI zuM? jemAM priyane meLApa na thAya te mArI saMpatti zuM prazaMsanIya che? kAraNa ke- "nivAsa game tyAM thAo, bhejana game tevuM thAo, paNa iSTajanone soga hoya te te rAjya che ane uttama rakSaNa che." mane devadattA prANathI paNa adhika priya che. tethI tene ahIM teDAvI lauM. Ama vicArIne prayatnazIla ane ghaNuM bhaTaNathI sahita eka dUtane ujajayinI mokalyo. dUte ujajayinI pahoMcIne jitazatru rAjAnAM darzana karyA. rAjAne praNAma karIne enuM bheTazuM ApyuM. pachI teNe rAjAne kahyuM: binnAtaTa nagaranA prasanna cittavALA mULadeva rAjAe Apa pUjyadevanA Azraye rahelI devadattA vezyA mATe mane Apa pUjyadevanI pAse mokalyo che, mATe tene binnAtaTa javA mATe anujJA Ape. A pramANe dUtanuM vacana sAMbhaLIne khuzI thayelA rAjAe kahyuM : he dUta! A keTaluM kArya che? heArya ! tArA svAmInuM bIjuM paNa je kaMI kArya hAya-je kaMI jarUrI hoya te kahe. A rAjya, A loke, A dhana, A ame- A badhuM ja tArA svAmIne AdhIna che ema jANavuM rAjAe A pramANe kahIne vastrAdinA dAnathI dUtanuM sanmAna karIne, jaladI tenI ja sAthe devadattAne mokalI. mUladeva paNa devadattA maLavAthI khuza thayo. rAjalakSamIthI zobhate te devadattA sAthe ane bIjI paNa zreSTha strIonI sAthe munidAnarUpavRkSanA puSpasamAna viSayasukhone bhogavavA lAge. bAhunA baLavALA tene IrachAthI paNa adhika sukha vagere maLatuM hatuM. A tarapha mULadevane rAjyasaMpatti maLI che ema jANIne pele TadezanivAsI saddhaDa tyAM AvyuM. rAjAe tene tuM koNa che vagere pUchyuM. teNe pUrvanI badhI vigata jaNAvI.) rAjAe tene kahyuM? tane je gAma joItuM hoya te tAruM ja che. paNa pachI tAre mArI pAse AvavuM nahi. Ama kahIne tene (gAma ApIne) rajA ApI.
Page #206
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 189 A tarapha ujajayanI nagarImAM acala sArthavAhe eka vAra vicAryuM chamAM tenI ja prazaMsA thAya che ke jenI ujajavalakIrti, caMdranI ujajavala kAMtinI jema, samudra sudhI 'pRthvIne AnaMda pamADe che. kIrti dAnathI, tapathI, parAkamarUpa balathI ke vijJAnarUpasaMpattithI prayatanazALI puruSane maLe che. emAM tapa atiduSkara che, vaNikamAM prAyaH parAkrama hotuM nathI, gurunI sevA nahi karanArane vijJAnanuM jJAna kyAMthI maLe? tethI dAnathI ja yathAyogya sukItine meLavuM. potAnI bhujAthI dhana meLavAranI kIrti dAnathI paNa vakhaNAya che. AthI pahelAM bIjA dezamAM jaIne dhana meLavuM. pachI garIba Adine dAna karIne kItine vadhArIza. A pramANe vicArIne teNe dezAMtara javA mATe yaMgya vividha kariyANuM laIne (acala sArthavAha dezAMtara jAya che, jene sAthe AvavuM hoya teNe AvavuM vagere) ghoSaNA karAvI. zubhatithi, nakSatra, lagna, vAra ane navamAMzane joIne dIna, garIba ane vaNikavarga vagerenI sAthe cAlya. saMpUrNa paNe bhayane dUra karanAra, premane IcchatA jIve mATe mera samAna, lekenA lecanarUpa cAtakane AnaMda ApanAra ane zobhatA dAnarUpa jalasamUhathI pRthvItalane zAMta karI denAra acale varSARtunA vAdaLanI jema AgaLa javA mAMDyuM. niraMtara prayAsethI je te vivakSita (=Icchita) nagaramAM AvyA. tyAM buddhimAna teNe kaya-vijaya karyo. ghaNe lAbha meLavIne ujajayanI tarapha cAlyuM. vacce binnAtaTamAM gayo. tyAM kaMI paNa jakAta cukavyA vinA kariyANAne nagaramAM dAkhala karatA tene jakAta lenAra adhikArIoe pakaDayo. pachI tene rAjasabhAmAM laI gayA. mUladeva rAjAe tene je. oLakhIne mULadeve kahyuM : he sArthanAyaka! zuM mane oLakhe che? bhayabhIta banelA teNe kahyuM: he deva! suvizuddha yazasamUhathI bhuvananA madhyabhAgane pUrI denAra ane manuSyonA svAmI Apane keNa nathI oLakhatuM? pachI rAjAe pharI kahyuM: he zreSThI! ema na bola. kAraNa ke huM tane vizeSa oLakhANa pUchuM chuM. A pramANe kahevAyela zeTha pratyuttara Ape e pahelAM ja rAjAe potAnA dezanI laTa batAvIne tene pitAnuM caritra kahyuM. tethI acala lajajA pAmya ane gabharAya. rAjAe tene kahyuM: he zeTha ! zA mATe lajajA pAme che? ane zA mATe gabharAya che? kAraNa ke tuM mAro upakArI che. A pramANe AzvAsana ApIne ane vastra-alaMkAranA dAnathI sanmAna karIne tene rajA ApI. pachI zeTha potAnA AvAsamAM gaye. ghaNuM AnaMdathI pUrNa te krame karIne ujajayinI Avyo. A tarapha mULadeva rAjya karI rahyo hato tyAre eka vAra nagaramAM cArane atyaMta bhayaMkara upadrava vadhI gaye. lo ke rAjA pAse AvI AvIne ghaNI bUma pADatA hatA ke he deva! ApanuM nagara anAthanI jema erothI cerAya che, he deva! je je gharamAM kyAMka dhana paDeluM hatuM te te gharamAM suIne uThelA mANase khAtara pADeluM (=rI thayelI)
Page #207
--------------------------------------------------------------------------
________________ 190 zrAvakanAM bAra vrata yAne jue che. he rAjan! A nagaramAM hamaNAM eka, be ke traNa khAtara jemAM na paDyA hoya tevI (eka paNa) rAtri amArI jatI nathI. lokonI A pramANe bUma sAMbhaLIne lajajA pAmelA rAjAe keTavALane bolAvIne kahyuMH are! pitAnA kAryamAM tAre pramAda kema che? jethI khAtara pADanArAoe (= corI karanArAoe) AkhA nagarane uddavigna banAvI dIdhuM che. keTavALe kahyuM: he deva! reSa choDIne mArI vinaMti sAMbhaLo. meM badhA gADha prayatno karyA che, chatAM mane cera maLyo nathI. dararoja rAte nagaranI aMdara ane. bahAra sainikanA TeLAnI sAthe pharuM chuM. cAre tarapha polisene goThavyA, sthAne sthAne cAra cAra jaNa beThA, te paNa cera maLe nahi. A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne rAjAe vicAryuM ke kharekhara ! te kaI maTe dhUta jaNAya che ke je A pramANe paNa dekhAte nathI. tethI Aje huM jAte ja tene jovA mATe prayatna karIza. A pramANe vicArIne rAjA sUryAsta sudhI rahyo. dizAonA maMDala badhI tarapha aMdhakAranA samUhathI bharAI gayA tyAre vAdaLI raMganuM vastra paherIne rAjA mahelamAMthI nIkaLe. catuSka, cera, udyAna, zUnyadevamaMdira vagere sthaLomAM bhamI bhamIne kaMTALI gayelA rAjAe corane na je. tethI rAtrinA be prahara pasAra thaI gayA tyAre thAkelo rAjA bajAranA khuNAne. Azaro laIne sUI gayA. A vakhate maMDika nAmano cora tyAM Avyo. teNe mUladevane pUchyuM: tuM keNa che? mUladeve kahyuM: he prabhu! huM paradezI musAphara chuM. core kahyuM: jo tuM mane sAce ja prabhu mAne che te uTha, mArI sAthe Ava, tane paNa dhanavAna karuM. A pramANe sAMbhaLIne mUladeve vicAryuMkharekhara ! jenA mATe huM mahenata karuM chuM te A lAge che. tethI ubho thAuM, jAuM ane enI ceSTAne jouM ke e zuM kare che? kyAM jAya che? kAraNa ke A viThTho dekhAya che. A pramANe vicArIne te tenI sAthe cAlyA. cAra dhanapatinA eka ghara AgaLa gaye. divAlamAM bAkoruM pADIne temAMthI gharamAM praveza karyo. careluM badhuM dhana laIne nIkaLI gayuM. potAnAmAMthI bhAga lenAra tenA (=mULadevanA) mastake dhana mUkIne pote talavAra laIne tenI pAchaLa cAlyA. nagaranA daravAjA AgaLa gaye. daravAjA AgaLa rahelA dvArapAlane avasthApinI vidyAthI nidrAdhIna karIne daravAjA ughADIne. jaladI zaherathI dUra rahelI guphA pAse AvyA. pahelAM mULadevane temAM praveza karAvIne pachI pote praveza karyo. pachI teNe saMketa karIne bahenane AjJA karIH he bhadra! A mahemAnanuM atyaMta AdarapUrvaka pAdaprakSAlana kara ane uttama bhadrAsana Apa. tethI teNe jaladI uThIne "ahIM Avo ane bese" ema saMbhramathI ene sthAna batAvyuM. teNe batAveluM Asana aMdhAriyA kUvAnI pAse hovAthI najIkamAM ja mRtyu karanAruM hatuM AnAthI ajANa mUladeva te Asana upara beThe. tene kUvAmAM nAkhI devA mATe tatpara banelI bahene pANI lAvIne dhovAnA bahAnAthI ene paga upADyo. atizaya komaLatA-- guNathI mAkhaNane paNa jIte te tenA pagano kemaLa sparza anubhavyuM. AthI teNe
Page #208
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 191 vicAryuM? AnA paganA taLiyAmAM jevI ke maLatA anubhavAya che tenAthI huM mAnuM chuM ke A keI sukha bhaMDAra rAjA che. vaLI- rUpa lAvaNya, saubhAgya, bhAgya ane saMpattithI yukata A kharekhara, ratithI rahita dehadhArI kAmadeva che. tethI A prANanAtha mArA prANathI paNa (=mArA prANonA bhegathI paNa) kreDe divALI sudhI jIvato rahe. A pramANe vicArIne tene nahi dekhAyela kR dekhADIne tenA pratye bhAvathI anurAgavALI thayelI bahene tuM bhAgI jA evo saMketa karyo. bahenanA abhiprAyane jANIne te tyAMthI palAyana thaI gaye eTale bhAIne jaNAvavA mATe teNe kolAhala karyo e bhAI bhAI! Ava, ane pakaDa, A gayo. te paNa A pramANe sAMbhaLIne te dhanane surakSita rAkhyA vinA ja nIkaLyo. hAthamAM tINa talavAra laIne mArI pAsethI tuM kayAM jAya che? ema bolate enI pAchaLa doDyo. mUladeva paNa tene vegathI najIka Avela jANIne corAnA eka thAMbhalAne Azrayane laIne tenI ADamAM chUpAI gaye. cera paNa te sthAne Avyo. tIvraroSathI tINa talavAra vaDe te ja staMbhane tenI buddhithI ha. kepathI jenI AMkha DhaMkAI gaI che tevo mANasa prAyaH vastune jevI hoya tevI joI zakto nathI. mahAtmAee kahyuM che ke- "kAma, zeka, bhaya, umAda, cera ane svapnanA upadravavALA mANase vastuo na hoya te paNa sAme ja rahelI hoya tema jue che. meM ene mArI nAkhe che evA vicArathI khuza thayela cera ane meM cerane jANI lIdhuM che evA vicArathI khuza thayelo rAjA e baMne potapotAnA sthAne gayA. rAtri pUrNa thaI ane sUryodaya thaye eTale rAjAe prAtaHkALanAM kAryo karyA. pachI thoDA parivArane laIne azvo khelAvavAnA bahAne corane jovAnI icchAthI Ama tema daSTi nAkhato rAjA bajAranA mArge gaye. eTalAmAM eka dukAnamAM maMDika nAmano cora rAjAnA jovAmAM AvyuM. te (kharIdavAnuM) kArya utAvaLethI karI rahyo hato, AMkhanI pIDAnA bahAne tenuM mukha adhuM DhAMkeluM hatuM, junA vastranA TukaDAothI be pagane DhAMDI dIdhA hatA. rAjA kaI cihnathI tene oLakhIne keI bahAnuM karIne potAnA ghara tarapha cAlyo. corane bolAvavA mATe aMgarakSakane mokalyo. aMgarakSake tene rAjA tane bolAve che mATe mArI sAthe cAla ema kahyuM. bhaya pAmelA teNe potAnA manamAM vicAryuM. kharekhara rAte meM te mANasane mAryo nahi, tethI ja rAjA ekAeka mane belAve che. tethI have anyAyarUpa. vRkSanA phalano udaya thanAra che. dareka bilamAM ghA ja na hoya, koI bilamAM sapa paNa hoya. tethI je thavAnuM hoya te thAo, mukhanI AkRtine vikRta karyA vinA ja rAjAnI pAse jAuM. kAraNa ke sAtvika mANasonI A (=havenA kalekamAM kahevAze te) sthiti hoya che - "dhIra puSe pitAnI AkRtinI khabara paDavA detA nathI, arthAta aMtaramAM utpanna thayelA ricatA vagere bhAvene bahAra mukha vageremAM pragaTa karatA nathI, samabhAvathI jonArA hoya che, saMpatti ane vipattimAM abhimAna
Page #209
--------------------------------------------------------------------------
________________ 192 zrAvakanAM bAra vrato yAne ane dInatAthI rahita hoya che. A pramANe vicArato te rAjamaMdiramAM gayo. abhyatthAna (=UbhA thavuM) vagerethI tenI pUjA karIne rAjAe ekAMtamAM tene kahyuM : je. Apo to huM ApanI pAse kaMIka mAgaNI karuM chuM. uttama pitAnI bahenane mArI patnI tarIke Apo. teNe kahyuM : bAhya dvipada vagere A keTaluM che? he svAmin ! mArA jevA-. enuM jIvana paNa Apane AdhIna che. tethI Apa A kanyAne svIkAre. pachI rAjA tenI bahenane paraNyo, ane prema batAvIne enuM (=ranI bahenanuM) citta harI lIdhuM. pachI. teNe cira pAse ghana vagere keTaluM che te rAjAne kahyuM. rAjAe sanmAna vagere upAyathI. maMDika pAsethI (dhIme dhIme) dhana vagere badhuM laI lIdhuM. pachI tene nirdhana jANIne rAjAe vicAryuM. have A anAcArIne nigraha karavo joIe. kAraNa ke nItizAstramAM "rAjAoe duSTane nigraha ane ziTenuM rakSaNa karavuM joIe" ema kahyuM che. rAjAe A pramANe vicArIne vividha seMkaDo yAtanAothI khUba duHkhI karIne tene mArI nAkhyuM. A pramANe saMkSepathI maMDikane vRttAMta jaNAvyuM, vistArathI 1uttarayayana sUtranI TIkAmAMthI jANI le. ahIM cerInA deSamAM maMDikanuM eka daSTAMta kahyuM, have vijayanuM daSTAMta kahevAmAM Ave che - | vijayanuM dRSTAMta caMpA nAmanI nagarI hatI. e nagarIe ramyatAthI samasta devalokano tiraskAra karyo hato. e nagarImAM lokonI AMkhone AnaMda ApanArA nATaka vagerenA vividha vipula vilAsa sthAne sthAne jovAmAM AvatA hatA. temAM zobhatA mahAna mahotsave vadhI rahyA hatA. e mahatsavomAM garIba, anAtha, atithi vagere ghaNA lokone tenuM vagere aneka vastuonuM dAna ApavAmAM AvatuM hatuM. temAM sadA vikasita rahetAM ghaNAM caMpakavRkSe jovAmAM AvatAM hatAM. e caMpakavRkSe e nagarImAM rahenArA vaNika vagere (jAtinA) bhedathI bhinna bhinna lekasamUhane AnaMda utpanna karatAM hatAM. e nagarImAM jitazatru nAmano rAjA hato. eNe zatru sAmaMta rAjAone keda karyA hatA. e kedI sAmaMtarAjAono strIsamudAya tenA aMtaHpuranI patnIonA caraNonI vividha sevA karatuM hatuM, ane ethI 1. uttarAdhyayana vageremAM A daSTAMtanI aMtima vigata A pramANe che - rAjAe corane mahApradhAna banAvyuM. tenI pAsethI rAjA haMmezAM AbhUSaNo ane vastro vagere tenI bahena dvArA maMgAve che ema karatAM jyAre ghaNuM dravya tenI pAsethI laI lIdhuM tyAre rAjAe patnIne pUchayuM ke, have tArA bhAI pAse keTaluM dhana che? ceranI bahene kahyuM have kaMI rahyuM nathI. pachI tene ghaNuM duHkha ApIne mArI nAkhyo. uttarAdhyayanamAM A daSTAMtane upanaya A pramANe che :- jema rAjAe cAra akAya karanArA hovA chatAM tenI pAse dhanane lAbha thayo tyAM sudhI rAkhe, tema sAdhuoe zarIra ghaNu doSanuM kAraNa hovA chatAM nirjarA thAya tyAM sudhI tenI apekSA rAkhavI, zarIrathI jyAre dhama na thaI zake tyAre anazanathI tene tyAga karavo
Page #210
--------------------------------------------------------------------------
________________ 193 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda e rAjAno praDha(vadhela) pratApa jato hato. pratApathI vyApta parAkramavALA rAjAenA mastakamAM rahelI puSpamALAonAM puSpanA mardanathI te rAjAnA pagarUpI pallavo ( kuMpaLo) caMcaLa banI gayA hatA. teNe lavanI jema viSama bANavALA dhanuSathI uddAma parazurAmane vaza karyo hato. teNe kulakamathI AvelI asAdhAraNa buddhithI bRhaspatinuM paNa upahAsya karanAra maMtrimaMDala upara rAjyacitAno bhAra mUkI dIdho hato, ane pote dhAriNe nAmanI uttamarANInI sAthe viSayasukhane anubhava hato. dhAriNIrANI sakala aMtaHpuramAM mukhya hatI, nIti ane vinayathI zobhatI hatI, ane lajajA vagere guNagaNane dhAraNa karanArI hatI. AvI dhAriNI rANI sAthe viSayasukhane anubhava karatA jitazatrurAjAne keTaleka kALa pasAra thaye. eka vAra te nagarImAM vijaya nAmane cAra thaye. te vicAryA vinA anArya pravRtti karato hato, atyaMta nirdaya hato, avasthApinI vagere aneka caravidyAonA balanA garvathI garviSTha hatA, tenuM citta cerImAM ja rahetuM hatuM, cerIthI meLavelA asIma dhananA samUhathI te AnaMdita hato. te yamanI jema potAnA AgamananI koIne khabara na paDe te rIte dararoja gharanI mukhya sArabhUta vastuo corI jato hato. AthI potAnA rakSaNano bIje upAya nahi jotA nagaranA badhA ja loke rAjAnI pAse AvyA. bhaTaNuM ApavuM vagere vinayapUrvaka lekae rAjAne kahyuM: he deva! jenI caturaMgI senAnA AkramaNathI namI gayelI pRthvIne bhArathI zeSanAganuM phaNAmaMDala bhAMgI gayuM che evA Apa rAjA hovA chatAM A nagarI jANe rAjA vinAnI hoya tema carathI atyaMta herAna thaI gaI che. tevI kaI rAta ja nathI ke jemAM zrImaMtenA gharomAM be-traNa khAtara na paDyA hoya. tethI A sAMbhaLIne A5 deva je kare te pramANa che. nAgarikenuM pUrve nahi sAMbhaLeluM tevA prakAranuM te vacana sAMbhaLIne huM mahAna AvA prakAranA ThapakAne pAtra thaye chuM ema vicArIne rAjAnA manamAM zeDo kheda thayo. kSaNavAra mauna rahIne rAjAe kahyuM: havethI badhuM sAruM karIza. nagarajanone A pramANe jaNavIne rajA ApI. kSaNa pachI nagararakSakenA adhipatine belAvIne kahyuM: tAre AvA prakArano A pramAda kema che? jethI A pramANe dararoja carothI cerAtI paNa nagarInuM tuM pote rakSaNa karatuM nathI, ane mane paNa e vAta jaNAvato nathI. tethI have tane A ja daMDa che ke pAMca rAtanI aMdara cerane pakaDa, anyathA corane thatI zikSA tane ja karavAmAM Avaze. te paNa jevI devanI AjJA ema kahIne praNAmapUrvaka te sthAnathI uThayo. pachI tyArathI ja trika, catuSka, cera, udyAna, maTha, 1. pupa paga upara paDe, ethI rAjA paga halAvIne e puSpone khaMkhere. e daSTie ahIM pagarUpI palla caMcaLa banI gayA hatA ema kahyuM che. 2. ahIM anuvAdamAM vAkya philaSTatAnA kAraNe mara zabdano artha lIdhe nathI. mara=samUha,
Page #211
--------------------------------------------------------------------------
________________ 194 zrAvakanAM bAra vrata yAne vihAra (=bauddhamaMdira), zUnyazALA ane dukAna vagere sthAnamAM AkRti vagerethI corane oLakhavA mATe sthiracitta parivAra sahita teNe A divasa pasAra karyo. A vakhate huM sakala jagatanI AMkha hovA chatAM ane nagararakSakone adhipati A pramANe prayatna karato hovA chatAM huM tene cAra batAvI zakato nathI, AthI mane dhikkAra thAo, evA vicArathI jANe sUryane ghaNe viSAda thaye hoya, ethI te asta pAmyA. A cAra vaLI keTale mAtra che? huM ene batAvuM ema vicArIne jANe atizaya IrSAthI hoya tema, saMdhyA kSaNavAra raMgasahita ullasita banI. pachI jANe cArane batAvavAnuM sAmarthya na hovAnA kAraNe vilakhI paDI gaI hoya ane ethI bhArahita banIne saMdhyA kSaya pAmI. pachI tuM je, cera sArI rIte vAte hovA chatAM mArI sahAyathI keTavALAthI jarA paNa oLakhAya nahi evA vicArathI jANe addabhuta ghaNe harSa thaye hoya tema, jANe aTTahAsyanA DhAMkaNa hoya tevA UMcA tArAgaNane batAvatI rAtri thaI, ane e rAtrie ja jANe cArane saMtADavA mATe hoya tema, saghaLA lokanI cakSugatine harI lenAra ane zyAmavazvanA jevo atizaya-aMdhakArasamUha sarva tarapha phelAvyo. A vakhate te vijaya cAra eka zrImaMtanA muzkelIthI caDhI zakAya tevA gharamAM kamalanA AkAre khAtara pADIne gharamAM raheluM sArabhUta badhuMya laIne potAnA nivAsamAM gaye. kSaNamAtramAM rAtri pUrNa thatAM, jANe tuM kyAM jAya che? A tane pakaDo ema saMbhramathI hoya tema, ugelA sUce cArebAju kiraNe phelAvyA. pachI jANe hajI sudhI tame kema sUtA che? khAtara juo, ema samAcAra jaNAvavA mATe hoya tema, jyAM khAtara pADayuM hatuM tyAM rahelA bAkorAthI ja gharanI aMdara sUryanA kiraNae praveza karyo, khAtara pADeluM joIne saMbhramathI vyAkula banelA gharanA mANasenA kelAhalathI keTavALa vagere loko bhegA thayA. A vakhate tevI bhavitavyatAnA kAraNe mRtyuthI kheMcAyele te snAna, vilepana, bhajana ane alaMkArano zRMgAra karIne putranI sAthe tyAM ja janasamudAya pAse Avyo. muzkelIthI caDhI zakAya tevA mahelamAM kamalanA AkAra jevA nAnA dvAravALA khAtarane joIne tyAM bhegA thayelA lAke bolavA lAgyA ke, mukelIthI caDhI zakAya tevA sthAna upara caDhIne care AvuM ativicitra khAtara kevI rIte karyuM? ane cAra kevI rIte aMdara praveza karIne gharanuM sArabhUta badhuM laIne nIkaLyo ? A Azcarya che ! A pramANe bolatA lokono vArtAlApa sAMbhaLIne cAre vicAryuM: huM ahIM kevI rIte peThe ane kevI rIte nIkaLe? athavA meM AvuM kevI rIte karyuM ema ke vicAre che e sAcuM ja che. A pramANe vicAratA tene svasAmarthyanA vijJAnathI Azcarya thayuM. A kArya pote karyuM che evI asaMbhAvanAthI jAte ja kSaNavAra kamADanA paTTa jevI chAtI upara, kSaNavAra vizALa kaTipradeza upara, kSaNavAra putranA mukha upara, ane kSaNavAra khAtaranA dvAra upara najara nAkhate hate. ceranA tevA prakAranI viziSTa ceSTAvALA zarIrane
Page #212
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 195 joIne tyAM najIkamAM rahelA keTavALAe tenI zarIraceSTAnI AkRtiothI A ja cara che ema jANI lIdhuM. pachI daMDAthI mAra mAravApUrvaka bAhumAM bAMdhIne pAchaLa mukha rahe te rIte tene rAjAnI pAse laI gayA. rAjAe paNa vividha viDaMbanApUrvaka vadhabhUmimAM mokalIne vicitra yAtanAothI tene mArI nakhAvyuM. ahIM maMDikoranA daSTAMtathI adattAdAnanA dezadvAranuM jJAna thaI javA chatAM vijayanuM daSTAMta zAstramAM AvA prakAranAM ghaNAM daSTAMta che evuM jaNAvavA mATe kahyuM che. [2] A maMDika vagere be daSTAMtathI cerI A ja bhavamAM aneka duHkhanA aMtavALI che ema batAvIne A deSadvAranuM nirUpaNa karyuM. have cerInA tyAgamAM thatA lAbhane batAvavA pAMcamuM guNaddhAra kahe che - paradavvaharaNavirayA, guNavaMtA paDimasaMThiyasusIlA / ihaparaloe suhakittibhAyaNaM NAgadatto vva // 43 // gAthArtha - je che bIjAnuM dhana cAravAthI nivRtta banelA che, guNavAna che, pratimAmAM rahelA che ane suMdara cAritravALA che, te jIvo nAgadatta nAmanA zreSThiputranI jema A lekamAM ane paralokamAM sukha ane yazakIrtinuM bhAjana bane che. TIkAtha:- guNavAna eTale samyakatva vagere guNavALA, arthAt asAdhAraNa vizuddha chavadharmothI yukta. pratimA eTale darzana vagere pratimAo, athavA pratimA eTale kAtsarga. A pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANo. te kathA A pramANe che nAgadattanuM dRSTAMta vArANasI nagarImAM jitazatru rAjAne suviziSTa guNothI yukta dhanadatta nAmano zeTha uttama mitra hatuM. te zeTha jinazAsanane anurAgI hate, potAnA gurujananI caraNasevAmAM Asakta hato, sAdharmikajanono bhakta hato, abhimAna ane IrSyAdaSathI rahita ha, rUpathI kAmadeva jevo hato, sthiratAthI meruparvata jevo hato, gaMbhIratAthI samudra je hate, RddhithI kubera jevo hate. tene kRSNane lakSmInI jema manapriya ghanazrI nAmanI patnI hatI. te lAvaNya, rUpa, yauvana, saubhAgya ane kalAsamUhathI zreSTha hatI. jANe janmAMtaramAM karelA sukRtarUpI pANIthI siMcAyelA uttama puNyarUpa vRkSanuM phala hoya tevA viSayasukhane anubhavatA te beno keTaleka kALa pasAra thaye. ekavAra rAtrinA chelA pahorano ardhobhAga bAkI rahyo hato tyAre sukhapUrvaka sutelI ane saMtuSTa dhanazrIe uttama svapna joyuM. te A pramANe nAgadevatAe daza dizAonA maMDalane
Page #213
--------------------------------------------------------------------------
________________ 196 zrAvakanAM khAra tratA yAne prakAzita karanAra hArane peAtAnA kaMThamAthI laIne mArA uraHsthalamAM nAkhyA. e ja vakhate prAtaHkAlanAM maMgalagItAnA zabdo sAMbhaLIne te UThI gaI. atyata khuzI thayelI teNe te svapna patine kahyuM. teNe paNa kahyuM : nAgadeva ApaNA kulakramathI AvelA deva che. he priye! tenI kRpAthI tane suMdara putra thaze. te ja vakhate tene uttamanuNeAthI yukta garbha rahyo. te ganA prabhAvathI ja te adhika saubhAgyavALI banI. jinabiMbapUjA ane saMghapUjA karavAnA uttama dAhalAe pUravAmAM AvyA. sukhapUrvaka (garbhanA) mahinAo pUrNa thatAM eka divase tene nirmUlaguNeAthI yukta, meAtInA hAra jevA atyaMta ujjavala ane leAkeAnA manane AnaMda pamADanAra putra thayA. priyaMvadyA nAmanI dAsIe zeThane ( putrajanmanI ) vadhAmaNI ApI. zeThe tene tenI IcchAthI adhika InAma ApyuM. zeThe tyAMthI uThIne prasUtigRhamAM jaine putrane joyA. pachI vadhAmaNI karAvI. te A pramANeH- jayasUcaka maMgalavAjiMtrAnA zubha nAda thaI rahyo hatA. e nAdathI sarva dizAonA madhyabhAgo pUrAI gayA hatA. uttama strIonAM nRtyothI loko AnaMda pAmatA hatA. leAkeAnA cittavilAsa mATe dhananA upayAga thaI rahyo hatA. dhana ane suvarNathI garIma mANasAne khuza karavAmAM AvatA hatA. leAkeAnA AnaMda mATe bhAtuM karAvavAmAM AvyuM hatuM. kaMkunA ghaTTa pANInA chAMTaNAM karavAmAM AvatAM hatAM. ujajavala cAkhAnI seMkaDo thALIe mUkavAmAM AvI hatI. kamaLAthI zebhatA pUrNa kaLaze| mUkavAmAM AvyA hatA. lAkhA ghaDA pramANa telanA pravAha vahevaDAvavAmAM AvyA hatA. sa leAkeAmAM vadhu ane mArinuM nivAraNa karavAmAM AvyuM hatuM. kedI mANasAne svajananI jema cheADI devAmAM AvyA hatA. vadhAmaNI thaI jatAM agiyAramA divasa AvatAM putranu nAgadatta evuM nAma rAkhyuM. kAraNake svapnamAM hAranA bahAne nAgadevatAe mane A ApyA che, tethI A ja nAma yogya che ema vicArIne nAgadatta nAma rAkhyuM hatuM. te kramazaH zuklapakSanA caMdranI jema zarIranI vRddhithI ane kalAsamUhathI vadhavA lAgyA. pitAnI sAthe jinamaMdiramAM ane munivarenI pAse javA lAgyA. munivaronI pAse jinavacanane sAMbhaLatAM tenA AtmA bhAvita banI gayA. kahyuM che ke- jinavacana sAMbhaLanArane naveza nave savega, jJAnAvaraNIyakarmoneA kSayApazama ane tattvonA bAdhaATalA lAbhA thAya che." pachI te kAmadevanu` kulabhavana evA cauvanane pAmavA chatAM viSayeAne viSa jevA mAnatA hatA ane dharmakAryamAM tatpara rahetA hatA jyAM sudhI lAvaNyarUpathI yukta jeTalI kulakhAlikAe (tene paraNavA mATe) AvI tyAM sudhI teTalI bAlikAone muktimAM Asakta teNe lagna mATe IcchI nahi. tethI tenA mAtA-pitAe tene viSaceAmAM tRSNArahita jANIne kharAba mitramaMDaLInI sAkhata karAvI. tethI te peAtAnA manathI IcchatA na heAvA chatAM mitrAnA AgrahathI udyAna, vihAra, vAvaDI ane maMdira vagere sthaLe jatA hatA. divase jatAM eka divasa savAre te mitravarganI sAthe sahasrAmravana
Page #214
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 197 udyAnamAM gayA. te udyAna pUrNa leAnA bhArathI namI gayelA, pakSIothI sevAyelA ane UMcA AmravRkSanA samUheAthI jANe satpuruSAnuM anukaraNa karatA hatA. te udyAnamAM jANe zaraNe AvelI ThaM DInA rakSaNa mATe hoya tema sArI chAyAe hatI, ane vRkSA sUryakiraNAne jarA paNa praveza karavA detA na hatA. te udyAna nUtana AmramaMjarIenuM bhakSaNa karIne TahukatI kAyalAnA avAjathI jANe musAphAnA samUhane vizrAma karavA mATe AmaMtraNa ApatuM hatuM. naMdanavana samAna te udyAnamAM maneAhara vividha puSpA dekhAtAM hatAM. nAgadatta kamala, utpala ( caMdravikAsI kamaLa ) ane kuvalaya ( =sapheda kamala ) thI vyApta snAnavAvaDI joi. nAgadatte te vAvaDImAM mitramaMDalanI sAthe IcchA mujaba snAna karIne tyAM rahelA majabUta ane UMcA jinamaMdiramAM praveza karyA. te maMdiramAM jANe jinayAnarUpa agnithI maLatI kAmajavALAe hAya tevI zreSTha suvarNa thI banAvelA kaLazeAnI zreNie zeAbhatI hatI, pavanathI maMdiranI dhajAe DAlatI hatI, DAlatI dhajAo sAthe ghugharIe athaDAtI hatI, ethI ghugharIo ghara avAja karatI hatI. ghugharIonA ghara avAjathI maMdira jANe mArA jevuM khIjuM kAI devamaMdira hoya to kaheA ema kahetuM hatuM. vaLI te maMdira ramya, rUpALuM ane sthira hatuM. te maMdiramAM pUrve pravezelA viziSTa AcaraNavALA, zreSThaguNAnA sthAna, lAvaNyarUpathI suMdara ane kuzaLa manuSyA gaNagaNATa karatA hatA. tyAM teNe eka yuvatine joI, e yuvatie yuvAnAnA manane AkarSe tevI dehazeAbhAthI devAMganAone paNa jItI lIdhI hatI. tenA dehamAM manohara navIna cauvana pragaTayu hatu. kamaladala jevI tenI AMkheA hatI. sAhelIonI sAthe hatI. jinabiMbanI pUjA mATe vividhaprakAre uttama patrachedya kriyA karI rahI hatI, arthAt viziSTakaLAthI jinabiMbanI AMgI taiyAra karI rahI hatI. tene joIne anupama vijJAnanI vizeSatAthI vAsita aMtaHkaraNavALA nAgadatte vicAryuM ahA ! jagaprasiddha A ( have kahevAze te ) leAka satya che. "dAnamAM, tapamAM, parAkramamAM, vijJAnamAM, vinayamAM ane nItimAM Azcayana pAmavuM. kAraNa 1. satpuruSA guNArUpI leAthI namI jatA hAya che = namra bane che khIjAene Azraya Ape che ane guNAthI UMcA = meATA bane che. satpuruSonA A traNa guNA ahIM vRkSAmAM hatA. tethI udyAna jANe satpuruSanuM anukaraNa karatA hatA. 2. ahIM anuvAdamAM saMskRta-prAkRta bhASAthI ajJAta vAcA airthI anuvAda samajI na zake AthI ahIM anuvAdamAM bhAvA lakhyA che. zabdArtha A pramANe cheH - te maMdira kharAba rIte rahe hAvA chatAM ramya hatuM, (khImna arthAMmAM pRthvI upara raheluM,) rUpanI zeAbhAthI rahita hAvA chatAM sAra rUpavALuM hatuM, ( bIjA arthamAM rUpanI zAbhA rahelI che, ) paganI ja dhA kSINu na thavA chatAM javArna zaktithI rahita hatuM, (bIna amAM madiranI pAyArUpI ja dhA kSIrlR nathI thaI. ) 3. patracchedya viziSTa kaLA che.
Page #215
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrAvakanAM bAra vatAM yAne ke vastunA vapurA = pRthvImAM ghaNuM ratna pahelAM che. eTalAmAM jinezvaranI pUjA mATe UbhI thayelI teNe paNa pitAnI zarIrazobhAthI kAmadevane jItanAra tene je. te ja kSaNe te yuvatine tenA upara anurAga thaye. uttama vastumAM kone anurAga na thAya? teNe nAgadattane koI paNa rIte tevI rIte je ke jethI, jANe kAmadevane tenA upara IrSyA thaI hoya tema, te kAmadeva vaDe pAMca bANathI haNAI. kAmadevanA bANathI pIDita thavA chatAM teNe AtmAne sthira rAkhe. lajajA kulabAlikAonuM aMguThAnuM AbharaNa che. pachI viziSTa aMgaracanAthI jinezvaranI pUjA karIne vAraMvAra tene jotI te jinamaMdiramAMthI nIkaLI. jinezvarane vaMdana karavAmAM ekAgracittavALo nAgadatta paNa uttarAsaMga karIne, traNa pradakSiNA karIne, jinezvaranI stuti karavA lAgyuM. te A pramANe - traNa bhuvanane saMtApa pamADanAra kAmadevanA mahAna mAnano vinAza karanArA tame jaya pAme ! kaSTathI sahana karI zakAya tevA dharUpI agnine zAMta karavA mATe pracaMDa meghasamAna tame jaya pAme ! zukuladhyAnarUpI amRtathI kaSAyarUpI bhayaMkara jheranA vegane dUra karanArA tame jaya pAme! upasarga ane parISaharUpI pizAca upara akhalitapaNe samacitta rAkhanArA tame jaya pAmo ! ghAtI karmorUpI aMdhakArasamUhanA nAzathI pragaTa thayuM che kevalajJAnarUpI prakAza jemane evA tame jaya pAma! cAra gatimAM bhamatA jIvasamUhanuM rakSaNa karanArA tame jaya pAme ! namelA sura ane asuronA koDe muguTe jemanA kamaLa pAdapIThamAM paDyA tevA tame jaya pAme! sarva karma samUharUpI parvatano. cUro karavA mATe vAnI agnisamAna tame jaya pAme ! tamane namaskAra thAo ! A pramANe jinanI stuti karIne ane viziSTapUjAne joIne teNe potAnA mitrone pUchyuM pitAnA hAthe jinezvaranI pUjA karIne jeNe caeNgya sthAne A svakalAnuM kauzalya prakAzita karyuM che te A zreSThakanyA keNa che? kenI che? kharekhara ! A e yuvatimAM Asakta thaye che, tethI A pramANe pUche che ema temaNe jANuM lIdhuM. to paNa temaNe kahyuM? tuM tene nathI jANata? A ja nagaramAM priya mitra nAmano sArthavAha rahe che. nAgazrI, nAmanI tenI patnI che. temanI nAgavasu nAmanI A putrI che. bAlyAvasthAthI ja e kaLAmAM kuzaLa hatI, te pachI hamaNuM vilAsane nacAvanArI taruNa avasthAmAM to pUchavuM ja zuM? ene lAvaNya vagere guNothI jitAyelI ane ethI jANe zaramiMdI banI. gaI hoya tema, raMbhA vagere devAMganAo AvA manuSyalokamAM AvatI nathI. jANe AnI dehazobhA jovAmAM virahane sahana na karI zaktA hoya tema, haNAyelahadayavALA devo. paNa AMkhanA nimeSathI rahita banyA. tenA zarIramAM rUpa vagere je keI guNa vicAravAmAM Ave te dareka guNa apUrvabhAvathI cittamAM camatkAra utpanna kare che. paNa temAM eka doSa. che ke ene anurUpa vara maLatuM nathI. hamaNuM te ene joI ethI tene e paNa doSa nAza pAmyo. pachI nAgadatte kahyuMH mArA bhAvane nahi jANanArA tamee vacanane A vistAra
Page #216
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda nirarthaka zarU karyo che. kAraNa ke pUchavAmAM enA viSe jarA paNa mAro anurAga kAraNa nathI, kevala enA vijJAna saMbaMdhI kauzalyamAM kutUhala ja kAraNa che. A pramANe bolato te jinamaMdiramAMthI nIkaLIne mitramaMDalanI sAthe pitAnA ghare Avyo. potAnI sakhIothI parivarelI te divyakanyA nAgavasu paNa hRdayamAM nAgadattane dhAraNa karatI pitAnA ghare AvI. tyAM te sUtI nathI, hasatI nathI, khAtI nathI, mANase sAthe bolatI nathI, belAvatI sakhIone uttara ApatI nathI. tene AvI jANIne tenI mAtAe tenI pAse AvIne kahyuM : he vatsa ! tArA zarIramAM pIDAnuM kAraNa zuM che te kahe. teNe kahyuM: he mAtAjI! mArA zarIramAM pIDAnuM kAraNa huM jANatI nathI, kiMtu AkhA zarIramAM mahAdAha phelA che. eTalAmAM mazkarI karavAmAM hoMziyAra sakhIe kahyuM : nayanarUpI aMjalithI lAvaNyavALA mANasane ja kema adhika na pIche ? nAgavasue mauna rahIne kaMI paNa pratyuttara na ApyuM. eTale sakhIe hiMmata ApavApUrvaka enI mAtAne kahyuM : he mAtAjI! tame AnA mATe manamAM udvega na kare. huM enuM svarUpa jANIne kahIza. parijana sahita mAtAne vidAya karIne sakhIe kahyuM che priyasakhI! je duHkhanuM kAraNa hoya te kahe. kahyA vinA upAya na thaI zake. kAraNa ke loka paNa A pramANe kahe che ke- (gharamAM) rAkhelA motIonuM mUlya karavA mATe suvicakSaNa puruSa paNa samartha banatuM nathI. vaLI-hAra tane kSAra lAge che, caMdranAM kiraNe bANasamUha lAge che, pANI javALAsamUha lAge che. caMdanarasa agnisamAna lAge che, aMgamAM dhAraNa karela pANIbhIno paMpa saMtApa utpanna kare che. tethI huM mAnuM chuM ke tane kAmadevane dAha che. A pramANe sAmAnyathI tAruM jANeluM ja che. tAruM citta kenA upara anurakta che te tuM mane kahe. sakhInuM vacana sAMbhaLIne teNe potAnA manamAM vicAryuM: ANe sAcuM kahyuM ke kahyA vinA upAya na thAya. vaLI kahyA vinA paNa teNe mAruM svarUpa cihnothI jANI lIdhuM che, te have zA mATe chupAvavuM ? Ama vicArIne teNe kahyuM: he sakhI! tuM jANe ja che ke Aje savAranA samaye jinamaMdiramAM jinabiMbanI vizeSa rIte pUjA karatI meM tArAgaNathI parivarelA caMdranI jema potAnA mitramaMDalathI parivarelA ane atyaMta harSita cittavALA zreSThiputra nAgadattane che. teNe mArI cahnarUpI khaDakIthI cittarUpI bhavanamAM pravezIne mane khabara na paDe te rIte mAruM ati kiMmatI vivekarUpI ratana cerI lIdhuM che. tyArathI ja huM boluM chuM ke raDuM chuM, athavA hasuM chuM ke suvuM chuM vagere kAMI jANatI nathI. sakhIe kahyuMH he priyasakhi ! tuM hamaNAM utAvaLI na thA. tAruM Icchita kArya jema jaladI thAya tema huM karuM chuM. sakhI Ama kahIne nAgazrI pAse gaI. tene ame jinamaMdiramAM gayA vagere saghaLe te vRttAMta kahyo. nAgazrIe pitAnA patine A vRttAMta kahyo. teNe kahyuMH ApaNI putrIne yaMgya sthAne ja anurAga thaye che. A yukta ja che. uttamakulamAM utpanna thayelAo uttama sthAnamAM ja rAga kare. zuM hAthaNe mahAganeMdrane
Page #217
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrAvakanAM bAra yAne mUkIne ziyALane Icche? tethI have ratinA kAmadevanI sAthe saMyeganI jema mArI putrIno. tenI sAthe anurUpa ga je rIte thAya te rIte karuM. Ama kahIne tyAMthI uThIne te dhanadattanA ghare gaye. dhanadatta paNa vinayapUrvaka Ubho thayo ane ucita vyavahAra karyo. dhanadatte pUchayuM kyA kAraNathI tame AvyA che? kAraNa ke buddhimAna puruSonI pravRtti prajana rahita hotI nathI. priyamitre paNa kahyuM : kevala tamArAM darzana mATe ja Avyo chuM. kAraNa ke uttama mANasanAM darzana zreSTha kalyANanuM kAraNa che. nItimAM paNa kahyuM che ke rAjasabhA jevI joIe, ane rAjapUjita lokone jovA joIe maLavuM joIe). AnAthI kadAca vizeSa lAbha na thAya to paNa anartho dUra thAya che." bIjuM- nAgavasu nAmanI mArI vikhyAta putrI che. te tamArA putra nAgadattamAM atyaMta anurakta banI che. tene ApavA mATe Avyo chuM. tethI nAgadatta enI sAthe lagna je rIte kare tema tame karo. tethI dhanadatte vicAryuMeka tarapha vAgha ane eka tarapha bhayaMkara AkAravALI nadI ema loke je kahe che te A viSama thayuM. mAre putra dIkSA levAnI bhAvanA rAkhe che ane A paNa pitAnI putrI Ape che. AvuM thayuM tethI Ane uttara zuM ApuM? athavA mArA putranuM svarUpa Ane kahuM, pachI je ucita haze te ja kahIzuM. Ama vicArIne teNe putranuM svarUpa kahyuM. priyamitre kahyuM: mArI putrI svapnamAM paNa anyane IcchatI nathI. kAraNa ke tenI mAtAe tenI jevI ceSTA mane kahI te ceSTAthI huM jANuM chuM ke te marI jAya to paNa anyane na citave. dhanadAre kahyuMH je ema che te mArA putrane kahuM. tene uttara maLaze eTale pharI tamane hakIkta kahIza. tame tamArA ghare jAo ema kahIne tene rajA ApyA pachI dhanada putrane ghaNI rIte kahyuM. paNa nAgadatte kAMI paNa mAnyuM nahi. A tarapha te ja uttama nagarImAM vasudatta nAmane vaNikaputra hate. jitazatru rAjAe tene nagaranA rakSaka tarIke nImyA hatA. bhavitavyatAnA kAraNe e te divase pharato pharato. priya mitranA gRhadvAra pAse Avyo. eTalAmAM kaI kAraNathI nIkaLelI nAgavasune teNe pitAnA gRhadvAranI pAse je I. jevA mAtrathI ja te jaladI tenA upara anurakta thaye. bhavAbhinaMdI jIvane strIo rAganuM kAraNa che. pachI teNe gharamAM pravezIne priya mitra pAse, kanyAnI mAMgaNI karI. teNe kahyuM A dhanadattanI putrane ApI dIdhI che. anyane ApelI kulabAlikAo pharI anyane na ja apAya. kAraNa ke nItimAM (HnItizAstramAM) paNa A kahyuM che - "rAjAe eka vAra bole che, dhArmika mANase eka vAra bole che, ane kanyA eka vAra apAya che, A traNa kAryo eka eka vAra thAya che." A pramANe kahevA chatAM mohavaza e pharI paNa bolyA : tame jeTaluM Iccho teTaluM dhana. tamane ApuM, paNa mane svakanyA Apo. tethI zeThe hAsyapUrvaka kahyuM : he mahAyaza! mArA ghare kanyAo vecAtI nathI. A pramANe sAMbhaLIne te vilakhA moDhe tyAMthI nIkaLI gaye.
Page #218
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 201 have te nAgadattanA chidro jovA lAgyA. A jIvatA haze tyAM sudhI A kanyA mArI nahi ja thAya, mATe Ane jaladI mArI nAkhuM', ema manathI vicArI rahyo hato. eka divasa azva savArI karavA mATe nagarImAMthI nIkaLelA rAjAnA kAnamAMthI kuMDala paDI gayuM. peAtAnA AvAse gayA pachI rAjAe A jANyuM. tethI rAjAe te vasudattane ja zodhI lAvavA AjJA karI. kuMDalane jotA teNe bhavitavyatAvaza nagarInA bahAranA bhAgamAM patithi AThamanA divase cAra prakAranA pauSadhamAM rahelA ekAkI nAgadattane joyA. nAgadatta saMdhyA samaye pratimA svIkArIne pUrvokta udyAnamAM jinamaMdira tarapha jaI rahyo hatA. nAgadatta upayogapUrNAMka thADe sudhI gayA eTale rastAmAM daza dizAcakrane prakAzita karanAra kuMDalaratna teNe joyuM. jANeke potAnA asta thatA joine bhayathI AkAzamaMDalamAMthI pRthvInA mArga mAM paDeluM sUrya maMDala hoya tevu" kuM Dalaratna hatuM. kuMDalane joIne nAgadatta khIjA mALe cAlyA. tenI pAchaLa rahelA vasudatte vicAryuM : A kema jaladI vaLI gayA ? khIjA mAge kema gayA ? eTalAmAM teNe paNa tyAM te kuMDaLa joyuM. te vicAravA lAgyA nakkI A kuMDalanA bhayathI vaLI gaye che. enA maraNa mATe A ja chidra maLI gayuM. A pramANe vicArIne kuMDala laIne nAgadatta jinamaMdira AgaLa AvyA tyAM sudhI te tenI pAchaLa AvyA. tyAM kAyAtsaga mAM rahelA tenA gaLAmAM kuMDala khAMdhIne vasudatta potAnA puruSAne melAvIne temane kuMDala batAvyuM ane kahyuM: A pApI rAjAnuM kuMDala laIne ekAMtamAM mUkavA mATe AvyA, eTalAmAM me tene pakaDI lIdhA. tame Ane bAMdhIne rAjAnI pAse laI jAo. puruSA paNa tenI AjJA mAnIne nAgadattane rAjAnI pAse laI gayA. temaNe rAjAne kahyuM ke, he deva ! A ApanuM kuMDala laI ne ( gupta ) mUkavA mATe ekAMtamAM gayA ane pakaDAI gayA. have deva pramANa che. temanuM vacana sAMbhaLIne rAjAne atyaMta rASa thayA, ane AMkhA rASathI lAla thaI gaI. pachI ceAgyA-yAgyanA vicAra karyA vinA rAjAe kahyuM: pApakAya karanArA tenI savAre nagaramAM phajetI karIne zULI upara caDAvI do. pachI vasudatte rAjAnu vacana pAmIne ene bAMdhIne AkhI rAta rAkhyA. prabhAta thatAM tene rAtA DhaNavIranI mALA paherAvI ane tenA zarIre lAlacaMdanathI vilepana karyuM. pachI kAna ane puchaDAthI rahita ane laMgaDA gadheDA upara tene besADyo. tenA mAthe sUpaDAnuM chatra dharyuM. tenI AgaLa DhAla vagADavAmAM AvatA hatA. AvI sthitimAM tene nagaramAM pheravavAnuM zarU karyuM.... vasudattanA kahevAthI rAjapuruSA beAlatA hatA ke- he lokeA! eka caMDALayuvAna jatA hatA, tenI pAsenA sthAnamAM paDeluM rAjAnuM kuMDala ANe cArI lIdhuM. A aparAdhathI roSa pAmelA rAjAnI AjJAthI Ane viTaMbanA karavApUrvaka vaSyabhUmimAM laI javAmAM Ave che. tenA A bhayaMkara vacanane sAMbhaLIne lokoe vicAryuM: A A pramANe khele che e khATuM che ke sAcu che? te vakhate mahela upara caDhIne nAgadattane joine kAI e kahyu : rAjAe A AjJA vicAryaM 26
Page #219
--------------------------------------------------------------------------
________________ 202 zrAvakanAM bAra vrate yAne vinA karI che. kAraNa ke AvA prakAranI AkRtivALA puruSamAM AvuM kArya kaI rIte paNa na ghaTI zake. tyAM rahelo bIje beH karmanI AdhInatAthI A paNa ghaTI zake. kAraNa ke kahyuM che ke "kharekhara! atyaMta kaThIna vajInA sAra jevA atyaMta cIkaNAM karmo jJAnathI samRddha puruSane paNa mAgamAMthI ubhAgamAM laI jAya che. bIjA sthaLe bArImAM rahelI ane viSayAbhilASathI yukta hRdayavALI kaI bALA tene AvI avasthAvALe joIne bolIH aho ! vidhie A yaMgya na karyuM. kAraNa ke vidhAtAe guNorUpI ratnanA bhaMDAra AnI AvI avasthA karI. bIjI belI: jeno A pati che te je Aje enI sAthe ja nahi mare te paNa te marelI ja che. bIjIe vicAryuM jenI mAtra daSTimAM ja A yuvAna paDyo che te paNa dhanya che, te pachI je enA gaLe lAgI hoya enI zI vAta karavI? AvA vArtAlApane sAMbhaLatI nAgavasu paNa tene jovA mATe ghara upara caDhI. rAjamArga rAjapuruSathI laI javAtA tene joIne hA hA ! huM haNAI chuM ema vilApa karatI ekadama mUchita banI gaI. bhavitavyatA vaza nAgadatte AvI avasthAvALI tene joIne vicAryuM je, mArA mATe A kevI avasthAne pAmI? je kaMI paNa rIte A saMkaTamAMthI mArI muktino upAya thaze te avazya huM enA manorathane pUrIza. A pramANe vicAratA tene rAjapuruSo vadhyabhUmimAM laI gayA. rAjapuruSoe tene kahyuM re pApI! hamaNuM ISTadevane yAda kara! tethI zuddha pariNAmavALA teNe jinavacananA arthanuM smaraNa karyuM, siddhonI sAkSIe AlocanA karI, ane AgAravALuM paccakkhANa karyuM. A tarapha te nAgavasue kaI paNa rIte cetanA pAmIne potAnA gharamAM rahelA jinamaMdiramAM jaIne jinezvaranI pUjA karI. pachI zAsanadevIne prasanna karavA mATe te ekAgra citta kAusagnamAM rahI. kAussagnamAM rahIne teNe vinaMtI karI ke, he devI! jo tame jinabhaktonuM sAce ja sAMnidhya kare che te prasanna thaIne nAgadattane A saMkaTamAMthI mukta kare. tenI bhaktithI prasanna thayelI devI jyAM nAgadattane zULI upara caDAvavAnuM zarU karyuM hatuM tyAM AvI. taDa taDa karatI zULI bhAMgI gaI. bIjI zULI upara caDAvavA lAgyA to tenA paNa be TukaDA thaI gayA. trIjI zULI upara caDAvavA lAgyA te trIjInA paNa be TukaDA thaI gayA. pachI rAjapuruSoe tene doraDAthI bAMdhyo. te paNa tUTI gayuM. AthI pharI bAMdhe ane tUTI gayuM. pharI bAMdhe ane tUTI gayuM. A pramANe traNa vAra thatAM vasudatta gusse thaIne kahyuMH re re! mANase! talavArathI AnuM mAthuM kApI nAkho ! tethI rAjapuruSae enA gaLAmAM talavArane prahAra karyo. te prahAra devInI kRpAthI puSpamALA rUpa banI gaye. A joIne gabharAyelA manuSyae rAjAne kahyuM. rAjAe temane kahyuM: tamee jenuM A pramANe ati addabhuta caritra joyuM, tene jaladI mArI pAse lAve. jevI devanI AjJA ema kahIne rAjapuruSe tene rAjA pAse laI AvyA. nAgadattanuM ghaNuM sanmAna karIne rAjAe kahyuM A kAryane karanAra tuM nathI e tArI ceSTAthI ja kahevAI gayuM che. paNa jeNe A kArya
Page #220
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 203 karyuM hoya tenI spaSTa satya hakIkata kahe. tethI teNe kahyuM che svAmina! jo tame tene abhayadAna Apo to kahuM, anyathA keI paNa rIte na kahuM. "ema thAo." ema rAjAe kahyuM eTale nAgadatte je banyuM hatuM te mULathI AraMbhIne badhuM kahyuM. pachI rAjAe tene pitAnI sAthe hAthInA skaMdha upara besADIne nagarImAM pheravyo. vAjiMtro vAgI rahyA hatA, bhATaleke stuti karI rahyA hatA, gIte gavAtA hatA, e rIte ADaMbarathI tene nagaramAM pheravyo. pachI sabhAmAM ghaNA lokonI vacce rAjAe vasudattane kahyuM: are anArya ! Aje nAgadatta tAre jIva bacAvya, anyathA mArI pAsethI tuM jIvato kevI rIte chUTe? Ama kahyA pachI tenuM badhuM dhana laIne tene dezamAMthI cAlyA javAnI AjJA karI. rAjAe rajA ApI eTale nAgadatta paNa potAnA ghare Avyo. teNe pitAnA mAtA-pitA vagere mANasane AnaMda pamADyo. pachI priyamitra sArthavAha nAgadattanA ghare AvyuM. teNe nAgadattane nAgavasuno karyotsarga vagere vRttAMta kahyo. tethI khuza thayelA teNe priya mitranI nAgavasune paraNavAnI vinaMtine mAnI. harSa pAmelA priya mitre zubha divase nAgavasuno vivAha karAvyA. mahAna ADaMbarathI vivAha thaI jatAM nAgavasunI sAthe nAgadatta sItAnI sAthe rAmanI jema zobhatA hatA. have te nAgavasunI sAthe manuSyalaka saMbaMdhI bhegasukhe bhegavavA lAge. pUrve karelAM sukRtanA prabhAvathI tene ghaNuM sukha maLatuM hatuM. eka divasa mahela upara jaIne priyAnI sAthe ramI rahyo hato tyAre uttamanagarInI zobhA joIne teNe priyAne hasatAM hasatAM kahyuMH pahoLA killArUpI kamaravALI, caMcaLa ane AgaLanA bhAgamAM Ama-tema cAlatA AgaLiyAnA uttama svaravALI, devalokanA jevA bhavananA uparanA bhAgamAM UMcA, manohara ane daDha kaLazothI ramaNIya, ane ramaNIya vAsabhavanamAM zobhatI bArIothI A khevALI A nagarI paNa tArA rUpane-AkRtine dhAraNa kare che. nAgavaluM bolIH he nAtha ! A asaMbaMdhavALI vacanaracanAthI zuM? vidvAe kahelA praznottara ane jemAM cothuM caraNa gUDha hoya vagere prakAranA vida vaDe kSaNavAra ramIe, arthAt kSaNavAra vidvAnoe kahelA vinodane karIe. AthI nAgadatta kahyuM he suMdarI ! je ema che te eka praznottara sAMbhaLa. he kamaladala jevI AMkhovALI ! unALAnI garamIthI herAna thayelA lokone pavananI sAthe koNa ISTa hoya che? athavA hAthIone keNa prANapriya hoya che? te tuM kahe. belatAM ja meLavIneetene artha jANIne nAgavasue kahyuM: he nAtha ! jeNucA (reDabula) e javAba che. (ahIM be prazno pUchaDyA che. tene uttara eka ja zabdathI ApavAnuM che. AthI pahelA praznanA uttaramAM reDacA ema padabheda che. re eTale kiraNamAM, majutA eTale sUkSamatA-kamaLatA. 1. rijhavA prayogano artha A pramANe che - uttaradarzana-jevuM. visa=kuzaLa. vijhavigha saptamI ekavacana che. jovAmAM kuzaLamAM, arthAta jovAmAM kuzaLane nagarImAM tAruM rUpa dekhAya che. vAkayaphilaSTatAnA kAraNe vivigha pravegane artha anuvAdamAM karyo nathI.
Page #221
--------------------------------------------------------------------------
________________ 204 zrAvakanAM bAra vrato yAne unALAnI garamImAM pavana hoya ane sUryanA kiraNo kemaLa hoya to garamI ochI lAge. AthI unALAnI garamIthI herAna thayelA lokone pavananI sAthe sUryanA kiraNomAM kamaLatA hoya e ISTa hoya che. bIjA praznanA uttaramAM vArejIyA ema A eka ja zabda che. reNukA eTale hAthaNI. hAthIne hAthaNa prANapriya hoya che.) A javAbathI vismaya pAmelA nAgadatta jaladI bIjuM kahyuM= bIjo prazna karyo. apalabhavALA loke pUche che ke lokonA saMsArasukhane hetu kene kahyo che? athavA kevI nagarI parIkathI duya na hoya? nAgavasue uttara Apyo ke vAcAra. (ahIM pahelA praznanA uttaramAM kag-AcAra ema padabheda che. zag eTale AtmA. kAcA eTale AcAro. AtmAnA AcAro=Atmahitakara AcAro saMsArasukhanA hetu che. bIjA praznanA uttaramAM -AcAra ema padabheda che. =niSedha. prAcAra=kilo. killAthI rahita nagarI paracakane durladaya nathI.) A uttara kahyA pachI nAgavasue kahyuMH he priya! jemAM zuM caraNa gUDha hoya tevuM kaMIka saMskRta bhASAmAM kaho. pachI nAgadatte kahyuMH lIlAthI zobhI rahyA che netrarUpI pAMdaDAnA vilAse jenA evI strI kAmadevarUpI vAyu phelAye chate (ka) kAmadevane madavaza karatI nathI. nAgavasue Ano lAMbA kALa sudhI vicAra karyo. (artha khyAlamAM AvI jatAM) enuM mana khuzI thayuM. eNe kahyuM. Ano uttara paNa maLI gayo che. "yauvanarUpIvanamAM rahelA kAmadevane nAza karanArI bALA" e Ano uttara che, arthAt yauvanarUpI vanamAM rahelA kAmadevane nAza karanArI kanyA kAmadevane madavaza karatI nathI. nAgavasunA A uttarathI nAgavasunI tINabuddhine jANIne nAgadatta paNa kahyuM: he priye! tuM paNa kaMIka kahe, jethI huM jANuM. pachI nAgavasue kahyuM- he priyatama! jemAM cothuM caraNa gUDha che ItyAdi prakAranA ane addAbaMdhathI viracita evA apUrva kalekane tame ekacitte sAMbhaLo............ ......pachI A kalAkano ghaNuM samaya sudhI vicAra karIne keI paNa rIte artha maLI jatAM nAgadatte kahyuMH he suMdarI! teM suMdara ane apUrva kahyuM che. mane ghaNI mahenatathI eno artha maLyo che. Ano artha A pramANe che - mAlatInA phUla, motIono hAra, hima ane dUdha jevI kataprabhAvALI, dAnavothI stuti karAyelI ane jANe pitAnI (nirmala) kIrtithI svaccha karAyelI hoya evI, (A traNa caraNa che.) he priye! AnuM cothuM caraNa mAratI vADawtu te e pramANe che. arthAt mAlatInA phUla, motIone hAra, hima ane dUdha jevI kataprabhAvALI, dAnavethI stuti karAyelI, ane jANe pitAnI ja (nirmala) kIrtithI svaracha karAyelI hoya evI sarasvatI tamane varadAna ApanArI bano. nAgadatte A kalekanuM pharI pharI citana karIne parAvartana karyuM. ethI tenI buddhi pUrvathI adhika suMdara banI. teNe vicAryuM ke-mArAjumAvadAra (=kAmadevanA prabhAvane nAza karanAra) e caraNathI nAgavasue guNomAM sArabhUta kAmavijayanuM sUcana karyuM che.
Page #222
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 205 kAma upara vijaya meLavanArA viralA hoya che. tethI kahyuM che ke- ghaNu manuSyo jaladI agnimAM praveza kare che, zastrothI pitAnA zarIrane kApe che, vividha kaSTa Acare che. paNa kAmadevarUpI zatrunA subhaTane viralA jIte che. ane A A pramANe ja che. (=A satya ja che.anyathA vivekayukta paNa huM AtmAne bhUlIne viSayamAM Asakta kevI rIte rahuM? A pramANe vicAratA nAgadattane nAgavasue A pramANe kahyuM- he priyatama! hamaNAM tame anya cittavALA kema dekhAo cho te kaho. pachI nAgadatta jeTalAmAM petAnA hRdayamAM -raheze zubhabhAva nAgavasune kahe che teTalAmAM najIkanA gharamAM AkaMdanane avAja phelAye. te A pramANe - hA putra! putra ! mAtA-pitAno bhakta ! hA nAtha! tuM kyAM game te kahe. hA baMdhu-bahena pratye vatsala! hAya! tuM yamavaDe kevI rIte chetarAye? hA svAmI ! hA guNagaNarUpI maNinA dAbaDA samAna ! vilApa karatA mAtA, patnI, bahena ane snehIonA zabdathI A pramANe ghaNe kolAhala thato hato. te sAMbhaLIne nAgavasue priyane kahyuM he nAtha ! A zuM che? A pramANe karuNa zabdathI vilApa karatA bicArA A loke kema raDe che? nAgadatta kahyuM he priye! Aje emanA gharamAM yamane daMDa paDyo che. teNe gharanA mANaso jotA hevA chatAM gharanA svAmIne mRtyu pamADayuM che. yama vaDe haraNa karAtA jIvanuM mAtA, bhAryA,bhaginI, snehivarga ke atyaMta samartha vastuo paNa rakSaNa karatI nathI. tethI jene pratikAra thaI zakta nathI, jenA AgamananI khabara paDatI nathI ane sarvane nAza karanAra e A yama ApaNI pAse paNa Ave nahi tyAM sudhImAM huM suMdarI ! ghaNA prakAranA janma, jarA, maraNa, rega ane zeka Adine aMta karanArA sarvajJabhASita dharmamAM (=saMyamamAM) udyama karIe. nAgavasue kahyuM tamee viSayanI abhilASAthI rahita banavAnuM je kahyuM tenuM ja vairAgyanA hetu A came samarthana karyuM che. kAraNa ke jemane jainadharma pUrvabhavamAM atizaya paricita thayela che te keTalAka puNyazAlIjIvo nimitta mAtrathI bodha pAme che. AthI Ape kahyuM te yogya ja che. Apa e pramANe karo. he nAtha ! mane paNa e saMmata che. tamArI pAchaLa rahelI huM paNa bhavarUpa samudrane oLaMgI jaIza. A pramANe nAgavasunuM vacana sAMbhaLIne nAgadatta ghaNuM romAMcavALo thayo. pachI teNe mAtA-pitA vagere lokone pUchyuM. temaNe paNa saMmati ApI. ghaNuM ADaMbarathI jinamaMdiramAM mahotsava karAvyo. dIna-anAtha vagerene dAna ApyuM. saMghanI pUjA karI. pachI susthitasUrinI pAse dIkSA lIdhI. tenI patnIe paNa AcAryanI ja pravartinInI pAse dIkSA lIdhI. ghaNuM kALa sudhI niraticArapaNe sAdhudharmanuM pAlana karyuM. mRtyusamaye vidhipUrvaka aMtima ArAdhanA karIne baMne devaloka pAmyA. A pramANe jema adattAdAnathI nivRtta cittavALe nAgadatta A loka ane paralekamAM asAdhAraNa sukhanuM sthAna thaye, te pramANe bIjA che. paNa thAo. [43] trIjA aNuvratanuM pAMcamuM guNadvAra kahyuM. have chaThuM yatanAdvAra kahe che -
Page #223
--------------------------------------------------------------------------
________________ 206 zrAvakanAM bAra vate yAne. ., uciyakalaM jANijasu, dharime mee kalaMtarAisu ya / paDiyassa ya gahaNaMmI, jayaNA savvattha kAyavvA / / 44 // gAthAtha- adattAdAna viramaNa vratamAM dharima, meya ane vyAja vageremAM ucita-- lAbhane jANe, arthAt ucita lAbha le, anucita nahi. tathA bhUmi vagere sthaLe paDelA bIjAnA dhanane levAmAM yatanA karavI joIe. vizeSa zuM kahevuM? kaya-vikaya Adi sarva kAryomAM yatanA karavI joIe. TIkAtha- AThagaNe lAbha vagere ucita lAbha che. parimANa jANavA mATe trAjavA vageremAM dharavAmAM=mUkavAmAM Ave te goLa vagere. parima che. aruti, prasRti, setikA vagere mApathI je mApavAmAM Ave te dhAnya vagere meya che. vAraMvArUNuM ca e sthaLe kalAtara eTale vyAje mUkelA dhanano lAbha levo, Adi zabdathI eka ApIne be levA vagere samajavuM. ra zabda ucita kalA ( =lAbha) vizeSane jaNAvavA mATe che, arthAt vyAje ApelA dhanamAM ucita lAbha levo joIe, anucita nahi, ema jaNAvavA mATe ja zabda che. se (rUpiyA) vyAje ApyA hoya te pAMca drampa (pAMca AnA) lAbha levo e ucitalAbha che. goLa vageremAM, dhAnya vageremAM ane vyAja vageremAM deza-kAla vagerenI apekSAe. ucita ja lAbha le. paDeluM levAmAM paNa alpaSa ane adhika lAbhane vicAra karIne kAjha, DhekuM vagere ucita le, senuM vagere na le. kahyuM che ke - "alpavyayathI ghaNuM lAbhane zeThe ( =meLave) e paMDitapuruSanuM lakSaNa che. A "artha padane jANakAra sarva pratisevAomAM (=niSiddha kAryo karavAmAM) apavyayathI. bahulAbhane zodhe." [44] . yatanAdvAra pUrNa thayuM. have aticAradvAra kahe che - tenAhaDaM ca takkara-paogakUDatula kUDamANaM ca / tappaDirUvaM ca viruddharajjagamaNaM ca vajejjA // 45 // gAthArtha - stunAhata, taskara prayoga, phUTatula-kUTamAna, tapratirUpa vyavahAra ane viruddharAjyagamana e pAMca aticArane tyAga kare. TIkAtha:- (1) tenAhuta - stana eTale cAra. Ahata eTale cArI lAveluM. coree carI lAvelI kezara vagere vastu tenAhata che. 1. athapada eTale arthasUcakapada. ahIM pada eTale kanuM caraNa. ahIM duSita e pada jANavuM.
Page #224
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 207 (2) taskaraprayAga:- taskara eTale cAra. prayoga eTale corI karavAmAM preraNA karavI. tame corI karo " e pramANe preraNA karavI e taskara prayoga che. (3) kUTatulankUTamAna - sula eTale jakhavAnAM (kile vagere) telAM. prasiddha svabhAvanI (=telanI) apekSAe nyUna ke adhika telAM rAkhavAM te phUTatula. mAna eTale mApavAnAM kuDava ( =pAzera) vagere mApAM. nyUna ke adhika mApAM rAkhavAM te phUTamAna. (4) ta-tirUpavyavahAra - tat eTale asalI vastu. pratirUpa eTale samAna. vyava-hAra eTale vecavuM vagere pravRtti. ghI ke DAMgara vagere asalI vastunA jevI carabI ke palaMjI (=DAMgara jevuM dhAnya vizeSa)ne ghI tarIke ke DAMgara tarIke vecavI te pratirUpa-vyavahAra che. athavA suvarNa vagere asalI vastunI samAna nakalI suvarNa vagereno asalI suvarNa tarIke vyavahAra karavo te vyavahAra ane pratirUpanA abheda upacArathI pratirUpa che. (5) viruddha rAjyagamana - viruddha eTale zatru, rAjya eTale sainya ke deza. zatrunA dezamAM ke sainyamAM javuM te viruddharAjyagamana. stanAhata vagere doSa aticAra A pramANe che - lebhaSathI cArIne mAla kharIdIne chUpI rIte lenAra cera thAya che. kahyuM che ke corI karanAra, bIjA pAse corI karAvanAra, cerInI salAhasUcanA ApavA AdithI ceArInI maMtraNa karanAra, cerIne bheda jANanAra, corI lAvelI vastu vecAtI lenAra, cerane bhojana ApanAra, cerane sthAna ApanAra, ema sAta prakAranA cera che." AthI cere corI lAvelI vastu vecAtI levAthI paramArthathI corI karI hovAthI vratabhaMga thAya, paNa huM te vepAra ja karuM chuM, cerI karato nathI, AvI buddhithI vratasApekSa hovAthI vratane bhaMga nathI. Ama tenAhata bhaMgAbhaMgarUpa aticAra che. manavacana-kAyAthI huM corI karuM nahi ane bIjA pAse karAvuM nahi, ema DhividhatrividhathI adattAdAna viramaNavrata lenArane stanaprayogathI vratabhaMga ja thAya, te paNa (keI maMdabuddhi jIva) tame e cerelI vastu huM vecAvI daIza ane tamane bhejana vagere ApIza, tame navarA kema beThA cho? Ama kahIne ene corInI preraNA kare, paNa tame corI kare" ema huM kahetA nathI evA AzayathI corene corI karAvavAno - tyAga karato te vratasApekSa hovAthI taskaraprayoga aticAra che. kUTatula-kUTamAna ane ta--tirUpavyavahAra paravaMcanArUpa hovAthI te bethI adattA -dAnaviramaNavratane bhaMga ja che, chatAM kevala khAtara pADavuM vagere ja corI che, phUTatula
Page #225
--------------------------------------------------------------------------
________________ 208 zrAvakanAM bAra vrate yAne phUTamAna ane tatvatirUpavyavahAra to vaNikalA ja che, AvI svakalpanAthI vatarakSaNamAM tatpara zrAvakane A be aticAra che. potAnA svAmIe rajA nahi ApelA sainyamAM ke dezamAM praveza karavo e 39 mI mULagAthAmAM kahyA pramANe svAmI adatta hovAthI ane tema karanArAone cArIne daMDa thato hovAthI cArI ja che, ethI te vratabhaMga ja che, te paNa viruddha rAjyagamana. karate huM vepAra ja karuM chuM, cerI nahi, evA AzayathI te vratasApekSa hovAthI ane lokamAM A cora che e vyavahAra thatuM na hovAthI viruddharAjyagamana aticAra che. athavA tenAhata vagere pAMceya de anAbhoga vagerethI ke atikrama vagerethI. aticAra che, ema vicAravuM. [45] have bhaMgadvAra kahe che - jo ciMtei adinnaM geNhAmi payaMpae tahA.giNhe / ... aiyAresu ya vaTTai puNo puNo tassa bhaMgo'ttha // 46 // gAthArtha - je jIva "huM adatta lauM" ema vicAre che, tathA "huM adatta lauM" ema bole che, ane adatta le che, tathA pUrvokta tenAhata vagere aticAromAM vAraMvAra pravRtti kare che, atisaMphilai te jIvanA adattAdAna viramaNavratano nAza thAya che. [46] bhaMgadvAra kahyuM. have bhAvanAdvAra kahevAmAM Ave che - je daMtasohaNapi hu, giNhaMti adiNNaya na ya murNidA / tesiM namAmi payao, nirabhissaMgANa guttANa // 47 // gAthArtha - je munIdro, suvarNa Adi to ThIka, dAMta khetaravAnI saLI paNa. mAlikanI rajA vine letA nathI, nirabhinkaMga ane gupta evA te munIdrone huM Adara pUrvaka praNAma karuM chuM. TIkAtha- jagatanI bhUta-bhaviSya-vartamAna e traNa kALanI avasthAne jANe te munie. muniomAM iMdra samAna te munIMdro, arthAt uttama sAdhuo. nirabhivaMga eTale dravya vagere pratibaMdhathI rahita, arthAt vItarAga (=vItarAga jevA). gupta eTale manavacana-kAyAnA nirodharUpa guptithI yukta. A gAthAthI AvA prakAranA sAdhuone namaskAra karavA dvArA pite lIdhela adattAdAna viramaNarUpa guNa upara bahumAnarUpa bhAvanAnuM sUcana karyuM che. [47] bhAvanAdvAra kahyuM, ane bhAvanAdvAra kahevAthI trIju aNuvrata kahyuM. have cothA aNuvratane avasara che. te vrata paNa "svarUpa" vagere navadvAravALuM che. AthI kamathI AvelA cethA aNuvratanuM pahelAdvAra vaDe nirUpaNa karatA graMthakAra kahe che -
Page #226
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 209 aTThArasahA baMbha, navaguttI paJcabhAvaNAsahiyaM / jAmanavIsaddiya, hA vA badaddA vAva // 48 // gAthA:- brahmacarya aDhAra prakAranu che, navasi ane pAMca bhAvanAthI sahita che, cAvIsa prakAranA kAmathI rahita che, athavA brahmacarya deza prakAranuM ke ATha prakAranu che. TIkA:- brahmacaryanA aDhAra bhedo: vaikriya ane aidArika e be prakAranA abrahmathI trividha trividha nivRtti karavAthI brahmacaryanA aDhAra bheda thAya che. vAcaka-mukhya zrI umAsvAti mahArAje kahyuM che. ke 66 mana, vacana ane kAyAthI na karavuM, na karAvavu ane na anumeAdavuM e (3x3=9) nava prakAre devatA saMbaMdhI ane manuSya sabadhI maithunathI nivRtti- ema ( 9x2=18) brahmacayanA aDhAra bhedo che.' navaguptiH- gupti eTale brahmacaya nI rakSAnA prakAro. navaguptie A pramANe cheH-- " vasati 1, kathA 2, niSadyA 3, iMdriya 4, kuDyAMtara 5, pUvakrIDita 6, praNIta AhAra 7, atimAtra AhAra 8, vibhUSA 9, e nava brahmacaryanI guptie che.'' (1) vasatiH-- jyAM strIonuM gamanAgamana vadhAre hAya, jyAM pazue adhika pramANamAM hoya, jayAM napuMsakA rahetA hoya tevI vasatinA tyAga karavA joie. (2) kathAH-- rAgathI srIenI kathA nahi karavI joie. jemake-amuka dezanI strIe atizaya rUpALI hAya che, amuka dezanI strIonA kaMThe atizaya madhura hAya che, amuka jAtinI strIe amuka vasrA pahere che vagere. (3) niSadyAH- je sthAne strI beThelI hAya te sthAne tenA uThI gayA pachI puruSe be ghaDI sudhI besavuM nahi ane puruSanA uThI gayA pachI srIe traNa prahara sudhI besavuM nahi. (4) iMdriyaH- rAgathI strIonI dricA ke anya aMgApAMga tarapha dRSTi paNa nahi karavI joie. acAnaka dRSTi paDI jAya te sUrya sAmethI daSTa jeTalI jhaDapathI kheMcI levAmAM Ave che, teTalI ja jhaDapathI pAchI kheMcI levI joie. (5) kukyAMtara:- jyAM bhIMtanA AMtare puruSa-srInI kAmaceSTA saMbaMdhI avAja saMbhaLAtA hAya tevA sthAnanA tyAga karavA joie. (6) pUrvakrIDitaH- pUrve (=gRhasthAvasthAmAM ) karelI kAmakrIDAnuM smaraNa na karavuM. (7) praNIta AhAra:- praNIta eTale snigdha. atyaMta snigdha dUdha, ghI Adi AhAranA tyAga karavA. (8) atimAtra AhAraH- apraNIta AhAra paNa bhUkhathI vadhAre na levA. (9) vibhUSAH- zarIranI ane upakaraNAnI vibhUSAnA (TApa- TIpanA ) tyAga karaveza. pAMca bhAvanA A pramANe cheH-- 27
Page #227
--------------------------------------------------------------------------
________________ * . ', ' zrAvana 210 zrAvakanAM bAra te cAne je buddhimAna muni 1 AhArathI guma hoya, 2 avibhUSitAtmA hoya, 3 strIne na jue, 4 strIne saMstava na kare, pakSudra kathA na kare, te dharmAnuprekSI muni brahmacaryane barAbara dhAraNa kare che ema jANavuM." * bhAvArtha- buddhimAna eTale tattvane jANanAra. 1 AhArathI gupta hoya eTale praNIta ane atimAtra AhAra na kare. 2 avibhUSitAtmA hoya eTale zarIra ane upakaraNanI vibhUSA na kare. 3 strIne na jue eTale rAgadaSTithI strInI indriyonuM ane aMgopAMganuM nirIkSaNa na kare. 4 saMstava eTale prazaMsA ke paricaya. strIno saMstava na kare eTale strInI prazaMsA ane paricaya na kare. 5 zudra kathA na kare eTale vikathA vagere aprazasta kathA na kare. dharmAnuprekSI eTale dharmanA AsevanamAM tatpara. A pAMca bhAvanAthI jenuM aMtaHkaraNa bhAvita thayuM che e muni brahmacaryane barAbara dhAraNa kare che. kAmanA ra4 bheda - je IcchAya te kAma. kAmanA saMprAsa ane asaMprAsa ema mukhya be bheda che. temAM saMprAsanA coda ane asaMgrAmanA daza ema kula covIsa bhedo che. saMprApta kAmanA cAra bhede dazavaikAlika niryukti (gAthA 261-262)mAM A pramANe cheH daSTisaMpAta 1 - strInA stanAdi aMgone jovA. daSTi sevA ra- bhAvathI (= vAsanAthI) dRSTinI sAthe daSTi meLavavI. saMbhASa 3:- ucita samaye kAmakathAvaDe vAta karavI. hAsita 4:- vakaeNktigarbhita hAsya karavuM. AvuM hAsya jANItuM che. lalita para- pAzA vagerethI ramavuM. upagrahita 6- AliMgana karavuM. daMtanipAta 7 - dAMtathI prahAra (=kSata) karavA. nakhanipAta 8 - nakhathI ujharaDA (kSata) karavA. cuMbana le- mukhe cuMbana karavuM. Aligana 10 - aMgAmAM sparza kara. AdAna 11 - (stana, hAtha vagere) keI paNa sthAnamAM pakaDavuM. karaNa 1- nAgaraka vagere ratibaMdhane prAraMbha karavAnuM baMdhana. Asevana 13:- maithunakriyA. anaMgakIDA 14:- mukha vageremAM tevI kAmaceSTA karavI. A pramANe doDha gAthAthI saMprAsakAmanA cAra bheda kahyA. asaMprApta kAmanA daza bhede A pramANe cheH- kAmanA pahelA bhedamAM viSayanI manathI vicAraNe thAya che. bIjAmAM (strIne) jevAne icche che. trIjAmAM dIrgha niHsAsA nAkhe che. cothAmAM tAva Ave che. pAMcamAmAM zarIre dAha thAya che. chaThThAmAM khAvAnuM bhAvatuM nathI. sAtamAmAM zarIra kaMpe che. AThamAmAM unmAda thAya che. navamAmAM prANano saMdeha rahe che. dazamAmAM prANano tyAga kare che. athavA dazavaikAlikaniyuktinA anusAre asaMkAsakAmanA daza prakAra jANavA. dazavaikAlikaniryukti (gAthA ra60)mAM kahyuM che ke -
Page #228
--------------------------------------------------------------------------
________________ zro navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 211 (kAmanA saprApta ane asaprApta ema be bheda che) temAM asaM prAptakAmanA bhedo A pramANe cheH 1 aH- srI vagerene joyela na hAvA chatAM sAMbhaLIne tenA pratye mAtra rAga. ra ciMtAH- ahA ! temAM ja rUpAdi guNA che ema AgrahathI tenu ciMtana. 3 zraCAHtenA saMga karavAnI IcchA. 4 smaraNaH- tenA rUpanI kalpanA karIne tenA rUpanuM Alekhana vagere karIne AnaMda pAmavA. 5 vidbhavatAH-tenA (viyeAgathI thayelA ) zAkathI AhAra vageremAM paNa upekSA. 6 lajjAnAzaH- mAtA-pitA vagerenI samakSa paNa tenA guNeA kahevA. 7 pramAdaH- tenA ( ceAga ) mATe ja anya sakAryomAM pravRtti na karavI. 8 unmAdaH- pAgala thaI javAthI game tema kheAlavuM. huM tadbhAvaH- staMbha vagerene paNa tenI buddhithI AliMgana karavuM vagere ceSTA. 10 maraNaH- ( tenA viyeAgathI) zAka vagere vadhI javAthI prANanA tyAga karavA. A pramANe asa`prAptakAma daza prakAre che. athavA brahmacaryanA deza prakAra ke ATha prakAra che. temAM gaMdhahastie ( =zrI siddhasena gaNIe) maithuna vagere daza prakAranA kAmanA bhedo kahyA che. te pratyeka bhedane tyAga karavAthI ATha prakAranA brahmacaryanuM pAlana thAya che. kahyu che ke 1 maithuna= mithunakriyA karavI. 2 anusmRti =pUrve karela kAmakrIDAnu smaraNa karavuM. 3 sa'skAra= zarIrane AbhUSaNA vagerethI zaNagAravuM. 4 spRhA =srInA saMga karavAnI IcchA rAkhavI. pa iMdriyAlA=strInI iMdriyAnuM nirIkSaNa karavuM. 6 vRSyarasa= vIyavaka rasAnuM sevana karavu. 7 viSayA= pAMca viSayAnuM sevana karavuM. 8 vikathA= strIkathA vagere vikathA karavI. 9 satkAra= snAna vagerethI zarIrasatkAra karavA. 10 sa'saktasevA=strI, pazu, napuMsaka, vagerethI saMsakta vasatimAM rahevu. A daza prakAranA abrahmathI nivRtti e brahmacaya che." brahmacaryanA ATha prakAra A pramANe cheH 1 "smaraNa= pUrve karela kAmakrIDAnuM smaraNa karavu'. r kIna= premapAtra strI vagerenI prazaMsA karavI ke tenA nAmanu vAra vAra uccAraNa karavuM. 3 keli= strI sAthe vilAsa karavA, vividha krIDA karavI. 4 prekSaNa= strInA aMgopAMganuM nirIkSaNu karavu. pa guhyubhASaNa= kAmanI guptapaNe vAtA karavI. (gupta saMdazA pahAMcADavA. ) 6 sa'kalpa= kAmanA vicArA karavA. 7 adhyavasAya= kAmanA pariNAmavALA banavuM. 8 kriyAnivRtti= maithunanu sevana karavuM. (1) buddhizAlIe A pramANe ATha prakAranuM maithuna kahe che, AnAthI viparIta A ja AThe prakAranuM brahmacarya kahe che." (2) A pramANe aneka prakAre brahmacarya vratanuM svarUpa jANIne vivekI puruSa je rIte ucita heAya te rIte vratanA svIkAra karavA. [48]
Page #229
--------------------------------------------------------------------------
________________ 212 . zrAvakanAM bAra vrate yAne svarUpaDhArathI cothA aNuvratanuM vyAkhyAna karyuM. have bhedadvArane avasara che, tethI A vratanA jeTalA bhedo saMbhave che teTalA bhedone batAvavA graMthakAra kahe che - orAliyaM ca divvaM, tiriyaM mANussaya puNo duvihaM / mANussa sadArAIkAe sayakAraNAIhiM // 49 // gAthA -maithunanA dArika ane divya ema be bheda che. vaLI dArika maithuna nanA tiryaMca saMbaMdhI ane manuSya saMbaMdhI ema be bheda che. manuSya saMbaMdhI maithuna svastrI, parastrI ane vezyA Adi sAthe svayaM karavuM, karAvavuM ane anumodavuM ema aneka prakAre che. TIkAtha-prazna-maithunaviratinA bhedo kahevA joIe, enA badale maithunanA bhedo kema kahyA? uttara - viSaya ( =maithuna) ane viSayI ( =maithunavirati)nA abheda upacArathI jeTalA bheda maithunanA che teTalA ja bheda maithunaviratinA che. AvA abhiprAyathI A gAthAmAM maithunanA bhedo jaNAvyA che. vaikiyanI apekSAe udAra pudagalothI, eTale ke pUla ane pocA pudgalethI je thayeluM hoya te audyArika, athavA dArika zarIrathI thatuM maithuna paNa abhedepacArathI dArika kahevAya. devaleka saMbaMdhI maithuna divya kahevAya che, arthAt divya eTale vaikriya. jo ke A sarva (vaidiya, tiryaMcasaMbaMdhI ane manuSyasaMbaMdhI e traNe) prakAranuM maithuna mana vagerethI svayaM karavuM vagere rIte aneka prakAre che, te paNa svarUpanA lakSaNamAM bheda hovAthI ane manuSya saMbaMdhI maithunanA bhedo dvArA ja bAkInA (=vaikiya ane tiryaMca saMbaMdhI) maithunanA bhedonuM jJAna thatuM hovAthI ahIM gAthAnA uttarArdhamAM manuSya saMbaMdhI maithunanA ja aneka prakAro batAvyA che. [49]. bhedadvAra kahyuM. have utpattidvAra kahevAmAM Ave che. temAM maithunaviramaNa jevI rIte thAya che (=svIkAravAmAM Ave che) te kahe che - duvihaM tiviheNa viuvviyaM tu egavihativiha tiriyaMmi / maNuyaM carime bhaMge, paccakkhANaM cautthavae // 50 // 1. ghaTanuM jJAna eTale nyAyanI bhASAmAM viSaya jJAna kahevAya. ghaTa che viSaya jene evuM jJAna. ahIM ghaTanuM jJAna che mATe dhaTa viSaya banyo, ane jJAna viSayI banyuM. jema gRha che jene te gRhI, tema viSaya che jene te viSayI kahevAya. jJAna kenuM? ghaTanuM. mATe ghaTa viSaya banya. ghaTa viSaya che. kono? jJAnane. mATe jJAna viSayI banyuM. evI rIte ahIM virati kenI? maithunanI. AthI maithuna viSaya banyuM. ane virati viSayI banI. viratino viSya maithuna che. AthI maithuna ane maithunavirati e bene viSaya-viSayI tarIke saMbaMdha che.
Page #230
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 213 gAthA - cethAvatamAM vaikiyamaithunanuM paccakhANa dvividha-vividhathI, arthAt mana-vacana-kAyAthI na karuM ane na karAvuM evA bhAMgAthI thAya che. tiryaMcasaMbaMdhI maiithunanuM paccakakhANa ekavidha trividhathI, arthAta manavacana-kAyAthI na karuM evA bhAMgAthI thAya che. manuSya saMbaMdhI maithunanuM paccakakhANa ekavidha ekavidhathI, arthAt kAyAthI na karuM evA bhAMgAthI thAya che. TIkArtha - zrAvakane sarvatra (=sava niyamamAM) anumodanAne niSedha na hovAthI vaikiya maithuna viramaNa dvividha trividhabhAMgAthI thAya. gAya Adine baLada Adi sAthe saMbaMdha karAvavAnA kAraNe tiryaMcasaMbaMdhI maithuna na karAvavuM ane na anumedavuM evuM paccakakhANa levAnuM zrAvaka mATe prAyaH azakya che, AthI tiya saMbaMdhI paccakakhANamAM ekavidha trividha bhAMga kahyo che. pitAnA putranA vivAha AdimAM karAvavuM ane anumedavuM e be thatA hovAthI ane balavatI pravRttinA kAraNe mana ane vacanano niSedha duHzakya hevAthI manuSya saMbaMdhI maithunaviramaNa ekavidha ekavidhathI kahyuM. manane kAbumAM rAkhavuM vagere gyatAvALo zrAvaka utkRSTa prakArathI paNa paccakhANa le e saMbhavita che. AthI AvA zrAvakane AzrayIne bAkInA paNa ATha bhAMgAne traNe padamAM (kadeva, tiryaMca ane manuSya e traNe prakAranA maithunaviramaNamAM) niSedha nathI. [50] utpattidvAra kahyuM. have cothA vratanA SakArane avasara che. A leka saMbaMdhI ane paralekasaMbaMdhI doSa thAya che. temAM mAtRgamana, bhaginIgamana vagere A leka saMbaMdhI de che. napuMsakapaNuM vagere paralokasaMbaMdhI de che. baMne prakAranA te doSone eka gAthAthI kahe che - girinayare tinni vayaMsiyAu do jamalagA vaNisuyA ya / paraloe napuMsataM, dohaggaM ceva dosA ya // 51 // gAthArtha - girinagara nAmanA zaheramAM traNa sakhI strIo ane eka vaNikaputrI maithunathI nivRtta na thavAthI A lekamAM dezanuM bhAjana thaI. maithunathI nivRtta na thavAthI paralekamAM napuMsakapaNuM ane zairbhAgya vagere de thAya che. TIkAtha- mULagAthAmAM ja zabdanA prayogathI bIjA paNa doSonuM sUcana karyuM che. kahyuM che ke brahmacarya vratane bhaMga karavAthI, mukhamAM ane apAna dvAramAM (ke nimAM) tevI kAma karavAthI, ane hastakarma karavAthI jIva vighavApaNuM ane vaMdhyApaNuM pAme, marelAM bALake janme, enimAM zULa utpanna thAya, ane enimAMthI ghaNuM lehI vahe." . A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha kathAothI jANave. temAM pahelI kathA A che
Page #231
--------------------------------------------------------------------------
________________ 214 zrAvakanAM bAra vate yAne. traNa sakhIonuM dRSTAMta A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetranA madhyakhaMDanA alaMkArarUpa saurASTradezamAM girinagara (=giranAra) nAmanuM zahera hatuM. temAM pUrNa yauvanane pAmelI jinamati, priyaMkarI ane. ghanazrI nAmanI traNa zreSThiputrIo hatI. te traNe paraspara snehabhAvavALI hatI. temanAM lagna anukrame jinadatta, priya mitra ane dhanadatta nAmanA zreSThiputra sAthe thayAM. temAM jinamatino pati jinadatta aNuvratadhArI zrAvaka hatuM. tenI saMgatithI jinamati paNa, zrAvikA thaI. paNa priyaMkarI ane dhanazrInI sAthe maitrI hovAthI jinadharmamAM atyaMta sthiramativALI na banI. temane eka eka putra thaye. eka vAra traNeya ujajayaMtaparvata upara, nemanAtha bhagavAnane vaMdana karavA gaI. temane eka bIjAthI adhika adhika manahara pradezone jevAthI adhika adhika manahara pradezane jovAnuM kutUhala thayuM. AthI judA judA pradezane javAnI IcchAthI pharatI temane coroe joI. cAre temane pakaDIne pArasakUlamAM (=IrAna dezamAM) laI gayA. tyAM vezyAone vecI. vezyAoe temane vezyAone ucita vezyA saMbaMdhI kaLAo zikhavADI. traNe atyaMta prasiddha vezyA banI gaI. A tarapha temanA putrone potAnA pitAoe eka ja upAdhyAya pAse bhaNavyA. kAlakame yauvanane pAmyA. samAna svabhAva hovAthI paraspara maitrIvALA hatA. pitAoe paraNavyA. jinadattano putra pitAnA saMsargathI ja zrAvakapaNuM pALato hato. bIjA be tevA na hatA.. ekavAra temaNe vicAryuM: pitAnI paraMparAthI AvelA A ghaNuM paNa dhanathI zuM? e dhanathI dAna ane bhoga karavAthI paNa keI puruSanI prazaMsA thatI nathI, balake bIjA mANasane Thapake ja maLe che. A viSe loka prasiddha duho A pramANe che - vicAra viDha ttai davvai ThidvirikA na karei / saI viDhavA sai vilasaNA, viralA jaNaNi jaNei / "pitAe upArjana karelA dhanathI ke prazaMsA karatA nathI. svayaM dhananuM upArjana kare ane enAthI vilAsa kare tevA putrane virala mAtAo janma Ape che. AthI ApaNe paNa kaI paNa bIjA dezamAM jaIne svabAhuthI dhanane meLavie. pachI ucita dAna ane bhegathI manuSyajanmane saphala karIe. A pramANe vicArIne pitAnA pitAnI AjJA laIne dezAMtaramAM laI jaI zakAya tevuM kariyANuM lIdhuM, ghaNI taiyArI karIne nAvathI samudrane pAra karIne pArasakUla gayA. tyAMnA lokone pitAnuM kariyANuM batAvyuM. A vakhate sAre veza ane alaMkAre paherIne te traNeya vezyAo temanI pAse AvI. pAse rahelA mANase temane kahyuM: ahIMnA rAjAe svayaM A vezyAonuM kRpAdAna A pramANe karyuM che - ahIM je kaI dhaMdhA mATe Ave che temaNe A vezyAone base seLa drazna ApIne emanI ja sAthe viSayasukhane anubhava kara. tethI vaNikaputrae "tema thAo." ema kahIne ucita tAMbula vagere ApyuM. pachI temanA ghare
Page #232
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 215 jANIne temane peAtAnA ghare mAkalI dIdhI. viNakaputrAe pAtAnu kariyANuM vecyuM, khIjI kariyANuM kharIdyuM, ema ya vikraya vagere vyApArathI divasa pasAra karyAM. cakravAkanA baMdhu sUryanA asta thayA. abhisArikAone ( =nAyakane maLavA saketasthAna tarapha janArIone ) parama AnaMda dAyaka saMdhyAsamaya thayA. maMda maMda camakatA UMcA tArAo dekhAyA. krame karIne badhI dizAe aMdhakAranA samUhathI bharAI gaI. A vakhate vaNikaputrA svasthAnamAM rakSapAlAne rAkhIne khasA sALa drumsa laine te vezyAonA ghare gayA. vezyAe temanA AgamananI satata rAha joI rahI hatI. temane AvelA joIne UbhA thavuM, Asana ApavuM, vagere ucita vyavahAra karyAM. thADAka vadhAre kALa hAsyAdi vinAda karyAM. pachI vezyAe temane peAtAnA zayanasthAnAmAM laI gaI. te traNamAM jinadattanA putra zrAvaka cApaDA ane khaDI (=lakhavAnuM penasila jevuM sAdhana) laI ne AvyA hatA. teNe kSaNavAra jinamatinI sAthe vAtA vagere karIne dIpakanI najIkamAM ja besIne cApaDA kheAlIne hisAba gaNavAnuM zarU karyuM. jinamati paNa tenI pAse ja beThI. keTalIka vAra pachI jinati khAlI: huM Aya - putra! mAre tane pUchyuM che ke tuM kayAMthI AvyA ? teNe kahyuM: girinagarathI. peAtAnA nagaranuM nAma levAthI AnaMda pAmelI teNe vizeSarUpe ujajayanta vagerenA samAcAra pUchIne kahyuM: tyAM jinadatta, priyamitra ane dhanadatta mahAna zreSThiputrA che. te traNene eka eka putra che. te khadhA kSema--kuzaLa che ne ? teNe kahyuM che, paNa vizeSathI emanA samAcAra pUchavAnuM "zuM kAraNu ? teNe kahyuM: amane traNeyane te paraNyA hatA. ame traNee eka eka putrane janma ApyA hatA. cAree amane tyAMthI ahIM lAvIne vezyAne vecI. teNe kahyuM: te traNeya ame tamArA putra chIe. huM jinadattanA putra jinavallabha chuM. bIjA bemAMthI eka priyamitranA priyAvaha nAmanA putra che ane eka dhanadattanA dhanAvaha nAmanA putra che. ahIM bIjAe A pramANe kahe cheH kuladevatAe jinavallabhane rastAmAM vAcharaDA -sahita gAyanuM rUpa batAvyuM. bhavitavyatAvaza jinavallabhe gAya pAse beThelA vAcharaDAnI pIThamAM peAtAnA azucithI kharaDAyelA pagane luchyo. tethI vAcharaDAe A peAtAnI mAtAne kahyuM. mAtAe manuSyanI bhASAmAM kahyuM: he vatsa ! AnuM A duSTa AcaraNa keTaluM, che? A pApakarmI Aje peAtAnI mAtA sAthe bhega bhAgavavA taiyAra thaye che. pachI gAyanuM vacana sAMbhaLIne zaMkAvALA thayelA teNe jinamatinA gharamAM praveza karyA. teNe ja badhA vRttAMta vezyAne pUchyo. tethI vezyAe peAtAnA vRttAMta kahyo. pachI jinavallabhe kahyuM: te tuM mArI mAtA che. bIjI e mArA mitrAnI mAtA che. A sAMbhaLIne te bhayathI tenA gaLe vaLagIne rAvA lAgI. te paNa janamatinA gaLe vaLagIne rovA lAgyuM. pachI kSaNavAra paraspara sukha duHkha pUchIne jinavallabhe kahyuM he mAtA ! me jarA paNa akA -- karyuM nathI. peAtAtAnI mAtA pAse gayelA mArA te e mitrAe kaMI paNa karyu haze
Page #233
--------------------------------------------------------------------------
________________ 216 zrAvakanAM bAra vate yAne. ke nahi te huM jANato nathI. tethI A jaNAvavA mATe jAuM. Ama kahIne te tyAM gaye te temaNe temane bhagavI hatI. tethI baMnene ekAMtamAM belAvIne teNe kahyuM. te vakhate cerae jemanuM apaharaNa karyuM hatuM te A traNa ApaNI mAtAo che. tethI te be atizaya viSAda pAmyA. jinavalabhe te bene samajAvyA ke, viSayenI abhilASAthI nivRtta nahi thayelA jIvonuM AvuM thAya che, mATe ApaNe ktavyamAM tatpara banIe viSAda karavAthI zuM vaLavAnuM che. pachI badhAe ghaNuM dhana ApIne potAnI mAtAone choDAvI. pachI potAnA deza tarapha cAlyA. rastAmAM priya mitra ane dhanadattanI putrIe potAnI mAtAo sAthe vicAryuM ke, potAnA nagaramAM jaIne ame svajanone zuM uttara ApazuM? tethI svadezamAM javuM e amArA mATe egya nathI. Ama kahIne temaNe vahANa bIjI tarapha calAvyuM. parama viSAdane pAmelI temanI mAtAoe samudramAM jhaMpalAvyuM. jANe kalaMkathI bhaya na pAmyA hoya tema prANee temane choDI dIdhI. jinavallabha to pitAnI mAtAne laIne pitAnA nagaramAM AvyuM. tenA mukhathI ja vRttAMta jANIne ghaNA lokee aNuvrata lIdhAM. jinavallabha paNa tevA prakAranA (=guNasaMpanna)' sthaviranI pAse mAtAnI sAthe dIkSA laIne vidhithI pALIne devalekamAM gaye. bIjAo te A pramANe kahe che - badhA ja potAnI mAtA sAthe svanagaramAM AvyA. viziSTa saMvegane pAmIne pAMca aNuvratAne dhAraNa karanArA parama zrAvaka thayA. A pramANe jANuMne bIjAe paNa maithunamAM atiprasaMga na karavo joIe, kiMtu virati karavI joIe. A. bIjuM dRSTAMta A pramANe che - kuberadatta ane kuberadattAnuM daSTAMta sUrasenA dezamAM mathurA nagarI hatI. temAM asAdhAraNa rUpa ane lAvaNya vagere guNagaNarUpa alaMkArene dhAraNa karanArI ane sarva kalAomAM kuzaLa kuberasenA nAmanI vezyA hatI. tene ekavAra kaI paNa rIte garbha rahyo. ethI tene ghaNuM zarIra pIDA thaI.. teNe A pIDA vaidyane kahI. vaidya kahyuMH garbhacugalane A deSa che, rogane deSa nathI. tethI tenI mAtAo (=vezyAo upara sattA calAvanArI strIe kahyuM he vatsa! prasUti samaye tane ghaNuM pIDA thaze, mATe auSadha vagerethI A garbhane gALI nAkha. teNe kahyuM. jANakAra keNa AvA atibhayaMkara pApane svIkAre? AthI A garbha A pramANe ja bhale rahe. je thavAnuM hoya te thAya. pachI kAlakrame teNe eka putra ane eka putrIne janma Apyo. mAtAe kahyuMH A bene tyAga kara. kuberasenAe kahyuM: he mAtA ! daza rAtri sudhI pALIne * 1. sthaviranA vaya, paryAya ane zrutathI traNa bheda che. 60 varSathI adhika vayavALA vayasthavira che. 20 varSathI adhika dIkSA paryAyavALA paryAyasthavira che. samavAyAMga sudhI zrutajJAna dharAvanArA zrutasthavira che. '
Page #234
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 217 tajI daIza. mAtAe tenA svIkAra karyAM. pachI temanA kuberadatta ane kuberadattA e pramANe nAma rAkhyA. emanA nAmathI aMkti e vIMTI banAvIne temanA ja gaLAmAM bAMdhI. suvyavasthita divyapeTI karAvI. temAM dazamA divase te be bALakAne mUkIne yamunAmAM vahetA karyAM. zauya pura nivAsI mahezvaradatta ane yakSadatta nAmanA be zeTha savAre vaDInIti karIne yamunAnA kinAre ja zuddhi karI rahyA hatA. A vakhate temaNe capaLa meAjAonI zreNithI kinArAnI najIka vahetI AvatI peTI joI, peTI pAtAnI pAse AvI eTale laI lIdhI. pachI ughADIne joyuM te peTImAM be khALA joyA. te bemAM samAnarUpavALA eka cheAkarA hatA ane eka cheAkarI hatI. tethI mahezvaradatte kahyuM; he yakSaitta! suMdara rUpavALuM A yugala koIkanuM che. paNa tene A pramANe ja mUkI devAmAM Ave te te duHkhanI paraMparAne ke maraNane pAmaze. mATe A yugalanu ApaNe rakSaNa karIe. tethI yakSadatte kahyuM: je ema che teA putra mane Ape| ane putrIne tame pote ja svIkAro. mahezvaradatte ema thA ema kahIne kuberadattAne svaya' lIdhI ane kuberadatta tene ApyA. pachI te ane peAtAnA ghare AvyA. samaya jatAM te baMne temanA gharamAM sukhapUrvaka moTA thayA. baMnene eka ja upAdhyAyanI pAse yathAyogya kaLAnA abhyAsa karAvyA. baMnene paraspara sneha thayA. krame karIne baMne yauvanane pAmyA. ucita samaye te e zreSThIoe atizaya snehavALA A enA viyAga kANu kare? ema vicArIne paraspara te enA lagna karyAM. ekavAra te baMne jIgArathI vinAda karI rahyA hatA. temAM kuberadattAe pAtAnA nAmathI aMkti vIMTI sarakAvI. kuberadaro te vIMTInI racanA pAtAnI vIMTInA jevI ja joine vicAryuM": amArA enI A e vIMTIe eka sarakhI racanAvALI kema che ? nAma paNa sarakhA kema lakhyA che? vIMTIe junI kema che? ame baMne kadAca eka ja kukSimAM utpanna thayelA saMtAna teA nahi hAie ne? bIjuM, mane AnI upara kayAreya patnInI buddhi thatI nathI. AthI mAtA-pitA pAse jaIne pUchuM, deva-gurunA sogaMda ApavA pUrvaka mAtA-pitAne pUchyuM. temaNe peTInI prAptinA satya vRttAMta dyo. A jANIne teNe hyuM: hA! A sAruM na karyuM. kuberadattAne te vRttAMta kahIne tenA pitAnA ghare tene mUkI. pachI pAte vepAra karavAnA vicArathI mathurAmAM gayA. tyAM bhavitavyatA vaza te peAtAnI mAtA kuberasenAnA ghare koI paNa rIte gayA. tene joine tenA upara anurAga thayeA. AthI bhADuM ApIne tenI ja sAthe viSayasukhanA anubhava karyo. krame karIne tene ja peAtAnI patnI tarIke rAkhI. eka putra thayA. 1. ahIM zraddaLaja zabdanA arthoM mArI samajamAM AvyA na heAvAthI anuvAdamAM tenA artha karyA nathI. praddaLada e jugAranI ramatamAM vaparAtI kAI saMjJA heAvI joIe. 28
Page #235
--------------------------------------------------------------------------
________________ 218 zrAvakanAM bAra vate yAne A tarapha kuberadattA te ja vakhate vairAgya pAmI. sutratA nAmanA gaNinInI pAse vistArathI dharma dezanA sAMbhaLIne tene cAritrane pariNAma thayo. teNe gaNinIne pUchayuM: he bhagavatI ! meM mArA bhAImAM patibuddhi karIne tenI sAthe ceSTA karIne je pApa upAmyuM che tenI zuddhi ApanI dIkSAthI thAya ke nahi? gaNinIe kahyuM he bhadre ! thAya. kAraNa ke amArA AgamamAM kahyuM che ke "saMpUrNa dIkSA ja bhavAMtaramAM karelAM pApakarmonuM prAyazcitta che= pApazuddhinuM kAraNa che. AthI pravajyArUpa prAyazcitta Agamokta hovAthI ( pravajyAnA eka dezarUpa ) prAyazcittane Agamokta mAnavAmAM koI doSa nathI." (paMcAzaka 16 gA. 48) A sAMbhaLIne vadhatA zubha adhyavasAyavALI teNe kahyuM he bhagavatI ! je ema che te mane jaladI ApanI dIkSA Ape. gaNinIe tenI yogyatAne jANIne tene dIkSA ApI. be prakAranI zikSAnuM jJAna meLavyuM. samaya jatAM cha, aTTama, cAra upavAsa ane pAMca upavAsa vagere vizeSa prakAranA tapathI zarIrane sukavI nAkhyuM. brahmacaryanI pAMceya bhAvanAonuM vizeSapaNe vAraMvAra parAvartana karatA hatA. vizuddha brahmacaryanI navaguptionA paripAlanamAM tatpara rahetA hatA. krame karIne adhika adhika zubha adhyavasAya sthAnakamAM ArUDha thaIne avadhi jJAnAvaraNIya karmane kSayopazama thavAthI avadhijJAna prApta karyuM. avadhijJAnathI mAtAnI sAthe viSayane sevatA kuberadattane che. tethI tene pratibaMdha karavA gaNinIne pUchIne te sAdavajI mathurApurI gayA. tenA gharanA eka bhAgamAM ja avagrahanI yAcanA karIne rahyA. kayAreka mAtA -pitAnI samakSa te bALakane laIne A pramANe bolatA hatA - he vatsa! tuM mAro putra che, bhAI che, bhatrIje che ane diyara che. tAre pitA mAre bhAI che, pitA che, pati che, ane sasaro che. tArI mAtA paNa mArI mAtA che, sAsu che, zakya che ane bhAbhI che. A pramANe viruddhavacano bolIne bALakane ramADatA hatA. tethI kuberadatte kahyuM: he AryA! A pramANe saMbaMdha vinAnuM kema bole che? sAdavajIe kahyuMH he mahAnubhAva! huM saMbaMdha vagaranuM bolatI nathI. je tane kautuka thatuM hoya te kSaNavAra sAvadhAna thaIne sAMbhaLa. pachI janmathI mAMDI badhe ja vRttAMta kahyo. A jANIne kuberadatte vicAryuM: aho ! ajJAna bhayaMkara che, jethI tene vaza banIne meM A akArya AcaryuM. A pramANe vicArIne paramasaMvegane pAmelA ane kAma-bhegothI virakta banelA teNe dIkSA lIdhI. kuberasenA paNa tyArathI brahmacaryanA pAlanamAM tatpara viziSTa zrAvikA thaI. A pramANe abrahmanI nivRtti na karavAthI thatA dezone jANIne brahmacaryanI nivRttimAM prayatna karavo joIe. bIjuM daSTAMta pUrNa thayuM. have trIjuM vaNikaputrInuM dRSTAMta kahevAmAM Ave che -
Page #236
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 219 NikaputrInu dRSTAMta (pahelu') maneAhara hastinAgapuramAM mahezvara nAmanA sAOvAha hatA. tenI vasumatI nAme patnI hatI. te ekavAra garbhavatI banI. sAvAha tene tyAM ja mUkIne te vepAra mATe anya dezamAM gayA. tyArabAda samaya jatAM vasumatIe putrIne janma ApyA. divaseA jatAM kanyA mATI thaI. paNa tenA pitA na AvyA. vasumatIe ene jaNAvyuM ke tamArI putrI vivAhane yAgya thaI gaI che. teNe vasumatIne saMdezA meAkalyo ke tuM kanyAne paraNAvI de. kAraNa ke mane ahIM ja keTalAka divasA lAgaze. vasumatIe mathurApurImAM putrIne paraNAvI. bhavitavyatA vaza samaya jatAM ekavAra sA vAha mathurApurImAM AvyA ane jamAInA ghare ja rahyo. paNa tene sabaMdhanI khabara na paDI. tyAM e rahyo e daramiyAna cAmAsuM AvI gayuM. keTalAka divasa sudhI putrInI sAthe vArtA vagere karatAM putrI sAthe tene (zArIrika) saMbaMdha thayA. kAraNa ke tene parastrIgamananA niyama na hatA. varSARtu pUrNa thatAM te peAtAnA ghare gayA. avasare teNe patnIne pUchyuM: te putrIne kathAM ApI che? teNe turata kahyuMH mathurAnagarImAM ApI che. tethI teNe putrIne khelAvI-teDAvI. teNe putrIne joI. A te mArAthI bhAgavAyelI che ema jANIne te vilakhA paDI gayA. putrIe paNa peAtAne bhAgavanArA pitAne jANIne, lajajAthI aMdara pravezIne, jaladI gaLe phAMso khAMdhIne prANanA tyAga karyAM. gADha pazcAttAparUpa agnijavAlAnI zreNine sparze lA manavALA tenA pitAe AcAya nI pAse jaladI dIkSA lIdhI. athavA bIjI vaNikaputrInuM STAMta batAvavAmAM Ave cheH NikaputrInuM dRSTAMta ( khIjuMdeg ) eka gAmamAM devAnaMda nAmanA viNaka rahetA hatA. tenI guNavatI mAmanI patnI hatI. tenI suMdarI nAmanI putrI hatI. tene anya gAmamAM rahetA zenada nAmanA kulaputra paraNyA. krame karIne ene naMda nAmanA putra thayA. te moTA thayA, ane yauvanane pAmyA. mAtA-pitAe tene paraNAvyeA. jIvaleAka maraNa aMtavALu heAvAthI, arthAt badhA jIvAnu` aMte maraNa thatuM hAvAthI, ekavAra tenA pitA yazeAnaMda maraNa pAmyA. tenI mAtA suMdarI durAcAravALI banI. tenI patnIe A jANIne tene kahyuM ke tamArI mAtA sArI nathI. paNa naMda patnInuM kahyuM mAnatA nathI. ekavAra te suMdarIe kAI vyabhicArI puruSane rAtre devakulamAM AvavAnA saketa ApyA hatA, AthI te rAte devakulamAM tenA ja AgamananI rAha jotI rahelI hatI. A vakhate tenA putra naMda paNa 1. vaMzarakSaka putrane kulaputra kahevAmAM Ave che, athavA kulaputra eTale kulIna (=sAra! Aya:2 -vicAravALA ) putra.
Page #237
--------------------------------------------------------------------------
________________ 220 zrAvakanAM bAra vrata yAne keIka vyabhicArI jevA puruSonI sAthe te ja devamaMdiranA daravAjA pAse Avyo. te puruSa keI paNa rIte aMdara gayA. tene ekalIne joIne tAMbUla vagere ApavApUrvaka tenI pAse bheganI mAMgaNI karI. badhA ya kamazaH tenI sAthe bhega bheLavIne keTalIka vAra pachI bahAra nIkaLyA. pachI naMdane ja aMdara mokalyo. teNe paNa ghera aMdhakAramAM tene oLakhI na zakavAthI tenI sAthe ghaNA samaya sudhI viSacaceSTA karI. pachI kaI paNa rIte pitAnA vastranI buddhithI mAtAnuM ja vastra paherIne nIkaLI gayA. pitAnA ghare AvyA. prabhAta thatAM tenA zarIre potAnI mAtAnuM vastra pahereluM joIne tenI patnIe tene pUchayuM ane Thapako Apyo ke, he pApI ! A zuM AcaryuM? zuM rAte kyAMya paNa mAtAnI sAthe ja nathI rahyA? nahi te vastranI badalI na thAya. A sAMbhaLIne teNe paNa upayoga mUkyo, A sAcuM che ema jANyuM. gADha pazcAttAparUpI agnithI baLatA manavALA ane kAma-bhegathI virakta banelA teNe tevA prakAranA (=guNasaMpanna) AcAryanI pAse dIkSA lIdhI. sarva kathAone bhAvArtha padArAthI anivRttapariNAmavALA jIvone A pramANe A bhavamAM ja anartho thAya che, e pramANe vicArIne vivekI jIvoe tenAthI nivRtta thaIne ja rahevuM joIe evo upadeza Ape che. [1] dezadvAranuM vyAkhyAna karyuM. have kamathI AveluM guNadvAra kahevAya cheprpurisvjnnaao, iha paraloe ya lahai kallANaM / ettha subhaddA sIyA, mahAsaI doNNi diTuMtA // 52 // gAthA - rAgabuddhithI parapuruSane tyAga karavAthI strI Aleka ane paralokamAM kalyANane pAme che. A viSayamAM mahAsatI subhadrA ane mahAsatI sItA e benAM daSTAMta che. TIkAthI- A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te be kathAothI jANa. te be kathAo A che - subhadrAnuM dRSTAMta A ja bharatakSetranA dakSiNArdhamAM madhyakhaMDanA alaMkArarUpa aMga nAmano deza che. tyAM caMpA nAmanI nagarI jitazatru rAjAnI rAjadhAnI che. temAM jinadatta nAmane zrAvaka raheto hato. te jine kahelA jIvAdi sarva tattvono jJAtA hatA. tenA AtmAmAM jinazAsana saMbaMdhI premarUpa anurAga asthimajajAnI jema eka svarUpa thaI gaye hato. AthI te deva vagerethI paNa jinazAsanathI calita na karI zakAya tevA sattvavALo hate. ___ 1. asthIni ca-kIkasAni miJjA ca-tanmadhyavartI dhAturasthimiJAstAH premAnurAgeNasarvajJapravacanaprotirUpakusumbhAdirAgeNa raktA iva raktA yeSAM te tathA, athavA'sthimiAjjAsu nirAsanata mAnurAi rahyA che te tathA (bha. za. 2 u. 5).
Page #238
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 221 garIba ane anAtha vagerene ApavA gya tathA upabhoga karavA gya ghaNuM dhana teNe meLavyuM hatuM. tene samAnarUpa vagere guNothI yukta ane dayA-dAna vagere viziSTa dharmanA anuSThAnathI zobhatI jinadAsI nAmanI patnI hatI. bhavAMtaramAM upArjana karelA puNyanA udaya pramANe AlekanAM pAMca prakAranAM viSayasukhone anubhavatA ane nirvidanapaNe dharmamArgamAM cAlatA temane kAlakane jenA bhaviSyanAM sarva kalyANa najIkamAM che tevI subhadrA nAmanI kanyA thaI zuklapakSanA ekamanI caMdrakaLAonI jema tenA zarIranA sarva aMgo pratidina vadhI rahyA hatA. teNe uccakalAone abhyAsa karyo hato. yauvanane pAmelI tene kyAreka kAraNavazAt tyAM ja AvelA bauddhasAdhuonA upAsakanA putra buddhadAse I. vismayathI vikasita banelI AMkhethI tene lAMbA kALa sudhI joIne te tenA viSe gADha anurAgavALa the. ghare jaIne subhadrAne paraNavAnI buddhithI jinadattanI pAse pitAnA sevakane mekalyA. jinadatta paNa ucita AdarathI temanuM sanmAna karyuM. pachI AvavAnuM kAraNa pUchyuM. temaNe badhuM kahyuM. tethI jinadatte kahyuM A ucita ja che. paNa e anyadhamI che, mATe mArI putrI ane huM nathI ApatA. tethI temaNe jaIne buddhadAsane zeThanuM vacana kahyuM. subhadrAnA anurAgathI vihalamanavALA teNe vicAryuM. Ane kevI rIte meLavI zakuM? hA jANyuM, kapaTathI zrAvakapaNuM karuM, temanA AcArone zIkhuM, A pramANe vicArIne te sAdhu pAse gayA. vaMdana karIne kahyuM he sAdhuo! huM bhavabhayathI kaMTALI gaye chuM, AthI ApanA zaraNe Avyo chuM. AthI Apa svadharmanI rakSAthI mArI rakSA kare, rakSA kare. sAdhuoe paNa tenA bhAvane jANyA vinA sAdhudharma kahyo, teNe kahyuM. huM A dharmane karavA samartha nathI. mATe mane gRhasthapaNAne yogya ja kaI paNa dharmanuM svarUpa kaho. tethI sAdhuoe tene zrAvakadharmane upadeza Apyo. teNe pahelAM daMbhavRttithI zrAvakadharma svIkAryo. paNa pachI niraMtara (jinavANInA) zravaNathI bhAvathI dharma svIkAryo. teNe gurune kahyuMH (atyAra sudhI) meM A dharma kanyA meLavavA mATe ja karyo, paNa have cokta dharma bhAvathI paNa meM svIkAryo che. pachI te pAMca aNuvrata ane sAta zikSAtrata rUpa dharmane guru pAse svIkArIne viziSTa zrAvaka thaye. teNe jinamaMdiramAM satata snAtrarUpa yAtrA vagere mahatsavanI paraMparA karAvI. acitta ane nirdoSa AhAra vagerethI jena sAdhusamudAyanI bhakti karI. bIjA paNa sAdharmika vAtsalya vagere dharmakAryomAM prasaMgane anurUpa pravRtti karato hato. tethI jinadaro paNa kAlakramathI tene bhAvathI zrAvakadharma pariName che ema jANune potAnI kanyA ApI. (jyotiSa pramANe) jemAM lagna vagere viziSTa hoya tevA samaye mahAna ADaMbarathI lagna karAvyAM. pachI subhadrAnI sAthe sada-bhAvapUrvaka kAma-bheganA sukhane anubhavate te keTalAka divasa tyAM ja rahyo. ekavAra 1. sAmAnyathI cAra zikSAvrata ane traNa guNavrata ema prasiddha che.
Page #239
--------------------------------------------------------------------------
________________ 222 zrAvakanAM bAra vate yAne. jamAIe sasarAne ekAMtamAM kahyuM he pitAjI ! A svaputrIne rajA Apo, jethI e. sasarAnA ghare Ave. jinadatte kahyuM: he putra! kulIna strIone sasarAnA ghare rahevuM e. gya che. paNa jIvane mithyAtvano vikAra atiprabaLa hoya che. ghare khAdhelA mANasanI jema mithyAtvathI bebhAna banelA kRtya-akRtyanA vibhAgane jANatA nathI, balavA yogya ane na bolavA gyanA svarUpane jANatA nathI, sva-paranA guNa-deSanA nimittone vicA-- ratA nathI, tethI game tema para parivAramAM pravarte che, beTI aneka ALa Ape che, sajajanonA pragaTa paNa uttamazIla vagere guNasamUhane DhAMke che, Ama hovAthI gADha mithyAtvathI gherAyelA svabhAvavALA ApanA pitA vagere lekanI sAthe mArI putrI rahe e duHkharUpa che ema huM saMbhAvanA karuM chuM. teNe kahyuMH he pitAjI! huM ene alaga sthAnamAM sukhapUrvaka rAkhIza, mATe tame ciMtA na kare. tethI sasarAe kahyuM che ema hoya te tamArI IcchA pramANe karo. paNa kaSAyarUpa rAkSasethI AtmAne bacAva, ghaNI kALajIthI jinadharmanI prAptirU5 dhananuM rakSaNa karavuM. kAraNa ke A saMsAramAM jainadharma atyaMta durlabha che. te A pramANe - he putrajenAthI moTA mANasethI pUjya banI zakAya tevI suMdara rAjyarUpa saMpattio anekavAra maLe che, jemAM IcchA pramANe AzAo pUrI thAya tevA vaimAnika vagere devanAM sthAne anekavAra maLe che, paNa viziSTa svarga ane mokSanA saMbaMdhanuM kAraNa A jinezvarae kahelo mahAdharma maLato nathI. A pramANe buddhadAsane zikhAmaNa ApI. pachI pitAnI putrIne bolAvIne kahyuM: he putri! have tAre sasarAnA ghare javuM joIe. tyAM tArA sasarAnA gharanA mANase gADha mithyAtvavALA che. tethI te te rIte vartavuM ke jethI zAsananI malinatA na thAya, jena dharma hAMsIne pAtra na bane, A tAro pati mithyAtvano svIkAra na kare. A pramANe zikhAmaNa ApIne baMnene ucita Adara karavApUrvaka rajA ApI. svasthAne gayelA buddhadAse subhadrAne alaga sthAnamAM rAkhI. subhadrA dararoja jinamaMdire javuM, pUjA karavI, caityavaMdana karavuM, sAdhuonI sevA karavI, sAdhuone vahorAvavuM, svAdhyAya karava, dharmadhyAna karavuM, ityAdi dhArmika pravRttimAM parAyaNa rahetI hatI. "kulIna strIo patine devasamAna mAne che" evA nItivAkyane yAda karIne atizaya AMtarika prItithI sarvasthAmAM patinA cittane anusaratI hatI. A pramANe teNe keTalAka divaso pasAra karyA. pachI dharmabhedanA kAraNe IrSyAthI tene sAsu ane jeThANI vagere svajanavarga tenA patine kahevA lAge A tArI patnI suzIla nathI, kAraNa ke devavaMdananA bahAne jinamaMdiramAM jaIne vetavastradhArI sAdhuonI sAthe ghaNu vakhata sudhI vAta vagere karatI rahe che. te sAdhuo paNa bhikSAnA bahAne enA ghare satata Ave che ane ghaNuM vakhata sudhI rahe che. nirmalazIlathI zobhanArAone A atisaMbaMdha egya nathI. svakulanA kamathI Avela bauddhadharmane choDIne patnIne anusarIne tAmbara dharmanA zaraNe gayela tuM paNa mUDha che. A sAMbhaLIne temanA vacanane asatya mAnate te beH kadAca
Page #240
--------------------------------------------------------------------------
________________ 223 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda meruparvatanuM zikhara calita bane, kadAca pANImAM paNa satata agni baLe, paNa mahAsatI evI AzIlanAza asaMbhavita che. jeo bhavathI atyaMta bhaya pAmelA che ane pAMcamahAvratanuM pAlana kare che te kavetavastradhArI sAdhuonuM paNa zIla (zuddha) na hoya te bIjA kenuM zIla (zuddha) hoya? devamaMdiramAM ( =devamaMdiranI pAse maMDapamAM) ghaNe vakhata A rahe che tethI paNa ThapakAne pAtra nathI. kAraNa ke sAdhuo tyAM vyAkhyAna kare che ane te sAMbhaLe che. jemanA pApasamUhano nAza thaI gayuM che tevA A sAdhuo bhikSA mATe roja ghare Ave che e paNa mArA potAnA upara anugraha thAya evI IcchAthI meM ja temane nitya AvavAnuM kahyuM che mATe Ave che. jene dharmane svIkAra paNa meM patnInA anusaraNathI nathI karyo, kiMtu jenadharmanI kaSa, cheda ane tApathI zuddhi joIne karyo che. ItyAdri vacanothI niruttara karAyela svajanavarga vila thaIne (zAMta) rahyo. paNa tenAM chidro zodhavAmAM tatpara thaye. ekavAra eka tapasvI mA khamaNanA pAraNe tenA ghare AvyA. temanI AMkhamAM pavanathI uDIne eka nAnuM taNakhaluM paDI gayuM. te muni apratima zarIravALA hatA, eTale ke jAte zarIranI kaI paNa pratikULatAne dUra na karavAnA niyamavALA hatA. AthI munie te taNakhaluM jAte kahyuM nahi. atizaya bhaktithI temane bhikSA ApavA mATe UbhI thayelI subhadrAe muninI eka AMkha pANInA pravAhathI bhinI thayelI joI. pachI sUphamadaSTithI jetI teNe AMkhanA eka bhAgamAM taNakhaluM lAgeluM joyuM. A taNakhaluM apratikarma zarIravALA muninI AMkhanA nAza mATe na thAo ema vicArIne jIbhanA agrabhAgathI tene dUra karyuM. A vakhate tenA pALamAM rahela tilaka muninA kapALamAM lAgI gayuM. upayoga na rahevAthI subhadrAe te joyuM nahi. tenI sAsu ane naNaMde bahAra nIkaLelA sAdhunA lalATapradezane tilakathI vibhUSita che. tethI buddhadAsane bolAvIne te muni batAvIne kahyuM have zuM uttara ApIza? tethI teNe vicAryuM je na saMbhave evuM A zuM jovAmAM Ave che? athavA evuM kaI kArya nathI ke je saMsAramAM na saMbhave. AthI ja nItizAstramAM paNa kahyuM che ke "mAtA, bahena ane putrInI sAthe paNa ekAMtamAM na rahevuM. kAraNa ke IdriyasamUha balavAna che. ekAMtamAM paMDita paNa muMjhAI jAya. tethI zuM asaMbhavita che? AvI vicAra thI subhadrA upara tene rAga ghaTI gayo ane te dharmathI thoDo vipariNAmavALo banI go, arthAt jenadharma pratye zraddhA cheDI DhIlI thaI. A viSayanI subhadrAne kaI paNa rIte khabara paDI gaI. teNe vicAryuM. A sAruM na thayuM. kAraNa ke mArA nimitto bhagavAnanA zAsananI malinatA thaI. tethI A malinatA kevI rIte dUra karavI? A malinatAne dUra karyA vinA mane jIMdagI sudhI dhIraja-zAMti nahi rahe. tethI AgAra sahita anazana karIne zAsanadevatAne prasanna karavA kAryotsarga karuM. Ama vicArIne teNe upavAsa karyo, sAMje jinapratimAnI viziSTa pUjA karI. pachI zAsanadevatAnI ArAdhanA
Page #241
--------------------------------------------------------------------------
________________ 224 zrAvakanAM bAra vrato yAne. mATe kAryotsargamAM rahI. manamAM abhigraha karyo ke jyAM sudhI mAruM A vAMchita kArya nahi thAya tyAM sudhI huM kAryotsarga nahi pAruM, ane meM A ja chelle anazanavidhi svIkAryo che. teNe A pramANe nizcaya karIne keTalIka rAta pasAra karI tevAmAM tenA Dha sattvathI zAsanadevI prasanna thaI. svazarIranI prajAnA samUhathI dazeya dizAone prakAzita. karatI ane he zrAvikA ! tAruM zuM priya karuM ema bolatI tyAM AvI. tethI subhadrAe kAyotsarga pArIne vinaMti karI je tame jinazAsananA sAcA bhakta ho te mArA upara tevI kRpA karo ke jethI niSkAraNa thayela jinazAsanano apavAda dUra thAya. devIe kahyuM: he zrAvikA ! A viSayamAM tuM cittamAM kheda na kara. huM tema karuM chuM ke jethI savAre ja zAsananI unnati thAya. Aje savAre caMpApurInI cAre ya poLo jyAM sudhI te cAlaNImAM rAkheluM pANI chAMTaze nahi tyAM sudhI nahi ughaDe. bIjI strIo na jAya tyAM sudhI tAre javuM nahi. Ama kahIne devI adazya thaI gaI. subhadrAe svAdhyAyanA vinodathI. bAkInI rAtri pasAra karI. egya samaye piLanA dvArapALe uThIne poLone ughADavA lAgyA. paNa ughaDI nahi. ghaNuM mANaso bhegA thayA. paraMparAe jitazatru rAjAe jANyuM.. jitazatru rAjA jAte tyAM Avyo. te paNa poLone keIpaNa rIte ughADI zakyo nahi. tethI rAjAe hAthamAM dhUpadhANuM laIne sugaMdhi puSpa, phala ane vilepana AdithI mizra bali cAre bAju nAkhe. pachI badhA mANasonI sAthe uddaghoSaNuM karI ke, ahIM je keI deva ke dAnava hoya te A pramANe tamAre Adara ane praNAma karavAmAM tatpara banelA saghaLA lake upara kRpA karIne te pramANe kare ke jethI piLo ughaDe ane manuSya-pazuo vagerene samudAya svecchA mujaba pharI zake. tethI AkAzamaMDalamAM rahelI zAsanadevIe nagaranI upara rahIne kahyuM je kaI mahAsatI calaNImAM rAkheluM pANI daravAjAo upara traNavAra chAMTaze te poLa ughaDI jaze. tethI badhAya mANasoe potapitAnI patnI pAse A kAma karAvyuM. paNa keInI cAlamAM pANI rahyuM nahi. tethI tyAM kolAhalamAM ghaNI strIo vyAkuLa banI gaI tyAre subhadrAe sasarA vagere mANasane kahyuMH je tamArI rajA hoya to huM paNa mArI parIkSA karuM. tethI sAsu ane naNaMda vageree kahyuMH muMgI rahe, tAruM mahAsatIpaNuM joI lIdhuM che. buddhadAse kahyuM: zo doSa che? jo nahi ughADe te paNa bIjI strIonI samAna thaze. pachI patinI anujJAthI subhadrAe traNa vAra namaskAra mahAmaMtra gaNIne cAlIne hAthamAM rAkhIne temAM pANI nAkhyuM. pANI cAlImAM rahyuM. tethI nagarInA sarva lekethI parivarelI te parama AnaMdathI bharelA svapatinI sAthe AgaLa vAgI rahelA aneka gaMbhIra vAjiMtrothI sahita pUrva dizAnI piLamAM AvI. A vakhate asaMbhavita jalathI paripUrNa cAlaNa mahAsatInA hAthamAM Ine rAjA svayaM Ubhe thaye, sAme Avya, aMjali jaDI bolyAH he mahAsatI ? Ave, Ave. poLa ughADIne A lokane baMdhanathI mukta kare. subhadrAe namaskAra
Page #242
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 225 maMtra gaNIne cAlaNInuM pANI traNa vAra daravAjA upara chAMTIne turata ja cItkAra avAjathI dizAonA madhya bhAgAne baherA banAvI denArA daravAjAne ughADI nAkhyA. kautukathI tyAM AvelA siddha, gAMdha vagere aneka lAkoe tenA upara pAMca vaSa~nAM puSpAnI vRSTi karI. AkAzanA cAkamAM rahelA devasamUhe udghoSaNA karI ke, ahA ! mahAsatInuM zIlamAhAtmya! te jainazAsana jaya pAmeA ke jemAM rahelI abaLAonuM paNa caritra A pramANe sura, asura ane manuSyeAnA samUhane Azcayukta kare che. rAjA ane nagarInA badhA leAkeA AnaMda pAmyA. rAjAe vicAryuM': huM' badhI rIte dhanya chuM ke jenI nagarImAM AvI mahAsatIe che. khuza thayelA rAjA subhadrAne sarva aMgAnAM AbhUSaNeA ane vastra ApIne dakSiNadizAnI peALamAM laI gayA. tene ughADIne pazcimanI peALane ughADI. pachI rAjA tene uttaranI peALamAM laI gayA. tyAM "mArA jevI bIjI mahAsatI je hAya te Ane ughADaze." ema kahIne UbhI rahI. Aje paNa caMpAnagarImAM uttaranI pALa te ja pramANe baMdha rahelI che evI leAkeAkti che. pachI te jinamadire gaI. nagaranA lAkasamUha ane rAjA tenI pAchaLa cAlI rahyo hatA, svajana ane rijana vagere tenI prazaMsA karI rahyA hatA, bhATacAraNA vagere tenI stuti karI rahyA hatA, nArIleAka maMgala gItA gAI rahyo hatA, A rIte te jinamaMdire gaI. tyAM bhAvapUrvaka jinabiMbanI pUjA karI. pachI gurunI pAse gaI, dvAdazAvata` vaMdanathI temanI vinayarUpa sevA karI. pachI tyAMja samasta saMghane vaMdana karyuM. pachI garIba vagerene mahAdAna ApatI ane sthAne sthAne A jinazAsananA prabhAva che evI prasiddhi karatI karatI peAtAnA ghare AvI. ha ane saMtASane pAmelA rAjA vagere leAkeA tenA caraNuyugalane namIne peAtAnA sthAnAmAM gayA. paNa sAsu ane naNuM vagerenA mukha upara zAhInA sUcaDA ja pheravyA, arthAt emanu` mADhuM paDI gayuM. tenA patie paNa AvIne kahyuM; deva ane manuSyAthI ArAdhya he mahAsatI ! asahiSNu leAkeAnAM vacanAthI meM tArA je parAbhava karyAM te badhAnI tuM kSamA kara. tArAmAM jevA nirmalazIlathI yukta samyaktva guNa che tevA anya nAMrIlAkamAM kayAMthI heAya ? tuM sAce ja subhadrA=sArA kalyANavALI che. suvizuddha zIlathI zeAbhatI huM subhadrA ! teM kevala zAsananI ja unnati karI che ema nathI, teM mane paNa dharmamAM sthira karyA che. buddhadAse A pramANe kahyuM eTale subhadrAe kahyuM; he nAtha ! mArA pitAe je kahyuM hatu tene yAda karA, caMcala hRdayavALA na khaneA. leAkeAthI sArI rIte sevA karavA ceAgya ane dharma mAM tatpara subhadrAe A pramANe patinA cittane sthira karIne peAtAnA patinI 1. pravAr zabdanA para parAthI Avela vAkaca, kahevata, leAkeAmAM prasiddha leAkavAda vagere arthA che. paNa te arthI ahIM ghaTI zakatA nathI, sAthI me` pravAr zabdanA samUha a karyo che. khInne ghaTI zake te ghaTADavA, 29
Page #243
--------------------------------------------------------------------------
________________ 226 zrAvakanAM bAra vrata yAne sAthe (varSo sudhI) uttama bhogone bhegavyA. te paralokamAM svargamAM gaI. svargamAM divya devatraddhi anubhavIne te paraMparAe mokSamAM jaze. A pramANe subhadrAnuM dRSTAMta pUrNa thayuM. have sItAnI kathAno avasara che. te kathA vistArathI padmacaritra vagere graMthomAMthI ja jANI levI. sthAna zUnya na rahe e mATe prastutamAM upayogI kAMIka lakhavAmAM Ave che - sItAnuM dRSTAMta ayodhyA rAjadhAnImAM dazaratha rAjAne dIkSA levAnI bhAvanA thaI. AthI dazaratharAjAe pUrve ApelA be varadAnanI kaikeyIe atyAre mAgaNI karI. kaikeyIe eka varadAnathI bharatane rAjya ApavAnI ane bIjA varadAnathI sItA sAthe rAma ane lakSamaNa cAra varSa sudhI vanavAsa bhogave e mAgaNI karI. kaikeyInA A vacanathI laghuputra bharatane rAjya ApavAnI IcchAvALA dazaratha rAjAe lakSmaNa ane sItA sahita rAmane vanamAM mokalyA. vanamAM ekavAra svecchAthI Ama tema pharatA lakSamaNe vAMsanI jhADImAM AkAzamAM laTakatuM kha joyuM. khane laIne tenI tINatAnI parIkSA karavA te khadgathI vAMsanI jhADImAM prahAra karyo. enAthI ekaso vIsa vAMsanI jhADImAM rahelAM eka puruSanuM mastaka chedAI gayuM. A puruSa sUryahAsa nAmanA khanI vidyA sAdhavA mATe pravRtta thayele kharadUSaNa vidyAdharane zaMbUka nAmane rAjaputra hatA. zaMbUkanI mAtA ane rAvaNanI bahena caMdranA vidyA sAdhatA mArA putrane bAra varSa thaI gayA che, ethI te vidyA lagabhaga siddha thaI gaI haze, tethI tene cagya pANI-bhajana vagere kAMI paNa laIne tenI pAse jAuM ema vicArIne bhojana vagere laIne te sthAne AvI. bhUmi upara paDeluM zaMbUkanuM mastaka joyuM. hA! mArA putranI AvI avasthA koNe karI ema vicAratI kSaNavAra mUcha pAmI. cetanA AvI eTale ghaNA prakArane vilApa karIne jeNe mArA putranI AvI avasthA karI tene ahIM paribhramaNa karatI huM je jouM to tenA mAMsathI yamane bali ApuM ema bolatI AkAzamAM uDI. sItAthI yukta rAma-lakSamaNane joyA. temanuM rUpa joIne tenuM citta temanA pratye AkarSAyuM, AthI te putrazokane bhUlI gaI. vidyAnA baLe divyakanyAnuM rUpa karIne temanI pAse AvI. aneka prakAre khuzAmata karIne tamArA bemAMthI keI eka mane paraNe ema 1. TIkAmAM A kathA atyaMta saMkSepamAM lakhI che. gujarAtImAM teTalA saMkSepathI na lakhI zakAya. mATe saMbaMdha jaLavAI rahe ane vAMcanArane kaMIka khUTatuM na jaNAya e mATe anuvAdamAM kyAMka kyAMka bIjA graMthanA AdhAre kaMIka vizeSa lakhyuM che. . 2. A vigata yogazAstranA AdhAre lakhI che. bIjA graMthamAM eka varadAnane ulekha jevA maLe che, tathA dazaratha rAmane vanamAM ekalatA nathI, kiMtu zrIrAma rachAthI jAya che e ullekha jovA maLe che.
Page #244
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 227 vAraMvAra prArthanA karI. zrIrAma ane lakSamaNajIe mAtA-pitAe nahi ApelI kanyAne ame IcchatA nathI ema kahIne tene svIkAra na karyo. AthI te te be upara gADhaSa pAmI. dInamukhavALI te temanA daSTimArgamAMthI te ja pramANe (=AkAzamAM uDIne) dUra thaI pachI zarIramAM bagala, chAtI, stana vagere bhAgomAM nathI ujharaDA karIne retI retI pitAnA pati pAse gaI. patine kahyuM: pApakArya karanArA ane eka strInI sAthe jaMgalamAM rahelA keI be puruSoe mArA putrane mArIne lagabhaga siddha thayeluM sUrya hAsa khaDjharatna laI lIdhuM, ane mane ekalI raDatI joIne huM IcchatI na hovA chatAM mane baLAtkAre potAnA khoLAmAM besADIne aneka prakAranA kAmavALAM vacanathI mArI pAse (bheganI) mAgaNI karI. te paNa meM temane IcchA nahi eTale temaNe deza nathI jakhama karIne mArI AvI avasthA karI. tethI gusse thayelA kharadUSaNe rAvaNa pAse DUta makA, ane pote sainya-vAhana laIne rAma-lakSamaNane mAravA mATe daMDakAraNyamAM AvyuM. AkAzathI te sainyane AvatuM joIne bhaya pAmelI sItAe rAma-lakSamaNane kahyuM. he lakSamaNa ! te kanyAe UbhuM kareluM A vikarAla saMkaTa che ema bolatA zrIrAme ghAtaka dhanuSya upara vikarAla daSTi karI. zrIlakSmaNe kahyuM he baMdhu! AnI sAthe Apane laDAIne prayatna karavAnI zI jarUra che? Apa ahIM sItAnuM rakSaNa karatA raho. huM ja ApanI kRpAthI tene jItIne AvuM chuM. paNa huM ghaNuM vairIothI gherAI jAuM ane ethI siMhanAda karuM to Ape jaladI AvavuM. A pramANe kahIne zrIlakSmaNakumAra gayA. ghAtaka dhanuSa upara bANa caDAvIne lakSamaNe tenI sAthe yuddha karavA mAMDyuM. A daramiyAna kharadUSaNe mokalelA dUtathI utsAhita thaIne puSpaka vimAnamAM besIne AvatA rAvaNe bhavitavyatA vaza sItAne joI. tene sItAjI upara anurAga thaye. rAma hoya tyAM sudhI sItAjInuM haraNa karI zakAze nahi ema vicArIne rAvaNe avelekanI nAmanI vidyAnuM maraNa karyuM. avalokanI vidyAe rAma-lakSamaNa vacce thayela siMhanAdano saMketa jaNAvyo. AthI rAvaNe zrIrAmane bhrama pamADavA mATe siMhanAda karyo. siMhanAdanA zravaNathI zrI rAmane atizaya dha AvyuM. zrIrAme sItAjIne kahyuM: he suMdarI ! jyAM sudhI huM zatrunA sainyane harAvIne ahIM na AvuM tyAM sudhI tamAre ahIM ja rahevuM, jaTAyu pakSI tamane sahAya karaze. sItAjIne tyAM rAkhIne zrIrAma lakSmaNa tarapha cAlyA. rAvaNe rAmane gayelA jANIne jaladI AvIne karuNasvare rudana karatA sItAjIne puSpaka vimAnamAM besADavA. pachI AkAzamArge AgaLa cAlyo. sItAjI te vilApa karavA lAgyA. te A pramANe - he rAma! A keIka puruSathI apaharaNa karAtI mAruM rakSaNa kare, rakSaNa karo. he lakSmaNa ! tuM jaladI Ava, jaladI Ava. mane dUra laI jaze pachI tuM Avaze te paNa zuM karI zakIza? he jaTAyu ! AnAthI laI javAtI mArI tuM upekSA kema kare che? zatrune jItavA mATe jatA svAmIe tuM mane sahAyaka che ema jaNAvyuM che. A pramANe
Page #245
--------------------------------------------------------------------------
________________ 228 - zrAvakanAM bAra vata yAne vilApa karatA sItAjIne rAvaNa keTalAka pradeza sudhI laI gaye eTale jaTAyupakSI uThIne=uDIne cAMcanA gADha prahArathI rAvaNane haNavA lAgyo. gusse thayelA rAvaNe caMdrahAsa khaDjhanA prahArathI tenI be pAMkhe kApIne ene pRthvI upara pADI dIdhuM. pote sItAjIne laIne puSpaka vimAnathI laMkApurImAM gaye. A tarapha zrIrAma lakSamaNa pAse gayA eTale zrI lakSamaNe kahyuMH sItAjIne ekalI mUkIne kema AvyA? zrIrAme kahyuM: tAro siMhanAda sAMbhaLIne tane sahAya karavA Avyo chuM. zrIlakSamaNe kahyuM hA baMdhu ! tame kaIkathI chetarAyA che. cokkasa sItAjInuM apaharaNa thayuM. tethI jaladI pAchA jAo. lakSamaNe A pramANe kahyuM eTale zrIrAma pAchA vaLIne tyAM gayA te te sthAna sItAjIthI zUnya joyuM. keTalAka pagalA AgaLa jaIne jaTAyune kaMThe prANa AvI gayA hatA evI hAlatamAM joyo. A joIne zrIrAme vicAryuM ke cakkasa amAre kaI vairI Ane haNIne sItAjIne laI gayo che. pachI jaTAyune namaskAra maMtra saMbhaLAvIne paccakhANa ApavApUrvaka nircAmaNuM (=aMtima ArAdhanA) karAvI. pachI zrI sItAne zodhavA lAgyA. zrIrAme saMbhaLAvelA namaskAra maMtra vagerenA prabhAvathI jaTAyu trIjA devalekamAM mukhya deva thayA. zrIrAme prayatnapUrvaka sItAjInI zodha karI, chatAM sItAjIne na joI. AthI zrIrAma kSaNavAra mUchita thaI gayA, kSaNavAra vilApa karyo, kSaNavAra vicAra karyo, kSaNavAra vanadevatAne Thapake A. eTalAmAM zrI lakSamaNa kharadUSaNane mArIne sahAya karanAra virAdhanI sAthe tyAM AvyA. unmattanI jema Amatema pharatA zrIrAmane joyA. zrI lakSamaNe kahyuM bhAI! Apa bIjA lokonI jema AvI ceSTA kema karavA lAgyA che? Apa strI jana ucita zAkane choDIne egya kArya karanArA bano. zrI lakSamaNunA vacanathI AzvAsana pAmelA zrIrAmane zoka thoDo ocho thayo. zrIrAme virAdhanA mukha sAme joIne pUchayuM: A koNa che? zrI lakSmaNe kahyuM: he baMdhu ! A caMdrodara vidyAdharane virAdha nAmano putra che. kharaSaNanI sAthe yuddhanA prayatnamAM mane sahAya karavA mATe Avyo che. kharadUSaNa haNAyo ane tenuM sainya hata-prahata karAyuM eTale atizaya bhaktivALe A ApanA darzana mATe mArI sAthe AvyA che. pachI zrIrAme jaTAyumaraNanI ane sItAjInA apaharaNanI bInA jaNAvI. pachI virAdhe zrI lakSamaNane kahyuMH mane ja Adeza Apo, jethI huM zrI sItAjInA samAcAra meLavuM. paNa hamaNuM kharadUSaNane vinAza karyo hovAthI tenI rAjadhAnI pAtALa laMkApurImAM rahevAya to sAruM thAya. tethI hamaNAM tyAM jaIe. pachI badhA AkAzathI pAtALalaMkAmAM gayA. te nagarI svAdhIna karI. trAsI gayelA tenA adhipati kharadUSaNano suMdaranAmano putra rAvaNanI pAse gayo. A tarapha kikiMdhI nAmanA nagaramAM sAhasagati nAmano eka vidyAdhara (sugrIvanI gerahAjarImAM) sugrIvanuM rUpa dhAraNa karIne sugrIvanI patnI tArAne Icchato hato. sAce
Page #246
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 229 sugrIva koNa ane banAvaTI sugrIva koNa e jANI na zakavAthI tArAe maMtrimaMDalane A vigata jaNAvI. maMtrIoe baMnene kikiMdhinagaranI bahAra rAkhyA. sAce sugrIva yuddhathI tene jItI zakato nathI. tethI sAce sugrIva kharadUSaNanuM mRtyu vagere samAcAra kyAMkathI jANIne potAnA maMtrI jaMbavaMtanI sAthe zrIrAmanI pAse AvyA. tyAM sugrIve pratijJA karI ke, je Apa mArI patnI tArAne banAvaTI sugrIvathI choDAvo te ApanI priyA sItAnA samAcAra huM sAta divasamAM lAvuM. je huM A na karuM to mAre javAlAonA -samUhathI kaSTapUrvaka joI zakAya tevA agnimAM praveza karavo. A sAMbhaLIne zrIrAme ema thAo ema kahyuM. pachI lakSamaNanI sAthe kiMkithipuramAM jaIne sAhasagatinI sAthe sugrIvanuM yuddha karAvyuM. laDatA te bemAM keNa sAhasagati che ane keNa sugrIva che e bheda zrIrAma jANI zakyA nahi. tethI rAmanA dekhatAM ja sAhasagatie kaI paNa rIte sugrIvane kAMtirahita banAvI dIdho. tethI bhraSTa thayelo te zrIrAmanI pAse Avye zrIrAme bIjIvAra baMnenuM yuddha karAvIne asatya sugrIvanI sugrIvanuM rUpa dhAraNa karavAmAM kAraNabhUta vaitAlinI vidyAne vAvata nAmanA dhanuSanA TaMkArathI trAsa pamADyo. e vidyA dUra thatAM svAbhAvika rUpamAM rahelA sAhasagatine bANathI vIMdhIne mArI nAkhe. jema AdezInA sthAne Adeza Ave, tema sAhasagatinA sthAne sugrIvane besADyo. tyArapachI zrIrAma svasthAne gayA. sugrIve pitAnuM kArya thaI jatAM aMtaHpuramAM praveza karyo. pachI bhegasukhamAM Asakta cittavALA teNe zrIrAmane upakAra bhUlIne sItAnA samAcAra meLavavAno prayatna na karyo. ekavAra zrI lakSmaNe AvIne tene kaThoravacanothI Thapako Apyo. AthI tenuM moTuM paDI gayuM. pachI teNe cAre bAju sItAjInI zodha karavA mAMDI. kaMbUdvIpamAM prahArathI vihaLa banelo ratnajI vidyAdhara sugrIvane maLyo. sugrIvane tenI pAsethI sItAjInA keTalAka samAcAra maLyA. AthI sugrIva ratnajInI sAthe zrIrAmanI pAse Avyo ane zrIrAmane ratnajaDI dekhADyo. pachI sugrIve kahyuM: A ratnajI suMdarapurane svAmI che, te sItAjInA samAcAra jANo hovAthI huM tene pUjya rAmanI pAse lAvyo chuM. tethI deva tene pUche, arthAt Apa tene pUcho. tethI zrIrAme harSapUrvaka tene bolAvIne kahyuM sItAnuM vRttAMta kahe. teNe kahyuM sAMbhaLe, lavaNasamudranA uparanA bhAgamAM rahelA AkAzanA mArge rAvaNathI laI javAtA ane vividha prakAranA vilApAne karatA sItAjIne meM joyAM. ApanuM nAma levApUrvaka karAtA pralApothI meM temane oLakhyA. rAvaNanI sAthe yuddhano svIkAra karIne huM sItAjIne choDAvavA lAgyuM. paNa rAvaNe mArI vidyAo harI lIdhI. bIje vRttAMta huM jANato nathI. zrIrAme kahyuM: AnAthI pachIne vRttAMta huM ja jANI laIza. paNa tame jya 1. jemake-vAta jarachati e sthaLe ja ne 6 Adeza thAya che. ahIM AdezI che ane TU Adeza che. AthI ta AdezInA sthAne 6 Adeza Ave che.
Page #247
--------------------------------------------------------------------------
________________ 230 zrAvakanAM bAra vrata yAne. kayAMya rAvaNa hoya tyAM mane laI jAo. tethI jaMbavate kahyuM. je ema che te pahelAM amane khAtarI thAya e mATe kaTizilAne upADe. kAraNa ke pUrve viziSTajJAnI anaMtavirya nAmanA sAdhue kahyuM hatuM ke je keTizilAne upADaze te rAvaNane haNaze. tethI lakSmaNe kahyuM mane keTizilA batAva. pachI zrI lakSamaNane keTizilA batAvI. zrI lamaNe ghUMTaNa sudhI tene upADI. deva vageree ghoSaNA karI ke AThamA vAsudeva jaya pAme che, jaya pAme che. pachI badhA kiMkiMdhipura gayA. zuM karavuM teno nirNaya karIne zrIpuranagarathI hanumAnane bolAvyA. pachI zrIrAmane kahyuM: he svAmI! sItAnA samAcAra meLavavA mATe Ane laMkApurI mokale. pachI zrIrAme sItAjIne khAtarI thAya e mATe potAnI vIMTI ApIne hanumAnane mekalyo. mArgamAM ja aneka vRttAne karato hanumAna kramazaH parivAra sahita. laMkApurI Avyo. nagarInI bahAra sAlI nAmanI aMgArakanI mAtAe vidyAthI kile karyo hato. akhkhalita baLavALA hanumAne lAta mArIne te kilo pADI nAkhyA. yuddha mATe taiyAra thayelI sAlIne tenA mukhathI AbhI AkhA zarIranA be bhAga karIne mArI nAkhI. yuddhamAM tenA pati vA mukhanuM mastaka chedI nAkhyuM. pachI teNe laMkAnagarImAM praveza karyo. pachI pahelAM bibhISaNanA ghare gayo. bibhISaNanA moDhe rAvaNane kahevaDAvyuM ke- sItAjIne choDI de, anyathA rAmathI tuM bacavAno nathI. pachI hanumAna rAvaNanA udyAnamAM gaye. tyAM viSavelaDIethI mahAna auSadhinI jema, rAvaNe rAkhelI trijaTA vagere rAkSasIothI gherAyelA sItAjIne je. temane praNAma karIne rAmanAmathI aMkita mudrikAratna ApyuM. pachI raDatA sItAjIne priya saMdezAo vaDe ghaNA kaSTathI zAMta rAkhyA. pachI pUrNa pratijJAvALA sItAjIne keIka rIte bhajana karAvIne kahyuM he mahAsatI ! Ave, hamaNAM Apane mArA skaMdha upara besADIne zrIrAma pAse laI jAuM. sItAjIe kahyuM: he vatsa ! huM parapuruSanA zarIrane sparza paNa IcchatI nathI to pachI skaMdha upara besavAnI vAta ja kyAM rahI? tethI tuM jaladI jA. vaLI rAvaNa tane ahIM Avelo jANaze to bIjuM paNuM kAMIka vidana karaze. tethI mArA patine khAtarI thAya e mATe A cUDAmaNi laIne A sthAnathI jaladI jato rahe. tethI cUDAmaNi laIne ane sItAjInA saMdezAo sAMbhaLIne tyAMthI uThIne rAvaNanA parva nAmanA mukhya udyAnamAM gaye. A daramiyAna bibhISaNe rAvaNane vinaMti karI ke, he bhAI! A parastrI sItAjIne cheDI de, parastrIonA saMgrahathI rAjAonA prabhAvanI jarA ya vRddhi thatI nathI, kevaLa apayaza rUpa kalaMka ja cUMTe che. vaLI ahIM pavanaMjayane putra hanumAna Avela che. 1. jemake- rastAmAM maheMdrapura AvatAM pitAnA nAnA ane mAmA sAthe yuddha karyuM, dAvAnala zAMta karIne be muni tathA traNa kanyAonuM rakSaNa karyuM vagere.
Page #248
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 231 teNe A pramANe kahevaDAvyuM che ema kahIne hanumAne kahelI vigata kahevA lAge. eTalAmAM maMdodarIe tyAM AvIne hanumAnano vRttAMta kahyuM. pachI gusse thayelA rAvaNe tene haNavA mATe pitAnuM sainya mokalyuM. rAvaNanA sainyane AvatuM joIne hanumAne tene haNavA mATe udyAnanAM vRkSone ukheDI nAkhyAM, ane rAkSasasainyane vRkSonA prahArathI viThThala banAvI dIdhuM. pachI poLanA daravAjAone bhAMgata, killAnI aTArIne nAza karato, sthAne sthAne rahelA aneka prakAranA rAkSasasubhaTone trAsa pamADato ane AkhIya nagarIne upadrava karate hanumAna rAvaNanI sabhAbhUmimAM AvyuM. tene joIne rAvaNe potAnA subhaTane kahyuM re re! A adhama vAnarane mAre. tethI tenA putra idrajita ane meghavAhana hanumAnane mAravA lAgyA. hastalAghavathI chala karIne keI paNa rIte tene nAgapAzathI bAMdhI lAvIne potAnA pitAne seM. rAvaNe AjJA karI ke, Ane A pramANe baMdhAyela ja saMpUrNa nagarImAM eka gharathI bIjA ghare pheravIne mazAnabhUmimAM mArI nAkho hanumAne kahyuMH zuM huM tArA putrothI baMdhAyo chuM? jethI te A pramANe Adeza kare che. kAraNa ke tArA pitA paNa mane bAMdhavA samartha nathI te pachI A tArA putro mane kyAMthI bAMdhI zake? kevala tArI parIkSA mATe ja huM jAte ja baMdhA chuM. kaThora vacanathI meM tArI parIkSA karI lIdhI. have tuM mane AkAzamAge jAte je. ema kahete hanumAna taDataDa evA meTA avAja sAthe nAgapAzane teDIne tamAlapatranA jevA zyAma gaganatalamAM uDaDyo. paganA atyaMta gADha prahArathI hajAro staMbhothI yukta ane vicitra maNivALA bhUmitalathI ramaNIya rAvaNanA bhavanane bhAMgI nAkhyuM. rAkSasasamUhanA dekhatA ja saMpUrNa nagarI atyaMta kaMpAvIne pADI nAkhI. kSaNavAramAM adRzya thaIne hanumAna parivAra sahita kiMkidhipuramAM AvyA. tyAM sugrIva AdarapUrvaka uThIne tene bheTI paDyo, ane potAnI sAthe rAmanI pAse laI gayo. hanumAna zrIrAmane praNAma karIne zrIrAme batAvelA Asana upara beThA. pachI cUDAmaNi ApIne sItAjIno saMpUrNa vRttAMta ane rAvaNa vagerenI ceSTA jaNAvI. A sAMbhaLIne lakSamaNasahita zrIrAma sugrIva vagerenI saMmatithI turata hanumAna, nala vagerenI vAnarasenA sAthe laMkApurI tarapha cAlyA. kSaNavAramAM velaMdhara parvatanA zikhara upara rahela velaMdhara nagaramAM AvyA. tyAM samudrarAjAne jItIne tene ja AgaLa karIne laMkAnI najIka trikUTa parvatanA zikhara upara rahelA haMsa dvIpamAM AvyA. tyAM haMsaratha rAjAne yuddhamAM jItIne sainya-vAhana sahita tyAM ja rahyA. zrIrAmane haMsakIpamAM rahelA jANIne rAvaNe yuddha mATe rAkSasasainyanI sAthe laMkApurIthI prayANa karyuM. A daramiyAna nItinA pakSapAtI bibhISaNe rAvaNane pagamAM paDIne kahyuM: kulakIrtine nAza karanArA kepane choDa, kulakIrtine vadhAranAra dharmano svIkAra kara, prasanna thA, (jethI) baMdhu sahita ame jIvIe, sItA rAmane ApI de. A sAMbhaLIne indrajite kahyuMH he bibhISaNa kAkA ! tame zatrupakSanuM samarthana kare che. bibhISaNe kahyuM evuM na
Page #249
--------------------------------------------------------------------------
________________ 232 zrAvakanAM bAra vrate yAne. bola. mahApuruSoe nItine ja AgaLa karavI joIe. A sAMbhaLIne rAvaNa caMdrahAsakhaDaga kheMcIne bibhISaNane mAravA lAgyA. bibhISaNa paNa rAvaNanI A pravRttine sahana na karI zakavAthI eka staMbha upADIne rAvaNane haNavA pravRtta thayA. tethI iMdrajita ane kuMbhakarNa vageree ghaNA kaSTathI te baMnene pakaDI lIdhA ane potapotAnA sthAne mokalI dIdhA. pachI bibhISaNa abhimAnathI laMkApurImAMthI nIkaLIne rAmanI pAse gaye. zrIrAme sanmAnapUrvaka tene rAkhe. pachI ATha divasa sudhI te kapamAM bhAmaMDala vagerenuM sarva sainya ekaThuM karIne sugrIva, bhAmaMDala ane hanumAna vagerenA sainyathI parivarelA zrIrAma lakSamaNanI sAthe vijayayAtrA mATe prazasta muhUrtamAM laMkA tarapha cAlyA. rAmane AvatA jANIne rAvaNane paNa yuddhamAM javAno ekadama utsAha thayo. AthI potAnA sainyathI sahita te laMkApurImAMthI nIkaLyo. ardhA raste moTI yuddharacanA karIne baMne sainyanuM yuddha thayuM. temAM pannagavidyAthI nAgapAzavaDe meghavAhane bhAmaMDalane, iMdrajite sugrIvane ane kuMbhakarNa hanumAnane bAMdhI lIdhe. temane choDAvavA mATe zrIrAme lakSamaNane kahyuM sucanadevanuM smaraNa kara. tethI lakSamaNe sucanadevanuM smaraNa karyuM. smaraNa karatAM ja sucanadeve AvIne lakSmaNane siMhanAdavidyA, gAruDavidyA ane vidhruvadana nAmanI gadA ApI, zrIrAmane divyahaLa ane divyakuzala e be zastra ApyA, temane baMnene divyazathI paripUrNa be ratha ApyA, yuddhamAM vijayanA hetu evA pAvana, vAruNa ane Agneya zo ApyAM. pachI temanI anumatithI deva svasthAne gaye. rAma ane lakSmaNa deve ApelA te be ratha upara ja ArUDha thaIne yuddhabhUmimAM AvyA. lakSamaNanA gAruDavidyAthI yukta gADarathane joIne idrajita vageree sugrIva vagerenI upara mUkelI pannagavidyA nAzI gaI chUTA thayelA teo zrIrAmanI chAvaNImAM AvyA. pharI sugrIva vagere aneka prakAre bhayaMkara mahAyuddha zarU karyuM. temAM temaNe meghavAhana vagere keTalAka rAkSasa subhaTeno parAbhava karyo ane keTalAka subhaTane vinAza karyo. pachI rAvaNanuM bibhISaNanI sAthe mahAyuddha zarU thayuM. temAM rAvaNe sugrIvanA vadha mATe amegha vijayA zakti phekI. sugrIvane bacAvavA zrI. lakSamaNe vacce paDIne te zaktine pakaDI lIdhI. te zakti amegha (=niSphaLa na jAya tevuM) zastra che. AthI te zaktie zrI lakSmaNanI chAtImAM praveza karyo. zaktinA prahAranI gADha vedanAthI lakSamaNanuM zarIra vihaLa banI gayuM. AthI zrIlakSamaNa pRthvI para paDI gayA. rAvaNe pitAnA baMdhu upara zaktine prahAra karyo e joIne zrIrAma atyaMta gusse thaIne rAvaNanI sAthe yuddha karavA lAgyA. temAM zrIrAme niraMtara bANasamUhanI vRSTithI rAvaNanA rathane bhAMgIne rAvaNane astra ane ratha vinAne banAvI dIdho. AthI rAvaNa nAzIne laMkAmAM jato rahyo. 1. haLa ane muzala e be baLadevanA mukhya zastra che.
Page #250
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 233 zrI lakSamaNane mUchita joIne zrIrAmane zaka thaye, ethI zrIrAma kSaNavAra mUcha pAmyA, kSaNavAra pralApa karyo, kSaNavAra vyAkulatAno anubhava karyo. te ja rIte eka vidyAdhare AvIne zrIrAmane kahyuM je zrI lakSamaNane jIvatA karavA hoya te jaladI koIne paNa sAketapura mekalIne bhAratanA mAmA droNamegha rAjAnI putrI vizalyAnA snAnajaLane maMgAvIne tenuM zrI lakSamaNa upara sicana kare. jethI zrI lakSamaNa tarata ja upadrava rahita banI jAya. tethI zrIrAme turata ja bhAmaMDala vagerenI sAthe hanumAnane tyAM mokalya. hanumAne bharata rAjAnI pAse jaIne tene te vRttAMta saMkSepathI kahyo. pachI tenI sAthe ja droNameghanA ghare gaye. pitAnI pAsethI vizalyAne laIne, hajAra kanyAothI parivarelI tene bhAmaMDalanA vimAnamAM besADIne jaladI laI AvyuM. tenA hAthano sparza thatAM kSaNavAramAM zrI lakSamaNa zalyarahita banI gayA. pachI vizalpAe potAnA hAthe temanAM zarIre gozIrSa caMdananuM vilepana karyuM. AthI tatkALa ja traNa rujhAI gayuM ane lakSamaNa jANe sUIne jAgyA hoya tema uThayA. zrIrAma harSathI temane bheTayA. pachI tyAM ja mahAna ADaMbarathI vizalyA zrI lakSamaNane paraNAvI. lakSamaNa sajIvana thayA evA samAcAra carapuruSathI jANIne rAvaNanuM citta vihala banI gayuM. maMtrIoe sItAjIne seMpI devA rAvaNane kahyuM, paNa teNe mAnyuM nahi. pachI teNe bahurUpI vidyA sAdhI. pachI trijaTAnI sAthe rahelI maMderIe rokavA chatAM ane apazakunoe niSedha karavA chatAM rAvaNa pharI yuddha karavA rAmanA sainyanI pAse AvyuM. zrIrAma paNa sugrIva, bhAmaMDala Adi sainya ane zrIlakSamaNanI sAthe sAme AvyA. pharI baMne sainyanuM mahAyuddha thayuM. zrIlakSamaNe niraMtara bANuvarSA karIne badhI bAjuthI rAvaNane gherI lIdho. AthI rAvaNe bahurUpI vidyAnuM smaraNa karIne aneka rUpo karavA mAMDyA. zrIlakSamaNa e badhAM rUpone khaMDita karI nAkhatA hatA. AthI atyaMta duHkhI thayelA rAvaNe lakSamaNanA vadha mATe cakaratna mUkayuM. dethI adhiSThita te caka zrI lakSamaNane traNa pradakSiNA karIne temanA jamaNe hAthamAM AvIne rahyuM. gusse thayelA zrI lakSmaNe te ja caka rAvaNanI sAme pheMkIne tenuM mastaka chedI nAkhyuM. A vakhate rAkSasasainya game te dizAmAM nAsavA lAgyuM. A joIne sugrIva ane bibhISaNe tame bhaya na pAme, tamArA mATe zrIrAma ane lakSamaNa zaraNabhUta che ema kahIne sainyane nAsI jatuM aTakAvyuM. pachI zrIrAma-lakSamaNe laMkApurImAM praveza karyo. puSpagirinA zikhara upara AvelA pavanAmanA udyAnamAM rahelA sItAjIne joIne parama AnaMdathI pUrNa banI gayA. tyAM thoDIvAra rahIne rAvaNanA bhavanamAM gayA. tyAM rAkSasa lokonuM sanmAna karyuM, ane temane yathAyogya sthAne sthApyA. pachI pUrve paraNavAne kabUla karelI sihodara vagere rAjAnI kanyAone rAmanI AjJAthI vidyAre tyAM lAvyA ane potapotAnI pratijJA pramANe zrIrAma-lakSamaNa te 30
Page #251
--------------------------------------------------------------------------
________________ 234 zrAvakanAM bAra vate cAne aneka rAjaputrIone paraNyA. sItA ane vizalyA vagere potapotAnA aMtaHpuranI sAthe vividha sukhane anubhavatA zrIrAma-lakSamaNe cha mahinA pasAra karyA. A daramiyAna ghaNA samayathI thayelA putraviyegathI saMtapta banelI aparAjitA ane sumitrAe nAradane putravirahanuM potAnuM duHkha jaNAvIne adhyAthI laMkApurI mokalyA. nArade laMkApurI AvIne zrIrAmalakSamaNane mAtAne vRttAMta jaNAvyuM. AthI ghaNuM vidyAdhara sainikethI anusaratA ane sItA-vizalyA vagere potapotAnA aMtaHpurathI yukta zrIrAma-lakSamaNa bibhaSaNa ane sugrIva vagerenI sAthe puSpaka vimAnamAM besIne ayodhyA AvyA. temanuM Agamana jANIne bharatarAjA temanI sAme gayA. paraspara milana thatAM atizaya bhAvathI AliMgana vagere sneha kArya karIne parama AnaMdathI pUrNa badhAe nagarImAM praveza karyo. aparAjitA ane sumitrA vagere mAtAo AnaMda pAmI. bharatarAjAe atyaMta harSa pAmIne mahAna vardhanaka (=vadhAmaNune mahotsava) karAvyuM. pachI keTalAka divasa rahIne, zrIrAma-lamaNane rAjya sepIne, bharatarAjAe aneka sAmaMtanI sAthe dezabhUSaNa kevalInI pAse dIkSA lIdhI. niraticAra cAritra pALIne mekSamAM gayA. A tarapha bhAratanI dIkSA pachI turata ja vidyAdharo vagere lokoe rAjyAbhiSeka mATe zrIrAmane vinaMti karI. zrIrAme lakSamaNane batAvyA, arthAt A lakSamaNa vAsudeva hovAthI temane abhiSeka kare ema kahyuM. tema thAo ema zrIrAmanA vacanane svIkArIne zrIrAma sahita vidyAdhara vagere lokee mahAna ADaMbarathI lamaNakumAra rAjyAbhiSeka karyo. zrIlakSamaNajI nArAyaNa nAmanA AThamA vAsudeva thayA. vizalyA temanI mukhya mahAdevI (=paTTarANI) thaI tyArabAda badhAe ja zrIrAmane abhiSeka karyo. zrIrAma patra nAmanA AThamA baladeva thayA. sItAjI temanA mukhya mahAdevI thayA. A pramANe rAjyAbhiSeka thaI gayA pachI rAjasamudAyathI parivarelA ane rAjasabhAnA maMDapamAM beThelA te baMne sUrya--caMdranI jema zabhyA. tyArabAda bibhISaNa vagerene rAkSasadvIpa vagere potapotAnA sthAnanuM Adhipatya ApIne pota-potAnA sthAnamAM mekalyA. pachI zrIrAma-lakSamaNe rAjyane sukhI banAvIne keTaloka kALa pasAra karyo. ekavAra Rtusamaye snAna karelA ane divyabhavanamAM rahelI zayyAmAM sukhapUrvaka sUtelA sItAdevIe rAtrinA aMte svapnamAM atyaMta manohara AkRtivALA ane sUryanA mukhanI jema dIpatAM aSTApadaprANInAM be baccAM udaramAM sukhapUrvaka praveza karatAM joyAM, ane pitAne te benI sAthe vimAnamAMthI nIce paDelI joI. AthI sItAdevI eka sAthe ja harSa ane zokane AdhIna banyA. jAgelA sItAjIe jAte ja zrIrAma pAse jaIne
Page #252
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 235 svapna karyuM. zrIrAme kahyuM he priye! uttama putrayugalano janma thaze. paNa tame vimAnamAMthI paDyA te sAruM nathI. AthI A aniSTaphaLanA nAza mATe zAMtikarmamAM udyama karavo joIe. sItAjIe kahyuMH jevI prANanAthanI AjJA. sItAjIe te ja samaye garbha dhAraNa karyo. zrIrAmano sItAjI upara gADha prema joIne bIjI rANIonuM aMtaHkaraNa atizaya IrSyAthI baLavA mAMDyuM. AthI te rANIo sItAjInAM chidro jovAmAM tatpara banI. eka divasa beThelA sItAjIne bIjI rANIoe keIke vAtamAM pUchyuM: rAvaNanuM rUpa kevuM hatuM? sItAjI bolyAH meM kyAreya tenuM rUpa joyuM nathI. kevala e mArI pAse AvyA tyAre nIcA mukhavALI meM tenA be pago joyA che. bIjI rANIoe kahyuMH je ema che te tenAM be caraNa AlekhIne amane batAva. tenA be caraNanA anusAre ja tenuM zeSarUpa ame jANI laIzuM. tethI temanA cittanI duSTatAne nahi jANatA sItAjIe bheLapaNathI ja suMdara raMge laIne rAvaNanA be caraNa AlekhyAM. pachI sItAjI tyAMthI jatA rahyA. te ja kSaNe kaI kAma mATe AvelA zrIrAmane bIjI rANIoe sItAjIe AlekhelAM te be caraNane batAvIne kahyuMH he deva ! Apane priya evI sItAjIne Aje paNa rAvaNa upara rAga che, jethI A pramANe tenA be caraNane AlekhIne tenI ArAdhanA kare che. zrIrAme gaMbhIratAthI temane kaI uttara na ApyuM, ane sItAjIne paNa te vAta na karI. ekavAra vasaMtaRtune samaya AvatAM kIDA nimitte maheMdrodaya udyAnamAM AvelA zrIrAme sItAjIne kahyuMH he priye! tame kaMIka nirutsAha kema jaNAo che? sItAjIe kahyuMH garbhanA prabhAvathI thayelA dehalAnA kAraNe. zrIrAme pUchayuM ke dehale thayuM che? sItAjI bolyAH badhA maMdiramAM jinabiMbonI pUjA karavAno dehalo thayo che. tethI zrIrAme te ja vakhate pratihArIne AjJA karI ke mArI AjJAthI sarva jinamaMdiramAM vizeSa rIte pUjA karAva. pratihArIe "jevI ApanI AjJA" ema temanA vacanane svIkArIne temanI AjJAnuM pAlana karAvyuM. sItAjI ane lakSmaNathI yukta zrIrAma maheMdrodaya udyAnamAM rahelA nagaranA lokenI vividha kIDAo joIne vizeSa prakAranI pUjAnAM darzana mATe jinamaMdire AvyA. A vakhate sItAjIe kahyuMH mAruM jamaNuM netra pharake che. zrI rAme kahyuMH he priye! A sAruM nathI. satAjI bolyAH he svAmI ! pratikUla vartanArAM karmo zuM hajI paNa pharI priyavirahanuM duHkha utpanna karaze? mane rAkSasadvIpamAM mokalIne je duHkha ApyuM enAthI hajI temane saMtoSa thayo nathI ! zrIrAme kahyuM he priye! jene jyAre zubha ke azubha je prApta thavAnuM hoya tene tyAre te avazya prApta thAya che. AmAM koI zaMkA nathI. mATe he devI! tame A vicArIne kheda na kare, kiMtu hamaNAM devapUjA vagere dharmamAM vizeSa udyama kare. he devI! tame potAnA ghare jAo ane garIba lokone satata dAna Apo, jethI tamAruM A azubha nimitte jaladI nAza pAme. zrIrAme
Page #253
--------------------------------------------------------------------------
________________ 236 zrAvakanAM bAra vata yAne ' A pramANe kahyuM eTale sakhIothI parivarelA sItAjI potAnA ghare gayA. jinamaMdiramAM vizeSathI pUjA vagere karavAno Adeza karyo. ghoSaNApUrvaka garIba vagere lokone yathAyogya ghaNuM dAna ApavAnuM zarU karyuM. zAMtinimitte saghaLA nagaralokene potAnA deva-devIonI pUjA karAvI. zrIrAma sItAne te pramANe kahIne, lakSamaNa rAjA vagere lokone svasthAne mekalIne pote lekaceSTA vagere jovA mATe ekalA ja leke potAne na jANe te rIte tyAM udyanamAM ja rahyA. . A vakhate rAjAnA badhA ja loke jatA rahyA eTale paradeSa grahaNa karavAmAM Asakta loko nirbhaya banIne paraspara kahevA lAgyA ke, juo, rAvaNa sItAne laI gaye, chatAM rAma guNa-deSane vicAra karyA vinA ene ahIM pAchI laI AvyA. kAraNa ke rAgAsakta rAvaNa apaharaNa karIne sItAjIne potAnA ghare laI gaye, ane bhegavI nahi ema ahIM ke catura puruSa vizvAsa kare? athavA, jenuM citta jenAmAM anurakta hoya te tene moTA deSane paNa guNa ja jANe che, zrIrAma sItAnA moTA doSane guNa jANe che tema. A sAMbhaLIne zrIrAme vicAryuM jue, jenA mATe samudra tarIne kaSTathI rAvaNane mAryo tenA mATe lokee kevI saMbhAvanA karI? athavA, lake A yukta bele che. anurAgI para puruSa jene potAnA AvAsamAM laI gaye tene kema na bhogavI hoya? A pramANe vicArIne sItAnA zIla viSe lekavicArene sAMbhaLavA mATe carapuruSone AjJA karIne zrIrAma potAnA ghare gayA. guptacara puruSo AvI jatAM tyAM lakSamaNarAjA vagerene lAvIne zrIrAme kahyuM: he puruSo! sItAsaMbaMdhI lekavANI rAjAnI samakSa kaho. temaNe kahyuM ke niHzaMkapaNe kahe che ke, rAvaNe sItAne potAnI nagarImAM laI jaIne nathI bhegavI ema ahIM ko caturapuruSa vizvAsa kare? A pramANe sAMbhaLIne atyaMta gusse thayelA zrI lakSamaNa "je A pramANe kahe che tenI jIbha mArA potAnA hAthathI kApI nAkhuM" ema bolatA talavAra kheMcIne UbhA thaI gayA. tethI zrIrAme A pramANe gusso na kara, A pramANe nirvicAra pravRtti sajajanene na zobhe" ema kahIne temane hAtha pakaDIne besADI dIdhA. pachI zrIrAme kahyuM he baMdhu! A sItAjI mane prANathI priya hovA chatAM lokoe A pramANe enA zIlakalaMkanI saMbhAvanA karI havAthI ene ahIM rAkhavA IcchatuM nathI. zrI lakSmaNe kahyuM ke kuTila prakRtivALA hoya che, cugalI khera hoya che, guNo viSe IrSyA karavAnA svabhAvavALA hoya che, ghasAtuM belavAnA svabhAvavALA hoya che. ethI mAtra lokaniMdAthI mahAsatI sItAjIno tyAga na kare. zrIrAme kahyuM tuM kahe che te sAcuM che. paNa kaviruddha A mahAna apayazanA kalaMkarUpa kAdava sahana karavo azakya che. pachI lakSamaNa vageree rekavA chatAM zrIrAme
Page #254
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 237 -kRtAMtavadana nAmanA senAdhipatine bolAvIne AjJA karI ke, garbhavatI sItAne laIne jaMgalamAM mUkI Ava. A vakhate zrI lakSmaNa rAma upara gusso karIne tyAMthI uThIne potAnA sthAne gayA. kRtAMtavadana "svAmI je pramANe AjJA kare che te pramANe karuM chuM" -ema kahIne, zrI rAmane praNAma karIne, tyAMthI uDyo. pachI vAhanazALAmAM rathane taiyAra karIne pharI zrIrAmanI pAse Avyo. zrIrAme kahyuM jaladI jA, sItAne sarvamaMdiromAM vaMdana karavAno dehale thaye che. -AthI e dehala pUravAnA bahAne laI jaIne jaMgalamAM mUkI Ava. zrIrAmanI A AjJA thayA pachI kRtAMtavadana zrIrAmane praNAma karIne sItAjInI pAse gayo. teNe sItAjIne kahyuMhe devI ! Apa jaladI rathamAM besI jAo, jethI huM Apane badhA maMdire vaMdana karAvuM. tethI tene vakasvabhAvane nahi jANatA sItAjI atizaya harSa pAmatA rathamAM ArUDha thayA. kRtAMtavadane sItAjIne laI javA prayANa karyuM tyAre seMkaDe azubha nimittoe temane rokyA, arthAt temane seMkaDo apazukana thayA. chatAM kRtAMtavadana sItAjIne gaMgAsAgara pAra karAvIne (siMhaninAdaka nAmanA) mahAna jaMgala sudhI laI -gayo. tyAM teNe ratha Ubhe rAkhe. sItAjIne ratha uparathI utArIne sItAjInA pagamAM paDIne zekanA samUhathI aMdhAyelA gaLArUpI kyArAmAMthI nIkaLatA gadgad zabdothI rAme jevI vigata kahI hatI tevI kahI. te sAMbhaLIne satAjIe manane majabUta karIne kahyuM , he kRtAMtavadana ! sItAjIe kahevaDAvyuM che ema kahIne tuM mArA prANanAthane kaheje ke, je ke ekapakSathI ja tame mArA upara sneharahita banI gayA, te paNa he svAmI! zuddhi mATe mArI parIkSA kema na karI? A pramANe kahIne rathasahita kRtAMtavadanane rajA ApI. te potAnA nagara tarapha gaye. te mahAna jaMgalamAM mAtra potAnI sAthe bole evA paNa bIjA koI sahAyakane nahi jotA ekalA sItAjI kSaNavAramAM mUchathI bhUmi upara DhaLI paDyA. vananA zItalapavanathI cetanAne pAmelA sItAjI vilApa karavA lAgyA ke, hA nAtha ! hA vallabha ! hA guNasamRddha! hA rAma! hA niSkAraNa dayAnidhAna svAmI! kRpA karIne bhayathI pIDita mane potAnAM darzana jaladI Ape. A pramANe vilApa karatA sItAjIne puMDarIkapurathI hAthIone bAMdhavA (=levA) mATe jaMgalamAM AvelA vAjaMgharAjAe joyA. teNe sItAjIne kemalavacanothI aneka prakAre AzvAsana ApyuM. pachI tame keNa che? ahIM jaMgalamAM ekalA kema che? vagere pUchyuM. sItAjIe potAne saghaLe vRttAMta kahyo. 1. yamunnArtha padanA arthathI ja mukavA mUkI padone artha samajAI jato hevAthI te be padane anuvAda karyo nathI.
Page #255
--------------------------------------------------------------------------
________________ 238 zrAvakanAM bAra vate yAne pachI vAjaMgha rAjA tame mArA sAdharmika hovAthI dharmabahena che ema kahIne sItAjIne pitAnI nagarImAM laI gayA. A tarapha kRtAMtavadana mahAkaSTathI adhyA AvyuM. zrIlakramaNa vagerenI sAthe rahelA zrIrAmane sItAjIno vRttAMta kahyo. zrIrAma te sAMbhaLIne zokanA Avegane AdhIna banIne kSaNavAramAM mUcha pAmyA. cetanA AvatAM vilApa karavA lAgyA.. hA! nirdaya meM cugalI khera lokenA vacanathI aparAdharahita prANa priyAne ahIMthI kADhIne jaMgalamAM pazuonuM bhakSya kema karI ? ItyAdi pralApa karatA zrIrAmane zrIlamaNe kahyuM: he baMdhu ! ajJAna lekane ucita A zekathI zuM? je sItAjI tyAM jIvatA hoya te hajI paNa jaIne ahIM laI Ave, pachI Apane je egya lAge te karavuM. tethI, badhA kRtAMtavadanane ja AgaLa karIne AkAzamAge te sthAne gayA. paNa tyAM sItAjIne jayA nahi. paraspara kahevA lAgyA ke siMha ke vAgha sItAjInuM bhakSaNa karI gayA che. badhA vilakhe meDhe potAnA nagaramAM AvyA. tyAM sItAjInuM mRtakArya karyuM. nagaranA loke sItAjInA rUpa vagere guNasamUhane yAda karIne zrIrAmanI niMdA karavA lAgyA. te A pramANe - niSkapaTa bhaktA sItAdevI viSe zrIrAme jevuM karyuM tevuM nirdaya AcaraNa karavuM e zatrune paNa gya nathI. lokonA nayana ane manane haranAruM sItAjInuM rUpa gaNyuM nahi, nirmala zIla paNa gaNyuM nahi, vanavAsamAM sukha-duHkha avasthAmAM sItAjIne samabhAva paNa gaNyo nahi. kevala paramAM AsaktivALA zrIrAme strI hatyA ane garbhaghAtane svIkArIne sItAjIno tyAga karyo. ahe ! rAma nirdaya che! - puMDarIkapuramAM AvelA sItAjI vajAjaghanA ghare sukhapUrvaka rahyA. samaya jatAM temaNe putrayugalane janma Apyo. tenA janmamAM vAsaMghe mahAvardhanaka (=janma mahotsava) karAvyuM. ucita samaye te baMnenA anaMgalavaNa ane madanAMkuza evAM nAmo karyA. baMnenAM ucita sarva kAryo thaI rahyAM hatAM. divase divase vadhatA te baMne kaLA grahaNa karavAne gya thaI gayA. A vakhate sarva kalAsamUhane pAra pAmanAra ane nirdoSa vidyAnA balavALo siddhArtha nAmano siddhaputra tyAM AvyuM, ane bhikSA mATe sItAjInA bhavanamAM ga. saMbhramapUrvaka UbhA thayelA sItAjIe vaMdana karIne potAnA hAthe ucita bhajana- pANIthI tene satkAra karyo. teNe sItAjInA gharamAM ja eka sthAnanI yAcanA karIne bhojana karyuM. tyArabAda sItAjIe tyAM AvIne sukhapUrvaka beThelA tene vihAranI zAtA pUchI. siddhaputre sItAjInA praznano javAba ApIne sItAjIne vRttAMta pUchayo. raDatA sItAjIe putrajanma sudhIne potAne vRttAMta kahyo. siddhArthe tenA be putrane joIne kahyuM he mahAsatI! tame raDo nahi, tamAruM badhuM sAruM thaze. kAraNa ke tamArA A be putro zuMbha lakSaNavALA che. A pramANe AzvAsana pAmelA sItAjIe siddhArthane keTalAka divasa tyAM ja rAkhe. siddhArthe thoDA ja kALamAM te be kumArone saghaLI kaLAo zikhavADI dIdhI. javAnI IcchAvALA siddhArthane tenI ucita uttamapUjA karavApUrvaka rajA ApI.
Page #256
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 239 baMne kumArone strIjananA manane haranArA prauDha yauvanane pAmelA jANIne vAgha anaMgalavaNanA lagna mATe potAnI lakSamImatI patnInA udarathI janmelI zazicUlA putrIne bIjI batrIsa kanyAonI sAthe ApI, ane zubha divase paraNAvI. pRthurAjanI putrI kanakamAlA madanAMkuzane yegya che ema yAda karIne ( =vicArIne) tenI mAgaNI karavA mATe pRthurAjanI pAse dUta mokalyo. dUte jaIne AvavAnuM kAraNa jaNAvyuM. pRthurAje kahyuM jenuM kula na jaNAya tene mArI putrI kevI rIte ApuM? pachI dUte jaIne vajAjaghane jaNAvyuM. AthI vAjaMdhei pRthurAjA upara gusse thaIne laDAInI taiyArI karI. A jANIne kumAroe vAjaghane kahIne jAte ja AvIne yuddhamAM pRthurAjane parAbhava karyo. AthI pRthurAje potAnI putrI ApI. madanAMkuza tene svIkArIne paraNyA. tyAra pachI te kumAre e bIjA paNa ghaNA rAjAo upara potAnA parAkramathI AkramaNa karIne temane pitAnA sevaka banAvyA. keTalAka divase bAda kumAroe sItAne pUchayuM amArA pitA keNa che? tethI pUrvanA vRttAMtane yAda karIne raDatA sItAjIe mULathI ja AraMbhI badhuM kahyuM. pitAnA AdezathI rAma vanamAM gayA, tyAM potAnuM apaharaNa thayuM, ethI rAvaNano vadha karyo, pharI ayodhyAmAM Agamana thayuM, tame baMne garbhamAM hatA tyAre dehala pUravAnA bahAne jaMgalamAM mAre tyAga karAvyuM, A badhuM kahyuM. A jANIne potAnI mAtAno niSkAraNa parAbhava karavAthI gusse thayelA kumAroe rAma-lakSmaNa upara caDhAI karavA vAjaMghane jaNAvyuM. pachI sarva sainyathI sahita kumAroe vajaghanI sAthe rAma-lakSamaNa upara caDhAI karI. mahAyuddha zarU thayuM. kumAroe kSaNavAramAM rAma-lakSamaNane zastra vinAnA banAvI dIdhA. tethI zrIrAma hAthamAM haLa ane muzaLa zastra laIne anaMgalavaNanI sAme ane zrIlakSamaNa hAthamAM cakra laIne madanAMkuzanI sAme doDyA. te zo amegha hovA chatAM svagotramAM (=eka gotramAM) samartha na bane. AthI temaNe e zastra pheMkyA, chatAM zAe temanA upara jarA paNa apakAra na karyo, kevala kumArone pradakSiNa karIne rAmalakSmaNanA hAthamAM pAchA AvI gayA. AthI rAma-lakSamaNe vicAryuM. zuM ApaNe baladevavAsudeva nathI ? eTalAmAM kyAMkathI temanA yuddhano vRttAMta jANIne kumAranA adhyApaka siddhArtha nAmano siddhaputra nAradanI sAthe tyAM AvyuM. tethI temaNe zrIrAmane kahyuM. A tamArA anaMgalavaNa ane madanAMkuza nAmanA te ja putro che ke jeo garbhamAM hatA tyAre tame sItAjIno mahAvanamAM tyAga karAvyo hato. tamArA je A amegha zastrAe A kumAre upara apakAra na karyo tenuM kAraNa e che ke A za svagotramAM samartha na bane evo niyama che. mATe UMcA manavALA na thAo, kiMtu zrIlakSamaNane paNa A vAta jaNAvIne laDAI choDIne kumArane bolAve. bhAmaMDala rAjAe pahelAM ja kumAranA yuddhano ADaMbara che, pachI nArada pAsethI sItA saMbaMdhI sarva samAcAra jANyA. AthI te
Page #257
--------------------------------------------------------------------------
________________ 240 zrAvakanAM bAra - yAne paMDarIkapuramAM sItA pAse jaIne sItAjIne tyAMthI ahIM laI Avyo. atyAre sItAjI kumAronI chAvaNImAM rahelA che. mATe A badhAne potAnA karo. siddhArtha ane nAradathI A pramANe kahevAyelA zrIrAme zrI lakSamaNajInI pAse. jaIne temane te vRttAMta jaNAvyuM. zrIrAma samakALe 1 harSa ane khedane AdhIna. banyA. AMsuonA jalathI gAlanA taLiyAne dhoI nAkhyA. AvI dazAne pAmelA zrIrAma lakSamaNanI sAthe putronI pAse AvavA mATe cAlyA. pitAne ane kAkAne AvatA. joIne kumAroe rathane choDIne snehapUrNa aMtaHkaraNathI jaladI AvIne temanA pagamAM paDyA. zrIrAma putrone gADha bheTIne kSaNavAra raDyA. pachI vilApa zarU karyo - hA putra! meM akArya karyuM che. kAraNa ke garbhamAM rahelA tamArA benI sAthe tamArI mAtAne tyAga karyo. hA priye! kUra prANIothI vyApta jaMgalamAM mukAyelA tame tyAre kevI rIte jIvyA? tethI lakSamaNe kahyuM: he baMdhu! A pramANe zoka kema kare che? zuM Ape nathI sAMbhaLyuM ke- "raNamAM, vanamAM, zatrunI vacce, pANImAM, agnimAM, mahAsamudramAM ke parvatanA zikhara upara asAvadhAnapaNe sutelAnuM ke viSama dazAmAM rahelAnuM pUve karelAM pu rakSaNa kare che. AthI zeka choDIne Avo, ane ahIMthI kumAronI sAthe potAnI nagarImAM praveza kare. A jANIne sItAjI zreSTha vimAnamAM besIne puMDarIkapura gayA. zrIrAme vAjaghane potAnA hAthamAM laIne kahyuM tame ja mArA parama baMdhu cho ke jenA gharamAM sItAjI rahyA ane A mArA putro moTA thayA. vajA jaMghane A pramANe kahetA zrIrAma lakSamaNanA vacanane svIkArIne, kumArane potAnI jamaNa ane DAbI bAju rAkhIne, lakSamaNa vagere sava rAjAonI sAthe puSpaka vimAnamAM besIne, mahAna ADaMbarathI nagarImAM praveza karyo. A vakhate bibhISaNa vageree rAmane vinaMti karI ke he svAmI! sItAjIne maMgAve. videzamAM rahelA te duHkhI che. tethI rAmanI gaLArUpI nIka kredhathI ruMdhAI gaI.. zrIrAme kahyuM sItAjInuM Agamana koNa nathI IcchatuM? paNa lokano svabhAva viSama hoya che. tethI je te kaI paNa rIte (pate zuddha che ema) lekane vizvAsa karAvI zake te huM temanI sAthe eka sthaLe rahuM, anyathA nahi. tethI "ema thAo" e pramANe svIkAra karyo. bibhISaNa vageree badhA lekene nagaranA bahAranA bhAgamAM bhegA karyA.. sItAjIne lAvavA mATe puSpaka vimAnathI sugrIvane puMDarIka nagara mokalyA. sugrIva kSaNavAramAM tyAM gaye, ane sItAjIne laI AvyuM. sItAjI ayodhyAnagarInI bahAra rahelA mahendra nAmanA udyAnamAM rahyA. 1. sItAtyAganI samRtithI kheda ane putraprAptithI harSa ema baMne ekI sAthe thayA.
Page #258
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 241 A vakhate zrI lakSamaNe svayaM sItAjI pAse AvIne praNAma karIne 'ane uchALavA pUrvaka sItAjIne kahyuM: he devI! kRpA karIne nagarapravezane svIkAra kare, arthAt nagaramAM praveza kare. sItAjIe kahyuM: he lakSamaNa! pitAne zuddha (siddha)na karuM tyAM sudhI nagarImAM praveza karavAne IcchatI nathI. sItAjIne Agraha jANIne zrIlakSamaNe zrIrAmane A vAta kahI. zrIrAma pote sItAjI pAse AvyA. zrIrAme praNAma karIne sukhAsane beThelA priyAne kahyuMH he priye! pitAnuM kalaMka dUra karavA tame koI paNa rIte samartha che? sItAjI belyA lekamAM pAMca divyA che. te A pramANe - tulAropaNa (==AjavA upara caDhavuM), agnipraveza, viSabhakSaNa, phAlagrahaNa (tapAveluM laDuM pakaDavuM), ane zastradhArA zayana. A pAMcamAM kyA divyathI pitAne zuddha karuM? zrIrAme kahyuM : agnithI. sItAjIe svIkAra karyo. pachI zrIrAme traNase hAtha pramANa cerasa moTI vAvaDI khodAvI. kheranA kAThethI tene pUrI dIdhI. javAlAsamUhathI duHkhathI joI zakAya tevo agni saLage. sItAjIne bolAvyA. zrIrAme sItAjIne kahyuM: duSTa leke jenI saMbhAvanA karI che te kalaMkarUpa kAdavathI malina thayelA AtmAne A saLagelA agnimAM suvarNanI jema zuddha karo. vikasita mukharUpa kamaLavALA ane tuSTa manavALA sItAjI paNa "svAmI je pramANe AjJA kare che te pramANe karuM chuM" ema kahIne agni tarapha cAlyA. tethI saghaLA loko hA hA evA avAja pUrvaka belavA lAgyAH are! are! zrIrAme A sAruM karavAnuM zarU karyuM nathI. sItAjIne atinirdaya kAryanI AjJA karI che. ame emanA zIlakhaMDananI jarA paNa saMbhAvanA karatA nathI. mukhano cahero ja jIvanA malinazIlapaNAne pragaTa kare che. sItAjImAM kaMI paNa kuzIlatAnuM lakSaNa jovAmAM AvatuM nathI. te A vakhate siddhArthe kahyuM : he rAmadeva! kadAca meru pAtALamAM pesI jAya, lavaNasamudrane jalasamUha sukAI jAya, te paNa sItAjInA zIlanAzanI saMbhAvanA nathI. athavA sItAjIe agnimAM praveza karyA vinA ja AtmAne zuddha karyo che. kAraNa ke lekamAM prazaMsA prApta thaI che. have sItAjIne agnimAM praveza karatA aTakAvI de. zrIrAme kahyuM che siddhArtha ! A loke durjananA jevA svabhAvavALA che. kSaNavAramAM UMdhuM bole che, te kSaNavAramAM sIdhuM bole che. tethI sItAjIne zIlarUpI suvarNanA guNa agnimAM siddha na thAya tyAM sudhI huM sItAjIne na rekuM. sItAjI paNa agni pAse jaIne arihaMta-siddha vagerene namaskAra karIne belyAH he lokapAlo! je meM zrIrAmane choDIne bIjA puruSanI manathI paNa IcchA karI hoya te A agni mane bALI nAMkhe, nahi te himaNa je zItala thAo. Ama kahIne sItAjIe agnimAM jhaMpApAta karyo. A daramiyAna - 1. ardha eTale pUjAnI sAmagrI. Aje jema deva vagerenI sanmukha cekhA uchALavAmAM Ave che tema kaMI uttama vastu temanI sanmukha uchALI haze ema anumAna thAya che. 31 ' ,
Page #259
--------------------------------------------------------------------------
________________ 242 :: { zrAvakanAM bAra vrata yAne jagadabhUSaNa munine pragaTelA kevalajJAnano mahimA karavA mATe AvelA IDhe (padAtisenAnA adhipati) harinaigamaiSIne AjJA karI ke mahAsatI sItAjInuM sAMnidhya kara. tethI eNe vAvaDIne nirmala jalathI pUrNa ane kamala, kumuda, kuvalaya, kalAra, zatapatra ane sahasrapatra (vagere vividha kamale )thI suzobhita banAvIne eka sahastrapatra kamaLa upara sItAjIne besADyA. AkAzamAM rahelA de, siddhaputra (ke vidyAsiddha), gAMdharva vageree temanA upara puSpavRSTi karI, ane gheSaNa karI ke, aho ! mahAsatInuM zIlamAhAmya! dee duMdubhio ghaNIvAra vagADI. duMdubhioe paDaghAthI bhuvananA polANane pUrI dIdhuM. vizeSa zuM kahevuM? sarva loko khuza thaI gayA. lavaNa ane aMkuza AvIne sItAnA page paDyA. A vakhate jANe ke pralayakALathI kSubdha karAyela samudranI meTI laharIone samUha hoya tevuM ane sarva lokone DubADI devA mATe samartha evuM vAvaDImAMthI uchaLatuM pANInuM pUra joIne, hA devI ! mahAsatI ! janakaputrI ! unmArge vahetA A vAvaDInA pANIthI taNAtA A saghaLA lokonI rakSA kare, rakSA karo!, A pramANe lokone karuNa vilApa sAMbhaLIne, sItAdevIne dayAno pariNAma utpanna thayo. AthI temaNe jaladI kamaLa uparathI utarIne baMne hAthathI pANIne pAchuM vALIne vAvaDI pramANa ja karyuM. pite pharI te ja padmanA Asana upara beThA. pachI svastha thayelA leke sItAnI AgaLa ja nirmalazIlanI prazaMsA karatA nAcavA lAgyA. zrIrAme tyAM mahAsatI sItAjIne lakSamInI jema kamala upara beThelA joIne kahyuM he janakaputrI ! A eka aparAdhane kSamA kare. sItAjIe kahyuM : he priya! tamAre zuM aparAdha che? A te pUrve upArjana karelA mArA karmano pariNAma che, jethI nirmalazIlavALI paNa mane A pramANe apayazarUpa kAdava lAgyuM. A pramANe bolatA sItAcha kamalanA Asana uparathI uThIne vAvaDImAMthI bahAra nIkaLyA. pachI zrIrAmanA caraNomAM namIne jinamaMdire gayA, ane jinabiMbane vaMdana karyuM. te ja nimittane svIkArIne (=pAmIne) sItAjIne vairAgya che, ane e vairAgyathI cAritrane pariNAma pragaTa thaye. AthI saghaLA lokone khamAvIne paMcamuSTika leca karyo. pachI sAdhvIjInA upAzraye gayA. sAdavajIne praNAma karIne temanI pAse arihaMta bhagavAne kahelI dIkSAnI mAgaNI karI. sAdhvIjIo temane jagadabhUSaNa kevalI pAse laI gayA. temaNe rajoharaNa vagere veSa A5vApUrvaka vidhithI temane dIkSA ApI. sItAjIe dIkSA lIdhI che ema jANIne zrIrAmanuM hRdaya zekathI bharAI gayuM. aneka prakAranA asaMbaddha - pralApa karatA zrIrAmane lakSamaNa tyAM ja laI gayA ane sAdhvIjI sItAne batAvyA. zrIrAme lakSmaNa vagerenI sAthe kevaLIne vaMdana karIne sItAjIne bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. zrIrAma vagere kevaLIe karelI dezanAne sAMbhaLIne alpazAkavALA thayA. pharI vaMdana karIne
Page #260
--------------------------------------------------------------------------
________________ 243 zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda svasthAne gayA. sItAjI niraticAra cAritra pALIne anazananI vidhithI mRtyu pAmIne acyutedra thayA. sItAnA jIva anyabhavamAM mRNAlakuMda nAmanA nagaramAM rahetA zrIbhUtinAmanA purAhitaputranI patnI sarasvatInI vegavatI nAmanI putrI hatA. cauvananA madathI matta banelI teNe nagaranI bahAra kAceAtsaga mAM rahelA sudana nAmanA sAdhune lAkothI vaMdana karAtA joIne lAkonI AgaLa khATuM ja kahyuM ke he loko! meM Ane ahIM strI sAthe joyA che, tethI Ane A pramANe tame vaMdana kema kareA che? A sAMbhaLIne lAke sAdhu pratye asabhAvavALA banI gayA ane sAdhunI niMdA karavA lAgyA. sAdhue te A sAMbhaLIne manathI ja abhigraha lIdhA ke, jyAM sudhI mAruM A kalaMka dUra na thAya tyAM sudhI mAre kAryAtsa na pAravA. A daramiyAna najIkamAM rahelA deve muninA anurAgathI vegavatInuM mukha sujeluM karI dIdhuM. tenA pitA zrIbhUtine sAdhunA vRttAMtanI khabara paDI eTale teNe vegavatI ghare gaI tyAre tene kaThAra vacanAthI tiraskArI. AthI tene gADha pazcAttApa thayA. sAdhu pAse AvIne teNe sa` leAkAnI samakSa kahyuM ke, he bhagavan ! tame nirdoSa che, chatAM durmukhI meM Apane khATI ja ALa ApI. tethI Apa mArA A eka aparAdhane kSamA karo. punaH sa`vegavALI khanelI teNe lAkone paNa e pramANe ( =muni nirdoSa che e pramANe ) vizvAsa karAvyA. tethI saMtuSTa thayelA loko pharI muninI pUjA karavA lAgyA. tyArathI e suzrAvikA thaI. tene rUpavatI joine za'bhu rAjAe tenI mAgaNI karI. zrIbhUtie mArI kanyA huM mithyASTine ApatA nathI ema kahyuM. AthI za'bhurAjAe zrIbhUtine mArIne vegavatInI sAthe baLAtkAre bhAga karyAM. te vakhate vegavatIe niyANuM karyuM" ke " huM bhavAMtaramAM tArA vadha mATe thAuM." tethI bhaya pAmelA teNe vegavatIne mUkI dIdhI. pachI teNe arikanyA nAmanI sAdhvIjI pAse dIkSA lIdhI. dIkSAnuM pAlana karI brahmadevalAkamAM daivI thaI. pAtAnuM AyuSya pUrNa thatAM cyavIne potAnA niyANAnA prabhAvathI saMsAramAM paribhramaNa karIne rAvaNanA maraNu mATe A sItA thaI. zaMbhuno jIva rAvaNa thayA. prasa`gathI AvelI A vigata kahI. prastutamAM te eTaluM ja che ke vegavatInA bhavamAM sItAjIe sAdhune ALa ApI= doSAropaNa karyuM, te karmAM vipAkathI A kalaMka A pramANe pAmyA. pachI pazcAttApa thavAthI leAkeAnI samakSa peAtAnI niMdApUrvaka sAdhunA doSane phI dUra karyAM ane dharma ne svIkAryuM. tenAthI zuddhazIlanA khalavaDe zuddhine pAmyA. A pramANe subhadrAne ane sItAjIne A bhavamAM ane para bhavamAM kalyANanI prApti thaI 1. anya prathAmAM zApa ApyA ' evA ullekha jovAmAM Ave che. 2. rAmAyaNa vageremAM sAdhvIjInuM nAma ' harikAMtA' jovAmAM Ave che.
Page #261
--------------------------------------------------------------------------
________________ 244 - zrAvakanAM bAra vate yAne e jANIne cothA vratamAM prayatna karavo joIe. e pramANe gAthAnA bhAvArthano upadeza che. [ para ] guNakAranuM vyAkhyAna karyuM. have yatanAdvAra kahevAya che chaNNagadasaNe phAsaNe ya gomuttagahaNakussumiNe / jayaNA savvattha kare, iMdiya avaloyaNe ca tahA // 53 // gAthArtha - gupta aMgone jovAM, gupta aMgone sparzavAM, gAyanuM mUtra levuM, kharAba svama ane indriyane jevI, A badhAmAM yatanA kare, arthAt alpa-adhika lAbhane vicAra karIne pravRtti kare. TIkArtha - Ane bhAvArtha A pramANe che - jeNe cothuM vrata lIdhuM che tevA puruSa strIonAM ane tevI strIe puruSanA aMgopAMgone cAhIne jevA nahi ane spa vAM nahi, Ama chatAM kaI rIte jovAmAM Ave ke sparzavAmAM Ave to temAM rAgabuddhi na karavI. gomUtra gAyanI ceninuM mardana karIne na ja levuM, kiMtu jyAre svAbhAvikapaNe ja pezAba kare tyAre levuM. anivAryakAryamAM te gAyanI yoninuM mardana karavuM paDe te paNa tenA kemalasparzathI thatA sukhamAM rAga na karavo. strI sAthe kAmakrIDA vagere prakAranA kharAba svamamAM yatanA A pramANe cheH- dharma-- dhyAnamAM tatpara evA zrAvake pahelAthI ja namaskAra mahAmaMtrane gaNavApUrvaka uttama bhAvanAothI vairAgyavALA banIne sUvuM joIe. uttama bhAvanAo A pramANe che - (1) "viSaye prAraMbhamAM utsava jevA lAge che, arthAt kaI utsavane prasaMga AvavAno hoya te tenA AvavAnA pahelAM ja jema eka prakAranI AnaMdanI lAgaNI pedA thAya che, tema viSaya upabheganI pahelAM ja tuccha AnaMdanI lAgaNI pedA kare che. (2) viSayo madhyamAM viSapabhaga daramiyAna vezabhUSA, kezabhUSA, alaMkArane zaNagAra, mukhacuMbana, hAsya Adi dvArA ziMgAra ane hAsyarasathI rasane pradIpta banAve che, tuccha AnaMdamAM vRddhi kare che. (3) viSayo aMte (viSayopabhegA thayA pachI) bibhitsA, karuNa, lajajA ane bhayane prAyaH utpanna kare che. - (1) kAmAMge khullA jeIne ghaNuM utpanna thAya che. (2) kAminInA aMgamAM dAMta ane nakhathI nirdayapaNe karelA kSate joIne kAminI pratye karuNuM jAge che. (3) vastrahIna dazA joIne zarama Ave che. (4) AvI avasthAmAM pitAne bIjAo joI na jAya tene bhaya lAge che. Ama viSapabheganA prAraMbhamAM (tuccha AnaMda ke rAgarUpa) asvasthatA, madhyamAM mehanI tIvra vedanA ane aMte bIbhatsA Adi thavAthI viSayasukha tyAjya che. 1 |
Page #262
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 245 prazna-viSaye game tevA hoya, paNa sevanakALe to sukha ja Ape che. AthI enuM sevana zA mATe na karavuM? uttara -paNa pachI zuM? enA pariNAmane te vicAra karavo joIe ne ? kipAka phalanA AsvAdana vakhate Tesa Ave che, chatAM samaju leke tenuM bhakSaNa karatA nathI. kAraNa ke jherI hovAthI peTamAM gayA pachI prANa harI le che. e ja pramANe viSayo paNa sevana karatI vakhate manane tuccha AnaMda Ape che, paNa pAchaLathI vipAkakALe (sevana karatI vakhate rAga AdinA kAraNe baMdhAyelAM asAtA vedanIya Adi azubha karmone udaya thAya che tyAre) duHkha Ape che. 2 | zrAvake AvI bhAvanAthI vairAgyavALA banIne sUvuM joIe, jethI te kharAba svapna na Ave. Ama chatAM kaI rIte nidrAnI AdhInatAthI medavRddhinA kAraNe kharAba svama Ave te te ja vakhate uThIne IriyAvahI karIne eka so ATha zvAse zvAsa pramANa (= sAgaravara gaMbhIrA sudhI cAra legassano) kAyotsarga karo. indriyane jovAmAM paNa pUrve kahyuM tema yatanA kare. zrI zayyabhavasUri vageree -kahyuM che ke- "strIonA mastaka vagere aMgenA ane cakSu vagere pratyaMgenA AkArane, suMdara vANIne ane nirIkSaNane (strInI jovAnI kriyAne) na jue. kAraNa ke te (mastakAdinuM darzana) mithunAbhilASAne vadhAre che.* (dazavai. a. 8 gA. 58) strInA guhya aMga (= coni), mukha, bagala, jaghA ane stana upara daSTi paDe te (surata) pAchI kheMcI le, ane paraspara daSTine meLave nahi." (nizItha gA. 1753) [53] yatanAdvAra pUrNa thayuM. have cethA vratanA je aticAra dvArane kahe che paradAravajjiNo paMca huMti, tiNNi u sadArasaMtuThe / . phI niSi paMca , mAravirdi zarUyA . 14 .. gAthArtha - parastrIne tyAga karanArane pAMca ane svastramAM saMteSa rAkhanArane traNa ja, strIne traNa ke pAMca aticAro atikrama vagere vividha bhAMgAethI athavA pUrvokta aneka prakAranA vyAkhyAmethI (= vrata svIkAravAnA bhedethI) saMbhave che. ' TIkA - aticAranI ghaTanA A pramANe che - (1) ivara parigrahItAgamana : ivara parigrahItA eTale mUlya ApIne (Ivaraka) thoDA samaya mATe (pari
Page #263
--------------------------------------------------------------------------
________________ 246 zrAvakanAM bAra zrata yAne. grahIta=) svIkArelI, arthAt vezyA. gamana eTale viSayasevana. vezyA sAthe viSayasevana karavuM te Ittara parigrahItAgamana. mAre parastrI ne bhegavavI evo niyama lenAra ja parastrItyAgI che. mUlya ApIne thoDA samaya mATe bIjAe rakhAta rAkhelI vezyAne bhaMga karanAra parastrItyAgIne Ivara parigrahItAgamana aticAra lAge. kAraNa ke vezyA apekSAe parastrI hovAthI vratano bhaMga che, paNa parastrItyAgI potAnI buddhithI "A parastrI nathI, ki, vezyA che" ema vicAratA hovAthI abhaMga che. Ama Ivara parigRhItAgamana bhaMgAbhaMgarUpa hovAthI aticAra che. (2) aparigrahItAgamana - aparigrahItA eTale pati vinAnI (vidhavA, tyaktA, kumArikA vagere ) kulAMganA. tenI sAthe viSayasevana karavuM te aparigrahItAgamana. anAtha kulAMgane parastrI hovAthI ane kAmukanI dRSTie pati na hovAne kAraNe parastrI na hovAthI bhaMgAbhaMgarUpa hevAthI aparigrahItAgamana parastrItyAgIne aticAra che. svastrIsaMteSIne to svastrI sivAya bIjI badhI strIne tyAga hovAthI A baMnemAM vrata bhaMga thAya ema vicAravuM. have pachInA traNa aticAro te baMnene tulya ja che. te A pramANe - (3) anaMga kIDA-anaMga eTale kAma (= viSayavAsanA). kAmanI krIDA te anaMgakIDA. svaliMga (puruSacihna)thI maithuna karavA chatAM (asaMteSathI) cAmaDAM AdithI banAvelA kRtrima puruSaliMgathI strInI nine (vAraMvAra) sparza kare te anaMgakIDA. athavA (ahIM maithunanI apekSAe strIni ane puruSacihna aMga che. te sivAyanA avayavo anaMga che.) stana, bagala, chAtI, mukha vagere avayavomAM tevI viSayaceSTA karavI te anaMgakrIDA kahevAya che. che. jo ke svastrIsaMteSIe svI sAthe ane parastrItyAgIe vezyA ane svaccha sAthe anaMga kIDAno parastrInI jema tyAga karyo nathI, te paNa paramArthathI te tene tyAga thaI gaye che. kAraNake te baMne (= svastrIsaMteSI ane parastrItyAgI) atyaMta pApabhIru hovAthI (saMpUrNa) brahmacarya svIkAravAnI IcchAvALA hovA chatAM vedAyane sahana na karI zakavAthI mAtra vedayane zamAvavA mATe ja temaNe svastrIsaMteSa ke parastrItyAgano svIkAra karyo che, ane enimaithuna mAtrathI vedayanI zAMti thaI jAya che. AthI paramArthathI te anaMga krIDAne paNa tyAga thayela ja che. (4) paravivAha:- potAnA saMtAna sivAya bIjAone snehasaMbaMdha AdithI vivAha kare te paravivAharaNa che. " (5) tIvrakAmAbhilASA-je IcchAya te kAma. je bhagavAya te bhega. zabda ane rUpa kAma che. gaMdha, rasa ane sparza bhoga che. kAma ane bhegamAM tIvra abhilASa eTale
Page #264
--------------------------------------------------------------------------
________________ 247 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda atizaya tenA ja adhyavasAya, arthAt atizaya maithunanA je adhyavasAyavALA banIne sadA maithunasukha anubhavI zakAya te mATe vAjIkaraNa auSadha AdithI kAmane pradIpta banAvavo te tIvrakAmAbhilASa che. A benuM (paravivAha ane tIvra.nuM) paNa paramArthathI te pratyAkhyAna karyuM che. AthI (chellA traNa) apekSAe niyama hovAthI bhaMgAbhaMgarUpa hovAnA kAraNe A traNe (chellA traNa) aticAra che e siddha thayuM. bIjAo te anaMgakIDAnI ghaTanA A pramANe kare che- svIsaMteSI ane parastrItyAgI maithunasevanane ja niyama le che, anaMgakIDAno nahi, AvI svakalpanAthI niyama pramANe maithunano tyAga kare ane jyAre anukrame vezyA Adi sAthe ane parastrI sAthe AliMganAdirUpa anaMgakrIDA kare tyAre vratasApekSa hovAthI te baMnene anaMgakIDA aticAra rUpa che. (paravivAhanI ghaTanA A pramANe che:-) svastrIsaMteSIe svastrI sivAya bIjI kaI strI sAthe, parastrItyAgIe svastrI ane vezyA sivAya bIjI kaI strI sAthe, mana -vacana-kAyAthI maithuna na karavuM ane na karAvavuM evuM vrata lIdhuM hoya tyAre paravivAha karavAthI paramArthathI parane maithuna karAvyuM gaNAya. paNa vrata lenAra ema mAne ke huM vivAha ja karAvuM chuM, maithuna nahi. AthI vratasApekSa hevAthI aticAra thAya che. paravivAhakaraNa aMge bAkInA prazna ane tenA uttaranI vicAraNuM pahelA paMcAzakanI vRttimAMthI jANI levI. strIone traNa ke pAMca aticAre hoya che. temAM traNa aticAre A pramANe che - strIo mATe svapuruSasaMteSa ke parapuruSatyAga e bemAM kaI bheda nathI. kAraNa ke strIone svapati sivAya anya sarva puruSe para puruSa che. AthI anaMgakIDA vagere traNa aticAra jema svastrIsaMteSI puruSane svastrImAM hoya che, tema strIne paNa svapuruSamAM hAya che. strIne svapuruSamAM traNa ja aticAre hoya che. - strIomAM pahelA aticAranI ghaTanA - zekyanA vArAnA divase zokyano vAro TALIne pati sAthe viSayasevana kare tyAre Itvara parigrahatAgamanarUpa prathama aticAra lAge. (zokyane vAre hovAthI apekSAe parapati che, ethI vratabhaMga che, paNa paramArthathI potAne pati hovAthI vratane abhaMga che.) strIomAM bIjA aticAranI ghaTanA - parapuruSa sAthe viSayasevananI IcchAthI parapuruSa pAse jatI hoya tyAre atikrama AdithI aparigrahItAgamanarUpa bIjo aticAra jANa. . saMpUrNa pacAzakano TIkA sahita gujarAtI bhAvAnuvAda prakAzita thaI gayo che.
Page #265
--------------------------------------------------------------------------
________________ 248. zrAvakanAM bAra vate yAne atikrama vagere vividha bhAgAothI athavA pUrvokta aneka prakAranA vyAkhyAbhedathI (=vatasvIkAravAnA bhAMgAethI) aticAre thAya che= ghaTe che. [54] aticAradvAra kahyuM. have cethAvatanuM AThamuM bhaMgadvAra kahevAya che - " itthI puriseNa samaM, visayapasaMgaM karei dappeNa / taiyA bhaMgo jAyai. aiyAro annahA hoi / / 55 // gAthArtha - strI puruSanI sAthe ke puruSa strInI sAthe) jyAre madathI eTale ke aticAranA bhaya vinA maithunasevana kare tyAre cothAvatano bhaMga thAya, anyathA aticAra lAge eTale ke anAbhoga AdithI maithuna sevana karanAra vratasApekSa chavane aticAra lAge. [5] bhaMgadvAra pUrNa thayuM. have bhAvanAdvAra kahevAmAM Ave che aTThArasahA baMbha, je samaNA dhArayati guttijuyaM / bahusAvajaM nAuM, tesi paNamAmi'haM nicaM // 56 // gAthArtha:- je sAdhuo maithunasevanane bahu pApavALuM jANIne pUrvokta navaguNiethI yukta aDhAraprakAranuM brahmacarya dhAraNa kare che te sAdhuone huM praNAma karuM chuM. TIkAtha-maithunasevana bahu pApavALuM che e viSe zrI haribhadrasUri mahArAje (aSTaka prakaraNamAM) kahyuM che ke - zrI mahAvIra svAmI Adi maharSioe mithuna jIvone nAza karanAra che ema zAstramAM (bhagavatImAM) naLInA daSTAMtathI kahyuM che. rUthI bharelI naLImAM anithI dhakhadhakhatA saLiyAne prakSepa karavAmAM Ave te jema samasta rU baLI jAya tema mithunasevanathI strInI nimAM rahelA jIvo nAza pAme che.? AgamamAM paNa kahyuM che ke- mithuna pApanuM bIja che, corI vagere meTA nA samUhavALuM che. tethI sAdhue mithunasaMbaMdhane strIo sAthe bolavA vagerene paNa tyAga kare che." (dazavai. a. 6 gA. 16) [16] bhAvanA dvAra kahyuM, ane te kahevAthI nave dvArathI cothA aNuvratanuM samarthana karyuM. have pAMcamA aNuvratane avasara che. tenuM paNa svarUpa vagere navadvAthI vyAkhyAna karavuM joIe. AthI "uddeza pramANe nirdeza thAya" e nyAyathI pahelA svarUpaDhArathI kahe che -
Page #266
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 249 mucchA pariggaho iha, airitta asuddha taha mamatteNa / eyassa u jA viraI, sarUvameyaM tu nAyavvaM // 57 // gAthAtha - jinapravacanamAM mUrchAne parigraha kahyo che. tathA atiriktathI, azuddhathI ane mamatvathI parigraha thAya che. AvA parigrahanI je virati (arthAt parigrahanuM pari. mANa karavuM) e ja pAMcamA aNuvratanuM svarUpa jANavuM TIkAtha-mUcha parigraha che e viSe kahyuM che ke "sAdhuo vastra, pAtra, kAmaLI, pAdachana (=raharaNa) vagere je kAMI rAkhe che te saMyama (= jIvarakSA) mATe ke lajAnA mATe rAkhe che ane pahere che, (1) jagatrAtA zrI mahAvIradeve vastune parigraha nathI kahyo, kiMtu mUrchAne ja parigraha kahyo che, ema maharSi gaNadharabhagavaMte kahyuM che." (2) (dazavai. a. 6 gA. 20-21) atirikta eTale pramANathI adhika vastu, arthAt ghaNuM dhana meLavavA chatAM saMteSa na tha e parigraha che. azuddha eTale AdhAkarma vagere doSa, arthAt pAse rahIne jAte karavuM, bIjA pAse karAvavuM vagere azuddha upAyathI ghara vagere banAvanArane parigraha thAya che. mamatva eTale "A mAruM che" evI pariNati. dhana-dhAnyAdinA mamatvathI parigraha thAya che, arthAt pitAnA kabajAmAM rAkhelA dhana-dhAnyAdi mamatvabhAva rAkhavAthI parigraha thAya che. [57] prathamaDhArathI pAMcamuM vrata karyuM. have bhedadvArathI kahevuM joIe. jo ke pAMcamuM vrata bhedarahita che, te paNa (kSetra vagere nava) viSaya vaDe bhedavALuM che. AthI viSayadvArA ja enA bhedane kahevAmAM Ave che - khettaMvatthuhiraNNasuvaNNadhaNadhanakuviyaparimANaM / dupayaM cauppayaMpiya, navahA tu imaM vayaM bhaNiyaM // 58 // gAthArtha - kSetra, vAstu, hiraNya, suvarNa, dhana, dhAnya, kuSya, dvipada ane catuSpada e navanuM parimANa e pAMcamA vratanA navabhede ja che. TIkAtha- (1) kSetra-(kSetra eTale jemAM anAja utpanna thAya tevI bhUmi.) kSetranA setu, ketu ane setu-ketu ema traNa bheda che. temAM nadI AdinA pANIthI, reMTa ke keza Adi dvArA je bhUmi siMcAya te setu che. varSAkAlanA pANIthI ja je bhUmi siMcAya te ketu che. nadI AdinA pANIthI ane varSAkAlanA pANIthI ema ubhayathI je bhUmi siMcAya te setu-ketu che. (2) vAstu -(vAstu eTale ghara.) vAstunA khAta, 32
Page #267
--------------------------------------------------------------------------
________________ 250 zrAvakanAM khAra tratA yAne udbhUita ane khAtAcchita ema traNa bhedo che. temAM bheAyaruM khAta che. mahela udbhUita che. bheAMyarAvALuM mahela khAtecchita che. (3) hiraNya :- hiraNya eTale ghaDeluM sonuM ( =dAgInA ). (4) suvaNa:- eTale nahi ghaDeluM sonu'2 (5) dhananA:- gaNima, rima, meya ane pAricchedya ema cAra prakAra che. temAM je gaNavAmAM (gaNIne ApavAmAM Ave) te seApArI, nALiyera vagere gaNima che. je trAjavAmAM rAkhavAmAM Ave (=jokhIne ApavAmAM Ave) te khAMDa, geALa vagere rima che. je ka` vagerethI mapAya te ghI vagere meya che, je parIkSA karIne levAya te drummaTM vagere pAricchedya che. (6) dhAnya:- ghauM, cAkhA vagere. (7) kuSya:- suvarNa ane cAMdI sivAya tAMbAnA vAsaNa vagere gharavakharI. (8) dvipada:- dAsa, dAsI vagere. (9) catupadaH- gAya, azva vagere. mULagAthAmAM 6 zakhta ukta dareka bhedanA aneka peTAbhedono sUcaka jANavA. [58] bhedadvAra kahyuM. have utpattidvAra kahevAmAM Ave cheH . atthaM aNatthavisaya, saMtosavivajjiyaM kugaimUlaM / nAruM tattvarimALa, vrutti saMsAramayamIyA / khur // gAthA:- saMsAranA trAsathI trAsI gayelA jIvA dhanane anaMnu kAraNa, saMtoSathI atizayarahita ane nAraka-tiya ca vagere kugatinuM mUla jANIne tenuM piramANu kare che. TIkA :- sASa= uttarottara abhilASanI nivRtti, arthAt adhika adhika meLavavAnI IcchAno abhAva. (jemake-lAkha maLe teA be lAkha meLavavAnI IcchA. be lAkha 1. ahIM TIkAmAM TviyaM-ghaTitAna, murkha ca ghaTitasuvaLe ema hiraNya ane suvarNanA eka ja artha vicAraNIya che. kAI graMthamAM hiraNya eTale ghaDeluM seAnuM ane suvarNI eTale ghaDavA vinAnuM seAnuM evA a` jovAmAM Ave che. kAI graMthamAM hiraNya eTale kyA vinAnuM seAnuM ane sava eTale ghaDeluM sAnu evA a jovAmAM Ave che. eTale ahIM mudritapratamAM be sthaLe iti evA prayAga che. tenA badale eka sthaLe aTita evA prayAga joie. 63 mI gAthAnI TIkAmAM hiraNyanA cAMdI arthAM karyAM che. A atha vadhAre prasiddha che. 2. ahIM hiraNya ane suvarNanA upalakSaNathI cAMdI ane ratna vagere uccaprakAranI dhAtuo vagere paNa samajI levuM. 2. ka bhUtakALanuM eka mApa che. kaC= seALa mAsA, athavA eMzI rita. 4. ma e bhUtakALanuM calaNInANuM che. 20 kArDi= 1 kAkiNI. 4 kAkiNI= 1 pazu. 16 paNa= 1 ma 16 6mma= 1 niSka. niSka eTale seAnAmaheAra.
Page #268
--------------------------------------------------------------------------
________________ 251 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda maLe te traNa lAkha meLavavAnI IcchA. traNa lAkha maLe te cAra lAkha meLavavAnI IcchA. AvI IcchA e labha che, ane AvI IcchAne abhAva e saMteSa che. dhana jema jema maLatuM jAya tema tema adhika meLavavAnI IcchA thAya che. adhika meLavavAnI IcchAne abhAva=saMtoSa thato nathI. AthI dhana saMtoSathI atizaya rahita che ema kahyuM.) ahIM saMsArathI trAsI gayelA dhanane saMtoSathI atizaya rahita, mugatinuM mULa ane anarthanuM kAraNa jANIne tenuM parimANa kare che ema kahyuM, (AthI have) dhana kevI rIte anarthanuM kAraNa che ane kugatinuM mULa che e vigata daSTAMtathI kahevAmAM Ave che. be brAhmaNaputranuM dRSTAMta A ja jaMbUDhIpamAM bharatakSetranA madhyakhaMDamAM kezavardhana nAmanuM nagara hatuM. tyAM bhIma nAmano brAhmaNa hatA. tenA deva ane devazarmA nAmanA be putro hatA. te be janmathI ja mahAna dAridrayathI pIDita hatA. jema tema karIne pitAe temane yuvAna banAvyA. ekavAra te bee vicAryuM ke ahIM ApaNane bhejana jeTaluM paNa maLatuM nathI. tethI bIjA keI paNa sthAnamAM jaIe ke jyAM kaMIka nirvAha jeTaluM thAya (=maLe). pachI pitAne pUchIne te be kauzAMbI nagarImAM gayA. te vakhate te nagarImAM rAjaputrIne saubhAgyasaMdIpana (=saubhAgyane pradIpta karanAra) nAmane utsava karyo hato. tenA ujamaNamAM (=utsavasamAptimAM karavAnI vidhimAM) samanavayavALA ane samAna vidyAguNavALA navA AvelA be brAhmaNa atithine gupta rIte metI, suvarNa ane ratna vagere ApavAnuM hoya che. ujamaNunA divase bhavitavyatAvaza AvA brAhmaNanI zodha mATe mekalelA puruSo dhULathI kharaDAyelA pagavALA te ja be brAhmaNone vaya ane rUpa vagere guNothI samAna joIne rAjakulamAM laI AvyA. pachI ucita kartavya karIne te be brAhmaNe rAjaputrIne batAvyA. rAjaputrIe cAMdInA kaLAmAM motI vagere vastuo gupta mUkIne upara maMgaLa mATe bAMdhavAmAM AvatuM sUtra (sUtaranI derI) vagere vIMTIne baMnene eka eka kALe Apyo. te be tene laIne taLAvanI pALe gayA. pANI laIne caraNene dhoyA. pachI pitAnI upasparzana (=vedokta maMtra belane pANI vagerethI mukhane sparza karavo) vagere kriyA karIne khAvAnuM zarU karyuM. teTalAmAM motI-suvarNa vagere joyuM. tethI baMnene anAdi bhavothI jeno abhyAsa karyo che te lobhasaMjJA pragaTa thaI, ane ethI te dhana upara gADha mUchanA pariNAma thayA. ethI baMnene paraspara mAravAnI IcchA vadhI. deve vicAryuM. devazarmAne mArI nAkhuM te A badhuM dhana mAruM thAya. devazarmAe paNa deva mATe e ja pramANe vicAryuM. pachI deva che je A motI-suvarNa vagere dravyane chupAvyA vinA ja ApaNI pAse rAkhIzuM to cAra vagere laI leze. mATe Ane koI sthAnamAM
Page #269
--------------------------------------------------------------------------
________________ 252 zrAvakanAM bAra vrata yAne gupta rAkhIne ApaNe bIjA sthaLe rahIe. devazarmAe te svIkAryuM. paraspara mAravAnA vicAravALA te be dhanane gupta rAkhIne anya sthAna tarapha cAlyA teTalAmAM deve eka june kUvo che. teNe devazarmAne kahyuM: he vatsa! A kUvAne je, temAM keTaluM pANI che? tethI devazarmA phUvAne jevA lAge teTalAmAM deve tene kUvAmAM pheMkI dIdho. paDatA evA teNe tene paNa potAnA zarIrabhAgamAM laI lIdhuM. AlaMbana na maLavAthI baMne kUvAmAM paDyA. marIne baMne sarSa thayA. kramazaH bhamatA te be nidhAnanA sthAna AgaLa AvyA. te sthAnanI mUcha thaI. ethI prabaLa kredhavALA te baMne laDavA lAgyA. paraspara laDatAM laDatAM ja marIne uMdara thayA. pUrva mujaba te sthAna AgaLa AvyA. te sthAnanI mUrchA thaI. ethI parasparanA AkhA zarIranuM bhakSaNa karyuM. atizaya vedanAthI parAbhava pAmelA te be marIne haraNa thayA. pUrva pramANe ja samaya jatAM te sthAne haraNanA jutha sahita AvyA. paraspara laDavA lAgyA. tIvra kedha hovAthI kaI paNa rIte laDatA baMdha thayA nahi. teTalAmAM zreSTha dhanuSa upara bANa caDAvIne kAna sudhI jeNe bANa kheMcyuM che te zikArI tyAM AvyuM. tene joIne haraNanuM saMpUrNa TeLuM judI judI dizAomAM palAyana thaI gayuM. te be haraNe yuddha karavAnA Agrahane AdhIna banI javAthI zikArInA Agamanane jANI zakyA nahi. teNe eka bANa pheMkIne baMnene haNI nAkhyA. maraNa samaye manuSyabhavanuM AyuSya baMdhAya tevA adhyavasAya thayA. e adhyavasAyanA prabhAvathI te ja kauzAMbI nagarImAM mAdhava nAmanA brAhmaNanI vasaMtinI nAmanI patnInA yugala putra thayA. ucita samaye te bemAM ekanuM rudra ane bIjAnuM mahezvara nAma karyuM. keme karIne te be ATha varSanA thayA. ekavAra te be mAdhavanI sAthe te nidhAnathI najIkanA pradezamAM rahelA pitAnA khetaramAM jaI rahyA hatA tyAre te ja pRthvI sthAnane joIne baMnene pUrvanA abhyAsanA kAraNe ja mUrchA thaI mUcha dUra thatAM baMne vALanI caTalI kheMcavApUrvaka laDavA lAgyA eTale pitAe rokyA. pitA baMnene potAnA ghare laI gaye. baMne premathI rahevA lAgyA. pharI pUrvanI jema te sthAne AvyA ane te ja pramANe laDavA lAgyA. A pramANe te bee pitAne sadA uvigna banAvI dIdhA. - A daramiyAna te ja nagarImAM manorama nAmanA udyAnamAM viziSTajJAnI vimalayaza nAmanA AcArya padhAryA. nagaranA mANase, parijano ane dezanA mANaso vagerenI sAthe rAjA AcAryane vaMdana karavA gayo. AcArya bhagavaMte dharmakathA zarU karI. avasare azoka 1. sAru zabdane zreSTha e paNa artha thAya che ema kAvyaniSNAta eka paMDita mane kahyuM hatuM. AthI meM ahIM daMDane zreSTha artha karyo che. athavA daMDane artha daMDa karavo. kone daMDa? bANano daMDa. dhanuSa upara bANunA daMDane caDhAvIne evo artha paNa thaI zake.
Page #270
--------------------------------------------------------------------------
________________ 253 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda datta zeThe pUchayuM he bhagavan! mArI azakazrI nAmanI putrI che. te manaharayauvanane pAmI che, tenAmAM rUpa, lAvaNya ane kalAkuzalatA vagere guNasamUha che, vividha AbhUSaNa ane vezanA zaNagArathI vibhUSita che, Ama chatAM pUrva bhavamAM upArjana karelA atikaThu darbhAgyakarmanA udayathI te koIne gamatI nathI, keI paNa tene belAvatuM nathI. tethI pUrva bhavamAM teNe zuM karyuM ke jenA prabhAvathI te AvI thaI. sUrie kahyuM: he bhadra! sAMbhaLa. pratiSThAnanagaramAM mahA dhanavAna vimala nAmano zreSThiputra hatuM. tenI dhanazrI nAmanI patnI hatI. te svabhAvathI ja nIti (=ucita vyavahAra) ane vinayathI suzobhita hatI, teNe kaSAyanA udayane jItyuM hatuM, dayA-dAnanI pravRttithI zobhatI hatI, lajajA vagere viziSTa guNonuM maMdira hatI, patinI atizaya bhaktA hatI ane patine prANapriya hatI, paNa vaMdhyA hatI. tethI patie ekavAra tene pUchayuM he priye! tArI upara huM paraNavAnI IcchAvALo nathI. paNa je kadAca mAruM kaMIka pratikULa thaze te ApaNuM A dravya rAjakuLamAM praveza | karaze (=rAjA laI leze). tethI dhananA rakSaNane keI upAya che? ghanazrIe kahyuM che ; priya! bIjI strIne paraNavA sivAya keI upAya nathI. tethI have mArA AgrahathI paNa } bIjA lagnane svIkAra kare. huM ja Apane gya kaI kanyAne joIza. dhanazrInA AgrahathI vimale tenA vacanane svIkAra karyo. AthI ene zrIprabhA nAmanI kaMI zrejhikanyA paraNAvI. samaya jatAM dhanazrIne mArI nAkhavAnA upAyane vicAratI zrI prabhAe potAnA ghare ja bhikSA mATe AvelI eka paritrAjikAne joI. .. dAna ane sanmAnathI tene vaza karIne kahyuM: he bhagavatI ! mAro pati haiSavALe thaIne dhanazrIne pitAnA gharamAMthI kADhI nAkhe te pramANe tuM jaladI kara. "e pramANe karuM chuM" ema kahIne teNe svIkAryuM. ekavAra vimala jaI rahyo hatuM tyAre parivAjikAe tenI najIka jaIne te sAMbhaLe te rIte pUrve saMketa karAyelI strInI sAme kahyuM che he bhadra! dhanazrInI pAse utAvaLI jAuM chuM. kAraNa ke te yuvAna tenA viyegamAM duHkhI rahe che. vimale tenuM vacana sAMbhaLIne vicAryuM cokkasa dhanazrI duSTa zIlavALI che, tethI tenAthI zuM? pachI teNe ghare jaIne dhanazrIne kahyuM: he bhadra! tuM mAruM eka vacana mAna. dhanazrIe kahyuM- he Aryaputra! Apa mane AvuM kema kahe che? mAruM jIvana Apane AdhIna che, te Ape je kahyuM teTalAmAtranI to zI vAta karavI? vimale kahyuM: pitAnA ghare jA. tethI e tenA vacanathI "mudagarathI haNAya tema haNAI, tenA pagamAM paDIne retI te bolIH he nAtha ! Ape mArA keI durAcAranI kalpanA karI che, jethI 1. mRdugara eTale phAM vagere bhAMgavAno magadala-loDhAnuM zastra.
Page #271
--------------------------------------------------------------------------
________________ 254 zrAvakanAM bAra vrata yAne avasara vinA paNa A pramANe Avo Adeza Apyo. rahasya pragaTa thAo ema vicAratA vimale tene uThADIne kahyuMH dhIrI thA. mArA A AdezanuM paNa pAlana thaze, mATe pitAnA ghare jA. tethI dhanazrIe vicAryuMA karavuM gya nathI, te paNa patinA vacananuM ullaMghana nahi karavuM joIe, ane pUrve meM Ane (=pativacanane mAnavAno) svIkAra karyo che, AthI je thavAnuM hoya te thAo. Ama vicAratI teNe patinuM vacana svIkAryuM. tethI vimale jyAre huM teDAvuM tyAre AvavuM ema kahIne tene mekalI. (rastAmAM) sahAya karanArA potAnA vizvAsu puruSe tene ApyA. potAnA puruSone teNe kahyuMH dhanazrIne pitAnA ghare mUkIne tamAre paga dhoyA vinA ja jaladI tyAMthI pAchA pharavuM. tenA vacanano. svIkAra karIne te puruSa ghanazrIne laIne tenA pitAnA ghare gayA. tene tyAM mUkIne vimale kahyuM hatuM te ja pramANe tyAMthI pAchA vaLyA. dhanazrInA mAtA-pitAe pUchyuM: he vatsa ! Ama kema? dhanazrIe kahyuM huM jANatI nathI. patie aparAdha vinA ja mane kADhI mUkI che. mAtA-pitAe kahyuM. A cogya nathI. paNa jyAM sudhI sAcI vAta meLavIe tyAM sudhI te ahIM rahe. pachI te vacanathI jANe mudagarathI haNAI hoya tema te rovA lAgI. teNe vicAryuM hA! apriya karanArA patie parIkSA karyA vinA ja, rAme zrI sItAjIne cheDI tema, mane je cheDI, te zuM temane ucita che? huM zuM karuM? athavA kyAM jAuM? athavA tenI AgaLa kahuM? patithI duHkha thayuM e zaraNathI bhaya thaye. athavA aniSTasaMga ane ISTaviyegathI bharelA A saMsAramAM dharmahIna jIvone AvuM sulabha che. A sarva svakarmanA vipAkane ja huM anubhavuM chuM. tethI eno nAza karavA mATe dharma ja mAre egya che. A pramANe vicArIne kramathI AvelA sukha-duHkhamAM samabhAvavALI te nitya dharmanA anuSThAnathI yukta banI. ekavAra tyAM siddhAdeza nAmano naimittika Avyo. tenA pitAe tene pUchyuM: ghanazrI duSTa zIlavALI che ke suzIlavALI che? zIlavatI hovA chatAM te sasarAnA ghare jaze ke nahi? teNe kahyuM te zIlavatI che ane sasarAnA ghare jaze. A viSe A khAtarI che ke keTalAka divasa pachI ene pati levA mATe Avaze. tethI khuza thayelA tenA pitAe siddhAdezane InAma ApIne rajA ApI. pitAe ghanazrIne kahyuM: he putrI ! tuM dharmamAM tatpara banIne sukhapUrvaka rahe, ucaka manavALI na thA, tane levA mATe tAre pati Avaze. tenAthI AzvAsana apAyelI ghanazrI "pitA je pramANe AjJA kare che te pramANe karuM chuM" ema kahIne dharmamAM vizeSa tatpara banIne keTalAka divasa tyAM ja rahI. 1. "dhIrI thA" e AdezanuM.
Page #272
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 255 A tarapha ghanazrI vimalanA gharamAMthI jyArathI jatI rahI tyArathI ja zrIprabhA atizaya ugrarogathI gherANI. maMtraprayAga karanArAoe vividha maMtrothI ane vaidyoe vividha auSadhathI prayatna karavA chatAM enA rogane zAMta na karyo. rega vadhI gayo eTale pazcAtApane pAmelI zrI prabhAe pitAne dhanazrI saMbaMdhI saghaLe vRttAMta mitra ane baMdhu -varganI sAthe rahelA vimalane vistArathI jaNAvyuM. tethI pazcAttApathI yukta teNe paNa vicAryuM aho! meM vicAryA vinA anucita karyuM. jethI vicAryA vinA nirdoSa paNe patnIne meM choDI dIdhI. hA priye ! mAruM AvuM ati bhayaMkara apriya kArya joIne lAvavA chatAM tuM mArI pAse kevI rIte Avaze ? aho ! strIo sApaNanI jema kuTila hoya che! aho ! strIomAM tIvra roSa hoya che! ahA ! strIomAM atibhayaMkara IrSyA hoya che ! athavA A bhadrika ja che. jethI mRtyu samaye paNa pazcAttApa pAmIne svakArya mane kahyuM. A vakhate nimittane jANanAra siddhAdeza tyAM AvyuM. teNe A thoDA ja samayamAM nIrogI thaI jaze ema kahyuM. naimittikanuM A vacana sAMbhaLIne tenI pAse rahelA vaidya zrIprabhAnI mAtAne kahyuM: balA tela laIne AnI sAthaLanA eka bhAgamAM caLe. A AmavAtajavara ( =AmavAtathI yukta tAva) che. mAtAe vaidyanA vacana pramANe karyuM eTale tarata ja te sthAne thoDo lAbha thaze. tethI tenA raMganA jANakAra banI gayelA vaidya vividha upAthI upacAra karIne thoDA ja divasamAM zrIprabhAne nirogI karI. AthI vimale ucita pUjAthI naimittika ane vaidyanuM vidhipUrvaka sanmAna karyuM. pachI rAjakula pAsethI be divasamAM pacAsa ejana janArI gADI mAgIne temAM besIne pote sasarAnA ghare gaye. tyAM vividha tapazcaryAothI sukAI gayelA zarIravALI dhanazrIne joI. lajajAnA samUhathI namI gayelA ane pitAnuM moTuM batAvavA asamartha banelA vimale sasarAne praNAma karIne kahyuM: mAre eka aparAdha kSamA karo. pharI huM A pramANe nahi karuM A dhanazrIne rajA Ape, jethI ene laIne pitAnA ghare jAuM. sasarAe kaMIka Thapake ApavApUrvaka jamAIne kahyuM che jamAI ! A pramANe vicAryA vinA karavuM e Apane yogya nathI. kAraNa ke- "zrutagrAhI na bane, je pratyakSa na joyuM hoya teno vizvAsa na kare, je pratyakSa joyuM hoya temAM paNa gyAyogyano vicAra kara." vaLI AnA suzIlapaNuM vagere guNasamUhane joIne loka paNa A pramANe kahe che ke- "vimale jema karyuM tema puruSe barobara nahi joyeluM, barobara nahi jANeluM, barobara nahi sAMbhaLeluM, ane barobara nirNaya nahi kareluM kArya nahi karavuM joIe.' ethI A mekalavA cogya nathI, Ama chatAM strIo mATe pati devarUpa gaNAya che mATe ane tame jAte ja tene levA mATe AvyA cho ethI ame nA kahI zakatA nathI. ema kahIne, ucita sevA karavApUrvaka pAMca divasa rAkhIne, dhanazrInI sAthe ene rajA ApI. eTale te pitAnA nagaramAM AvyuM.
Page #273
--------------------------------------------------------------------------
________________ 256. zrAvakanAM bAra vate yAne gADI rAjakulamAM ja pAchI ApI. ghanazrIne lAvavAthI saMtuSTa banelA teNe mahAna utsava karAvyuM. zrIprabhAne pitAnA gharamAMthI kADhavA mAMDI. dhanazrIe tene rokyo. dhanazrIe kahyuM A mArI bahena che. eno jarA paNa aparAdha nathI. mArAM ja pUrve karelAM karmono A vilAsa che. kahyuM che ke- "badhA jI pUrve karelAM karmonA phaLavizeSane pAme che, aparAdhomAM ane lAbhamAM bIje jIva nimitta mAtra che. dhanazrIe. dIkSA mATe rajA mAgI. vimale rajA na ApI, ane kahyuM: sAta varSa sudhI rahe, anurAgI thayelA mArI sAthe uttama bhegone bhegava; pachI chellI vayamAM ApaNe baMne dIkSA laIzuM. tethI te patinA AgrahathI saMsAramAM ja rahI. keTalAka divaso gayA pachI patine kahIne ghaNuM dhanane kharca karIne eka moTuM jinamaMdira karAvyuM. temAM satata ghaNuM vistArathI pUjA ane snAtra mahotsava vagere svayaM karavAmAM ane bIjAo pAse karAvavAmAM tatpara tene sAta varSa pasAra thaI gayA. pharI paNa dIkSA mATe patine vinaMti karI. tethI teNe jinamaMdiramAM aSTAkSika mahotsava karAvIne, pratimAne gya AbhUSaNa ane aMgaracanA vageremAM ghaNuM dhana ApIne, dhanazrI ane zrIprabhAnI sAthe jIvAnaMda AcAryanI pAse sarvaviratirUpa dIkSA lIdhI. kAlAMtare ghaNAM kliSTa karmo khapAvIne, aMtyasamaye namaskAra maMtranuM smaraNa vagere vidhipUrvaka ArAdhanA karIne, mRtyu pAmIne, vimala ane ghanazrI brahmaleka nAmanA pAMcamA devalekamAM gayA, ane zrIprabhA te saudharma devalokamAM lalitAMga vimAnamAM ja utpanna thaI. he azokadatta zreSThI ! bAkI rahelAM te karmothI tyAMthI cyavelI. zrIprabhA tamArI ja azakazrI nAmanI putrI thaI che. te A azakazrI te karmonA vipAkathI daurbhAgyane anubhave che. A sAMbhaLIne tene jAtismaraNa jJAna thayuM. enAthI pUrva bhavane pitAne vRttAMta jA. azrupAta karatI te vimalayazasUrinA caraNomAM paDIne belIH he bhagavan! potAnI dIkSA ApIne mArA upara anugraha karo. AcArye kahyuM: he bhadre ! hamaNuM tArAmAM vratanI yegyatA nathI. kAraNake pAMca varSa pachI tAruM darbhAgyanuM kAraNa A karma dUra thaze, ane gaphalavALA karmane prabaLa udaya thaze. tethI bhogo bhegavIne keTalAka kALe vratanI yegyatAne tuM pAmaze. anyathA hamaNAM tAro vratabhaMga ja thAya. tethI te "bhagavAna jema Adeza kare che tema karuM chuM" ema kahIne (saMsAramAM) rahI. A vakhate mAdhavabrAhmaNe paNa vimalayazasUrinA be caraNamAM bhUmikalane mastaka aDe te rIte namIne pUchyuM: he bhagavan! mArA be putro rudra ane mahezvara potAnA khetaranA pradezamAM jAya che tyAre sadA baMne vacce vairabhAva thAya che, ane bIjA sthaLe. te prema rahe che, AmAM zuM kAraNa che? tethI AcArya bhagavaMte te benuM cAra bhava
Page #274
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 257 sudhI kyA kAraNathI maraNa thayuM che ane nidhAna vagerene vRttAMta vistArathI kahyo. A sAMbhaLIne te bene paNa te ja kSaNe jAtismaraNa jJAna thayuM. potAnA pUrvabhavane jAte ja jANIne manamAM vismaya pAmyA. AcAryanA pagamAM paDyA. pachI pitA vagere lokone vizvAsa thAya e mATe jAte ja nidhAna batAvyuM. e dhanane sArA sthAnamAM upayoga karyo. pachI pitAne pUchIne te ja AcAryanI pAse te bee dIkSA lIdhI. vidhithI dIkSAne pALIne, samAdhimaraNathI mRtyu pAmIne maheMdra devalokamAM deva thayA. A daSTAMtathI saMtoSathI rahita dhana anarthanuM kAraNa che ane durgatinuM mULa che e siddha thayuM. A kathAno vistAra bhaginIvatsala graMthanI jema jANa, arthAt A graMthane vistAra bhaginIvatsala graMthamAMthI jANa. saMtoSayukta dhana to AnaMda vagere zrAvakanI jema dAna ane bhoganI pradhAnatAvALA hoya che, tathA karmakSaya ane yazanuM kAraNa bane che. [59] utpattikAra kahyuM. have pAMcamA vratanuM ja deSadvAra kahe che - aNiyattA uNa purisA, lahaMti dukkhAI NegarUvAI / jaha cArudattasaDDho, panbhaTTho mAulAhiMto // 6 // gAthAtha - parigrahathI nivRtti nahi karanArA puru, mAmAthI bhraSTa thayela cArudatta nAmanA zrAvakanI jema aneka prakAranAM dukhe pAme che. TIkAthI - parigrahano tyAga nahi karanArA puruSa naraka ane tiryaMcagatimAM chedana vagere ane manuSyagatimAM snehanAza vagere aneka anarthone pAme che. kahyuM che ke jagatamAM caMcaLa evA dhananA kAraNe ardhIkSaNamAM pitA, putra, mAtA, putravadhU ane baMdhuone neha nAza pAme che. (1) lobhathI pIDita jIva (dhana mATe) ghaNuM bhame che, bhAra upADe che, bhUkha sahana kare che, dhiTTo banIne pApa Acare che. kula zIla ane jAtinA kAraNe niyata thayelI maryAdAono tyAga kare che. (2) dhanamAM Asakta thayela puruSa parvata upara doDe che, samudrane tare che, parvatanI guphAomAM rahe che, ane baMdhujanane mAre che." (3) tathA bIjA keIe paNa kahyuM che ke parigraha dveSanuM ghara che. dhIrajane ghaTADe che. kSamAno zatru che. vyAkSepano bhaMDAra che. madane mitra che. durgAnanuM bhavana che. kaSTa ApanAra zatru che. duHkhane utpanna kare che. sukhane nAza kare che. pApano svAbhAvika vAsa (=raheThANa) che. buddhizALIne paNa (du) grahanI jema phaleza mATe ane nAza mATe thAya che." A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha kathAthI jANavAM. te kathA A che - 33
Page #275
--------------------------------------------------------------------------
________________ 258 zrAvakanAM bAra te yAne cArudattanuM dRSTAMta caMpA nAmanI nagarImAM zubhazIla ane vinaya vagere guNothI prasiddha bhAnu nAma uttama zeTha hatuM. tenI guNathI yukta svacaritrathI pavitra ane putranI AkAMkSAvALI subhadrA nAmanI prANapriya patnI hatI. dararoja potAnA jinamaMdiramAM jinezvaronI pUjA karatA te bee kyAreka uttama cAraNazramaNane joyA. putranI kAmanAvALA temaNe te munine atibhaktithI namaskAra karIne amane putra thaze ke nahi ema pUchayuM. munie zrAvaka che ema vicArIne temane javAba Ape cheDA ja kALamAM tamane vaNikavaMzamAM uttama eka putra thaze. Ama kahIne muni aMtardhAna thaI gayA. divase jatAM temane priyaputra thayo. tenuM cArudatta nAma karyuM. kaLAomAM-kuzaLapuruSomAM te vidvAna banya, arthAt kaLAomAM kuzaLa evA badhA manuSyathI te adhika kuzaLa banyuM. ekavAra te harisiha vagere sumitrAnI sAthe aMgedara parvatanI pAse ratnAvalikA nAmanI nadIe gaye. tyAM kIDA karatA temaNe strI-puruSanA pagalAnI paMkti joIne ahIM patnI sahita keI yuvAna che ema vicAryuM. tethI teo pagalAnA anusAre DuMka gayA. teTalAmAM ThaMDIthI jANe hemaMta RtunuM dhAma hoya tevuM keLanuM ghara joyuM. emAM pravezelA temaNe manahara puSpazamyA ane myAna sahita khaccaratna joyuM. tenI najIkamAM vRkSanI sAthe loDhAnA khIlAothI baMdhAyelA, sarva aMgamAM suMdara ane navIna yauvanamAM vartamAna puruSane che. tene tevI sthitimAM rahela joIne cArudatte mitrone kahyuMH he mitro ! hajI A jIvate dekhAya che, tethI kayA upAyathI Ane choDAvavo te kaho. mitroe kahyuM. dezakAlane jANakAra tuM ja jANe che te kahe. Ama tema jotA teNe khaDjharatnanA myAnamAM nAmathI aMkti traNa auSadhivala joyA. pitAnI buddhithI ja te auSadhivalone laIne eka aiASadhivalayathI tene choDAvye, bIjAthI te ja kSaNe zarIramAM paDelA traNe rujhavI dIdhA. tenI saMpUrNa saMjJA nAza pAmI havA chatAM saMjIvanI nAmanA trIjA valayathI tene sacetana banAvI dIdhuM. tethI nimeSamAtramAM teNe kahevAnuM zarU karyuM - tame mArA upakArI che, tethI mArI kathA sAMbhaLo. vaitAdyaparvatanI dakSiNa eNimAM zivamaMdira nAmanuM nagara che. temAM vidyAdharone svAmI maheMdravikrama nAmane rAjA che. tene huM amitagati nAmano putra chuM. mArA gaurImuMDa ane dhUmazikha nAmanA be priya mitra hatA. kyAreka temanI sAthe huM hImaMta parvata upara AvyA. tyAM hiraNyarema nAmane mAre mAme tApasa rahe che. tenI navIna yauvanamAM pravezelI ane caMdranI zreNi jevI saumya sukumAlikA nAmanI putrI che. tene joIne huM kAmadevanA bANanuM lakSya bane chuM ema mitrae joyuM. tethI mane svanagara tarapha laI gayA. mitroe mArA pitAne A jaNAvyuM. pitAe mArA mATe sukumAlikAne pasaMda 1. auSadhivalaya eTale valayanA=baMgaDInA AkAre rahela auSadhi.
Page #276
--------------------------------------------------------------------------
________________ 259 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda karI. zubha divase mane paraNAvyuM. tyArabAda devalokamAM devanI jema tenI sAthe bhoga sukhane anubhavatA mAre keTaleka kALa pasAra thaye. ekavAra meM dhUmazikhane sukumAlikAnI sAthe akArya karavAmAM tatpara che. tethI mane cheTuM karanAra tenA upara aprIti thaI. huM pahelAMnI jema badhA sthaLe asAvadhAnapaNe zaMkArahita pharatA hatA. Aje ahIM rahelA mane teNe bAMdhyo ane te sukumAlikAne laIne jato rahyo, teTalAmAM tame AvyA. tame mane choDAvya ethI mArA baMdhu che. A pramANe kahIne cArudattanA mitrone jaladI nAma ane vaMza vagere pUchIne jANI lIdhuM. pachI te je rIte AvyuM hatuM te rIte gaye. cArudatta mitronI sAthe pitAnA nagaramAM AvyuM. vilAsanA vAsagRha evA yauvanane pAme. tene sarvArtha nAmano mAme hate. tenI navInayauvanavALI mitravatI nAmanI putrI hatI. mAtA-pitAe cArudattane tenI sAthe paraNAvya. kaLAomAM Asakta cittavALo te bhegasukhe pratye na AkarSAye. tethI mAtA-pitAe tene vilAsI mitramaMDaLImAM praveza karAvyuM. mitramaMDaLInI sAthe IcchA mujaba pharate te jANe sAkSAt lakSamIdevI hoya tevI, rUpa ane yauvanathI zobhatI, kaliMgasenAnI putrI, vasaMtasenA nAmanI vezyAne jaIne kAmane AdhIna banyA. tethI vizALa AMkhevALI tenI sAthe bAra varSo sudhI bhegavilAsa karyo. teTalA kALanA bhAgamAM Asakta teNe seLa kroDa suvarNa nAza karyo. ATalA dhanane nAza thavA chatAM tene enI khabara na paDI. tenA gharamAM sArabhUta badhuM nAza pAmavAthI kaliMgasenAe eka divasa madirApAnathI ghenavALA tene mUkI dIdho. ghaNuM kaSTathI pitAnA ghare AvyA. potAnI patnIe Adara karyo. pitAnA mRtyune ane mAtAnA zokane jANIne te atyaMta duHkhI thaI gayA. te vepAra karavAnI IcchAthI patnInA dAgInA laIne mAmAnI sAthe usarAvarta nagara gaye. dhana meLavavAmAM AsaktivALA teNe tyAM ghaNuM kapAsa lIdhuM. pachI tAmralipti nagarI tarapha AvatAM rastAmAM tenA jotAM ja dAvAnalathI kapAsa jaladI baLI gayuM. tethI mAmAne cheDIne azvathI pazcimadizA tarapha gaye. marelA azvane paNa choDIne pagathI ja cAlIne gaye. tRSAthI pIDA pAmela te bIjA divase sUryodaya vakhate vahANa dvArA thatA vepArathI pUrNa evA priyaMgunagaramAM AvyuM. tyAM pitAnA mitra sureMdradatte tene joye. teNe cArudattane bhejana ane vastra ApIne putranI jema rAkhe. ekavAra zekavA chatAM dhananI AzAthI te samudra pAra karIne yavanadvIpa AvyuM. yavanadvIpanA nagaramAM bhamatA teNe thoDA ja samayamAM AThoDa dhana meLavyuM. pharI potAnA nagara tarapha cAlyA. vacce ja enuM vahANa tUTI gayuM, ghana badhuM jatuM rahyuM. jIvatA rahelA teNe kaI paNa rIte pATiyAne meLavIne sAta rAte samudra taryo. rAjapuranI bahAra Azrama sthAne Avyo. tyAM rasavidyAmAM kuzaLa dinakaraprabha nAmanA saMnyAsIne joyo. cArudatta saMnyAsInI pAchaLa lAgyo. saMnyA
Page #277
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrAvakanAM bAra vrata yAne sIe tene putranI jema svIkAra karyo. kyAreka suvarNarasa meLavavAnA lebhathI saMnyAsI tene kaI parvata upara laI gayo. tenA zikharanA eka bhAgamAM kRtrimayaMtrarUpI bAraNAthI baMdha karAyela, camanA mukhanA jevI AkAravALI, maMtranA prayogathI prakAzita karAyelI ghera bala saMnyAsIe cArudattane batAvI. pachI potAnI sAthe cArudattane temAM praveza karAvIne tenI aMdara durgadhI, cAra hAtha pramANa, ghera aMdhakAravALe, laMbAI-pahelAIthI samAna ane narakanA jevA AkAravALo kR batAvyo. pachI saMnyAsIe tene kahyuM he putra! tuM AnI aMdara utara, jethI tene siddha rasathI pUrNa eka tuMbaDI ApuM. tRSNAthI aMdha banelo ane rasa levAnI IcchAthI prerAyelo te hAthamAM tuMbaDI laIne deraDAthI cAra puruSa pramANa bhUmi sudhI nIce gayo eTale nIcenI mekhalAe Avyo. A vakhate aMdhakArathI jenI AkRti dekhAtI nathI tevA koIe manuSyabhASAthI "tuM nIce na jo" ema nIce jovAno niSedha karyo. bhayathI rahita cArudatte saMnyAsInA vacanathI AvelA mane keNa roke che? ema pUchayuM. teNe kahyuM huM vaNika chuM. dariyAmAM mAruM vahANa bhAMgI gayuM. AthI dhananI IcchAthI saMnyAsInI sevA karI. svArthamAM tatpara ane pApI evA tridaMDIe (rAca= rasa meLavavA mATe pazunI jema mAruM balidAna karIne te pote (kUvAmAM utarIne rasane lAve tevA mANasanI zodha mATe) jato rahyo. A pramANe samudrane tarIne ahIM duHkhI avasthAmAM rahelo huM jema nAza pAmya, tema he cArudatta ! tuM paNa AvI avasthAne na pAma. mane tuMbaDI Apa, jethI rasathI bharIne tene pAchI ApuM, e rasathI sparzAyele tuM maraNa na pAme. (e rasa zarIre spaze te zarIra baLI jAya.) tethI cArudatta tuMbaDI ApI. teNe karuNAthI siddharasathI bharIne tuMbaDI pAchI ApI. pachI cArudatte doraDuM halAvyuM. upara rahele saMnyAsI deraDuM kheMcIne tene kuvAnA kAMThe laI Avyo. saMnyAsIe tuMbaDI mAgI. marmane jANanArA cArudatte tuMbaDI na ApI. saMnyAsInA kUra abhiprAyane jANIne cArudatte rasathI bharelI tuMbaDIne kUvAmAM ja nAkhI dIdhI. parivrAjake A jANIne deraDAne ane tuMbaDIne mUkIne cArudattane tevI rIte pADyo ke jethI te mekhalA upara paDyo. tethI mRtyubhayathI trAsa pAmelA cAdare lalATe aMjali jeDIne tIrthakarane namaskAra karIne sAgArika vratane svIkAra karyo. manavacana-kAyAnA saMyamavALo huM hiMsA, asatya, cArI maithuna ane parigrahathI badhI rIte nivRtta thaye chuM. dharmahI je mahAtmAoe bhega-saMpattino tyAga karIne jinezvare kahelo sudharma ArA che temane namaskAra thAo. lobha-moha-lezathI gherAyelA, duHkha sAgaramAM DubelA ane dhananI AkAMkSAvALA amArA jevAe te A pramANe nAza pAme che. tene 1. arthAta mane A kUvAmAM pheMkIne.
Page #278
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 261 A pramANe zeka karate jeIne nIce rahelA te vaNike kahyuM udAsIna manavALo tuM A pramANe khinna na thA. bhavaparaMparAmAM jeNe je rIte zubha-azubha karmo bAMdhyA hoya te tene pAme che. A pramANe hovA chatAM jo tuM bhaya pAmyA vinA karI zake te tAre nIkaLavAno eka upAya che. ahIM rasa pIvA mATe dararoja gha Ave che. tenA puchaDe vaLagIne je jaIza te nIkaLI javAze. nahi to tuM paNa mArI jema gheDA ja kALamAM mRtyu pAmIza. (aMdhakAranA kAraNe) samAna che rAta-divasa jene e te A sAMbhaLIne svastha thayo. siddharasanA sAmarthyathI avayavo baLI javAnA kAraNe tIvra vedanAthI duHkhI thayela bIje vaNika mRtyu pAmyuM. tene marele jANIne cArudatta namaskAra maMtra gaNavAmAM tatpara banIne tyAM rahyo. ekavAra AvatA keIne avAja tene saMbhaLAya. tethI bhaya pAmIne ciMtAthI vyAkuLa banI gaye. A keNa che? hA, rasanI IcchAvALI A gha Ave che. ene A zabda che. A pramANe jANIne jinezvarane praNAma karIne te sAvadhAna thaIne rahyo. teTalAmAM te AvI gaI. rasa pIne nikaLatI hatI tyAre be hAthethI tenI pUMchaDIne teNe majabUta pakaDI lIdhI. AthI jo tene kheMcIne kuvAmAMthI bahAranA bhAgamAM laI gaI eTale teNe ghone choDI dIdhI. pachI te mUcha pAmyA. pachI cetanA AvatAM Ama tema pharavA lAge. teTalAmAM eka jaMgalI pADe tene mAravA doDyo. tenAthI bhaya pAmela te moTI zilA upara caDI gaye. jaMgalI pADo reSathI te sthAne Avyo. tene haNavAnI IcchAthI be ziMgaDAethI teNe te zilAne ThokI. teNe zilAne ThokavAnuM zarU karyuM tevAmAM kyAMkathI sApe AvIne tene pakaDaze. AthI te baMne laDavA lAgyA. baMnene laDatA joIne cArudatta dhImethI zilA uparathI utarIne jaMgalanA mArgathI cAlyo. te kaI sImADAnA gAmamAM AvyuM. tyAM vepAra mATe AvelA tenA mAmAnA mitra rudradatte tene turata je, tathA tenuM rakSaNa karyuM. AthI pharI te tAje thaI gayuM. pachI lAkha vagere sAmAnya kariyANuM laIne tenI ja sAthe suvarNabhUmi tarapha cAlyo. ISuvegavatI nadIne pAra karIne, parvatanA zikharane oLaMgIne vetravanamAM AvyA. tyAMthI dhananI tRSNAvALA te be TaMkaNa dezamAM AvyA. tyAM be bakarAM laIne tenA upara besIne kAma karIne emanA moDhA jevA jaMgalamAM AvyA. keTalAka pRthvIbhAga oLaMgyA pachI turata mastake aMjali joDIne rudradatte kahyuMH ahe! A sthAnathI pagathI cAlIne jaI zakAya tema nathI. mATe be bakarAne mArIne aMdaranA bhAgamAM rUMvATA rahe tevI dhamaNa banAvIne temAM ApaNe pesI jaIe. be bhAkhaMDa pakSI mAMsanI buddhithI dhamaNane upADaze. AthI ApaNe sukhapUrvaka suvarNabhUmimAM pahoMcI jaIzuM. cArudatta kahyuMH hA !'
Page #279
--------------------------------------------------------------------------
________________ 262 zrAvakanAM bAra vrata yAne A yogya nathI. kAraNa ke emaNe ApaNane gADha jaMgalathI pAra utAryA che. tethI kRtajJatAne choDIne AvuM nirdaya kArya koNa kare? vaLI ahIM hiMsAthI je phaLa maLe te. ApaNuM kuLamAM na thAo. rudradatte hasIne kahyuM: A bakarA tArA nathI. mArA pitAnA bakarAonuM mane je kaMI game te huM karuM. Ama kahIne tarata ja potAnA vAhana bakarAne ha. cakita thayelA bIjA bakarAe cArudattanA moDhA sAme joyuM. tethI cArudatte bakarAne kahyuM: aho bakarA ! te pUrve kyAMka hiMsA karI che tethI tuM haNAya che. jIve pUrve mana-vacana-kAyAthI je zubha-azubha karma karyuM hoya tene te bhogavavuM paDe che, AmAM jarAya saMzaya nathI. AthI huM tane bacAvavA samartha nathI. paNa tuM mAruM vacana bhAvathI, sAMbhaLa, jethI tuM saMsAramAM pharI duHkhI na thAya. - mRtyunA duHkhathI pIDAyelA jIvone mana-vacana-kAyAnI ceSTAthI mAre pIDA na karavI. e pramANe paheluM vrata tuM le. jIvavAnI IcchAvALA jIvanuM jenAthI vadhu thAya athavA pIDA thAya tevuM mAre na bolavuM e pramANe bIjuM vrata tane ho. sacitta, acitta ane mizra ema traNa prakAranI pArakI vastu mAre na coravI ema trIjuM data paNa tuM svIkAra. mana-vacana-kAyAnA saMyamavALo huM manuSya, tiryaMca ane devanI strIonA maithunathI nivRtta chuM e pramANe cothA vratanuM tuM AcaraNa kara. mana-vacana-kAyAthI mAre bAhya ane atyaMtara parigraha na rAkhavo e pramANe pAMcamA vratane svIkAra kara. je tuM A pramANe jine kahelAM pAMceya vrate barAbara karIza te bhavAMtaramAM divya Rddhine pAmIza. vaLI A rudradatta mane haNe che ema manathI na vicAra, kiMtu mArAM karelAM ja karmo mane haNe che ema vicAra. zarIra mArAthI para che, huM zarIrathI para chuM, huM pote karelA karmane bhaktA chuM, huM nitya chuM, zarIra anitya che, A pramANe bhAvathI svIkAra. koI vagere bhAvaranI gatine aTakAvIne jJAnAdi ratnasamUhanuM AdarathI satata pAlana kara. manamAM namaskAra maMtrane gaNu. A pramANe kahevAyelA teNe namIne badhuM svIkAryuM. eTalAmAM rudradatta AvIne cAddatta rokavA chatAM dayALu bakarAne turata haNI nAkhyA. temanA cAmaDAnI dhamaNa banAvIne ekamAM zastrasahita cArudattane praveza karAvIne bIjImAM pote praveza karyo. pachI be bhAraMDapakSIoe mAMsanI IcchAthI kyAMkathI utarIne temane te ja kSaNe AkAzamAM upADavA. je bhADe cArudattane upADyo hato tenuM bIjA pakSI sAthe AkAzamAM yuddha thatAM tenI dhamaNa sarovaranA pANImAM paDI. zastrathI dhamaNane teDIne te jANe garbhamAMthI nIkaLyo hoya tema ghamaNamAMthI nIkaLyo. sarovaramAMthI nIkaLelA teNe ratnathI. zobhatA dvIpane je. tyAM niHzaMkapaNe bhamatA teNe parvatanA zikharanI Teca upara maMda pavanathI hAlatuM ane caMdrakiraNe jevuM ujajavala vastra joyuM. A vastra cAraNa zramaNanuM, che evI saMbhAvanA karIne te sAdhune vaMdana karavA mATe cAle ane jaladI te parvata upara
Page #280
--------------------------------------------------------------------------
________________ 263 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda caDyo. tyAM jANe dIpate agni hoya tevA, mahAtejasvI ane be bAha. UMcA rAkhIne AtApanA letA cAraNa zramaNane joyA. uttamamuninI vinayathI pAse jaIne atyaMta -harSathI temane vaMdana karyuM. munie kAryotsarga pArIne tene dharmalAbha Apyo. pachI munie kahyuM: he cArudatta! tuM ahIM kyAMthI Avyo? caMpAnagarImAM baMdhAyelA che vidyAdharane te choDAvyuM hatuM te huM chuM. te ja vakhate potAnI patnIne meLavIne huM aSTApada parvata tarapha gayo. mAro zatru bhAgI gayo eTale huM tyAMthI potAnA nagaramAM gaye. keTalAka kALathI dIkSA levAnI IcchAvALA mArA pitAe mane potAnA rAjya upara sthA ane pote hiraNyasvarNakuMbha nAmanA cAraNakamaNanI pAse dIkSA lIdhI. te zikSaNa laIne ekalavihArI thayA. maryAdAthI rAjyanuM pAlana karatA mArI sarva aMtApuramAM suMdara jayasenA ane manoramA nAmanI be uttama patnIo thaI. maneramAnI kukSithI mane be putra thayA. temAM ekanuM nAma siMha yaza ane bIjAnuM nAma varAhagrIvaka che. vijayasenAnI kukSithI gAMdharva vidyAmAM atizaya vicakSaNa ane saubhAgya vagere guNethI. uttama gaMdharvasenA nAmanI putrI thaI. ekavAra pitAnA be putrone vidyAnI sAthe rAjya ApIne te be cAraNa munionI pAse meM dikSA lIdhI. lavaNasamudramAM rahele kuMbhakaMTha nAmane A dvIpa che. emAM karkoTaka parvata che ke jemAM huM AtApanA laI rahyo chuM. de, vidyAre ane cAraNa munione choDIne bIje kaI ahIM AvavA samartha nathI, te tuM kevI rIte Avye? A pramANe kahIne muni aTakyA eTale cArudatte paNa mULathI AraMbhI tyAM AvyuM tyAM sudhInI potAnI kathA kahI. eTalAmAM tyAM caherAthI sAdhunA jevA ane AkAzane prakAzita karatA be uttama vidyAdhara puruSe AvyA. cArudatte te ene munIzvarane vaMdana karatA joIne A be A amitagati muninA putro che ema manamAM vicAryuM. (uttama) kuLamAM janma thavAthI (svAbhAvika) siddha thayelA vinayathI e be cArudattane paNa namIne ucitasthAne beThA. munie vidyAdharane kahyuM. A te cArudatta che. munie A pramANe kahyuM eTale temaNe pitAne jIvana ApanAra tene vAraM (=tamAruM sAruM Agamana thayuM) ema kahyuM. A vakhate A badhAe divyasaMgItanA dhvanivALuM vimAna AkAzathI muninI pAse AvatuM joyuM. jenA maNikuMDala hAlI rahyA che evA ane divya svarUpavALA deve vimAnamAMthI utarIne cArudattanA be caraNane vaMdana karyuM. tyArabAda sAdhune vaMdana karIne te deva cArudattanI sAme beThe. vidyAdharae turata tene Thapako Apyo. A lekamAM sarva vidhio dethI pravarte che e nizcita che. te te sAdhune mUkIne zrAvakane pahelAM vaMdana kema karyuM? deve kahyuM: A mAre dharmAcArya che. 1. ahIM zabdArtha A pramANe che - AkAzarUpI AMgaNAne.
Page #281
--------------------------------------------------------------------------
________________ 264 zrAvakanAM bAra vate yAne. kAraNa ke huM enAthI dharma, dharmaphala, deva ane guruno jANakAra thayo chuM. e kevI rIte? ema vidyAdharae pUchyuM, eTale deve kahyuM: pUrve vArANasI nagarImAM veda ane vedanA aMgo vageremAM kuzaLa subhadrA ane sulasA nAmanI be paritrAjikAo hatI. ekavAra yAjJavaye vAdamAM sulasAne jItI. tyArathI ja te yAjJavalkayanI sevAmAM tatpara banI. atyaMta paricaya thavAthI ekAMtamAM paNa tene (yAjJavalkayanI pAse AvatI) rokavAmAM AvatI nahatI. samaya jatAM yuvAnInA madathI matta banelA te baMne paraspara bhoganI AturatAthI maithunamAM Asakti thaI. nagarathI bahu dUra AzramanA sthAnamAM kAmakrIDA karatA temane ekavAra putra thaye. tene pipaLAnA vRkSanI chAyAmAM mUkIne te baMne tyAMthI palAyana thaI gayA. keI paNa rIte mukhamAM paDelI pIpaLI (=pIpaLAnA vRkSanuM phala)ne khAtA te bALakane sulasAnI bahena subhadrAe joyo. vRttAMta jANIne tenA cittamAM ghaNo kheda thaye. te bALakane pitAnA ghare laI gaI nAma pADavAnA samaye kAlAdi aucityane jANanArI teNe enuM pippalAda evuM spaSTa ane yathArtha nAma pADayuM. tenA sthAnamAM rahIne sarvakaLAo ane cha aMgonI sAthe vedano abhyAsa karIne te mahAna vAdI che. ekavAra sulasA ane yAjJavalkayanI sAthe tene vAda thaye. ghaNuM lekenI samakSa teNe te bene jItI lIdhA. subhadrAe tene kahyuM ke tuM A baMne putra che. TheSa pAmelA teNe pitRmedha vagere mahAyo racyA. pachI teNe pitRmedha ane mAtRmedhathI potAnA mAtA-pitAne haNyA. teno vAbali nAmane ziSya hate. pippalAdathI te prasiddha bane. te pazuone satata vadha karIne bhayaMkara narakamAM gaye. tyAMthI nIkaLela te mathurAmAM bakare thayo. brAhmaNae pitRyajJamAM pazumedha karIne pAMcavAra teno vadha karyo. pachI paNa chaThThIvAra TaMkana dezamAM bakaro thaze. rudradatta cArudattanA vAhana mATe ene lIdho. eka divasa rudradattathI marAtA ene dayALu cArudatte dharma kahyo. teNe bhAvathI dharmano svIkAra karyo. tethI namaskAramaMtra vagerethI bhAvita thayele te dharmanA prabhAvathI pazupaNAne choDIne saidharma devalokamAM deva thaye. je A vAbalino jIva TaMkana dezamAM mahAna bakaro thayo hato te huM chuM, ane cArudattanI kRpAthI devabhavamAM Avyo. AthI A mAro dharma guru hovAthI meM tene munithI pahelAM vaMdana karyuM. deva A pramANe vidyAdharane kahI rahyo eTale vidyAre e paNa tene A pramANe kahyuMH sAce ja A upakArI che. kAraNa ke pitAne baMdhanathI chUTA karIne amArA kulanA paNa A upakArI che. pachI deve aMjali karIne cArudattane kahyuM che prabhu! tamAruM je kArya hoya te kaho, jethI huM te kArya karuM. cArudatte kahyuM jyAre huM tane yAda karuM tyAre tAre AvavuM. deve ema thAo" ema kahIne tenuM kathana mAnya karyuM. deva pharI tene ane munine praNAma karIne adazya thaI gayo. vidyAdhare munine namIne
Page #282
--------------------------------------------------------------------------
________________ 265 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda cArudattane potAnA nagaramAM laI gayA. tyAM amedasamUhathI pUrNa banelI vidyAdharanI strIo bolIH jemaNe svAmIne prANa ApyA che te A AvyA. IcchA mujaba sthAna, zayana, Asana ane bhojanane karato te devalokamAM devanI jema tyAM sukhapUrvaka rahyo. vidyAdharae kyAreka cArudattane caMpApurI javA mATe rajA ApI. te deva tene ghaNuM dhana ApIne caMpApurImAM laI gaye. tyAM tene sarvArtha mAme, mAtA, mitravatI patnI ane mitra vagere badhA ya lake maLyA. cArudattane je divase viyoga thaye te ja divasathI zarIrazaNagAra vagerene tyAga karIne rahelI vasaMtasenA vezyA have pativratA ( =cArudattanI patnI) banIne rahI. pharI puNyanA udayathI dharma, artha ane kAma e trivargamAM tatpara ene bAkI kALa paNa temanI sAthe sukhapUrvaka pasAra thayo. A pramANe parigrahathI anivRtta cArudatta sarvArtha mAmAthI chUTA paDIne jema ghaNuM duHkha pAmya, tema asaMtuSTa bIjA jIvo paNa duHkha pAme che. vivekI jIvoe A pramANe jANane parigrahanI Asakti choDavI joIe. cArudattanuM daSTAMta pUrNa thayuM. [60] deSadvAra kahyuM. have pAMcamAvratanuM ja guNakAra kahe che - je iha parimANakaDA, saMtosaparA daDhavvayA dhIrA / . te niALAso thI sayA, hRvaMti sumALo ho || | gAthAtha-je puruSa saMteSamAM tatpara hovAthI parigraha parimANavALA che ane dhIra hovAthI daDhatratavALA che te jinadAsanI jema jagatamAM sadA sukhanA bhAgI thAya che. TIkA - saMteSa=IcchAne nirodha. daDhavratavALA=niyama jevA lIdhA hoya tevA pALanArA. A gAthAmAM je kahyuM che te svabuddhithI nathI kahyuM. kAraNa ke bIjAoe paNuM kahyuM che ke jenuM mana saMtuSTa che tenI pAse badhI saMpatti che. jeNe pagamAM joDA paheryA che tenA mATe badhI pRthvI cAmaDAthI DhaMkAyelI ja che. (1) jema jema lebha ocho thAya tathA jema jema parigraha ane AraMbha e che thAya tema tema sukha vadhe che, ane dharmanI sAdhanA sArI rIte karI zakAya che." (2) A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha kathAthI kahevAmAM Ave che - 34
Page #283
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 zrAvakanAM bAra vrata yAne jinadAsa zrAvakanuM daSTAMta pATaliputra nagaramAM samyagdaSTi, pAMca aNuvrata dhAraNa karanAra ane guNothI samRddha jinadAsa nAmane prasiddha zrAvaka hatuM. taLAva dAvA mATe rAjAe rekelA majUre ekavAra jinadAsanI dukAnamAM suvarNamaya leDhA jevA (aMdara sonuM ane bahAra uparanA bhAgamAM letuM hoya tevA) kuza laI AvyA. parigraha parimANanuM ullaMghana thavAnA bhayathI nipuNa teNe te kuza na lIdhA. pachI majUre lobhanaMdanI dukAnamAM kuza laI gayA. teNe suvarNanA lebhathI loDhAnA mUlyathI te laI lIdhA, ane kahyuM ke bIjA paNa AvA kuza ahIM ja vecavA. ajJAnatAdeSathI majaze kuza suvarNamaya hovA chatAM dararoja loDhAnA mUlyathI vece che ane lobhanaMda lobhathI le che. eka divasa tenA mitranA ghare kaI paNa prasaMga Avyo. AthI mitra lebhanaMdanI IcchA na hovA chatAM Agraha karIne jamavA mATe laI gayo. mitranA ghare jatA teNe putrane kahyuMH je kuza Ave te A mUlyathI levA. tenI AgaLa marma pragaTana karyuM. bhoLapaNathI A leDhAnA che evI buddhithI teNe pitAe kahelA mUlyathI kuze na lIdhA. majUre bIjI dukAnamAM kuze laI gayA. bhavitavyatAvaza temAMthI eka kuza keI paNa rIte paththara upara paDyo. tenI uparathI loDhAne kATa nIkaLI javAthI tenI najIkamAM rahelA keTavALAe tene suvarNamaya joyo. tethI temaNe majUrane pUchyuM A kuza tamane kyAM maLyA? kyAM rAkhyA che? kene ApyA che? keTalA ApyA che? majUroe kahyuM taLAva khodatAM mATIthI lepAyelA A maLyA ane loDhAnI buddhithI ekAMtamAM rAkhyA. jinadAsanI dukAne laI gayA, paNa teNe na lIdhA. lebhanaMde keTalAka keza leDhAnA mUlyathI kharIdyA. teNe vadhAre mUlya ApIne amane harSita banAvyA. AthI hajI paNa je keTalAka kuze rahelA che te tenI dukAnamAM vecIe chIe. A pramANe sAMbhaLIne keTavALAe rAjAne kahyuM. rAjAe pahelAM jinadAsane ja bolAvIne pUchyuM ke A kuze te kema na lIdhA? teNe kahyuMH mAre parigrahanuM parimANa che. tene bhaMga na thAya e mATe A suvarNamaya che ema jANavA chatAM na lIdhA. tethI khuza thayelA rAjAe tenI pUjA karIne tene pitAnA ghare mokalyo. pachI lebhanaMdane bolAvavA mATe puruSo mokalyA. A tarapha utsuka lebhanaMda paNa bhajana karIne pitAnA ghare Avyo. putre kuza na lIdhA e jANyuM. tethI teNe vicAryuM. je vairI evA A mArA be paga na hota te huM mitranA ghare kevI rIte jAta ? A pramANe vicArIne teNe kuhADe mArIne potAnA be paga chedI nAkhyA. eTalAmAM rAjapuruSa AvIne DokamAMthI pakaDIne tene rAjAnI pAse laI gayA. rAjAe tenuM badhuM dhana laIne tene cerIne daMDathI daMDayo. A pramANe jANIne lebhane choDe. lebhane choDanAra jinadAsanI jema pUjya thAya che ema lAbha jANIne parigrahaparimANamAM prayatna karavo joIe e guNakArane jaNAvanAra gAthAne bhAvArtha che. [1]
Page #284
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 267 - have yatanAdvAra kahevAya che . saMbharai vAravAraM, mukkalataraMga va geNhaissAmi / evaM vayaM puNo'viya, maNeNa naya ciMtae evaM // 62 // gAthArtha - jeNe parigraha parimANa lIdhuM che te zrAvakane cetanA A pramANe che - ATaluM parigraha pramANa ATalA kALa sudhI meM lIdhuM che ema vAraMvAra yAda kare, tathA lIdhelA parigraha pramANane cAturmAsa AdinA niyamamAM saMkSepa karyo hoya to ghaNe dhaMdho vagere karavAnI IcchAthI A niyama pUrNa thayA pachI A niyama vadhAre chUTavALuM ja laIza ema manathI na ja vicAre. [62] yatanAdvAranuM vyAkhyAna karyuM. have AnuM ja aticAradvAra kahevAya che - khettAihiraNNAIdhaNAidupayAikuppamANakame / joyaNapayANavaMdhaNa-kAraNabhAvehi no kuNai // 63 // gAthArtha - pAMcamuM aNuvrata lenAra zrAvaka ejana, pradAna, baMdhana, kAraNa ane bhAvathI anukrame kSetrAdi, hiraNyAdi, dhanAdi, dvipadAdi ane mukhya e pAMcanA parimANane atikrama (= ullaMghana) na kare, arthAt dhArelA parimANathI vadhAre na rAkhe. TIkAtha:-(1) kSetrAdipramANatikama - kSetra eTale jemAM anAja uge tevI bhUmi. te setu, ketu ane setu-ketu ema traNa prakAre che, ema pUrve kahyuM che. kSetrAri e zabdamAM rahelA Adi zabdathI vAstunuM grahaNa karavuM. vAstu eTale ghara, gAma, nagara vagere vasavA lAyaka pradeza. gharanA traNa prakAra pUrve kahyA ja che. yaMjana eTale bIjA kSetra vagerenI sAthe joDavuM. eka kSetra ke vAstune bIjA kSetra ke vAstu sAthe joDIne tenA parimANanuM ullaMghana karavuM e aticAra che. te A pramANe - mAre ekathI vadhAre bhUmi ke vAstu na rAkhavuM evo niyama karanAra vadhAre bhUminI ke kSetranI IcchA thatAM tratabhaMganA bhayathI pahelAnI bhUmi Adi pAse bIjI bhUmi vagere le, pachI te baMnene eka karavA baMne vacce rahela vADa vagere dUra kare. A rIte lIdhela bhUmi vagerene pahelAnI bhUmi vagere sAthe joDanArane vrata sApekSapaNuM hevathI ane apekSAe vratabhaMga thavAthI aticAra lAge. (2) hiraNyAdipramANutikrama- hiraNya eTale cAMdI. Adi zabdathI suvarNanuM grahaNa karavuM. pradAna eTale bIjAne ApavuM. parimANathI adhika cAMdI ke suvarNa bIjAne ApIne parimANunuM ullaMghana karavuM e aticAra che. te A pramANe - keIe
Page #285
--------------------------------------------------------------------------
________________ 268 zrAvakanAM bAra vrato yAne cAturmAsa vagere kAlamaryAdAthI cAMdI AdinuM parimANa karyuM. niyama daramiyAna khuza thayelA rAjA Adi pAsethI tene karelA parimANathI adhika cAMdI vagere maLyuM. vratabhaMganA bhayathI niyama pUrNa thatAM pAchuM laI laIza evI bhAvanAthI te cAMdI vagere bIjAne Ape. A pramANe vratasApekSapaNuM hovAthI aticAra che. (3) dhanAdipramANutikama:- ghana gaNima, dharima, meya ane paricchedya ema cAra prakAre che, ema pUrve kahyuM ja che. Adi zabdathI cekhA vagere dhAnya samajavuM. baMdhana eTale bAMdhavuM. bAMdhIne rAkhI mUkavA AdirUpa baMdhanathI dhanadhAnyanA parimANanuM ullaMghana thAya che. te A pramANe- keIe dhana AdinuM parimANa karyuM. pachI keIka meLavavA yogya (= sAruM) ke bIjuM dhana vagere tene Ape che. vratabhaMganA bhayathI cAturmAsa Adi pachI, athavA gharamAM rahelA dhananuM vecANa karyA pachI laIza evo vicAra karIne, ApanAranA ghare ja derI AdithI bAMdhIne mUkanArane, athavA amuka samaya pachI huM A laI jaIza ema khAtarI ApIne ApanAranA ghare ja rAkhI mUkanArane aticAra lAge. (4) dvipadAdipramANatikrama- putra, strI, dAsI, dAsa, nokara, popaTa, menA vagere dvipada che. Adi zabdathI catuSpadanuM grahaNa karavuM. kAraNa eTale peTamAM rahela garbha. kAraNathI-garbhAdhAna karAvIne dvipada-catuSpadanA parimANanuM ullaMghana karavuM te aticAra che. te A pramANe - keIe eka varSa vagere samaya sudhI dvipada-catuSpadanuM parimANa karyuM. have eka varSa vagere kALamAM koIne janma thAya te karelA parimANathI saMkhyA vadhI jAya, ethI vratabhaMga thAya. AthI vratabhaMganA bhayathI amuka samaya gayA bAda garbha dhAraNa karAve. ahIM garbhamAM hovAthI saMkhyA vadhI javAthI vratabhaMga che, paNa bahAra janma na tha hovAthI vratabhaMga nathI. AthI aticAra lAge. (5) kuupramANutikramaH- Asana, pathArI vagere gharavakharI mukhya che. bhAva eTale mULa vastumAM pheraphAra karavo. bhAvathI paryAyAMtararUpe karavA vaDe kuSyanA parimANanuM ullaMghana karavuM e aticAra che. te A pramANe - keIe daza kathareTathI (=parAtathI) vadhAre kathereTa na rAkhavI ema kuSyanuM parimANa karyuM. kAraNasara kathareTe Dabala thaI gaI. vratabhaMganA bhayathI (badhI kathareTa bhaMgAvIne) be be katharoTanI eka eka moTI kathareTa karAvanArane paryAyAMtara karavAmAM saMkhyA vadhatI na hovAthI ane svAbhAvika saMkhyAno bAdha thavAthI aticAra lAge. keTalAka kahe che ke- bhAva eTale te vastunuM arthipaNuM te vastune levAnI IcchA.
Page #286
--------------------------------------------------------------------------
________________ 266 -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda amuka samaya pachI huM A laIza, AthI A vastu tamAre bIjAne ApavI nahi, A pramANe bIjAne nahi ApavA tarIke rAkhanArane aticAra lAge. A aticAro mUlasUtramAM "kSetra-vastu pramANatikrama, hiraNya-suvarNapramANatikrama" ItyAdi pramANe kahevAmAM Ave che. (vizeSa vicAra karyA vinA) sAMbhaLyA pramANe A aticArono svIkAra karavAmAM vratabhaMga ane aticAramAM kaI vizeSatA na rahe, AthI tenI (=vratabhaMga ane aticAranI) vizeSatA batAvavA mATe AcArya mahArAje jana, pradAna vagere bhAvanA ( =ghaTanA) batAvI. A bhAvanA batAvavAthI ja jemanI bhAvanA batAvI nathI te sahasA abhyAkhyAna vagere aticAronI paNa bhAvanA vicAravI. te bhAvanA keTalAka aticAronI ame amArA bodha pramANe batAvI ja che. prazna - parigrahanA nava prakAra hovAthI aticAra nava thAya, jyAre ahI pAMca ja che kahyA che tenuM zuM kAraNa? uttara- samAna hovAthI bAkInA cAra bhedane pAMca bhedamAM samAveza thaI gayo che, tathA ziSya hita mATe prAyaH badhA sthaLe madhyama paddhatithI ja vivakSA karI hovAthI badhAM vratamAM aticAronI pAMca saMkhyA ja gaNI che. AthI aticAranI cAra ke cha saMkhyA nahi gaNavI joIe. [63] aticAradvAra pUrNa thayuM. have bhaMgadvArane kahe che - jai jANaMto geNhai, ahiyaM dhaNNAi to bhave bhNgo| aisaMkiliTThacittassa, tassa pariNAmavirahAo // 64 // gAthArtha - je jANate chatA svIkArelA parimANathI adhika dhAnya vagere grahaNa kare te vrata pariNAmane abhAva thavAthI ati saMliSTa cittavALA (=atiraudra adhyavasAyayukta cittavALA) evA tenA vratano bhaMga thAya. [ 64] have bhAvanAdvAra kahe che - cattakalattaputtasuhisayaNasabaMdhavamittavaggayA, khettsuvnnnndvinndhnndhnnnnvivjjiysylsNgyaa| dehAhAravatthapattAisudurujjhiyamamattayA,ciMtasu suvihiyAvi taM sAvaya! mokkhapahami pttyaa|65| gAthAtha - he zrAvaka! patnI, putra, suhatu , svajana ane baMdhusahita mitravarga A badhAne jemaNe tyAga karyo che, kSetra, suvarNa, draviNa, ghana ane dhAnyarUpa sakala saMgane jemaNe tyAga karyo che, deha, AhAra, vastra, pAtra vagere dharmopakaraNane viSe paNa, jemaNe
Page #287
--------------------------------------------------------------------------
________________ 270 zrAvakanAM bAra vrata yAne mamatvane atyaMta tyAga karyo che, tathA jeo mokSamArgamAM atyaMta Asakta che, AvA suvihitene tuM vicAra, arthAt temanI (=temanA tyAga-tapa vagere dharmanI) anumodanA kara. TIkAtha- zrAvaka - samyagadarzanAdi guNasaMpanna evo je jIva sAdhuo pAse samAcArIne sAMbhaLe te zrAvaka. suvihita zubha anuSThAnavALA sAdhuo. mokSamArga = samyajJAna-darzana-caritra. suhA- pitAne jenA pratye sneha hoya te pratikUla vartana kare te paNa enA viSe kharAba vicAra na kare te suhatu. svajana -eka jAti AdithI jenI sAthe saMbaMdha hoya te svajana, athavA jene (bharaNa-poSaNa Adi mATe) svIkAra karyo hoya te svajana. baMdhu bhAI vagere. mitra=jenI sAthe dhULamAM ramata karI hoya vagere mitra che. kSetra anAjanI utpattinuM sthAna. suvarNa senuM. draviNa=dramma, rUpaka (rUpiya) vagere dravya. dhana=gAya vagere. dhAnya cekhA vagere. saMga AsaktinuM kAraNa ahIM patnI AdinA tyAganA nirdezathI sacitta dvipadarUpa parigrahane tyAga kahyo che. patnI Adine tyAga karavA chatAM kSetra vagere hoya te parigraha rahita banAtuM nathI. AthI kSetra vagere saMbaMdhI saMganA tyAgane nirdeza karyo che. AnAthI apada ane catuSpadarUpa parigrahane tyAga jaNAvyuM che. patnI, kSetra Adine abhAva hovA chatAM zarIra Adi upara mUcchI hoya te parigrahadhArI ja che. AthI deha Adi viSe mUcchanA tyAgane nirdeza karyo che. pattApu e sthaLe rahelA Adi zabdathI pAdapRSNana (rajeharaNa), daMDa vagere saghaLAM dharmopakaraNa samajavAM. dharmopakaraNane viSe paNa" ema "paNa" zabdanA prayogathI e sUcavyuM che ke ghara vagere adhikaraNa viSe te mUrchAne tyAga karyo ja che, kiMtu dharmopakaraNa viSe paNa mUcchane tyAga karyo che. mamatva=mAruM evI buddhi. anumodanAthI e sUcita karyuM che ke je ke viSayasukhanI pipAsA AdithI vyAkula cittavALo zrAvaka sakalasaMgane tyAga karavA mATe asamartha che, te paNa sAdhusaMbaMdhI AvI vicAraNAthI=anumodanAthI sAdhuo pratye thayelA bahumAnathI jenuM AtmavIrya atyaMta uchaLyuM che e zrAvaka IlAputranA (IlAyacikumAranA) daSTAMtathI sarva saMgane tyAga kare paNa. A pramANe dvipadIne artha che. [65] 1. dvipadI eTale dvipadI nAmane gati chaMda. sAmAnyathI eka chaMdamAM (kamAM) cAra pada hoya che. paNa A chaMdamAM be pada hoya che. AthI ja tenuM dvipadI evuM nAma che.
Page #288
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 271 bhAvanA dvAra kahyuM, ane te kahevAthI nave dvArathI pAMcamuM aNuvrata pUrNa thayuM. te pUrNa thatAM pAMca aNuvrate pUrNa thayAM. have guNavatene avasara che. te traNeya pratyeka aNuvratanuM A ja navakArathI vyAkhyAna karavuM joIe. AthI pahelA divrata nAmanA pahelA guNavratane pahelA dvArathI kahe che tattAyagolakappo, appA aNivArio vahaM kuNaI / ii jA disAsu viraI, guNavvayaM tamiha nAyavvaM // 66 // gAthArtha - dizAnuM parimANa nahi karanAra agnithI atyaMta tapelA leDhAnA geLA samAna jIva jIvono vinAza kare che. AthI dizAomAM javAnI je virati te ahIM (=vratavicAraNamAM) svarUpathI diggata nAmanuM prathama guNavrata jANavuM. athavA A gAthAne bIjI rIte artha A pramANe che - dizAnuM parimANa nahi karanAra, tapelA leDhAnA geLA samAna jIva ne vinAza kare che, e pramANe rUparijJAthI jANIne pratyAkhyAna pariNAthI dizAomAM javAnI je virati te ahIM svarUpathI diggata nAmanuM prathama guNavrata jANavuM. TIkAtha-pramAdanA kAraNe jema tema vartate jIvahiMsAno hetu hovAthI tapelA leDhAnA geLA samAna che. athavA "anivRtti (Rvirati na karavI) e ja pravRtti che" evA vacanathI (viratithI rahita) jIva hiMsAne hetu hovAthI tapelA leDhAnA geLA samAna che. kahyuM che ke| ( virati karyA vinA kamabaMdhathI mukta thavAtuM nathI.) AthI kamabaMdhane nahi IcchatA jIve sAvadhaganI vizeSarUpe nivRtti karavI joIe. aviSayanI paNa eTale ke jyAM javAnI keI saMbhAvanA nathI tevA svayaM bhUramaNa samudra vagerenI paNa virati na karavAthI philaSTa adhyavasAyanA kAraNe dRDhatara baMdha thAya." A (zAstra) vacanathI anivRtti e ja pravRtti che ema siddha thayuM. [ 66 ] have bhedadvArane kahe che puvvAvarauttaradAhiNeNa, uDDhaM ahe ya parimANaM / chacceva tassa bheyA, guNavvayasseha nAyavvA // 67 // gAthArtha - te guNavatanA ahI (=bhedanA avasaramAM) pUrvadiparimANa, pazcimadikparimANa, uttaradi5rimANa, dakSiNadikparimANa, UrdhvadiparimANu ane adhAdikaparimANa ema cha bheda jANavA.
Page #289
--------------------------------------------------------------------------
________________ 272 zrAvakanAM bAra vate yAne. * TIkAtha:- ahIM cha dizAnA saMbaMdhathI che bheda che. inveva e sthaLe ja zabda nahi kahelAnA saMgraha mATe che. AthI anya cAra vidizAone umeravAthI daza bhedo paNa thAya. guNavataH- guNa (=lAbha) mATe vrata te guNavata. guNavrata prANAtipAta viramaNaE: vagere aNuvratonA pAlana mATe vADa samAna che. [ 67] have A vrata je pramANe thAya che te pramANe utpattikAra kahe che - parimiyakhettAu bahi, jIvANaM abhayadANabuddhIe / disivayagahapariNAmo, uppajjai tivvasaDhassa // 68 // gAthArtha - tIvra zraddhAvALA zrAvakane parimitakSetrathI bahAra jIne abhaya ApavAnI buddhithI diggata levAnA pariNAma utpanna thAya che. TIkAtha - parimitakSetra eTale pUrvAdi dazeya dizAomAM pratyeka dizAmAM. ATalA jana sudhI mAre javuM (tenAthI vadhAre javuM nahi) e pramANe nakkI karela bhUmipradeza. tava zraddhAvALo eTale tIvra zreSThabhAvavALa. [ 18 ] have doSakAranuM pratipAdana kare che - disi parimANaM na kuNaMti kahavi moheNa mohiyA pAvA / timisaguhAe jaha koNio hu nihaNaM narA jaMti // 69 // gAthA -ajJAnathI mUDha karAyelA je bhAre karmI manuSya keIpaNa kAraNathI dikuparimANa karatA nathI te tamisrA guphAmAM keNikanI jema mRtyu pAme che. TIkAtha:- A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha te kathAthI. jANa. te kathA A pramANe che - keNikanuM dRSTAMta caMpAnagarImAM zreNika rAjAno putra keNika rAjA hatA. tenuM bIjuM nAma azokacaMdra hatuM. tene pUrvabhavamAM zreNika rAjA upara vairabhAva thayo hato. AthI te zreNikanI patnI cellaNanA putrapaNe utpanna thayo. te mATe thaye tyAre zokyamAtAnA kAla vagere daza. kumArane tamane darekane rAjyano agiyArame bhAga ApIza ema kahIne potAnA pakSamAM lIdhA. pachI teNe potAnA pitA zreNikane bAMdhIne rAjya lIdhuM. viSabhakSaNathI pitA mRtyu
Page #290
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda , 273 pAmyA eTale pitAnA zekathI ja rAjagRhanagarane choDIne caMpApurIne rAjadhAnI karI. pitAnA baMdhu halla ane vihalanA prasaMganA kAraNe teNe potAnA nAnA ceDA mahArAjAnI sAthe yuddha karyuM. yuddhamAM kAla vagere deza kumAre mRtyu pAmyA. temanuM badhuM sainya teNe laI lIdhuM. ghaNA kALe mahAkaSTathI teNe vaizAlInagarI kabaje karI. ceDA mahArAja devalekamAM gayA eTale te sarvatra akhkhalita AjJArUpI aizvaryavALa maTo rAjA banIne caMpAnagarImAM pAcho Avyo. A badhA prasaMgo kevI rIte banyA te vistArathI mULa Avazyaka TIkAmAMthI jANI levuM. ahIM te prastuta gAthAnA arthanI ghaTanA karavA mATe kaMIka kahevAmAM Ave che. - teNe potAnA asAdhAraNa parAkramathI samasta sAmaMtasamUhano parAbhava karyo hato, arthAt badhA sAmaMtane potAnA vazamAM rAkhyA hatA. tenA zarIranA hAtha-paga vagere avayava cakra ane svastika vagere zubha lakSaNothI yukta hatA. pUrvabhave upArjana karelA uttama puNyanA udayathI tene rAjyanAM sarva aMgo asAdhAraNa maLyAM hatAM. padmAvatI vagere aMtaHpuranI sAthe jIvelakamAM sArabhUta gaNutA pAMca prakAranA viSayasukhane anubhavatA te mahAna rAjAnA keTalAMka varSo pasAra thayAM. te ja caMpApurImAM eka divasa zrI mahAvIra tIrthaMkara padhAryA. lakSakeTi devo zrI mahAvIra bhagavAnanA caraNa kamalanI sevA karI rahyA hatA. zrI mahAvIrasvAmIe pitAnA caraNakamalanA sparzathI sarva pRthvIne pavitra karI hatI. teozrInA bAlyakALathI thayelAM meruparvatakaMpana vagere aneka prakAranA suMdara caritra saMpUrNa pRthvIlamAM prasiddha che. idra teozrInAM suMdara caritranuM varNana karatAM teozrInA prabaLa sattvaguNanuM varNana karyuM. AthI utpanna thayela atizaya roSathI saMgame teozrIne cha mahinA sudhI vividha upasargo karyA. paNa teozrI calita banyA nahi. teozrIe nirAbAdhapaNe vadhelA zubhadhyAna rUpa agnithI karmarUpI kASThone bALI nAkhyAM. AvA zrI mahAvIra prabhu caMpApurImAM padhAryA. udyAnapAlaka vagere dvArA zrI mahAvIra prabhunA AgamananA samAcAra jANune keNika mahAna ADaMbarathI zrImahAvIraprabhune vaMdana karavA mATe cAlyo. samavasaraNa pAse AvyA eTale teNe chatra ane cAmara vagere rAjyanA alaMkArane tyAga karyo. prabhujIne traNa pradakSiNA ApI. bhaktisamUhathI mastakane namAvIne vidhipUrvaka prabhunA be caraNakamalane vaMdana karyuM. pachI ucitasthAne beThe. prabhue dharmadezanA zarU karI. dharmadezanAmAM dharma ane adharmanA phalana vibhAge jaNAvyuM. pachI koNika prasaMgocita prazna karyo he bhagavan! Ape dharmanA phalanuM varNana karatAM deva vagerenuM varNana karyuM, temAM cakavartIo paNa dharmanA prabhAvathI thAya ema kahyuM. cakravartIo * * 1. svAmI, maMtrI, mitra; bhaMDAra, kille, rASTra, taja ane senA e ATha rAjyanAM aMga che. 34, "
Page #291
--------------------------------------------------------------------------
________________ 274 zrAvakanAM bAra vrate yAne kAmagathI nivRtta thayA vinA ja mare te kyAM utpanna thAya? bhagavAne kahyuMH sAtamI narakamAM. keNike pUchyuM: kyAM jaiza? prabhue kahyuM: tuM chaThThI narakamAM jaIza. keNike pUchayuM: huM chaThThI narakamAM kema utpanna thaIza? (sAtamamAM kema nahi?) prabhue kahyuM tuM cakravartI nathI mATe. keNike pUchayuM zuM A niyama che ke, cakavartIo ja sAtamI narakamAM utpanna thAya? athavA cakravartIo sAtamI narakamAM ja utpanna thAya? athavA cakravartIo sAtamI naramAM utpanna thAya ja? prabhue kahyuM: viSayasukhane nahi choDanArA cakavartIo sAtamImAM ja jAya che. viSayasukhane cheDanArA cakravartIo devalekamAM ke mokSamAM jAya che e niyama che. keNike pUchyuM huM cakavartI kema nathI? prabhue kahyuM: jene cAda mahAratno utpanna thayA hoya, pUrva dizA vagere digvijayanA kramathI jeNe bharatakSetrane cha khaMDa sAdhyA hoya te ja cakavartI thAya. tuM tevuM nathI. pachI tyArathI ja keNike svakalpanAthI kRtrimarane utpanna karyo. vaitADhyathI pahelAnA (=dakSiNadhe bharatane) traNa khaMDe kaI paNa rIte svAdhIna karyA. vaitADhayathI pachInA bhAgamAM rahelA traNa khaMDene jItavA timisA guphA pAse gaye. tyAM kirimAla nAmanA guphA pAlakane kahyuM: he kirimAlaka! huM azakacaMdra nAmano cakravartI chuM. vaitADhayathI pachInA bhAgamAM rahelA traNa khaMDene jItavAnI IcchAthI timisrA guphAne ughADuM chuM, tethI tuM A guphAne ughADa. A pramANe Adeza karAyelA teNe kahyuM A avasarpiNImAM bharatathI AraMbhI brahmadatta sudhI bAra cakavartIo che, ane te badhAya thaI gayA che. tethI keNike kahyuM huM terame cakavartI chuM. kirimAlake kahyuMH mRtyune bhajanAra na thA, svasthAne jA. A azakya AcaraNathI tamAruM zuM prajana che? arthAt AnAthI tamAruM keI kArya siddha thavAnuM nathI. A pramANe kirimAlake tene rokyo, chatAM teNe vAraMvAra pitAne Agraha na choDyo, eTale gusse thayelA teNe keNikane gAlamAM thappaDa mArIne mArI nAkhe. marIne te tamaprabhA nAmanI chaThThI narakamAM gaye. A pramANe dizAnuM parimANa nahi karanArAone A lekamAM ja anartha thAya che ema jANIne nipuNa puruSoe dizAnuM parimANa karavAmAM prayatna karavo joIe e pramANe gAthAne bhAvArtha che. [69] have guNadvArane avasara che, AthI tene kahe che - jaha caMDakosio khalu, niruddhditttthiimnnoviikaao| taha anno'vi saunno, savvasuhANaM ihAbhAgI // 7 // gAthAtha - jevAnuM, (azubha) vicAravAnuM, balavAnuM ane pharavAnuM baMdha karanAra caMDakauzika sarpa (athavA daSTino niSedha (=jovAnuM baMdha) karanAra caMDakauzika
Page #292
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 275 sapa mana, vacana ane kAyAthI) jema sarva sukhane bhAgI thaye, te pramANe dipirimANavratane svIkAranAra anya puNyazAlI zrAvaka paNa jagatamAM sarva sukhe bhAgI thAya che. TIkA - A pramANe gAthAno saMkSepathI artha che. vistArathI artha te kathAthI jANo . te kathA A che - caMDakauzika sapanuM dRSTAMta eka gacchamAM eka tapasvI muni varSAkALamAM mAsakhamaNanA pAraNanA divase nAnA sAdhunI sAthe bhikSA levA mATe gayA. kaI paNa rIte anupagathI temanA pagathI mAtra cagadAIne deDakI marI gaI. tethI nAnA sAdhue kahyuM- he tapasvI muni ! Ape deDakIne mArI. tapasvIe te sthAnamAM AjubAjumAM rahelI bIjI paNa marelI deDakIo te sAdhune batAvIne kahyuMH re re duSTa 'zakSaka! zuM A deDakIo paNa meM mArI che? bAlamunie vicAryuM. A bhUkhathI kRza banI gayA che, arthAt bhUkhyA che, ethI preraNA karavAne A samaya nathI, bIjA koI prasaMge yAda karAvIza. Ama vicArIne bAlamunie te vakhate manane ja Azraya lIdhe. tapasvI bhikSA laIne potAnA upAzrayamAM AvyA. gurunI pAse AlocanA vagere karIne jojana karyuM. bhejana vagere (divasanA sarva) vyApAranA aMte, sAMjanA AvazyakanA samaye, tapasvI (gurunI pAse) doSanI AlocanA karIne besavA jAya che teTalAmAM, A yAda karAvavAno samaya che ema vicArIne, bAlamunie kahyuM he tapasvI ! deDakInI AlocanA kare ema yAda karAvyuM. tapasvIe vicAryuM ANe mane sAdhuonI vacce halako pADyo, mATe enA duniyAnuM phaLa batAvuM. pachI atizaya gusse thayela te pitAne besavAnuM pITha (pATalA jevuM lAkaDAnuM Asana) laIne tenA tarapha deDakyo, teTalAmAM vacce ja thAMbhalA sAthe athaDAyo. marmasthAnamAM vAgavAthI marIne saMyamanI virAdhanA karanAra te tiSka devakamAM utpanna thaye. pitAnA AyuSyane kSaya thatAM tyAMthI velo te A ja bharatakSetramAM kanakakhala nAmanA tApasenA AzramamAM pAMcase tApasenA adhipati tApasanI patnI tApasInA udaramAM utpanna thaye. ucita samaye tene janma tharyo. kALakrame meTo thaye. svabhAvathI caMDa (=ugra) hevAthI ane tenuM kula kauzika havAthI lokamAM caMDakauzika evA nAmathI prasiddhine pAmyA. ekavAra tenA pitA mRtyu pAmatAM te ja kulapati thaye. udyAna upara mUcha thavAthI te tApasane bagIcAmAMthI phala, puSpa ane kaMda vagere levA detuM na hatuM. tethI tApase anya vanamAM cAlyA gayA. bIjA divase caMDakauzika bIjA keI kAma mATe 1. zikSaka eTale nUtana sAdhu. 2. ahIM AlecanA eTale bhikSAmAM lAgelA doSa vagerenuM gurune nivedana karavuM.
Page #293
--------------------------------------------------------------------------
________________ 276 zrAvakanAM bAra te yAne jaMgalamAM gayA hatA tyAre najIkamAM AvelI zvetAMbI nagarIthI rAjakumAroe AzramamAM AvIne bagIcAne bhAMgIne bIruM vagere phalo lIdhAM. tethI govALanA chokarAoe tene A bInA jaNavI. atyaMta roSathI bharelo caMDakauzika hAthamAM kuhADI laIne rAjakumArone mAravA doDyo. badhA rAjakumAro judI judI dizAmAM palAyana thaI gayA. vegathI Avato caMDakauzika koI paNa rIte skUlanA pAmya ane bhUmi upara paDyo. te ja kuhADAthI tenuM mastaka cirAI gayuM. mRtyu pAmIne tyAM ja daSTiviSa sarpa thaye. tApase caMDakauzika marI gaye ema sAMbhaLIne pharI te ja AzramamAM AvyA. keTalAka divasa pachI tenI viSazakti ghaNI vadhI gaI. pUrvabhavanA abhyAsathI te ja vanamAM gADha mUchane pAme te vanamAM badhI bAju pharavA lAgyuM. A pramANe pharatA te cakale, kabUtara vagere je kaIne jue, tene viSapUrNa cakSuothI jeIne bhasma karI nAkhavA lAgyA. tethI keTalAka te tApasa baLI gayA ane keTalAka nAsI gayA. A pramANe bAra ejana pramANa kSetrane vasatirahita karIne pratidina be saMdhyAe pharate ane jhuMpaDI pAsenA maMDapanA bilamAM vasate te sukhapUrvaka raheto hato.. A tarapha bhagavAna zrI mahAvIra chasthakAlamAM paheluM comAsuM zUlapANi yakSanA maMdiramAM karIne, lokoe nA kahevA chatAM te AzramamAM AvIne tenA maMDapanI bAjumAM kAryotsargamAM rahyA. temanI gaMdhathI te bilamAMthI bahAra nIkaLyo. bhagavAnane joIne teNe vicAryuM mArA maMDapanI bAjumAM rahelo A keI nirbhaya jaNAya che. A pramANe vicArIne atizaya gusse thayelA teNe bhagavAnane bALI nAkhavAnI IcchAthI sUrya sAme joIne bhagavAnanI sAme joyuM. teNe jema jema bhagavAnanI sAme joyuM tema tema tenA cakSuo viSarahita banI gayA. pachI dADhAothI (caraNamAM) daMza mArIne, viSanA vegathI bezuddha banelo A mArA upara na paDe evI buddhithI, dUra khasIne teNe joyuM te dezanA sthAne lehIne pravAha gAyanA dUdha jevo sapheda dekhAze. A vakhate bhagavAne tene kahyuM: he caMDakauzika upazAMta thA, upazAMta thA. A vacana sAMbhaLIne tarka-vitarka karavAthI tene jAtismaraNa jJAna thayuM. tapasvI vagerenA bhavamAM anubhavelA krodhanA phaLane vicArIne teNe anazanane svIkAra karyo. sarva jI viSe kSamApanAnA adhyavasAyavALo ane kaSAya upara kAbU meLavanAra te bilamAM moDhuM rAkhIne paMdara divasa rahyo. bhagavAna paNa koI ene upadrava na kare evI buddhithI tyAM ja te ja pramANe rahyA. leke paNa bhagavAnanI sukha-duHkhanI sthiti jovA mATe vRkSa vagerenA AMtare UbhA rahyA. temaNe bhagavAnane te ja pramANe UbhA rahelA joIne vicAryuM ke, cakkasa A dRSTiviSa sarpane temaNe ja kaI paNa rIte upazAMta karyo che, anyathA mRtyu pAmyA vinA A A pramANe kevI rIte rahe? pachI lokoe najIkamAM AvIne sapane bilamAM moTuM nAkhIne rahe che. kASTha, DhephAM vagere pheMkIne khAtarI karI.
Page #294
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 277 atyaMta upazAMta thayelA tenI dUdha-ghI vagerethI pUjA karI. tenI gaMdhathI AvelI kIDIo tene niraMtara khAvA lAgI. A vedanAne sArI rIte sahana karIne paMdaramA divase te mRtyu pAmIne AThamA devalokamAM maharthika deva thaye. A pramANe A daSTiviSa sarSa dRSTi ane mana-vacana-kAyAno niSedha karIne jema A lekamAM pUjAne ane paralokamAM devalekanA sukhano bhAgI banya, tema dizAparimANano svIkAra karIne zarIrano niSedha karanAra zrAvaka paNa sarva sukhane bhAgI thAya che. AgAthAne bhAvArtha A pramANe vicArIne dizAnA parimANamAM prayatna karavo evA upadezathI garbhita che. [70] have yatanAdvAranuM varNana kare che - phalasaMpattIvi dhuvA, jIvANaM tahavi jattha uvdhaao| paMciMdiyamAINa, tattha na gacchaMti te kahavi / / 71 // gAthAtha- dikparimANa jemaNe karyuM che te jIne parimita (=nakkI karelA) kSetramAM paNa ISTaphaLanI prApti avazya thavAnI saMbhAvanA hoya te paNa jyAM (parimitakSetramAM) paMceMdriyAdi jIvone vinAza thatuM hoya tyAM te cha vratamAM aticAra na lAge te paNa kaI paNa rIte na jAya, e yatanA che. TIkAtha-jema ke deDakI, tIDa, kIDI vagere jIvothI Akula mArgamAM na jAya. je AvA mArgamAM paNa jAya te dikparimANa karavAne zo artha? kAraNake temAM paNa jIvavinAza thAya che. (jIvavinAzathI bacavA mATe te dikparimANa karyuM che.) - paMcaMdriyAdi e sthaLe pahelAM paMcaMdriyane nirdeza paMceMdriyanI hiMsAthI ghaNuM prAyazcitta AvatuM hovAthI paMcendriyanI hiMsA mahAdoSa che e jaNAvavA mATe che. anyathA "ekedriya" ema pUrvAnukamathI ja nirdeza kare. [ 71] . have aticAradvAra zarU kare che - uDDhaM ahe ya tiriya, atikkama tahaya khettavudi ca / saiaMtaraddhamatthaM, vajjejjA paMca aiyAre // 72 / / gAthA - Urva dizA pramANatikama, adizA pramANatikrama, tiryadizA pramANatikrama, kSetravRddhi ane smRti-aMtardhAna e pAMca aticArone ahIM (=aticAranA avasare) tyAga kare. TIkAtha:- upara parvatazikhara vageremAM dizA pramANanuM ullaMghana karavuM e UrdhvadizA pramANatika che. nIce kUvA vageremAM dizA pramANanuM ullaMghana karavuM e adho
Page #295
--------------------------------------------------------------------------
________________ 278 zrAvakanAM bAra vrate yAne dizA pramANatikama che. viSNu pUrva vageremAM dizA pramANanuM ullaMghana karavuM e tiryagadizA pramANatikama che. bIjI dizAmAM svIkArelA kSetrapramANane vivakSitadizAmAM nAkhIne vivakSitadizAmAM svIkArelA kSetrapramANuno vadhAro kara e kSetravRddhi che. kareluM dizAnuM parimANa bhUlI javuM te smRti-aMtardhAna. : prathamanA Urva dizA pramANatikrama vagere traNa je atikrama Adi thAya te aticAra rUpa che, jANe jaIne karavAthI te vratabhaMga rUpa ja che. A kSetravRddhi - keI zrAvake pUrva ane pazcima e pratyeka dizAmAM se jana sudhI javAnuM parimANa karyuM. prayojana utpanna thatAM te eka dizAmAM nevuM bhejana rAkhIne bIjI dizAmAM eka daza cojana kare. tenA abhiprAyathI baMne rIte basa ejananuM parimANa kAyama rahe che. AthI A rIte eka dizAmAM kSetra vadhAranArane vratasApekSapaNuM hovAthI aticAra lAge. , smRti-aMtardhAna - keIe-pUrva dizAmAM se jana parimANa karyuM hatuM, paNa jatI vakhate vyAkulatA, pramAda, matimaMdatA Adi keI kAraNathI meM se jana parimANa karyuM che ke pacAza ejana? ema spaSTa yAda nathI AvatuM. AvI sthitimAM te pacAza janathI vadhAre jAya te sApekSapaNuM hovAthI aticAra lAge, ane so ejanathI vadhAre jAya te nirapekSapaNuM hovAthI vratabhaMga thAya. ahIM vRddhasaMpradAya A che - uparanI dizAmAM je pramANa karyuM hoya tenAthI vadhAre dUra parvatanA zikhara upara ke vRkSanA uparanA bhAgamAM vAMdare ke pakSI, vastra ke AbhUSaNa laIne jAya, te tenAthI tyAM na jaI zakAya. je te vastu svayaM paDI jAya ke bIje kaI laI Ave te laI zakAya. AvuM giranAra vagere parvatemAM bane. e ja pramANe nIce kuvA vageremAM paNa samajavuM. tathA ticha dizAmAM je pramANa lIdhuM hoya tenuM manavacana-kAyAthI ullaMghana nahi karavuM, ane eka dizAmAMthI laIne bIjI dizAmAM umeravA rUpa kSetravRddhi nahi karavI joIe. te A pramANe - digdatavALo zrAvaka kariyANuM laIne pUrva dizA tarapha parimANa hatuM tyAM sudhI gaye. tenAthI AgaLa adhuM kariyANuM meLavI zakAya tema hovAthI (AgaLa javA mATe) pazcimadizAnA cejanene pUrva dizAnA parimANamAM nAkhe. je anupayogathI parimANanuM ulaMghana thayuM hoya te khyAla Ave eTale 1. ahIM atikrama zabda ullaMdhana athamAM nathI, kintu atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra e cAra bhedamAM AvatA atikramanA athamAM che. * 2. be dizAnA so so maLIne ke eka dizAnA 90 ane bIjI dizAnA 110 maLIne ema baMne rIte.
Page #296
--------------------------------------------------------------------------
________________ 279 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda tyAMthI pAchA pharavuM joIe, athavA tyAMthI AgaLa na vadhavuM joIe ane bIjAne paNa na mekalavo joIe. mekalyA vinA bIje keI gayo hoya te te je vastu lAvyo hoya te vastu nahi levI joIe. athavA bhUlI javAthI svayaM jAya te tyAMthI koI vastu nahi levI joIe. [72] aticAra dvAra kahyuM. have bhaMgadvAra jaNAve che - duvihaM tiviheNa guNavvayaM tu ghetUNa pesae annaM / tallAbha vA geNhai, tassa dhuvaM hoi iha bhaMgo // 73 // gAthArtha - dvividha-trividhathI dikparimANano svIkAra karIne kAraNe utpanna thatAM jANI joIne dhArelA parimANathI AgaLa bIjAne mekale ke tyAM thayela lAbhane le te lIdhelA dikparimANane nakkI bhaMga thAya. TIkAI- dvividha eTale svayaM na jAuM ane bIjAne na mokaluM. dA.ta. vIsaejanathI AgaLa mAre na javuM, ane bIjAne na mokalavo. vividha=mana-vacana-kAyAthI. prazna - kAraNe utpanna thatAM ema zA mATe kahyuM? uttara - vicArIne karanArA puruSo kAraNa vinA pravRtti karatA nathI. mATe kAraNa utpanna thatAM" ema kahyuM. [73] have bhAvanAdvAra kahe che - iriyAsamiyAe~. paribbhamaMti bhUmaNDalaM niraarNbhaa| . .. savvajagajjIvahiyA, te dhannA sAhuNo nicaM // 74 // gAthArtha - jeo sadA IriyAsamiti pUrvaka pRthvI upara paribhramaNa kare che, AraMbhathI rahita che, jagatanA sarva januM hita karanArA che, te sAdhuo dhanya che. TIkAtha- cittanA vyAkSepa vinA yugapramANanA AMtare daSTi rAkhIne niravadya (jIthI avyAkula) mArgamAM javuM te IryAsamiti. jagatanA sarva januM hita karanArA eTale caidarAja pramANa lekamAM rahelA sarva ja pratye vAtsalyabhAvavALA. (ahIM vAtsalyabhAvavALA ema kahIne hita karanArA kema che tenuM kAraNa jaNAvyuM che. jenAmAM vAtsalya (=premI hoya te ja hita kare.) sAdhuo dharmarUpI dhanane meLavanArA hovAthI dhanya che, arthAt puNyazAlI che. [ 74] prathamaguNavatA kahyuM. have bIjuM guNavrata kahevuM joIe. temAM paNa pahelAM prathamadvArathI kahe che -
Page #297
--------------------------------------------------------------------------
________________ 280 . zrAvakanAM bAra vate yAne. uvabhogaparIbhogo, viNivittI taM guNavvayaM bIyaM / AhArAIvilayAdiyAi cittaM jao bhaNiyaM // 75 // gAthAtha - upaga ane paribhegamAM aneka rIte parimANa karavuM te bIjuM upabhAga-paribhoga parimANavrata che. te aneka prakAre che. kAraNa ke te vrata tIrthakara-gaNagharoe AhArAdinA parimANarUpa ane strI, hAthI vagerenA parimANarUpa aneka prakAre kahyuM che. TIkArtha - je eka ja vAra bhegavI zakAya ke zarIranI aMdara bhegavI zakAya te. upabhega. je vAraMvAra bhegavI zakAya ke zarIranI bahAra bhogavI zakAya te paribhegaAhArAdi upabhega che, ane strI, hAthI vagere pariga che. kahyuM che ke vigaIe, tabela, AhAra, puSpa, phala vagere upabhegamAM gaNAya che. vastra, suvarNa vagere ane strI, hAthI vagere paribhegamAM gaNAya che." [ 75 bhedadvAramAM A gAthA che - * mahumajjamaMsapaMcuMbarAiviraI karijja bIyami / asaNavilevaNavatthAiyANa parimANakaraNeNa // 76 // gAthA - uvabhoga-paribhega parimANavratamAM azana, vilepana, vastra vagerenA parimANa karavAnI sAthe madha, madirA, mAMsa, pAMca jAtinA uduMbara AdinI virati kare. TIkAtha-madhanA mAkhIyuM (=mAkhIoe banAveluM) vagere bhedo che. madirA kASThaniSpanna (=tADa vagere vRkSanA rasathI thayela) ane piSTaniSpanna (=leTa vagere kehavaDAvIne thayela) ema be prakAre che. mAMsanA jalacara prANIthI thayela vagere aneka bhede che, athavA cAmaDuM, lehI ane mAMsa ema traNa bheda che. vaDa, uduMbara, pIpaLo, TuMbarikA ane plekSa (=pIpaLAnI jAtinuM vRkSa) e pAMca jAtinA uduMbara che. A. pAMceya uduMbara samAna jAtinA che. "paMcuMvArU e sthaLe Adi zabdathI mAkhaNa, ghAlavaDA (=dahIMmizritavaDA) ane rAtribhejana vagere samajavuM. azina=bhAta vagere. vilepana= kuMkuma vagere. 1. AhArAdithI eTale AhArAdinA parimANathI. strI-hAthI vagerethI eTale strI, hAthI vagerenA parimANathI. ra. kuMkuma zabdano kozamAM kezara artha jaNavyo che. paNa ahIM vilopananuM koI sugaMdhI dravya artha vadhAre ghaTe che.
Page #298
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 281 pathArUcA" e sthaLe Adi zabdathI pANI, puSpa ane AbharaNa vagere samajavuM. kAraNake azana ane vilepana upabhegarUpa hovAthI ane vastra paribhegarUpa hovAthI Adi zabdathI upabhoga ane paribhoga e baMne prakAranI vastunuM grahaNa karavuM joIe. mAre A ATaluM khAvuM ke ATaluM vAparavuM ema upabhega-paribheganuM parimANa je jIva le teNe pahelAM madha Adi vAparavAnuM baMdha karavuM joIe. kAraNa ke madha Adino upaga bahu pAparUpa hovAthI madha Adi baMdha na karavAthI upabhega-paribhega parimANathI je karmanirjarA sAdhavAnI che te na sAdhI zakAya. (kAraNake-eka bAju upabhoga-paribhega parimANathI nirjarA thAya te bIjI bAju madha AdinA upagathI navAM karmo baMdhAya.) madha Adi viSe kahyuM che ke-"cauriMdriya jIvonA zarIranI carabI ane lehIthI mizrita, halakuM ane niMdanIya evA A madhanA bhakSaNane ane vikrayane tyAga karo. (1) kula, bala, mati, mahattA, prazaMsA ane vaibhavano nAza karanAra, kurUpa, Apatti ane vividha halanA janaka evA dArUno tyAga karo. (2) paMceMdriya jIvanA vadhathI banAvAyeluM, ugrapApa phalavALuM, vIrya, rasa, lehI ane kalamalathI durgaMdhavALuM ane bhavajanaka evuM mAMsa tuM choDa. (3) vaDa, uMbarI, uMbara, pIpaLI ane pIpaLAnA phalemAM ghaNuM (sUkSma) ja hoya che. bhakSaNa karAyelAM e phaLa vratabhaMga kare che. (4) mAkhaNanI nivALA ane mAkhaNanA varNavALA utpanna thayelA chathI saMsakta ane avasthAtarane nahi pAmelA (=ghI rUpe nahi banelA) mAkhaNane cheDe. A mAkhaNa (=mAkhaNanuM bhakSaNa) paNuM bhavajanaka (=saMsAravardhaka che.) (5) palcaka (kapAlakhanI bhAjI), laTTa (=khasakhasa) ane sAga (=vRkSavizeSa) jethI saMsakta che. kAcA gerasanA mizraNavALA magajathI saMsakta thAya che. tenuM bhakSaNa paNa niyamA deSa mATe thAya che. (6) je je rAtribhojana karavAmAM tatpara che te ja sadA dhana, unnati, buddhi, kula, bala ane rUpa A badhAthI rahita thAya che. (7) mULA, gAjara, lUNInI bhAjI athavA dudhI dravya, ra, kuMArI, Adu, aMkurA vagere sAdhAraNa (=anaMtakAya) che. temAM aneka prakAre (=anaMtA) jI hoya che. (8) tethI upabhegamAM phala, zIMga, patra, puSpa, kASTha, bahubIja, vigaIo, sacitta, anaMtakAya ane dravyanuM pramANa karavuM joIe. 1. lehI ane vayanA mizraNathI utpanna thayelo pravAhI padArtha. 2. patyekanA upalakSaNathI anaMtakAya badhI vanaspatio samajI levI. 3 khasakhasanA upalakSaNathI bahubIjavALI badhI vanaspatio samajI levI. 4, maganA upalakSaNathI badhA dvidaLa dhAnya samajI levA.
Page #299
--------------------------------------------------------------------------
________________ 282 zrAvakanAM bAra vate yAne (9) rAMdhavuM, khAMDavuM, pIsavuM, daLavuM ane pakAvavuM ItyAdi (pAkiyA)nuM sadA parimANa karavuM joIe. kAraNa ke aviratithI ghaNe karma baMdha thAya che." (10) madhavirati ItyAtrirUpe bhedanI (prakAranI) vicAraNA karavI, arthAt madhavirati, mAMsavirati, mAkhaNavirati ema A vratanA aneka bhedo thAya che ema vicAravuM. ahIM madyapAna, mAMsabhakSaNa ane rAtribhejanamAM ghaNuM anartho dekhAtA hovAthI mULagAthAmAM sUcita na karyA hovA chatAM zrAvakenA anugraha mATe be daSTAMte kahevAmAM Ave che - RSinuM dRSTAMta keI RSie jaMgalamAM rahIne hajAre varSo sudhI ugratapanI sAdhanA karI. "ugratapanA prabhAvathI A RSi mane idrapadathI gruta karaze" evI zaMkAthI idra gabharAye. RSine tapanI sAdhanAthI patita karavA devAMganAone temanI pAse mekalI. RSi pAse AvIne devAMganAoe aMjalipUrvaka praNAma ane vividha prakAranI stuti Adi aneka prakAranA vinayathI RSine prasanna karyA. prasanna thayelA RSie varadAna mAMgavAnuM kahetAM devAMganAoe "ma, hiMsA ke abrahma e traNamAMthI game te ekanuM tame sevana karo ema kahyuM. A sAMbhaLI RSi kaI vastunuM sevana karavuM enA vicAramAM paDI gayA. vicAraNuM karIne hiMsA ane abrahma narakanAM kAraNe che, jyAre madya geLa, dhAvaDI Adi zuddha vastuothI banatuM hovAthI nirdoSa che ema nirNaya karyo. AthI madyapAnane svIkAra karIne madyapAna karyuM. adhika svAda karavA (vidaMza' banAvavA) bakarAne haNune hiMsA Adi saghaLAM pApa karyA. pariNAme tapanuM sAmarthya haNAI gayuM. aMte maraNa pAmIne te RSi durgatimAM-narakamAM gayA. A pramANe dharmIoe mavane doSanI khANa jANavuM. vasumitrAnuM dRSTAMta A bharatakSetramAM devabhavana jevAM bhavana, udyAna, phavAo, vAvaDIo ane jalakuMDe (=havADA)thI manahara ujajenI nAmanI uttama nagarI hatI. temAM yajJadatta, viSagudatta ane jinadAsa ema traNa zrAvake hatA. temanI anukrame jayazrI, vijayazrI ane aparAjitA nAmanI putrI hatI. traNe paraspara prItivALI hatI. bAlyAvasthAthI 1. videza e madyapAna upara prI ti utpanna karanAra eka prakAranuM cATaNa che. jema khorAka khAdhA pachI mukhavAsa levAmAM Ave che tema madyapAna karyA pachI videzane upayoga karavAmAM Ave che paraMvAcakSA mathapAzana abhi. leka 907
Page #300
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 283 vRddhi pAmatI e traNe jinezvaranA vacanamAM anurAgavALI ane jinendranI pUjAmAM tatpara hatI. temanI khIjI paNa vasumitrA nAmanI brAhmaNaputrI sakhI hatI. te temane atipriya hatI. paNa te jinadharmathI bhAvita na hatI. ASADha ceAmAsInA divase sUryodaya thatAM ja vasumitrA sakhIonI pAse AvI. sakhIee vasumitrAne kahyuMH he priyasakhI ! Aje tuM tArA ghare jA. kAraNa ke Aje amAre jinamaMdiramAM pUjA karavAnI che, tathA sAvIenI pAse aNuvratAnA svIkAra karavAnA che. vasumitrAe kahyuM: zuM amAre tyAM javuM ceAgya nathI ? sakhIoe kahyuMH he lyANI ! emAM zA doSa che? jo tArI icchA hAya te tuM paNa Ava. vasumitrA paNa temanI sAthe jinamaMdire gaI. temaNe upayAgapUrvaka jinezvarAnI aSTaprakArI pUjA karI, stuti stotrAthI stuti karI, ane caityavaMdana karyuM.. pachI sAdhvIjInI pAse gaI, vaMdana karIne paccakkhANu karyu.. pachI besIne bhAvathI dharmapadeza sAMbhaLyo. A vakhate karmakSayApazamathI vasumitrAne dharmopadeza pariNamI gayA. tethI vasumitrAe kahyuM: huM bhagavatI ! havethI mArA paNa A dharme thAo. tethI sAdhvIjIe tene kahyuM: hai sutanu ! mAnasika pariNAma vinA mAtra kahevAthI dharma thatA nathI. tethI jo mArA pahelA A dharma tArA cittamAM pariNamI gayA hoya teA arihaMtane deva tarIke ane sAdhuone guru tarIke svIkAra. tethI teNe uThIne vinayathI mastake aMjali karIne sAdhvIjIe je kahyuM tenA svIkAra karyo ane mAMsabhakSaNa tathA rAtribhAjananA tyAga karyAM. jayazrI vagere sakhIe pAMca aNuvratAne vaMdanapUrvaka svIkArIne potAnA ghara tarapha cAlI. vasumitrA paNa temanI sAthe tyAMthI nikaLIne pitAnA ghare AvI. ekavAra tene levA mATe tenA zvasurakulathI ahIM eka puruSa AvyA. teNe sakhIone kheAlAvI. sakhIoe tene rajA ApI. pachI te vanapuramAM AvI ane niyamane pALatI zvasurakulamAM rahI. ekvAra sasarAe tene kahyuM putrI ! rAtribhAjananA tyAga karavA e ApaNe kulAcAra nathI. mAMsanA tyAga paNa yAgya nathI. kAraNa ke he vatse ! je anuSThAna vedamAM vihita che te ja ApaNA kuladharme che. vasumitrAe kahyuM: huM pitAjI! vedamAM hiMsAnA niSedha che. jIvAnI hiMsA vinA mAMsabhakSaNa na thAya. mAMsabhakSaNamAM jee svaya... hiMsA karatAM nathI teo paNa avazya khIjAe pAse hiMsA karAve che, ane mAMsabhakSaNamAM anumodanAne kANu rokI zake che? rAtribhAjananA tyAga ApaNA kulAcAra nathI e paNa khATuM che. kAraNa ke tamArA pitAe piMDane rAte svIkAratA nathI. vasumitrAe A pramANe kahyuM eTale sasarAe gusse thaIne kahyuM: he mahApApiNI! abhimAnathI mArI sAthe tuM A pramANe vAda kare che. tethI uttara ane pratyuttarathI zuM? jo tAre sasarAnuM kAma hoya te A vAdane mUkI de, anyathA tAruM kAma nathI.
Page #301
--------------------------------------------------------------------------
________________ 284 . zrAvakanAM bAra vrata yAne tethI vasumitrAe vicAryuM jo ema ja ecitI pitAne ghare jAuM te kulane moTuM lAMchana lAge, tethI bIjA keI upAyathI Amane tyAM ja laI jAuM. A pramANe vicArIne teNe kahyuM: he pitAjI ! je ema hoya te jyAM meM niyama lIdho che tyAM tame paNa Avo. jethI tamArI samakSa A niyamano tyAga karuM. sasarAe A mAnyuM. eTale sasare, sAsu ane vahu ujajenI tarapha cAlyA. vasumitrAnA pati vizvabhUtie vicAryuM ke, vasumitrA A gya kahe che, mATe bhale jAya. ethI paNa koI paNa rIte lAbha thaze. sAMjanA te traNe jItaharaNa gAmamAM AvyA. mAdhava nAmane brAhmaNa temane joIne potAnA ghare laI gaye. temane snAna karAvIne temanA ja bhajana nimitte bhAta vagere ghaNI rasoI banAvavAnuM zarU karyuM. tyAM bhavitavyatAvaza kaDhI halAvAtI hatI tyAre sarpa chAparA uparathI uMdara tarapha ecite deDyo. kyAMka skUlanA pAmelo te nIce paDyo. (tyAM rahelA mANasee) lAkaDAnA hAthAthI tenA TukaDeTukaDA karI nAkhyA. eTalAmAM mAdhava brAhmaNe mahemAnane kahyuM Ave, bese ane bhajana kare. sadAcAranuM pAlana karanArI vasumitrA jamavA na AvI. tethI sAsusasarA paNa nA jamyA. brAhmaNa parivAra jaye. viSathI bhAvita kaTIvALuM bhejana karavAthI parivAra mRtyu pAmyA. savAre thALImAM sapane TukaDe che. tethI sAsu-sasarAne vasumitrA upara bahumAna thayuM. pachI jItaharaNathI nIkaLIne dazapura nagara AvyA. te nagaramAM bakuladatta nAmanA brAhmaNanA gharamAM utaryA. tyAM paNa rAta paDI gaI. brAhmaNe rasoI banAvavAnuM zarU karyuM. A tarapha bakuladattane Adityazarma nAmane putra hato. te pitAnA gharakAma mATe rAkhelA nekaranI strImAM Asakta banyA. te jANIne nekare tenA ja mAtA-pitAne A vigata kahI. temaNe tene rokyo nahi. tethI nakara manamAM gusse tha. AthI te temanuM chidra zodhI rahyo hato. atyAre AdityazarmanA mAtA-pitAe tene mAMsa lAvavA AjJA karI. bhavitavyatAvaza atyAre Aditya zarmane potAnI strI sAthe ekAMtamAM che. tene deraDAthI bAMdhIne tenA sAthaLanuM mAMsa laIne tenI mAtAne ApyuM. pite patnIne laIne palAyana thaI gaye. nahi jANatI Adityazana mAtAe te mAMsa mahemAne mATe pakAvyuM. vasumitrAe rAtribhejana-mAMsabhakSaNanI virati karI hovAthI na khAdhuM. teNe na khAdhuM ethI sAsu-sasarAe paNa pUrvanI jema na khAdhuM. bakuladatte potAnA putranI zodha karI. tevI avasthAmAM rahelA putrane je. A vRttAMta jANune sasarAe vasumitrAnI prazaMsA karI. sasarAe vasumitrAne kahyuM he putrI ! tuM puNyavaMtI che ke jeNe A dharma prApta karyo che. he putrI ! ame paNa A ja dharmane svIkAra karyo che ke jenA prabhAvathI ame jIvatA rahyA ane manuSyamAMsa na khAdhuM. he putrI ! tethI have pitAnA ghare jaIe. havethI jAvajajIva amAre paNa rAtribhUjana ane mAMsabhakSaNa na
Page #302
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 285 karavAno niyama che. A pramANe kahIne pAchA vaLyA ane ghare AvyA. vasumitrAne pati paNa dharmakAryamAM tatpara suzrAvaka thaye. A pramANe dharmanA pariNAmavALA temanA keTalAka divasa pasAra thayA. kyAreka sAsu, sasare ane vasumitrA e traNe samAdhithI mRtyu pAmIne saudharma devalokamAM gayA. tyAMthI cyavane sasarAne jIva A bharatakSetramAM vasaMtapuranagaramAM vijayavarma rAjAnI azakazrI rANIne zrIvarsa nAmane putra tharyo. vasumitrAe paNa te ja nagaramAM dhanadatta zeThanI ghanazrI nAmanI patnIthI zrIdevI nAmanI putrI thaI. te nagaramAM te ja divase suMdara rUpa ane lAvaNyathI yukta bIjI paNa caMda kanyAo janmI hatI. temAM sAsune jIva devakathI cavIne devajasA nAmanI putrI tarIke utpanna thayo. temanA janmadivase zeTha vardhApanaka ( =janmamahotsava) karAvyuM. ATha varSa pachI kalAone abhyAsa karAvyuM. kalAone abhyAsa karI lIdhuM tyAre te badhI kanyAo yauvanane pAmI. paNa devajasAne kaDhane roga . zeThanA vacanathI vaidyoe tenA upAyo karyA, paNa kaI lAbha na thaye. tethI duHkhI thayelI te ciMtA karavA lAgI. pachI naimittikanA vacanathI zrIdevInA snAnajalathI tene snAna karAvyuM, AthI turata sAruM thaI gayuM. te ja raMga rAjaputra zrIvargane paNa thayuM. pitAe tenA mATe nagaramAM paDaha vagaDAvyuM. devajazAe e paDahane sparza karyo, arthAt zrIvarganA rogane dUra karavAnuM svIkAryuM. pachI devajazAe kahyuMH kumAra ahIM Ave, jethI thoDA kALamAM tene niraMgI karIe. paDaha vagADanArAe Avo te vRttAMta rAjAne jaNAvyuM. rAjee kumArane zeThanA ghare mokalyo. tene eka makAnamAM rAkhe. zrIdevInA zarIre lagADelA sugaMdhI dravyothI dararoja tenA zarIre mardana karavAnuM zarU karyuM. cadamA divase te nirogI thaIne potAnA ghare gaye. atizaya harSanA samUhathI pUrNa hRdayavALA rAjAe tene je. tuSTa thayelA rAjAe pachI te ja kanyAo tene ja paraNAvI. temanI sAthe te deguMdaka devanI jema bhego bhegavavA lAgyo. pUrvabhavanA sAsu ane sasarA devajasA ane zrIvane vahunA vratano bhaMga karAvavAthI kaDhano roga thayo. ekavAra zrIvarma ja rAjA che. sarva sAmaMta rAjAo tene 1. mauthA ane sAvi e baMnenA arthane eka sAthe pravega gujarAtImAM thato na hevAthI ahIM ApavA no artha lakhyo nathI. 2. A sthaLe mukitapratamAM kAusamAM mukAyela gAthAne saMbaMdha mArI samajamAM na AvavAthI tene anuvAda karyo nathI.
Page #303
--------------------------------------------------------------------------
________________ 286 zrAvakanAM bAra trata yAne namatA hatA. pUrve kallA sukRtasamUhathI te manavAMchita padArtho meLavate hate. pachI AyuSya pUrNa thatAM vidhipUrvaka mRtyu pAmIne devapaNAne pAmyo. tyAMthI cyavIne kAma karIne mekSamAM jaze. A pramANe vasumitrAnuM caritra saMkSepathI kahyuM, vistArathI bhaginIvatsala graMthamAMthI jANI levuM. A pramANe rAtribhojana ane mAMsabhakSaNanI viratimAM mahApuNya thAya che ema jANIne sarva prayatnathI rAtribhejana ane mAMsabhakSaNa Adine tyAga kare. [7] bhedadvAra pUrNa thayuM. have utpatti dvArA jaNAvavA mATe kahe che - duvihativihAi maMsAiyANa egavihativiha sesesu / niravajJAArA, aviparivALo 77 | gAthAtha - mAMsa vagerenI nivRtti dvividha-trividha bhAMgAthI karavI joIe. zeSa vigaI Adine niyama ekavidha-vividha bhAMgAthI karavo joIe. niravadya vagere prakArano AhAra levo joIe. adharmavRttino tyAga karavo joIe. TIkAtha- dvividha-vividha = na karuM ane na karAvuM, mana, vacana ane kAyAthI. ekavidha-trividha = na karuM, mana, vacana ane kAyAthI. je mAMsa nivRtti kare te utkRSTathI dvividha-trividha bhAMgAthI kare, utkRSTathI mAMsa nivRtti na karI zake te dvividha-dvividha vagere bhAMgAethI paNa kare. vigaI Adine niyama te ekavidha-trividha bhAMgAthI kare. kAraNake vigaI AdinA niyamane viSaya prAyaH ekavidha-trividha bhAMge che, arthAt vigaI Adine niyama prAyaH ekavidha-vividha bhAMgAthI levAya che. upabhega-paribhAga parimANavrata lenAre niravava vagere prakArano AhAra le joIe. niravadya eTale sacitta AdinA tyAgathI nirdoSa. Adi zabdathI alpa sAvadya (=alpa doSavALe) vagere samajavuM. adharmavRtti eTale aMgArakarma, vanakarma vagere pApa AjIvikA. niravadya AhAra ane pApa AjIvikAnA tyAga viSe kahyuM che ke zrAvaka niravadya ane nirjIva AhArathI, (tema na banI zake to anaMtakAyane tyAga karIne) ke pratyeka vanaspatikAyavALA AhArathI zarIrane dhAraNa kare=TakAve ane sAvadha vyApArane (=dhaMdhAne) tyAga kare. (saMdha pra. tAdhi. gA. 70 ) 3. kavi zabdane "utpanna kareluM' artha thAya che, paNa ahIM "meLaveluM" artha vadhAre saMgata hovAthI meLavela evo bhAvArtha karyo che. 4. samaSi padane artha virAra padathI samajAI jato hovAthI anuvAdamAM lakhyuM nathI.
Page #304
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 287 sAvadya vyApAra eTale agnino AraMbha vagerethI yukta aMgArakarma vagere pApavALa vyApAra kahyuM che ke "aMgArakarma, vanakarma, zakaTakarma, bhATakkama, sphaTakakarma, daMtavANijya, lAkSAvANijya, rasavANijya, viSavANijya, kezavANijya, yaMtrapalaNa, nirla chana, davadAna, jalazeSaNa ane asatISaNane zrAvaka tyAga kare." Ano bhAvArtha vRddhasaMpradAyathI jANa. te A pramANe che - (1 thI 5) aMgArakAma - "lAkaDAM bALIne kolasA banAvavA ane vecavA te aMgArakarma. (tathA agninI ane agnidvArA bIjA jIvonI paNa jemAM virAdhanA thAya te bhaThThI vagere paNa aMgArakarma che.) temAM cha nikAyanA jIvonI hiMsA thatI hovAthI te zrAvakane na kape. vanakarma- vanane vecAtuM laIne temAM rahelAM vRkSa, pAMdaDA, phaLa, vagere kApIne vecavA dvArA AjIvikA calAvavI te vanakarma. (hiMsAnuM kAraNa hovAthI A vyavasAya paNa zrAvakane na kape.) zakaTakama:- gADuM (vagere) calAvIne jIvananirvAha kare te zakaTakarma. AmAM baLada Adine bAMdhavA paDe, mAravA paDe, vagere aneka doSa lAge. (gADuM vagere tathA tenA piDAM vagere avayavo svayaM taiyAra karavA ke vecavA e paNa zakaTakama che.) - bhATakakama -potAnA gADAM vageremAM bIjAno mAla bhADAthI laI javo, athavA gADuM, baLada vagere vAhane bIjAne bhADe ApavAM te bhATakkarma. Takakama :- vAva, taLAva vagere banAvavA mATe pRthvIne pheDavI-davI, athavA haLathI bhUmi kheDavI te pheTakakarma. (jemAM pRthvIkAyanI ane tenA dvArA vanaspatikAya vagere jIvonI hiMsA thAya tevAM paththara pheDavA vagere kAryo paNa sphaTakakama che.) (6 thI 10) daMtavANijya - prANInA dAMta vagere aMgone vepAra karavo te daMtavANijya. je leke (bhIla vagere) prANIonA dAMta vagere aMge ekaThAM karatA hoya temanI pAsethI dAMta vagere kharIdavAthI aticAra lAge. dAMta vagere aMgene ekaThAM karanArA bhIla vagerene pahelethI ja paisA ApIne amuka samaye huM mAla levA AvIza ema kahevAthI vepArI samayasara mAla levA Avaze ema vicArIne te loke hAthI 1. paMdara karmAdAnanuM varNana prastuta TakAmAM bahu ja saMkSepamAM hovAthI ahIM yogazAstranA AdhAre kaMIka vistRta lakhyuM che,
Page #305
--------------------------------------------------------------------------
________________ 288 zrAvakanA bAra vrata yAne vagere prANIone mArIne dAMta vagere taiyAra rAkhe. tathA taiyAra rAkhelA mAlane levAthI teo jIvono vadha karIne navo mAla meLavavA mahenata kare. tathA AvuM karma karanArAone (pahelethI) zaMkhanuM mUlya Ape, ane pUrve lAvelA zaMkhane kharIde, te paNa daMtavANijya che. AthI dAMta vagerenA mULa utpAdake-saMgrAhako pAsethI mAla levAthI A aticAra lAge. paNa vepArI pAsethI levAthI aticAra na lAge. - lAkSAvANijya :- lAkSA eTale lAkha. lAkhanA rasamAM kIDA utpanna thatA hovAthI zrAvake tene vepAra nahi kara joIe. lAkhanA upalakSaNathI jemAM bahu hiMsA thAya tevI mana:zIla, gaLI, dhAtakI, TaMkaNakhAra vagerene vepAra paNa na karavo joIe. TaMkaNakhAra ane mana zIla trasa jIvanA ghAtaka che. gaLI banAvavAmAM aneka jIvonI hiMsA thAya che. dhAtakInA pAMdaDAM, phUlo vageremAMthI dArU bane che. tenA rasamAM kIDA utpanna thAya che. AthI A vastuone vepAra pApanuM ghara che. rasavANijya - mAkhaNa, carabI, madha, dArU vagere rasane vepAra rasavANijya che. mAkhaNa chAzathI chUTuM paDatAM temAM aMtamuhUrtamAM ja asaMkhya saMmUrNima jIvo utpanna thAya che. madha ane carabI jIvahiMsAthI utpanna thAya che. dArU naze kare che. AthI dArU pIdhelA loko bIjAne mArI nAkhe che ke bIjAo sAthe mArAmArI, kuleza-kaMkAsa Adi kare che. AthI dArUthI aneka anartho thAya che. kezavANijya - ahIM keza zabdathI kezavALA jIva samajavA. kezavALA dAsa, dAsI, gulAma, gAya, baLada, hAthI, ghoDA vagere jIvono vepAra te kezavANijya che. AnAthI te te jIvone parAdhInatA, mAra, baMdhana, sudhA, tRSA, parizrama vagere aneka duHkha thatAM hovAthI kezavANijya tyAjya che. viSavANijya - kAIpaNa jAtanA jherane vepAra viSavANijya che. jhera aneka jIvonA prANunAzanuM kAraNa che. jheranA upalakSaNathI hisaMka ane vepAra paNa viSavANijya che. (11 thI 15) yaMtra pIlana - tala, zeraDI Adi pIlavAnAM yaMtrathI tala, zeraDI Adi pIlavuM. tala Adi pilavAthI tala AdinA jIvana ane temAM paDelA traNa jIno ghAta thAya che. - nilaMchanakama - gAya vagere prANIonA zarIranAM aMgo chedavAne dhaMdhe te nirlI chanakarma. jemake-kAna vIMdhavA, zarIre cihno karavAM. khasI karavI, DAma deve vagere. Ama karavAthI te te jIvane duHkha thAya che, e spaSTa jovAmAM Ave che. davadAna - kSetranI rakSA mATe vanane bALavuM te davadAna. jemake uttarApathamAM, tyAM
Page #306
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 289 vanane bALavAthI navuM ghAsa uge che. junuM ghAsa bALI nAkhavAthI tyAM navuM ghAsa uge e buddhithI ke dharmabuddhithI (ke bIjA koI kAraNathI) davadAna karavuM e pApa che. tema karavAthI agninA jIvonI virAdhanA thAya ane bIjA lAkhe che agnimAM baLIne marI jAya. jalazoSaNa - dhAnya vAvavA mATe (ke bIjA keI kAraNathI) taLAva vagerenuM pANI sUkavI devuM te jalazeSaNa. Ama karavAthI pANInA jIvana ane pANImAM rahelA jIvana nAza thAya che. asatIpoSaNa -nipaSaka (=durAcAra karAvIne AjIvikA calAvanArAo) dAsIonuM piSaNa kare ane tenuM bhADuM le te asatISaNa che. jemake geladezamAM. Ano bhAvArtha e che ke paisA kamAvavA mATe durAcAriNI dAsI, vezyA vagerenuM tathA hiMsaka menA, popaTa, bilADI, dhAna, kukaDe, mera vagere prANIonuM piSaNa karavuM te asatISaNa che. Ama karavAthI durAcAra ane hiMsAdi pApanuM poSaNa thAya che. - karmasaMbaMdhI aticAre paMdara ja che evuM nathI. ahIM batAvelA paMdara aticAre dizAsUcana mAtra che. AthI bIjAM paNa AvAM bahu pApavALAM kAryo aticAra tarIke samajI levAM. [77] have cothuM dvAra kahe che - bhoguvabhogehito, aniyattANaM tu huMti dukkhaaii| seDuyao ya subaMdhU, jaha nica maMDiyA bhaTTI // 78 // gAthAtha:- bhega-upabhegathI nivRtta na thayelA jIvone seDubaka, subaMdhu ane nityamaMDita brAhmaNInI jema zArIrika ane mAnasika asAtAnA udayarUpa dukhe thAya che. TIkAtha-eka ja vAra bhogavI zakAya te AhAra vagere bhega che. anekavAra bhegavI zakAya te vastra vagere upaga che. A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha te kathAothI jANa. te kathAo A che - setubaka brAhmaNanuM dRSTAMta uttama nagara, gAma ane geku vagerethI vyAsa ane aneka samRddhinuM ghara e vatsa nAmano prasiddha deza hato. temAM vilasatA puNyavALA lokothI vyAsa, kRberanI nagaranA jevI ane uttamasaMpattionuM sthAna evI kauzAMbI nAmanI nagarI hatI. tyAM 1. keTalAka ajJAna cho davadAnathI puNya thAya evuM mAnanArA hoya che. 37
Page #307
--------------------------------------------------------------------------
________________ 290 zrAvakanAM bAra vate yAne zatAnIka nAmano rAjA hate. namatA sAmaMtasamUhanA muguTamAM rahelI mALAothI tenA caraNe pUjAtA hatA. teNe pratApathI vairIone parAbhUta karyA hatA. te ja mahAnagarImAM jJAna-vijJAnathI rahita ane daridratAnA upadravathI herAna thayela seDabaka nAmane brAhmaNa hato. ekavAra garbhavatI svapatnIe ene kahyuMH ghInI jarUra paDaze mATe te laI Avo. teNe kahyuM : he priye ! mArAmAM tevuM kaI vijJAna nathI, jenAthI huM ghI vagere lAvuM. brAhmaNIe kahyuM: tame darareja hAthamAM puSpo laIne rAjAnI sevA kare (=darzana kare), jethI te kaI AjIvikA kare. kAraNake "zeraDInuM kSetra, samudra, maNi AdinI khANanuM poSaNa ane rAjAonI kRpA turata daridratAne nAza kare che." ema thAo" ema kahIne seDubake tene svIkAra karyo. dararoja bhaktithI phala vagere vaDe rAjAnI sevA karavAnuM zarU karyuM. have lAbhAMtarAya karmano kSaya thatAM tuSTa thayelA rAjAe tene kahyuMhe brAhmaNa ! huM tArA upara khuza thaye chuM, bola tane zuM ApuM? ahIM bIjA AcAryo A pramANe kahe che - atizayabhaktithI rAjAnI sevA karatA tene keTalAka kALa pasAra thayo. te daramiyAna pradyotana rAjA zatAnIkane pakaDavAnI IcchAthI ujajenIthI moTA sainyasamUhane laIne AvyA. azvayuddhamAM sAvadhAna ( kuzaLa) zatAnIka rAjA A jANIne potAnI nagarIne killAthI surakSita karIne pote aMdara rahyo. mAtra java, siMdhAluNa ane pANI lenArA ane pramAdI zatrunA sainyane zatAnIka rAjA aMdara rahIne humalAnA baLathI upadrava karato hato. A pramANe ghaNuM divasethI paNa pradyotanarAjA kauzAMbI nagarIne laI zakyo nahi, AthI te ekavAra ujajenI tarapha cAlya. A daramiyAna bagIcAmAM pupa cuMTavA mATe AvelA seDubake potAnI nagarI tarapha jatuM sainya joyuM. teNe zatAnIka rAjAne A vigata jaNAvI. tethI te tenA sainyanI pAchaLa paDyo. tenA sainyane herAna karIne pAcho Avyo. pradyatananA akavo vagere laI levAthI khuza thayelA zatAnIka rAjAe InAma ApavAnI IcchAthI seDubakane kahyuM: bela, tane zuM ApuM? teNe kahyuM: he rAjeMdra! huM mArI brAhmaNIne pUchIne kahIza. A pramANe kahIne te brAhmaNa pAse gayo. jaIne brAhmaNIne teNe kahyuM che brAhmaNa ! Aje rAjA mArA upara adhika prasanna thayela che. teNe mane kahyuM ke tane zuM ApuM? tethI te kahe ke huM zuM mAguM? brAhmaNIe kahyuM: dararoja rAjAnA mukhya Asana upara besIne bhojana ane eka sonAmahoranI dakSiNa mAge. pachI teNe jaIne rAjAnI pAse te ja pramANe harSa thI mAgaNI karI. tenI saraLatAne jANIne rAjAe paNa tenI mAgaNIne svIkAra karyo. tyArathI rAjAne te badhuM karate joIne rAjAnI pAse rahelA bIjAoe paNa vicAryuM ke, rAjA dararoja tenA upara mahAkRpA kare che, tethI ApaNe paNa prayatnathI tenI pUjA karIe.
Page #308
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 291 A pramANe vicArIne te badhA dararoja tene peAtAnA ghare premathI jamADe che ane prayatnathI dakSiNA Ape che. tethI tevA lAbhathI te gheADA ja samayamAM mahAna zrImaMta thaI gayA. tenA putra-pautra vagere parivAra paNa vadhyA. paNa dakSiNAnA lAbhathI ulaTI karIne judA judA gharamAM anekavAra bhAjana karatA tene bhaya'kara kADha rAga thayA. kADhanA kAraNe enuM nAka ghasAI gayuM, zarIramAM cAMdAM paDI gayAM, durgaMdhI paru nIkaLavA mAMDayu, AkhA zarIre mAkhIo khaNakhaNavA lAgI, AvI duHkhamaya avasthAne pAmyA. to paNa pUrvAMnI jema rAjAnA mukhya Asana upara besIne bhAjana karatA hatA. huM keDhiyA chuM ema manamAM jarA paNa zaMkA na rAkhI. upekSA karAyelA tenA rAga krame karIne ghaNuA vadhI gayA. te rAga dunanA saMganI jema tene pIDA ApavA lAgyA. tene kADhiye joine matrIoe cepa lAgavAnA bhayathI rAjAne vinaMti karIH he deva ! A roga atyaMta cepI che ema saMbhaLAya che. kAraNa ke eka sthaLe bhAjana karavAthI, spathI, eka zayyAthI, ane eka Asana vagerethI reAganuM saMkramaNa thAya che ema zAstramAM paNa karo. enA sthAne sthApe. ema thAe' ema kahIne rAjAe kahevAya che. mATe A brAhmaNane mukhya Asane jamADavAnuM baMdha enA vidyamAna nirAgI cheAkarAone maMtrInI salAhanA svIkAra karyAM. AthI maMtrIoe seDukhakane kahyuM: AjathI rAjamaMdiramAM tArA putrAe jamavuM. rAjAnI AjJAthI teNe potAnA putrAne rAjamaMdiramAM jamavAnI rajA ApI. parivArane AjJAmAM rAkhanAra te pote kaMIka azubhamanavALA thaIne ghare rahyo. samaya jatAM tene rAga ghaNA vadhI gayA. zaramathI tenA chekarAoe tenA mATe gharathI bahAra jhuMpaDI karAvI. tethI vahue paNa tene joIne kSaNavAramAM thuMke che. vAraMvAra kahevA chatAM kAI tenI AjJA mAnatuM nathI. bhAjana vagere paNa nAkane DhAMkIne cAMDAlanI jema dUra rahIne jIgupsAthI tenA ThIkarAmAM nAkhe che. bhAjana rasavagaranu Ape che. A joIne teNe vicAryuM : jee mArA prabhAvathI AvI avasthAe paheAMcyA che, temanuM vana kevuM che te tuM je. athavA- baLado tRSA lAgavAthI je nadIonuM pANI pIe che, kRtaghna te baLado ziMgaDAethI te ja nadIonA kinArAone nAza kare che." "bhIleA jenA patrapuTamAM (=paLiyAmAM) bhAjana karIne jenI chAyAmAM vAravAra suve che te ja palAzavRkSanA mULane khAde che.'" " jANe harSa pAmyA hoya tevA khIlelA kumudo jenA prabhAvathI zAbhAne pAmyA, rAtre peAtAnI kAMtithI te ja caMdranI cAMdanInuM upahAsya kare che.' 1. svai=vIyA: niyone=AjJAcAM yasya | 2. kADhiyA bApanI sAthe rahevAmAM zarama AvavAthI. ahIM kUicA nA sthAne miyA pATha hAya tA vadhAre saMgata gaNuAya.
Page #309
--------------------------------------------------------------------------
________________ 292 zrAvakanAM bAra vate yAne e pramANe A pApIo paNa mArI saMpattithI mahattvane pAmyA ane mAre ja A pramANe parAbhava kare che. durjana jevA putrone dhikkAra thAo. AthI jaladI avajJAnuM phaLa temanA mAthe nAkhuM ema kedhathI vicArIne brAhmaNe putrane kahyuM huM mArA jIvanathI atyaMta kaMTALI gaye chuM. AthI jaladI maravA mATe potAnA kulAcArane karavAnI IcchA rAkhuM chuM. A sAMbhaLIne AnAthI (=kulAcAranA pAlanathI) A jaladI mare te sAruM thAya ema vicArIne harSa pAmelA putroe kahyuMH kaho, ame zuM karIe ? teNe kahyuM che putro! ApaNuM kulamAM A rivAja che ke maravAnI IcchAvALA hitecchae svajanane maMtrathI saMskArita karela eka pazu Apa joIe. AthI tame kulAcArane karavAnI IcchAthI atyaMta balavAna, barobara pramANuvALa ane dekhAvaDe bakaro A jhuMpaDImAM laI Avo. jethI tene maMtrathI saMskArita karIne, hita mATe svajanone vidhipUrvaka khavaDAvIne, vyAkulatAthI rahita banele huM svakAryamAM citta rAkhyuM. tenA kahyA pachI ajJAnatAnA kAraNe tenA bhAvane nahi jANanArA putrae te bakare tenI jhuMpaDImAM harSathI bAMdhe. pachI te brAhmaNa dararoja potAnA zarIramAMthI paru vagere malina padArtho laIne reganA saMkramaNa mATe bakarAne khavaDAvavA lAge. paru vagere malina padArthone khAte te bakare paNa thoDA ja kALamAM atyaMta keDhiye thaI gaye. AthI tene haNune potAnA putrone khAvA mATe Apyo. tenI pravRttine nahi jANanArA putroe te bakarAne khAdhe. brAhmaNe pharI kahyuM he putro ! huM tIrthamAM prANa choDIza. kAraNa ke tIrthamAM marelA mAruM zarIra anya janmamAM pharI AvuM azucithI niMdita ane rogathI pIDita na thAya. A pramANe bolato ane harSa pAmela te turata tyAMthI nIkaLI gayo. UMcA mukhavALo te brAhmaNa jenI AkRtinuM darzana bhayaMkara che evA jaMgalamAM AvyuM. tyAM atizaya tRSA pAmelo te pANIne zodhavA mATe prayatnathI ghaNuM parvavALA jaMgalamAM Ama-tema bha. bhamatA teNe bhAgyagathI kaI paNa rIte anekavRkSethI vyApta sthAnamAM nAnuM sarovara joyuM. tenA kAMThe rahelI vRkSazreNinI uparathI satata paDatAM patraphaLa-puSpothI ane unALAnA tApathI e sarovaranuM pANI meluM ( kavAtha =davAnAukALA jevuM ) thaI gayuM hatuM. tene joIne te ja kSaNe tenuM hRdaya ullAsa pAmyuM, ane indriye pitAno viSaya jANavA mATe atyaMta paTu (samartha) banI gaI. pachI tRSA dUra karavAnI IcchAvALA teNe (thoDe) ArAma karIne harSathI takalIpha vinA meluM pANI pIvAnuM zarU karyuM. teNe te meluM pANI jema jema pIdhuM tema tema tene kRmionI 1. kake zabdanA aneka artho che. temAM ahIM 61mAM zlokamAM jAti e prayoganA AdhAre mela artha ghaTI zakato hovAthI meM te artha karyo che. zabdakozamAM kaccha zabdane phavAtha (auSadhino ukALa) atha mArA jevAmAM Avyo nathI. Ama chatAM bhAvArthanI dRSTie auSadhine ukALA evo artha paNa karI zakAya
Page #310
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 293 sAthe reca thaze, arthAt jhADAnI sAthe keTaroganA kRmio nIkaLavA mAMDyA. A pramANe rasAyaNa jevA te pANIe parimita divasomAM ja tenuM zarIra adhika niraMgI karyuM. "uttama bhAgya abhimukha thAya, tyAre jevI avasthA karavI zakaya nathI, bolavI zakaya nathI ane vicAravI paNa zakaya nathI, tevI paNa avasthA thAya che. saMbhAvanA na karI zakAya tevuM tenuM Arogya joIne ApattimAM paNa paDelA satpaSe kema muMjhAya? pitAnA zarIranI tevI kAMti joIne teNe vicAryuM ke A zarIrakAMti pitAnA mANasane batAvuM. A jagatamAM mANasenI utpanna thayelI sArabhUta paNa te saMpattithI zuM? ke je saMpattine harSathI vikasita banela netrathI pitAnA mANase jetA nathI. athavA pApa karanArA temanI jevI avasthA thaI hoya tevI avasthAne jaIne jouM. ema vicArIne te potAnA nagaramAM gaye. nagaramAM praveza karatA te brAhmaNane oLakhIne lokoe pUchayuM ke jenuM darzana paNa bhayaMkara che tevo tAre koDha keNe dUra karyo? teNe kahyuM. meM jaMgalamAM bhaktithI devanI sevA karI. teNe turata koDha dUra karIne mAruM zarIra AvuM karyuM. tethI aho ! A brAhmaNa dhanya che ke jene deva prasanna thaye, A pramANe lekethI prazaMsAtA teNe potAnA gharamAM praveza karyo. tyAM potAnA putrone koDhathI saDI gayelA aMgavALA joIne teNe kahyuMH mArI avajJAnuM phaLa tame bhagave. temaNe kahyuMH he pitA ! tamee amArI pratye AvuM AcaraNa kema karyuM? teNe kahyuMH pRthvImAM mArA vinA bIjA nI AvI zakti hoya? putrae pharI kahyuMH nirdaya tamoe dharmathI ane lekathI viruddha AvuM zuM AcaryuM? teNe kahyuM tame mArA pratye je AcaraNa karyuM te zuM yogya hatuM ? athavA ka mANasa potAnA doSone jue che? loke pitAnA moTA paNa dene jotA nathI, bIjAnA nAnA paNa dezone jue che. ahA ! lokenI aMdhatA apUrva dekhAya che ! tene A pramANe putra sAthe satata bolato joIne bIjA paNuM lake tenI satata niMdA karavA lAgyA. tethI niMdAthI bhaya pAmelo te rAjagRhanagara gaye. AlaMbana vinAnA teNe AjIvikA mATe dvArapALane Azraya lIdhe. A daramiyAna kevalajJAnI ane sura-asurothI pUjAtA zrIvIrajina te nagaramAM padhAryA. tethI dvArapALe tene kahyuM he bhadra! huM bhagavAnanAM darzana karavA jaIza. tAre ahIM besavuM. jyAM sudhI huM ahIM na AvuM tyAM sudhI ahIMthI kyAMya paNa na javuM. Ama tene kahIne dvArapALa bhagavAna pAse gaye. brAhmaNa paNa ema thAo" ema svIkAra karIne rahyo. dvAra AgaLa durgAdevIne dharavAmAM AvatA naivedyone khAte te ghaNA kALa sudhI tyAM rahyo. lAlasAnA kAraNe ghaNuM naivedya khAvAthI ane unALe hevAthI ati pIDA karatI ghaNI tarasa lAgI. dvArapALanA bhayathI bIjAne tyAM rAkhIne pANI pIvA na gaye, paNa pANImAM
Page #311
--------------------------------------------------------------------------
________________ 294 zrAvakanAM bAra vrata yAne rahenArA cha dhanya che evuM dhyAna karyuM. AvuM dhyAna pUruM karIne atizaya tRSAnA kAraNe (manamAM pANInuM) raTaNa karato te bicAro tiryaMcanuM AyuSya bAMdhIne maraNa pAme. pachI kSaNavAramAM A ja nagaramAM vAvaDImAM te deDake thaye. A jANIne manuSyane jAtimada kare e kevI rIte yogya gaNAya ? A daramiyAna pharI tyAM zrI mahAvIra bhagavAna padhAryA. loke bhagavAnane vaMdana karavA mATe nagaranA daravAjAthI nIkaLyA. nIkaLatA lokenA bhagavAnanI vItanA zabdo sAMbhaLIne deDakAe vicAryuM aho ! meM A zabda pUrva kyAMka sAMbhaLyA che. saMjJI hovAthI pUrve meM A zabdo kyAM sAMbhaLyA che ? ema tarka-vitarka karatA tene jAtismaraNa jJAna thayuM. aho ! mane daravAjA AgaLa rAkhIne dvArapAla jemanI AgaLa gaye hate te A bhagavAna padhAryA che. tethI temane praNAma karavAnI IcchAvALA A leke jema jAya che tema huM paNa jAuM. Ama vicArIne bhagavAnane vaMdana karavAnI IcchAvALo te vAvaDImAMthI bahAra nIkaLe. kUdI kUdIne bhagavAnanI pAse javA mATe te tatpara thaye, teTalAmAM zreNika rAjAnA sainyanA azvanI kharIe tene dabAvIne cUrI nAkhyuM. tethI te deDake vizuddha adhyavasAyathI marIne darAMka devomAM mahAna deva thaye. kahyuM che ke"bhAvathI tIrthakarane vaMdana karavA mATe cAlanAra AtmA svagane pAme che. jemake, deDakAne jIva vimAnikadevapaNane pAmyo." devonI zreNinI vacce beThelA idra zreNikanI vAta karatAM kahyuM ke A bhaktane jinazraddhAthI kaI calita karI zake tema nathI. dareka deve tenI zraddhA na karI. tethI zreNikanI zraddhAnI parIkSA karavA mATe te deve zreNika rAjAnI dRSTinuM saMmehana karIne zreNikane pote koDhiye che evuM batAvyuM. te deve samavasaraNanI madhyamAM birAjamAna vIra prabhunA caraNomAM bhaktithI gozISa caMdanavaDe tevI rIte vilepana karyuM ke jethI bhagavAnanA caraNonI pAse beThelA zreNike "A pApI svAmInA caraNomAM (potAnA zarIranI) 2sInuM siMcana ( =vilepana) kare che" ema joyuM. tethI roSathI bharelA manavALA zreNike vicAryuM je, A pApI kevuM atizaya akArya kare che. je sarvadevane ane rAjAone pUjya che te trilekanA nAthane A pApI paththI siMce (=vilepana kare) che. AthI svAmInI avajJA karanAra A duSTane mAruM athavA bhagavAnanI AgaLa A karavuM rogya nathI. kAraNake bhagavAnanuM Agamana thatAM pUrve utpanna thayelA badhA vaire zAMta thAya che, ane bIjA navA vaira thatA nathI. 1. ahIM . vyAkaraNanA 7-3-8 sUtrathI "prakRSTa arthamAM taran pratyaya lAgyo che ane tApU pratyayanA aMtya ma ne Ama Adeza thayo che.
Page #312
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 295 AthI A keDhiyA A sthAnathI UThe ( =mahAra jAya) eTale Aje enA vinayanu phUla batAvuM. A daramiyAna zrI vIra bhagavAne chIMka khAdhI. te sAMbhaLIne koDhiyAe "Apa maro" ema kahyuM. pachI turata zreNike chIMka khAdhI. kADhiyAe "huM bhUpati ! tame lAMkhA kALa jIvA" ema kahyuM. abhayakumAre chIMka khAdhI eTale "tame jIvA athavA mare" ema kahyuM. kAlasaurike chIMka khAdhI eTale "he kAlasaurika ! tuM na mara ke na jIva" ema kahyuM. svAmI mATe "tame maro" evA vacanane sAMbhaLIne zreNika tenA upara gusse thayA ane khalavAna dAMtathI hATharUpa pallavane ( = paLane ) DasyA. AMkhanA IzArAthI peAtAnA puruSAne jaNAvyuM ke A sthAnathI A kADhiyA UbhA thAya eTale ene pakaDI lejo. dezanA pUrNa thayA pachI A kADhiyA tIrthaMkarane namIne cAlyA. tene pakaDavA mATe zreNikanA puruSo tenI pAchaLa paDayA. pakaDavAnI icchAvALA te puruSAne pAtAnI pAchaLa paDelA joIne te kADhiyA divyarUpa dhAraNa karIne AkAzamAM uDo. vilakhA banelA te puruSoe AvIne zreNikane kahyuM: huM rAjan ! te kADhiyAnuM rUpa cheDIne AkAzamAM gayA. te sAMbhaLIne, jo kevu... Azcarya ! ema Azcarya pAmelA zreNika rAjAe bhagavAnane pUchyuM: he svAmI! A kANu che te jaNAvA. tethI e je rIte devapaNAne pAmyA, je kAraNathI samavasaraNamAM tevu... rUpa dhAraNa karyuM" ane rasInA bhrama karyAM, te badhuM bhagavate rAjAne jaNAvyu'. bhUtakALa--bhaviSyakALanuM jANanArA bhagavAnane prazna karavA mATe zreNike pharI kahyuM: he svAmI ! A tA meM jANyuM, paNa eNe AzIrvAda zA mATe ApyA ? bhagavAne kahyuMH sArarahita saMsAramAM kema rahe che ? meAkSamAM jAo, evI buddhithI eNe mane "marA" ema kahyuM. huM bhUpa ! tane jIvatAM sukha che, marIne tuM narakamAM jaIza, tethI teNe tane 'jIvA' e pramANe hitakara vacana kahyuM. abhayakumAra ahIM jIvatAM dharma vagere kare che ane marIne devAmAM utpanna thaze, tethI tene uddezIne teNe "marA athavA jIvA" ema kahyuM. kAlasaurika ahIM rahIne ghaNu' pApa bhegu' kare che ane marIne nAraka thaze, tethI tene jIvana ane maraNu e anenA niSedha karyo. hai peAtAnI narakagati sAMbhaLIne rAjAe kahyuM: ApanA jevA mArA nAtha heAvA chatAM mArI naragati kevI rIte thAya ? bhagavAne kahyuMH he bhUpa ! te pahelAM ja narakanuM AyuSya bAMdhI dIdhuM che, ethI avazya tAre narakamAM javAnuM thaze. huM bhUpati ! avazya thanArA bhAvAne ame ke bIjA iMdro anyathA karavA mATe samartha nathI. paNa tame AvatI cAvIsImAM mahApadma nAmanA tIthaMkara thazeA. AthI he rAjana ! adhIrAI na karI. A sAMbhaLIne zreNikanA nayanarUpI kamaLA harSoMnA utkaSaeNthI vikasita khanI gayA. nipuNa zreNike kahyuM: 1. anya graMthAmAM ' padmanAbha ' evuM nAma jovAmAM Ave che, ane e nAma vadhAre prasiddha che.
Page #313
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vrate yAne he svAmI! ahIM zuM kaI upAya che? ke jenAthI huM atizaya bhayaMkara svarUpane dhAraNa karanAra narakamAM na jAuM. bhagavAne kahyuMH he bhUpa! je tuM kaI paNa rIte kapilA brAhmaNI pAse (eka vakhata paNa sAdhune premathI bhikSA apAve, athavA, kAlasAkarika pAse (eka divasa paNa) hiMsA choDAvavA samartha bane, te tAro narakathI chUTakAro svAdhIna che, anyathA nahi, ema vicAra (=samaja). AnAthI rAjAno (narakane rokavAne upAya che ke nahi e viSe) saMzaya dUra thayo. jinazAsana viSe nizcalabuddhivALA rAjA paramAtmAne namIne pitAnA ghara tarapha cAlyo. A avasare te dadrAMka deve rAjAne samyaktvamAM saMzaya che ke nahi tenI parIkSA karavA rAjAnI AgaLa A la=nIce kahevAze te ) karyuM. eka sthaLe akArya karatA sAdhune rAjAnI AgaLa te rIte batAvyo ke jene joIne bIjAnuM mana dharmathI dUra thAya. paNa rAjA te karmanI vicitratAne vicArate dharmamAM nizcala rahyo, eTaluM ja nahi, sAdhunA lakSaNathI rahita tene premathI akArya karato rokyo. pachI nagaramAM garyo. pharI deve tene garbhavatI sAdI batAvI. tene paNa chupAvIne rAjAe UMcA (=prabhAvavaMtA) zAsananI bIjI laghutAnuM rakSaNa karyuM. A pramANe mahAna rAjA keI paNa rIte zraddhAthI calita na karI zakAya tyAre deve pratyakSa thaIne A pramANe kahyuM- he zreNika ! I tamane jevA yA hatA tevA ja tame jinezvaranA zAsanamAM sArI rIte nizcala che. tethI te vibhu! hAra ane krIDA mATe be goLA le ema belatA deve hAra ane be geLA tene ApyA. tUTelA A hArane je sAMdhaze te nahi jIve ema kahIne te deva adazya thaI gayuM. rAjAe ghare jaIne kapIlAne kahyuM sAdhune tuM dAna Apa, jethI huM tane Icchita dhana ApuM. rAjAe kAlasaikarikane paNa tuM (eka divasa) hiMsA choDa, jethI huM tane ghaNuM dhana ApuM, e pramANe ghaNuM kahyuM. abhavya hovAthI te baMnee rAjAnuM te vacana na svIkAryuM. athavA puNyahIna puruSe bhejana karavA amRta pAmatA nathI. A badhuM prAsaMgika kahyuM. prastuta te e che ke- upabheganuM parimANa nahi karanAra leDubaka duHkha pAmyo. A pramANe seDubakanuM ghaNA vistAravALuM caritra jANIne upabhegamAM atyaMta duHkha ApanArI atizaya Asakti na kare. subaMdhunuM daSTAMta have subaMdhunuM daSTAMta A che pATaliputra nagaramAM udAyI (udayana) nAmano mahAna rAjA hatA. tenA atizaya prabaLa pratApa rUpa agnithI zatruonI strIono harSarasa sukAI rahyo hato. tenA mRtyu pachI naMda nAmane hajAma tenI rAjagAdI upara beThe. cANiye naMdavaMzane nAza karIne
Page #314
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada, prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 297 caMdraguptane naMdanI rAjagAdI upara besADayo. cANakya caMdraguptanA rAjyanI sarva ciMtA karato hato. caMdraguptarAjAe kene kayA adhikAra Apavo vagere adhikAra tene A hato. AthI te mahAmaMtrIe ja navamA naMdarAjAnAM maMtrI subaMdhune pradhAna padathI dUra karyo. caMdraguptanuM mRtyu thatAM tene putra ja biMdusAra rAjya saMpattinuM pAlana karavA lAge. samaya jatAM cANakya maMtrI vRddha thaye. cANakyanA chidro jovAmAM tatpara subaMdhune bhavitavyatavaza cANakyane apamAnita karavAnI eka taka maLI gaI. AthI teNe ekavAra ekAMtamAM biMdusAra rAjAne jaNAvyuM he deva! je ke huM Apane rAjyamAM nidAyelo chuM, te paNa je atyaMta viruddha hoya tene huM sahana karI zakato nathI. AthI Apane kahuM chuM ke, cANakaye tamArI mAtAnuM je atyaMta nirdaya kArya karyuM che tene huM kahevA paNa samartha nathI. - rAjAe pUchyuM te kArya zuM che? subaMdhue kahyuM. cANakaye tamArI mAtAnuM peTa cIrI nAkhyuM hatuM. tenA ati kaThora vacananI zraddhA nahi karatA rAjAe pitAnI dhAvamAtAne A viSe pUchyuM. rahasyane nahi jANatI dhAvamAtAe pUrvApara vicAra karyA vinA "e barAbara che" ema kahIne subaMdhunA vacananuM samarthana karyuM. AthI roSa pAmelA rAjAe yogya samaye AvelA cANakyanI sAme na joyuM, arthAt meDhuM pheravI dIdhuM. apamAnathI cANakya rAjAno bhAva jANI lIdhuM. cANakaye ghare jaIne manamAM vicAryuM: cokkasa A subaMdhunI ramata che, tethI have tevuM karuM ke jethI te potAnI janatAnuM phala anubhave. A pramANe vicArIne oraDAnI aMdara eka peTI rAkhI. e peTImAM judA judA sugaMdhI cUrNothI bharIne eka dAbaDI mUkI. e dAbaDImAM eka lakheluM bhojapatra (=ciThThI) mUkyuM. potAnA dhanano dharmasthAnomAM upayoga karyo. pachI pote (nagaranI bahAra) gAyanA chANavALA sthAnamAM iMginI maraNathI anazanane svIkAra karIne rahyo, arthAt IMginI anazanane svIkAra karIne rahyo. anazana karyuM vagere cANakyano vRttAMta bIjA divase dhAvamAtAe jANyo. AthI teNe rAjA pAse AvIne Thapake A ke, te dAdA samAna mahAmaMtrI cANakya viSe A zuM karyuM? rAjA bolyA he mAtA! mArI mAnA peTane cIranAra tenuM tame nAma paNa na le. dhAvamAtAe kahyuM ema na bela. tAruM rakSaNa karavA mATe ja Arya cANakya tema karyuM hatuM. kAraNa ke ghaNuM zatruvALA tArA pitA caMdragupta jhera vagerethI mRtyu na pAme evI buddhithI Arya cANakya haMmezA ja tArA pitAne viSamizritabhejana Apate hate. tuM garbhamAM hatuM tyAre kyAreka tArI mAtA tArA pitAnI sAthe ja bhojana karavA beThI. tArA pitAe cANakyane pUchayA vinA ja potAnA bhejanamAMthI eka keLiyo tArI mAtAne ApyuM. tenI asarathI khAtI khAtI ja viSanA vegathI bezuddha banelI tArI mAtAne cANakya jeI cANakaye tArA pitAne 38
Page #315
--------------------------------------------------------------------------
________________ 298 zrAvakanAM bAra te ya ne kahyuMH AhA! he adhama ! A zuM karyuM? tame kevala Ane ja nathI mArI, enA garbhane paNa nAza karyo che. tethI atyAre kAlane ucita e che ke enA nAzathI paNa garbhanuM rakSaNa karavuM joIe. A pramANe kahIne teNe tArI mAtAnuM udara cIrIne tene kADhI lIdho. tArA tALavAne sthAne mAkhInA paga jeTalo viSarasa rahI gaye. e viSarase tArA mastakamAM biMdu utpanna karyuM. ethI ja tAruM biMdusAra evuM nAma paDayuM. dhAvamAtAnA vacanathI rAjAne pazcAttApa thaye. hA ! paramepakArI Arya cANakya viSe meM sAruM na karyuM. hajI paNa sanmAna karIne tene laI AvuM ema belate te cANakya pAse gaye. rAjAe snehapUrvaka cANakyane kahyuM. paNa cANakaye uttara na ApyuM. A daramiyAna dhAvamAtAe rAjAne sAcI vigata kahI e vRttAMta subaMdhunA jANavAmAM AvyuM. AthI mAyAnI pradhAnatAvALA subaMdhue rAjAne kahyuM: he deva ! A mahAtmA Arya cANakya iMginI maraNathI anazanane svIkAra karIne rahyA che. AthI te have pratyuttara nahi Ape ke ghare nahi Ave. A viSe pUrvApara vicAra karyA vinA mAtra sAMbhaLeluM pakaDIne AvA mahApuruSane kalaMka ApanArA ApaNe ja dhikakArathI haNAyelA chIe. mahAtmAo sarva avasthAmAM badhI rIte pUjavA ja egya che, AthI tenI kALane ucita pUjAthI upAsanA karIe. he mahArAja! strIjanane ucita ApaNA A vilApathI zuM? Ama kahIne hAthamAM puSpa, dhUpa vagere laIne tenI pUjA karavAnuM zarU karyuM. rAjA keTaloka vakhata tyAM rahIne potAnA sthAna tarapha cAle. subaMdhu hamaNAM kaI nathI ema jANIne kSaNavAramAM chANanI upara dhUpano aMgAre mUkIne potAnA ghare jato rahyo. kramazaH vadhatA chANunA agnie cANakyanA dehane lapeTI lIdho. cANakya marIne deva thayo. keTalAka divaso gayA pachI subaMdhue rAjAne jaNAvIne cANakyanA gharamAM praveza karyo. tyAM tALAthI baMdha karela eka oraDe che. cakkasa A sArabhUta dravyanuM sthAna che ema vicAratA teNe oraDAne ughADyo. eTalAmAM tenI aMdara peTI I. harSita cittavALA teNe te peTI ughADI. te peTanI aMdara dAbaDI jaI. tene paNa ughADIne joyuM te sugaMdhI cUrNone joyAM. cUrNane teNe saMdhyAM. ATalA prayatnathI A cUrNo kema rAkhyA che ema vicAratA teNe sUmadaSTithI joyuM to tenI aMdara rahela lakheluM bhejapatra (=ciThThI) tenI najaramAM AvyuM. teNe vAMcyuM - "je A cUrNane suMghIne muninI jema brahmacarya AdinuM pAlana nahi kare, te turata mRtyu pAmaze." tethI maraNayathI gabharAyelA teNe lakhelAnI parIkSA karavA mATe eka puruSane te cUrNa suMghADIne, snAnAdi karAvIne strIsaMga karAvyA. cUrNanI gaMdhathI te vyAkula banI gayA ane kSaNavAramAM mRtyu
Page #316
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 299 pAmyo. A joIne subaMdhue vicAryuM aho ! cANakyanI kevI bhayaMkaratA! jethI pote maryo ane upAyathI amane paNa mAryA. pachI te potAnA prANInI rakSA karavAnI IcchAthI sAdhunI jema potAnA dADhI-mastakanuM muMDana karAvIne ane snAna vagere sarva bhega sAdhanono tyAga karIne rahyo. brAhmaNInuM dRSTAMta subaMdhunuM daSTAMta pUrNa thayuM. brAhmaNInuM dRSTAMta A che dezanA cheDAnA eka gAmamAM eka brAhmaNanI yuvAnavayamAM vartatI patnIe potAnA patinI pAse sonAnA cUDA vagere alaMkAranI mAgaNI karI. brAhmaNe sonIne tenuM ApIne brAhmaNIe kahyAM hatAM tevAM AbhUSaNe karAvyAM. AbhUSaNene ghare laI AvyuM. sArA divase brAhmaNIe potAnA hAtha vageremAM AbhUSaNe paheryA. patie brAhmaNIne kahyuMH A cheDAnuM gAma che, ethI A gAmamAM pleccho vagere dhADa pADe che. AthI A alaMkAra game tyAre na paheravAM, ki, viziSTatithi vageremAM ja paheravAM. zeSakALamAM te khADA vageremAM mUkI rAkhavA. brAhmaNIe kahyuM. A pramANe vyAkula kema thAo cho? pahelI ja vAra karAvelAM A AbhUSaNonuM phela satata paheravAM e ja che. jyAre dhADa vagerene bhaya thaze tyAre utArIne chupAvI daIza. A pramANe patinuM vacana avagaNane je divasathI AbhUSaNe paheryA te divasathI rAtre paNa te utAratI na hatI. ekavAra khabara vinA ja ociMtI kyAMkathI svecchanI dhADa paDI. luMTArAoe gAma lUMTavA mAMDayuM. keTalAka luMTArAoe te ja brAhmaNanA gharamAM praveza karyo. hAtha mAMsathI puSTa banI gayA hovAthI brAhmaNI AbharaNene utArI na zakI. tethI luMTArAoe te joIne utAvaLathI hAtha kApIne AbhUSaNe laI lIdhA, ane pitAnA ghare laI gayA. brAhmaNa duHkhanI bhAgI banI. A pramANe upaga ane paribhegathI nivRtta na thanArA jIva asAtAnA udayanA bhAgI thAya che ema jANIne upabhega-paribheganuM parimANa karavAmAM prayatna kare joIe e gAthAno bhAvArtha che. ahIM teDubaka ane subaMdhu e be daSTAMta AhAra ane puSpa vagere upaga saMbaMdhI che, ane nityamaMDita brAhmaNanuM daSTAMta paribhega saMbaMdhI che, ema vibhAga jaNAvavA mATe traNa daSTAMta che. [ 78] jemaNe bhega-upabheganuM parimANa karyuM che temane thatA lAbhane batAvavA kahe che - poggalaparimANaM ciMtiUNa bhogehi je virjti| sivajamme jaha jaMbU, vaMdijjate bahujaNeNaM // 79 // gAthAtha-je laghukarmI puruSo pudagalanA pariNAmanuM ciMtana karIne bhegathI virAga
Page #317
--------------------------------------------------------------------------
________________ 300 zrAvakanAM bAra vate yAne pAme che te ja zivakumAranA bhavamAM jaMbUsvAmInA jIvanI jema ghaNuM lokethI vaMdAya che. TIkArtha - pudagala=bhegA thavuM ane chUTA paDavuM evA svabhAvavALA skaMdhe. pugalenA pariNAmanuM ciMtana A rIte karavuM-je pudgale azubha varNavALA hovAthI kharAba hoya te ja pudagalo saMskAra thavAthI zubhavaIdivALA thaI jAya. jemake subuddhimaMtrIe ke hAI gayelA maDadA AdithI durgandhavALuM ane malina paNa khAInuM pANuM viziSTa saMskAra karIne mane hara varNagaMdha-rasa-sparzavALuM banAvI dIdhuM. je pugale suMdara varNAdivALA hoya te paNa anya padArthanA saMsargathI kharAba vadivALA banI jAya. jemake zreSTha bhojana ane aMgarAga vagere padArtho modakapriya kumAranA zarIranA saMbaMdhathI durgadhAdivALA banI gayA. bhegothI=kAmathI (viSayasukhethI). virAga pAme che=uddavigna bane che. vaMdAya che =stavAya che. A avasarpiNamAM ja bUsvAmI chellA kevalI che. A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha te kathAthI jANavo. te kathA A che - jabUdvIpa nAmanA dvIpamAM vaitAdyaparvatathI be vibhAgavALuM karAyeluM ane ardha-. caMdranA jevI AkRtivALuM bharatakSetra che. tenA madhyakhaMDamAM aneka nagara, gAma, gokula ane udyAnathI suzobhita magadha nAmane prasiddha deza che. temAM gAmo saravarethI zobhe che, saravare kamalanA velAothI zobhe che, kamalanA velAo kamalasamUhathI zobhe che, kamaLo bhramara samUhothI zobhe che. temAM taLAva, jalAza, udyAne, kUvAo ane vAvaDIethI manahara ane lokamAM prasiddha rAjagRha nAmanuM nagara che. temAM motI, pravAla, ratnasamUha, zaMkha ane chIpa vagerenA DhagalAothI bajAre jANe bharatInAM sthAne hoya tema zebhe che. te nagaramAM abhimAnI zatruo rUpI unmatta hAthIonA mAnanI hAni karanAra ane siMhanI upamAne dhAraNa karatA zreNika rAjA hatA. sAmaMtarAjAo jene namelA che e zreNika rAjA nItithI pRthvInuM pAlana karato hato tyAre kaSAya (tre rasa) mAtra triphalAcUrNamAM ja hatuM, khArAza mAtra mIThAmAM hatI, chidra mAtra metIemAM ja hatuM, bhAgAkAra mAtra gaNitamAM ja hatuM, saMtApa (=garamI) mAtra unALAnA divasomAM ja hato. kaSAya vagere prajAmAM na hatA. zreNikanI sakala aMtApuramAM mukhya, anupama rUpAdi guNavALI ane jinazAsanamAM daDha bhaktivALI calaNA nAmanI patnI hatI. apsarAnI sAthe idranI jema celaNAnI sAthe sarvottama Icchita bhegasukhone 1. kaSAya vagere zabdonA prajAnA pakSanA artha A pramANe che- kaSAya=odhAdi kaSAya. khArAza =krodha, A mANasa bahu khAre che ema je belAya che te arthamAM khArAza zabda che. chidra=deze. bhAgahAra=bhAga lenAra saMtApamAnasika tapAro. .
Page #318
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 301 bhAgavatA tenA keTaleAka kALa pasAra thayA. ekavAra kevalajJAnarUpa prakAzathI leAkAleAkane jonArA ane sura-asurAthI namaskAra karAyelA zrI mahAvIrasvAmI padhAryA. temanuM Agamana sAMbhaLIne zreNika rAjA vaMdana mATe AvavA ( =javA ) cAlyA, ardhA raste nagaranI bahAranI bhUmimAM kAryAtsaga mAM rahelA prasannacaMdra nAmanA rAjaSa tenI najaramAM AvyA. zreNike bhaktithI tenI pAse jaIne traNa pradakSiNA ApIne temane vaMdana karyuM. temaNe zreNikane bAlAvyA nahi. AthI rAjAe vicAryuM": kevala muktimAM ja cittavALA, lAkavyavahArathI parAqamukha ane sa saMgathI mukta banelA A rASi mahAdhyAnamAM rahelA che, ethI ja A muni praNAma karatA mane paNa kheAlAvatA nathI. AvA dhyAnavALA A suni jaladI meAkSane meLavaze. athavA bhagavAnanI pAse Aje pahelA A ja prazna karavA. A pramANe vicAratA zreNika rAjA samavasaraNa pAse gayA. samavasaraNa kevuM che ? temAM traNa gaDhamAM rahelAM ratnAnAM kiraNA paDatAM hatAM, devAe karelI iMdradhanuSanI seMkaDo zreNie hatI, devAnA muzuTAmAM rahelA maNienA prakAzarUpa vijaLInI zreNiethI aMdhakAranA nAza karanAra prakAza hatA. te duMdubhinA gaMbhIra garavathI viziSTa hatuM. teNe leAsamUhanA manAvAMchitAne pUrNa karyAM hatA. teNe bhavya jIvArUpI mAralAone nRtya karAvyuM hatuM. anusarAyeluM te samavasaraNa varSAkALa jevuM lAgatuM hatuM, arthAt samavasaraNamAM AvanArane jarAya garamI lAgatI na hatI. bhaktipUrNa zreNike samavasaraNamAM pravezIne, pAparahita zrImahAvIra bhagavAnane traNa pradakSiNA ApIne vaMdana karyuM. pachI te iMdra vagere pratye je rIte ucita hoya te rIte vya karIne potAnA ucita sthAne beThA. dharmadezanA pUrNa thatAM teNe bhagavAnane pUchyuM: he svAmI! me' prasannacaMdra nAmanA munine je dhyAnamAM rahelA joyA te dhyAna konuM sAdhaka che? bhagavAne kahyuM: he rAjan! te dhyAna sAtamI narakagatinuM sAdhaka hatuM. A sAMbhaLIne rAjAe peAtAnA manamAM vicAryuM: hA! bhagavAna A pramANe kema kahe che? zuM saMgarahita sAdhunuM dhyAna kayAreya sAtamI narakanu sAdhaka thAya? athavA, bhagavAne khIjIja rIte kahyuM che ane me khIjI ja rIte sAMbhaLyuM che. rAjA A pramANe vicArI rahyo hatA tevAmAM kSaNavAramAM devasamUhonA prakAzathI dhruDhIpyamAna vimAnA jaI rahyAM hatAM. e vimAnAthI AkAza jANe tArAovALuM na hAya tevuM banI gayuM. avAjathI AkAza ane pRthvIne pUrI denAra duMdubhi vAgI. devAnA jaya jaya evA gabhIra dhvani thayA, tethI vinayathI namelA mastakavALA zreNike bhagavAnane pharI pUchyuM: he nAtha ! iMdubhinA dhvani karanArA A devA jayAM jAya che tyAM A zuM AzcaryakArI thayuM che? bhagavAne kahyuM he bhUpa ! prasannacaMdra mahAmunine kevalajJAna utpanna thayu che. pUjA mATe A DhAM tyAM jAya che. zreNike pUchyuM: pUrve meM je sAMbhaLyuM
Page #319
--------------------------------------------------------------------------
________________ 302 zrAvakanAM bAra vrate yAne hatuM te zuM cheTuM ja che? bhagavAne kahyuM te kheTuM nathI, kiMtu te kSaNe Ane raudradhyAna hatuM. zreNike pharI bhagavAnane kahyuMH he jinapuMgava! mane A moTuM Azcarya thAya che. tevuM dhyAna kevI rIte thayuM? ane AvuM jJAna kevI rIte thayuM? mahAmuninA te dhyAnamAM karyuM kAraNa hatuM? bhagavAne kahyuM tAruM A Azcarya zuM che?, arthAt AmAM kAMI Azcarya jevuM nathI. kAraNa ke jIvone karmanI AdhInatAnA kAraNe eka divasamAM bAhya nimittA pramANe asaMkhya (vAra) zubhaazubha AtmapariNAme thAya che. he rAjan ! te dhyAnamAM je kAraNa pUchyuM te sAMbhaLa. he gRpa ! tuM jyAre vaMdana mATe nagaramAMthI nIkaLyo tyAre ja tArI AgaLa eka sumukha ane bIje durmukha (sainika) gayA. tyAM te sarvazreSTha munine joIne sumukhe kahyuMH aho ! uttama rAjyano tyAga karIne A pramANe ghera tapazcaryA karanArA ane saMsArasukhamAM nispRha A muni dhanya che, puNyazAlI chehumukhe kahyuM: bala vinAnA bALakane choDIne dIkSA lenArA A muni dhanya kevI rIte? tene te putra hamaNAM zatruothI parAbhava pAme che. zatruonI sAthe yuddha karavAmAM azakta tene zatruoe rAjyasaMpattithI bhraSTa karI dIdho che. tenuM A vacana sAMbhaLIne kaSAyane AdhIna banelA prasannacaMdra munie A vicAryuM - mArA jIvatA mArA putranuM rAjya keNu le. che? mArA putranuM A pramANe je kare che tenuM mAthuM phoDI nAkhuM. A pramANe vicAratAM ja kapanA kAraNe tenI vivekabuddhi nAza pAmI, ane ethI te dharmadhyAnane choDIne raudradhyAnane pAme. kAraNa ke dhane vaza banele jIva bhakSyaabhakSya, peya-apeya, kArya-akArya, AcaraNIya-anAcaraNIya, dharma-adharma ane sukhaduHkhane jANa nathI. vaLI-jene krodharUpI agni prajavalita banyo che te jIva ghaNuM. kALa sudhI seMkaDe kaSTamaya anuSThAna karIne je meLavyuM hatuM te cAritrarUpI kAkane kSaNavAramAM bALI nAkhe che. tethI eNe atizaya dhathI pitAne bhUlIne turata manathI ja zatruonI sAthe yuddha zarU karyuM. enAM badhAM zastra khatama thaI gayAM tyAre muguTa levAnI IcchAthI teNe hAtha UMce karyo. Avezane AdhIna banelA teNe muguTane prApta na karyuM kiMtu muMDelA mastakane sparza karyo. tethI pharI azubhadhyAnathI pAcho pharyo. hA ! hA! meM kedhathI cittane AMdhaLuM karIne azubha ciMtavyuM. have zuddha huM enuM micchAmi dukkaDaMApuM chuM. sadA naraka vagere cAragati svarUpe saMsAranA cakramAM bhamatA kene keNa putra che? ke pitA che? keNa bhAI che? koNa zatru che? kAraNa ke- saMsAramAM badhA ya che mArA pitA thaI gayA che, badhA ya che mArA putra thaI gayA che, badhA ya zatruo thaI gayA che, badhA ya priya baMdhuo thaI gayA che. AthI A pramANe asthira svabhAvavALA bhayaMkara saMsAramAM buddhizAlI kenA upara rAga-dveSa kare? A pramANe vicArato ja te apUrvakaraNano Azraya laIne kSapakazreNi upara ArUDha.
Page #320
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 303 thaye, tethI teNe A pramANe kevalajJAna meLavyuM. he bhUpa! tame jyAre ene ja hate. tyAre te dumukhanA durvacanathI atizaya krodhane vaza baneluM hatuM. tethI ja meM pUrve ene sAtamI narakane ceAgya dhyAnavALo kahyo hato. hamaNAM to ene vairAgyathI kevalajJAna -utpanna thayuM che. AthI ja ahIM jenAthI sAtamI naraka ke mokSa maLe te cittakriyA ja manavacana-kAyAnAM kAryomAM pradhAna che. A pramANe bhAvArthane jANanArA zreNike sura-asuronA samUhathI pUjya bhagavAnane pharI pUchayuM: he bhagavaMta! A bharatakSetramAM A kevalajJAnane kyAM ( kyAre) viccheda thaze? te samaye bhagavAnane vaMdana karavA mATe vidyummAlI nAmano eka mahA tejasvI deva cAra devIonI sAthe tyAM Avyo. bhagavAne te devane batAvIne zreNikane kahyuM kevalajJAnane A jIvamAM (=A jIva pachI) viccheda thaze. zreNike pharI pUchyuM: devane kevalajJAna kevI rIte thAya? bhagavAne kahyuM he rAjana ! A sAtamA divase cyavIne manuSya thaze, ane kevalajJAna pAmaze. rAjAe pUchavuM je ema che te A devanuM AvuM teja 'kema che? kAraNa ke cyavanakALe (=vyavana najIkamAM hoya tyAre) devenuM teja kSINa thAya, che. bhagavAne kahyuM nRpa ! A devanuM pUrve je utkRSTa teja hatuM, tene asaMkhyAta bhAga paNa hamaNuM nathI. zreNike pharI pUchyuM: he munIMdra! eNe anya janmamAM karyuM sukRta karyuM ke jethI enuM AvuM teja che. bhagavAne kahyuM A ja magadhadezamAM sugrAma nAmanA gAmamAM Arjava nAmane kularakSaka rAThoDa hatuM. tenI revatI patnI hatI. tenI sAthe viSayasukhane anubhavatA Arjavane kAlanA kramathI be putra utpanna thayA. pahele bhavadatta ane bIjo bhavadeva ha. keme karIne baMne yauvanane pAmyA. ekavAra te gAmamAM susthita nAmanA AcArya padhAryA. temane vaMdana karavA mATe sugrAmavAsI leke gayA. te lokomAM bhavadatta ane bhavadeva paNa gayA hatA. temaNe AcAryane joIne bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. AcAryo paNa duSTa ATha karmorUpI kAkone bALavA agnisamAna dharmalAbhathI temane AnaMdita karyA. pachI te baMne guru caraNenI najIkamAM pRthvI upara beThA. bIjA loko paNa gurune vaMdana karIne yathAyogya sthAne beThA. A samaye sUrie dharmadezanA zarU karI. te A pramANe - he bhavya! A saMsAramAM manuSyabhava vagere atidurlabha sAmagrIne pAmIne dharma ja kare joIe. te dharma hiMsA, asatya, cerI, abrahma ane parigrahanA tyAgathI thAya che, paNa bIjI rIte nahi. sarva AzaMsAthI rahita je jIva A dharmane kare che tene svarga ane mokSanuM sukha hatheLImAM che. je jIva jIvahiMsA vagere pApamAM satata tatpara 1. rapa hAtharUpI kuMpaLamAM, arthAta hathelImAM.
Page #321
--------------------------------------------------------------------------
________________ 304 zrAvakanAM bAra vrato yAne rahe che te vAraMvAra naraka ane tiryaMcagatimAM duHkha pAme che. A sAMbhaLIne pratibaMdha pAmelA bhavadatte dIkSA lIdhI. pachI teNe gurunI sAthe vihAra karyo. eka vAra eka sAdhue AcAryane vinaMti karI ke, ApanI anujJAthI huM svajanavarganI pAse javA icchuM chuM. tyAM atyaMta snehanA saMbaMdhavALe mAre nAno bhAI mane joIne kadAca dIkSA leze. tethI gurue ene bahuzruta (gItArtha) sAdhunI sAthe javAnI rajA ApI. theDA ja divasamAM jJAtinA janasamUhane joIne pAcho Avyo. teNe gurune kahyuMH mAtA-pitAe. mArA nAnA bhAIne tene yogya kanyA paraNAvI che. tethI teNe dIkSA na lIdhI. A sAMbhaLIne bhavadatta sAdhue kahyuM: kharekhara? zuM A paNa sneha kahevAya? ke jyAM dharmanA sArathi evA baMdhu tane paNa ghaNuM kAla pachI joIne teNe dIkSA na lIdhI. te sAMbhaLIne te munie paNa bhavadattanI sAme kahyuM: tamAre paNa eka nAno bhAI che. tame tyAM jaze eTale ame tene paNa dIkSA lete joIzuM. bhavadatte jaNAvyuM. je AcArya bhagavaMta te sthAnamAM jaze te te mane joIne kadAca je dIkSA nahi le to tame paNa mane jeze. A pramANe te benAM vacana ane prativacana thayAM. bIjA keI samaye eka gAmathI bIjA gAma vihAra karatA AcArya magadha dezamAM rahelA sugrAma nAmanA gAmanI najIka AvelA eka gAmamAM AvyA. tethI bhavadatta sAdhue AcAryane vinaMtI karI ke, he bhagavaMta! ApanI anujJAthI potAnA jJAtijanene jevAne IcchuM chuM. tethI AcArye sArA sAdhunI sAthe ene mokalyA. bhavadatta sugrAmamAM Avyo. A tarapha te samaye bhavadatta, nAgadatta ane lakSmIvatInI putrI nAgilAnI sAthe vivAhamaMgala karavA mATe lagnavedikAnA maMDapamAM beThe, potAnA hAthathI patnIno hAtha pakaDyo, pherA pharyo. A vakhate bhavadatta sAdhue enA gharamAM praveza karyo. tethI tenA badhA svajanabaMdhuo tene joIne harSa pAmyA. temaNe ucita kartavya karyuM, bIjA sAdhunI sAthe bhavadattane vaMdana karyuM. mArA moTA bhAI bhavadatta sAdhu AvyA che ema bhavadeve sAMbhaLyuM. (A sAMbhaLatAM ja) bhavadevane muzkelIthI rokI zakAya tevA baMdhunehathI bhAIne maLavAnI utkaMThA thaI. e utkaMThAnA kAraNe tenuM mana vihala banI gayuM. (AthI) te lagnamaMgalanAM zeSa kartavya mUkIne bhAInI pAse gayo. A vakhate tene zvasurakulanA lokee ro, samanavayanA mitroe pakaDI rAkhe, mane hara brIjanoe niSedha karyo, chatAM huM A Avya, utAvaLa na kare, ema bolate ja bhAInI pAse gaye. bIjA sAdhunI sAthe bhAI mahArAjane AdarathI vaMdana karyuM. baMne sAdhuoe ene dharmalAbha Apyo. pachI temaNe tyAM bhegA thayelA kuTuMbI mANasonI samakSa kahyuM tame (prasaMgamAM rokAyelA che, tethI ame hamaNAM jaIe chIe, pharI bIjA keI samaye AvIzuM. gRhasthAe kahyuM kSaNavAra raho, bhAInA lagnanA utsavane jue. tamAre zuM utAvaLa che? sAdhuoe kahyuMH amane AvuM na kalpa,
Page #322
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 305 Agraha karavA chatAM sAdhu tyAM na rahyA eTale azana, pAna ane khAdima e traNa prakAranA ghaNuM AhArathI temane pratilAlyA (=dAna ApyuM). bhavadatta bhejananuM pAtra bhavadevanA hAthamAM ApyuM. baMne muni cAlyA. thoDA pRthvIpradeza sudhI jaIne badhA loko vaMdana karIne pAchA vaLyA. bhavadeva bhAinI rajA vinA kevI rIte pAcho vaLe e pramANe AgrahamAM paDyo, tethI bhAI sAthe javA lAgyo. bhAI pitAne pAcho vALe e mATe bhavadeve kilo, vAvaDI ane vanavibhAga vagere jaIne bhavadattane kahyuM ke, ahIM ApaNe ramatA hatA, ahIM snAna karatA hatA, AmAM pharatA hatA. sAdhu kevaLa huMkAro karIne badhuM mane yAda che ema bolatA gurunI pAse AvyA tyAM sudhI cAlyA. tethI paherelA navA poSAkathI vibhUSita bhavadeva yuvAnane bhavadatta sAdhunI sAthe Avelo joIne bAlamunio capaLatAnA kAraNe balavA lAgyA ke, mAre bhAI arthe paraNya haze (=lagnanI ardhI kriyA karI haze) te paNa je huM kahIza te dIkSA leze evuM pitAnuM kaheluM mahAna pUjya sAcuM karyuM. pachI bhavadatta bhavadevane AcAryane batAvyuM. AcAryo pUchavuM A zA mATe AvyA che? bhavadatta kahyuM: dIkSA mATe Avyo che. tethI AcArye bhavadevane pUchyuM A zuM sAcuM che? bhavadeve vicAryuMeka tarapha navIna yauvanamAM vartatI prANapriya patnI che, eka tarapha sagAbhAInA vacanane bhaMga ati duSkara che. A tarapha navI paraNelI priyAno mahAna viraha che. A tarapha bhAInI laghutA che. zuM hitakara che ? ke jene huM karuM. te paNa (=dvidhA hovA chatAM) atyAre to mAre bhAIje kahe che te ja karavAno avasara che. kAraNake tema karavAthI mAre bhAI sAdhujanenI AgaLa juThTho na paDe. A pramANe vicArIne teNe kahyuMH mAro bhAI kahe che te sAcuM che. tethI te ja muharta gurue tene dIkSA ApI. pachI teNe bIje vihAra karyo. tene saghaLI sAdhusAmAcArInuM jJAna ApyuM. te bhAInA uparodhathI (=zaramathI) dIkSA pALe che, hadayathI te navI paraNelI potAnI patnIne ja sadA yAda karato hato. A pramANe ja samaya pasAra thaI rahyo hate. ekavAra sUtraparisimAM bhaNatA ene A sUtra AvyuM ke na sA mathuM nokari fpa tIre= te mArI nathI, huM paNa tene nathI. tethI teNe pitAnA manamAM zaMkA karI (=vicAryuM) ke, A khoTuM che. kAraNa ke nA mahuM chuM vi tIre= te mArI che ane huM paNa tene chuM. A pramANe ja te bolavA lAgyA. sAdhuoe tene tema bolatA aTakAvyo te paNa te tema bolatA aTakyo nahi. bhavadatta kAlakrame saMlekhanA karIne AyuSyane kSaya thatAM marIne saudharma-devalokamAM devapaNe utpanna thayela. bhavadattanuM mRtyu thatAM patnInA darzananI tRSNathI gherAyelA cittavALA bhavadave guruno vinaya mUkI dIdho. sAdhunA AcAramAM zithila banI gaye. kAmadevanA bANathI pIDA pAmavA lAge. A pramANe teno dharmopadeza jato rahyo, sadadha palAyana thaI gaye, viveka ratna nAza pAmyuM, kulanA
Page #323
--------------------------------------------------------------------------
________________ 306 zrAvakanAM bAra vrata yAne abhimAnathI AveluM dAkSiNya jatuM rahyuM, puruSArtha cAlyA gaye, zIla dUra thayuM, vratane dhAraNa karavAnI bhAvanA jatI rahI. vizeSa kahevAthI zuM? jANe priyA cittanI AgaLa rahelI hoya, jANe AMkhanI AgaLa dekhAtI hoya, jANe (potAnI sAme) bolatI hAya, jANe (pitAne) rotI heya, jANe maMda hasatI heya tema, UMghamAM paNa satata priyAne ja te jete hate. utpanna thayelA ghaNA vikalponI kalpanAthI te mArgomAM ane gharamAM (ukta rIte) priyAne ja joto hato. tethI sUrie tene samajAvyuM, upAdhyAye upadeza Apyo, sAdhuoe zikhAmaNa ApI. chatAM badhAnA vacanane avagaNIne, bhaviSyano vicAra karyA vinA, hita-ahitane sarvathA vicAryA vinA je thavAnuM hoya te thAo' ema vicArIne pitAnA gAma tarapha cAlyuM. gAma pAse AvyA. gAmanA udyAnamAM AvelA jinamaMdiramAM AvyuM. A tarapha - te ja samaye tenI patnI nAgilA dhUpa, puSpa ane sugaMdhI cUNe vagere pUjAnAM upakaraNe laIne te ja jinamaMdiramAM AvI. tenI sAthe keDe rAkhelA bALakavALI eka brAhmaNa hatI.-nAgilAe sAdhunI buddhithI bhavadevane vaMdana karyuM. bhavadeve nAgilAne pUchyuM: tame ahIM Ajarva rAThoDanA gharanI vigata jANo cho ? nAgilAe kahyuM jANuM chuM. munie pUchyuM: zI vigata che? teNe kahyuM tene be putro hatA. te putrae dIkSA lIdhI. temanA mAtA-pitA mRtyu pAmyA tene ghaNe samaya thaI gayo. A sAMbhaLIne te jarAka udAsIna thaI gaye. tethI nAgilAe pUchyuM: he sAdhu ! tame udAsIna kema banI gayA ? zuM teo tamArA kaMI paNa sagA thatA hatA ? munie kahyuM huM temane bhavadeva nAmano putra chuM. moTA bhAI bhavadattanA upadhathI (=zaramathI) dIkSA lIdhI. hamaNuM mAre bhAI devaloka pAmyuM che. AthI huM potAnA mAtA-pitAne ane patnIne cAda karIne snehathI ahIM AvyuM. A sAMbhaLIne nAgilAe vicAryuM ke A mArA pati che ane dIkSAne choDavAnI bhAvanAvALA dekhAya che. meM yAjajIva ja puruSane (=abrahmane) niyama karyo che, ane hamaNAM huM dIkSA levAnI bhAvanAvALI chuM, tethI ahIM zuM karavuM? athavA, ene Icchita nirNaya zo che te pahelAM jANuM. A pramANe vicArIne pharI paNa eNe pUchayuM : kenA ghare tame paraNyA hatA? teNe kahyuM: nAgadattanA ghare. kAraNa ke tenI putrI ja nAgilAne huM paraNya chuM. tethI tenA gharanI kuzala vigata paNa kaho. teNe kahyuM. tyAM kuzaLa che. munie pUchayuM: zuM zarIrathI kuzaLa nAgilA mArA Agamana AdinI vAta kyAreya kare che? teNe kahyuM: jyArathI Ape dIkSA lIdhI tyArathI ja te sAdavIjI pAse javA lAgI. tyAM teNe dharma sAMbhaLe, aNuvrata vagerene svIkAra karyo, jIvanaparyata abrAne niyama karyo. hamaNAM te dIkSA levAnI bhAvanAvALI che.
Page #324
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda ( nAgilAe AgaLa kahyuM: ) tameAe ghaNA kALa sudhI sAdhupaNuM pALyu, aneka prakAranA tapo karyo, tethI have ekAMte anitya ane asAra A jIvaleAkanA kAraNe viSayA mATe amUlya ane viziSTa sarvaviratirUpI ratnaneA nAza karIne AtmAne sauMsArarUpI mahAna jaMgalamAM nahi pADavA joie. A viSaye kripAka phUlanI jema prAraMbhamAM rasika jaNAya che, paNa pariNAme azubha phaLavALA che. A viSA avivekI lokone ghaNA mAnya che ( =pasaMda che), paNa vivekI lokeA temanA tiraskAra kare che. jinezvarAe batAvelI sarvavirati lAkhA bhavAmAM durlabha che, tathA ekAMtika ( =duHkhathI rahita) ane AtyaMtika (=avinAzI ) sarvasukhasamUhane ApanArI che. saMsArarUpI mahAna jaMgalamAM mAhanIyakamanI vividha prakRtirUpI atizaya pragaTa vRkSasamUhathI savivekarUpI netronI gati aTakI gaI che, jarA, maraNa, roga ane zAka vagerenA saMtAparUpa garviSTha ane krUra ghaNA pazuo satata pharI rahyA che. te jaMgala ghaNA duna mANasAe kahelA durvAMcanarUpI tIkSNa kAMTAthI bhareluM che. te jaMgalamAM kulakoTimAM janmapara parArUpa atigahana velaDIene duHkharUpa saMcAra thAya che. 307 (nAgilA AgaLa kahI rahI che.-) vaLI- mAtra ciMtavelA je viSayeAthI jIvA turata narakamAM paDe che, pariNAme 'TuphaLavALA te viSayAmAM kANu rAga kare? je jIvAne cittamAM bhAgasaMbadhI tRSNA thAya che te jIvAne saMsAravRddhinI mAtA jevI te tRSNA hajAro du:khAne utpanna kare che. jhera khAvu' sAruM che, bhayaMkara viSavALA sarpanI sAthe krIDA karavI sArI che, zatruonI sAthe rahevuM sAruM' che, paNa bhAgasukhAnI IcchA paNa karavI sArI nathI. kAraNa ke viSa vagere jIvAnA eka janmanA nAza kare che, bhAgasukhAnI IcchA tA seMkaDo bhavAmAM paNa jIvane mAre che. he muni ! A pramANe viSAnA pariNAme kaTulane vicArIne jinazAsananA zuddha bAdhavALA tamAre paNa viSAnI IcchA paNa na karavI joI e. A pramANe tenAthI hitazikSA apAyelA munie paNa potAnA cittamAM vicAryuM ke jo, A zuM thayuM? na guruvAsa rahyo, na tA pitAnuM ghara rahyuM. ema thAo, tA paNa 2jIvatI svapatnInA dana karuM, A pramANe vicArIne teNe kahyuMH hamaNAM te nAgilAne tame batAveA, AgaLa te kaheze tema karIza. tethI nAgilAe kahyuM: te huM ja chuM.... tethI te thADA vilakhA thaI gayA. lajajA ane bhaya e baMnee ekI sAthe tene alaMkRta 1. ahIM pravacana sArAhAra vageremAM batAvela eke driya vagere vAnI kulATi samajavI. badhA jIvAnI maLIne 1 kroDa 97 lAkha ane 50 hajAra kulakoTi che. ra. ahIM vAca filatAnA kAraNe tAvata, cAt ane sad zabdanA anuvAda karyA nathI. khIjA` paNa AvAM sthAneAmAM A pramANe samajI levuM.
Page #325
--------------------------------------------------------------------------
________________ 308 zrAvakanAM khAra tratA yAne karyAM. nAgilAnu' sukha joIne Ama-tema jotA te mAna rahyo. nAgalAe phrI paNa temane kahyuM: unALAnA madhyAhnasamaye lalATane tapAvanAra sUrya maMDala vaDe tapAvAyelA ukhara pradezamAM thayelI mRgatRSNAmAM ThaMgAyelA mAravADanA mArganA musApharanI jema thayelI gADha bhAgatRSNAthI caMcala hRdayavALA tame dizAomAM khAlI AMkhAne kema pheravA che ? nizce viziSTa dharmanI ArAdhanA vinA jIvAne icchita padArthanI siddhi kayAreya thatI nathI. tethI guru pAse jAe, prAyazcitta laine pharI paNa saMyamarUpa zarIrane zaNagAro. lAMbA kALa sudhI pALelA cAritrane ema ja niSphaLa na banAvA, bhAMgelA cAritranA pariNAmavALA jIvA brAhmaNaputranI jema ghaNA duHkhanu bhAjana ane che. bhavadeve pUchyuM: e brAhmaNaputra kANu che? nAgilAe kahyuMH sAMbhaLeA-- A ja bharatakSetramAM lAdezanA alaMkArabhUta bhagukaccha zahera hatuM. temAM janmathI ja ridratAthI parAbhava pAmela ane kurUpamAM prathama zreNimAM AvanAra revAditya nAmanA brAhmaNa hatA. tenI devapUjaka brAhmaNanI kRpAthI maLelI Apa nAmanI yajJapatnI brAhmaNI hatI. tenA dAMta hAThathI bahAra nIkaLelA hatA, pILI kIkIothI AMkheA viSama hatI, peTa lAMbuM hatuM, mukha vakra hatuM. te ThIMgaNI ane kALI hatI. tevI paNa te avinIta, jiyA karanArI, ThagavAmAM ja cittavALI, sadA udvega karanArI,khIjAonI niMdA karanArI ane bahu khelavAnA svabhAvavALI hatI. AvI paNa tenAthI revAditya brAhmaNe kramazaH paMdara putrIe ane badhAthI nAnA eka putra utpanna karyAM. enI pAse mAtra gAyatrI maMtrarUpa vidyA hatI, khIjI keAI vidyA na hatI. AthI te mAtra mAgIne meLavelI vastuothI nirvAha karatA hatA. paNa ATalA kuTuMbanuM mAtra mAgIne meLavelI vastuethI nirvAha karI zakatA na hatA. AthI te brAhmaNInI ja sAthe lAkaDAnA bhArA lAvIne vecatA hatA, zrImatAnA gharomAM pANInA ghaDA lAvI ApatA hatA, khAMDavuM, pIsavuM, kacarA kADhavA vagere aneka niMdya kAmeA karatA hatA, bhikSA mATe pharatA hatA. A pramANe pravRtti karatA tenA ghaNA kALa pasAra thayA. A jIvaleAka maraNanA aMtavALu heAvAthI kathAreka brAhmaNI mRtyu pAmI. tenA viyAgarUpa agnithI tenuM mana atizaya baLavA lAgyuM: bhUtathI apaharaNa karAyelA hRdayavALA mANasanI jema ane sannipAtathI bhAna vinAnA karAyelA mANasanI jema te keTalAka divasA sudhI zuM karavA. ceAgya che e viSe mUDha (=jaDa jevA) rahyo. eka divasa eNe vicAryuM jene dharma, artha ane kAma e traNamAMthI eka paNa nathI tene janmathI 'ajAgalastananI jema ze lAbha thAya ? tethI sarva jIvAthI halakA, priyapatnInA viyeAgavALA ane puNyahInAmAM _____ 1. aAgalastana eTale bakarInA gaLAmAM AMcaLa. mukarInA gaLAmAM AMcaLa thAya tA tenAthI jema dUdhane lAbha thatA nathI, tema AvA puruSanA janmathI kAI lAbha thatA nathI.
Page #326
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 309 : ziromaNi evA mAre maraNa ja zreyaskara che, athavA jemaNe sukRta karyA nathI evAonA maraNathI paNa zuM? tethI judAM judAM tIrthonAM darzana karuM, te puNyasthAnomAM snAna karIne pApone nAza karIne je maraNanI ArAdhanA karuM te paNa doSa na lAge ema vicAryuM. pachI kanyAdAnanuM phala meLavavAnI icchAthI prApti thaI te pramANe brAhmaNanA chokarAone potAnI putrIo ApI. pachI te nAnA chokarAnI sAthe tIrthayAtrA karavA cAlyo. laghukarmI hovAthI tevA prakAranI bhavitavyatAnA kAraNe kaI paNa rIte kyAreka kyAMka tene sAdhuonAM darzana thayA. temanI pAse dharma sAMbhaLyo. bhAvathI dharma pariName. putranI sAthe ja dIkSA lIdhI. udyatavihArathI cAritranuM pAlana karavA lAgyo. divaso jatAM bALa sAdhu paNa yauvanane pAmyA. vividha vikArane (=anucita pravRttine) karavA lAge. sAdhujanane anucita aneka vastuo mAgavA lAgyuM. tene pitA putrasnehathI yatanAthI meLava hato. te A pramANe - jyAre te kahe ke he Arya ! huM navakArazI vinA rahI zakate nathI, tyAre pitA AcAryanI rajA laIne navakArazI paNa lAvI ApatuM hatuM. jyAre unALAmAM kahe ke sUryanA kiraNasamUhanA pracaMDa tApane huM sahana karI zakato nathI, tyAre sUrine jaNAvIne jeDAne ane mastake kapaDAno upaga karAvatuM hatuM. A pramANe tenA cAritranA pariNAma maMda banI gayA. pratidina tenI vividha IcchAo vadhatI jatI hatI. pitA paNa te IcchAone pUrI karIne tene anukULa vartana karatuM hatuM. sAdhuoe pitAne saMkuleza thAya evA bhayathI tene rAkhyo hate. Ama chatAM kAmadevanI bANazreNithI vIMdhAtA manavALA teNe nirlajaja banIne pitAne kahyuM: he Arya! huM maithuna vinA rahevA samartha nathI. tethI tenA pitAe vicAryuM A cAritraratnanA mahAna lAbhane gya nathI, samyajJAnarUpa nidhAnane lAyaka nathI, sugatinuM bhAjana nathI, durgatinuM bhAjana che, vizeSathI zuM? A AlekanA ane paralokanAM aneka duHkha samUhanuM ghara thavA cogya che. tethI Ano tyAga karuM. A pramANe vicAratA pitAe tene kahyuM: amAre tAruM kaMI kAma nathI, tane jyAM kyAMya ThIka lAge tyAM ekalo ja rahe. ame tane amArA samudAyathI bahAra karyo che. A pramANe kahIne sAdhujananI samakSa potAnA gacchamAMthI tene kADhI mUkyo. tethI te sAdhuveSa choDIne bhegasAdhane meLavavA mATe aneka niMdya (=halakAM) kAma karavA lAgyo. chatAM keDi jeTaluM paNa kyAMyathI pAmato na hate. kevaLa bhikSAthI divasanA aMte mAtra peTa bharAya teTalo AhAra tene maLato hato. A pramANe ghaNA phalezathI keTaleka kALa teNe pasAra karyo. ekavAra sarpathI phaMsAyelo te ArtadhyAnathI marIne pADe che. tenA pitAe tenA kAraNe thayelA vairAgyathI vizeSapaNe niSkalaMka cAritra pALyuM. maraNa samaye 1. huM strI vinA rahevA samartha nathI evo artha paNa thaI zake. baMne arthamAM bhAva eka ja che.
Page #327
--------------------------------------------------------------------------
________________ 310 zrAvakanAM bAra vate yAne vidhipUrvaka ArAdhanA karIne devalokamAM deva thaye. utpanna thayelA avadhijJAnathI putrane vRttAMta jANyA. pADAnA bhAvamAM rahelA tene ghaNA bhArathI dabAyelo ane lAkaDI vagerethI kuTAto che. tethI tenA upara karuNuM AvI. putrasnehathI manuSyalakamAM AvIne musApharI vaNikanuM rUpa vikuvyuM. vividha kariyANAothI bharelA moTA gADAone samUha batAvyuM. pachI ghaNuM dhana ApIne tenA svAmI pAsethI tene choDAvyuM. pachI tene devazaktithI. atibhAravALA gADAmAM joDIne, ane gADAne vahana karavAnI zakti na hovAthI paDI gayela (=besI gayela) joIne, eka tarapha paraNe, cAbuka ane lAkaDInA aneka prahArathI tene jarjarita karI nAkhyuM. bIjI tarapha pitAnuM rUpa karIne tene "he kSamAvaMta ! huM navakArazI vinA rahI zakate nathI" ItyAdithI AraMbhI "huM maithuna vinA rahevA samartha nathI" tyAM sudhI badhuM kahyuM. tethI vAraMvAra te ja vacanaracanAne sAMbhaLatA ene cittamAM thayuM ke A varNa zreNi pUrve meM kyAMka sAMbhaLI che, A rUpa paNa pahelAM joyuM hoya tema mane lAge che, A pramANe tarka vitarka pUrvaka vicArathI tapAsa karatA tene jAtismaraNane rokanArA karmane kSapazama thavAthI jAtismaraNajJAna thayuM. tethI teNe potAne pUrvabhavano vRttAMta jA. AthI te saMvegane pAmya ane saMsAravAsathI virakta banyuM. A vakhate deve potAnuM svarUpa pragaTa karyuM. tene dharmadezanA ApI. e dezanA tene pariNamI gaI bhAvapUrvaka pAMca aNuvratane ane anazanane svIkAra karyo. zubhadhyAnane pAmelo te be divasa sudhI namaskAra maMtramAM tatpara rahyo. trIjA divase te mRtyu pAmIne saudharma devalemAM devapaNe utpanna thaye. deva potAnA sthAne gaye. jinamatamAM kuzala jIve A pramANe jANIne aMte (=vipAkamAM) azubha phaLavALA viSaye choDavA joIe. vaLI- A brAhmaNaputra jevI rIte A lokanAM ane paralokanAM duHkha pAme tevI rIte vratathI bhraSTa thayelAM tame paNa AvI avasthAne na pAme. A pramANe nAgilAthI upadeza apAyela bhavadeva sAdhu parama vairAgyane pAmyA. A vakhate nAgilAnI ja sAthe AvelI brAhmaNanA putre mAtAne kahyuM: he mAtA! mane ulaTI thAya ema jaNAya che, tethI jaladI koI paNa pAtra laI Ava, jethI temAM ulaTI karIne atyaMta madhura kSIrane pharI khAIza. brAhmaNIe kahyuM: he vatsa! A eNgya nathI. kAraNa ke atimadhura paNa je vaseluM hoya te azuci hovAthI na khavAya. te sAMbhaLIne bhavadeve vicAryuM: brAhmaNIe sAruM kahyuM ke je vaseluM hoya te na khavAya. meM paNa viSayane vamI dIdhA che, tethI have pharI kevI rIte IrachuM? A pramANe vicArIne punaH thayelA saMvegavALA temaNe nAgilAne kahyuM. te sArI preraNa karI, mane sArI rIte pratibedha pamADyo. pachI te nAgilAne "micchAmi dukkaDaM" ApIne gurunI pAse gayA. gurunI pAse bhAvathI Alecana-pratikramaNa karyuM. ghaNA kALa sudhI tapa karyo. bhavadeva
Page #328
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 311 muni mRtyu samaye anazana, namaskAra maMtrasmaraNa Adi vidhithI kola karIne sIdharmadevalekamAM iMdranA sAmAnika deva thayA. A tarapha- A ja jaMbUdvIpamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM vajAdatta cakravartI hate. tenI prANapriya yazodharA nAmanI paTarANI hatI. tene putra na thavAthI vividha seMkaDe mAnatAo karI, vividha maMtra-taMtra vagere upAya karyA, ghaNAM balikameM karyA. A vakhate bhavadevane pUrvabhavane bhAI bhavadattano jIva ke je deva tharyo hato te AyuSyanI sthitine kSaya thatAM cAvIne A dharAnA putra paNe utpanna thaye. e garbhamAM hatuM tyAre mAtAne samudramAM snAna karavAne dehala thaye. tenA pitA vAdatta cakravartIe yazodharAne samudrasamAna sItA mahAnadImAM laI jaIne snAna karAvIne tene dehale dUra karyo (=pUrNa karyo). jenuM manavAMchita siddha thayuM che evI yazodharAe kame karIne ucita samaye sukomaLa hAtha-pagavALA putrane janma Apyo. eka mahine pUrNa thatAM tenuM dehalAne anurUpa sAgaradatta evuM nAma karyuM. pAMca dhAvamAtAethI pAlana karAte te dehapuSTithI ane kalAsamUhathI vRddhine pAye, yauvanane pAmya. pUrvabhavanA abhyAsathI ane mAtA-pitA jinadharmamAM kuzala hovAthI te jinazAsanamAM bhAvitamativALe thaye. mAtA-pitAe mahAna sAmaMta rAjAonI uttamarUpacivana-vijJAna-kalAsamUhathI zobhatI kanyAo paraNAvI. temanI sAthe te kyAreka prahelikA ane praznottara vagerethI vineda karate hate, kyAreka jinamaMdiramAM viziSTa mahatsava ane zAMtisnAtra vagere karAvatuM hatuM, kyAreka munijanothI upadezAtA sudharmanA rahe nuM zravaNa karato hato, kyAreka sarva jIvelakamAM sArabhUta gaNAtA viSayasukhanuM sevana karato hato. A rIte teNe aneka abaja varSo sukhapUrvaka pasAra karyA. ekavAra sarva jIvone AnaMdakArI prathama varSAkALane samaya AvyuM. temAM moTI ane niraMtara dhArAthI paDatA jalanA pUrathI paripUrNa banelI pRthvImAM musAphara lekene UMcAnIcA vibhAga dekhAtA na hatA. zivanA gaLAnA jevA ane pADAnA jevA varNavALA vAdaLothI AkAza te rIte DhaMkAI gayuM hatuM ke jethI lake sUryanA udaya ane astane jANa zaktA na hatA. jANe ke mArA viyegamAM nAthathI rahita hoya tema saMpUrNa pRthvItalane tapAvIne have e kyAM jaze ema jANe unALAne jItavA mATe megha gAjato hato. durjananI maitrInI jema kSaNavAramAM dekhAIne nAza pAmelA raMgavALI vidyutalatAo jeTale uddega utpanna karatI hatI teTale prakAzathI saMtoSa utpanna karatI na hatI. AvA prakArane varSAkALa pUrNa thatAM kramathI kamalavana mATe baMdhusvarUpa ane vikAsa pAmatA prakAzavALe (=vadhatA tApavALA) zaradaRtune kALa AvyuM. temAM zaradasamayarUpI patine pAmIne bhUmirUpI patnI ane 1. dujananA pakSamAM rA= anurAga (prema).
Page #329
--------------------------------------------------------------------------
________________ 312 zrAvakanAM bAra vate yAne - rAgathI vikasita kamalarUpI netrovALI ane khIlelA suMdara maLarUpI hAsyavALI thaI. jANe ke zaradaRtunI zobhAe zIdhra potAnA patine saMga thayo tethI pragaTelA vimala tArAo rUpI dAMtanA ujajavala kiraNathI daze dizAone pUrI denAra hAsya karyuM. AvA zaradaRtunA samaye mahelanI upara ArUDha thaIne pitAnI priyAonI sAthe kIDA karatA sAgaradatta vAdaLasamUhane kyAMka pravAlanA jevA varNavALe, kyAMka moranA kaMThanA jevI prabhAvALo, kyAMka tapelA suvarNa samAna, ane kyAMka caMdrabiMba samAna joye. A pramANe vivighavarSothI manahara puSkaLa vAdaLasamUhane kSaNavAramAM adazya thayela - jeIne sAgaradatte vicAryuM jema A vAdaLasamUha dekhAIne turata nAza pAmya tema saMsAranA A sarva bhAvo kSaNavAramAM nAza pAmavAnA svabhAvavALA che. tethI vivekIjanee sAMsArika bhAvomAM kyAMya zraddhA (= upAdeyabuddhi) karavI egya nathI, kiMtu mekSa ApanAra saMpUrNa sudharmanAM kAryomAM ja zraddhA karavI yogya che. A pramANe vicAratA sAgaradattanA mukhakamalane vairAgyanA kAraNe kAMtirahita jeIne panIoe premathI pUchayuH he priyatama ! A pramANe muhUrtamAtramAM tame jANe udvigna he, virakta ho, nirveda pAmelA che tema, muninI jema maunavratane dhAraNa karanArA kema dekhAo cho? sAgaradatte kahyuM AkAzanA AMgaNamAM utpanna thayelA zaradaRtunA meghane kSaNavAramAM nAza pAmate joIne huM saMsAranA vistArathI bhaya pAmyo chuM. kAraNa kesaMsAramAM jIvanA jotAM ja zarIra, svajanone saMbaMdha, yauvana ane rAjyasaMpattio nAza pAme che. tethI kSaNavAramAM nAza pAmavAnA svabhAvavALA A zarIrathI je jine kahelI dIkSA laIne nirmala tapa karavAmAM Ave te ja janma saphaLa bane ema huM mAnuM chuM. A pramANe tenuM vacana sAMbhaLIne priyAe kahyuM ke, je ema che te zA mATe vilaMba karavAmAM Ave che? kAraNa ke dhIrapuruSe jIvanane sakhata pavanathI calita thayelA samudranA jala jevuM caMcala jANIne avinAzI zivasukhanI IcchA karIne tapa kare che. sAgaradatte kahyuMH je ema che to mAtA-pitAnI rajA laIne e pramANe karIe. pachI te mAtApitAnI pAse gaye. ghaNu kaSTathI mA-bApanI rajA meLavIne sAgarasUrinI pAse patnIenI sAthe dIkSA lIdhI. sAgaradatta munie zeDa ja kALamAM baMne prakAranI zikSA meLavI lIdhI, saMpUrNa zratasAgaranA pArane pAmyA, ane nirmala avadhijJAna pragaTa thayuM. gurue temane pitAnA pade sthApyA. ziSyagaNathI parivarelA sAgaradatta muni bhavya lekasamUhane. pratibaMdha karatA vicAravA lAgyA. A tarapha bhavadeva sAdhune jIva sadharma devalokamAM svayegya devAyuSyane anubhavIne
Page #330
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapade prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 313 sthitino kSaya thavAthI tyAMthI ca, ane puSkalAvatI vijyamAM vItazekA nagarImAM pavaratharAjAnI vanamAlA paTarANInI kukSimAM AvyuM. garbhane prabhAvathI vanamAlA jIne dAna karavAmAM tatpara banI, parivAra upara atizaya kRpAvALI banI, vaDilone vinaya karanArI banI, sAdhuone sahAyaka banI, jI upara dayALu banI. ene dehavistAra adhika lAvaNyanI vRddhithI atyaMta dedIpyamAna banyA. divase pUrNa thatAM teNe putrane janma ApyuM. priyaMvadA nAmanI dAsIe rAjAne tenA janmanI khabara ApI. teNe harSanA kAraNe thatA romAMcarUpI vastranI vizeSatAvALA potAnA zarIre rahelA AbhUSaNa samUhane utArIne dAsIne Age. mahAna ADaMbarathI vapanaka (janmotsava) zarU karyuM. te vardhA panakamAM nagarajane vastro, AbhUSaNa ane puSpamALAo vagere hAthamAM laIne AvavA lAgyA, atizaya harSathI pUrNa strIsamUha gIta ane nRtya vagere AcaraNa karavA lAgya, atizaya dAnasamUha apAto hate, ghaNu kedIone choDAvavAmAM AvatA hatA, vividha vAcakone vizeSa saMtoSa pamADAtuM hatuM, gurudevone atizaya saMteSa pamADAto hate. AvA prakAranuM vardhApanaka rAjAe bAra divasa sudhI karAvyuM. pachI A bALaka garbhamAM hatA tyAre sukha thayuM tethI tenuM ziva evuM nAma rAkhyuM. krame karIne dehavRddhithI te vadhavA lAgyo. teNe sarva kalAsamUhane zIkhI lIdhI. yauvanane pAme. mitronI sAthe premathI kIDA karate tene keTaleka kALa pasAra thaye. ekavAra sarva sura, asure, manuSya ane vidyAdhara vagere loko jemAM vividha utsava kare che te vasaMtane samaya Avyo. temAM kelisamUhanA madhura zabdorUpI gIta janasamUhanA manane AnaMdita karatuM hatuM. AmravRkSanI maMjarIonI parAgathI raMgAyelI vasaMtaRtunI zobhA dIpatI hatI. vasaMtaRtumAM zivakumAra potAnA mitramaMDalanI sAthe kIDA mATe caMdrakiraNa nAmanA udyAnamAM gayA. tyAM teNe kanakaketu rAjAnI priyaMguThyAmA paTarANInI kanakavatI putrIne joI. tenA zarIranA sarva aMga-upAMgomAM uttama lakSaNo rahelAM hatAM. kharekhara ! jevAyelI te munijananA paNa manane AkarSatI hatI. tenA darzana mAtrathI ja kAmadevanA bANenA prahArothI jarjarita manavALA teNe vicAryuM: 'SathI 2hita e jema jema jovAmAM Ave che tema tema eNe mArA manamAM praveza karyo, ane tema tema jeNe dhanuSa upara bANa caDAvyuM che te kAmadeva mArA AkhA zarIrane pIDA kare che. bIjA bIjA vRkSane jovAnA kutUhalathI pharatI teNe paNa caMdanalatAgRhanA aMtare rahelA, jANe mUrta kAmadeva hoya evA zivakumAra je. tyArabAda sakhIoe tene paNa kAmadevanA pAMca bANAnA prahArothI vyAkula karAyelI joI. sakhIo tene koI paNa rIte ghare laI gaI ane A vRttAMta tenI mAtAne kahyo. tenI mAtAe potAnA patine 1. athavA vasaMtaRturUpI lakSmIdevI zobhatI hatI. 40.
Page #331
--------------------------------------------------------------------------
________________ 314 zrAvakanAM bAra vate yAne A vRttAMta kahyo. pachI kramazaH baMnene gADha anurAgathI saMgamanI abhilASA thatI (=vadhatI) rahI. kanakaketue paratharAjA pAse jaIne potAnI putrI zivakumArane ApI. zubhatithikaraNa-lagna-muhUrtamAM mahAna ADaMbarathI baMnene paraNAvyA. tenI sAthe viSayasukhane anubhavato te mahAna sAmaMta rAjAonI utkRSTa yauvanavALI ane anupamarUpa ane lAvaNya vagere guNasamudAyathI yukta bIjI paNa aneka kanyAone para. te temanI sAthe jIvalekamAM sArabhUta gaNAtA aneka prakAranA kIDAvikAramAM (=kIDAnA rUpAMtaramAM) parAyaNa bane. ekavAra te ja nagarImAM sAgaradattasUri zramaNa samudAyanI sAthe padhAryA. lakSamInaMdana nAmanA udyAnamAM temane mukAma karAvyA. temaNe tyAM mA khamaNuM tapa zarU karyuM. A tarapha te ja nagarImAM potAnA vaibhavathI kubera tulya kAmasamRddha nAmane sArthavAha hato. tene ekavAra bhojana samaye A ciMtA thaI ke, amArA jevA keTalAka mUDhapuruSe jANe ke amAro maraNane trAsa dUra thaI gayo che, ame ajaraamara chIe ema atizaya dhana meLave che. dhananI AzAthI puruSo agaNita ThaMDI-garamI sahana kare che ane bhayavALA bane che, samudrane tare che, subhaTathI gIca banelA ane atyaMta bhayajanaka saMgrAmamAM praveza kare che. vizeSathI zuM? dhanano artha puruSa A saMsAramAM je kaMI adhika duSkara che te badhuM ja kare che, paNa jenA lAbhAMtarAyano kSaya thaye hoya tene ja dhana maLe che. vaLI- A pramANe kaSTathI meLaveluM paNa dhana je sAdhujananA upakAra mATe thAya te ja saphala bane. kAraNa ke- yatijananA upaga mATe na thAya tevI, kRpaNane prANapriya ane saMsAravRddhi karAvanArI ghaNI paNa lakSamIthI zuM? A pramANe ciMtana karatA enA gRhadvAramAM bhavitavyatAnI preraNAthI sAgaradatta munivara mA khamaNanA pAraNA mATe padhAryA. harSathI vikasita netrovALA teNe munivarane joyA. teNe UbhA thaIne vaMdana karyuM. pachI atizaya vadhatA zubha adhyavasAyavALA teNe prAsuka ane eSaNaya vividha AhArathI munivarane pratilAlyA ( =munivarano satkAra karyo). A vakhate bhaktithI AvelA AkAzamAM rahelA deva vageree suvarNa sahita sugaMdhI jalanI ane puSponI vRSTi karI. tyAM nagarInA badhA loko bhegA thayA. zivakumAra paNa loko pAsethI A vRttAMta jANIne tyAM Avyo. muninAyakane joIne pUrvabhavanA saMbaMdhathI temanA upara atizaya sneha utpanna thayo. bhAvapUrvaka temane vaMdana karyuM. muni te AhAra laIne dharmalAbha ApIne te ja udyAnamAM gayA. zivakumAra vagere lake zeThanI ane sAdhunI vAraMvAra prazaMsA karatA svasthAne gayA. pAraNuM thayA pachI pharI sAgaradattasUrine vaMdana karavA loko AvyA. traNa pradakSiNuM ApavApUrvaka bhagavaMtanA be caraNa kamalane namIne loke potAnA ucita sthAne beThA. sUrie dharmalAbhapUrvaka lokene bolAvIne - 1 jema lekavyavahAramAM ghare koI Ave to "Avo' vagere kahIne bolAvavAmAM Ave che tema ahIM rie dharmalAbha' zabdo ucArIne lokone bolAvyA.
Page #332
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1 - 315 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda - dharmadezanA zarU karI. te A pramANe - he bhavyo ! janma, jarA, mRtyu ane rogathI herAna thayelA jIne A saMsAramAM eka jinazAsanane choDIne bIjuM kaMI zaraNa nathI. kAraNa ke mahAbuddhizALIe jinazAsananI ArAdhanAthI karmarUpI vanane bALIne bhavarUpa jaMgalane oLaMgIne mokSane pAmyA che. vaLI- jIvAdinA vistArane jaNAvIne ane jIvadayAnA uttama upAyathI (= jIvadayAne uttama upAya jaNAvIne) jinazAsanamAM jevI jIvadayA kahI che tevI jIvadayA bIje kyAMya kahI nathI. AthI ja A zAsanamAM rahelA savaMta sAdhue potAnA leza sukhanA lebhathI alpavIryavALA jIvane duHkha ApatA nathI. madathI malina gaMDasthaLavALA uttama hAthIo gaMDasthaLane khaMjavALavA mATe zuM halakA eraMDadaMDano Azraya le che? dezanA sAMbhaLIne zivakumAre vicAryuM bhagavaMte A satya kahyuM. kevaLa ane paripUrNa jinAjJAnA pAlana vinA jIvadayA pALI zakAya nahi, ane gRhasthAvasthAmAM saMpUrNa jinAjJA pALI zakAya nahi. tethI, pitAnI rajA laIne vratano svIkAra karuM. vaLI- A AcAryane meM eka ja vAra joyA hovA chatAM mane temanA upara jeTalo neha thAya che teTale mAtA-pitA upara paNa thatuM nathI. AthI vrata levAthI huM emanI sevA nirvidanapaNe karI zakuM. vaLI mane emanAM darzanathI netra ane mananA atizaya sukhano anubhava tha, AnuM kAraNa atizaya snehano anubaMdha che. mane emanAM darzanathI ATalA badhA sukhano anubhava thayo tenuM zuM kAraNa che? ema bhagavaMtane pUchavuM joIe. A pramANe vicArIne kathA pUrNa thayA pachI zivakumAre kahyuM: he bhagavaMta! mane ApanAM darzananI atizaya tRSNa thAya che enuM zuM kAraNa? kAraNa ke lAMbA kALathI chUTA paDelA bhAInI jema Apane joIne jANe huM vadhatA sneharUpI amRtathI siMcAta hAuM evuM mAruM mana atizaya paramAnaMdane anubhave che. bhagavaMte avadhijJAnano upaga mUkIne jANIne pUrvabhavane vRttAMta kahyuM. tethI tarkavitarkapUrvaka vicAraNAmAM lIna banelA ene jAtismaraNajJAna thayuM. tethI tene vAstavika baMdha tharyo. teNe sUrine kahyuM: he prabhu! Apa pUjyazrIe A je pramANe kahyuM che te pramANe ja che. tethI have mAtA-pitAne kahIne temanI rajA laIne ApanI pAse jine kahelI dIkSA laIne janmane saphala karuM. sUrie kahyuM he devAnupriya ! pratibaMdha (=mamatA) na karavo. pachI te gurune vaMdana karIne nagarImAM gaye. teNe mAtA-pitAne kahyuM. meM Aje sAgaradatta gurunI pAse jinezvare kahela dharma sAMbhaLe, tethI mAtra viDaMbane rUpa sAravALA, kripAka phaLa samAna pariNAmavALA ane 1. ahIM sASiAnup ( si0 he7/4/70) e sUtrathI adhika arthamAM je 7 rahyuM ema be vAra prayoga thayo che
Page #333
--------------------------------------------------------------------------
________________ 316 - zrAvakanAM bAra vrate yAne narakAdibhavanA dukhanI vRddhinuM kAraNa evA viSaye pratye mAruM mana virakta thayuM che. ethI mane rajA Ape, jethI huM sAgaradattanI pAse bhavabhayane nAza karanArI dIkSAne svIkAruM. te sAMbhaLIne zekathI vyAkula manavAlA mAtA-pitA chedAyelA mULavALA vRkSanI jema pRthvIpITha upara paDyA. koI paNa rIte cetanA meLavIne putrane kahyuM: he vatsa! bIjIvAra A vacana amane na saMbhaLAvavuM. mAtA-pitAne Avo Agraha jANIne te mane laIne tathA sarva sAvadya pravRttine ane bhojanane tyAga karIne rahyo. tethI mAtA-pitAe tene bhojana karavA mATe ghaNuM kahyuM chatAM teNe bhojana na karyuM, ane bIjA koInuM paNa vacana mAnyuM nahi. AthI temaNe jinazAsanamAM anurakta paramazrAvaka daDhadharma nAmanA zreSThiputrane bolAvaDAvyA. AvelA tene kahyuM: he vatsa! amArAthI dIkSA levA mATe aTakAvAyelo zivakumAra manane Azraya laIne rahyo che, ane bhejanane paNa IcchatuM nathI. AnA kAraNe zekanA vegathI amAruM mUlarahita baneluM mana jANe ukhaDI rahyuM che. tethI zivakumAra aMtaHpuramAM ke bhavanamAM jyAM kyAMya rahyo hoya tyAM tene belAvIne kaI paNa prakAre bhejana karAva. dayadharmo kahyuM. e pramANe karuM chuM. pachI te aMtaHpuramAM rahelA zivakumAranI pAse gayo. nisAhi kahIne iriyAvahI pratikramaNa karyuM. dvAdadazAvarta vaMdana karyuM. pachI mane (ApanA ava. grahamAM AvavAnI) anujJA Apo ema bolate pujIne zivakumAranI pAse egya bhUmi upara beThe. zivakumAre vicAryuM aho! A sAdhunI jema mAre vinaya karIne beThe, tethI tene AnuM kAraNa puchuM. Ama vicArIne teNe Dhadharmane sAdhunI jema vinaya karavAnuM kAraNa pUchayuM. teNe kahyuMH tuM bhAvasAdhu che, tethI meM tAre A vinaya karyo. pachI tene pUchayuM: te bhajana zA mATe choDI dIdhuM che? zivakumAre kahyuM. meM yAjajIva gharamAM rahevAne tyAga karIne bhAvathI pravajyA lIdhI che. daDhadhameM kahyuM: he kumAra ! A egya che, paNa AhArano tyAga cagya nathI. kAraNa ke zarIranuM mULa (=AdhAra) AhAra che. dharmanuM mULa zarIra che. mokSasukhanI prAptinuM mULa dharma che. tethI AhArane le. zivakumAre kahyuMH je munijanane prAyogya AhAra maLe te lauM. DhadhameM kahyuM: bhAvasAdhu banelA tane huM te AhAra meLavI ApIza ( =lAvI ApIza). kAraNa ke sAdhune ke AhAra kalpa, ane ke na kalpe tenI vicAraNAmAM huM kuzaLa chuM. tethI zivakumAre bhajana levAnuM svIkAryuM, ane kahyuM paNa huM jAvajajIva chaThThanA pAraNe chaThTha karIza, chaTThanA aMte AyaMbilathI pAraNuM karIza. tethI daDhadharma dareka chaThThanA pAraNe AyaMbilano nirdoSa AhAra lAvI ApatuM hatuM. daDhakumAre tenA mAtA-pitAne kahyuMH kumArane bhojana karAvyuM che. (=bhojana karavAnuM nakkI karAvyuM che.) tethI harSa pAmelA mAtA-pitAe nagarImAM zreSTha utsava karAvyo. zivakumAra upavAsanA divasemAM jIvAdi padArthonI vicAraNAthI sArabhUta dezanA karato hato. patnI Adi lekee A pramANe rahelA tene kSobha pamADavAnA aneka prakAranA upAyo karyA, paNa mahAsattvavaMta te kSobha na pAmyo. A pramANe chaThThanA
Page #334
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 317 pAraNe chaThTha ane pAraNAmAM kAMjI-bhAtathI AyaMbilane tapa karatA teNe bAra varSa pasAra karyo. gRhastha hovA chatAM brahmacArI zivakumAra keI vakhata (aMtasamayanI) ArAdhanA karavApUrvaka mRtyu pAmIne brahmalokamAM vidyummAlI deva thayo. brahmalekamAM cAra devIothI parivarelA ane devakane yogya sukhane anubhavatA teNe daza sAgarepama pasAra karyA. have bAkI raheluM sAta divasanuM AyuSya bhogavIne te vRSabhadatta zeThanI dhAriNI patnIne jaMbU nAmane putra thaze. tene vRttAMta A pramANe che - vRSabhadatta zeTha, temanI dhAriNIpatnI ane siddhaputra A traNa zrI dharmaghoSasUrinI pAse besIne dharmadezanA sAMbhaLaze. pachI siddhaputra zrIdharmaghoSasUrine jaMbUvRkSanuM svarUpa pUchaze. pachI dhAriNe zrIdharmaghoSasUrine mane putra thaze ke nahi? ema prazna pUchaze. AthI siddhaputra dhAriNIne kaheze kehe dhAriNI! sAdhuone AvA sAvadya prazno na pUchavA joIe. huM nimittajJAnamAM kuzaLa chuM. tethI tane kahuM chuM ke- jyAre tame svapnamAM siMha jeze tyAre tame garbhamAM putrane dhAraNa karaze. pachI dhAriNe jabUdevane uddezIne eka se ATha AyaMbila karaze. putrano janma thayA pachI avasare jaMbU nAma pADavAmAM Avaze. yauvanane pAmelA ja bUkumAra mahAna zreSThIonI ATha kanyAone paraNaze. pachI dIkSA levAnI bhAvanAvALA ja bUkumArane tenI patnIo dIkSA na levA mATe kheDUta vagerenAM dRSTAMta kaheze. jaMbU kumAra temane hAthInuM mRtaka vagere daSTAMtathI pratyuttara Apaze. A rIte ATha patnIone ane pAMca se cArathI yukta rAjaputra prabhAvane pratibaMdha pamADIne zrI sudharmAsvAmI gaNadhara bhagavaMtanI pAse dIkSA leze. kSapakazreNi upara ArUDha thaIne kevalajJAna prApta karIne mekSamAM jaze. enI pachI kaI kevalajJAna nahi pAme. AthI meM kahyuM ke, o devathI kevalajJAnane viccheda thaze. devenI kAMti cyavana samaye ghaTatI rahe che ane A deva te pitAnI "kAMtithI bAra sUryane paNa parAbhava kare che tenuM zuM kAraNa? ema tamee je pUchyuM hatuM, teno pratyuttara e che ke, zivakumAranA bhavamAM teNe karelI mahAtapazcaryAnuM A phaLa che. zreNikane kahI rahelA zrI mahAvIra bhagavAnanuM A vacana jaMbudviIpanA adhipati ane jabUvRkSa upara nivAsa karanArA anAdata nAmanA deve sAMbhaLyuM. A sAMbhaLIne te aha! mAruM kula uttama che ema belIne tripadIne aphALavApUrvaka jaMbUvRkSane hAthamAM rAkhIne aneka yakSa-yakSiNanI sAthe nAcavA lAgyo. tethI zreNike pUchayuM: A koNa che? zA mATe nRtya kare che? bhagavAne kahyuM: he zreNika! sAMbhaLa, A ja nagaramAM mUrtimati nAmano zeTha hatuM. tene vRSabhadatta ane jinadatta nAmanA be putro hatA. te bemAM jinadatta atizaya vyasanI hatuM, ane vRSabhadatta sajajana hatuM. tethI pitAe tene gharane mAlika banAvyo ane jinadattane badhA lokenI samakSa potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo. jugAra vageremAM Asakta te kaI vAra jugArazALAmAM jugArIonI sAthe
Page #335
--------------------------------------------------------------------------
________________ 318 zrAvakanAM bAra vate yAne. jugAra ramatA hatA. temAM koI viSayamAM vadhe thatAM eka jugArIe tene marmasthAnamAM charIthI mAryo. vRSabhadattane khabara paDatAM te tyAM AvIne tene upacAra karavA mATe potAnA ghare laI javA lAgyo. paNa te na gayo. tethI tyAM ja tene anazana ApIne namaskAra, maMtrane pATha Adi ArAdhanA karAvavApUrvaka ArAdhaka banAvyo. te marIne jabUdvIpane. svAmI cakSanikAyamAM anAdata nAmane yakSa thayo. A yakSa potAnA bhatrIjA naMbUsvAmInI bhaviSyamAM thanArI kalyANonI zreNine sAMbhaLIne harSanA atirekathI A pramANe nRtya kare che. pharI zreNike bhagavAnane pUchyuM: he bhagavaMta! vidyumnAli devanA pUrvabhavanA guru ane anyabhavanA bhAI sAgaradattasUri dIkSA pALIne kyAM gayA? bhagavAne kahyuM e mahAtmA nirmala kevalajJAnane pAmyA pachI viziSTa bhavya jIvasamUhane pratibaMdha pADIne sarvakarmo dUra thatAM mokSapurImAM gayA. ahIM prastutamAM upayogI zivabhavano saMbaMdha kahIne saMkSepathI jaMbusvAmInuM caritra kahyuM, eno vistAra jaMbU nAmanA caritrathI (== je bUcaritra nAmanA graMthathI ) jANo. [39]. upabhega-paribhaMga karavAmAM guNadvAra kahyuM. have enuM ja yatanAdvAra kahe che - jattha bahUNaM ghAo, jIvANaM hoi bhujjamANami / taM vatthu vajjejjA, aippasaMga ca sesesu / / 80 // gAthArtha - je vastu vAparavAmAM ghaNA jIvono vinAza thAya te vastuno tyAga kare ane bAkInI vastuomAM atizaya Asaktine tyAga kare. TIkArtha - trasajIthI saMsakta phala vagerene khAvAmAM ghaNuM jIvone nAza thAya, AthI tevI vastu ja khAvAnI choDI devI joIe, ane jIvathI saMsakta na hoya tevI. alpa pApavALI puSpa, phala vagere vastuomAM atizaya Asakti (=rAga) na karavI. joIe. [80]. have aticAradvAra kahe che - saccittaM paDibaddhaM, apauladuppauliyaM ca aahaarN| tucchosahINa bhakkhaNamiha vaje paMca aiyAre / / 81 // gAthAtha:-zrAvaka upabhega-paribhega parimANavratamAM sacitta AhAra, sacittapratibaddha AhAra, apakva AhAra, duSpakva AhAra ane tuccha auSadhi bhakSaNa e pAMca aticArano tyAga kare. TIkAtha- upabhega-paribhega parimANavratane lenArA zrAvake utsargathI niravadya
Page #336
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 319 -(=pitAnA mATe AraMbha karIne na banAvela) AhAra vAparavo joIe. tevo na maLI. zake te potAnA mATe karela vagere dethI duSTa paNa AhAra vApare, paNa acitta AhAra vApare (=sacitta na vApare). acitta ja AhAra vAparavAnuM na bane te sacitta paNa vApare, paNa bahubIja, anaMtakAya vagere abhakSya sivAyanuM sacitta vApare. je zrAvaka (ukta kama vinA) pahelethI ja anAmega vagerethI sacitta vApare tenI apekSAe A pAMca aticAre ghaTAvAya che. (1) sacitta AhAra- mULamAM thanArA kaMda vagere. (2) sacittapratibaddha AhAra - sacitta vastu sAthe joDAyelI (khAvA yogya) acitta vastu sacitta pratibaddha AhAra kahevAya. jemake sacitta vRkSamAM rahela acitta guMdara, pAkAM phaLo vagere. (pAkAM phaLomAM bIja sacitta che ane garbha acitta che.) (3) apakva AhAra - agnithI saMskArita na karAyele AhAra. (4) dagdha AhAra - arthe pAkele (=agnithI barAbara nahi pakAvelo) AhAra. (5) tuccha auSadhibhakSaNa - tuccha eTale asAra. aiASadhi eTale ghauM, caNA ciLA, vAla, vaTANuM vagere anAja ane kaThoLa. je auSadhio ghaNI khAvA chatAM alpa ja tRpti thAya te tuccha auSadhi. jemake-coLAnI ziMga, vAlanI ziMge vagere. tuccha auSadhi khAvI te tuccha auSadhibhakSaNa. prazna - je zrAvaka utsargathI sacittane tyAgI hoya te sacitta AhAra vAparavAthI vratane bhaMga ja thAya. te pachI ahIM sacitta AhArane aticAra kema kahyo? uttara"je zrAvaka (ukta kama vinA) pahelethI ja anAga vagerethI sacitta vApare tenI apekSAe A pAMca aticAro ghaTAvAya che." ema pUrve je kahyuM tenAthI ja A praznane uttara ApI dIdho che. te A pramANe - sacitta tyAgI paNa je zrAvaka anAga, sahasA ke atikama vagerethI sacitta vApare che tene aticAra lAge. sacittapratibaddha AhAramAM aticAranI ghaTanA (ukta sivAya) bIjI rIte paNa karI zakAya che. jyAre ThaLiye pheMkI daIza ane garbha khAI jaIza evI buddhithI pAkelI khajUra vagere phalane moDhAmAM nAkhe tyAre jANI joIne paNa sacitta pratibaddha AhAra khAnArane vratanI apekSA hovAthI sacittapratibaddha AhAra aticAra lAge. prazna:- apakva auSadhio (=agnithI nahi pakAvela AhAra) sacitta che ke
Page #337
--------------------------------------------------------------------------
________________ * 320 zrAvakanAM bAra vate yAne acitta? je sacitta hoya te prathama ke bIjA aticAramAM teno samAveza thaI jato. havAthI pharI kahevuM e asaMgata che. have je acitta hoya te aticAra lAgato nathI. kAraNa ke acittanuM bhakSaNa niSpA5 che. uttara-vAta sAcI che. paNa prathamanA be aticAro sacitta kaMda, phala vagere saMbaMdhI che. bAkInA traNa aticAro cekhA Adi dhAnya (ke kaThaLa) saMbaMdhI che. Ama aticArene viSaya bhinna hovAthI aticAre bhinna che. AthI ja mULa (Avazyaka), sUtramAM "apakava aiASadhibhakSaNa" vagere kahyuM che. (arthAt AhAra zabdano prayega nA karatAM auSadhi zabdane prayoga karyo che. anAga vagere kAraNe apava AhAra vApare te aticAra lAge ema aticAranI bhAvanA (=ghaTanA) karavI. athavA kaNika vagere kAcI hevAthI sacitta avayathI mizra havAne saMbhava hovA chatAM A te pIsAI gayuM (ke khaMDAI gayuM) hovAthI acitta che ema mAnIne kAcI kaNika vagere khAnArane vratarakSAno bhAva hovAthI aticAra lAge. duzmaphavaSadhibhakSaNa:-kha vagere barAbara pAkelA na hovAthI sacitta avayathI mizra hovAno saMbhava hovA chatAM A te zekAI gayuM hovAthI acitta che ema mAnIne poMkha vagere khAnArane duSpaphavaauSadhibhakSaNa aticAra lAge. tuccha auSadhibhakSaNa-prazna:- tuccha auSadhio apakva che? duSpakava che? ke supakva che? je apakva ane duSpakva hoya te tene trIjA ane cothA aticAramAM samAveza thaI jato hovAthI punaruktine deSa che. have je supaphava che te supahavanuM bhakSaNa niSpApa hovAthI aticAra na lAge. uttara - vAta satya che. paNa jema pahelA be ane pachInA be aticAre sacittanI apekSAe samAna hovA chatAM pahelA be aticAre kaMda, phala vagere saMbaMdhI hovAthI, ane pachInA be aticAre dhAnya saMbaMdhI hovAthI viSayabhedanA kAraNe pahelA be ane pachInA be aticAromAM vizeSatA che, tema ahIM (tuccha ASadhibhakSaNamAM) sacittanI apekSAe ane viSayanI (dhAnyanI) apekSAe (trIjA-cothA aticAranI sAthe) samAnatA hovA chatAM tucchatA ane atucchatAnI apekSAe bheda che. (arthAta apava AhAra ane duSpakva AhAra e be aticAra atuccha (=stRpti thAya tevA) AhAranA che. jyAre tucchaauSadhibhakSaNa rUpa aticAra tuccha AhAra saMbaMdhI che.) temAM tucha auSadhio viziSTa tRpti karatI nathI e bInA kemala maga vagerenI ziMga ane pApaDI khAnArAonA daSTAMtathI prasiddha che. AthI anupaganA kAraNe atikamAM AdithI tuccha sacitta ja vastu vAparanArane tuccha auSadhibhakSaNa aticAra lAge.
Page #338
--------------------------------------------------------------------------
________________ 321 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda athavA zrAvaka atizaya pApabhIru hovAthI sacitta AhArano tyAgI hoya. AthI zrAvaka atuccha (=vRpti kare tevA) AhArane acitta karIne vApare to te egya gaNAya. kAraNa ke teNe sacitta vastuno tyAga karyo che, acitta vastune nahi. paNa tuccha (= tRpti na kare te) AhAra lelupatAnA kAraNe acitta karIne vApare te te yogya na gaNAya, AthI aticAra lAge. yadyapi acitta tuccha vastu khAvAmAM bahArathI (=dravyathI) niyamane bhaMga thaye nathI, paNa bhAvathI viratinI virAdhanA thaI che. (kAraNa ke temAM lolupatA rahelI che, ane tevI vastuthI peTa nahi bharAtuM hovAthI nirarthaka vadhAre jIva hiMsAdi pApa lAge che.) e pramANe rAtribhojana, mAMsa AdinA niyamane paNa anAbhega, atikrama AdithI bhaMga thAya te aticAra lAge. atikrama AdithI aticAro vicAravA=ghaTADavA. athavA upabhoga-pariga parimANavrata lIdhelA zrAvake (sacittane sarvathA tyAga na thaI zake te paNa) azanamAM anaMtakAyavALI vastu, pAnamAM madirApAna, khAdimamAM rIMgaNuM vagere, svAdimamAM trasa jIvothI saMsakta tAMbulapAna vagereno tyAga karavo joIe. AthI tenA (=anaMtakAya vagerenA) bhakSaNamAM paNa anupaga, atikrama vagerethI kaI jIvane kaI aticAro lAge ema kahevuM=samajavuM. kAraNa ke (judA judA jIvane AzrayIne) vrata vividha prakAranuM hoya che. prazna:- te pachI ahIM pAMca ja aticAro kema kahyA? uttara:- gAthAmAM kahelA sacitta AhAra vagere aticAro upalakSaNa che. AthI tevA bIjA paNa aticAro samajavA. [81] aticAradvAra pUrNa thayuM. have bhaMgadvArane avasara che. temAM A gAthA che duvihaM tiviheNa guNavvayaM tu ghettaNa dei uvesN| ahiyaM vA pariMbhuMjai, jANato to bhave bhaMgo / / 82 // gAthArtha - dvividha-trividhathI upabhega-paribhega parimANavrata laIne bIjAne tene upadeza Ape=jeno niyama lIdho che te vastu vAparavAnI bIjAne preraNA kare, athavA pote jANate chate lIdhelA parimANathI adhika vApare te niyamano bhaMga thAya. TIkAtha- dvividha-trividhathI eTale na karuM ane na karAvuM, manavacana-kAyAthI e bhAMgAthI. gAthAmAM tu zabda bIjA keI bhAMgAthI lIdhelA paNa A vratano preraNA AdithI bhaMga thAya e vizeSa sUcavavA mATe che. gAthAne bhAvArtha - dvividha-trividha bhAMgAthI rAtribhejana ane mAMsabhakSaNa 41
Page #339
--------------------------------------------------------------------------
________________ 322 zrAvakanAM bAra vrate yAne Adine niyama laIne je jANavA chatAM paNa bIjAne rAte khA, mAMsa khA, vagere preraNa kare, athavA pote lIdhelA pramANathI vadhAre vApare tenA A vratano bhaMga ja thAya. kAraNa ke IrAdApUrvaka karyuM che. [ 82 ] have bhAvanAdvAra - malamailajunnavattho, paribhogavivajjio jiyaannNgo| kaiyA parIsahacamU, ahiyAsaMto hu viharissaM // 83 // gAthArtha - malathI malIna ane jIrNa vastravALo, paribhogathI vizeSa rahita ane kAmane (=bhegecchAne) jItanAra banIne parIsaharUpa senAne sahana karate huM jyAre vicArIza? TIkAtha - paribhoga strI Adi viSenuM sevana. vizeSa rahita=mana-vacana-kAyAthI karavuM-karAvavuM-anumodavuM e trividha-trividhabhAMgAthI rahita. gAthAnA "gfmoviyataH ', prayogane rimono vivalito cena ema bahuvrIhi samAsa karavAmAM viviparimoTa ema pratyayAta vinita zabdane pUrvanipAta kema na thayo e prazna na karavo. kemake abhyAdita vagere bahuzrIhi prayogomAM # pratyayAta zabdane pachI nipAta thAya che. gharamAvivarjita prayoga cAhita vageremAM jovAmAM Ave che. kAmane jItanAra e vizeSaNathI paribhegathI vizeSa rahita kema che temAM hetu jaNAvyo che. te A pramANe - paribhegathI vizeSarahita zAthI che? kAraNa ke kAmane jItanAra che. kAmane jItanAra che mATe paribhegathI vizeSarahita che. athavA paribhegathI vizeSarahita e vizeSaNathI kAmadeva rUpa (abrahma) kAmathI rahita che ema kahyuM che, ane kAmane jItanAra vizeSaNathI IrachArUpa kAmane tyAgI che ema kahyuM che. karmanija mATe je sahana karavA yogya che te parasaha. parIso sudhA, pipAsA vagere bAvIsa che. kahyuM che ke sudhA, pipAsA, zIta, uSNa, daMzamazaka, nagnatA, arati, strI, caryA, niSadhA, zayyA, Akroza, vadha, yAcanA, alAbha, roga, tRNa, sparza, mala, satkAra, prajJA, ajJAna ane adazana ema rara parIsahe che. (navatattva gA. 27-28) senAnI jema parIsaha atyaMta muzkelIthI jItI zakAya tema hovAthI parIsahone senAnI upamA ApI che. parIsaha rUpa senAne sahana karate eTale parIsaha rUpa senAthI nahi hArate.
Page #340
--------------------------------------------------------------------------
________________ 323 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda bhAvArtha - susAdhuonI kriyAthI yukta, saMyamanAM anuSThAnamAM tatpara ane sudhAdi parIsothI acalita sattvavALo huM kyAre guruonI sAthe vihAra karIza? [ 83] navamuM dvAra kahyuM, ane navamuM dvAra kahevAthI upabhega-paribhoga parimANa nAmanuM bIjuM guNavrata kahyuM. have anarthadaMDa nAmanA trIjA guNavratano avasara che. te paNa A ja navadviArothI kahevuM joIe. AthI pahelA dvArathI trIjA guNavratane kahe che - dhammiMdiyasayaNaTThA, je kajja taM tu hoi atttthaae| vivarIyaM tu aNaTThA, tavirai guNavvayaM taiyaM / / 84 // gAthArtha - dharma mATe, indriya mATe ane svajane mATe je karavAmAM Ave te arthadaMDa (=sakAraNadaMDa) che. AnAthI viparIta anarthadaMDa (=niSkAraNa daMDa) jANavuM. anarthadaMDanI virati e anarthadaMDa viramaNa nAmanuM trIju guNavrata che. TIkAtha- pahelAM arthadaMDanI prarUpaNa karIne pachI anarthadaMDanI prarUpaNa karavAmAM Ave te anarthadaMDane artha sahelAIthI samajI zakAya evI buddhithI mUlagraMthakAre ahIM lekanA pUrvArdhathI arthadaMDanI prarUpaNuM karIne uttarArdhamAM anarthadaMDano atideza (=bhalAmaNa) karavApUrvaka prastuta guNavratanuM svarUpa jaNAvyuM che dhama mATe - jinabiMba, jinAlaya vagere karAvavA rUpa puNyavyApAra dharma che. jIvone durgatimAM paDatA bacAve ane sugatimAM sthApe te dharma e dharma zabdane vyutpattithI thate artha che. jinabiMba, jinAlaya vagere karAvavArUpa puNyavyApAra jIvone durgatimAM paDatA bacAve che ane sugatimAM sthApe che mATe dharma che. dharma mATe je kriyA karavAmAM Ave te arthadaMDa che. idrio mATe- sparzana vagere idri che. ahIM viSaya ane viSayI e benA abheda upacArathI iMdriya zabdathI indriyanA sparza vagere viSaye paNa vivakSita che. idricenI tuSTi mATe, arthAt strI, bhojana, tAMbUla vagere mATe je kriyA karavAmAM Ave te arthadaMDa che. svajana mATe - pitA, mAtA, bhAI, vagere svajana che. pitA vagerenAM piSaNa vagere mATe je kriyA karavAmAM Ave te arthadaMDa che. dharma Adi traNa mATe kAraNa vagere lAvavuM, pRthvI padavI, khetI karavI, vepAra kara, 1. ahIM sughariSadaicAvita ghara jA : sudhAdiparIsA vaDe jenuM satva calita karAyuM nathI e huM ema zabdArtha thAya. paNa vAkya philaSTa na bane mATe sudhAdi parIsothI acalita sattvavALA ema bhAvArtha lakhyA che. bIjA paNa aneka sthAnamAM A pramANe samajI levuM
Page #341
--------------------------------------------------------------------------
________________ 324 zrAvakanAM bAra vrata yAne rAjAnI sevA karavI vagere je zakaya(=jarUrI) kriyA karavAmAM Ave te arthadaMDa che, dharma Adi traNamAMthI ekane paNa je na sAdhe=jarUrI na hoya te (rastAmAM hAlatAM nirarthaka) ghAsa kApavuM, velaDI kApavI, kAkIDAne mAra vagere kriyA karavAmAM Ave te anarthadaMDa che. ttiom guNaarLa taM kada-hitivraityAdi Avazyaka sUtramAM kahelA kramanA pramANathI anarthadaMDavirati vrata trIjuM che. A vrata svarUpathI anathaDanI viratirUpa che. [ 84] have anarthadaMDa viramaNanA ja bhedadvAranI gAthA A che pAvovaesa hiMsappayANa avasANa gurupamAyariyaM / bheyA aNatthadaMDassa huti cauro jiNakkhAyA // 85 // gAthAtha - anarthadaMDa viramaNavratanA jinezvarae kahelA pApepadeza, hiMsaka pradAna, apadhyAna-AcaraNa ane gurupramA-AcaraNa ema cAra bhede che. TIkAtha-pApapadeza - bharavADa Adi leke keIka vAta karatA hoya tyAre gADAo hake, vAcharaDAonuM damana kare, khetInAM kAma zarU kare, vivAha vagerenA utsave pravartI ityAdi preraNA karavI e pApopadeza che. hiMsaka pradAna - viSa, agni, zastra vagere hiMsaka vastuo ApavI. apadhyAna AcaraNa- ArtadhyAna ane raudradhyAna karavuM e apadhyAna AcaraNa che. jemake- "mane lakSmI thAo, mane manapasaMda zabda vagere (=sukhasAdhano) maLe, vairivarga maraNa pAme, athavA A ahIM marI gayo te sAruM thayuM." guruprasAda-AcaraNa-goLa, ghI, tela, vagerene barobara DhAMkavA nahi, madirA, jugAra (vagere) vyasanonuM sevana karavuM, viSayamAM laMpaTa banavuM, kaSAyane vaza banavuM vagere pramAda AcaraNa che. A anarthadaMDo saMbaMdhI daSTAMte siddhAMtamAM prasiddha hovA chatAM ahIM mUlagAthAmAM vistArabhayathI nathI jaNAvyA. ame te sthAna zUnya na rahe e mATe lakhIe chIe. temAM pApopadezamAM daSTAMta A pramANe che kapAlabhikSunuM daSTAMta arimardana rAjAe taLAva kherAvyuM. aneka upAya karavA chatAM temAM pANI rahetuM na
Page #342
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 325 ' hatuM. keI vAra nimittane jANanAre kereTa nAmane kapAlabhikSu (=bhikSApAtramAM bhikSA lenAra bhikSuka) rAjasabhAmAM Avyo. rAjAe tene pUchayuM zuM karavAthI mArA karAvelA -taLAvamAM pANI sthira rahe? teNe kahyuM je pILA kezavALA, viSama dAMtavALA, vAMkA nAkavALA, lAMbA kAnavALA brAhmaNane bhega ApavAmAM Ave te A taLAvamAM pANuM rahe. tevA puruSanI IcchAvALA rAjAe tevo puruSa lAvavA mATe potAnA nekarone AjJA karI. nokarane te kaI ja mANasa maLe nahi. temaNe AvIne rAjAne A jaNAvyuM. eke kahyuM he deva ! yakta guNavALo e kapAlabhikSu ja che. AthI te ja te sthAnane che. rAjAe tene lAvavAnI AjJA karI. nekare tene laI AvyA. tyAM tene mArI nAkhyo. -jenA aMtaHkaraNamAM vairAgya rahelo che evA keIe pApanA upadezathI thatA deSane pratyakSa ja joIne lokonI AgaLa kahyuM che ke, hitakara na kahevuM, ahitakara na kahevuM, hitakaraahitakara na ja kahevuM. hitakara upadezathI karaMTaka nAmano kapAlabhikSu chidramAM peThe, arthAt jamInamAM daTAye. cerenuM daSTAMta hiMsaka pradAnamAM viSa ApavA viSe daSTAMta A pramANe che- eka cerapallInA roe pallImAMthI nIkaLIne keI sthAnamAM dhADa pADI. tyAMthI ghaNI gAyane (=gAyerUpI dhanane) laIne potAnA sthAnamAM AvavA cAlavA mAMDyuM. rastAmAM sUryAsta thavAnA samaye eka gAma pAse AvyA. tyAM keTalAka cere dArU ane maMDaka (=khAkharA ke tenA jevI khAdya vastu) vagere levA mATe gayA. keTalAka geree bahAra ja tetara vagerene mArIne mAMsa taiyAra karyuM. te vakhate temanA manane pariNAma e thayo ke, je gAmamAM gayelAene mArI nAkhavAmAM Ave te A badhI gAye ekalA ApaNI ja thAya. gAmamAM gayelAone paNa A ja saMkalpa thayo ke, je gAmanA daravAjA AgaLa rahelAone mArI nAkhavAmAM Ave to A badhI gAye ApaNI ja thAya. tethI baMnee parasparane mArI nAkhavAnA pariNAmathI potapotAnI pAse rahelA dArU, maMDaka ane mAMsamAM ardhA ardhA bhAgamAM jhera nAkhIne rAte vArtAlApa karyo. pachI potapotAnI pAse rahelA padArthomAMthI viSa bheLavelo ardho bhAga parasparane Ape. te khAvAthI maraNa pAmyA. temanAmAM keIka cerIe rAtribhojanano tyAga karyo hato. te na maryA. badhI gAyanA te mAlika thayA. dharmanA phaLanI sAkSAt khAtarI thavAthI te vizeSa rUpe vrata vageremAM udyamavALA banIne sugatinA bhAjana thayA. 1. athavA manuSyanI khoparImAM bhikSA lenAra bhikSuka. 2. athavA vidyA eTale doSa, koraMTakane guNane (=lAbhane) badale doSa (=anartha) thayo.
Page #343
--------------------------------------------------------------------------
________________ 326 zrAvakanAM bAra vata yAne. skaMdasUrinuM daSTAMta agni ApavA viSe daSTAMta A pramANe che - zrAvastI nagarImAM jitazatru rAjAno. skaMda nAmane rAjakumAra putra hato. tenI puraMdarayazA bahena hatI. tene kuMbhakArakaTa nagarane svAmI daMDakI rAjA para. kyAreka jitazatrurAjAnI pAse pAlaka nAmane nAstika vAdI purehita Avyo. te nAstikamArganI prarUpaNa karavA lAge. AthI jinamatamAM zuddha buddhivALA skaMdakakumAre tenA praznonA uttara ApIne tene niruttara karI dIdho. AthI, te skaMdaka upara zreSavALe the. jitazatru rAjAe tene kADhI mUkyo. bhavitavyatAvaza te daMDakI rAjA pAse gayo. skaMdake ekavAra vairAgya pAmIne pAMca so rAjaputronI sAthe munisuvratasvAmI pAse dIkSA lIdhI. krame karIne be prakAranI zikSAnuM zikSaNa laIne gItArtha banelA skaMdamunine AcAryapade sthApana karyA. temanI sAthe je pAMca se rAjaputra. dIkSita banyA hatA te ja ziSyasaMpatti temane prApta thaI. ekavAra jIMdasUrie bhagavAnane vinaMti karI ke, he bhagavaMta! ApanI anujJA hoya to huM puraMdarayazA vagerene pratibaMdhavA mATe kuMbhakArakaTa nagara jAuM. bhagavAne kahyuM. tyAM tamane mAraNAMtika upasarga thaze. skaMdasUrie kahyuMH zuM ArAdhanAphala thaze ke virAdhanAphala thaze? tIrthakare kahyuM tamane choDIne bIjAone ArAdhanAphala thaze. tethI bhagavAnane vaMdana karIne te kuMbhakArakaTa nagara tarapha cAlyA. pAlake koI paNa rIte temanuM Agamana jANIne te Ave te pahelAM ja sAdhune prAgya udyAnabhUmimAM vividha za dATyAM. krame karIne AcArya tyAM sAMje padhAryA. temanA Agamanane jANIne atizaya AnaMdathI pUrNa banelI puraMdarayazA. te rAtri ane seMkaDo manerathI pasAra karIne savAre rAjAnI sAthe vaMdana karavA mATe gaI. AcAryane vidhipUrvaka vaMdana karIne kaMbalaratna vahorAvyuM. AcAryo tene phADIne. Asana ane rajoharaNa banAvyAM. rAjA puraMdarayazA ane nagaraleka AcAryanI pAse ja dharmadezanA sAMbhaLavA vaDe keTalAka samaya pasAra karIne potAnA sthAne gayA. potAnA sthAnamAM ekAMtamAM rahelA rAjAne pAlake kahyuM he deva! A skaMda zramaNa nathI, kiMtu. zramaNabhAsa che. tenA cAritranA pariNAma nAza pAmyA che. puraMdarayazA devIe karelA saMketa mujaba te sAdhuveSathI vizvasanIya banelA pAMca se rAjaputronI sAthe Apane pakaDavA mATe AvyA che. je Apane vizvAsa na Avato hoya te emanI nivAsabhUmimAM dATelA zasamUhane juo. tethI tenA vacanane asaMbhavita dhAratA rAjAe vizvAsu 1. bhavitavyatAne nAza thato nathI ema dhArIne vicAryuM ke, mArI sahAyatAthI je sAdhuo siddhi prApta karatA hoya, te tethI zuM ochuM gaNAya ? ema dhArIne te AcArya kuMbhakArakaTamAM pahoMcyA. (upadezamAlA ghaTI TIkA) "to mAre badhuM pUrNa thayuM ema huM mAnIza" A pramANe kahIne kaMika munie parivAra sAthe tyAMthI vihAra karyo." (tri. za. pu. ca. pava-7)
Page #344
--------------------------------------------------------------------------
________________ 327 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda mANasa dvArA tapAsa karAvI. sAce ja bhUmimAM zastrasamUha jovAmAM AvyuM. AthI rAjAe gusse thaIne pAlakane ja AjJA karI ke, A bhraSTAcArIone ucitadaMDathI tuM ja sajA kara. rAjAnuM A vacana pAmIne te pApAtmAe rAte ja manuSyane pIlavAnA yaMtra maMgAvIne sAdhuone pIlavA mAMDyA. AcArya sAdhuone kahyuMH tIrthakara bhagavAne kahelo A mAraNAMtika upasarga tamane AvyuM che. AthI tame AgamanA arthane yAda karIne samabhAva rAkhe. AgamamAM kahyuM che ke, "ajJAna jIvothI sulabha evA Akroza, -tADana, prANunAze ane dhamrabrazamAM uttarottaranI aprAptimAM dhIrapuruSa lAbhane mAne, arthAta ajJAna cho Akroza kare to sAruM che ke A cho mAtra Akroza kare che, paNa lAkaDI vagerethI mAratA nathI, ema dhIrapuruSa citave, ajJAna jIvo lAkaDI vagerethI mAre te, sAruM che ke A jIve mAtra mAre che, paNa prANu nAza karatA nathI, ema citave, ajJAna jIve prANunAza kare to, sAruM che ke A jIva mAtra prANunAza kare che, paNa mane dharmathI bhraSTa karavAno prayatna karatA nathI, ema ciMtave. Ama dhIrapuruSa pachI pachInI aprAptithI lAbhane mAne che." skaMdasUrie potAnA sAdhuone A pramANe kahIne AlocanA, traccAraNa ane kSamApanA vagere vidhi karAvI. vizeSathI zuM? temane bhAvasamAdhi prApta karAvI. tethI pAlakathI pIlAtA te sAdhuoe vadhatA vizuddha adhyavasAyathI kSapakazreNi upara ArUDha thaIne ghAtakarmone khapAvIne kevalajJAna meLavyuM. te ja kSaNe thayelA atizaya jIvavIllAsathI zailezI avasthAne pAmIne sAdhuo mekSamAM gayA. badhA sAdhuone pIlyA pachI bALamunine pIlavAne prayatna karatA pAlakane sUrie kahyuMH teM mArA A pAMca so sAdhuone palyA. saMhanana vagere balathI yukta emaNe tArA upasargane samabhAvathI sahana karyo. paNa A bAla pilAte zuM karaze te huM jANatA nathI. tethI ene hamaNAM rahevA de, mane ja pahelAM pIla, jethI huM tenuM duHkha na jeuM. skaMdake sUrinA vacananI avagaNanA karIne "ene vadhAre duHkha thAya tema huM karuM" evI buddhithI bAlamunine ja pahelAM palyA. tethI gusse thayelA sUrie vicAryuM je, A duSTa mAruM ekavacana paNa na mAnyuM. tethI ja mArA AcarelA tapanuM kaMI phaLa hoya te AvatA bhave huM enA vadha mATe thAuM, mAtra enA ja vadha mATe nahi, kiMtu nagaranA badhA loko ane parivAra sahita rAjAnA paNa vadha mATe thAuM. kAraNake rAjA paNa enA jevo ja che ke je AvA prakAranA pApakArya karanArAone taka Ape che. loko paNa evA ja che ke jeo A pramANe kusaMgamAM atyaMta Asakta rAjAnA nagaramAM vase che. A pramANe nidAna karIne pAlakathI palAyelA, skaMdasUri marIne agnikumAra devomAM utpanna thayA.
Page #345
--------------------------------------------------------------------------
________________ 328 zrAvakanAM bAra vate yAne. bALasAdhu te bIjA sAdhuonI jema ArAdhaka thaye. savAre rudhirathI kharaDAyelA skaMdasUrinA rajoharaNane samaLIe "hAtha che" ema samajIne upADayuM. samaLIthI laI javAtuM te rajoharaNa bhavitavyatAvaza puraMdarayazAdevInA bhavanamAM tenI AgaLa ja paDayuM. teNe rajoharaNa paDyuM e joyuM. hA! mArA bhAInuM akuzala thayuM che ema vicAratI teNe rajoharaNane joyuM. teTalAmAM agnikumAre bhavapratyaya vibhaMgajJAnathI pitAne pUrvabhavane vRttAMta je. AthI teNe saMvartaka mahAvAyu vikurtIne aDhAra jana sudhImAM rahelA ghAsa, kASTa, kacaro, dvipada ane catuSpada prANu vagerene nagaramAM nAkhyA. pachI nagaranA daravAjA baMdha karIne agni saLagAvyA. bhagavAna munisuvratasvAmI mAre zaraNa che ema bolatI puraMdarayazAne deva upADIne tIrthakaranI pAse laI gaye. tyAM te dikSA laIne kame karIne devakane pAmI. agnikumAra deve AkhuM nagara bALI nAkhyuM. tyAM mahAdaMDaka araNya thayuM, arthAt te sthAna mahAdaMDaka araNya evA nAmathI prasiddha thayuM. A pramANe agnikumAra deve sarva dvipada-catuSpada vagerene agni A=agnimAM bALI nAkhyA te hiMsaka pradAna rUpa anarthadaMDa che. bahu pApanuM kAraNa hovAthI A na ja karavuM joIe. bIjAoe paNa kahyuM che ke "nipuNa puruSoe agni, viSa, zastra, dArU ane mAMsa A pAMca vastuo levI na joIe ane ApavI paNa na joIe.' apadhyAna AcaraNa AtaM-raudradhyAna svarUpa che ema pahelAM jaNAvyuM che. temAM ArtadhyAnanuM svarUpa A pramANe che- " rAjyane upabhega, zayana, Asana, vAhana, strI, sugaMdhImALA, maNiratna ane AbhUSaNe vagerenI mehathI atizaya IcchA kare tene AtayAnane jANanArAo AtayAna kahe che." temAM dRSTAMta A pramANe che - zekhacalInuM dRSTAMta ghaNI bheMsavALA ke gAmamAM bheMsane carAvanAra eka puruSa lekenI bheMsanuM rakSaNa karIne leke pAsethI dUdha meLavatA hatA. eka divasa teNe potAnA vArAmAM dUdhathI, bharelo ghaDo meLavyo. te ghaDAne potAnA be paga vacce rAkhIne teNe vicAryuM - AmAMthI mane dahIM, ghI ane chAza bahu thaze. vecelA dahIM-chAzamAMthI divasane kharca nIkaLI jaze (=pUre thaI jaze). bIjA bIjA vArAothI ghaNuM ghI karIne vecIza eTale rUpiyA meLavIza. tenAthI be baLada laIza. pachI haLa vagere badhI sAmagrI laIne khetI. karIza. tenAthI ghaNuM dhAnya maLaze. tenA vecANathI mArI pAse vividha vastuono vistAra thaze. pachI sahAyaka (=rokaDa ) saMpattithI yukta huM strIne paraNIza. pachI vividhacitrovALuM meTuM ghara karAvIne badhI ja rIte nizcita banele huM bhego bhegavIza.
Page #346
--------------------------------------------------------------------------
________________ 329 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda mane eka patnIthI tRpti na thAya, AthI bIjIne paraNIza. te be patnIothI kALe karIne mane putro thaze. eka patnI mane atizaya priya thaze. bIjI priya nahi thAya. temanA putro paNa evA (priya-apriya) thaze. tethI gAya dehavAnA samaye priya patnI potAnuM bALaka khATalAmAM rahelA mane jyAre Apaze tyAre tene jaladI sArI rIte laI laIza, bIjInA chokarAne te kaMIka aruci batAvIne lAtathI mArIza. AzArUpI rAkSasInA vaLagADathI parAdhIna banIne A pramANe vicAratA teNe DAbo paga upADIne dUdhanA ghaDAne lAta mArI. lAtanA prahArathI ghaDe bhAMgI gaye ane dUdha jamInamAM jatuM rahyuM. A pramANe jANIne vivekI puruSee ArtadhyAna na ja karavuM joIe. raudradhyAna AcaraNamAM te humukhanA vacananA zravaNathI utpanna thayelA kepavALA ane manathI ja yuddha karatA prasannacaMdra rAjarSi dRSTAMtarUpa che. te dRSTAMta pahelAM ja zivakumAranI kathAnA prasaMgamAM jaNAvyuM che. raudradhyAnanuM lakSaNa A pramANe che - chedavuM, bALavuM, bhAMgavuM, mAravuM, bAMdhavuM, prahAro karavA, damavuM, prANanAza karavo- AvuM karIne harSa pAma ane dayA na karavI ene raudradhyAnane jANanArAo raudradhyAna kahe che. ghI vagerene barobara na DhAMkavuM, dArU vagere vyasana sevavuM, viSamAM tIvra Asakti karavI vagere guruprasAda AcaraNanuM varNana pahelAM karyuM che. A pramAda AcaraNamAM barAbara na DhAMkavAmAM nirarthaka mAkhI vagere jIvono nAza prasiddha che. dArU vagere vyasanamAM pahelAM dArU viSe RSinuM daSTAMta kaheluM ja che. jugAranA vyasanamAM pAMDave rAjyane hArI gayA. viSamAM tIvra Asakti viSe daSTAMta A pramANe che - ' kaIka saMnivezamAM aizvarya AdinA abhimAnavALo vellAhala nAmano vaNikaputra hatuM. teNe kyAreka kuMdakalikA vezyAnI sAthe saMga karyo. teNe ema na jANyuM ke, te ja sparzanuM sukha che ane te ja sparza sukhanA aMte viDaMbanA che. te strIomAM potAnI strI sivAya anya strIomAM ke vezyAomAM zI vizeSatA che? (arthAt svastrI, parastrI, ane vezyA e traNemAM prAraMbhamAM sparza sukha che ane aMte viDaMbanA che. ethI parastrImAM ane vezyAmAM kaI vizeSatA nathI, mATe parastrIgamana ane vezyAgamana nahi karavuM joIe.) vezyAthI vividha hAvabhAva vagerethI vaza karAyelo te potAnA kuTuMbane bhUlI ga. gharanuM sArabhUta badhuM ja khAI gaye=vezyA pAchaLa gumAvI dIdhuM. potAnA vaMzanA hitaciMtaka parivArane choDI dIdho. enA gharanuM badhuM ghana laI lIdhuM che ema jANIne kuMdakalikAnI mAtAe ene potAnA gharamAMthI kADhI mUkyo. pitAnA ghare jaIne teNe joyuM te gharanA badhA ja mANase marI gayA hatA ane ghara paDI gayuM hatuM. tethI ghaNuM viSA 1. saMniveza eTale zaheranI bahArane bhAga, jema Aje sesAyaTIo hoya che tema. 42
Page #347
--------------------------------------------------------------------------
________________ 330 zrAvakanAM bAra trata yAne dathI pUrNa hRdayavALA teNe vicAryuM je, muzkelIthI rokI zakAya tevA viSayenA vyasanarUpa sAgaramAM DUbelA meM mANasonI upekSA karI, dhanasamUhano nAza karyo, gharane vyavahAra choDyo. vizeSathI zuM? A AtmAne samasta duHkhanuM kAraNabhUta daridratAnuM pAtra banAvyuM. tethI have zuM karuM? athavA kaI paNa rIte pharI paNa DuM ghana meLavuM. kAraNake dhana vinAnA mANasone kevaLa anAja ane vastra jeTaluM paNa maLatuM nathI. tethI aneka niMdya kAma karIne pharI paNa keTalAka rUpiyA bhegA karyAM eka divasa pUrvakrIDAone yAda karIne sAMje snAna-vilepana karIne, uttama vacce paherIne, tAMbUla vagere sAmagrIthI sahita te pitAnA ghara tarapha cAlyo. kuMdakalikAnI mAtAe tene je, ane pitAnA ghare laI gaI. vaNikaputre ApelA rUpiyA teNe svIkAryA. potAnI putrIne teNe kahyuM che vatsa ! A tArA prANapriya velUhalane ghaNuM kALathI joyo eTale tArI pAse laI AvI. tethI tAre tenI evI sevA karavI ke jethI te pitAnA gharane na saMbhAre. atizaya saMbhrama batAvatI teNe paNa caraNaprakSAlana vagere kriyA karIne potAnA palaMgamAM tene besADyo. A tarapha teNe eka rAjaputranuM bhADuM lIdhuM hatuM. bhavitavyatAvaza te tyAre ja AvyuM. tene palaMga upara beThele che. tethI tene potAnA puruSathI pakaDAvIne potAnA hAthe charI kheMcIne enA kezasamUhane kApI nAkhe, be kAna kApI nAkhyA, heTha sahita nAkane pakaDayuM. pachI gaLAthI pakaDIne te sthAnamAMthI bahAra kADhIne azucisthAnamAM nAkhI dIdhe. viSamAM laMpaTa banavAthI A bhavamAM paNa A pramANe viDaMbanA thAya che ema jANIne pitAne hitaiSI keNa viSayamAM atyaMta Asakti kare ? mahAna anarthanuM kAraNa kaSAyarUpa pramAda viSe keTalAM chAta lakhavAM? te kaSAyonA azubha pariNAme AgamamAM A pramANe jaNAvyA che -"nahi nigraha karAyelA krodha ane mAna, tema ja vRddhi pAmatA mAyA ane lobha, A cAre saMpUrNa kaSA puna jamarUpa vRkSanA mULane sice che." (. . a. 8. gA. 40) tathA bIjAoe paNa kahyuM che ke- " saMpUrNa lokamAM duSTa svabhAvavALA kaSA jevo bIjo koI kRtana nathI. kAraNake je jIva prayatnathI kaSAyenuM lAlana kare che tene ja te kaSAye agAdha saMkaTamAM nAkhe che." " kaSAyathI parazurAme pRthvIne kSatriyarahita karI, ane subhUme pRthvIne brAhmaNarahita karI. tethI kaSAye jIvane anaMta bhavarUpa khADAmAM nAkhe che. AthI ja mahAtmAoe A upadeza Ape che ke, "guNusena-agnizarmAne, zreNika-Nikane 1. ahIM je (si. he rA2/82) e sUtrathI nikRdaya e sthaLe chaThThI vibhaktino prayegA thayo che.
Page #348
--------------------------------------------------------------------------
________________ 331 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda ane gaMgadattane vRttAMta sAMbhaLIne sAdhaka kSamAne Acare. A daSTAMte anya graMthamAMthI ja jANI levAM. [85] utpattidvAra kahe che - daTTaNa dosajAlaM, aNatthadaMDaMmi na ya guNo koi / taviraI hoi dada, vivegajuttassa sattassa // 86 // gAthArtha - anarthadaMDamAM deSanA samUhane joIne ane anarthadaMDathI kaI lAbha thatuM nathI ema jANane vivekayukta jIvane ghaNI anarthadaMDanI virati thAya che. TIkAtha-vivekayukta eTale guNavALI ane guNarahita vastunI vicAraNAthI yukta, arthAt lAbha ane hAninI vicAraNuthI yukta. bhAvArtha-je anarthadaMDamAM deSane jue che, ane tenAthI koI lAbhane jete nathI te vivekI jIvanuM citta anarthadaMDanI virati karavAmAM utsAhita thAya ja che, ethI potAnA utsAha pramANe pravRtti karanArAone anarthadaMDanI virati thAya che. [6] have deSadvArA rAgadoSavasaTTA, duiNtummttjaayvkumaaraa| khaliyAriUNa ya muNiM, niratthayaM te gayA nihaNaM // 87 / / gAthArtha - rAga-dveSanI AdhInatAthI vyAkula banelA, aMkuzathI rahita ane madirAnA madathI vihala banelA te yAdavakumAro nirarthaka dvaipAyanamunine herAna karIne mRtyu pAmyA. TIkAtha- A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANo. te kathA A che - - deve racelI dvArikA nAmanI mahAnagarImAM daza dazArdo hatA. temanA nAnAbhAI vasudevane kRSNa ane balarAma e be putro anukrame vAsudeva ane baladeva hatA, ane temanA moTAbhAInA putra ariSTanemi tIrthakara hatA. ariSTanemie bAlyakALamAM ja hAthI, azva, ratha ane subhaTa e caturaMgI sainyathI yukta jarAsaMdha nAmanA prativAsudevanA sainyamAM rahelA mukuTabaddha lAkha rAjAone lIlAthI jItI lIdhA. ariSTanemie AyudhazAlAmAM rahelA pAMcajanya nAmanA zaMkhane vagADyo ane zA dhanuSane caDAvyuM. Ama karIne temaNe kRSNanA cittamAM Azcarya utpanna karyuM. nemikumAre ane kRSNa parasparanI baLanI parIkSA mATe parasparanI bhujA namAvavA vaDe yuddha karyuM. temAM kRSNa lAMbI karelI bhujAne nemikumAre netaranI latAnI mAkapha vALI nAkhI. pachI nemikumAre pitAnI bhujA
Page #349
--------------------------------------------------------------------------
________________ 332 zrAvakanAM bAra vrata yAne lAMbI karI. kRNa temanI bhujAne vALI zakyA nahi ane temanI bhujA upara laTakI rahyA. e rIte nemikumAre pitAnuM baLa kRSNane batAvyuM. AvuM baLa joIne kRSNane ciMtA thaI ke A nemikumAra mAruM rAjya laI leze. nemikumAre kRSNanI e citAne dUra karI. nemikumAre vAsudeva vagerenI prArthanAthI vivAhano svIkAra karyo. vivAhamAM bhojana mATe rAkhelA aneka sasalA, bhuMDa ane haraNa vagere jIvasamUhanA eka ja samaye karelA karuNa svarane sAMbhaLIne nemikumArane atizaya karuNuM utpanna thaI. AthI nemikumAre saMvegathI samasta saMsArakAne tyAga karyo, pitAnA viSe atyaMta anurakta ane rUpa-lAvaNya vagere guNasamUhathI yukta zrIugrasena rAjAnI putrI rAmatIno tyAga karyo. mAtA-pitA vagerenA zoka-saMtApanI avagaNanA karIne sarva pApavyApAranI nivRttinI pratijJA karI. temane kumAra avasthAno kALa traNa varSa thayo. pachI temanA dIkSA, jJAna ane nirvANa e traNa kalyANaka ujajayaMta parvatanA zikhara upara thayA. AkarSAyelA cAra nikAyanA deva-devIonA samUhe temanI pUjA karI. vrata lIdhA pachI cepana divase pasAra karyA pachI temane nirmala kevalajJAna rUpa prakAza thayo. temane aDhAra hajAra prasiddha zramaNasaMghane parivAra hato. temaNe bIjAM bIjAM sthAnomAM vihAra karIne dvArikAmAM vAraMvAra vihAra karyo hate. AvA bAvIsamAM tIrthakara zrI neminAtha jyAre vAsudeva ane baladeva rAjyalakSamInA sukhane anubhavI rahyA hatA tyAre kyAreka dvArikAnagarImAM padhAryA. iMdra vagere devasamUho AvyA. atizaya bhaktithI prerAyelA temaNe samavasaraNa racyuM. yAdavonA rAjA vagere nagarInA loko bhegA thayA. bhagavAne dharmadezanA karI. dezanA bAda vinayathI aMjali jeDIne kRSNa bhagavAnane pUchyuM: he svAmI! have mAruM AyuSya keTaluM che? mahAna RddhithI yukta A dvArikA nagarI keTalA kALa sudhI Takaze? ane baMneno vinAza kenAthI thaze? bhagavAne kahyuM have tamAruM AyuSya bAra varSanuM che. dvArikAnagarI paNa eTalA kALa sudhI ja raheze. baMneno vinAza kenAthI thaze ema je pUchayuM tene uttara A pramANe che - tamAruM mRtyu jarAkumArathI thaze ane dvArikAne vinAza madirArasanA pAnathI madavALA (=nazAvALA) banelA yAdavakumArothI herAna karAyelA kaipAyanathI thaze. A sAMbhaLIne kRSNanuM mana atizaya viSAdarUpI viSanA vegathI asvastha banI gayuM. bhagavAne sudharmanI dezanArUpI amRtavRSTithI temane AzvAsana ApyuM. kRSNa bhagavAnane praNAma karIne baladeva vagere yAdavasamudAyanI sAthe potAnI nagarImAM praveza karyo. kRSNa paDatanI uddaghASaNa pUrvaka nagarInA lokone jaNAvyuM ke, badhA ja lokee badhA prakArano saghaLo dArU parvatanI guphAomAM laI jaIne nAkhI devo. kAraNake bhagavAne tenA dvArA nagarIne nAza thaze ema kahyuM che.
Page #350
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 333 A sAMbhaLyA pachI turata dArUnA lAkho nAnA ghaDAo seMkaDe gADAothI laI jaIne parvatanI guphAomAM pheDI nAkhyA. dvaipAyanaRSi nagarIne vinAza pitAnAthI thaze ema bhagavAne kaheluM che e sAMbhaLIne mAre vasativALA sthAnamAM na rahevuM evA abhiprAyathI ekAMta jaMgalamAM rahenAro . jarAkumAra paNa hA! mane A duHkha che ke huM potAnA nAnAbhAIne vadha karavAnuM che, tethI tyAM jAuM ke jyAM mAruM nAma paNa jANa-vAmAM na Ave, Avo vicAra karIne kauzAMba vanamAM jato rahyo. dvArikAmAM avasare baladevanA baMdhu siddhArtha nAmanA sArathie baladevane vinaMti karI ke, mane rajA Apo, jethI huM dIkSA lauM. tethI "duHkhamAM paDelA mane tAre pratibaMdha karavo" ema kahIne baladeve tene rajA ApI. siddhArthe jine kahelI dIkSA laIne ugra tapazcaryA karI. AyuSyano kSaya thatAM samAdhithI mRtyu pAmIne deva thayA. A tarapha che mahinA pasAra thatAM kAdaMbarI guphAmAM pUrve nAkhela dArU sAre (=svAdiSTa) thaI gaye. kAmI mANasanA manane haranAra vasaMta samaya AvatAM bhavitavyatAvaza pradyumna ane zAMba vagere cAdavakumAra kIDA mATe nIkaLyA. temAMthI zAMbane eka mANasa keI paNa rIte parvatanI guphAmAM gayo. tyAM tRSAthI herAna thayelA teNe pANInI zodha karatAM lokee pUrve nAkhelo dArU je. tyAMnAM aneka puSpa ane phaLo vagere temAM paDavAthI te dArU suMdara (=svAdiSTa) banI gayela hatuM. teNe svecchA pramANe te dArU pIdhe. ghaNuM vilaMbathI lathaDiyA khAte khAte bIjA kumAronI pAse Avyo. temaNe pUchayuM: te A zuM karyuM? ATalo vakhata tuM kyAM rahyo ? teNe kahyuM. meM Aje pUrve na pIdhe hoya te amRta samAna dArU pIdho. te dArU ahIM ja thoDI dUra rahelI parvatanI guphAomAM che. tethI teo paNa teNe batAvelA mArge te sthAne gayA. dArUne je ane ghaNA vakhatathI pIdhe na havAthI utkaMThAthI pIdhe. AthI temanuM citta atyaMta vihala banI gayuM. pachI parvatanA ramaNIya sthAnamAM pharatA temaNe dhyAnamAM rahelA pAyana RSine joyA. RSine joIne temanAmAMthI eke kahyuM A te che ke je ApaNI nagarIne nAza karaze. pachI nazAnA pramAdane AdhIna banelA temaNe pagathI prahAra karavo ane paththara pheMkavA vagere rIte tene mAryo. pachI kahyuM tuM amArI nagarIne nAza karaze. A pramANe mazkarI karAte ane mAra marAto te krodhane pAmyA. mAre bhavana, keTa, dvipada ane catupada prANIo sahita A nagarIne nAza kare e pramANe nidAna karIne anazanano svIkAra karyo. baladeva ane vAsudeva A vRttAMta jANIne atyaMta bhaya pAmyA, ane tene zAMta karavA mATe nagaranA vRddhalekenI sAthe tenI pAse AvyA. temaNe RSine kahyuM- he bhagavaMta! he maharSi! Apa mahAna tapasvI che. tethI bALaka jevA A mUrkhAoe ajANatAM ApanI je kadarthanA karI tenI amane kSamA Apo. munio kSamAmAM tatpara hoya che.
Page #351
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 = ! zrAvakanAM bAra vrate yAne.. tethI Apa prasanna thAo. RSie kahyuM emaNe aparAdha vinA mArI A kadarthanA karI che. AthI niSkAraNa vairI banelA temane badhA lokone vinAza karavA vaDe emanA A durvinayanuM phala jaladI batAvuM chuM (=batAvIza). vAsudeve kahyuMH he tapasvI ! ema na le. kutare. karaDe te zuM tene paNa karaDavuM? vaLI- yAdavakumAroe apakAra karyo tethI AkhIya nagarInA vinAza mATe nidAna karavuM e zuM ucita che? tethI kRpAbuddhi karIne amArA A eka aparAdhane mApha kare. dvaipAyane kahyuM tame sukhI che eTale bIjAnA duHkhane jANatA nathI. A atizaya pApIoe aneka rIte ghaNuM mazkarI karIne mane mAryo che. tethI, zuM A ja mArA apakArIo che? nagaranA bIjA loko apakArI nathI? tethI tame svasthAne jAo. mAre te emanI ja mazkarI sAcI karavI che, A aparAdhane mApha karavo nathI. have tamAre mane pharI pharI kAMI paNa kahevuM nahi. A vakhate baladeve kRSNane kahyuMavazya thanArA bhAvane iMdrasahita devo ane asuro paNa anyathA karavA samartha thatA nathI. AthI ene je ruce te bhale kare, tame tene keTalI prArthanA karaze? A pramANe baladeve niSedha karavA chatAM ane RSie rekavA chatAM kRSNa svArthamAM tatpara banIne pharI pharI vinaMti karI. eTale RSie kahyuM tame A pramANe vAraMvAra kema pralApa karo che? mahApuruSa tamane bene mUkIne bIjA kIDAne paNa mAre choDa nathI. AthI vizeSathI vilakhA thayelA kRSNa balabhadra vagere lokenI sAthe nagarImAM gayA. kRSNa nagarInA badhA lekene Adeza karyo ke, badhAe upavAsa vagere tapamAM rakta rahevuM ane zAMtikAraka dharmakiyAomAM tatpara banavuM, jethI tene asamartha banAvI zakAya. tethI loke vizeSathI. dharmakriyAmAM parAyaNa thayA. dvaipAyanaSi marIne agnikumAra devomAM utpanna thaye. teNe upaga mUkIne bhavapratyaya vibhaMgajJAnathI pUrvabhavamAM kareluM nidAna jANyuM. tethI dvArikAnagarImAM AvyA. tyAM badhA lokene bhayathI tapa, niyama ane zAMtikAraka dharmakAryo karavAmAM tatpara joyA. tethI pitAne batAvIne potAnA sthAne gayo. lokee tene pharI na jevAthI amArI tapazcaryA AdithI e asamartha thaI gayo che ema vicAryuM. AthI lagabhaga bAra varSa pasAra thatAM leke pramAdI banI gayA. dvArikA nagarInA loko pramAdI banI gayA che ema vicArIne (=jANune) teNe taka meLavI lIdhI. mahAna saMvartaka vAyuthI bahAra rahelA paNa dvipada vagere prANIone aMdara nAkhyA. pachI badhA daravAjA baMdha karIne badhI dizAomAM nagarIne saLagAvI. atizaya meTA hovAnA kAraNe kAnanA paDadAne pheDI nAkhe tevo, lekene hA svAmI! rakSA karo, rakSA kare, amane prANanI bhikSA Apa ityAdi karuNa pralApa zarU thayo. A vakhate pratikAra na karI zakAya tevA saMkaTanA AgamananA smaraNathI duHkhI. thayelA vAsudeva ane baladeva mAtA-pitAnI pAse gayA. rathane taiyAra karIne temAM devaka.
Page #352
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 335 ane rohiNInI sAthe vasudevane besADyA. ratha sthAnathI AgaLa cAlyo nahi eTale azvanA sthAne pote ja joDAIne svabaLathI rathane kheMcIne daravAjA sudhI laI AvyA. - lAta mArIne be bAraNane dUra karavA pravRtta thayA teTalAmAM AkAzamAM rahelA kaipAyanadeve kahyuM. ahIM tamane bene choDIne bIjA kIDAno paNa chUTakAro nahi thAya ema pUrve ja meM nirNaya karyo che, AthI tame be jatA rahe, emane te ahIM ja mRtyu che. Ama kahIne temanA jotAM ja ratha baLavA lAge. A vakhate temanI A atizaya prabaLa zikanA vegathI nikaLI rahelA AMsuonA uchALAmAM taravA lAgI. tethI vasudeva vageree temane kahyuM he vatsa! tame jAo, amArA mATe tame vinAzane na anubhave, arthAt amArA mATe tame duHkhI na thAo. anivArya ApattinA nivAraNamAM asamartha tamAre amArI pAse koI paNa rIte na rahevuM. tame haze te pharI yAdavavaMzanI unnati karI -zakAze. tethI baLadeve kRSNane kahyuMH pU A sAcuM kahe che. have ahIM ApaNuM rahevAthI emane paNa ghaNuM asamAdhi thAya. AthI vartamAnakALane egya emanuM kArya ja karIne ApaNe jaIe. pachI temaNe vasudeva vagerene anazana ApyuM, bhagavAna neminAthe kahelAM aNuvrata vagerenuM smaraNa karAvyuM, namaskAramaMtranuM uccAraNa karAvyuM, sarvajI pratye kSamApanA karAvI. eTalAmAM kSaNavAramAM vasudeva, devakI ane rohiNInI sAthe ratha bhasmIbhUta thaI gaye. vasudeva vagere devalokane pAmyA. varNana na karI zakAya tevA duHkhathI khUba duHkhI thatA te be mahAkaSTathI kauzAMbI vanamAM gayA. tyAM kRSNa baLadevane kahyuM : he baMdhu! huM ahIMthI eka DagaluM paNa javA samartha nathI. gADha tRSAthI mAruM moDhuM sukAya che. AMkha AgaLa phelAtI aMdhakAra rUpI velaDIo be AMkhene pIDA kare che. gaLA rUpI bAlamAM pANInA ekapaNa TIpAnuM jharaNuM baMdha thaI gayuM che, arthAt gaLuM sukAya che. belavA asamartha hovAnA kAraNe jIbha jaDatAne pAme che. AthI baLadeve kRSNane ceDA najIkamAM rahelA vaDalAnI chAyAmAM besADyA. huM pANI laIne AvuM tyAM sudhI tamAre sAvadhAna rahevuM e pramANe kRSNane hitazikSA ApI. pachI vanadevatAne kahyuM : meM ApanI AgaLa A thApaNa mUkI che, huM ahIM AvuM tyAM sudhI mArA bhAInI tamAre rakSA karavI. vanadevatAne Ama kahIne baLadeva pANI levA mATe gayA. zItala chAyAmAM rahelA kRSNanuM zarIra vananA ThaMDA pavanathI khuza (=svastha) thayuM. ethI pILAvavALA 'uttarIyavastrathI zarIrane saMpUrNa DhAMkIne, DAbA DhIMcaNanI upara jamaNe DhIMcaNa mUkIne thoDI vAra nidrAsukhane anubhavyuM. A vakhate te pradezamAM najIkamAM rahele jarAkumAra kyAMkathI tyAM AvyuM. teNe suvarNanI pIThavALo A haraNa ubhe che tethI tene mAruM evI buddhithI dUra rahIne ja atizaya tIkSaNa bANa pheMkIne 1 uttarIya eTale zarIranA uparanA bhAgamAM paheravA yogya vastra
Page #353
--------------------------------------------------------------------------
________________ 336 zrAvakanAM bAra vrata yAne. kRSNane caraNanA taLiyAmAM vI. AthI kRSNa (jAgIne) bolyAH khabara na paDe te rIte vartana karIne vizvAsathI sutelA mane A pramANe keNe ha ? parAkramanA abhimAnavALA puruSo sutelA ke asAvadhAna vagere upara prahAra karatA nathI. meM traNaso sAThayuddho ryA che, paNa temAM jenA kula ane zIlanA svarUpanuM mane jJAna na hoya tevA kaI puruSane meM haNya nathI. kRSNanA A zabdo sAMbhaLIne jarAkumAre khedapUrvaka vicAryuM : AhA ! meM A zuM karyuM? A suvarNanI pIThavALo haraNa nathI, kiMtu haraNabuddhithI chetarAyelA ane vRkSasamUhathI adazya zarIravALA mArAthI A keIka manuSya ja bANathI haNAya che. tethI tenI pAse jAuM ane e keNa che te jouM. ukta pramANe bolatA kRSNa. jeTalAmAM mukha uparathI vastra utArIne joyuM teTalAmAM ukta vicAra karato jarAkumAra kRSNanI pAse AvyuM. parasparanAM darzana thayAM. jarAkumAre potAnuM kula ane vanamAM AvavAnuM kAraNa jaNAvyuM. tethI vAsudeve be hAtha lAMbA karIne jarAkumArane kahyuM : Ava, Ava, mane. bheTa, lAMbA kALathI tArA viraharUpI agnithI atizaya baLatA A mArA zarIrane svasaMgarUpI jalathI zAMta kara. jenI rakSA mATe saMsAranAM sarvasukhethI vimukha banIne te bAra varSa sudhI vanavAsanuM duHkha anubhavyuM te vAsudeva mane vidhAtAe tArI sAthe joDI Ape. A jANIne jarAkumAranI AMkhe puSkaLa AMsuothI bharAvA lAgI. te kRSNanI pAse jaIne tenAM caraNomAM paDIne vilApa karavA lAge, eTale kRSNa kahyuM? he baMdhu! vilApa na kara. kAraNa ke-"mahAna meru parvata calAyamAna thAya, sUrya pazcima dizAmAM Uge, A traNa lokanuM sthAna pharI jAya, to paNa jinavacanamAM pheraphAra na thAya. tethI hajI paNa baladeva ahIM na Ave tyAM sudhImAM tuM pAMDumathurA nagarI tarapha cAlyo jA. jethI mArA vinAzathI utpanna thayelA krodhavALo baladeva baMdhuvadha na kare. A mAruM kaustubha ratna le. pAMDavone (mArA mRtyuno) vizvAsa thAya e mATe A kaustubha ratna temane batAvavuM. mArA micchAmi dukkaDaM kahevA. A pramANe kahIne jarAkumArane mokalI dIdhe. pachI pote dhyAna karavA lAgyA. te A pramANe - yAdavakulanA alaMkArabhUta zrI ariSTanemi bhagavAnane namaskAra thAo, sarvasiddhone namaskAra thAo, atIta, anAgata ane vartamAnakAlanAM arihaMtane namaskAra thAo. hA ! pApI, pAyane sAruM na karyuM. je ke kumAree ene herAna karyo, te paNa sarva lekane kSaya karavA AvuM anArya janane cagya AcaraNa karavuM e ene ucita na gaNAya. mane paNa. te kaI avasara maLI jaze te huM paNa tene A AcaraNanA mAhAbhyane joI laIza. A pramANe vividha dhyAnane karatA kRSNa mRtyu pAmyA. A vakhate hAthamAM pANIthI bharelA kamalapatranA paDIyAne laIne baLadeva AvyA. kRSNane marelA joIne mUcha pAmyA. pachI cetanAne pAmIne vilApa karyo, vivekahIna banIne kRSNanA mRtakane khabhA upara mUkIne cha mahinA sudhI upADayuM, siddhArtha pratibodha pamADyo, cAritra laIne pAMcamA
Page #354
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 337 devalAkamAM gayA, ItyAdi badhu vistArathI have kahevAze te haraNanI kathAmAMthI jANI levuM. ahIM madyapramAdarUpa ana daMDathI te kumArA vinAza pAmyA, mATe anatha da virati karavI joIe e pramANe dvAragAthAne bhAvA che. [80] have zudvAra : je puNa aNatthadaMDaM, na kuNaMti kayaMpi kavi nirdeti / te aravasaDho, sAyA suhaniI kuMti // 88 // gAthA: jee anadaMDa karatA nathI, anupayoga vagere kAI kAraNathI anarthAMDa karyu. hAya tA tenI niMdA kare che, te zrAvako aMgarakSaka (= zarIrarakSA mATe niyukta karAyelA ) zrAvakanI jema sukhanA bhaMDAra bane che. tA kathAthI jANavA. te TIkA :- A pramANe gAthAnA akSarA che. bhAvA kathA A cheH pRthvIpratiSThita nAmanA nagaramAM pracaMDa pratApathI ghaNA `maMDalAne sAdhanAra aridamana nAmanA rAjA hatA. tenA jinapAla ane caMdrapAla nAmanA anukrame samyagdaSTi ane mithyArdaSTi aMgarakSakA hatA. hAthamAM talavAra laine satata apramattapaNe rAjAnA zarIranI rakSA karatA te bannenA keTalAka kALa pasAra thayA. ekavAra rAjA vijayayAtrA mATe nagaranI bahAra lazkaranA paDAva karIne rahyo. tyAM rAtrinA prayANamAM sainikanA mANasAe ekadama utAvaLa karI. temAM koIpaNa rIte te e pAtapAtAnI talavAra bhUlI gayA. ardhA raste gayA pachI talavAro yAda AvI. tethI baMnee paraspara kahyuM: ApaNI talavArA tyAM bhUlAI gaI. pachI samyagdaSTie kahyuM : 'huM caMdrapAla ! ApaNe pAchA pharIne pharI te sthAnane joie ane tyAM ja rahelI te talavArane meLavIe. caMdrapAle kahyuM : rAjAnI maherabAnIthI mAre kAMI ochuM nathI. je talavAro bhUlAI gaI tA tuM tene bhUlI jA, bIjI suMdara talavAra thaze. tethI jinapAle vicAyuM": A sAcuM kahe che ke, rAjAnI maherabAnIthI khIjI paNa talavAra thaze. paNa te A pramANe jANatA nathI ke, A paMcendriyavadhanu meATuM zastra che. AthI avidhithI tajelA enAthI A lokamAM ane paraleAkamAM mahAanatha thaze. tethI ajJAnarUpI aMdhakArathI DhaMkAyelA vivekarUpI netrAvALA te nathI letA te bhale na le. jinAgamanA upadezarUpI zubha auSadhathI dUra karAyela ajJAnarUpI aMdhakAranA samUhavALA mAre to mahAna ananuM kAraNa A talavAranI upekSA karavI ucita nathI. tethI te te sthAnamAM gayA. badhA sthaLe talavAranI zeAdha karI. te sthAnamAM rahelA leAkAne pUchyuM. jarA paNa patA lAgyo nahi. tethI maDala AgaLa te sthAnamAM najIkamAM rahelA 1. cAlIza yeAjana pramANa pRthvInA pradezane maMDala kahevAmAM Ave che. 43
Page #355
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 zrAvakanAM bAra vrate yAne lokonI samakSa te talavAra upara potAnI mAlikIno tyAga karIne pharI potAnA sainyanA sthAnamAM AvI gayo. tyAra bAda zatrune jItI lenArA rAjAnI sAthe te be aMgarakSake pitAnA naga2mAM AvyA. A tarapha-anya dezanA koI puruSone te talavAro maLI. te puruSe pharatAM pharatAM te ja nagaramAM AvyA. kyAMka ekAMtamAM rahelA ane keIpaNa rIte asAvadhAna banelA rAjaputrane temaNe je. rAjaputrane keda karavA mATe pakaDavA lAgyA. tethI temane bhAva jANanArA rAjaputre temanI sAthe yuddha karyuM. paraspara prahArothI rAjaputra ane te puruSa mRtyu pAmyA. ghaNA lake tyAM bhegA thayA. keI rAjapuruSe jinapAla ane caMdrapAla nAmathI aMkti thayelI te be talavAra joI. te be talavAre gupta karIne rAjAne ApI, ane putra mRtyunA samAcAra kahyA. talavArane temanA nAmathI aMkti thayelI joIne rAjAe pahelAM jinapAlane belA. talavAra batAvIne rAjAe tene kahyuM ke A tArI potAnI talavAra. teNe kahyuM? A talavAra mArI nathI. rAjAe pUchayuM : kevI rIte ? jinapAle kahyuM. kAraNa ke te talavAra upara mArI pitAnI mAlikIne meM tyAga karI dIdho che. pachI pUrvana vRttAMta jaNAvyuM. khuza thayelA rAjAe tenI pUjA karI. pachI rAjAe caMdrapAlane bolAvyo. tene paNa te ja pramANe kahyuM. teNe sUkSama vicAra karyo nahi. kevala A mArI che ema kahIne vicAra karyA vinA ja laI lIdhI. tethI A pramAdI che ema vicArIne rAjAe tene daMDa karyo ane aMgarakSakapadethI utArI dIdho. A pramANe anarthadaMDathI nivRtta nahi thayelAonA anarthane jANIne bhavAMtaranA zarIra vageremAM paNa mamatvabuddhine tyAga karavA mATe vosirAvavAne upayoga karavo joIe, anyathA te vastu saMbaMdhI parigrahadeSa dUra na thatuM hovAthI tenAthI thatA karmabaMdha aTake nahi, e pramANe prastuta gAthAne bhAvArtha che. [88] have anarthadaMDa viramaNavratanuM yatanAdvAra kahevAya che - kajaM ahikicca gihI, kAmaM kammaM suhAsuhaM kuNai / parihariyavvaM pAvaM, niratthamiyaraM ca sattIe // 89 // gAthAtha - je ke dharma, idriya ane svajana saMbaMdhI prayojanane svIkArIne gRhastha ghaNuM zubhAzubha kAryo kare che, te paNa nirarthaka pApakAne tyAga kare joIe, ane prajanavALA (=jarUrI) kAryone paNa zakti pramANe tyAga karavuM joIe. TIkAtha:-zubhAzubhakAryo - caityavaMdana vagere karavuM, karAvavuM e zubhakArya che, athavA suvarNa, ratna, kezara vagereno vepAra "zubhakArya che. caMDikAdevInuM maMdira karAvavuM 1. ahIM suvarNa vagerenA vepArane zubhakArya kahela che te bIjA vepAranI apekSAe temAM alpa pApa thAya che e daSTie samajavuM.
Page #356
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 339 vagere azubhakAryo che. athavA dArU, madha, zastra, sAvaraNI, kAMsakI, kelasA vagereno vepAra karavo e azubhakArya che. nirarthaka pApakAryone tyAga - dArU vecavo, madha vecavuM, vagere nirarthaka kAryono tyAga karavo joIe. prazna - niSNajana (=bina jarUrI) kAryono tyAga karavo joIe eno artha e thayo ke prajanavALA (=jarUrI) kAryo karavA joIe e upadeza Ape, eTale prayojanavALAM kAryone kyAre paNa tyAga karavo ucita na gaNAya. uttara :- evuM nathI. jarUrI kAryone paNa nirvAha thAya te pramANe tyAga karavo. joIe. AthI ja graMthakAra kahe che ke-"cAM ja tarI =kevala binajarUrI kAryono ja tyAga karavo joIe evuM nathI, jarUrI kAryone paNa zakti pramANe eTale ke adhika- ochA lAbhano vicAra karIne je rIte nirvAha thAya te rIte tyAga karavo joIe. [8] have anarthadaMDa viramaNa vratanA ja aticArakAranI gAthA - kaMdappaM kukkaiyaM, mohariyaM saMjuyAhigaraNaM ca / uvabhoge airega, paMcaiyAre pariharejA // 9 // gAthA - kaMdapa, kaumutrya, maukharya, saMyukta-adhikaraNa ane upabhega-atireka e pAMca aticArono tyAga kare. TIkAtha-kaMdapa - kaMdapa eTale kAma=viSayAga. kAmanuM kAraNa bane te viziSTa vacanaprayoga paNa kaMdarpa kahevAya, arthAt meha vadhe tevI hAMsI karavI e kaMdarpa che. ahIM sAmAcArI A pramANe che - zrAvakane aTTahAsya karavo yogya nathI, je zrAvaka haze te paNa thoDuM (sAmAnya meDhuM malakAya teTaluM) ja hase. kaMku :- hAsya vagere karAve tevI mukha ane AMkha vagerenI vikAravALI anekaprakAranI ceSTAo kaumutrya che, arthAt bhAMDanI jema nirarthaka kriyA karavI e kIkathya che. ahIM sAmAcArI A pramANe che - jenAthI lokone hasavuM Ave tevA vacano bolavAM, evI gatithI javuM, tevI sthitithI ubhA rahevuM ke besavuM e zrAvakane na kape=gya nathI. kaMdarpa ane kaumuzya e be aticAre pramAda-AcaraNa vratanA jANavA. kAraNa ke . te be pramAdarUpa che. have kahevAze te chelle upabhega-atireka aticAra paNa pramAdaAcaraNa vratano ja che. kAraNa ke te viSayarUpa che. (pAMca prakAranA pramAdamAM viSayanI gaNatarI hovAthI viSaye pramAdarUpa che.)
Page #357
--------------------------------------------------------------------------
________________ 340 zrAvakanAM bAra vate yAne mAkhaya - prAyaH dhiAIbharyuM, asatya ane saMbaMdha vinAnuM bolavuM te maurya. A aticAra pApapadezavratane che. kAraNa ke maukharcathI (=nirarthaka bahu bolavAnI TevathI) pApapadeza thavAno (bahu ) saMbhava che. saMyukta-adhikaraNa - jenAthI AtmA narakAdimAM joDAya te adhikaraNa. kuhADe, khAMDaNIyuM, vATavAne paththara ane ghaMTI vagere (hiMsA dvArA durgatinuM kAraNa hovAthI) adhikaraNa che. saMyukta eTale joDeluM. hiMsaka sAdhanone goThavIne (DelAM) taiyAra rAkhavAM te saMyukta adhikAraNa che. ahIM sAmAcArI A pramANe che-zrAvake gADuM vagere sAdhanene joDelAM taiyAra na rAkhavAM joIe. A aticAra hiMsaka pradAnavratane che. upabhoga-atireka - ekavAra je bhogavAya te puSpa, tAMbula vagere upabhega. ahIM upabheganA upalakSaNathI vastra, ghara vagere paribhega paNa samajI levuM. athavA je bhagavAya te upabhaga evI vyutpattithI sAmAnyathI ja je bhogavavA (=vAparavA ke upayoga karavA) yogya hoya te (badhI) vastu upabhoga zabdathI vivakSita che. pitAne ane potAnA kuTuMbane jarUra paDe tenAthI adhika upabheganI sAmagrI rAkhavI te upabhogaatireka che. ahIM sAmAcArI A pramANe che-zrAvaka tela-AmaLAM (-sAbu)ghaNuM rAkhe te tenA lebhathI ghaNuM snAna karavA taLAva Adi sthaLe jAya. tethI pANInA jIvonI ane temAM rahelA porA vagere jIvonI adhika virAdhanA thAya. e pramANe taMlapAna Adi viSe paNa samajavuM. AthI zrAvake tevI sAmagrI jarUrIyAta karatAM vadhAre nahi rAkhavI joIe. prazna:- upabhegamAM vidhi zuM che? uttara -mukhyatayA zrAvake ghare ja snAna karavuM joIe, ghare snAna karavAnI anukULatA na hoya te ghare tela-AmaLAthI mAthuM ghasIne mAthA uparathI tela-AmaLAM khaMkherIne taLAva vagere sthaLe jAya, tyAM taLAva Adine kinAre besIne aMjalithI ( bA bharIne) snAna kare. (arthAt taLAva AdimAM pravezIne snAna na kare tathA bahu pANI na vApare.) tathA jemAM kuMthuA vagere jIvo heya tevAM puSpo vagerene upaga na kare. 1. sAdhane goThavIne (=joDelAM) taiyAra hoya to potAnuM kArya karI zake, TA nahi. jemake gADA sAthe ghesarI joDelI hoya to ja gADuM svakArya karI zake. AthI TIkAnA a vArasamartha' no tAtparyAthe joDeluM evo che. artha eTale padArtha-vastu. kriyA eTale kArya. dA. ta. ghaTarUpa padArthanI kriyA kArya jalAnayana che. ema gADAnuM je kArya che te kArya karavA gADuM tyAre ja samartha bane ke jyAre gADuM sarI vagerethI yukta heya. Ama arthariyA-kALAmartha ne bhAvArtha joDeluM thAya.
Page #358
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 341 A kaMdarpa vagere pAMca aticAro pApopadeza, hiMsaka pradAna ane pramAda AcaraNa vratamAM batAvyA. apadhyAna-AcaraNa vratamAM te anAga AdithI apadhyAna thAya e ja aticAra che. anAbhoga AdithI apadhyAna thAya e aticAra mULagAthAmAM kahyo na hovA chatAM kaMdapa vagere aticArenA anusAra samajI levo. mAtra apadhyAna ja anAga AdithI thAya te aticAra che ema nathI, kiMtu kaMdarpa vagere paNa anAga AdithI thAya te ja aticAra che, IrAdApUrvaka thAya to te laMgarUpa ja che. have pachInI (91 mI) gAthAmAM A bAbata kaheze. prazna - anAgathI apadhyAna vagere paNa aticAre che, te ahIM aticAre pAMca ja kema kahyA? uttara- mULa gAthAmAM pAMca aticAro kahyA hovAthI (TakAmAM) pAMca aticAre kahyA che. bAkI pAMca ja aticAre che e niyama nathI. [60]. bhaMgAra viSe kahe che kaMdappAi uveccA, kuvvaMto aikilitttthprinnaamo| pAvassudaeNa gihI, bhaMjai evaM aviNNANo // 91 // gAthArtha - viziSTa vivekathI rahita gRhastha kaMdarpa vagere aticArone IrAdApUrvaka kare te pApanA udayathI vratanirapekSa adhyavasAyavALo (=vatarakSAnA bhAvathI rahita) tharyo che te anarthadaMDa viramaNa vratane mULathI bhAMge che. [1] anarthadaMDa viramaNavratanI bhAvanAmAM A gAthA che - citaMti kariti sayaMti jati jati kiMpi jynnaae| tammuvauttA sammaM, je te sAhU namasAmi / / 92 // gAthAtha - jeo samyak (=aviparItapaNe) ciMtanamAM, karaNamAM (trakriyA karavAmAM), zayanamAM, gamanamAM (=javAmAM) ane belavAmAM upayogavALA che ane (ethI) : yatanAthI citave che, kriyA kare che, suve che, jAya che, thoDuMka bele che, te sAdhuone huM namaskAra karuM chuM. TIkArtha - gheDuka bele che- sAdhuo dharmanI puSTi karanAruM hoya tevuM thoDuMka ja bole che, nahi ke badhuM ja. ArtadhyAna vagere pApane karAvanAruM hoya tevuM paNa belatA nathI. yatanA eTale adhika-alpa lAbhanI vicAraNuM. ahIM "yatanAthI" ema kahIne e jaNAve che ke- yatanAthI karAtI saghaLIya kiyA pApabaMdhanuM kAraNa banatI nathI. kahyuM che ke
Page #359
--------------------------------------------------------------------------
________________ 342 zrAvakanAM bAra trata yAne sAdhu yatanAthI cAle, cetanAthI ubho rahe, yatanAthI bese, yatanAthI suve, yatanAthI AhAra karato ane bolato sAdhu pApakarma (=akuzalAnubadhI jJAnAvaraNIyAdi karma) bAMdhato nathI." (dazavai. a. 4, gA. 8) - citanamAM upayoga- upaga jenuM lakSaNa che, je anAdi-anaMta che, zarIrathI bhinna che, pote (pitAnA) karma kartA che, ane karmaphalane bhoktA che, e AtmA mAre citana karavA gya che, athavA tenAM lakSaNa vagerethI yukta achavAdi padArtho mAre ciMtana karavA gya che. je sAdhu ciMtanamAM pravRtta thayuM nathI tene A upayoga hoya. (arthAt citanamAM pravRtta na hoya tyAre A upaga hoya) ciMtanamAM pravRtta thayelA sAdhune te huM zubha citavuM chuM ke azubha ciMtavuM chuM? evo upaga hoya. temAM jyAre anAbhoga AdithI azubha vicArAI javAya tyAre micchAmi dukkaDaM Ape, pazcAttApa kare ane azubhane choDIne pharI zubha ja citave. zubha citavavAmAM paNa bIjA bIjA padArthomAM jatA cittane rokavuM joIe. eka ja vastumAM adhika adhika sUkSama upagathI cittane dhAraNa karavuM joIe. karaNamAM upayoga:- caityavaMdana, pratikamaNa vagere niSpApa anuSThAna zAstrokta vidhithI mAre karavuM joIe, nahi ke sAvadha pravRttirUpa anuSThAna. je sAdhu kiyAmAM pravRtta thayo nathI tene A upaga hoya. kriyAmAM pravRtta thayelA sAdhune te "huM jarApaNa sAvadya na AcaruM " evo upaga hoya. temAM anupaga vagerethI sAvadya AcaraNa thaI jAya te paNa micchAmi dukkaDuM Ape, pazcAttApa kare ane sAvadya AcaraNane choDIne nirava ja AcaraNa kare. temAM paNa pharI sAvadya AcaraNa na thAya e mATe zakti hoya te abhigrahapUrvaka kAryotsarga vagere kare. zayanamAM upayoga - guru pAse muhapattinI paDilehaNApUrvaka saMthAro karavAnI. rajA laI hAthane ozIkuM karIne DAbA paDakhe ADA paDIne mAre sUvuM joIe. zayanamAM pravRtti na thaI hoya tyAre A upaga che. zayanamAM pravRtti thatAM te upaga A pramANe hoya - paga ane hAthane phelAvIne na suve, arthAt paga ane hAthane saMkecIne suve, jyAre paga ane hAtha saMkecAyelA hoya tevI sthitimAM na rahI zake tyAre kakaDInA daSTAMtathI pAdaprasAraNa vagere kare. paga vagere jyAM mUkavAnA hoya tyAM (cakSuthI), jaIne ane (rajoharaNathI) pramAIne mUke. avidhithI zayana vagere thAya te pUrve kahyuM tema mithyAduSkRta vagere kare. gamanamAM upaga - nIce jamInamAM "yugapramANa daSTi rAkhIne cittanA vyAkSepathI . 1. yuga eTale baLadone gADAmAM joDavAnI sarI. dhaMsarI cAra hAtha pramANa hoya che. junamAvaMtravaturdattAmari rAdhAToktiraMthitaM (AcA. zru. 2, a. 3, u. 1, sUtra 115)
Page #360
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 343 rahita banIne daSTithI pavitra banelA sthaLe pagane mUkatA mUktA, trasa vagere jevothI saMsakta na hoya tevA mAge, gurunuM kArya utpanna thAya tyAre mAre javuM joIe. javAnI kriyA na thatI hoya tyAre A upayoga che. javAnI kriyA thatI hoya tyAre te "je rIte citaveluM che te pramANe upagapUrvaka karavuM" e ja upayogI che. anupayoga AdithI bIjI rIte thAya te pUrvanI jema mithyAduSkRta vagere kare. vAraMvAra AvuM na bane e mATe kAryotsargane abhigraha ahIM paNa samajavo. bolavAmAM upayoga - mAre soLa vacanavidhinA jANakAra banIne sva-para hitakArI, kaThoratAthI rahita ane niravadya bolavuM joIe, te paNa jarUra paDe tyAre ja bolavuM joIe, niSNajana na bolavuM joIe. AnAthI bIjI rIte belAya te pUrvanI jema samajavuM. vAraMvAra tema na thAya e mATe zubhASyavasAyavALA sAdhue manane abhigraha levo joIe. [2] bhAvanAdvAra pUrNa thayuM. bhAvanAdvAra kahevAthI nave ya dvArethI anarthadaMDa virativratanuM vyAkhyAna karyuM. enuM vyAkhyAna thatAM traNe guNavate pUrNa thayAM. have jemanuM bIjuM nAma "zikSApada" che te zikSAtratAno avasara che. te vrata sAmAyika vagere cAra che. te vrata paNa svarUpa vagere navakArathI ja kahevA joIe. AthI pahelAM sAmAyikavratane pahelA dvArathI kahe cheH sAvajjajoga vajjaNa, niravajjasseha sevaNaM jaM ca / savvesu ya bhUesu, samayAbhAvo ya sAmaiyaM // 93 // gAthAtha - sAvadyagono tyAga, paThana vagere niravakriyAnuM sevana ane zatrumitra vagere sarva jIvomAM samabhAva e A zAsanamAM sAmAyika che. 1. soLa vacano A pramANe cheH- 3. kAlatrikA- bhUtakALa, bhaviSyakALa ke vartamAnakALa saMbaMdhI vacana bolavuM te. jemake, "ga, jaze, jaya che. 6 vacanatrika-ekavacana, dvivacana ke bahuvacana saMbaMdhI vacana bolavuM te. jemake, "bALaka, be bALako, ghaNu bALako." 9. liMgatrika - puliMga, strIliMga ke napuMsakaliMga saMbaMdhI vacana bolavuM te. jemake, chokare, chokarI, chokaruM.' 10. pakSaparAkSasUcaka vacana bolavuM te. jemake, "te chokaro. ahIM "te' pada pakSasUcaka che. 11. pratyakSaHpratyakSasUcakaM vacana bolavuM te. 'jemake, A chokaro. ahIM 'A' pada pratyakSasUcaka che. 12. upanaya:prazaMsAsUcaka (=utkarSasUcaka) vacana bolavuM te. jemake, 'A strI rUpALI che." 13, apanaya:- niMdAsUcaka (=apakaSa sUcaka) vacana bAlavuM te. jemake, "A strI rUparahita che." 14. upanaya-a5naya:prazaMsAyukta niMdAvALuM vacana bolavuM te. jemake, A strI rUpALI che, paNa asatI che. 15. apanaya-upanaya:- niMdAyukta prazaMsAvALuM vacana bolavuM te. jemake, "A strI rUparahita che, paNa satI che." 16. adhyAtma:- cittamAM bIjuM hoya, paNa sAmAne chetaravAnI buddhithI bIjuM kahevAnI IcchAvALo thAya, paNa sahasA cittamAM je hoya te ja kahe.
Page #361
--------------------------------------------------------------------------
________________ 344 zrAvakanAM bAra vate yAne TIkAW :- sAvadya =avadyathI (=gaTya thI) sahita te sAvadya. niravadya=niSpApa sAmAyika - sama eTale rAga-dveSarahita jIva. tene Aya=jJAna-darzana-cAritrane lAbha te samAya. arthAt jJAna-darzana-cAritrano lAbha te samAya. samAya e ja sAmAyika. ahIM svArtha mAM raivat pratyaya AvyuM che. gAthAmAM no prayoga cha sivAya nahi kahelA maNi, mATInuM DhekuM, suvarNa vagere padArthonA saMgraha mATe che. AthI sarva jIvomAM ane maNi vagere sarva padArthomAM samabhAva e sAmAyika che. [3] have bhedakAra A pramANe che - sammattasuyaM taha desa virai tivihaM gihINa sAmaiyaM / rUriyAvahiyaM, vA vidaM tayaM ne 14 . gAthArtha :- gRhasthane samyaktva sAmAyika, zrutasAmAyika ane dezaviratisAmAyika ema traNa prakAre sAmAyika hoya che. athavA Isvara ane thAkathika ema be prakAranuM sAmAyika jANavuM. TIkAtha - samyakatva=taravarUpa jIvAdi padArthonI zraddhA. zruta-zrutajJAna. dezavirati= dezanI ke dezathI virati. zUlaprANAtipAta vagerenI virati dezavirati che. prazna :- cothuM sarvavirati sAmAyika paNa che, te ahIM traNa sAmAyika kema kahyA? uttara - ahIM gRhasthanA sAmAyikanuM varNana che. gRhasthane sarvavirati sAmAyika na heya. AthI ahIM traNa sAmAyika kahyAM che. prazna - sAmAyika samabhAvarUpa che ema pahelAM kahyuM che. zraddhArUpa sammahatvamAM ane zrutarUpa jJAnamAM samabhAva vaLI kevo? uttara :-yathAvasthitanI zraddhA (padArtho yathA=jevA svarUpe avasthita=rahyA che tevA svarUpe padArthonI zraddhA) te samyakatva che. yathAvasthitanuM= padArtho jevA svarUpe che tevA svarUpe padArthonuM jJAna e zrata che. yathAvasthitane saha ane jAte jIva samabhAvamAM ja hoya. viSamabhAvamAM te zraddhA ane jJAnamAM yathAvasthitapaNuM ja nathI, arthAta viSamabhAvavALe jIva (nizcayanayathI) yathAvasthita padArthanI zraddhA karatuM nathI ane yathAvasthita padArthane jANatuM nathI. kAraNa ke nizcayanaya jenI hAjarImAM samabhAva hoya te ja zraddhAne zraddhArUpe ane te ja jJAnane jJAnarUpe mAne che. athavA rAga-dveSathI rahitane je lAbha thAya te ja sAmAyika che. ane te lAbha samyaktva ane zruta hoya tyAre paNa nizcayanayanA mate thAya che ja. AcArAMgamAM kahyuM
Page #362
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 345 jaM moNaMti pAsahA taM sammati pAsahA / jaM sammati pAsahA taM moNaMti pAsahA // 1 // "jene mIna (munino dhama-cAritra) jue=jANe tene samyajJAna ke samyagdarzana juo. jene samyajJAna ke samyagdazana juo tene maina juo." (AcArAMga a. 5 u. 3 sUtra 155) ( [ samyajJAna ane samyava e baMne sAthe rahetA hovAthI ekanA grahaNathI bIjAnuM paNa grahaNa thaI jAya e nyAye ahIM sabhyapadathI samyajJAna ane samyagdarzana e baMnenuM grahaNa karyuM che. jJAnanuM phaLa virati che. samyakatva jJAna ane viratinI abhivyaktinuM kAraNa che. (samyakatva vinA samyajJAna ane samyaphacAritra na hoya.) nizcayanayanI daSTie kAraNa ane kArya abhinna che=eka ja che. AthI samyajJAna, samyagdarzana ane cAritra e traNe eka svarUpa che. AthI nizcayanayanI dRSTie samyajJAna ane samyagdarzana hoya tyAre cAritra=samabhAva hoya che ja. AvuM mauna ane samyajJAna-samyagdarzana sAtamA guNasthAne hoya che.] jJAna viSe paNa kahyuM che ke - tajjJAnameva na bhavati, yasminnudite vibhAti rAgagaNaH / tamasaH kuto'sti zaktirdinakarakiraNAgrataH sthAtum // 1 // jeno udaya thatAM ( =jenI vidyamAnatAmAM) rAga gaNa prakAzita thAya, te jJAna ja nathI. sUryanA kiraNanI AgaLa rahevAnI aMdhakAramAM zakti kayAM che? arthAt jema sUryanA kiraNe AgaLa aMdhakAra na rahI zake tema jJAna AgaLa rAgAdi doSo na rahI zake? vyavahArathI te samyakatva ane zrutamAM upacarita (atAttvika) ja samabhAva hoya che. athavA Isvara ane yAvaskathika ema be prakAranuM sAmAyika che. temAM ivara eTale parimita kAla sudhInuM. jema ke-jyAM sudhI sAdhunI sevA karuM=sAdhu pAse rahuM athavA jyAM sudhI niyamane sevuM =niyamamAM rahuM tyAM sudhI ItyAdi nakkI karelA kALa sudhI (mAraNAMtika) upasargane pAmela zrAvaka yAvatruthika jIvanaparyatanuM sAmAyika kare. upasarga Ave tyAre maratAM paNa mAre sAvadya na sevavuM joIe, upasarga karanAra upara paNa kedhavALA na banavuM joIe ItyAdirUpa sAmAyika kare. [4], have utpattikAra kahe che - kammakkhaovasameNa, kayasAmaio jaivva so samma / iya lAbhadaMsaNeNaM, puNo puNo kuNai sAmaiyaM // 95 // gAthAtha:- dezacAritrAvaraNIya bIjA (apratyAkhyAnI) kavAyarUpa karmanA kSepa 4
Page #363
--------------------------------------------------------------------------
________________ 346 zrAvakanAM bAra vate yAne zamathI jeNe sAmAyika karyuM che te sAdhu je thAya che, sAmAyikane Avo lAbha dekhAvAthI zrAvaka pharI pharI samyak sAmAyika kare. TIkAtha:- je gRhastha karmakSa pazamathI sAmAyika karyuM che, ane ethI (sAmAyikamAM) sAdhu je thAya tene sAmAyikano A lAbha dekhAvAthI pharI pharI sAmAyi karavAnI IcchA thAya e IcchAthI sAmAyika utpanna thAya che. A viSe kahyuM che ke sAmAiyaMmi u kae, samaNo iva sAvao havai jamhA / guLa jaLa, vaghu sAmArU nA che ? sAmAyika kaye chate zrAvaka sAdhunA jevo thAya che. A kAraNathI zrAvaka bahuvAra sAmAyika kare." ahIM sAdhunA jevo thAya che ema jevo zabdathI sAmAyikavALe paNa zrAvaka sAkSAt sAdhu nathI ema sUcana karyuM che. kAraNake zrAvakane sAmAyikamAM pApanI anumodanA baMdha thatI nathI, ane tenA sAmAyikane kALa aniyata hoya che. jyAre sAdhune te sAmAyikamAM vividha-trividhathI sAvaghanI nivRtti hoya che ane sAmAyika jIvanaparyata hoya che. A sAmAyika je kare che, jyAM kare che, je pramANe kare che te pramANe anya racelI gAthAnA vyAkhyAnathI batAvavAmAM Ave che, tathA sAmAyika saMbaMdhI zAstrokta sAmAcArI paNa upayegI hovAthI batAvavAmAM Ave che. temAM (anya racelI) gAthA A che - ceiharasAhugihamAiesu sAmAiyaM samo kujjA / paNivAyANaMtara sAhu vaMdiu kuNai sAmAiyaM // 1 // gAthAtha:- samabhAvavALo jIva caityagRhamAM, sAdhu pAse ane ghara vagere sthaLe sAmAyika kare. praNipAta karyA pachI sAdhuone vaMdana karIne sAmAyika kare.. TIkArya - aitya=jinapratimA. prazna - "citta e ja tya" evI vyutpattithI caitya zabdane citta artha thAya che. te pachI caityane jinapratimA artha kema thAya? uttara:- jinapratimA prazastabhAvavALA cittanuM ( =caityanuM) kAraNa hovAthI kAraNamAM kAryanA upacArathI caityane jinapratimA artha thAya. caityanuM (=jinapratimAonuM) gRha te caityagRha, arthAt jinamaMdira, mekSarUpa padArthane sAdha=siddha kare te sAdhu. mamatvabhAvathI lIdhelA jenAthI jIva saMsAranuM kAraNa bane tevA karmathI paDAyate gRha, arthAt ghara. (mamatvabhAva vinA lIdheluM ghara karmabaMdhanuM kAraNa banatuM nathI mATe ahIM "mamatvabhAvathI lIdhelA evuM vizeSaNa che.) gAthAmAM rahelA Adi zabdathI pauSadhazAlA vagere samajavuM. sama eTale rAga-dveSanI vacce rahela, athavA (rAgAdi) vikArathI rahita. sAmAyika je kare ane jyAM kare te (pUrvArdhathI) kahyuM. have (uttarArdhathI) jevI rIte kare che. te kahe che. praNipAta eTale namutthaNuM vagere praNipAtadaMDakasUtra. jinapratimA samakSa
Page #364
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda 347 praNipAta pachI (=praNipAtadaMDakasUtra kahyA pachI) sAdhuone vaMdana karIne sAmAyika kare. A vidhi zrIvAsudevasUrie kahyo che, paNa prAyaH sAmAcArI A pramANe dekhAtI nathI. AthI tenA (sAmAcArInA) anusAre vyAkhyA A pramANe che - praNipAta eTale sAmAnyathI mAtra praNAma. te praNipAta ahIM sAdhuonA avagrahanuM sUcana hovAthI sAdhu saMbaMdhI jANu. tyArabAda (=sAdhuone sAmAnyathI vaMdana karyA pachI) sAdhuone ( vizeSa) vaMdana karIne sAmAyika kare. athavA praNipAta pachI" e zabdothI jinamaMdiranI pAse (= 'sabhAmaMDapamAM) sAmAyika karavAnuM hoya tyAre karavAno vidhi kahyo che. "sAdhuone vaMdana karIne e zabdothI sAdhu pAse sAmAyika karavAnuM hoya tyAre karavAnI vidhi kahyo che. kAraNake jyAM jinamaMdira che tyAM jinane vaMdana karIne sAmAyika levuM joIe. jinane vaMdana te praNipAtadaMDakapUrvaka hoya che. ahIM sAmAyika karavA mATe caitya pAse ane sAdhu pAse ema be sthAnanA anusAre bIjAM paNa ghara vagere sthAna (upalakSaNathI) sUcita karyA che. pUrvokta (=praNipAta eTale sAmAnyathI mAtra praNAma ItyAdi) vyAkhyAnA pakSamAM to mukhyatayA sAdhu pAse ja sAmAyika karavAne vidhi che. Ama chatAM A ja pakSathI tulAdaMDamadhyagrahaNa nyAyathI Adi (=jinamaMdira) ane aMta (=ghara vagerenuM) grahaNa paNa jANavuM, arthAt jinamaMdira pAse ane ghara vageremAM paNa sAmAyika karavAnuM sUcita karyuM che ema jANavuM Avazyaka cUrNi AdimAM kahela sAmAcArI to A che - prazna - zrAvake sAmAyika kevI rIte karavuM joIe? uttara - zrAvakanA alpadhanavALe ane dhanADhya ema be bheda che. temAM a5dhanavALo zrAvaka jinamaMdiramAM (=jinamaMdiranI pAse rahelA sabhAmaMDapamAM), sAdhu pAse, pauSadhazAlAmAM, gharamAM ke pote jyAM ArAma karate hoya ke zAMtithI besato hoya te sthAnamAM sAmAyika kare. Avazyaka (=pratikramaNa) karatI vakhate zrAvaka niyama jinamaMdiramAM, sAdhu pAse, pauSadhazAlAmAM ke gharamAM e cAra sthAnomAM ja sAmAyika kare, arthAt pratikramaNa niyama jinamaMdira Adi cAra sthAmAM ja kare. temAM je jinamaMdira pAse ke sAdhu pAse sAmAyika kare to teno vidhi A pramANe che - 1. pUrvakALamAM jinamaMdiranI taddana pAse vyAkhyAna Adi mATe sabhAmaMDapa raheto hato. tyAM zrAvake sAmAyika vagere ArAdhanA karatA hatA. * 2. jema trAjavAnA madhya bhAgamAM rahelI dAMDIne pakaDavAthI tenI baMne bAjue rahelA be trAjavA paNa pakaDAI jAya che, tema "sAdhu pAse sAmAyika kare" ema kahevAthI jinamaMdira pAse ane ghare sAmAyika kare ema kahevAI gayuM.
Page #365
--------------------------------------------------------------------------
________________ 348 - zrAvakanAM bAra vrata yAne je keInA sAthe takarAra na hoya, keInAthI ya bhaya na hoya, keIne devAdAra na hoya, jethI tenAthI kheMcANa ke halakAI na thAya, athavA devAdAra hoya paNa leNadAra sAmAyikano bhaMga na thAya eTalA mATe devAdArane joIne pakaDe tevo na hoya, athavA rastAmAM vepAra na kare, te ghare ja sAmAyika laIne jinamaMdire ke sAdhu pAse jAya. pAMcasamiti ane traNaguptinuM pAlana karatA sAdhunI jema jAya. tyAM Avela te trividha sAdhuone namaskAra karIne temanI sAkSIe karemi bhaMte sUtrano pATha bolIne pharI sAmAyika kare. tyArabAda IriyAvahI karI gamaNagamaNe Ave. tyArabAda AcArya vagere badhA sAdhuene dIkSA paryAyathI meTAnA kamathI vaMdana kare. pachI upagapUrvaka (=zarIrane saMDAsA ane besavAnI jagyA pUjIne) besIne pATha kare ke pustakanuM vAMcana vagere kare. jinamaMdiranI pAse te ja sAdhuo na hoya te IriyAvahI karavApUrvaka bamaNagamaNe AlovIne caityavaMdana kare. tyArabAda pATha vagere kare. tyAM sAdhuo hoya te pUrvokta ja vidhi che. e pramANe pauSadhazAlA viSe paNa samajavuM. ghare Avazyaka kare tyAre je rIte sAmAyika le te ja rIte pauSadhazAlAmAM sAmAyika le, phakta javAno vidhi na hoya. zrAvakane Avazyaka (=pratikramaNa ) na hoya ema na kahevuM. kAraNa ke sAdhue ane zrAvake divasanA ane rAtrinA aMte avazya karavuM joIe, mATe tenuM Avazyaka nAma che?" A vacanathI zrAvakanuM pratikramaNa prasiddhi che. sAdhu AdinI pAse jyAM sAmAyika levAnuM hoya tyAM badhA sthaLe muhapattinuM paDilehaNa karavApUrvaka vidhithI levuM joIe. dhanADhaya zrAvaka sAmAyika karavA jinamaMdiramAM ke sAdhu pAse ghaNI RddhithI (=ADaMbarathI) ja jAya. kAraNa ke tenAthI lokone (dharma pratye) zraddhA utpanna thAya. sArA puruSothI svIkArAyelA jinamaMdire ane sAdhuo vizeSa pUjya bane che. kAraNa ke loka (meTA puruSothI) pUjAyelAnI pUjA karanAre hoya che. AthI dhanADhaya zrAvake ghare ja sAmAyika laIne na AvavuM joIe. kAraNa ke gharethI sAmAyika laIne jinamaMdire ke sAdhu pAse Ave te adhikaraNanA bhayathI (pApa karmabaMdhanA bhayathI) hAthI, gheDA vagere lAvI zake nahi. " [ rAjA, zeTha vagere dhanADhaya zrAvaka mATe sAmAyikane vidhi A pramANe che - rAjA hoya te uttama hAthI upara beThela hoya, chatra, cAmara vagere rAjacihnothI alaMkRta hoya, hAthI ghoDA, pAyadaLa ane ratha e caturaMga sainyathI sahita hAya, bherI Adi uttama 1. kAuMsanuM lakhANa legazAstranA AdhAre che.
Page #366
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 349 vAjiMtrono nAda thatuM hoya, baMdIjano birudAvalI gAtA hoya, aneka sAmaMta rAjAo ane mAMDalika rAjAo spardhApUrvaka rAjAnA darzana karatA hoya, nagaranA lake "A mahAna dharmAtmA che" evI zraddhApUrvaka AMgaLIthI bIjAone rAjAnuM darzana karAvatA hoya, nagaranA lake "ApaNe paNa A dharma kyAre karIzuM" ema dharmanA manero karI rahyA hoya, rAjA paNa nagaralokanA aMjalibaddha praNAmonI anumodanA karate hoya, aho A dharma uttama che, jenI rAjA jevAo paNa ArAdhanA kare che" e pramANe sAmAnya leke dharmaprazaMsA karatA hoya, AvA ADaMbarapUrvaka 'jinamaMdire ke sAdhu jyAM hoya tyAM jAya.] ukta rIte Avela dhanADhaya zrAvaka jinAlayamAM pravezIne jinapratimAonI dravyastava ane bhAvastavathI bhakti karIne sAdhune saMbhava hoya te sAdhu pAse Ave. pachI muhapattinA paDilehaNapUrvaka "karemi bhaMte" sUtra uccare. pachI IriyAvahI vagere karIne dIkSA paryAyathI meTAnA kramathI badhA sAdhuone vaMdana kare. pachI prazno pUchavA vagere (dharmadhyAna) kare. rAjA sAmAyika karatI vakhate mukuTa, kuMDala, nAmamudrA (=nAmavALI vIMTI), puSpa, tAMbula, uttarIyavastra Adine tyAga kare. vaLI ADaMbarathI sAmAyika levA AvanAra je zrAvaka ja hoya te e Ave tyAre (tene Adara karavA) keI sAdhu UbhuM na thAya. have je te yathAbhadraka (=sAdhuonA AcArothI ajANa ane saralapariNAmI mithyASTi) hoya te (sAdhuo avinayI nathI=satkAra kare che ema ene thAya e mATe) e sanmAnane jue evI buddhithI e Ave te pahelAM ja AcArya mATe ane enA mATe Asana zeTha, AcArya to tenA AvyA pahelAM ja UbhA thaIne te na Ave tyAM sudhI Ama tema paribhramaNa kare. te Ave eTale baMne sAthe bese. je AcArya Ama na kare to ubhA thavAmAM ane ubhA na thavAmAM e baMnemAM de che (te Ave tyAre UbhA thAya te AvanArane vinaya karyo gaNAya. sAdhuone gRhasthane vinaya karavAno niSedha che. kAraNa ke gRhastha pApamAM paDelo che. ethI gRhasthanA AdarathI pApanI anumodanA thAya. sAdhue pApano manavacana-kAyAthI na karavuM, na karAvavuM ane na anumedavuM ema trividha-trividha tyAga karyo 1. ahIM sAmAyika levAne vidhi hovA chatAM dhanADhaya zrAvake jinadarzana karavA paNa ADaMbarapUrvaka javuM joIe e sUcavavA ahIM jinamaMdirane paNa ullekha karyo che. 2. ahIM TIkAmAM sthAnAnubhAvo vimAthAH evo prayoga che. Ane zabdArtha A pramANe cheH-vimAdU dhAtune vibhASA karavI=vikalpa karavo e artha che. ethI vimarar: eTale vikalpa karavA yogya che. ubhA thavAmAM ane na thavAmAM vikalpa karavA yogya che, arthAt ubhA thAya to amuka doSa lAge ane ubhA na thAya to amuka deSa lAge, ema vikalpa karavA yogya che. anuvAdamAM zabdArtha na letAM bhAvArtha lIdhe che.
Page #367
--------------------------------------------------------------------------
________________ 350 zrAvakanAM bAra vrata yAne che. ubhA na thavAmAM ene ema thAya ke sAdhuo avinayI che. Ama thAya to ene sAdhu pratye ane sAdhuonA AcAra pratye bahumAna na pragaTe. ethI te dharmamAM AgaLa na vadhI zake. kadAca pAcho paNa khasI jAya.) A prAsaMgika kahyuM. prastuta A che - sAmAyikamAM rahelAe vikathA vagere na karavuM joIe. svAdhyAya AdimAM tatpara rahevuM joIe. kahyuM che ke "sAmAyikamAM vikathA vagerethI rahita ane svAdhyAyamAM tatpara chava sAdhutulya thAya che, Icchita kALa sudhI sAmAyikamAM rahe, Icchita kALa pUrNa thatAM sAmAyika paravA mATe kriyA kare." prazna -"Icchita kAla sudhI sAmAyikamAM rahe" e vacanathI sAmAyika laIne turata pArI zakAya? uttara :-nA. sAmAyika laIne turata pAravAmAM "anavasthitakaraNa" aticAra lAge. te zuM karavuM? jaghanyathI paNa "be ghaDI sudhI sAmAyikamAM rahevuM " e vRddhone upadeza che. ahIM naigama, saMgraha, vyavahAra, jusUtra, zabda, samabhirUDha ane evaMbhUta ema sAta mULanA che. te namAM kaye naya kyA sAmAyikane Irache che mAne che e paNa kaMIka kahevAmAM Ave che - nigamanaya jyAre gurue "tuM sAmAyika sUtrane bhaNa" ema kahyuM hoya tyArathI ja sAmAyikane mAne che. saMgraha ane vyavahAranaya sAmAyika mATe guru pAse beThA hoya tyArathI ja sAmAyika svIkAre che. RjusUtranaya to je sAmAyikanA svIkAranI sUcaka gAthA bolatA hoya athavA sAmAyika karavA mATe caityavaMdana karate hoya tenA ja sAmAyikane svIkAra kare che, kAraNa ke sAmAyikasUtrane pATha ke caityavaMdana sAmAyikanuM najIkanuM asAdhAraNa kAraNa che. zabdAdi no zabda-kriyAthI rahita hoya te paNa je sAmAcikamAM upayukta hoya ane samabhAvamAM rahelo hoya tene sAmAyikavALe mAne che. kAraNa ke sAmAyikanA pariNAmathI bhinna nathI=sAmAyikanA pariNAmarUpa che. "A pramANe nayanA vAde (=apekSAo) vicitra che. kyAMka viruddha jevA lAgatA hovA chatAM virUddha nathI, laukika viSayane oLagI gayela che. arthAt lekamAM prasiddha nathI. AvA no tattvajJAna mATe jANavA joIe.' prazna-naye paraspara viruddha arthanuM pratipAdana karatA hovAthI nathI tattvajJAna na thAya. uttara-ne paraspara viruddha arthonuM pratipAdana karanArA hovA chatAM paraspara sApekSa hovAthI (=anya nayane apalApa karatA na hovAthI) samyagrupa che. kahyuM che ke AthI ja (keAI eka ja nayanA pakSamAM saMsAra, sukha-duHkhane saMbaMdha, mokSa vagere padArtho nahi ghaTI zakatA hovAthI) mAtra pitAnA pakSamAM,
Page #368
--------------------------------------------------------------------------
________________ 351 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda ja saMlagna badhA ne mithyAdaSTi che, paraMtu A ja na je paraspara sApekSa hoya to samyagrupa bane che.=samyagdaSTi che.' (sammatitarka kAMDa 1, gA. 21) AthI ja jinamata sarvanayasamUharUpa kahevAya che. kahyuM che ke "jinezvaranA upadezathI badhAya nAnI bahuprakAranI vaktavyatAne sAMbhaLIne, jANIne ane zraddhA karIne je sarvanaya saMmata che te sarva nayavizuddha che, ema jANavuM." (vizeSA. gA. 3599) [5] sAmAyika jevI rIte utpanna thAya che te kahyuM. have utpanna thayeluM paNa sAmAyika je pALavAmAM na Ave te deSa che ema kahe che - sAmAiyaM tu paDivajjiUNa bhaMjaMti kammadoseNa / te kaMDarIyasarisA, bhamaMti saMsArakaMtAre // 96 // gAthArtha - je sAmAyikane svIkAryA pachI cAritrAvaraNIya karmane doSathI bhAMge che te kaMDarika jevA zrAvake saMsArarUpa jaMgalamAM bhame che. TIkAtha- caturgatirUpa saMsAra corAzI lAkha yoniothI gahana hovAthI ane janma-maraNAdinA bhayethI vyAkula havAthI saMsArane jaMgalanI upamA ApI che. prazna- ahIM dezavirati zrAvaka prastuta che, kaMDarike te sarvavirati svIkArI hatI. AthI te ahIM dRSTAMta tarIke kevI rIte ghaTe? uttara-tamAro prazna barabara che. sarvavirati paNa sAmAyikane bheda hovAthI sAmAyika zabdathI vAcya (=kahevA gya) che, arthAt sAmAyika zabdathI sarvavirati paNa laI zakAya. AthI ahIM kaMDarIkanuM daSTAMta ApavAmAM doSa nathI. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANave. te kathA A che - kaMDarIkanuM daSTAMta jabUdvIpa nAmane dvIpa che. te dvIpa sarvazubha vastuonA nAmavALA asaMkhyadvIpasamudranI madhyamAM rahelo che. tenA himavAna vagere prasiddha cha varSadhara parvatathI bharata vagere sAta kSetrorUpa sAta vibhAga karAyA che. te gaMgA-sidhu vagere cauda mahAnadIonI sAthe saMbaMdhavALI hajAro nadIothI manahara che. te jaMbUdvIpamAM mahAvidehakSetra che. tenA madhyabhAgamAM mahAna meruparvata rahe che. e meruparvata lAkhAjana UMce che. kiraNasamUhathI aMdhakArano nAza karanAra pAMca prakAranA sArabhUta ratnathI mizra uttama
Page #369
--------------------------------------------------------------------------
________________ 352 zrAvakanAM bAra vate yAne suvarNamaya che. enI taLeTI bhadrazAla vanathI zobhe che. tenI be mekhalAo naMdana ane saumanasa nAmanA be vothI alaMkRta che. enuM zikhara paMDakavanathI zebhita che. methI dakSiNa ane uttara tarapha anukrame niSadha ane nIla e be parvate AvelA che. e be parvatane aDIne cAra vakSaskAra parvata rahelA che. e cAra parvatathI devakurukSetra ane uttarakurukSetrano vibhAga zobhita che. mahAvidehakSetra sItA ane sItedI nAmanI be moTI nadIonA baMne kinArA upara rahelI batrIsa vijayothI vibhUSita che. AvA mahAvidehakSetramAM puSkalAvatI vijyamAM puMDarIkiNI nagarI che. te nagarImAM bajAranA mArgomAM vikherAyelA suvarNa, ratna, pravAla, sepArI ane caMdana vagere dravyasamUhane joIne musApharasamUhanA manamAM thatuM hatuM ke kharekhara pRthvImAM A nagarI sarva prakAranI saMpattino nivAsa che. svakularUpI AkAzamAM sUrya samAna, bhayarUpI velaDI mATe agnisamAna, nIti ane vinayamAM kuzaLa, zatrurUpI zreSThahAthIonA gaMDasthalano lIlAthI bheda karIne potAnA nAmane pragaTa karanAra puMDarIka nAmano rAjA hatA. tene kaMDarIka nAmano nAno bhAI yuvarAja hatA. pitAnA puNyadayane anurUpa prApta thatA nirdoSa saMsArasukhone anubhavatA ane nItithI pRthvInuM pAlana karatA te beno ghaNo kALa pasAra thaze. ekavAra vihAranA kramathI gAma-nagara AdimAM vihAra karatA susthita nAmanA AcArya te nagarImAM padhAryA. bahAra udyAnamAM nivAsa karyo. temanA AgamananA samAcAra jANIne nagaranA mANaso puMDarIka rAjAnI sAthe vaMdana Adi mATe temanI pAse AvyA. vidhipUrvaka vaMdana karyuM. sUrie dharmalAbha rUpa AzIrvAda ApyA. AthI temanuM mana harSita banyuM. pachI ucita sthAne badhA beThA. sUrie dharmadezanA zarU karI. te A pramANe - anAdi-anaMta saMsAramAM mithyAtva vagerethI vaza karAyelA che jJAnAvaraNIya vagere bhedavALuM karma bAMdhe che. atizaya zatru te karmathI narakAdi bhavamAM pheMkAyelA jIvo chedana vagere aneka prakAre dukhasamUhane sahana kare che. te A pramANe nArakone utpattisamaye aghaTikAlayamAM rahelAM jaIne paramAdhAmIo karuNa svarathI bUma pADatA temane atizaya nirdayapaNe ghaTikAlayamAMthI kheMce che. pachI tIkSaNa karavatothI daravAjAnI jema temane phADe che. trizUla vagerethI bhede che. seMkaDo kAtarathI kApe che. muddegarothI haNe che. talavArathI kASThanI jema kApe che- chole che. A pramANe bhedAyelA, chedAyelA ane haNAyelA te nArakanAM zarIranAM aMge na rokI zakAya tevAM karmonA yogathI pharI bhegA thaI jAya che, arthAt hatA evA thaI jAya che. tethI paramAdhAmIo temane pharI hatA evA thayelA joIne zAlmalIvRkSovALA sthAnamAM laI jAya che, ane zAlmalIvRkSo sAthe AliMgana karAve che. tethI vAmaya kAMTAothI bhedAyelAM aMgavALA nArake karuNasvare bUma pADe che. tapelA sIsAne 1. ghaTikAlaya eTale gokhalA jevAM chidro. 2. DhephAM vagere bhAMgavAnuM sAdhana (=magadala).
Page #370
--------------------------------------------------------------------------
________________ 353 zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda rasa pIvaDAvavAmAM Ave che. sAsAthI meDhuM paDIne DAyAmAM zeke che. pAtAnA mAMsanuM bhakSaNa karAve che. rakSaNa karA ema khelatA nArakane carakhI, parU, lAhI ane 1khArathI malina ane bhayaMkara vaitaraNI nadImAM tarAvavAmAM Ave che. vaitaraNI nadIne taravAthI koI paNa rIte chUTelA te nArA asipatra vanamAM jAya che. tyAM paNa paDelAM zasra jevAM pAMdaDAethI chedAya che. AvI vedanA temane traNa narakAmAM hoya che. ceAthI narakathI chaThThI naraka sudhI nArakA paraspara mahAduHkha utpanna kare che. sAtamI narakamAM parasparanA mukha sAma sAme Ave tevA AkAranA upara-nIce rahelA vAmaya yatrA hAya che. te catrAmAM utpanna thayelA nArakA temAMthI nIkaLI zakatA nathI, upara jAya ane nIce paDe, pharI upara jAya ane nIce paDe, ema jIvanaparyaMta duHkha pAme che. A vakhate rAjAe pUchyuM: huM bhagavaMta ! nArakAne atizaya ghaNuM duHkha hoya che ema Ape jaNAvyuM. temAM jIvAnI narakamAM utpatti thavAmAM mithyAtva vagere ja sAmAnya kAraNA che ke bIjAM paNa vizeSa kAraNeA che? sUrie uttara ApyA:-vizeSa kAraNA paNa che. AgamamAM kahyuM che ke "mahA AraMbha, mahAparigraha, mAMsAhAra ane paMcendriyavadhathI jIvA narakanA AyuSyanu kama bAMdhe che. A sAMbhaLIne rAjAe trAsa anubhavatAM vicAryuM ke hA ! teA huM narakamAM gayelA chuM. kAraNa ke rAjyanA kAraNe narakAyuSyanA mahA AraMbha vagere vizeSa kArA mArAmAM che. A pramANe vicArIne praNAmapUrvaka rAjAe pharI sUrine pUchyuM: he svAmI ! amArA jevAnA naranivAraNanA koI upAya che? AcAye kahyuM: bhagavAne kahelI dIkSA upAya che. rAjAe pUchyuM: te dIkSA kevI che? tethI sUrie ariha MtAe kahelI aDhArahajArazIlAMgAnA pAlana svarUpa dIkSA vistArathI kahI. harSa pAmelA rAjAe kahyuM: jo ema che tA, nAnAbhAI kaDarIkane rAjya upara sthApIne ApanA caraNAmAM huM A dIkSAne svIkAruM. pachI atizayaharSita cittavALA rAjA uThIne pharI bhAvapUrvaka gurune vaMdana karIne peAtAnA rAjamahelamAM gayA. tyAM avasare kAIka sthaLe kaMDarIkane khelAvyA, ane kahyuM: he vatsa ! A rAjyanA vistAranA svIkAra kara. huM teA tArI anumatithI mahApuruSAe sevelA uttama dharmanA svIkAra karuM chuM. kaDarIke kahyuM: huM badhu! Apa avasara vinA ja rAjyanA tyAga kema karo che ? 1. zabdakAzamAM paher zabdanA bhInAza artha jaNAvyA che. te atha ahIM baMdha besatA nathI. AthI meM bhavabhAvanA graMthamAM jaNAvelA vaitaraNInadInA svarUpanA AdhAre ahIM her zabdanA khAra a karyAM che. khIjo paNa a dhaTatA hAya tA ghaTADavA. 2. A vanamAM talavAra Adi zastranA AkArasamAna patrAvALAM vRkSeA heAya che. paNa asi ( =talavAra ) AkAravALAM patrA vizeSa hAvAthI tenuM asipatratrana nAma che. 3. sIdhA ghaDA upara UMdhA ghaDA rAkhatAM jema baMne ghaDAnA mukha sAma sAme Ave tema. 45
Page #371
--------------------------------------------------------------------------
________________ 354 zrAvakanAM khAra tratA yAne puMDarIke kahyuM: rAjyamAM durgati heturUpa doSa hovAthI huM rAjyanA tyAga karuM chuM. mahA AraMbha vagerethI narakagati thAya ema AcArya mahArAje kyuM che. nAnAbhAIe kahyuM: huM A ! jo A rAjya AvyuM che teA mane kema Ape che? kAraNa ke huM paNa Apane kyAreya apriya thayA nathI. rAjAe kahyuM; tAruM zarIra kaSTa sahana karI zake tevA abhyAsavALuM nathI, AthI tuM duSkara tapa karavA samartha nathI. tethI tAre rAjyanuM pAlana karIne pAchalI vayamAM dIkSA levI. kaMDarIke hyuM: ahIM abhyAsathI zuM? he pUjya ! dhIrapuruSA jyAre sAhasanuM AlaMbana laIne kA mAM pravRtti kare che tyAre temane emAM kAMI paNa duSkara jaNAtuM nathI. kahyuM che ke sAhasathI puruSAne pRthvImaMDala nAnuM banI jAya che, samudra sukAI jAya che, meruparyaMta nAnA banI jAya che, bhAgya paNa anukULa thaI jAya che. huM paNa khIjA pitAthI nathI thayA. tethI avazya mAre dIkSA levI che. A pramANe khelatA teNe puDarIke nA kahevA chatAM AcAya nI pAse jaIne dIkSA lIdhI. puMDarIka tA tyArathI vizeSathI zrAvakadhama mAM parAyaNa banIne satata ja savirati saMbaMdhI manArathAnI zreNine karatA rAjya calAvavA lAgyA. karIke e prakAranI zikSA meLavI lIdhI. susthita AcAya nI sAthe gAma, udyAna, nagara ane khANuthI vibhUSita pRthvI upara vihAra karatA kaMDarIke keTalAka kALa pasAra karyAM. ekavAra tevA prakAranI bhavitavyatA vaza bhayaMkara vyAdhie kaMDarIkane pakaDyo. sUrie peAtAnI sAmagrI (=saMyeAgA ) pramANe auSadha vagere karAvyuM. paNa kaMDarIka muni sArA na thayA. tethI AcArya te ja puMDarIkaNI nagarImAM padhAryA. nirjIva udyAnabhUmimAM temanA nivAsa rAkhavAmAM AvyA. AcAryanuM Agamana jANIne rAjA vaMdana mATe AvyA. paramabhaktithI sUrine vaMdana karIne eNe pUchyuM: he bhagavaMta! kaMDarIka muni karyAM che? sUrie kahyuMH A udyAnamAM ja sAme dekhAtA zUnya udyAnapAlakanA gharamAM che. rAjAe pUchyuM: te ApanI pAse ja kema nathI beThA ? sUrie hyuMH te kaMika rAgane AdhIna banelA che, ethI vadhAre samaya besI zaktA nathI. tethI rAjA jAte ja tenI pAse gayA. vaMdana karIne zarIranI vigata pUchI. teNe vigata jaNAvI. pachI rAjAe uttamavaidyone AjJA karI ke, A sAdhune sArA karA, aiSadha vagere jenI jarUra hAya te amane jaNAvavuM, jethI ame te meLavIe. vaidyoe paNa " devanI AjJA pramANe karIe chIe " ema kahIne sAdhunA roganA upacAro zarU karyA. dUdha-sAkara vagere jenI jarUra paDatI hatI te badhuM rAjAnI AjJAthI rAkhelA puruSA meLavI ApatA hatA. mAsakalpa pUrNa thatAM sUrie tenI pAse sevA karanArA sAdhuone rAkhIne bIje vihAra karyo. krame karIne tenA roga lagabhaga maTI gayA. AcAya kayAreka tyAM ja pAchA padhAryA. ka'DarIkane nirAgI zarIravALA joyA. pachI keTalAka divaseA rahIne sUrie kaMDarIkane kahyuM huM kaMDarIka ! tuM ahIM ghaNA divasa
Page #372
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 355 rahyo. sAdhuone eka sthAne ghaNo kALa rahevuM ucita nathI. kAraNake AgamamAM tene niSedha karyo che. kahyuM che ke- "pahelA-chelA jinanA sAdhuone mAsakapanuM pAlana na karavAmAM pratibaMdha ane laghutA thAya, tathA janopakAra, dezavijJAna ane AjJArAdhanA e traNa na thAya e deze lAge che. (paMcA. 17 gA. 36) ame paNa bIjA sthaLe vihAra karavAnI IcchAvALA chIe. AthI have rAjAne choDIne amArI sAthe ja Ava. kaMDarIkamuninI susnigdha, suMdara ane narama AhAra vaDe vAta rogane anurUpa upacArothI cikitsA thaI rahI hatI. tevA AhAramAM lelupa banavAthI rasamRddhinA pariNAmavALA thaI gayA. AthI te sthAnane choDavA asamartha kaMDarakamunie kahyuM- he bhagavaMta! mAruM zarIra hajI paNa tevuM kuzaLa thayuM nathI. tethI ApanI IcchAthI (=anujJAthI) keTalAka divaso sudhI ahIM ja rahevA IcchuM chuM. sUrie jaNavyuMH cittamAM Asakti karyA vinA rahe. temaNe kahyuMH ApanI AjJAne icchuM chuM, arthAt mArI icchAthI ApanI AjJAnuM pAlana karIza. tethI te tyAM ja rahyA. zeSa sAdhuo sAthe sUrie bIjA sthaLe vihAra karyo. keTalAka divaso vItyA pachI pharI paNa sUri tyAM padhAryA. pharI kaMDarIkamunine sAthe AvavA sUrie kahyuM. paNa te AvavA IcchatA na hatA. tethI sUrie jANyuM ke rasa vagerenI vRddhithI nahi AvavAnI IcchAvALo A daMbhI thaI gayo che. pachI rAjAne A vigata kahI. rAjAe paNa ekAMtamAM laI jaIne temane kahyuMH ubhayakulathI vizuddha, kSatriyavaMzanA alaMkArabhUta ane pitAnI IcchAthI duSkara dIkSAne grahaNa karanAra Apane eka sthaLe vadhAre kALa rahevuM ucita nathI. kAraNa ke puruSo eTale bhAra upADI zakAya teTale ja bhAra mUke che. vaLI pUrve svamukhathI ja dhIra puruSa jyAre sAhasathI kAryamAM pravRtti kare che" ItyAdi je kahyuM hatuM tene zuM bhUlI gayA ? tethI have saMyamamAM rahelI zithilatAbuddhine choDIne gurunI sAthe jAo, vizuddha municaryAmAM tatpara bane, jethI sugatinA sAdhaka bane. rAjAe Ama kahyuM ethI te kSaNavAra lajajAthI kaMIka Doka namAvIne (=nIcuM moDhuM karIne) rahyA. pachI kahyuM tame je kahe che te karuM chuM. javAne divasa AvatAM sUrinI sAthe cAlyA. paNa aMta, prAMta ane rUkSa bhikSAnI icchA thatI nathI. kevaLa kaMIka bhAInI lajajAthI ane kaMIka AcAryanI apekSAthI sAdhuonI sAthe keTalAka divasa vihAra karyo. eka divasa bhikSAne samaya vItI jatAM ThaMDI ane vizeSarUkSa bhikSA vAparavAthI kamaMdaSanA kAraNe citta durgAnane pAmyuM. te A pramANe -mArAthI A dIkSA pALI zakAya tema nathI. A dIkSA kharekhara leDhAnA java cAvavA tulya che. alpa sattvavALA jIvothI A dIkSA pALI zakAya nahi. tethI dIkSA pALavAmAM asamartha huM have 1. aMta eTale nIrasa prAMta eTale gRhasthonA bhojana karyA pachI vadhela.
Page #373
--------------------------------------------------------------------------
________________ 356 zrAvakanAM bAra vrate yAne zuM karuM? athavA kyAM jAuM? athavA dhana vagere zuM mAguM? athavA kenI sevA karuM ? hA jANyuM, mAre bhAI puMDarIka pUrve ja dIkSA levAnI bhAvanAvALo hato, paNa te vakhate jAte dIkSA letA meM ja tene rokyo. have huM dIkSA pAlanamAM asamartha chuM, tethI tenI pAse ja jAuM. te ja baMdhusnehathI ane dIkSA levAnI IcchAthI mArI IcchAne pUrNa karaze. A prasaMge bIje kaI mAre javA egya nathI. A pramANe vicArIne ekavAra sUrie bIjA gAmamAM javA vihAra karyo tyAre sAdhuone kahyA vinA ja te pAchaLa rahyo. be divasa vItAvIne puMDarIkiNI nagarI tarapha ga. karma karIne tyAM AvI pahoMcyuM. bIjAo te durgAnanuM kAraNa vasaMtaRtune samaya AvatAM thayelI ramaNIyatA jaNAve che. kAraNa ke amArA pUjyazrIe lakhyuM che ke, "tethI, vasaMtane samaya AvatAM AmravRkSAmAM puSpo AvI gayAM hatAM, AmravRkSanA aMkuranA rasano anubhava karavAthI AnaMdita manavALI koyale madhura TahukAra karI rahI hatI, atizaya harSane AdhIna banIne pharI rahelA nagaranA lokee sthAne sthAne saMgIta maMDaLIo goThavI hatI, A vakhate hajAra varSa sudhI dIkSAne pALI hovA chatAM kaMDarIka saMcamathI calita cittavALo banIne rAjya meLavavA mATe eka ja puMDarIkiNa nagarImAM Avyo." bahAra udyAnamAM rahyo. atizaya UMcA vRkSanA uparanA bhAganI zAkhAmAM pADyAdi upakaraNane laTakAvIne udyAnapAlakanI pAse gaye. teNe udyAnapAlakane kahyuM puMDarIkarAjAne mArA AgamananA samAcAra jaNAvIne kahe ke, kaMDarIka ApanA darzanane Icche che, tethI Apa udyAnamAM Avo cho ke kaMDarIka ahIM Ave? udyAnapAlake jaIne tenA kahyA pramANe kahyuM. rAjAe pUchayuM kaMDarIka keTalA sAdhuothI yukta che? teNe kahyuMH ekalo che. tethI rAjAe vicAryuM enA ekalAnuM Agamana sAruM nathI. AnAthI tene paDelA pariNAmavALo ja huM jANuM chuM. tethI yogya thaDA ja parivAranI sAthe tenI pAse jAuM. pachI vicAryA pramANe ja rAjA gaye. ene sukomaLa vanaspatikAya upara palAThI vALIne beThela je. kaMDarIka rAjAne joIne palAThI choDIne paga lAMbA karIne tyAM ja rahyo. tenI vizeSaceSTAthI tenA AMtarika abhiprAyane jANIne vicAryuM atyaMta bhAMgelA vratavALA tene have bIjuM kaMI paNa kahevuM egya nathI, kevaLa ene anukULa ja kahuM. A pramANe vicAratA rAjAe kahyuM: he bhadra! meM tane pahelAM ja kahyuM hatuM, te vakhate te mAruM vacana mAnyuM nahi. tethI hamaNuM paNa ahIM AvyA te sAruM karyuM. A rAjya le. tAre rajoharaNa vagere veza mane Apa. pachI rAjAe viSayasukhane IcchatA tene rAjya upara sthA. rAjyanA alaMkAra dhAraNa karIne kaMDarIka rAjA thaye. bhUkhathI pIDAtA zarIravALA tene A ja (=rAjyaprApti thaI e ja) adhika viziSTa bhojananI prApti thaI. puMDarIka rAjA tenuM rajoharaNa laIne
Page #374
--------------------------------------------------------------------------
________________ 3pa7 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda sAdhu thayuM. pachI puMDarIke maMtrIone kahyuMH have A tamAro rAjA che, huM gurunI pAse jAuM chuM. citavelA mArA manorathanI Aje sArI rIte siddhi thaI che. A pramANe belata ane gurucaraNonAM darzana na thAya tyAM sudhI bhejana na karavuM ane sUvuM nahi ema manamAM gADha pratijJA karIne atizaya vadhatA atizaya tIvra zubha pariNAmavALo te nagaramAMthI nIkaLI gayo. kaMDarIka rAjabhavanamAM gaye. A vratathI bhaSTa thayuM che, enuM mukha keNa jue? AvA vicAravALA parivAre teno anAdara karyo. A joIne teNe vicAryuM. pahelAM ghaNA kALathI Aje aDhAra prakAranI vAnagIonuM bhojana karuM, pachI huM emane joI laIza, A pramANe raudradhyAna karatA teNe rasoIyAone AjJA karI ke, he bhadro ! ahIM je kaI khAdyavastuno upaga thatuM hoya te sarva taiyAra karIne bhojanazALAmAM mUke. rasoIyAoe devanI AjJA pramANe karIe chIe ema kahIne keTalAka samayamAM tenI AjJA pramANe karyuM. pachI kaMDarIkane jaNAvyuM. te bhajanamaMDapamAM beTho. aneka prakAranA bhejanasamUhane joIne, "balavAna vaDe durbala khaseDAya che." e pramANe nATakadaSTAMtathI pahelAM vAla ane caNuM vagere asAra khAIne pachI ghebara vagere uttama vastuo khAdhI. bhUkhathI durbala jaTharavALA (=jaTharAgnivALA) teNe icchA pramANe tyAM sudhI khAdhuM ke enA peTamAM pANInI paNa jagyA na rahI. atizaya khAvAthI rAte visUcikA roga the. tenAthI e khUba duHkhI thayo. anAdeya (=asvIkArya) havAthI mANasee tenI sevA na karI. AthI teNe vicAryuM je huM bhAgyathI kaI paNa rIte A Apattine tarI jaIza te A badhA lokone mAre khadiranA sAMbelAthI daMDavA. A pramANe atizaya vadhatA atizaya tIvra raudrapariNAmavALo ane nahi pacelA AhArathI utpanna karAyelI mahAdAhanI vedanAthI khUba duHkhane sahana karate te keTalAka samayamAM marIne sAtamI narakapRthvImAM apratiSThAna nAmanA mahAnarakamAM ajaghanyatkRSTa 33 sAgaropama pramANa sthitivALo nAraka tha. sukemaLa hAtha-pagavALo puMDarIka paNa ullasita banelA zubha jIvavIryanA cegathI keTalAka bhUmipradeza sudhI gaye. teNe atyAra sudhI kyAre paNa kaSTa joyuM na hatuM. tenuM mastaka paMcamuSTi lacathI muMDana karAyeluM ane khulluM hatuM. AthI mastaka atizaya kaThora sUrya kiraNonA samUhathI tapI rahyuM hatuM. grISmatApanA pravezathI tapelI retIthI tenA 1. jema nATakamAM beThelA durbala mANasone khaseDIne balavAna mANasa potAnI jagyA karI le che besI jAya che, tema ahIM prathama vAla vagere tucacha vastu khAIne pachI miSTAnna khAya to miSTAnna vAla vagerene khaseDIne pitAnI jagyA karI le che, arthAta vAla vagere tuccha vastu khAdhA pachI miSTAnna khAya to vadhAre khAI zakAya. 2. vicikA eTale jemAM ajIrNanA kAraNe aMgomAM soyo bheMkAtI hoya tevI vedanA thAya tevo roga.
Page #375
--------------------------------------------------------------------------
________________ 358 zrAvakanAM bAra vrato yAne be caraNe baLI rahyA hatA. Ama chatAM yuddha ane kalahanuM kAraNa rAjyano tyAga karavAthI, enuM mana svastha hatuM. zarIranI pIDA mAtrathI enuM satva calita thayuM na hovA chatAM atizaya sudhA, tRSA ane zrama vagerenI pIDAthI enuM zarIra vihala banI gayuM. AthI teNe aMtima ArAdhanA karavA mAMDI. te A pramANe - bhUtakALamAM thaI gayelA, bhaviSyamAM thanArA ane vartamAnamAM vidyamAna arihaMtane namaskAra thAo. sarva siddhone namaskAra, thAo. saMsArarUpI aMdhArA kUvAmAM paDelA amArA jevA prANu one jinezvare kahelA. sudharmanI dezanA rUpa AlaMbanathI kheMcavAmAM ( =bahAra kADhavAmAM) tatpara zrIsusthitasUrine namaskAra che. temanI kRpAthI mArI uttama aMtima ArAdhanA thAo. A pramANe citavatA teNe sarva jIvo pratye kSamApanA karIne AgAra rahita paccakakhANathI sarva vyApArano tyAga karyo. te ja rIte vartamAnabhavamAM rahelA daza prakAranA prANone choDIne sarvArthasiddha mahA vimAnamAM gaye. tyAM tenI ajaghanyatkRSTa 33 sAgaropama sthiti thaI. tyAMthI ccavIne te siddha thaze. A pramANe sAmAyikanA vizuddha pAlanarUpa guNathI puMDarIkA thoDA ja kALamAM ArAdhaka thaye. kaMDarIka eka hajAra varSa sudhI paNa dIkSA pALIne aMte paDI gayelA sAmAyikanA pariNAmarUpa deSathI virAdhaka che. A viSe zrIdharmadAsagaNIe kahyuM che ke- "eka hajAra varSa sudhI paNa ane atizaya ghaNuM paNa saMyama pALIne chevaTe philaSTa pariNamavALo banelo sAdhu kaMDarIkanI jema zuddha banato nathI. vaLI koIka alapakALamAM paNa mahAvratarUpa zIlasaMyamanuM svIkAra karyA pramANe pAlana karIne puMDarIka maharSinI jema potAnA AtmAnuM hitakArya sAdhI le che." (u. mA. 251-252) A pramANe vicArIne sAmAyikanA pAlanamAM ja prayatna karavo joIe, bhaMganuM te rakSaNa karavuM joIe, arthAt bhaMga nA thavA devo joIe, A pramANe dezadvAranI gAthAno bhAvArtha che. [6] sAmAyikane barAbara pALavAmAM guNa batAvavAnI irachAvALA graMthakAra sAmAyikanI. dvAragAthAne kahe che - sivasaggaparamakAraNasAmAiyasaMgamaM tu kAUNa / sAgaracaMdasudaMsaNaheUu, cayati no pattaM // 97 // gAthAtha-(sattvavaMta) zrAvako mokSa ane svarganA zreSThahetu evA sAmAyikanI sAthe bhAvathI saMbaMdha karIne arthAt bhAvathI sAmAyikane svIkArIne prApta thayelA sAmAyikane sAgaracaMdra ane sudarzananA dRSTAMtothI (=daSTAMtonuM AlaMbana laIne) choDatA nathI. TIkArtha - sAmAyika jaladI mokSa ane svargane pamADatuM hovAthI mekSa ane svarganuM zreSTha kAraNa che.
Page #376
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 359 prazna:- hetu zabdano daSTAMta artha kevI rIte thAya? uttara-je ane jANavAnI icchA hoya te arthane jaNAve te hetu evI vyutpattithI hetu zabdane daSTAMta artha vivakSita che. kAraNa ke je arthane jANavAnI IcchA hoya te arthane daSTAMta paNa jaNAve che. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te be kathAethI jANavo. te be kathAemAM sAgaracaMdranI kathA A pramANe che sAgaracaMdranuM daSTAMta saiArASTra nAmano deza hate. te dezamAM zubha vastuonI sthApanAthI samasta pApa ane upadravane nAza thayo hato. te deza vizALa pRthvImaMDalane zaNagAra hatuM. te deze asAdhAraNa bhogothI devalokano parAbhava karyo hato. te dezamAM dvArAvatI (dvArikA) nAmanI nagarI hatI. te nagarImAM rahelAM ghaNuM, ujajavaLa ane atyaMta UMcAM maMdiranAM zikharanI zikhAoe sUryarathanA akavAno mArga dUra karI dIdho hato. mArgamAM pharatI yuvAna strIjananA kaNakaNa avAja karatA maNinA kaMdarA ane nUpura vagere ratnanAM AbhUSaNanA raNajhaNa avAjathI dizAonAM mukhe baherAM thaI gayA hatAM. te nagarIne rAjA vAsudeva hato. mukhya sAmaMta rAjAone samUha tene namela hatuM. teNe sarva zatruonA pakSono nAza karyo hate. bharatakSetranA traNa khaMDenA AdhipatyathI (=mAlikIthI) prakAzita thatA asAdhAraNa sAhasanA atirekathI teNe iMdrane anurAgI banAvyA hate. baladeva tene baMdhu hato, tenA vizvAsanuM bhAjana hato, atizaya snehanuM maMdira hatuM, dAnathI paNa kSobha na pamADI zakAya tevA sattvanuM ghara hato. baladevane putra niSadha hato. niSadhane saMba (=zAba) vagere rAjakumArone atipriya sAgaracaMdra nAmano putra tyAM ja raheto hato. A tarapha te ja nagarImAM ugrasena nAmanA rAjAnI navIna yavanane pAmelI ane potAnA rUpathI surasuMdarIonA paNa sAMdaryane jItanArI kamalAmelA nAmanI putrI hatI. tene dhanasena rAjAnA putra nabhasenane ApI. te avasare AkAzagAmI, parivrAjakane veza dhAraNa karanAra, samyagdaSTi, brahmacArI, vaikiyalabdhithI yukta, ane mazkarI karavAmAM khUba tatpara evA nArada lIlAthI paribhramaNa karatA nabhaH senanA bhavanamAM AvyA. uttamakanyAnA lAbhathI vyAkSitacittavALA teNe oLakhavA chatAM temanI ucita pUjAthI pUjA na karI. AthI te TheSa pAmyA. tyAMthI uThIne vegathI sAgaracaMdranI pAse gayA. sAgaracaMdra ubhA thavuM, Asana ApavuM, vaMdana karavuM vagere ucita vinayapUrvaka he maharSi! svAgatam (=bhale padhAryA, ema kahIne temane bolAvyA. pachI pUchyuM: Ape pUrve kyAMya keI Azcarya joyuM che ? nArade kahyuM: sarva AzcaryonI sImA ane 1. kalaha karAvavAnA svabhAvavALA che evuM prasiddha che.
Page #377
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 zrAvakanAM bAra vrata yAne rUpathI iMdrANI ane apsarAne jItanArI kamalAmelA rAjaputrI A ja nagarImAM meM joI che. sAgaracaMdre pUchyuM keI paNa rIte te mArI thaze ? nArade kahyuM te huM jANato nathI. kAraNake e nabhasenane apAyelI che. kSaNamAtramAM teNe nAradane rajA ApI. nArada kamalAmelA pAse gayA. teNe pahelAMthI ja nAradane AvatA joIne UbhA thavuM vagere vinayapUrvaka Adara, karyo. nArada beThA. praNAma karIne kamalAmelAe paNa sAgaracaMdranI jema ja prazna pUchayo. nArade kahyuM: A pRthvI upara meM be Azcaryo joyAM che. eka Azcarya sarvalAsamUhathI, saubhAgyathI, rUpathI ane batrIsa lakSaNethI yukta sAgaracaMdra che, ane bIjuM Azcarya agaMbhIra, mAyAnuM maMdira, abhimAnI, mUrkha, sarvajanane apriya ane kurUpavALAomAM ziromaNi nabhasena che. tethI te nabhasena pratye virakta banI. sAgaracaMdra pratye anurAgavALI banelI teNe pUchyuM te mATe kevI rIte thaze ? nArade kahyuM te huM jANato nathI. bIjAo te kahe che ke "nabhasenathI apamAnita thayelA nArada kamalAlAnA ghare, gayA. tenI AgaLa nabhasenanI niMdA karI ane sAgaracaMdranA rUpanI prazaMsA karI. sAgaracaMdranA saMganI abhilASAvALI banelI kamalAmelAnuM rUpa citrapaTamAM AlekhIne sAgaracaMdrane batAvyuM. tenAmAM paNa kamalAmelA pratye anurAga utpana karIne nAraddha AkAzamAM uDyA." tyArathI ja kamalAmelA ane sAgaracaMdra paraspara anurAgavALA banyA. baMnee. pitAnI krIDA vagere pravRttine cheDI dIdhI. baMnenuM mana dusahya viraha vedanAthI duHkhI thaI gayuM. sAgaracaMdranI AvI avasthA sAMbhaLIne zaMkhakumAra samAnacittavALA aneka yAdava kumAranI sAthe tenI pAse AvyA. te vakhate te avaLA mukhe besIne ekAgracitte kamalAmelAnuM ja dhyAna karato hato. tethI (pAchaLanA bhAgathI AvelA) zAbe tenAM netro (be hAthathI dabAvIne) baMdha karI dIdhA. sAgaracaMdra bolyaH kamalAmelA jaNAya che. zaMkhe kahyuM huM kamalAmelA nathI, kiMtu kamalAmela (=kamalAmelAne meLApa karAvI ApanAra) chuM. tethI chalathI eNe kahyuM tuM ja mane kamalapatranA jevA netravALI kamalAmelAne meLavI Apaze ema satya pratijJAvALo thA. te ja arthanuM samarthana karavA mATe kumAroe zaMkhakumArane dArU pIvaDAvIne tenI pAse vacana apAvaDAvyuM ke huM kamalAmelAne paraNAvIza. kepha utarI gayA. pachI caitanyane pAmelA teNe vicAryuMA kevI rIte thaze ? kAraNa ke te mAtA-pitA vaDe nabhasenane apAyelI che. mAre tene sAgaracaMdranI sAthe kevI rIte joDavI? tethI A, atizaya durghaTa che. A tarapha vAgha ane A tarapha nadI ema keTalAka lokethI je kahevAya che te A nyAya A svIkArathI mane lAgu paDavo. pachI te pradyumnanI pAse gayo. ane saghaLe ca vRttAMta kahyo. teNe zabane prajJapti vidyA ApI. A tarapha baMne pakSamAM vivAha saMbaMdhI utsava zarU karyo. snAna, vilepana, vastraparidhAna, zarIrazaNagAra Adi
Page #378
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 361 karIne vivAha maMDapamAM praveza vagere karyuM. tethI ghaNa kumArathI yukta zaMba sAgaracaMdrane udyAnamAM laI gaye. nirdoSa vidyAthI nabhasenanI pAse kamalAmelA jevuM bIjuM rUpa rAkhyuM. kamalAmelAnuM suraMgathI apaharaNa karyuM. aneka vidyAdharothI sahita zAMbe gAMdharva vivAhathI kamalAmelA caMdrasAgarane paraNavI. prajJapti vidyAthI bhakSya (HkhAvA lAyaka), peya (=pavA lAyaka), cUkhya (=cUsavA lAyaka) ane lehya (=cATavA lAyaka) vagere aneka prakAranI vastuo prApta karI. badhA kumAro parivAra sahita krIDA karavA lAgyA. A tarapha- nabhasena vaikiyarUpadhArI kamalAmelAnI sAthe carthe maMDala pharato hate tevAmAM mahAna aTTahAsya karIne te adazya thaI gaI. bIjAo kahe che ke, "kanyAnA aMtaHpuramAM rahelI ja kamalAmelAnuM apaharaNa karIne paraNAvI. nabhasenanA vivAha samaye kamalAmelA na dekhAtAM tenuM apaharaNa thayuM che ema jANavAmAM AvyuM. tethI ghaNo kolAhala thayo. badhA sthaLe kamalAmelAne zodhavA lAgyA. vAsudeva ane baladevane A vigata jaNAvI. temaNe tenI zodha mATe mokalelA puruSoe kaI paNa rIte udyAnamAM ghaNuM vidyAdharonA samUhathI parivarelA ane vidyAdharanuM rUpa dhAraNa karanArA sAgaracaMdranI sAthe vividha kIDAothI kIDA karatI joI. temaNe vAsudeva vagere yAdavone jaNAvyuM. vAsudeva vageree cuddhanI bherI vagaDAvavApUrvaka caturaMgI sainya sAthe AvIne yuddha zarU karyuM. vidyAre upara reSapUrvaka kheMcelA dhanuSyanA niraMtara bApusamUhanI vRSTi karI. vidyAdharo paNa bApusamUhanI vRSTi karavA lAgyA, eTale zAbe caraNomAM paDIne potAno vRttAMta kahIne kSamA mAgI. tethI sarva kenI samakSa zAMbane tiraskArIne kRSNa kanyA nabhasenane paraNAvI. nabhasene zAMba ane sAgaracaMdranI upara A vairane choDyo nahi. atyaMta kapane pAmelo te chidro zodhavAmAM tatpara thaye. paNa apakAra karavAne avasara ene kayAMya maLyo nahi. A pramANe kALa pasAra thaI rahyo hato, tevAmAM ekavAra revataka udyAnamAM ariSTanemi bhagavAna padhAryA. temaNe nirmala kevaLajJAnarUpI prakAzathI saMpUrNa laka-alakane prakAzita karyo hate. te bhagavAna sura, asura ane cakravartIothI stuti karAtA hatA, asAdhAraNa cetrIza atizayethI yukta hatA, dee karelA navIna nava suvarNakamala upara be caraNe mUtA hatA, yAdavakulanA tilaka hatA. te bhagavAnane vaMdana karavA sarva yAdavakumArathI sahita vAsudeva gayA. trilokanAtha zrInemibhagavAnane vaMdana karyuM. 1. "AgaLathI karelA saMketa anusAra suraMgathI ekalI ja kamalAmelA udyAnamAM AvI" ema upadezamALAmAM che.
Page #379
--------------------------------------------------------------------------
________________ 362 zrAvakanAM bAra vrata yAne bhagavAne paNa dezanA zarU karI. dezanAmAM saMsAranI asAratA jaNAvI, viSayonI niMdA karI, moharUpI mahAmalli dujeya che ema jaNAvyuM, tene haNavAnA dezavirati ane sarvaviratisvarUpa upAyanuM varNana karyuM, tene vijaya karavAthI kevalajJAnarUpI lakSamInA lAbha pUrvaka zAzvata zivasukhanI prApti batAvI. tethI aneka jIvo pratibaMdha pAmyA. kaI jIvoe sarvaviratine svIkAra karyo. tenuM pAlana karavA asamartha bIjA keTalAka jIvoe dezaviratine svIkAra karyo. bIjA keTalAka ane te mAtra samyaktvane ja lAbha thayuM. tyArabAda sAgaracaMdra sivAya zeSa parSadA bhuvanabaMdhu bhagavAnane vaMdana karIne svasthAna tarapha gaI. paramavairAgyanI vAsanAthI vAsita aMtaHkaraNavALe sAgaracaMdra te trikaraNa zuddha bhAvathI jinane namIne ane aNuvrata vagere zrAvakadharmane svIkArIne jeTalAmAM nagarI tarapha cAlya teTalAmAM tenA manamAM thayuM ke, bhuvananAthe saMsArane pAra pAmavAno anaMtara= sIdhe upAya sarvavirati ja jaNAvyuM che, dezavirati to paraMparAe upAya che. tethI A sarvaviratine svIkAra mArAthI thaI zake che ke nahi teno nirNaya karavA AtmAnI tulanA ( =parIkSA ke cakAsaNI) karuM. tethI tyArabAda teNe mahAsattvanA kAraNe nagaranA najIkanA udyAnamAM ja sAmAyikane svIkAra karIne saMpUrNa rAtrimAM kAussaggathI pratimAne manathI svIkAra karyo. A tarapha- nabhasene nimele carapuruSa samavasaraNamAM dezanA pUrNa thaI tyArathI ja sAgaracaMdranI pAchaLa lAgyo hato. teNe te vRttAMtane jANIne nabhasenane kahyuM. nabhaHsena paNa harSa pAmIne te sthAne AvyuM. ene joIne pUrvanA reSathI atyaMta garama thayelA teNe bhInI mATI lAvIne tenAthI tenA mastakamAM kuMDALuM karyuM. te kuMDALAne smazAnamAM baLatA aMgArAnA samUhathI bharI dIdhuM. tethI jinamatanA tane jANanAra teNe bhAvanA bhAvI ke, "sarva jI pUrve karelAM karmonA vipAkakALe kama pramANe phala meLave che, aparAdhamAM ane lAbhamAM bIjAo to nimittamAtra che. hamaNuM ATalA paNa zarIra duHkhamAM bedane na pAma. kAraNa ke he jIva! narakamAM paDelA te A duHkha anaMtagaNuM sahana karyuM che.' ItyAdi bhAvanAthI AtmAne bhAvita karatA teNe tenA upara jarA paNa zeSa na karyo. dAhadanAne samAdhithI sahana karI. arihaMta vagerene namaskAra karyo. samabhAvathI avicalita manavALo te A bhavanA audyArika zarIrane choDIne devaloka pAmyo. tyAM ghaNuM RddhivALe vaimAnika deva thaye. AthI ja kahyuM che ke-"sarvajJa bhagavate kahela dhamane jANanArA gRhastha paNa nizcalatAthI vratanuM pAlana kare che, to sAdhuoe te vizeSa daDhatA rAkhavI joIe. A viSe kamalAmelA ane sAgaracaMdranuM dRSTAMta che.*
Page #380
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 363 sudarzananu' dRSTAMta 3 have sudarzananuM dRSTAMta kahevAmAM Ave cheH- 'lakSmInA vilAsa mATe puSpasamAna, karuNArasathI yukta leAkeAe jemAM pavitra vividha dAnazALAo pravartAvI che tevA, pRthvIrUpI strInuM jANe caMcaLa lalATatilaka hoya evA ane leAkamAM prasiddha aMga nAmanA deza hatA. temAM 'amarAvatI ' e pramANe prakhyAta banelI ' caMpA ' nAmanI nagarI hatI. tenA guNAnu varNana karavA hajAra mukhavALA bRhaspati paNa samartha nathI. te nagarI suvarNa kalazenI zreNithI yukta devamaMdirAthI vyApta hatI, himavAna vagere kulapa`ta samAna UMcA ane zreSTha gRhazreNiothI yukta hatI. temAM bajAramAM rahelA ratnAnA DhagalAethI aMdhakAranI sthitinA nAza thayA hatA, aneka kavienA sphuratA ( =khAlAtA ) kAvyAnA kolAhala thatA hatA. te nagarImAM nirmala kIrtirUpI velaDInA vistArane vadhAravA mATe tatpara sadguNA rUpI pANInA pUra samAna ane pratApanuM nivAsasthAna dadhivAhana nAmanA rAjA hatA. tenI ritasamAna rUpavALI abhayA nAmanI rANI hatI. te rAjAnA peAtAnI saMpattithI puNyavaMta lokeAnA mAlikone (=zrImAne) jItI lenAra tathA zubhakIrti ane guNAthI prasiddha vRSabhadAsa nAmanA zreSThI hatA. tenI premapAtra, kamaladala jevA netrAvALI, suzIla vagere guNeAnI sImArUpa (=sarvAdhika guNAvALI ) ahadAsI evA nAmathI vikhyAta patnI hatI. tenA gharamAM bheMsAnuM rakSaNa karanAra subhaga nAmanA bhadraka nAkara hatA. ekavAra te bhesA laine jaMgalamAM gayA. te vakhate jemAM lokeAne ghaNuM kezara, sArI rIte pakAveluM sugadhI tela, agninI sagaDI, ghaTTa ane lAla-pILA raMgathI raMgelAM vastra, sArA makAnamAM vAsa ane strIenA stanA A badhIya vastue priya banI hatI tevI hemaMtaRtu vatatI hatI. AvI hemaMtaRtumAM subhage nadInA kAMThe khullA sthAnamAM sUryAsta thaI rahyo hatA tyAre ane ThaMDA pavana vAI rahyo hatA tyAre niSratikarma zarIravALA, merunI jevA sthira, samudra jevA gaMbhIra ane kAyAtsaga mAM rahelA eka munine 1. lakSmIdevI kamaLa puSpa upara rahe che mATe ahIM mura zabdanA " puSpanI kaLI " evA artha heAvA chatAM bhAvAthI ' puSpa ' a lakhyA che. lakSmInA vilAsanu maMdira evA a adhika zreSTha gaNAya. paNa muranA maMdira ke dhara a` zabdASamAM jovA maLatA nathI. 2. zabdakASamAM jaNAvelA roSa zabdanA ardhAM ahIM ghaTI zakatA nahAvAthI meM ahIM bRhaspati a karyAM che. khIjo artha ghaTI zakatA haiAya tA ghaTADavA. 3. athavA kulAcala nAmanA paryaMta evA a paNa karI zakAya. 4. rAga dUra karavA, pagamAMthI kAMTA kADhavA vagere zarIrasevAne pratikama kahevAmAM Ave che. AvA pratikamathI rahita te niSratikamAM,
Page #381
--------------------------------------------------------------------------
________________ 364 zrAvakanAM bAra te yAne joyA. munine joIne teNe vicAryuM AvI ThaMDI paDI rahI che tyAre muni vastra vinA kevI rIte raheze? vaLI- ghaNuM jaMgalI prANIothI vyAsa ane bhayaMkara A nadIkinAre aneka upadravavALI rAtrine A ekalA kevI rIte vItAvaze? ItyAdi vicArate te bahumAnapUrvaka vaMdana karIne potAnI bheMso laIne ghare gaye. muni viSe utsuka, muninAM pharI paNa darzananI AkAMkSAvALA ane muni pratye atyaMta vAtsalyavALA teNe te rAta kaI paNa rIte pasAra karI. DI rAta bAkI rahI tyAre uThIne bheMsanI sAthe jaladI tyAM game teTalAmAM munine joyA. tethI harSanA kAraNe utpanna thayelA AMsunA pUrathI netrane DubAvI denAra teNe tevI avasthAmAM rahelA muninA caraNene bhaktithI praNAma karyA. * pachI te muninI pAse beThe, eTalAmAM rAtrinI sAthe aMdhakArasamUhane dUra karato sUrya uge. A vakhate "namo arihaMtANuM' e pramANe spaSTa padane belatA muni AkAzamAM uDyA. te padane sAMbhaLIne teNe vicAryuM nakkI A mahAvidyA che, tethI enA uccAraNamAtrathI uttamamuni turata AkAzamAM gayA. tyArathI ja e bhajana karatAM, cAlatAM ane UbhA rahetAM bahumAnathI A padanuM uccAraNa karavA lAgyuM. zeThe tene kahyuM: he bhadra! A pada avidhithI na bolAya. teNe kahyuM: he pitAjI! huM A maMtrane mUkI zakuM tema nathI. tethI zeThe vicAryuM. jene jinanamaskAramAM kalyANakArI A pramANe nizcala bhakti che, te A dhanya che. pachI zeThe tene kahyuMH he bhadra! je ema che te A maMgala e pramANe ja sadA tAruM paramahita karanAruM thAo. eka divasa te bheMsene carAvavA mATe gaMgAnadI pAse gaye. bheMse cAre levAnI (=caravAnI) IcchAthI nadI tarIne sAme kAMThe gaI tethI temanI pAchaLa javAnI IcchAvALA teNe namaskArane (=namaskAramaMtranA pahelA padane) belatAM ja nadInA kAMThAthI pANImAM kudake mAryo. bhAgya gathI tyAM khIle hate. e khIlAthI te vIMdhAya. vedanAthI gherAyelo che te ja kSaNe mRtyu pAmyA. namaskAra maMtranA prabhAvathI te tyAMthI te ja zeThanI ahaMdadAsI patnInI kukSimAM utpanna thaye tene pAMca mahine cAlate hato tyAre garbhanA prabhAvathI dehalo thaye. te A pramANe - huM garIba vagerene dAna ApuM, jinamaMdiramAM mahatsava karAuM, patinI sAthe ardhA Asane beThelI huM te mahotsavane jouM. zeThe A jANIne tenA dehalAne pUrNa karyo. garbhA mahinAo ane divase pUrNa thatAM teNe potAnA zarIranA tejathI dizAsamUhane prakAzita karatA ane asAdhAraNarUpathI dene paNa jItatA suMdara putrane janma A. priyaMvadA nAmanI dAsIe zeThanI pAse jaIne zeThane harSanI adhikatAthI 1. ahIM kSio zabda che. voTara eTale bakhola ke guphA. vAkya philaSTatAnA kAraNe anuvAdamAM te arthano ullekha karyo nathI.
Page #382
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 365 skhalanA pAmatA vAkayothI prazaMsanIya putrajanma kahyo. tethI atizaya harSa pAmelA zeThe ene inAma ApyuM. sakedakhAnAomAMthI kedIone cheDAvyA. garIma vagerene icchA pramANe dAna apAvyuM. jinamadirAmAM ajAhnikA utsava karAvyA. dohalAthI enA dananuM anumAna karIne mAtA-pitAe rUpathI zAbhatA tenuM sudarzona evuM prasiddha nAma pADayu. te zuklapakSanA caMdranI jema kaLA vagerethI vRddhi pAmyA. tathA te khALa hovA chatAM sarvajJe kahelA dharmamAM anurAgI thayA. ethI ja teNe saMsArarUpI sAgarane pAra pAmavAmAM uttama mahAmati karI, arthAt saMsAra sAgarane pAra pAmavAnI bhAvanAvALA thayA. ( ethI ja ) suMdara yuvAvasthAne pAmavA chatAM tenI buddhi viSayAmAM Asakta na banI. paraNavAne icchatA na heAvA chatAM ekavAra pitAe ratinA rUpane jItanArI sAgaradattanI putrI manAramA nAmanI kanyA tene paraNAvI. tenI sAthe saMsArasukhanA anubhava karatA ane dharma-akAmane sevatA enA keTalAka divasA pasAra thayA. dIkSA mATe udyama karanArA tenA pitAe ekavAra rAjAne ane nagaranA leAkeAne peAtAnA ghare laI AvyA. temanuM ucita sanmAna karIne ane potAnA abhiprAya jaNAvIne te rAjA vagerene sudanane pAtAnA pade batAvyA, arthAt havethI mArA pade sudarzana che ema rAjA vagerene jaNAvyuM. peAte tevA prakAranA AcAryanI pAse jinazAsanamAM kahela vidhithI uttama cAritranA svIkAra karyA. pitA vaDe svapade besADAyelA sudarzana paNa svaguNAthI leAkeAne saMmata thayA. athavA guNavAna kAne priya nathI banatA ? eka divasa te potAnA mahelanI upara besIne patnInI sAthe prasaMgathI upasthita thayelI sudharmanI vAtA karI rahyo hato. A vakhate teNe AkAzathI AvatA be cAraNu zramaNAne joyA. tethI patnIsahita UbhA thaIne teNe temane vaMdana karyuM.. tenI AMkheA AnaMdanA AMsuAthI bharAI gaI. bhaktithI tenA zarIramAM rUvATAM khaDAM thai gayAM. pachI teNe munione zAstrokta vidhithI kuzaLatA vagere pUchyuM. pachI Apa pUjA ahIM kayAMthI padhAryA ? ema pUchyuM. tethI temaNe kahyuM: ame na MdIzvaradvIpathI AvyA chIe. tyAM zAzvatA jinamadirAmAM devAe karelA atyaMta suMdara aSTAddikA utsavane jovA mATe ame gayA hatA. tethI suda ne pUchyuM; nIzvaranuM svarUpa kevuM che ? tyAM jinamaMdire varNa thI ane pramANathI kevA che? munie kahyuH A jamUdrIpathI te dvIpa AThamA che. jakhUdrIpa eka lAkha cAjana pramANa che. tyAra pachI lavaNusamudrathI mAMDI badhA dvIpa-samudro 1. ahIM darzana eTale bhagavAnanA vacanamAM zraddhA. Ane jarUra bhagavAnanA vacanamAM zraddhA thaze ema dAhalAnA AdhAre anumAna karIne tenuM sudarzana nAma rAkhyuM. 2. zAhina zabdanA artha zAlanAra evA thAya che. ahIM bhAvA laIne 'karatA ' ema lakhyu che.
Page #383
--------------------------------------------------------------------------
________________ 366 zrAvakanAM khAra tratA yAne kramazaH Dabala Dakhala che, arthAt pUrva pUnA dvIpake samudrathI pachI pachInA dvIpa ke samudra kramazaH amaNA bamaNA vistAravALA che. AthI naMdIzvara dvIpanI pahelAnA samudra jeTalA vistAravALA che tenAthI naMdIzvara bamaNA vistAravALA che. nIvRkSAnA ghaNA vanakhaDAthI zeAbhita ane uttama devA ane apsarAothI yukta te dvIpamAM cAra nIlaratnamaya aMjanagiri che. te dareka ajanigaranI cAra dizAomAM (cAra ) vAvaDIe che. nila pANIvALI te vAvaDIe lakhAI-paheALAIthI ja bUDhIpa pramANa che. te vAvaDIenA kharAbara madhyamAM dhimukha patA che. taLiyAnA bhAgathI yukta te patA vetaujajavala ratnamaya che, gALa, khUba UMcA ane dahIMnA jevA vaNu vALA che. A cAra aMjagiriomAM ane sALa dhimukha pa tAmAM uparanA bhAgamAM maneAhara ane zAzvatA jinamaMdireA che. te dareka maMdira cAra dvAravALA che, pa0 ceAjana paheALA, 7ra ceAjana UMcA, ane 100 yAjana lAMkhA che. tenAM suMdara zikhare UMcAM ane caLatA tAraNAvALAM che, tathA meruparyaMtanI cUlA jevA UMcAM che. e diza avyakta madhura avAja karatI ghugharIe ane dhajAonI zreNiothI atyaMta vibhUSita che, ratha, hAthI, azva ane vidyAdharAnA pratiSimAnI zreNiothI adhika zAbhita che. sa aMgAmAM maneAhara pUtaLIothI suMdara che, tenA gabhArAmAM eka eka zreSTha ratnapIThikA che. tenI upara ATha mahAprAtihAryAMthI yukta, uttama pAMca varNanA ratnAthI banAvelI, maneAhara ane cAmara-ghaTa vagere upakaraNAthI yukta ekasA ATha pratimAo che. te pratimAonuM pramANa utkRSTathI zrI AdinAthanI kAyA jeTaluM, jaghanyathI zrI vIrajinanI kAyA jeTaluM ane madhyamathI aneka prakAranuM che. jinamaMdiranAM cAre dvArenI AgaLa mukhama`DapeA che. te mukhamaMDapA sta MbheAnI zreNuothI viziSTa che, traNa dvAravALA che, ane vividha citrothI zreSTha che. te mukhamaMDAnI AgaLa deveza ane asurAnA suMdara nATakone yeAgya mukhamaMDapa jevA prekSaka maMDapA che. te prekSaNakama DapAnI AgaLa RSabha, caMdrAnana, variSeNu ane vamAna e cAra nAmavALA ratnamaca stUpA che. e stUpAnI sAme cAre dizAomAM maNuinI pIThikA upara jinapratimAo rahelI che. te pratimAonu zarIra prazAnta mukha ane netrothI zAbhita che. te stUpAnI AgaLa manAhara uttama azAkavRkSA rahelAM che. te vRkSAnI AgaLa maNimaya pIThikAe che. te maNipIThikAmAM atyaMta UMcA iMdradhvo rahelA che. maNipIThikAenI AgaLa nirmala jalathI pUrNa maneAhara vAvaDIe che. A pramANe naMdIzvaramAM rahelA jinamadirAnA svarUpanuM varNana karIne te munie tene dharmalAbha ApIne turata AkAzamAM uDavA. tyArathI sudana dha kAryomAM vizeSa sthiracittavALA anyA, ane teNe abhigraha lIdhe ke AThama, caudaza, pUnama ane amAsa e cAra tithiomAM sadA ja pratimAthI ( =kAu
Page #384
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 367 ssathI) yukta pauSadha kare. tathA kyAre bhagavAne kahelI dIkSAne svIkArIne AkuLatAthI ane mamatAthI rahita banele huM vihAra karIza evI IrachAvALo thaIne rahyo. A tarapha- rAjAno purohita kapila nAmano brAhmaNa sudarzanano ja atyaMta snehayukta mitra hatuM. tenI kapilA nAmanI patnI hatI. te potAnA patinI pAse sudarzananA guNonuM varNana sAMbhaLIne sudarzana viSe anurAgavALI banI. kyAreka ekAMta joIne pitAnA patine roga thayo che ema kahIne kapaTathI sudarzanane pitAnA ghare laI AvI. pachI tene aMdaranA oraDAmAM laI jaIne kahyuM: he svAmI! manerathI ghaNA kALe A samaya prApta thayo che ke je samaye ApanuM ahIM Agamana thayuM. A Agamanane hamaNAM virahathI baLelA mArA dehane svasaMgarUpa jalathI zAMta karIne saphaLa kare. tenuM anurAgathI pUrNa A vacana sAMbhaLIne teNe tAtkAlika buddhi meLavIne uttara Apyo ke, he bhadra! zuM te sAMbhaLyuM nathI ke huM napuMsaka hovA chatAM puruSanA veSamAM rahu chuM, ane kapaTathI mugdha jIvone chetaruM chuM. tethI rAga rahita banelI te brAhmaNIe tene choDI dIdhuM. sudarzana pitAnA ghare AvyA ane atizaya dIkSAnI bhAvanAvALe thaye. paNa hajI dharmAcArya vagerene cega thatuM nathI. A pramANe divasa pasAra thaI rahyA hatA tyAre kyAreka rAjAe udyAnamAM kaIka utsava zarU karyo. temAM sudarzana, patnI sahita kapila, abhayArANI, ane maneramA e badhAne bolAvyA. e badhAya potapotAnA parivAra ane vAhanonI sAthe tyAM bhegA thayA. manoramAne putra sahita jeIne kapilAe abhayAraNane pUchayuM he svAmini ! ahIM devakumAra jevA rUpALA bALakane kheALAmAM dhAraNa karatI, chatra-cAmara vagere zreSTha samRddhithI yukta, potAnA rUpathI iMdrANIne jItanArI ane manohara AbhUSaNa-veSane dhAraNa karanArI A kaI rANa Ave che? abhayArANIe kahyuM: he bhadre ! A manoramA nAmanI sudarzananI patnI che. je A enA meLAmAM putra che te temane ja che. kapilAe kahyuM: he devi ! huM A vacananI zraddhA karatI nathI. kAraNake sudarzana napuMsaka che, tethI putra kevI rIte thAya? rANIe pUchyuM bhadre ! te A kevI rIte jANyuM? tethI kapilAe pitAno satya vRttAMta kahyo. abhayArANIe hasIne kahyuM: he mugdha ! svapatnInA anurAgavALA ane parastrIne tyAga karanArA teNe tane chetarI che. te A pramANe - teNe rUpathI kAmadevane, tejathI sUryane, zarIrakAMtithI caMdrane, gaMbhIratAthI samudrane ane sthiratAthI mesparvatane parAjita karyo che, tethI A napuMsaka che ema te kevI rIte kalpanA karI te kahe. jene te joI te enI patnI paNa mAtra nAmathI maneramA nathI, kiMtu sAcA guNothI paNa manoramA che. e svapnamAM paNa parapuruSanI gaMdha paNa IcchatI nathI. ethI enA putrane janma sudarzana vinA kyAreya saMbhavita nathI, tethI teNe kapaTavALA uttarathI
Page #385
--------------------------------------------------------------------------
________________ 360 zrAvakanAM bAra vate yAne ja tane niruttara karI che. athavA, brAhmaNIone AvA prakAranA arthamAM kuzaLatA kyAMthI hoya? abhayAe kapilAne A pramANe kahyuM eTale kapilAnA manamAM asUyA utpanna thaI. AthI teNe abhayAne kahyuMH jo tuM ene bheganI IcchAvALa banAve to tAruM paNa pAMDitya jANuM. abhayAe kahyuM huM svabuddhithI ene bheganI IcchAvALo banAvIza, nahi te tyAre avazya mRtyu pAmIza, A pramANe meM pratijJA karI che. pachI potAnA nivAse jaIne abhayAe paMDitA nAmanI dhAvamAtAne bolAvIne tenI AgaLa potAno abhiprAya vyakta karyo. paMDitAe kahyuM: he putrI ! tatvane jANyA vinA ja te je A moTI pratijJA karI e sAruM nathI karyuM. kAraNake he vatsa ! te mahAtmA parastrIne mAtA. ke bahena mAne che. tethI A kadAgrahane choDa. tethI abhayAe deraDuM laIne kahyuM che mAtA ! A deraDAne pAse kara, jethI huM prANonI sAthe A kadAgrahane choDuM. enA choDAvI na zakAya evA atizaya Agrahane jANIne paMDitAe kahyuM- he putrI ! je ema che te huM tArI kAmanA pUrNa karIza. paNa lokone AnaMda ApanAra kaumudI mahotsava. Ave tyAM sudhI keTalAka divasa rAha je. dhAvamAtAe A pramANe AzvAsana ApyuM eTale te divase gaNavA lAgI. kahelI avadhi pahelAM uccaka manavALI ane duHkhI thaIne rahI. have krame karIne kaumudIno divasa AvatAM rAjAe harSa pAmIne savAre ja paDaha vagaDAvIne ghoSaNA karAvI. te A pramANe - rAjA aMtaHpuranI sAthe kIDA karavAnA udyAnamAM jaze, tethI tyAM badhA lokoe potAnA vaibhavapUrvaka AvavuM. anya kAryamAM tatpara banela je avajJA karIne rAjAnI AjJAnuM ullaMghana karaze tene moTA daMDathI daMDavAmAM Avaze. A sAMbhaLIne sudarzane manamAM vicAryuM. eka tarapha mAsI parva che, bIjI tarapha rAjAnI AjJA che. baMne thavuM azakya che. kAraNake comAsA parvamAM jinabiMbanI pUjA karavI joIe ane zakti pramANe cAra prakArane pauSadha dhAraNa karavo joIe, utsavamAM vyagra banelo huM A kaMI paNa nahi karI zakIza. tethI rAjA pAse jaIne udyAnamAM na AvavAnI rajA lauM. pachI sudarzane amUlya rane laIne rAjAnAM darzana ryo. harSa pAmelA rAjAe AdarapUrvaka pUchayuM kayA kArya mATe tame ahIM AvyA cho? tethI sudarzane kahyuM? A kArtikI pUnamamAM ApanI udyAnamAM javAnI AjJA che, amAre. jinapUjA ane pauSadha karavuM joIe. tethI (=pUjA AdinA kAraNe) Aje udyAnamAM na AvavAmAM paNa aparAdha che. rAjAe kahyuMH tamArI IcchA pramANe badhuM karo. tamAro. kyAMya aparAdha nathI. tethI (dharmakAryamAM) prayatnavAna ane dhanya sudarzane jinanI snAtrapUjA vagere karIne cAra prakArane pauSadha sarvathI karyo. kSobha na pamADI zakAya. 1. asUyA eTale guNomAM paNa de ne pragaTa karavA. dA.ta. koInA karakasara guNane lobha tarIke jovo... 2. jinapUjA karIne pauSadha levAnI vidhi pratimAdhArI zrAvakanI ApekSAe che. 3. arthAta cevihAra upavAsathI pauSadha karyo.
Page #386
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 369 tevA savavALA te AkhI rAta kAyotsargamAM rahyA. A tarapha mastakapaDAnA bahAne aMtaHpuramAM rahelI abhayArANIe dhAvamAtAne kahyuM tamAre Aje mane sudarzanane vega karAvI Apo. rANInuM vacana svIkArIne dhAvamAtAe sudarzananI pravRttine joI. kayAMka ekAMtamAM kAryotsargamAM rahelA temane joyA. te vakhate sUrya asta pAmatAM kAMtirahita kamalanA jevI mukhavALI kamalinIne joIne patnInA viyeganI zaMkAvALe cakalAka pakSI karuNasvare raDato hate. vaLI jema samudranuM pANI levAnI IcchAthI strI ghaDAne samudramAM DubADe che tema, kiraNathI niyaMtrita karAyelA A sUryane pazcimadizA jaladI asta pamADe che. pachI kapilAe pahelAM vastrathI DhAMkelI yakSapratimAne be-traNa vAra keIpaNa rIte praveza karAvIne kaMcukIone vizvAsa pamADayo. rANI yakSapratimAonI pUjA kare che e pramANe kaMcukIo vizvAse rahyA eTale te upAyathI (= yakSapratimAnA bahAnAthI) sudarzana zeThane paNa laI AvI, ane rANIne sepyA. kAmathI pIDAtI rANIe potAnI AgaLa rahelA zeThane hAva-bhAva vagerethI kSebha pamADavAnuM zarU karyuM. sparza, AliMgana ane cuMbana karavA chatAM te vItarAga mahAmuninI jema dharmadhyAnamAM ArUDha tene calita karavA samartha na banI. A vakhate rANI balathI kSobha pamADavA lAgI, paNa meM eno pratIkAra na karyo ema vicArI, jANe lajajA pAmI heya tethI, rAtri nAza pAmI. tathA je, AkhI rAta rahevA chatAM A sapuruSane enAthI choDAvI na zakyo ema vicArI, jANe lajajA pAmyo hoya tethI, caMdra paNa asta pAme. saMpUrNa traNa prahara sudhI kadarthanA pamADAyelA je dhyAnathI calita na thayA te A darzana karavA gya che evI buddhithI jANe sUrya udayAcala parvatanA zikhara upara ArUDha thaye. pachI rAte vividha upAyothI paNa zeTha bhAvathI calita na thayA eTale rANIe prabhAte zeThane kahyuM: he vibhu! anurAga vALI mArI sAthe rame. he suMdara ! huM zreSTha khAdya, peya, tAMbUla, puSpa ane vastra vagere badhuM ja tamane ApIza ane rAjA vagere kaI jANaze nahi. A pramANe kahevA chatAM zeThe mana mUkyuM nahi eTale rANIe roSathI kahyuM mAro svIkAra kare, nahi to huM je karIza te tame joI lejo. A tarapha rAjA udyAnamAMthI rAjamaMdiramAM AvI gayA che te jANIne rANIe je karyuM te have jANe. daMbhathI nirdaya evI teNe jAteja nathI potAnA zarIrane ujharaDIne bUma pADI ke, ahIM jAra puruSe praveza karyo che. zabda sAMbhaLIne turata rakSakapuruSa e kyAM che ema belatA roSapUrvaka tyAM AvyA. tene joIne mAra mAryo. temaNe jANyuM ke A sudarzana che, tethI dhikkArIne pUchyuM ke tuM kevI rIte pravezyo? zeThe javAba na Ape. AthI temaNe rAjAne jaNAvyuM. rAjAe kahyuM: pharI pUcho. je javAba na Ape to ahIM laI Ave, jethI huM badhuM jANuM lauM. rakSaka
Page #387
--------------------------------------------------------------------------
________________ 370 zrAvakanAM bAra vate yAne puruSa zeThane upADIne laI AvyA. vismaya pAmelA rAjAe kahyuM A navuM thayuM. je zItala caMdramA agnine pheMke, bALanAra dAvAnala himasamUhane phe ke, acala meruparvata calAyamAna bane, te kharekhara ! jagatamAM sarva vastuomAM zraddhA na rahe. rAjAe anuphUla suMdara vacanothI ene pUchayuM: he zeTha! ahIM rANIe tamane dAkhala karyA ke tame jAte dAkhala thayA che? tamAruM vacana mAnya che, strInuM nahi, mATe satya vigata kaho. he bhadra! je tame satya bele te meM tamane abhaya ApyuM che. satya kahevAmAM rANI, dhAvamAtA, ane rakSakapuruSe e badhAya cokkasa daMDAya ema vicArIne zeTha maunanuM AlaMbana laIne rahyA. tethI rAjAe reSathI kahyuMH cakkasa ANe daMbhane Azraya lIdho che, ene zULInA agrabhAgamAM parovI de. pachI duSTa rAjasevako tene nagaranI bahAra laI gayA. A tarapha loka pAsethI vajapAta tukya te vRttAMta sAMbhaLIne tenI patnI mane ramAe ghaNo vilApa karyo. pachI puSpa-dhUpa vagerethI uttama jinapUjA ane bhaktithI caityavaMdana karIne kAryotsargamAM rahI. tenI praNidhAna zuddhithI kSaNavAramAM Asana kaMpavAthI devIe tenI AgaLa UbhA rahIne pUchyuM: tAruM zuM karuM? kAryotsarga pArIne mahAsatI evI teNe kahyuM: he devI! je mAro pati zubha che (=zuddha che) te ene kalaMkathI mukta kare. tethI jenadarzananI prabhAvanA pratye premavALI te devIe jaladI tyAM jaIne zULInuM ratnothI suzobhita siMhAsana karyuM, tethI kSudra rakSaka puruSoe talavAra vagerethI zeThane haNyA. devIe zeThane hAra, bAjubaMdha ane kuMDala vagerethI vibhUSita karyA. sudarzanane devatulya rUpavALa joIne lokoe, dhama jaya pAme che, adharma nahi, ema kahIne temane vaMdana karyuM. lekanA tevA vacanane sAMbhaLIne vismaya pAmelA rAjAe paNa pazcAttApa pAmIne vicAryuM ke meM sAruM na karyuM. zeThanI pAse AvIne praNAma karIne kSamApanA karI. pachI nagaramAM mahotsava karAvIne hAthI upara beThelA zeThane mahAna ADaMbarathI pitAnA nagaramAM praveza karAvyo. pachI zeThane hAthI uparathI utArIne potAnA mahelamAM siMhAsana upara besADyA. pachI temane rAjAe A pramANe kahyuM - vivekathI rahita ane ghaNuM pApI evA meM tamArA je aparAdhe karyA hoya te sarva aparAdhane mApha kare. kAraNake sajajanene kSamA e ja dhana hoya che. zeThe kahyuM: he gRpa ! huM badhA jIvo upara kSamAnA svabhAvavALa chuM, te pRthvInAthe ApanA upara kSamA kema na hoya? paNa Apane kaMIka vinaMti karuM chuM ke, he narendra ! mArI dIkSA levAnI IcchA che tethI sukRpA karIne mane rajA Apo. A sAdhu thaze ema kahIne rAjAe lakSapAka tela maMgAvyuM. tenAthI aMgamardana karanArA atyaMta kuzala puruSa vaDe ane jAte paNa zeThanA zarIranuM mardana karyuM. bhojana pachI rAjAe zeThane kutUhalathI premapUrvaka rAtrimAM banelA prasaMganI vigata pUchI. zeThe kahyuM
Page #388
--------------------------------------------------------------------------
________________ 371 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda he nRpa ! vItelA prasaMgathI zuM? rAjAnA ati AgrahathI kahyuM che naranAtha! je dhAvamAtA, abhayArANI ane kaMcukIone abhaya Ape te karyuM. rAjA bolyAH he zeTha! A ayukta che, te paNa tamArA vacananuM ullaMghana na karI zakAya ethI abhaya ApyuM, kaI paNa jAtano vikalpa karyA vinA badhuM kahe. AthI zeThe badhuM kahyuM. rAjA rANI upara gusse tharyo. zeThe rAjAne zAMta karyo. pachI rAjA zrAvaka thayo. rAjAe zeThane adhuM rAjya ApavAnI IcchA karI, paNa saMsArarUpI khADAmAMthI bahAra nIkaLavAnA manavALA teNe kaI paNa rIte adhuM rAjya IcchayuM nahi. teNe kevaLa pitAne rAjA pAsethI choDAvIne, arthAt rAjA pAsethI dIkSAnI anumati meLavIne, garIba vagere lokene dAna ApIne, jinamaMdiramAM pUjAo karAvIne, zrI dharmazeSa nAmanA sUrinI pAse patnInI sAthe dIkSA lIdhI. bIjAo te cAraNazramanA gayA pachI kapilAnA vRttAMtane cheDIne A kathAne kaMIka bIjI rIte kahe che. zrI vasudevasUri A pramANe kahe che - ekavAra rAjamArgamAM mitronI sAthe lIlAthI jatA atyaMta rUpavaMta sudarzana zeThane rAjAnI rANIe joyA. teNe dAsIne pUchyuM: rUpathI kAmadevane jItanAra A keNa che? dAsI belI. A samudradattane putra che, prasiddha parama zrAvaka che, nAmathI sudarzana che. tethI tenA upara atizaya anurAgavALI banelI rANIe potAnI dhAvamAtAne mohathI kahyuM. he mAtA ! tuM kaI paNa upAyathI ene jaladI laI Ava, anyathA mAruM jIvana nathI. tethI ghaNuM cAturyathI vibhUSita dhAvamAtAe e pramANe svIkAra karIne yuktithI sudarzana zeThanI pAse gaI. zeThane potAnA AzIrvAda ApyA. pachI rANIe je kahyuM hatuM te ekAMtamAM hRdayane AnaMda karanAra bhASAthI TUMkamAM kahyuM. tethI zeTha bolyAH dhikkAra, dhikakAra, nahi sAMbhaLavA jevuM A kyAreya na kahevuM. parastrIne tyAga karavo joIe, rAjapatnIne vizeSathI tyAga kare joIe. meM te vizeSathI yAjajIva parastrItyAgano niyama lIdhe che. tethI AvuM na ja kahevuM. teNe tyAMthI AvIne rANane badhuM jaNAvyuM ke, sAma-bheda vagere upAsethI tene meM kahyuM, paNa te koI paNa rIte IcchatuM nathI. A sAMbhaLIne rANI ekadama bhUmitala upara paDI gaI. paMkhAne pavana vagere upAyathI mahAkaSTathI svastha karAyelI rANane dhAvamAtAe pharI kahyuM: he putrI! tuM svastha thaIne rahe. kArtikI pUname tane zeThane yoga karAvuM chuM. AmAM jarAya saMzaya nathI. have pachIthI dIkSA grahaNa sudhInuM vRttAMta pUrvanI jema ja che. te vRttAMtane jANIne jAte ja jaladI phase khAIne rANIe prANatyAga karyo. tevA prakAranA maraNathI tyAMthI te pATaliputrane zamazAnamAM rAkSasIonA kuLamAM vyaMtarIpaNe utpanna thaI. dhAvamAtA paMDitA te potAnA aparAdhanA bhayathI tyAre ja jAte ja nAsIne
Page #389
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37ra * zrAvakanAM bAra trata yAne pATaliputra nagaramAM gaI. tyAM devadattA nAmanI vezyAno Azaro laIne rahI. dararoja sudarzananA guNa gAtI hatI. saMcamanI ArAdhanAmAM tatpara sudarzanamuni paNa kALe karIne gItArtha banyA ane gurunI rajA meLavIne ekAkI vihArano Azraya lIdhe. zaheramAM pAMca rAta ane gAmamAM eka rAta rahevuM ema vihAra karatA te mahAmuni pATaliputra zaheramAM AvyA. tyAM bahAranA bhAgamAM jIrNa devamaMdiramAM rahelA temane dhAvamAtA paMDitAe bhAgyayegathI koI paNa rIte joyA. tiraskAra pAmelA cittavALI paMDitAe devadattAne sudarzanamuninA AgamananI vAta kahI. devadattAe bhikSAdAnanA bahAne koI paNa rIte munino gharamAM praveza karAvyo. gharanAM bAraNAM baMdha karIne gharamAM rahelA mahAmunine hAvabhAvathI aneka rIte upasargo karavAnuM zarU karyuM. jema mahApavanothI merunuM zikhara calita na bane tema, aneka hAvabhAvathI paNa zreSTha dhIrapuruSomAM uttama te muninuM citta calita na banyuM. tethI vilakhI paDelI devadattAe te munine rAte mazAnamAM laI jaIne mUkI dIdhA. tyAM vyaMtarI thayelI abhayAe temane joyA. tethI teNe paNa munine upasargo karyA. tenA upasargothI calita na banelA temane sAtamA divase kevalajJAna thayuM. dee kevalajJAnano mahimA karyo. pachI viziSTa cAritravALA temaNe rAga vagerenA vipAkanuM varNana karIne vyaMtarI, vezyA ane dhAvamAtAne upazAMta karI. sarva avasthAmAM sAmAyikathI (=samabhAvathI) calita na banelA ane daDha cittavALA te muni kALe karIne sarva karmorUpI maLane nAza karIne mokSamAM gayA. jinazAsanamAM anurAgavALe ane sthira pariNAmavALo je jIva A pramANe calita banato nathI te zrAvaka hoya te paNa sudarzananI jema sadaguNonI zreNi upara caDe che. A pramANe sudarzananuM daSTAMta pUrNa thayuM. [ 97] guNadvAra pUrNa thayuM. have yatanAdvAra kahevAya che dhammajjhANovagao, jiyakohAI jiiMdio dhiiro| sussAhupesaNarao, jayaNaparo hoi sattIe // 98 // gAthA - zaktithI sAmAyikamAM yatanAmAM tatpara zrAvaka dharmadhyAnathI yukta, kaSAya jayavALe, iMdriyajayavALA, dhIra ane susAdhunI AjJAmAM Asakta bane e sAmAcikanI yatanA che. TIkArtha - dharmadhyAna=AjJAcitana vagere. kaSAyajaya eTale kaSAyane udaya na thavA 1. sudarzana zeThe satya hakIkata rAjAne kahI. tethI te tiraskAra pAmI hatI. A apekSAe ahIM "tiraskAra pAmelA cittavALI" e ullekha che. 2. son pragane (trIjI vibhakti mAnIne) "zaktithI' athavA (sAtamI vibhakti mAnIne) "zakti hoya to" ema baMne artha thaI zake.
Page #390
--------------------------------------------------------------------------
________________ 373 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda devo ane udayamAM AvelA kaSAyane niSphaLa banAvavo. iMdriyajaya eTale idrinA sparza vagere zubha viSayamAM rAga na karo ane azubha viSamAM TheSa na karavo. dhIra eTale deva vagerethI karAyelA upasargomAM ane sudhA vagere parIsahomAM kSobha na pAme tevo. athavA dhI eTale buddhi, buddhithI zobhe te dhIra, evI vyutpattithI dhIra eTale buddhizAlI, arthAt sAvadya ane anavadya vastuno sUkSama vicAra karIne sAvano tyAga karanAra ane niravane AcAranAra. susAdhunI AjJAmAM Asakta eTale AcArya vagerenI vaiyAvacca karavAmAM Asakta. yatanAmAM tatpara eTale adhikaalpa lAbhane sUkSma vicAra karIne te te pravRttimAM tatpara. [98] have aticAradvAra kahe che. maNavaikAyANaM puNa, duppaNihANaM vivajae saDDho / sAmAiyasaiakaraNamaNavaTThiyakaraNamaiyAro // 99 // gAthArtha - zrAvaka sAmAyikamAM mana-vacana-kAyAnuM dupraNidhAna, sAmAyikamRti akaraNa ane anavasthitakaraNano tyAga kare. kAraNa ke mane dupraNidhAna vagere aticAra che. TIkAtha- sAmAyikamAM yatanamAM tatpara zrAvaka dharmadhyAnathI yukta vagere prakArane bane che ema pUrve je kahyuM tenAthI mana vagerenuM supraNidhAna karavuM joIe ema kahyuM che. te have prazna thAya ke dupraNidhAna aMge zuM karavuM? tenA javAbamAM ahIM kahyuM ke manavacana-kAyAnA dupraNidhAnane tyAga kare. (1) manodupraNidhAnaH- ghara vagerenAM sArA-kharAba kAryonuM ciMtana. (2) vacanadupraNidhAna - saMbaMdha rahita ane asatya vagere belaDuM. (3) kAyaduppaNidhAnaH joyA vinAnI ane pramAryA vinAnI jagyAe besavuM. sAmAyikamAM rahele zrAvaka je A traNa aticArane na choDe te sAmAyikanuM phaLa pAmate ja nathI. kahyuM che ke "je zrAvaka sAmAyika karIne gharanI ciMtA kare che, te AtadhyAnathI du:khI bane che, ane saMsAranI najIka jAya che. AthI tenuM sAmAyika nirarthaka che. (1) zrAvake sAmAyikamAM sadA pahelAM buddhithI vicArIne pAparahita vacana bolavuM joIe, anyathA (=pApavALuM vacana bole to) vAstavika sAmAyika na thAya. (2) nirdoSa bhUmimAM AMkhathI joyA vinA ane caravaLA AdithI prabhAjana karyA vinA (kAyotsarga Adi mATe) bhUmi Adino upayoga karavAthI (jI na hovAthI ke tenA puNyathI bacI
Page #391
--------------------------------------------------------------------------
________________ 374 zrAvakanAM bAra vrata yAne javAthI) hiMsA na thAya te paNa pramAdathI (= jIvarakSAnI kALajI na hovAthI bhAvathI hisA thavAthI) vAstavika sAmAyika karyuM na gaNAya." (3) (zrAvakaprajJapti) (4) sAmAyika smRti akaraNuM - sAmAyikanuM smaraNa na karavuM, arthAta prabala pramAdanA kAraNe A samaye mAre sAmAyika karavAnuM che, meM sAmAyika karyuM ke nahi ema yAda na rAkhe. smaraNa mekSanA dareka anuSThAnanuM mULa che. (je anuSThAna yAda ja na hoya tenuM AcaraNa zI rIte thAya?) AthI A aticAra paNa sevavAmAM sAmAyika niSphaLa ja che. kahyuM che ke je pramAdI banIne mAre sAmAyika kayAre karavAnuM che- sAmAyikane kALa karyo che, meM sAmAyika ryuM ke nahi te yAda na rAkhe, tenuM kareluM paNa sAmAyika niSphaLa jANavuM. (kAraNa ke dharmanAM anuSThAnanuM mULa smRti che. jema mULa vinA vRkSa na hoya tema smaraNa vinA dharmAnuThAna paNa na hoya.)* (zrAvakaprajJapti) (5) anavasthitakaraNa:- cittanI sthiratA vinA sAmAyika karavuM athavA prabala pramAdanA kAraNe tatkAla lIdheluM sAmAyika tatkAla ja mUkI de, arthAt laIne turata pArI nAkhe, athavA mana phAve tema sAmAyika kare. sevana karAtuM te aticAra paNa sAmAyikane azuddha banAve che. kahyuM che ke sAmAyika karIne turata pAre ke (vyAkula cittathI) game tema asthirapaNe kare te sAmAyika upara bahumAna na hovAthI sAmAyika zuddha thatuM nathI." (zrAvakaprajJapti) [9] . aticAradvAra pUrNa thayuM. have bhaMgadvAra kahevAya che - duppaNihANaM kAuM, na dei micchakkaDatti bhAveNa / kuNai ya aippasaMgaM, tassa phuDaM hoi bhaMgottha // 10 // gAthArtha - sAmAyikamAM rahela je zrAvaka dupraNidhAna karIne bhAvathI micchAmidukkaDaM na Ape ane vAraMvAra aticAro lagADe che, tenA sAmAyikane pragaTa bhaMga thAya che. TIkAtha:- bhAvathI micchAmika eTale saMvegathI micchAmika. jemake-hA ! sAmAyikamAM rahelA meM gharanI ciMtA vagere karyuM, te sAruM na karyuM, arthAt pApabhIru AtmA hA! meM azubha karyu! hA! meM azubha
Page #392
--------------------------------------------------------------------------
________________ 375 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda karAvyu? hA ! meM anumodanA paNa azubha karI ! A pramANe aMdarane aMdara dAvAnalathI baLatA pilAvRkSanI jema baLe che." e pramANe AtmaniMdA kare. athavA micchAmi dukkaDa padano artha Avazyaka niyuMtikAranI nIcenI gAthAothI jANa. mitti miumaddavatte, chatti ya dosANa chAyaNe hoi| mitti ya merAe~ Thio, dutti duguMchAmi appANaM // 1 // katti kaDaM me pAvaM Datti ya Devemi taM uvasameNaM / eso micchAukkaDapayakkharattho samAseNaM // 2 // micchAmi dukkaDa padamAM mi, cchA, mi, da, ke ane huM ema cha akSaro che. dareka akSarane artha A pramANe che. mi=mRdutA (namratA). cchAdanuM chAdana karavuM-rokavA, arthAt pharI na karavA. mi=maryAdAmAM (cAritranA AcAramAM) rahela. du-duSkRta karanAra AtmAnI niMdA karuM chuM. A cAra akSarena samudita artha A pramANe che:- kAyAthI ane bhAvathI namra banIne thayelI bhUla pharI nahi karuM evA bhAvathI cAritranA AcAramAM rahele huM duSkRtya karanAra mArA AtmAnI niMdA karuM chuM. =meM pApa kyuM che evI pApanI kabUlAta. =upazamathI pApane oLaMgI jauM chuM. arthAt meM pApa kyuM che evI kabUlAta karuM chuM ane upazamabhAvathI mArA karelA e pApathI rahita banI jauM chuM." [100] have bhAvanAdvAra - savvaM ciya sAvajaM, tivihaM tiviheNa vajjiyaM jehiM / jAvajjIvaM tesiM, namAmi bhattIya payakamalaM // 101 / / gAthArtha - jemaNe nAnA-moTA badhAM ja pApavALAM anuSThAnano trividha-trividhathI cAvajajIva tyAga karyo che, te susAdhuonA caraNa kamalane huM bhaktithI namuM chuM. TIkArtha - trividha eTale karavuM-karAvavuM-anumodavuM e traNa prakAre. trividhathI eTale mana-vacana-kAyA e traNa gathI. cAvajajIva eTale chellA zvAsa sudhI. bhaktithI eTale aMtaranA premathI, nahi ke baLAtkAra vagerethI, arthAt bahumAnapUrvaka. [ 101] navakArovALuM sAmAyikavatA kahyuM. have dezavagAzikano avasara che, te paNa A ja 1. vinayapUrvaka kAyAne (keDathI uparanA bhAgane) namAvavI e kAyAthI RtA che.
Page #393
--------------------------------------------------------------------------
________________ 376 zrAvakanAM bAra vrata yAne navakArothI kahevuM joIe. AthI prathamadvArathI dezAvagAzikane kahe che - desAvagAsiyaM puNa, saMkhevo jassa puvvghiyss| jaha visapannagadiTThI, saMkhivaI vAio koI // 102 // gAthArtha:- jema sthAvara ane jaMgama viSano pratIkAra karanAra maMtravAdI garala ane sarpadaSTine saMkeca kare che tema pUrve lIdhelAM vratane jemAM saMkSepa karAya che te svarUpathI dezAvagAzika jANavuM. TIkAtha- dezAvaLAzika zabdamAM deza, avakAza ane ruva ema traNa zabdo che. deza eTale pUrve lIdhelA prANAtipAta vagere vratanA parimANane thaDe bhAga, arthAt vrata letI vakhate jeTaluM parimANa rAkhyuM hatuM temAMthI paNa ochuM karIne thoDo bhAga= DuM parimANa rAkhavuM te deza. dezamAM avakAza (=avasthAna) eTale rahevuM te dezAvagAza. dezAvagAzathI thayeluM vrata (pherAvArU) dezAvanAzika ahIM "pUrve lIdhelA vrato" e pragathI pUrve lIdhelAM prANAtipAta viramaNa vagere badhAM te samajavAM. kAraNa ke mULagraMthakAre prANAtipAta viramaNa vagere badhAM vratone saMkSepa ja dezAvagAzika che evI vivakSA karI che. saravALe saMvALa resAvANi (sarva vratano saMkSepa karavo te dezAvagazika che.) e vacana prAmANika hovAthI mUlagraMthakAre AvI vivakSA karI che. A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha te vRddha saMpradAyathI jANavo. te A che - vaidyanuM dRSTAMta mahA balavAna zatrurAjAnA bhayathI kaI rAjAe potAnA dezamAM rahelA pANI ane ghAsa vagerene nAza karavAnI IcchAthI potAnA maMDalane viSano kara (=TekSa) nAkhyo. tethI kaI daza upala, keI visa pala, keI pacAsa pala, keIsa pala jeTaluM viSa laI AvyA. rAjAnA ja vaize mAtra java jeTaluM viSa laIne rAjAne ApyuM. teTaluM ja viSa ApavAthI rAjA reSa pAmya. igita AkAramAM (=abhiprAyane anurUpa ceSTAmAM) kuzaLa vaidya rAjAne reSavALe jANIne kahyuM: he deva! A mahAviSa che, yava jeTalA paNa A viSathI se bhAra thAya che. kAraNake A viSa zatadhI (= jIvane mAranAra) che. rAjAe kahyuMH enI khAtarI zI? vaidya kahyuMH kaI maravAnI IcchAvALA (=thoDA samayamAM mRtyu pAme tevA) keI hAthIne maMgAvo. tenA vacanathI rAjAe turata ja vRddhAvasthAthI zithila thaI gayela ane regathI vihala eka mATe hAthI maMgAvyuM. vaidya tenA puchaDAne 1. pala=cAra tolA. bhAra=vIsa tolA.
Page #394
--------------------------------------------------------------------------
________________ 377 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda eka vALa teDIne tenA (=vALanA) sthAnamAM nakhanA agrabhAgathI vALanA agrabhAga jeTaluM viSa mUkyuM. te ja kSaNe AkhA zarIramAM viSa phelAI gayuM. hAthI nIce paDyo ane ceSTA vinAne banI gaye, tathA jANe gaLInA raMgathI raMgyo hoya tema atizaya lIlAvaNa vALo thaI ga. vaidya kahyuM he deva! A saMpUrNa hAthI viSarUpa thaI gayo che. enuM je bhakSaNa karaze te sthAna ane ziyALa vagere paNa viSarUpa banI jaze. A pramANe semA sthAnane paNa A viSa mAre che, ethI A mahAviSa che. tethI rAjAe kahyuM : ahe uttamavaidya! AvA prakAranA mahAviSane keI pratIkAra che? vaidya kahyuM he deva! che. rAjAne vizvAsa pamADavA mATe vaidhe pharI kahyuMH he deva ! balavAna zarIravALo bIje kaI meTa hAthI maMgAvo. rAjAe vaidyanuM vacana te ja pramANe karyuM. vaidya paNa te ja pramANe viSa mUkyuM. te ja kSaNe tenA AkhA zarIramAM viSa phelAI gayuM. tethI vaidhe te ja vakhate te ja sthAnamAM audha mUkayuM. auSadhe viSane khaseDIne eka pagamAM lAvI mUkyuM. tyAMthI paNa khaseDIne paganA aMguThAmAM lAvI mUkayuM. tyAMthI paNa khaseDIne aMguThAnA agrabhAgamAM lAvI. mUkahyuM. tethI khuza thayelA rAjAe vaidya upara mahAkRpA karI. vaidya paNa rAjAnA prabhAvathI A lekanAM suno bhAgI banyo. e pramANe zrAvake paNa dizAparimANavratamAM so jana vagere kSetra pramANa lIdhuM heya, dezAvaLAzika vratamAM tene ja saMkSepa karIne eka gAu vagere pramANa kare, athavA tenAthI paNa ochuM karIne gharanI DelI sudhI pramANa kare. ahIM dizAparimANavratamAM lIdheluM kSetrapramANa hAthInA deha tulya che. zrAvakanI gamana-Agamana vagere pravRtti viSanA phelAvA samAna che. dezAvagAzika auSadha tulya che. tethI zrAvaka tenAthI ghaNuM ke adhika ghaNuM kSetrane saMkSepa kare. daSTiviSa sapanuM daSTAMta keIka jaMgalamAM daSTiviSa sa raheto hato. tenI dRSTimAM mahAviSa hovAthI tenI daSTine viSaya bAra yojana hatA. tethI bAra yojana jeTalI bhUmimAM kabUtarI vagere je koI pakSI hoya, sasalo vagere je kaI sthalacara jIva hoya, te badhAno teNe nAza karyo. tethI te mArge cakalo paNa pharakato nathI. ekavAra potAnI mitramaMDalIthI parivarele eka mahAna maMtravAdI te pradezamAM AvyuM. eNe e pradezane badhI taraphathI prANIonA saMcArathI rahita che. e pradezanI hadamAM rahetA keIka mANasane teNe pUchayuM: A pradeza A rIte prANIonA saMcArathI rahita kema che? teNe kahyuM. ahIM eka mahAna dRSiviSa sa5 che. tenI daSTino viSaya bAra jana che. tethI eNe A pradezane agnithI baLelA jaMgala samAna karI nAkhyuM, eTale maraNanA bhayathI A pradezamAM kaI paNa jIva
Page #395
--------------------------------------------------------------------------
________________ 378 zrAvakanAM bAra vrate yAne saMcAra karatA nathI, vizeSathI zuM? cakale vagere prANIoe paNa svajIvananA rakSaNanI IcchAthI A pradezano tyAga karyo che. maMtravAdIe kahyuM che ema che te, mArI pAse guruparaMparAthI Avela eka gAruDa maMtra che. tenA prabhAvathI huM A sarpanI dRSTinA ATalA viSayano nirodha (=saMkSepa) karuM. pachI teNe sarpanI najIkanA pradezamAM jaIne tenA viSayane nirodha karyo, bAra jana pramANa viSayanI mAtra ejanapramANa maryAdA karI, tethI paNa adhika saMkSepa karIne parimita, atizaya parimita ema karatAM karatAM cheka daSTinI najIka aMgula vagere pramANavALI maryAdA karI. ahIM upanaya te pUrvanI jema ja svabuddhithI kara. [102] bhedadvAramAM gAthA A pramANe che - saMvaccharAigahiyaM, pabhAyasamaye puNo'vi saMkhivai / rAo taMpiya niyamai, bheeNa visidvatarameva // 103 // gAthAtha-varSa, cAramAse AdikALa sudhI lIdhelA dizA parimANa vagere vratamAM prabhAte pharI paNa saMkSepa kare e dezAvagAzikane eka bheda che. prabhAta samaye karelA niyamamAM paNa rAtre ATalI bhUmithI vadhAre na javuM vagere bhedathI adhika saMkSepa kare e dezAvagAzikane bIjo bheda che. TIkArtha -keI zrAvake sugurunI pAse paryuSaNa sudhI ke cAra mAsa sudhI dizAparimANa vagere niyama lIdhA, sUIne uThavAnA kALe namaskAra mahAmaMtranA smaraNapUrvaka jAgIne te niyamone yAda karIne A pramANe vicAre -niyamamAM meM je chUTa rAkhI che te ghaNI che, mane dararoja eTalI chUTanI jarUra paDavAnI nathI, AthI Aje niyamamAM saMkSepa karuM, A pramANe vicAryA pachI te ja pramANe (=vicAryA pramANe) A niyamane saMkeca kare te dezAvanAzikane eka bheda che. bIjo bheda A pramANe che-prabhAta samaye karelA niyamamAM paNa rAtre ATalI bhUmithI vadhAre na javuM vagere bhedathI adhika saMkSepa kare. [103] dezAvagazika je pramANe utpanna thAya che te pramANe kahe che egavihaM tiviheNaM, savvavayANa karei saMkhevaM / ahavA jahAsamAhI, gaThInavakAraparimANaM // 104 // gAthAtha-ekavidha-vividha bhAMgAthI sarvavratane saMkSepa kare. athavA samAdhi pramANe graMthi, namaskAra vagerethI dezAvagAzikanuM parimANa kare. 1, athavA pRthvI na khodavI vagere bhedathI.
Page #396
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 379 TIkAtha-ekavidha-trividha bhAMgAnA upalakSaNathI anyabhAMgAthI paNa saMkSepa kare. ekavidha-vividhabhAMgAthI sarvatrane saMkSepa kare ene bhAva e che ke je ekavidhatrividhabhAMgAthI sarvatratono saMkSepa kare tene e ja bhAMgAthI dezAvagAzika utpanna thAya che. kAraNake sarvatrata saMkSeparUpa dezAvagAzika A bhAMgAthI lIdhuM che. bIjA keI bhAMgAthI lenArane bIjA keI bhAMgAthI paNa dezAvagAzika utpanna thAya. samAdhi pramANe eTale samAdhine bhaMga na thAya te pramANe, arthAt zaktinuM ullaMghana karyA vinA. graMthithI parimANa eTale vastranA cheDA vageremAM gAMTha bAMdhelI hoya tyAM sudhI, arthAt gAMTha choDuM nahi tyAM sudhI. namaskArathI parimANa eTale jyAM sudhI namaskAra mahAmaMtra gaNuM tyAM sudhI. ahIM graMthi ane namaskAranA upalakSaNathI sAdhunI parya pAsanA, jinamaMdiramAM avasthAna (=rahevuM), vyAkhyAna zravaNa vagere paNa samajavuM. bhAvArtha A cheH-mahAdhanADhaya vagere je zrAvaka potAnI niyamamAM rAkhelI ghaNI chUTane vicArIne te chUTane dUra karavA vastranA cheDA vageremAM gAMTha bAMdhelI hoya tyAM sudhI, athavA jyAM sudhI namaskAra mahAmaMtra gaNuM tyAM sudhI, athavA jyAM sudhI sAdhuonI upAsanA karuM tyAM sudhI mAre ATalA parimANavALuM dezAvagAzika che, ema dezAvagAzikanuM parimANa kare tene A pramANe paNa dezAvagAzika utpanna thAya che. [10] dezAvagAzika nahi karavAmAM thatA doSane kahe che - jANatassavi evaM, anivittIpaccao baha bNdho| tahavi na karei mANa, diyA ya.rAo pamAeNaM // 105 // gAthA - A rIte (104 mI gAthAmAM kahyuM tema) dezAvagAzika na karavAmAM jJAnane paNa aviratinA kAraNe ghaNe karmabaMdha thAya che, arthAt jANakAra paNa je paracaukhANa na kare te tene paNa karmabaMdha thAya che. to paNa (mahAmoharUpI grahe jenA cittane pakaDI lIdhA che evo) jIva vikathA, nidrA vagere pramAdathI divase ane rAte parimANa karato nathI. TIkAtha- je parimANa karatuM nathI tene ghaNe karmabaMdha thAya e ja bhayaMkara deSa (=nukazAna) che. A gAthAne bIjI rIte artha A pramANe che - nAta-savi e sthaLe prAkRta sara e prAga che. moDa i(svara pachI svara Ave te pUrva svarane lepa thAya.) e niyamathI nAgaMtA e prayoga thaya. jemake 1. ahIM "namaskAra gaNuM tyAM sudhI" athavA "namaskAra na gaNuM tyAM sudhI ema baMne artha thaI zake. namaskAra gaNuM tyAM sudhI eTale jyAM sudhI huM namaskAra gaNate rahuM tyAM sudhI mAre A niyama che, pachI nahi. namaskAra na gaNuM tyAM sudhI eTale eka (athavA be vagere ) navakAra na gaNuM tyAM sudhI mAre niyama che. namaskAra gaNuM eTale niyama nahi.
Page #397
--------------------------------------------------------------------------
________________ 380 zrAvakanAM bAra vrato yAne mottUNa pattaniyaraM jaDANa niyaparimalaMsamappate / sahassummalaNadukkhaM vAlaya ! bAlo'si kiM bhaNimo // 1 // A gAthAmAM nagNumUDhaLa0 e sthaLe loji e niyamathI ane lepa thaye che. (sasa maLa0=saphukULa0) kAnaMti nI saMskRta chAyA jJAtti evI thAya. aca vizeSaNa dezAvanAzikanuM che. ane ema adhyAhAra che. zani zabda arthamAM che, ane tene anvaye vaghu zabdanI AgaLa karavo. e prayogamAM prAkRtamAM Dhivimavi nAnAM caco vadura (kaliMga, vibhakti ane vacanane bahulatAe pheraphAra thAya che) e niyamathI utti ema samajavuM. AthI gAthAno artha A pramANe thAya A dezAvagAzikane na karavAmAM aviratinA kAraNe ghaNe ja karma baMdha thAya ema ja jANe che to paNa pramAdanA kAraNe divase ke rAte kyAreya parimANa karatA nathI." jo jANatA hovA chatAM dezAvagAzikane karatA nathI, tethI ja aviratinA kAraNe karmabaMdhathI baMdhAya che, ema deSadvAra gAthAne bhAvArtha che. prazna-aviratinA kAraNe karmabaMdha thAya che e kaI pramANathI siddha thatuM nathI. uttara-AgamapramANathI siddha che. te A pramANe -paccakakhANa nahi karanAra jIvanA pUrvabhavonuM zarIra vagere paNa badhuMya AgamamAM chUTuM ja (=pApabaMdhavALuM) jaNAvyuM che. kahyuM che ke-"saMsAramAM je anaMtA zarIre bAMdhyA ane mUkayA temane sirAvavAmAM na Ave te jIva karmabaMdhathI pakaDAya che, arthAt tene kamabaMdha thAya che." AthI ja duSkRtagahamAM- gahiUNaM mukkAI jammaNamaraNesu jAi dehaaiN| pAvesu pasattAI vosiriyAI mae tAI // 1 // janma-maraNemAM meM je zarIre laIne mUkayA hoya, pApomAM rahelAM (=pApanuM kAraNa banatAM) te badhAM zarIrane meM sirAvI dIdhA che." A pramANe pUrvabhavanA zarIrano tyAga karAvyuM che. [105] guNadvAra viSe kahe che - cAummAsiga'vahiNA, bahuyaM gahiyaM na tassa saMpattI / evaM nAuM vihiNA, saMkhevaM kuNai rAIe // 106 // gAthAtha-cAra mAsa vagere kALa sudhI niyamamAM vadhAre chUTa rAkhI haya, jeTalI chUTa rAkhI hoya teTalAne lAbha thavAne nathI (ke teTalAnI jarUra paDavAnI nathI) ema jANIne vidhithI rAtre saMkSepa kare.
Page #398
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 381. TIkAtha -vidhithI eTale "vatto gurama saMviALo rUttaraM 3 4 vA 1frog paravALa" saMvigna (makSAbhilASI) zrAvaka cittanI ekAgratApUrvaka thoDA samaya sudhI ke jIvanaparyata gurunI pAse paccakhANa le, ItyAdi anyazAstromAM kahelA vidhithI. gAthAno bhAvArtha- cAra mAsa vagere kALa sudhI je senuM, dhana, dhAnya vagere vyavahAra karavA mATe (=vAparavA mATe) chUTuM rAkhyuM hoya teno rAtri vagere vivakSita kALamAM upaga thavAnI saMbhAvanA na hoya te vivekIe guru vagerenI pAse tenuM paccakakhANa ja karI levuM joIe. kAraNake paccakkhANa karI levAthI Azravane nirodha thaI jAya che. paccaphakhANa na karavAthI te aviratinA kAraNe karma baMdha thAya che. ahIM kAmadevanuM daSTAMta che. kAmadevanI kathAnuM sUcana karanArI gAthA bIjA graMthamAM A (nIce mujaba) che. caMpAe kAmadevo paDima paDivaNNu savvarAIyaM / sakkapasaMsA devovasaga vIreNa parikahaNaM // 1 // "caMpAnagarImAM kAmadeva zrAvake AkhI rAta pratimAne svIkAra karyo. I kAmadevanA sattvanI prazaMsA karI. deve kAmadevane upasargo karyA. zrAvake samatAthI upasargo sahana karyA e binA zrI mahAvIra bhagavAne sAdhusAvIne kahI." A gAthAne bhAvArtha kathAthI batAvAya che. kAmadevanuM dRSTAMta caMpAnagarImAM jIva-ajIvanA bodhavALa, puNya-pApano jANakAra, Asrava-saMvaranirjarAmAM kuzaLa, baMdha-mokSanI vicAraNAmAM nipuNa ane aDhAra doSathI rahita devanI paramabhaktithI ArAdhanA karanAra kAmadeva nAmane zrAvaka hatA. tenI deva-gurunI pUjA karanArI, suzIlavaMtamAM agresara, vinayathI uttama ane sarva akAne tyAga karanArI bhadrA nAmanI uttama patnI hatI. kAmadeve bhagavAna mahAvIra tIrthakaranI pAse parigrahaparimANa lIdhuM. te A pramANe -vyAje ApelA cha koDa, nidhAnarUpe rAkhelA cha koDa, vepAramAM rokelA cha koDa, badhuM maLIne aDhAra kroDa dhana, pAMcaso haLa, pAMcase vahANa, daza daza hajAranA parimANavALA daza gokula, A sivAyanuM meM svaparigrahamAMthI vividha- vividhathI vosirAvI dIdhuM che. A pramANe ATalA parigrahathI yukta te viza varSa sudhI rahyo. kevaLa AThama-caudaza vagere tithiomAM haMmezAM ja sarvathI (=vihAra upavAsathI) cAra prakArano pauSadha karate hato. pauSadhamAM tenuM mana dhyAna-adhyayanamAM lIna rahetuM hatuM, 1. frda parAjavALa sivAya A pATha zrAvakaprajJasi gAthA 108 nA pUrvAdhamAM che.
Page #399
--------------------------------------------------------------------------
________________ 382 zrAvakanAM bAra te yAne ane AkhI rAta pratimAne abhyAsa karatA hatA (=kAussagnamAM raheto hato. ekavAra keI parvadivase kAmadevane pratimA svIkArIne rahelo joIne saudharma sabhAnA madhyamAM rahelA saudharmedranuM mana tenA asAdhAraNa guNonA anurAgathI harSita banI gayuM. teNe sarva devasamUhanI samakSa kAmadevanI prazaMsA karI. te A pramANe - he devo! sAMbhaLo. jaMbUdvIpamAM dakSiNArdha bhAratamAM rahelI caMpAnagarImAM rahetA kAmadeva samAna zrAvaka hamaNAM keI javAmAM AvatuM nathI. tene iMdrasahita deve paNa dhyAnathI calita karavA samartha nathI. ahA ! keI zrAvake paNa A pramANe mahApratApI hoya che. A vakhate iMdre karelI tevI prazaMsAne sAMbhaLIne tenI zraddhA nahi karate eka deva bhayaMkara uttama hAthInuM rUpa karIne kAmadevanI pAse Avyo. tene calita karavA mATe dAMtathI bhedIne kSobha pamADavo vagere aneka rIte upasargo karavAnuM zarU karyuM. mahAsattvavaMta te jarA paNa calita na thaye. tethI deve mahAsarpanuM rUpa karyuM. atizaya krodhathI bhayaMkara svarUpavALA teNe paNa moTA kuMphADA mArIne karaDavAnuM zarU karyuM. Ama chatAM te calita na thaye- eTale bhayaMkara rAkSasanuM bihAmaNuM rUpa karyuM. pachI eTalA jorathI aTTahAsya karyuM ke jethI najIkamAM rahela prANasamUha gabharAI gayA. tyArabAda bhaya pamADavAnA vividha prakArothI bhaya pamADavAnuM zarU karyuM. A vakhate mahAsattvavaMta ene niSkAraNa tevA ghera upasargo karavAthI aTakelA te adhamadevane joIne jANe ke pachI hoya tema, gulAbanA jevA lAla zarIravALe sUrya uge. deva AkhI rAta upasargo karIne tene akhaMDa zuddhadhyAnathI calita na karI zakya eTale thAkIne bhAvapUrvaka tene namyuM. pachI deve tene kahyuM. dhanya che ke jenA satyaguNanI prazaMsA sarvadevenI sabhAnA madhyamAM beThelA iMdra paNa kare che. pachI tenA viziSTa sarvaguNa pratye anurAgavALo thayela te deva tene pharI pharI vaMdana karIne svargamAM gaye. kAmadeva paNa kAryotsarga pArIne potAnA ghare gayo. tyAM keIke ene kahyuM he zreSThI ! sura-asure jemanA be caraNakamalamAM namelA che evA, trilekabaMdhu, bhagavAna zrI vIrajinezvara bahAra udyAnamAM padhAryA che. te sAMbhaLIne harSita manavALA eNe tene inAma ApyuM. pachI pitAne kRtArtha mAnato te samavasaraNa bhUmimAM AvyuM. bhagavAnane traNa pradakSiNa ApIne ane vidhithI vaMdana karIne ucita sthAnamAM beThA. jinezvare tene rAtrimAM banela saghaLo prasaMga sAdhu vagerenI samakSa kahyo. tethI teo paNa zubhadhyAnamAM sthira thayA. kAlAMtare tIrthakare kahelA zrAvakadharmane niSkalaMkapaNe pALIne bhaktithI ane (pApa vagerenI) nivRttithI zuddha cittavALe te uttama devabhavane pAmyA. saudharma devalokamAM aruNaprabha nAmanA uttama vimAnamAM be sAgaropamanA AyuSyavALo deva thayA. tyAMthI cyavane mahAvidehamAM siddha thaze. [16] have yatanAne kahe che -
Page #400
--------------------------------------------------------------------------
________________ 383 zrI navapaka prakaraNa graMtha no gujarAtI bhAvAnuvAda egamuhuttaM divasaM, rAI paMcAhameva pakkhaM vaa| vayamiha dhAreu dada, jAvaiyaM ucchahe kAle // 107 // gAthAtha-eka muhUrta sudhI, athavA eka divasa sudhI, athavA eka rAtri sudhI, athavA pAMca divasa sudhI, athavA eka pakSa sudhI ema jeTalA kALa sudhInuM dezAvaLAzika levAne utsAha thAya teTalA kALa sudhInuM daDhatAthI dezAvaLAzika dhAraNa kare. TIkArtha-muhUrta, divasa vagere jeTalA kALa sudhI dezAvagazika levAmAM viryollAsarUpa zakti hoya teTalA kALa sudhI ja A vrata vAraMvAra kare, (arthAt hamaNAM eka divasa sudhInuM ja dezAvagAzika levAne utsAha che te eka divasa sudhInuM ja le, eka divasa pUrNa thayA pachI pharI jeTalA kALa sudhInuM dezAvagAzika levAne utsAha thAya teTalA kALa sudhInuM le, Ama pharI pharI le,) paNa ALasa na kare A ja vratanI yatanA che. [ 107] have dezAvagAzikanA aticArone kahe che - ANayaNi pesaNe'vi ya, paoga taha sadarUvavAe ya / bahipoggalapakkhevo, paMcakyAre pariharejjA // 108 // gAthAtha-dezAvagAzikanA Anayanapravega, zreSyamayega, zabdapAta, rUpapAta ane bahi yugalaprakSepa e pAMca aticArono tyAga kare. TIkAtha:-(1) Anayanapraga-(lAvavAmAM bIjAne joDo te Anayanapraga.) vivakSita (=niyamamAM dhArelA) kSetrathI bahAra rahela sacitta vagere kaI vastune vivakSitakSetramAM lAvavAmAM pote jAya te vratabhaMga thAya, ethI bIjAne saMdezA vagerethI tAre A vastu ahIM lAvavI ema bIjAne je te Anayana praga. (2) predhyaprayogaH-(bIjAne mokalavAmAM je te prakhya pravega.) lIdhelA dizAparimANathI AgaLa (kaMIka kAma paDatAM) svayaM javAmAM vratabhaMga thAya ethI bIjAne mekalavo te zreSyapraga. (3) zabdapAta -(zabda nAkhavA te zabdapAta.) vivakSitakSetrathI bahAra rahelA koIne belAvavA mATe tenA kAnamAM khAMsI vagere zabdo nAkhavA te zabdapAta. (4) rUpapAta -(rUpa nAkhavuM kAyA batAvavI te rUpapAta.) vivakSitakSetra bahAra rahelA keIne bolAvavA mATe tenI AMkhomAM potAnA zarIrane AkAra nAkhavA=batAva te rUpapAta. A be aticAro A pramANe saMbhave che - pitAnI buddhimAM svIkArelA (=nakkI karelA) kSetranI bahAra rahelA kaI mANasane bolAvavAnI jarUra che, vratabhaMganA bhayathI
Page #401
--------------------------------------------------------------------------
________________ 384 zrAvakanAM bAra tratA yAne pote na jaI zakena jAya, kiMtu tene khAMsI vagere zabda sabhaLAvIne ke peAtAnI kAyA batAvIne tene khelAve tyAre vratarakSAnA bhAva hAvAthI zakhtapAta ke rUpapAta aticAra thAya. (5) bahi:pudgala prakSepa:-vivakSitakSetrathI bahAranI bhUmimAM prayAjana upasthita thatAM bIjAne jaNAvavA mATe Dheku, kAMkarA vagere pudgalAnA prakSepa karavA kAMkaro vagere phekavuM te ahi puddagalaprakSepa. A aticAra paNa saMbhave che. kahyuM che ke " zUnyagharamAM ke jinamaMdiramAM ( =jinamaMdiranI pAsenA maMDapa vageremAM ) pauSadha laI ne pauSadhadhArI te bahAra kAMkarA vagere phekIna lAkane jaNAve." dezAvagAzikavratanA A pAMca aticAronA zrAvaka tyAga kare. kAraNa ke mahAra javA AvavAnI pravRttithI jIvAnA nAza na thAe e mATe dezAvagAzika levAmAM Ave che. jIvAnA nAza svaya' karyAM hAya ke bIjAnI pAse karAvyA hoya emAM phUlamAM kAI bheda nathI. balke jAte javAmAM lAbha che. kAraNake pAte iryAsamitinu pAlana karavAthI iryAsamitinI vizuddhi hAya che. jayAre khIjAne tenuM jJAna na hAvAthI iryAsamitinI vizuddhi na ja hoya. AmAM pahelA e aticAro tevI zuddha samajaNanA abhAvathI ke sahasAtkAra AdithI thAya che. chellA traNa aticArA mAyA karanArane mAyAthI thAya che. [108] have bhagadvArane kahe cheH savvavayANa nivitti, diyahaM kAUNa takkhaNA ceva / AuTTiyAeN bhaMga, niravekkho savvahA kuNai // 109 // gAthA:- sthUla prANAtipAta vagere sarvatratAnA saMkSepanA saMpUrNa divasa sudhI niyama karIne tatkALa ja IrAdApUrvaka sa thA vratabhaMga tarapha nirapekSa (=vratabhaMganA bhayathI rahita) bananAra vratanA bhaMga kare che. TIkA :- pUrve prANAtipAtaviramaNa vagere je teA lIdhA hatAM te tratAnA ja " Aje mAre pRthvI na khADhavI vagere rIte " divasa sudhI sakSepa karIne tatkALa ja IrAdApUrNAMka pRthvIkAya AdinA vinAzamAM pravRtta thayela zrAvaka sava tasa kSeparUpa dezAvagAzikanA bhaMga kare che. kAraNa ke vratarakSAnA bhAvathI rahita che. [109] bhAvanAdvAramAM gAthA A cheH savve ya savvasaMgehiM vajjie sAhuNo namasijjA / manaitlRi vaiddhi maLye, sAco savaddA vatta 5 ? / /
Page #402
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 385 gAthA :- jIvA pratye anukUla vanArA evA jemaNe saM sAvadyanA sarva prakAre tyAga karyA che, ane jee sasaMgAthI rahita che, te sarva sAdhuone zrAvaka namaskAra kare. TIkA :- sasaMgAthI rahita= mamatva vagere aMtaraMga ane dhana-dhAnyAdi bahiraMga sa`saMbaMdhothI rahita. sAdhuone= meAkSane sAdhavAmAM tatpara bhAvasAdhuone. sAvadya=pApavALAM anuSThAneA. [110] bIjI zikSAvrata kahyuM. have trIjI zikSAvrata kahevu joie. te paNa navadvAravALuM che. AthI prathamadvArathI tene kahe che. posaha upavAso uNa, AhArAIniyattaNaM jaM ca / kAyanvo so niyamA, aTThamimAIsu pavve // 111 // gAthA:- AhAra AdinA tyAga karavA e pauSadheApavAsa vrata che. te vrata AThama Adi parvamAM avazya karavA joie. TIkA :- dharmenI puSTi kare te pauSadha, arthAt pa divaseAmAM AcaravA yAgya dharmakAya te pauSadha. pauSadha e ja upavAsa=pauSadhApavAsa. AhAra azana-pAna-khAdima- svAdima ema cAra prakAre che. Adi zabdathI dehasatkAra vagere samajavu'. AhAra vagere cAreyanA tyAga kare te ja pauSadhApavAsa thAya ema nahi, kiMtu cAramAMthI koI ekano paNa tyAga kare teA paNa pauSadhApavAsa thAya. AnuM j zabdanA prayogathI sUcana karyu* che. AThama Adi parvamAM eTale AThama, caiAiza vagere patithiomAM. kahyuM che ke 46 Ama, cAda, jinanA cyavana, janma, dIkSA, kevalajJAna ane nirvANukalyANakAnA divaseA, traNa cAmAsI, caitra ane AsA mAsanA anadhyAyanA ADaeNma vagere divaseAmAM karavAmAM AvatI aDDAie, (athavA kalyANakanA divaseAnI aThThAio) ane paryuSaNa A divaseAmAM suzrAvakane jinapUjA, tapa ane dhakriyAmAM vizeSa udyama karavAnuM kahyuM che." A viSe zrI dharmAMdAsagaNIe kahyuM che ke " saMvatsarI, traNa cAmAsI, ( caitra ane AsA mAsanI ) aThThAio, tathA AThama Adi patithiomAM sarva prayatnathI jinapUjA, tapa ane jJAnAdiguNAmAM vizeSa AdaravALA banavu* joie." [111] have bhedadvArane kahe cheH AhAradehasakArabaMbha'vAvAraposaho cauhA / ekeko ciya duviho, dese savve ya nAyavvo / / 112 //
Page #403
--------------------------------------------------------------------------
________________ 386 zrAvakanAM bAra vrate yAne gAthArtha - AhAra pauSadha, zarIrasatkAra piSadha, brahmacarya pauSadha, ane avyApAra pauSadha ema cAra prakAre trIjuM zikSAvrata che. AhAra pauSadha Adi cArenA dezathI ane sarvathI ema be be bheda che. TIkAtha- zarIrasatkAra eTale zarIravibhUSA (=zarIrane suzobhita banAvavuM). avyApAra eTale haLa hAMkavo vagere pApa kAryone tyAga karavo. ekAsaNuM vagere dezathI AhAra pauSadha che. cAre prakAranA AhArano tyAga karIne upavAsa karavo te sarvathI AhAra pauSadha che. snAna na karavuM vagere keI amuka zarIrasatkArano tyAga te dezathI zarIrasatkAra paSadha che. snAna karavuM, tela caLavuM, meMdI vagere lagADavuM, caMdana AdinuM vilepana karavuM, mastakamAM puSpa nAkhavAM, attara Adi sugaMdhi padArtho lagADavA, suMdara, kiMmatI ane raMgInavastro paheravAM, abhUSaNe paheravAM vagere sarva prakAranA zarIrasatkArano rAgabuddhithI tyAga kare te sarvathI zarIrasatkAra pauSadha che. divase ja, rAtre ja, eka ja vAra ke be ja vAra ItyAdi niyamathI abrahmanuM sevana karavuM e dezathI brahmacarya pauSadha che. saMpUrNa ahorAtra sudhI brahmacaryanuM pAlana te sarvazrI brahmacarya paSadha che. koI paNa (raI nahi karavI, vepAra nahi kara, kapaDAM nahi dhovAM vagere rIte) eka pApa vyApArane tyAga te dezathI avyApArapauSadha che. haLa hAMka, gADuM calAvavuM, gharanAM kAme karavAM vagere sarva pApavyApArone tyAga te sarvathI avyApArapauSadha che. je dezathI avyApArapauSadha kare te sAmAyika kare athavA na paNa kare. paNa je sarvathI avyApAra pauSadha kare te niyamA sAmAyika kare. je na kare te tene phaLathI vaMcita rahe. kAraNa ke sarvathI avyApAra pauSadhavALo svAbhAvika rIte ja sAvadyavyApArathI rahita ane dhyAna-adhyayana vagere vizuddha vyApAravALo hoya che. kahyuM che ke sarvathI avyApAra piSadhavALe zrAvaka sAvadhogothI virata ane dharmadhyAnamAM atyaMta nizcala banIne jinamaMdiramAM (=jinamaMdira pAse sabhAmaMDapamAM) rahe." prazna:- pauSadhazAlA pauSadha mATe ja banAvavAmAM Ave che, AthI pauSadhavALAe pauSadhazALAmAM ja rahevuM ucita che, bIje rahevuM ucita nathI. te pachI "jinamaMdiramAM rahe" ema kema kahyuM? uttara- tamAro prazna sAce che. jinamaMdira vagere na hoya te pauSadhazAlA vageremAM rahevAnI anujJA ApI che. kahyuM che ke jinamaMdira ane sAdhunA abhAvamAM pauSadha mATe gharanA ekAMtamAM gharathI alaga pauSadhazAlA kahI che, arthAt jinamaMdiramAM pauSadha thaI zake tema na hoya ke sAdhuone abhAva hoya (athavA sAdhuonI pAse pauSadha thaI zake tema na hoya) te zrAvaka
Page #404
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 387 gharamAM rahelI paNa gharathI alaga evI pauSadhazAlAmAM pauSadha kare. eka samRddha zrAvakane eka pauSadhazAlA hovI joIe ema zAstramAM kahyuM che. (1) caMdrAvataMsa, zaMkha, sudarzana, kAmadeva ane abhayakumAra- A zrAvake ekalA (alaga) pauSadhazAlAmAM zayana karatA hatA." (2) AvazyakacUNimAM te sAmAnyathI ja kahyuM che. te A pramANe "zrAvaka maNi- suvarNa vagerenA alaMkAre utArIne, phUlamALA, meMdI vagereno raMga, caMdana vagerenuM vilepana ane zAne tyAga karIne jinamaMdiramAM (=sabhAmaMDapamAM) sAdhunI pAse athavA pauSadhazALAmAM pauSadhavratane svIkAra kare. pauSadha lIdhA pachI bhaNe, pustaka vAMce athavA maMdabhAgI huM sAdhunA guNone dhAraNa karavA (=rIkSA levA) asamartha chuM, ityAdi prakAre dharmadhyAna kare." mATe pravacananI gaMbhIratA barobara vicAravI. potAnI buddhithI kyAMya paNa Agraha na rAkha. je A pauSadhane sAmAyikanI jema dvividha-vividhathI svIkAra kare che tene pauSaghathI ja sAmAyikano lAbha maLI jato hovAthI sAmAyika bahu phaLavALuM banatuM nathI. chatAM meM pauSadha ane sAmAyika ema be vratone svIkAra karyo che evA bhAva vizeSathI sAmAyika phaLavALuM paNa bane che. [112 ] have trIjA dvArathI pauSadhavratane ja kahe che - viratiphalaM nAUNaM, bhogasuhAsAu bahuvihaM dukkhaM / sAdusuvaDAva, if goir (ravUiThuM) posahaM zuuiz II zarU .. gAthArtha - viratinA phaLane ane bhegasukhanI AzAthI thatAM zArIrika-mAnasika vagere vividha duone jANIne tathA sAdhunA sukhanI abhilASAthI zrAvaka cAra prakArane pauSadha kare. TIkArtha - karmone saMvara vagere viratinuM phala che. kahyuM che ke-saMcame anicahe= saMyamanuM phaLa saMvara che. bhegasukhanI AzAthI kapila brAhmaNanI jema asaMtoSanA kAraNe aneka duHkha thAya che. uttarAdhyayanamAM kahyuM che ke jema jema dhananI prApti thAya che tema tema dhanane lobha vadhe che. kAraNa ke lAbhathI labha atyaMta vadhe che. be mAsA suvarNathI karI zakAya tevuM (kapila kevaLInuM) kAma kroDa senAmaherathI paNa na thayuM." (uttarA. a. 8 gAthA 24) 1. mAtra pAMca 2ti ke pAMca caNoThI,
Page #405
--------------------------------------------------------------------------
________________ 388 zrAvakanAM bAra vate yAne sAdhunuM sukha A pramANe che : saMsArasukhanAM sAdhano meLavavAnI mAthAkUTathI rahita sAdhune A ja janmamAM je sukha che, teno eka aMza paNa akhaMDa cha khaMDanA mAlika cakavartI pAse ke sadA bhegamasta Idra pAse paNa nathI." (prazamarati gA. 128) A gAthAthI A traNa (virati phalanuM jJAna, bhegasukhanI AzAthI vividha dukhenuM jJAna ane sAdhu sukhanI abhilASA) kAraNathI pauSadha utpanna thAya che. ema (kAranA ) kramathI jaNAvyuM. [113] have deSadvArane kahe che - je posahaM tu kAuM, caiyA ya parIsahehi bhaMti / nAloyaMti ya bhaggaM, bhamaMti bhavasAyare bhIme // 114 // gAthArtha - cAre ya prakAranuM pauSadha karIne parIsaho vaDe uddavigna karAyelA je zrAvako pauSadhane bhAMge che, ane karelA pauSadha bhaMgane gurunI pAse pragaTa karatA nathI, tathA jeo atyaMta viSayanA abhilASI hovAthI mULathI ja pauSadha letA nathI, teo bhayaMkara saMsArasAgaramAM bhame che. TIkA- "cAre ya prakAranuM" e artha gAthAnA tu zabdathI sUcavyo che. karmanI nirjarA mATe je sahana karavA yogya che te sudhA, tRSA, mala, strI vagere parIso che. jeo atyaMta viSayenA abhilASI hevAthI mULathI ja padha letA nathI" e artha gAthAnA ja zabdathI sUcavyuM che. [ 114] pauSadha karavAmAM lAbha A che - dhIrA ya sattimaMtA, posahanirayA lahaMti prmgii|| diLeMto iha saMkho, ANaMdo jaNamaNANaMdo // 115 // gAthArtha - dhIra ane sAmarthyavALA jeo pauSadhamAM atyaMta tatpara rahe che teo paramagatine pAme che. A viSayamAM lokonA manane AnaMda pamADanAra zaMkha ane AnaMdanA daSTAMte che. - TIkArya - dhIra=buddhithI zobhanArA. paramagati eTale sudevagati. anaMtara phalanI apekSAe A kathana che. A kathana AgamathI siddha che. kAraNa ke AgamamAM dezavirati zrAvakanI utkRSTathI ayyata sudhI ja utpatti kahI che. kahyuM che ke- ravavAno navAbaM koleLa su karavu lAva="zrAvakanI utkRSTathI utpatti ayyata sudhI che." paraMpara
Page #406
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 389 phalanI apekSAe to paramagati mekSa paNa che." paraMparAe te jinadharmanuM phala mokSa ja che" e viSe kaI ja vivAda nathI. A pramANe gAthAno saMkSepArtha che. vistArathI artha te be kathAothI jANa. te be kathAo A che - zaMkhanuM dRSTAMta A ja jaMbudvIpamAM bharatakSetramAM zrAvati nAmanI nagarI hatI. temAM caMdra doSAkara (=rAtrinekaranAra) hatuM,bIje kaI deSAkara ( doSonI khANa ) na hatuM. zrImaMtenA gharo (duha susica=) chu=makAnane raMgavAnA veta dravyathI suvicA=zubha zula varNavALA hatA, bIjA kaI (daricArja=) =bhUkhathI yuricArDasukAyelA na hatA. jinamaMdiramAM (sAvaca= zrAva) zrAvake dekhAtA hatA. paNa bIje kyAMya (sApacA=zvAva) hiMsaka prANIo dekhAtA na hatA. vaLI-temAM svAdiSTa rasathI suzobhita kUvAo paNa caMdra jevA (zItala) hatA. bhavane zAMta thayelA zreSTha madonmatta hAthI jevA (UMcA) hatA. leke paNa dAkSiNyanuM maMdira, vinayane ramavAnuM udyAna, nItimAM tatpara, atizaya saMteSanuM bhAjana ane dharmamAM zraddhALu hatA. temAM nagaranA ghaNA lekene saMmata, madathI rahita, matirUpa vaibhavavALo, vaibhavathI kubera tulya, na-vinayarUpa guNanuM kulabhavana, jIvAdi padArthone jANakAra, jinazAsana pratye gADha bhakti-anurAgavALe ane sarva kaLAomAM kuzaLa zaMkha nAmane suzrAvaka hatuM. tenI utpalA nAmanI suzrAvikA patnI hatI. zaradapUrNimAnI caMdra snAnA pravAha jevuM nirmala zIla tenuM AbhUSaNa hatuM. teNe AbhUSaNemAMthI phurelA ( =prasarelA) aneka ratnakiraNanA vistArathI dizAonA maMDalane vyApta karI dIdhuM hatuM. teNe dizA-maMDalamAM prasiddha thayelA rUpa vagere guNasamudAyathI netrorUpI kamalene AnaMdita karyA hatA. tenI sAthe dharma-artha-kAma e trivargamAM sArabhUta jIvalekanA sukhane anubhavatA zaMkhane keTaleka kALa pasAra thaye. te ja zrAvastInagarImAM puSpakalI nAmano zrAvaka rahetuM hatuM. tenuM ja bIjuM nAma zataka hatuM. tene dhana-suvarNa vagere vaibhava zaMkhanA samAna hatuM. zrAvaka hovAthI te zaMkhanI paramaprItinuM sthAna hatuM. te zrAvakanA sarva guNethI yukta hatA. paraspara paramaprItithI yukta te baMne kyAreka baMdha-mokSanI vicAraNAmAM vyagra rahetA hatA, kyAreka saMsAranA svarUpanI vicAraNAmAM lIna rahetA hatA, kyAreka dAnAdi cAra prakAranA dharmakAryo karavAmAM Asakta rahetA hatA, A pramANe temanA divaso pasAra thaI rahyA hatA. 1. artha ane kAma dhamathI ja maLe che ethI trivargamAM dharma ja sArabhUta che. Ama chatAM dharma ane artha kAraNa che, jyAre sukha kArya che. apekSAe kAraNa ane kAya e bemAM kAyanI pradhAnatAne mAnanArA lekenI dRSTie ahIM sukhane sArabhUta kahela che.
Page #407
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra vate yAne ekavAra te ja nagarImAM uttara-pUrva dizAnA bhAgamAM ( =IzAna khUNAmAM) keSTaka nAmanA udyAnamAM hajAro sAdhunA parivAravALA ane vihAranA kamathI ekagAmathI bIjA gAme vihAra karatA bhagavAna zrI mahAvIra tIrthaMkara padhAryA. devoe samavasaraNa racyuM. trilebaMdhu samavasaraNamAM birAjamAna thayA. sukha upaje tema saghaLI parSadA beThI. zrI. mahAvIrasvAmInA AgamananA samAcAra jANIne zaMkha ane zataka nAmanA te baMne zrAvako mahAsamRddhinA samudAyathI (=ghaNA ADaMbarathI) bhagavAnane vaMdana karavA mATe AvyA. A vakhate bhagavAne dharmakathA zarU karI. te A pramANe - he jano ! tame jenA mATe A saMsAramAM ghaNuM dhanane meLavo cho, ghaNA pApakAraNane vadhAro cho, mahAAraMbha karo cho, mitra, jJAtijana, svajana ane saMbaMdhI lo ke upara vivAha vagere vividha prasiddha vyavahAramAM vividha upakAra karo cho te haNAyeluM zarIra vidyutazreNinA ADaMbaranI jema caMcala che, ane vivekIjanone AzArUpa baMdhanane jarA paNa utpanna karatuM nathI, arthAt vivekI ja zarIranI (=zarIrasukhanI athavA zarIranityatAnI) jarAya AzA rAkhatA nathI. vaLI- jenA mATe dhana, manahara strIo tathA mitrone meLavo cho te zarIra vijaLInA vilAsanI jema atyaMta caMcala (=anitya) che. tathA jo badhuMya harI lenArI ociMtI mRtyunI dhADa na paDatI hoya te A jagatamAM manohara viSaye kene priya na thAya ? (arthAt mRtyunI dhADa paDyA vinA rahetI nathI, ethI vivekIjanone viSaye priya thatA nathI.) vaLI- prajavalita agnijavALAonA ADaMbarathI bhayaMkara, tIkSaNa anaMta talavAravALA, paDI rahelA bhAlA, mugara, trizULa ane bANanA samUhathI duHkhajanaka, paramAdhAmI devoe vikalA bhayaMkara rUpothI trAsajanaka, kAjaLa jevA kALA aMdhakArathI yukta dizAcakavALA, phelAtI durgadhavALA, carabI ane lehInA pravAhathI kAdavavALA, nArakenA karuNa AkaMdananA bodhathI ugane utpanna karanArA AvA narakamAM paDatA jInuM priya, raNajhaNa karatA ne puravALI, ane kaTimekhalAnA avAjathI vAcALa gativALI patnIo zuM jarA paNa rakSaNa kare che? cAMdI, suvarNa ane rane samUha vagere aneka prakArane sArabhUta vaibhava zuM rakSaNa kare che? athavA, atizaya snehathI pUrNa ane mitra sahita svajano zuM rakSaNa kare che? athavA, zatrunA balavAna bhujAnA abhimAnano nAza karanAra bAhubala zuM rakSaNa kare che? jIvone jevI rIte narakamAM keI zaraNa nathI, tevI rIte tiryaMcagatimAM paNa vividha janma maraNothI saMtApa pamADAyelA nuM ghana ane zrI vagerethI rakSaNa thatuM nathI. te A pramANe - tiryaMcanA bhavamAM che jyAre atizaya tApa, pANInuM pUra ane ThaMDI vagerethI utpanna karAyelA duHkhothI kaleza pAme che tyAre zuM temanuM rakSaNa thAya che? e pramANe manuSyabhavamAM paNa uttama jAtino mada karavAthI nIcakuLamAM utpanna thayelA, dAridraya, roga,
Page #408
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 391 dairbhAgya, zAka, vRddhAvasthA ane maraNanI vedanAthI duHkhI thayelA, ane vRddhi pAmelA dukhavALA mAcchImAro, mAtaMga ane DuMba vagere manuSyanuM bIjA keIthI paNa rakSaNa thatuM nathI. he jo ! A pramANe jANIne dharmamAM ja suprayatna kare, jethI maraNa Ave tyAre tame zeka na kare. vaLI- A saMsAramAM jIvonI hiMsA vagere doSanuM kAraNa artha ane kAma che. te be puruSArthone choDe. kAraNake- je jIvoe hiMsAthI lakSamIne meLavI che te jIve, jema samudra hajAre nadIone AdhAra bane che tema, dunuM bhAjana bane che. vijaLInA vilAsa samAna (=caMcaLa) ane vezyAnI jema bIjA bIjA puruSanI sevAmAM tatpara lakSamIne kaI priya nathI ane koI apriya nathI. sukhanI icchAvALA saMsAramAM sarponI jema jemaNe vakragati batAvI che, ane je cittavikAranA hetu che, te bhogothI sukha kyAMthI hoya? jemaNe indriyarUpI zatruone jItI lIdhA che temaNe saMpUrNa trikane jItI lIdhuM che. AthI jayanI IcchAvALAoe iMdrine nigraha karavAmAM ja prayatna karavo joIe. idrine vaza banelA ja sakala lekane vaza thAya che. tathA AzAnA pAzathI baMdhAyelA che aneka dukhe sahana kare che. kyAreka ISTane yugamAM je sukha thAya che te paNa viSayenI tRSAvALAone svapnamAM karAyelA saMganI jema ghaNI tRpti karatuM nathI, arthAt kSaNika tRpti kare che. A pramANe RddhinI ane viSayasukhanI asAratA jaNAI. AthI Rddhine ane viSayasukhane choDIne dharmapuruSArthamAM udyama kare. A pramANe bhagavAnanuM vacana sAMbhaLIne ghaNuM jIvo pratibaMdha pAmyA. keTalAkee sarvavirati svIkArI. bIjAoe vaLI dezavirati svIkArI. bIjA keTalAka samyakRtva svIkAryuM. pachI bhagavAnane vaMdana karIne parSada UbhI thaI. te zaMkha ane zataka e be zrAvake paNa tIrthaMkaradezanA sAMbhaLIne harSa pAmyA, paramabhaktithI jinane vaMdana karIne jevI rIte AvyA hatA tevI rIte gayA. te divase sAdhuonuM pAkSika pratikramaNa hatuM. tethI zaMkhe zataka vagerenI samakSa kahyuM. Aje sAdhuonuM pAkSika parva che. paNa ApaNe pauSadhazrata lIdhuM nathI. AthI ghaNA azana-pAna-khAdima-svAdima AhArane karAvIne tamArI sAthe ja Aje bhojana karavuM. tethI zatake kahyuMH je ema che te mArA ja ghare tame Ave, jethI huM ja sAdharmikavAtsalya karuM. zaMkhe svIkAryuM. badhA potAnA ghare gayA. zatake ghare jaIne aDhAra jAtanA zAka, bhakSya evA aneka prakAranA bhejya ( =cAvI zakAya tevA), peya (=pI zakAya tevA) ane nAgaravelanA pAnathI yukta atizaya ghaNe AhAra taiyAra karAvyo. zaMkhe paNa ghare jaIne vicAryuM. meM zatakanI samakSa tenA ghare bhajana karavAnuM je svIkAryuM 1. jo ke saMsAramAM rahelA cha IrachAvALA che, Ama chatAM jema parvata upara ghAsa baLatuM hevA chatAM "parvata baLe che." ema (upacArathI) bolAya che, tema ahIM paNa upacArathI saMsArane sukhanI icchAvALA kahyo che.
Page #409
--------------------------------------------------------------------------
________________ 392 zrAvakanAM bAra trata yAne te sAruM na karyuM. kAraNa ke Aje pakSanI saMdhi (8chelle divasa) che. A divase anya vakhate paNa ame poSaNa karIne pauSadhazALAmAM rahIe chIe. tethI Aje paNa mAre vizeSarUpe dharmanA anuSThAnamAM tatpara banIne ekalAe pauSadha laIne pauSadhazALAmAM rahevuM joIe. pachI teNe utpalAne pUchyuM. teNe paNa kahyuM svAmI! A ja cagya che. tethI maNi, suvarNa, vastra ane alaMkArane mUkIne pauSadhazALAmAM gaye, sarvathI (=cevihAra upavAsathI) cAra prakArane pauSadha laIne zubhadhyAnathI yukta banIne rahyo. A tarapha zataka bhajanano samaya thaI gaye tyAre zaMkhane Avela na joyo eTale tenA ghare gaye. teNe utpalAne pUchayuM: he suzrAvikA ! zaMkha kyAM gayA che? teNe kahyuM: pauSadhazAlAmAM gayA che. tethI zataka paNa pauSadhazAlAmAM gaye. teNe zaMkhane muninI jema zubhadhyAnamAM rahelo che. nisAhi kahIne aMdara praveza karyo. IryApathika paDikakamIne, gamanAgamanane AlevIne, zaMkhane vaMdana karIne nimaMtraNa karyuM ke, tame Avo, bhajanaveLA vItI jAya che. tethI zaMkhe kahyuM sarvathI pauSadha svIkAranAra mane Aje A pramANe karavuM kalpa nahi. zaMkhane vRttAMta jANIne te potAnA ghare gaye. bIjA sAdharmikenI sAthe teNe bhojana karyuM. vividha dharmapravRttimAM parAyaNa zaMkhano divasa pasAra thaI gayo. A vakhate sUrya astAcalanA zikharanA AzrayavALe thaye. tethI bhuvanamAM zuM thavAnuM zarU thayuM ? suvAsamAM rAgavALA bhamarAo saMkecatA kamalasamUhone choDIne vikaselA kumuda pAse jAya che. malina sthira premavALA hotA nathI. zaNagAra sajIne priyana (=AzakanA) ghare javA mATe utsuka thayelI taruNIo svaccha darpaNanI jema prabhAvALA sUrya upara daSTi nAkhe che. lAla sUryanA kiraNathI raMjita thayelA parvatanA UMcA zikhare atizaya tapAvelA suvarNanA meruzikhare jevA zobhe che. cakravAkayugalo najIkamAM viraha thavAnI zaMkAthI netra ane mukha sUrya tarapha kare che ane atizaya udveganA bhAjana bane che. jANe ke virahanA bhayathI kamaLanALanA chidramAM paraspara praveza karavA na hoya tema, eka cakavAkayugale cAMcathI kamaLanA nALane (=nALacAne) pakaDayuM. saMpUrNa aMdhakArane nAza karanAra ane saMpUrNa bhuvanane zobhA ApanAra sUrya paNa asta pAme che, te bIjAomAM sthiratAnI AzA kevI rIte thAya? - have vidyapuMja samAna potAnA tejathI pazcimasamudranA jalane lAlaraMgavALo karanAra AkAzamAM ghaNe saMdhyAraMga pragaTa thayo. malina ane lekene udvega karanAra aMdhakAra sAme AvatA hoya tyAre manahara rUpavALI saMdhyAmAM raMga sthira kevI rIte karI zakAya? saMdhyArUpI sakhInA viyegamAM dizAonA nirmala paNa mukha, jANe zekathI hoya tema, atizaya ghaNA aMdhakArathI zyAma karAyA. aMdhakAranA pUrathI pUrNa pRthvItala paNa jANe zyAma paTathI DhAMkeluM hoya tevuM thaI gayuM. tenA UMcA-nIcA vibhAgo aMdhakArathI DhaMkAI
Page #410
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 393 gayA. ghora aMdhakArathI netro DhaMkAI gayA hovA chatAM bhramara samUho phelAtI ghaNI gaMdhanA anusAra sugaMdhI pupomAM lIna thAya che. kSaNavAramAM pUrva dizArUpI vadhUe jANe kAmadevanA rAjyAbhiSekano kaLaza hoya tema, snArUpI jaLathI paripUrNa caMdrane upasthita karyo. caMdranA nirmala paNa kiraNo (patinA) virahathI duHkhI thayelI taruNI ne sukha mATe thatA nathI. athavA, badhA ja padArtho badhAne ja sukha karanArA na thAya. devavaMdana vagere Avazyaka kAryo jeNe karI lIdhA che evA zaMkha zrAvake A pramANe kAmI lokonA manane haranAra rAtrisamaya gADha thatAM rAtrinA be prahara sudhI svAdhyAya karyo. pachI atizaya nipuNa jAgarikA karatAM te A pramANe vicAravA lAgyA - prabhAtane samaya thatAM vIra bhagavAnanI pAse jaIne temane vaMdana na karuM, tyAM sudhI mAre A pauSadha pAravuM na kape. A pramANe zubhadhyAnane pAmelA tenI rAtri pasAra thaI gaI. kSINa thayelA UMcA tArAono samUharUpa pupothI samRddha UMcA gaganAMgaNarUpa vRkSanI pazcimadizA rUpI lAMbI zAkhAmAM atizaya pAkelA phaLanI jema caMdra laTakavA lAge. pUrva dizAmAM lAlaprabhA pragaTI. sUryakiraNonA sparzathI khIlatI kamaLakaLIonI zreNionA rasabiMduonA samUhane cUsavAnI kriyAmAM lAgelA bhamarAothI jANe aTakAvAyela hoya ane bhaya pAmyA hoya tema maMdamaMda vAta, rAtri samaye thayela gADha maithunarUpI yuddhanA zramathI thAkelI strIonA parasevAnA pANIne dUra karanAra, ane zItaprabhAvavALo (=ThaMDa) pavana zarU thayo. A daramiyAna prabhAtasaMdhyAnA Avazyaka kAryo karIne, posahazALAmAMthI nIkaLIne, mahAmuninI jema pAMca samitimAM upagavALo zaMkhazrAvaka mahAvIrabhagavAnane vaMdana karavA mATe keSTaka udyAnamAM gaye. teNe bhagavAnane joyA. te atizaya harSathI pUrNa banI gayo. tenI AMkhe harSanA AMsuothI bharAvA lAgI. tenuM mukha rUpI kamala praphullita banI gayuM. traNa pradakSiNA ApIne bhAvapUrvaka bhagavAnane vaMdana karyuM. pachI te bhagavAnanI stuti karavA lAgyo. te A pramANe - he sakalabhuvananA baMdhu! Apa jaya pAme. he karuNArUpI amRtarasanA samudra! Apa jaya pAme. siddhArtha rAjA ane trizalAdevIne harSa karanArA Apa jaya pAmo. janmAbhiSekanA samaye meruparvatane DolAvIne iMdrane atizaya Azcarya pamADanArA Apa jaya pAmo. bAlyakALamAM muSTinA prahArathI devanA abhimAnane dUra karanArA Apa jaya pAmo. idra puchelA vyAkaraNanA praznono vistArathI paramArthane kahenArA Apa jaya pAme. 1. ahIM zabdArtha A pramANe che - (pravRtta5) pravartelA (gaDharg=) pANIne laI janArA (vA) pravAhathI (= )bharAI rahI che (Dhoya = ) AMkho jenI . 2. ahIM moha zabdano artha vAkyaphilaSTatAnA kAraNe anuvAdamAM lakhyuM nathI. 50
Page #411
--------------------------------------------------------------------------
________________ 394 zrAvakanAM bAra vrata yAne saMsAranA sarva saMgane tyAga karIne dIkSA lenArA Apa jaya pAmo. iMdra gusse thaIne mukelA vajanA saMgathI (=patanathI) bhaya pAmelA camareMdranuM rakSaNa karanArA Apa jaya pAme. saMgamadevane jItanArA Apa jaya pAme. jemane kevalajJAna utpanna thayuM che evA Apa jaya pAme ! jaya pAme! A saMsAramAM manuSya, tirya, nArake ane devAmAM rahelI janma-maraNanI paraMparAothI kaMTALelA Apa jaya pAmo. he snehI vIra ! mane mokSapurImAM laI jAo. pachI bIjA paNa zrI gautamasvAmI vagere munivarone vaMdana karIne te egya bhUmi upara beThe. A tarapha zataka vagere zrAvake paNa savAramAM ja snAna ane pUjA karIne tIrthakarane vaMdana karavA mATe tyAM ja AvyA. tIrthakarane vaMdana karIne yogya bhUmi upara beThA. A vakhate zaMkhe lalATe thaMDI khIlelI kamaLakaLInI jema aMjalipuTa karIne praNAmapUrvaka pUchayuM: he bhagavaMta! krodhane AdhIna banela jIva zuM bAMdhe? zuM ekaThuM kare che? bhagavAne kahyuM he zaMkha ! AyuSya sivAya sAta karmaprakRtio ekaThI kare che. ane bAMdhe che. e ja pramANe zaMkhe mAna, mAyA ane lebha viSe paNa prazno pUchayA. bhagavAne sarva praznomAM e ja pramANe uttara ApyuM. te vakhate zataka vagere zrAvakee bhagavAnane pUchayuM ame kAle pauSadha na karyo ethI A zaMkha amArI hIlanA kare che. bhagavAne kahyuM tamArI hIlanA nathI. (teNe tamArI hilanA karI nathI.) zaMkha dharmamAM premavALo che, dharmamAM dRDha che. tathA teNe sunipuNa jAgarikA karI che. mATe asatya kahevA vaDe enI niMdA na kare. pachI tyAM ja zrI gautamasvAmIe pUchyuM: he bhagavaMta! jAgarikA keTalA prakAranI kahI che? bhagavAne kahyuM jAgarikA buddha, abuddha ane sudakSa ema traNa bhedathI traNa prakAranI che. temAM sadA upayuktabhAvavALA kevalIne buddha jAgarikA hoya che. tavo bodha na hovAnA kAraNe pramAdI mithyAdaSTi jIvone nidrAnA tyAgarUpa bIjI jAgarikA hoya che. samyagdaSTi jIvone trIjI jAgarikA hoya che. kAraNa ke samyagdaSTi jIvo ja sudakSa (sunipuNa ) ane sudharmacitAmAM tatpara hoya che. pachI zataka vagere zrAvakee paNa te sAMbhaLIne bhaya pAmIne zaMkhane pharI pharI khamAvyuM. pachI temaNe ekaThA thaIne prazno pUchayA, ane uttarone svIkAra karyo. (cirathI= )mArU AyaMti e padano artha e che ke (appaNa uttara pravruti) uttara svarUpa arthapadene svIkAra kare che. (prazna-prazno kene pUchaDyA? ane uttara koNe koNe ApyA ? uttara-temaNe bhagavAna mahAvIrane prazno pUchavA ane bhagavAna mahAvIre temane uttara ApyA. pachI te zrAvake pharI jinezvarane vaMdana karIne ghare gayA. zrI gautamasvAmIe jinane vaMdana karIne pharI pUchyuM: he nAtha ! A zaMkha grahavAsane tyAga karIne dIkSA leze ? tIrthakare kahyuM he gautama! dIkSA nahi le. kevaLa ghaNAM varSo sudhI zrAvakadharmanuM pAlana karaze. mRtyu samaya AvatAM vidhipUrvaka kALa karIne saudharmadevalokamAM deva thaze. tyAMthI ravIne mahAvidehamAM siddha thaze. zaMkhanuM daSTAMta pUrNa thayu. (bhagavatI zataka 12 uddeze 1)
Page #412
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 395 AnaMdanuM dRSTAMta A ja bharatakSetramAM vANijagAma nAmanuM nagara hatuM. te nagara idranagaranI jema paMDitajanone saMtoSa utpanna karatuM hatuM. pitA vagerenA vinayanI pradhAnatAvALA ghaNuM loke temAM rahetA hatA. te nagaramAM rahelA susAdhuonA jJAnAdigurUpa bhAlAenA agrabhAgathI kAmadeva bhUdAI gayo hato. A joIne tenI patnI ratine ghaNo zeka thaye. ethI te vihaLa banIne vilApa karavA lAgI. lekenA bhavanomAM rahelI vAvaDIomAM pharI rahelA haMsa ane sArasa vagere pakSIono samUha ratinA vilApanuM anukaraNa karI rahyo hato. AthI te pakSIoe karelo kelAhala te nagarImAM saMbhaLAI rahyo hate. te nagaramAM zuddha vyavahAra karavAthI lAbha thAya che evI prasiddhi zuddha vyavahAre meLavI hatI. vaNikee zuddha vyavahAra karIne lakSamI meLavI hatI. te nagaramAM ghaNuM vaNika zuddhavyavahArathI meLavelI lakSmInuM dAna karIne samudra sudhI meLavelI zreSTha kIrtinA vistArathI alaMkRta hatA. te nagara suvarNa zilAothI banAvelA jinamaMdironI bhIMtemAMthI phelAtI prajAnA samUhathI jANe ugatA sUryanA tApavALuM hatuM, iMdranIla, mahAnala ane marata vagere maNiomAMthI ghaDelI jinaMdranI mahApratimAomAMthI prasarelI kiraNa zreNiothI jANe IMdranA suMdara sainikavALuM hatuM, sUryarathanA azvonA mArgane dUra karanArA UMcA devamaMdironA zikharemAM rahelA vividha ratnomAMthI nIkaLatA kiraNasamUhathI jANe IMdranA hajAro dhanuSathI yukta hatuM. vaLI- temAM manohara yuvAna strIonA AbharaNanA maNiethI haNAyelA aMdhakAravALI rAtriomAM paNa cakravAke gharanI vAvaDIomAM divasanI buddhithI alaga thatA na hatA. te nagarImAM jitazatru nAmane rAjA hatA. teNe tIkSaNa ane bhayAnaka talavAranA prahArathI zatruone haNyA. haNAyelA zatrurUpI hastisamUhanA kuMbhataTamAMthI uchaLelA ghaNA motIothI teNe yuddhanA bhUmimaMDalanI pUjA karI. tenuM mAhAsya bhUmimaMDalamAM prasiddha hatuM. te zatruothI ane sAmaMta rAjAethI jItI zakAto na hato. tenI sakala aMtaHpuramAM mukhya ane uttama rUpa, lAvaNya ane saubhAgya vagere guNasamudAyane dhAraNa karanArI dhAriNe nAmanI mahArANI hatI. te ja nagaramAM dhanathI kubera jevo, zarIranI kAMtithI sUrya samAna, sAmyatAthI caMdratulya, gaMbhIrabhAvathI sAgara sama, sthiratA guNathI parvata jeva, lokene mAnya, duSTaka vargathI parAbhava na pamADI zakAya te, suMdara lAvaNya vagere guNothI alaMkRta, vilAsavALI strIonA netrarUpI nIla kamaLone pUjya, ane aparimita bhegavilAsano tyAga vagere guNothI sarvajanane AnaMda utpanna karanAra, AnaMda nAmane gRhastha rahetuM hatuM. tenuM cAroDa ghana vyAjamAM rokAyeluM hatuM. cAra 1. IMdranagaranA pakSamAM vivu= devo.
Page #413
--------------------------------------------------------------------------
________________ 396 zrAvakanAM bAra vrato yAne phoDa dhana nidhAnarUpe mUkeluM hatuM. cAraDa dhana vepAramAM vaparAtuM hatuM. ekaeka gokulamAM daza hajAra gAye hoya tevA cAra gokula hatA. ghaNAM kAryomAM lokone te ja pUchavA cogya hato. potAnA kuTuMbane paNa te ja AdhArabhUta hato, pramANabhUta hato, tuMbabhUta hatuM, ane sarvakAryamAM pravartAvanAra hate. vaLI te svabhAvathI karuNApradhAna hRdayavALA, 'pUrva AbhASI, priya bolanAra, kuzaLa, deva-gurunI pUjAmAM tatpara, paropakArI ane manohara rUpavALe hato. tenI iMdranI IMdrANI jevI, mahAdevanI pArvatI jevI, anupama lAvaNyavALI zivAnaMdA nAmanI patnI hatI. tene nirmalazIlarUpa AbhUSaNa hatuM, tenuM rUpa asAdhAraNa hatuM, te guNasamUhathI yukta hatI, teNe sudharmakAryo rUpa nirmala jalasamUhathI pAparUpa malane dhoI nAkhyA hatA. tenI sAthe manuSyalokamAM uttama pAMca prakAranA viSayasukhano anubhavatA AnaMdane keTalAka kALa pasAra thaye. A tarapha te ja nagaranA uttara-pUrva dizAnA bhAgamAM ( =IzAna khUNAmAM) dUtipalAsa nAme caitya hatuM. tyAM ekavAra mahAvIra tIrthaMkara padhAryA. sura, asura, siddha, gAMdharva, yakSa vagere devasamUhanA nAyake temanI stuti karI rahyA hatA. phelAyelA uttama dhyAnarUpI agnithI temaNe pApakarmone bALI nAkhyA hatA, ane ethI temane kevalajJAna utpanna thayuM hatuM. teo cAlatI vakhate devoe karelA suvarNanA navIna nava kamaLo upara caraNarUpI kamaLone mUkatA hatA. teo vividha dezomAM bhavyajIva rUpI pavanane vikasita karatA hatA. AvA bhagavAnanA AgamanathI te nagaramAM rahenArA loke AnaMda pAmyA, ane jinanA caraNenI pAse AvyA. A daramiyAna jitazatru rAjAe rAkhelA carapuruSee jitazatrurAjAne bhagavAnanA AgamananI vadhAmaNI ApI. te te ja kSaNe siMhAsana uparathI ubhuM thaI gaye. atizayabhaktithI tenA zarIramAM atizaya rUvATAM khaDAM thaI gayAM. sabhAmAM ja sAta-ATha DagalA jinanI abhimukha gayo. zrI mahAvIrasvAmInA caraNone namaskAra thAo ema bolatA teNe jAnu ane mastakane pRthvI upara sthApIne bhagavAnane namaskAra karyo. pachI potAnA siMhAsana upara besIne vadhAmaNI ApanArane sADA bAra lAkha senAmahora ApI. pachI pitAnA nagarathI AraMbhI pratipalAsa caitya sudhI rastAmAM zaNagAra karAvyuM. te A pramANe - puparasanI sugaMdhamAM lubdha banelI bhramara zreNinA manahara jhaMkAra zabdothI jemAM dizAonA madhyabhAga baherA banI gayA che tevI puSparacanA karAvI. UMce phelAtI ratnakiraNonI zreNionI dedIpyamAna UMcI teraNazreNio racAvI. maNi, suvarNa ane cAMdInA vividha maMgalakaLaza mUkAvyA. pavanathI hAlatAM lAla azokavRkSa vagerenAM pAMdaDAothI yukta caMdanamALAe Theka ThekANe goThavAvI. 1. tuMba eTale gADInI nAbhi (=paiDAne vacalo goLa vibhAga). jema gADInA badhA avayavomAM nAbhi mukhya gaNAya che tema te kuTuMbamAM mukhya hatA. 2. koI sAme maLe te tenA bolAvyA pahelAM ja tene bolAvato hato.
Page #414
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 397 A pramANe mArgane zaNagArAvIne jitazatru rAjA sAmaMta vagere sainya, aMtaHpura ane parivAranI sAthe bhagavAnane vaMdana karavA mATe cAlyA. samavasaraNanI bhUmimAM AvyuM. samavasaraNanI bhUminA eka jana pramANa bhUmipradezanuM AkAzatala jevA nirmala sphaTikanA samUhathI raceluM ane lAlaraMganA maNiothI vibhUSita kareluM taLiyuM zebhe che. temAM sUrya kiraNothI be gaNA (=Dabala) kiraNavALA, devasamUhe banAvelA, ratna, suvarNa ane cAMdInA gaDha zobhe che. devoe banAvela, bhamarAonA kalakala avAjathI vAcALa, jANe dUra rahelA bhavyajIne lAvavA mATe prayatnazIla hoya tevo azakavRkSa che. azekavRkSanI nIce racelAM bahuvarNanI prabhAvALA mane hara ratnanAM cAra siMhAsano zebhe che. siMhAsananI AsapAsanuM pRthvImaMDala ratnakiraNonA samUhathI yukta hatuM. tyAM AkAzamAM navIna meghanA jevA gaMbhIra nAdavALI jayasUcaka duMdubhie khuza thayelA deve atizaya bhaktithI vagADatA hatA. tyAM jinavaranI upara dhAraNa karelA, prabhunA tribhuvananA jIvonA svAmitvane sUcita karanArA, divya traNa veta chatro zobhe che. jene racIne svayaM deve paNa vismaya pAmyA te samavasaraNa bhUminuM A pramANe keTaluM varNana karAya? tethI jitazatru rAjA samavasaraNa bhUmine joIne atyaMta vismaya pAmyuM, ane ethI enAM netre praphullita banI gayA. pachI samavasaraNa bhUminI aMdara pravezIne jinane traNa pradakSiNa ApIne bhAvapUrvaka name. A vakhate AnaMda gRhastha paNa mahAADaMbarathI bhagavAnane vaMdana karavA mATe AvyuM. bhagavAnane vaMdana karIne te yathAyogya sthAnamAM beThe. tyArabAda bhagavAne mokSanagarI tarapha prayANa karanArA bhavya jIvone mekSane mArga batAvavA mATe prayANa vakhate vagaDAvelA maMgalapaTaha ( =Dhola) nA avAja jevA madhura ane gaMbhIra svarathI dharmadezanA zarU karI. te A pramANe - he loke mohanidrAno tyAga karIne mokSa mATe udyama karanArA bane. ghaTikAnA bahAne AyuSyakarmadalikenA aMze tUTI rahyA che. kAraNa ke mehanidrAthI gherAyelo mANasa jAga hovA chatAM heya-upAdeyanA vibhAgane ane gamya-agamyane jANatA nathI. sArI rIte ekaThuM kareluM dhana nAza pAme che, snehI kuTuMbIo nAza pAme che, jagatamAM eka dharmane choDIne bIjuM badhuM ya nAza pAme che. jema bIja aMkurano sAdhaka che tema dharma ja mekSikAryane sAdhaka che. dharma sakala duHkhane nAza kare che ane sukhasamUhane meLavI Ape che. te A pramANe - deSone nAza thavo e jenuM svarUpa (=svabhAva) che e A dharma jIvane ja guNa che. jIvahiMsA vagere de che. e doSano nAza thatAM sarva saMvara thAya che. sarva saMvara thatAM na karmabaMdha thatuM nathI, ane pUrve je karmo baMdhAyelA che temane zuddha dhyAna, tapa ane bhAvanA vagerethI nAza kare che. A pramANe zAzvatakArya je mokSa te paNa jIvane ja paryAya che. mokSa sarva karmane kSaya thatAM nijarUpamAM avasthAna svarUpa che. jIvanuM svarUpa
Page #415
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra tratA cAne anaMtajJAna, anaMtasukha, ana`tavIya ane anaMtadana che, jIvanu svarUpa abhAvarUpa nathI. meAkSa mATe udyama karanAra jIvane jyAM sudhI meAkSanI prApti thatI nathI tyAM sudhI sugatiomAM sAMsArika sukhA maLe che ane kugatinAM duHkhA maLatAM nathI. jyAre cathAkhyAta ( =jinezvarAe jevuM kahyuM che tevuM ) sava vizuddha sasaMvara thaze tyAre zAzvata meAkSa thaze emAM kAI zaka nathI. tethI huM leAkeA! narakAdimAM duHkhasamUhane utpanna karanAra saMsAranA A vistArane choDIne sasaMvaramAM ja sArI rIte udyama karo. 398 A pramANe sAMbhaLIne pratibAdha pAmelA ghaNA jIvA sarva saMvaramAM sArI rIte udyama karanArA thayA. pachI Ana Mda gRhasthe mastake aMjali karIne praNAmapUrvaka bhagavAnane pUchyuM : he munivare dra! je sasaOvara karavA samartha na hoya te amArA jevA jIvanuM saMsAramAM zuM rakSaNa thAya ? bhagavAne kahyuM. je sa`saMvara karavA samartha nathI te dezasa vara kare. dezasaMvara pAMca aNuvrata vagere khAra prakAranA gRhastha dharma svarUpa che. sa`sAramAM vividha cittavALA jIvAnuM tenAthI ja rakSaNa thAya che. kAraNa ke te paNa naraka vagere krutine aTakAvavAmAM sArI rIte samartha che. jenAthI ( dharmanI jeTalI parAkASThAthI ) nirAzaMsa jIva zAzvata sukhavALA meAkSane meLave, teTalA praka ne ( =parAkASThAne) pAmelA gRhasthadha ja sarvasaMvaranA paNa hetu thAya che. Ana Mde kahyuM: jo ema che te, huM ApanI pAse A dezasavaranA ja svIkAra karuM chuM. bhagavAne kahyuM: huM mahAnubhAva! tamane sukha upaje tema ( =tamArI icchA pramANe) karI zako che, AmAM vilaMba na karo. tethI teNe skUlaprANAtipAta, sthUlamRSAvAda ane sthUlaadattAdAnanuM dvividha-trividhathI paccakkhANu karyuM". svasrI sa MtASanA svIkAra karyAM. svasrImAM paNa zivAnaMdA sivAya anya strIonA jAvajIva tyAga karyAM. parigrahaparimANa lIdhuM. te A pramANe :- 12 kroDa suvaNu, 40 hajAra gAyA, pAMcaseA haLa, pAMcaso gADAM, pAMcaso vahANa ItyAdi sivAya anya parigrahanA jAvajIva niyama karyo. A pramANe pAMca aNuvratAne svIkArIne yathAzakti sAta zikSAtratA svIkAryA. samyaktvamUla khAreya vratanAM be prakAranI parijJAthI aticArasthAnAne jANyA. bIjA paNa vividha abhigrahA svIkAryo. pachI tItha karane bhAvathI vaMdana karIne tItha kare kahelA dharmonI prAptithI peAtAne mahAna mAnatA te pAtAnA ghare gayA. teNe zivAnaDhAne kahyuM ke, meM Aje mahAvIra bhagavAnanI pAse samyaktvamUla pAMca aNuvrata ane sAta zikSAvrata svarUpa zrAvakadharmInA svIkAra karyA che. zivanaMdAe kahyuM : je ema che tA huM paNa enA svIkAra karuM. Ana Mde rajA ApI. pachI te mahAna ADaMbarathI bhagavAnanI pAse gaI. teNe paNa dha dezanA sAMbhaLIne pUjya trileAkabaMdhunI pAse te ja pramANe zrAvakadharma nA svIkAra karyAM. jinane namIne te potAnA ghare gai. A vakhate zrI 1. naparinA ane pratyAkhyAnaparinA e be prakAranI.
Page #416
--------------------------------------------------------------------------
________________ 399 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda gautamasvAmIe bhagavAnane vaMdana karIne pUchayuM: AnaMda zrAvaka A ja bhavamAM ApanI pAse sAdhudharmane svIkAra karaze? bhagavAne kahyuM? nA. paNa mArI pAse svIkArelA A ja zramaNopAsaka paryAyamAM vIsa varSa sudhI raheze. mRtyu samaya AvatAM samAdhithI kALa karIne sadharma devalokamAM rahelA aruNa vimAnamAM cAra palyopamanA AyuSyavALo deva thaze. tyAMthI cyavane mahAvidehamAM siddha thaze. A tarapha- zivAnaMda zrAvikAnI sAthe zrAvakadharmamAM hAni na thAya te rIte nipuNa janone prazaMsA karavA lAyaka viSayasukhane anubhavatA AnaMda zrAvakanA cauda varSa pasAra thayA. paMdaramA varSe kyAreka rAtrinA chellA praharamAM tene vicAra AvyuM ke, kuTuMbane bhAra moTA putra upara nAkhIne mAre kellAkasannivezamAM svajJAtinA gharonI madhyamAM banAvelI pauSadhazALAmAM rahevuM yogya che. pachI prabhAta samaye vicAryA pramANe badhuM ja karIne te ja vANija gAmanI zaiDuM dUra uttara-pUrva dizAmAM AvelA kellAkasannivezamAM rahenArA svajJAtinA gharanI madhyamAM karAvelI pauSadhazAlAmAM teNe praveza karyo. tyAM kamazaH darzana vagere agiyAreya pratimAonI vidhipUrvaka sparzanA karI (=pALI). pachI vIsamA varSe mAraNAMtika saMlekhanA zarU karI. saMlekhanAthI kRza zarIravALA ane zubhaadhyavasAyavALI vezyAnA pariNAmavALA tene kyAreka avadhijJAna utpanna thayuM. tenAthI Urva saudharma devaleka sudhI, tiththu uttaramAM himavaMtaparvata sudhI, bAkInI traNa dizAomAM lavaNa samudramAM (pAMcase jana sudhI) ane nIce (pahelI narakanA) leluya narakAvAsa sudhI te jevA lAge (=joI zakato hato. A daramiyAna vihAra karatA zrI mahAvIra bhagavAna te ja gAmamAM bahAra udyAnamAM padhAryA. AnaMda bhagavAnane vaMdana karavA javA mATe samartha na hatuM. pachI kyAreka bhikSA mATe AvelA zrI gautamasvAmIne AnaMde kahyuM ( kahevaDAvyuM) ke he bhagavaMta ! mArA upara anugraha karo, jethI huM ApanA caraNone vaMdana karuM. te sAMbhaLIne zrI gautamasvAmI tyAM ja jaladI jaIne AnaMdane vaMdana karAvyuM. vaMdana karIne AnaMde pUchayuM : gRhasthane ATaluM (=mane thayuM che teTaluM) avadhijJAna thAya? zrI gautamasvAmIe kahyuMH gRhasthane avadhijJAna thAya, paNa ATaluM na thAya. AthI baMne vacce vivAda thatAM AnaMde kahyuM: he gautamasvAmI! zrIvIra bhagavAnane pUcho, vivAda na karo. mane ane Apane te bhagavAna pramANa che. pachI bhikSA laIne AvelA zrI gautama svAmIe bhagavAnane pUchayuM : he bhagavaMta! avadhijJAnanA parimANamAM zuM ANaMda asatyavAdI che tethI mane khamAve ke huM AnaMdane khamAvuM? bhagavAne kahyuM: he gautama! avadhijJAnanuM asatya parimANu kahevAthI tene A viSe aticAra lAge che, mATe tuM jaIne AnaMda zrAvakane khamAva. tethI zrI gautamasvAmIe te ja kSaNe jaIne AnaMdanI pAse kSamApanA karI. AnaMda paNa anazana
Page #417
--------------------------------------------------------------------------
________________ 400 zrAvakanAM bAra vrate yAne karIne devalokamAM gaye. AnaMdanuM daSTAMta pUrNa thayuM. A daSTAMta vistArathI upAsakadazAMga sUtramAM che. [115] have A ja vratanI yatanAne kahe che - . jahasattIe u tavaM, karei NhANAi parimiyaM ceva / diya baMbhayAri rattiM miyaM ca vAvArasaMkhevaM // 116 // gAthAtha:- yathAzakti tapa kare, snAna vagere parimita ja kare ane tenAthI kare, divase brahmacArI rahe ane rAte abrahmanuM parimita sevana kare, ghara ane dukAna vagerenI pravRttione saMkSepa kare. TIkAW :- "yatanAthI e artha gAthAnA ja zabdathI sUcavyuM che. bhUmi jevI, pANI gALavuM vagere yatanAthI snAna kare. kahyuM che ke- " jyAM snAna karavAnuM che tyAM jIvarakSA mATe bhUmine jevI, perA vagerenI rakSA mATe pANI gALavuM pANImAM mAkhI vagere jIva na paDI jAya tenI kALajI rAkhavI vagere snAnamAM yatanA che." (pUjA paMcAzaka gA. 11) rAte abrahmanuM sevana prahara vagere parimANa vaDe gumaDAnI pIDAne dUra karavA paru kADhavAnI jema parimita kare. yathAzakti tapa kare e kathanathI AhArapauSadhanI, snAna vagere parimita kare e. kathanathI zarIrasatkArapauSadhanI, divase brahmacArI rahe ane rAte abrahmanuM parimita sevana kare e kathanathI brahmacarya pauSadhanI, pravRttione saMkSepa kare e kathanathI avyApAra pauSadhanI yatanA jaNAvI che. A yatanA piSadha na lIdhe hoya te paNa gAthAmAM jaNAvela vidhithI pravRtti karanArane hoya. [116] have pauSadhanA aticArone kahe che - saMthAsthaMDile'vi ya, appaDilehApamajie do do| . sammaM ca aNaNupAlaNamaiyAre paMca vajjejA // 117 // gAthArtha:-zrAvaka pauSadhamAM apratyupekSa-dupratyupekSa zayyAsaMstAra, apramAjiMtaduSpamArjita zayyAsaMstAra, apratyupekSa-dupratyupekSa sthaMDila, apramArjita-pramArjita Dila ane samyagU ananupAlana e pAMca aticArone tyAga kare. TIkAtha - (1) apratyupekSa-dupratyupekSa zayyAsaMstAra:- pratyupekSA eTale AMkhethI javuM. pratyupekSA jemAM na hoya te apratyupekSa. duSTa pratyupekSA jemAM hoya
Page #418
--------------------------------------------------------------------------
________________ 401 zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda te duSpratyupekSa, arthAt apratyupekSa eTale AMkheAthI nahi joyeluM. duSpratyupekSa eTale kharAkhara nahi joyeluM. zayyA pada mULa gAthAmAM nathI paNa saMsAra paDhanA upalakSaNathI lIdhuM che. zayyA eTale vasati. suvA mATe je pAtharavAmAM Ave te sa`stAra, arthAt jenA upara suvAya te saMstAra=saMthAro. athavA zayyA eTale zarIrapramANa sathArA, saMstAra eTale ahI hAtha pramANa saMthArA. gAthAnA tti 7 zabdathI pITha vagere paNa samajavuM. AnA samudita atha A pramANe cheH- AMkheAthI joyA vinA ke barAbara joyA vinA zayyA, sathArA, pITha vagerenA upayAga karavA te apratyupekSa krupratyupekSa zayyAsa stAra aticAra che. (2) apramArjita-duSpramArjita zayyA sastAra :- apramArjita eTale vajranA cheDA vagerethI nahi pramA? la. duSpramArjita eTale kharAbara nahi pramA2eluM. pUjyA vinA ke kharAkhara pUjyA vinA zayyA, sathArA, pITha vagerenA upayAga karave te apramArjita-pramArjita zayyAsaMstAra aticAra che. (3) apratyupekSa-duSpratyupekSa stha'Dila :- stha`Dila eTale vaDInIti ane laghunIti karavAnI bhUmi. joyA vinA ke kharAkhara joyA vinA vaDInIti-laghunIti bhUminA upayAga karavA te apratyupekSa-pratyupekSa-stha Dila aticAra che. (4) apramArjita-duSpramArjita sthADila :- pUjyA vinA ke kharAkhara pUjyA vinA vaDInIti-laghunItinI bhUminA upayoga karavA te apramArjita-duSpramArjitastha`Dila aticAra che. bahAranI stha`Dila bhUminI sa khyA 1024 thAya che. kahyuM che ke 1. anApAta-asalAka, 2. anupaghAtI, 3. sama, 4, aSira, 5. acirakAlakRta, 6. vistANu, 7. dUrAvagADha, 8. anAsanna, 9. bilavarjita ane 10. trasa-prANa-mIja rahita sthaDila bhUmimAM laghunItivaDInIti, zlema, vagerenu visarjana kare. (1) ApAta eTale AvavuM. salAka eTale jovuM. jemAM bIjAe AvatA na heAya ane jotA na hAya tevI bhUmi anApAta-asalAka che. (2) anupaghAtI eTale mAra-pITa Adi upaghAtathI rahita. (3) sama eTale khADA-TekarA vagere viSamatAthI rahita. (4) azuSira eTale peAlANa vinAnI. (5) acirakAlakRta eTale najIkanA samayamAM zuddha (acitta) thayelI. (6) vistANu eTale meATIpaheALI. (7) dUrAvagADha eTale aMdaranA bhAgamAM uDe sudhI acitta thayelI. (8) anAsanna eTale leAkeApayAgI bagIcA vagerethI dUra heAya tevI.. 51
Page #419
--------------------------------------------------------------------------
________________ 402 zrAvakanAM bAra vrata yAne (9) bilavarjita eTale dara vagerethI rahita. (10) trasa-prANa-bIja rahita eTale basa-sthAvara jIvothI rahita. AvI bhUmimAM vaDInIti Adi parave.?? A daza padethI eka vagerenA saMgathI yakta saMkhyA pUrNa thAya che. kahyuM che ke upayukta daza padone 1-2-3-4-5-6-7-8-9-10 sAthe saMga karavo. e saMgathI kula eka hajArane covIsa bhAMgA thAya.?" (5) samyagU ananupAlana -pauSadhanuM barobara pAlana na karavuM. - A pAMca aticAro svabuddhithI nathI kahyA. Avazyaka niryuktikAre kahyuM che ke zrAvake pauSadhopavAsanA A pAMca aticAre jANavA jeIe, paNa AcaravA na joIe. te aticAre A pramANe che:-(1) apratilekhitaduSpatilekhita thayAsaMstAraka, (2) apramAjita-du5mAjiMtazayyAsastAraka, (3) apratilekhita duSpatilekhita uccAra-prazravaNabhUmi, (4) apramArjita duSpamAjiMtaucAra-prazravaNa bhUmi, (5) ane pauSadhopavAsanuM sabhya ananupAlana. --~-- ahIM vRddhoe kahelI sAmAcArI A pramANe che-pauSadhavALo zrAvaka paDilehaNa karyA vinA ane barobara paDilehaNa karyA vinA zayyA, saMthAro ane pauSadhazAlAne upayoga kare nahi, DAbhaghAsanuM vastra bhUmi upara pAthare nahi, laghunIti karavAnI bhUmithI AvIne pharI saMthArAnuM paDilehaNa kare, anyathA aticAra lAge. e pramANe pITha Adi viSe paNa samajavuM. AmAM cAra aticAre sarvathI pApavyApAranA tyAgamAM ja hoya che. pAMcame aticAra AhArapauSadha vagere sarva prakAranA pauSadhana che. prathamanA cAra aticAramAM aticAra kevI rIte thAya che e prasiddha che. pAMcamA aticAramAM aticAra kevI rIte thAya che te batAvAya che-pauSadhavALo zrAvaka asthira cittavALo banIne AhAramAM dezathI ke sarvathI AhAranI prArthanA (=abhilASA) kare, athavA pauSadhanA bIjA divase potAnA mATe Adara karAve, arthAt pitAnA pAraNA mATe vizeSa AraMbha-samAraMbha karAve, zarIrasatkAra pauSadhamAM zarIre tela vagere caLe, dADhI, mastaka ane rUMvATAonA vALane sauMdaryanI abhilASAthI vyavasthita rAkhe, dAha thatAM zarIre pANI nAkhe, brahmacarya pauSadhamAM Aleka ane paralekanA bhegonI mAgaNI kare, athavA zabdo vagere viSayonI abhilASA kare, brahmacarya pauSadha kyAre pUrNa thaze ema athavA brahmacarya vaDe ame bhegothI rahita karAyA ema vicAre. avyApAra pauSadhamAM sAvadya kAryo kare, meM amuka anuSThAna karyuM ke nahi ema vicAre (=bhUlI jAya). 1. bhAMgAnI rIta paMcavastaka, dharma saMgraha bhAga bIje, oghaniryukti vagere graMthethI jANuM levI.
Page #420
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 403 A pramANe pAMca aticArothI vizuddha pauSadhanuM pAlana karavuM joIe. [117] have bhaMgadvArane kahe che - uvasaggaparIsahadAruNehiM kammodaehiM nAsejjA / rayaNaM va posahaM khalu, aikkamAihiM dosehiM // 118 // gAthAtha-upasarga ane parIsathI thatA ke karmodayathI thatA bhayaMkara atikrama vagere doSathI pauSadhane ciMtAmaNi ratnanI jema nAza kare. TakAtha-upasargo divya vagere saraLa che. parIso sudhA vagere bAvIsa che. atikrama, vyatikrama, aticAra ane anAcAra ema cAra de che. AgamamAM A cAra denuM svarUpa AdhAkarma AhArane AzrayIne varNavyuM che. te A pramANe - (1) "AdhArmika AhAra levAnI gRhastha vinaMti kare tyAre sAdhu vinaMtine svIkAre tyArathI upayoga kare tyAM sudhI atikrama doSa lAge. arthAt vinaMti svIkAre, pachI levA javA mATe ubhe thAya, pAtrA le, pAtrA laine guru pAse AvIne upayoga kare tyAM sudhI atikAma lAge. tevo AhAra levA javA mATe paga upADe tyArathI mAMDI gRhasthane tyAMthI AdhAkarmika AhAra le nahi tyAM sudhI vyatikama doSa lAge. AhAra grahaNa kare tyArathI mukhamAM na nAkhe tyAM sudhI aticAra doSa lAge. moDhAmAM nAkhe eTale anAcAra doSa lAge." (vya. bhA. 43) bhAvArtha -jema keI pramAdI maLelA paNa ciMtAmaNiratna vagerene pramAdathI khAI nAkhe, tema zrAvaka upasarga vagerethI thatA ke karmodayathI thatA atikrama vagere doSathI pauSadhane nAza kare che. [118]. have bhAvanAdvArane kahe cheH uggaM tappaMti tavaM, sarIrasakAravajjiyA nicca / nivvAvArA taha baMbhayAri jaiNo namasAmi // 119 // gAthArtha -mAsakhamaNa vagere ugra tapa karanArA, cAvajajIva rAgabuddhithI mardana, snAna ane vilepana vagere zarIra satkArathI rahita, sAvadya vyApArathI rahita ane navaguptisahita aDhAra prakAranA brahmacaryane pALanArA sAdhuone huM namaskAra karuM chuM. TIkAtha-ahIM ugra tapa karanAra vagere cAra vizeSaNothI kramazaH AhAra pauSadha vagere cAre ya pauSadhanI bhAvanA jANavI. [119]
Page #421
--------------------------------------------------------------------------
________________ 404 zrAvakanAM bAra vrata yAne - trIjuM zikSAvrata karyuM. have cothA zikSAvratane avasara che. temAM paNa prathama dvArane avasara che. AthI prathamadvAra kahe che - sAhaNaM jaM dANaM, nAyAgayakappamannapANANaM / so atihisaMvibhAgo,saddhAsakArakamasahio // 120 // gAthArtha -nyAyathI meLavelA ane kathya AhAra-pANInuM sAdhuone dAna karavuM te atithisaMvibhAga che. zrAvake zraddhA, satkAra ane kamathI sahita atithisaMvibhAga karavo joIe. TIkAtha-jJAna, darzana ane cAritrathI mokSane sAthe te sAdhu. nyAyathI meLavelA eTale (prAmANika) vepAra vagere nItithI meLavelA, nahi ke corI Adi anItithI meLavelA, kaNya eTale sAdhuone yogya hoya tevA, AdhAkarma Adi doSathI dUSita hoya tevA ayogya nahi. bahuvacanathI Adi zabdanI jema auSadha, vastra, pAtra vagere samajavuM. jJAnAdiguNothI yukta je mahatmA tithi, parva vagere (laukika vyavahAra)thI nirapekSa banIne bhejana kAle (ghare) padhAre te atithi. kahyuM che ke je mahAtmAe sarva tithi, parva ane utsavo (lekika vyavahAro) choDayA che tene atithi jANu, bAkInAne abhyAgata jANavA." atithine saMvibhAga te atithisaMvibhAga. saMvibhAga zabdamAM saM ane vibhAga e be zabda che. saM eTale sAre, arthAt nirdoSa. vibhAga eTale AhAra vagerenuM dAna. atithine (=susAdhuone) pUrvakarma, pazcAtkarma vagere doSathI rahita AhAra AdinuM dAna karavuM te atithisaMvibhAga. atithi saMvibhAga zraddhA, krama ane satkAra pUrvaka karo joIe. zraddhA=bhaktibahumAna. satkAra eTale caraNanuM pramArjana karavuM, besavA Asana ApavuM, vaMdana karavuM vagere pUjA. je dezamAM bhAta vagere je vastu pahelAM apAtI hoya te pahelAM ApavI e krama che. dAnanA aneka prakAre che. kahyuM che ke AdAna, garva, saMgraha, bhaya, anukaMpA, lajajA, upakAra, dharma, adhama ane abhaya ema daza kAraNethI (apAtu hevAthI) dAnanA daza prakAra che.? Ama dAna aneka prakAranuM hovA chatAM ahIM te dharma mATe je dAna apAya te dAna rUpa A atithi saMvibhAga sUcavyuM che. dharma mATe thatA dAnanuM lakSaNa A che - ke "je deya (=ApavA yogya) vastu svayaM duHkhI na thAya, arthAt je
Page #422
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 405 vastu sacitta na hoya, (sacitta vastu chevasvarUpa hovAthI bhakSaNa AdithI te duHkhI thAya,) je deya vastu (jhera vagere) bIjAnA duHkhamAM nimitta paNa na bane, arthAta je vastunA dAnathI bIjAone dukha na thAya, ane kevala (sva-parane) upakAra karanAra thAya, te deya vastu dharma mATe thAya che. atithi saMvibhAga zrAvake dararoja karavo joIe. kahyuM che ke zrAvaka he bhagavaMta! bhAta-pANIthI ane auSadhathI (=bhAta-pANuM ane auSadha vahorIne) mArA upara anugraha karo ema sAdhune dararoja nimaMtraNa kare." - sAdhu gharamAM praveza kare tyAre A vidhi che : ghare AvelA sAdhune Asana avazya ApavuM, vaMdana karIne svayaM vaherAve, athavA bIjA pAse apAve. (1) jyAM sudhI badhI vastuo vaherAvAI na jAya tyAM sudhI Ubhe rahe. pharI paNa vaMdana karIne gRhastha pite bhojana kare. (2) sAdhu Ave tyAre sAme javuM, sAdhu bese tyAre (paga dabAvavA vagere) sevA karavI ane jAya tyAre (De sudhI) pAchaLa javuM e suzraSA vinaya che." (3) Ama zrAvake atithisaMvibhAga darareja karavo joIe, te paNa (dararoja na thaI zake te) pauSadhasahita upavAsanA pAraNe sAdhuno joga hoya te avazya atithisaMvibhAga karIne bhojana karavuM joIe, bAkInA divasemAM niyama nathI, e jaNAvavA mATe pauSadha pachI atithi saMvibhAga kahyo che. [ 120] have atithei saMvibhAgane bhede kahe che - ... asaNaM pANaM tahavatthapattabhesajjasejjasaMthAro / atihINa saMvibhAge, bheyA aha evamAIyA // 121 // gAthAtha: azana, pAna, vastra, pAtra, bhaSaja, zayyA ane saMskAra vagere atithi saMvibhAgamAM bheda che. je khavAya te azana. je pIvAya te pAna. sAduM pANI, (bhAta vagerenuM) osAmaNa, kAMjI, drAkSanuM pANI vagere pAna che. sUtara vagerenuM baneluM hoya te vastra. pAtra=tuMbaDuM vagere. bhaSaja trikaTu vagere. (arthAt aneka auSadhionuM mizraNa te bhaiSaja). saMstAra kAmaLI vagere. azana vagere kula sAta bhede che. 1. suMTha, marI ane pIpara e traNanI trikaTu saMjJA che.
Page #423
--------------------------------------------------------------------------
________________ 406 zrAvakanAM bAra yAne atithi eTale sarva AraMbhethI nivRtti vagere guNothI zreSTha pAtra. kahyuM che ke je sava ArothI nivRtta che, svAdhyAya-dhyAnamAM tatpara che, sarva pApothI virAma pAmela che, ane dAta che te atithi che." atithi mATe saMvibhAga karo eTale ke dharma mATe azanAdi ApavuM te atithisaMvibhAga che. kahyuM che ke saMyamanA guNothI yukta, chajIvanikAyanA rakSaNamAM tatpara, pAMca IdriyothI virata (=Idriyone nigraha karanArA), pAMca samitiomAM samita (=samitinuM pAlana karanArA), tRNu, maNi, metI, vageremAM samabhAvavALa supAtrane je dAna ApavAmAM Ave te dAna akSaya, atula ane anaMta thAya che, tathA dharma mATe thAya che.? prazna:- AvA prakAranA pAtrane apAtuM dAna akSaya vagere guNethI viziSTa kema thAya che? uttara-AnuM kAraNa e che ke vidhi, dravya, dAtA ane pAtranI vizeSatAthI phaLamAM taphAvata paDe che. (te A pramANe -(1) vidhi- deza, kALa, zraddhA, satkAra ane kramapUrvaka kalpanIya vastu ApavI vagere vidhi che. (2) dravya-anna, pAna, vastra, pAtra Adi zreSTha dravyanuM dAna karavuM joIe. (3) dAtA-dAtA prasannacitta, Adara, harSa, zubhAzaya e cAra guNothI yukta ane viSAda, saMsArasukhanI icchA, mAyA ane nidAna e cAra dethI rahita hovo joIe. (1) prasannacitta- sAdhu Adi pitAnA ghare Ave tyAre huM puNyazALI chuM, jethI tapasvIo mArA ghare padhAre che, ema vicAre ane prasanna thAya. paNa A te roja amArA ghare Ave che, vAraMvAra Ave che, ema vicArI kaMTALI na jAya. (2) Adara- vadhatA AnaMdathI "padhAre! padhAro! amukano joga che, amukane lAbha Apo." ema AdarapUrvaka dAna Ape. (3) harSa sAdhune joIne athavA sAdhu kaI vastu mAge tyAre harSa pAme. vastunuM dAna karatAM harSa pAme. ApyA pachI paNa anumodanA kare. Ama dAna ApatAM pahelAM, ApatI vakhate ane ApyA pachI paNa harSa pAme. (4) zubhAzaya- pitAnA AtmAne saMsArathI vistAra karavAnA AzayathI dAna Ape. (5) viSAdane abhAva- ApyA pachI meM kyAM ApI dIdhuM! vadhAre ApI dIdhuM! ema pazcAtApa na kare. kintu vatInA (tapasvInA) upayogamAM Ave e ja mAruM che, mArI vastu tapasvInA pAtramAM gaI e mArA aho bhAgya! ema anumodanA kare. (6) saMsAra sukhanI icchAne abhAva- dAna ApIne tenA phaLarUpe kaI paNa 1. kAuMsanuM lakhANa tatvArtha a. 7 su. 34 nA mArA karelA gujarAtI vivecanamAMthI lIdhuM che. 2. upara jaNAvelA cAra guNamAMthI haSa guNa Ave te viSAda deva jaya.
Page #424
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 407 jAtanA saMsAra sukhanI IcchA na rAkhe. (7) mAyAno abhAva- dAna ApavAmAM kaI jAtanI mAyA na kare. saraLa bhAvathI dAna kare. (8) nidAnano abhAva- dAnanA phaLarUpe paralokamAM svargAdinA sukhanI mAgaNI na kare. sukhanI IcchAno abhAva ane nidAnano abhAva e baMnemAM saMsAra sukhanI icchAne abhAva hovAthI sAmAnyathI artha samAna che. chatAM vizeSathI baMnenA arthamAM cheDo phera paNa che. saMsAra sukhanI icchAnA abhAvamAM vartamAna jIvanamAM saMsArasukhanI IcchA na rAkhe e bhAva che ane nidAnanA abhAvamAM paralokamAM saMsArasukhanI icchA na rAkhe e bhAva che. (4) pAtra-samyagdarzana Adi guNothI yukta sarva viratidhara sAdhuo ane dezaviratidhara zrAvake vagere. jeTalA aMze vidhi Adi barobara hoya teTalA aMze dAnathI adhika lAbha. jeTalA aMze vidhi AdimAM nyUnatA hoya teTalA aMze ocho lAbha.) . A A pramANe svIkAravuM ja joIe, eTale ke vidhi AdinI vizeSatAthI phaLamAM taphAvata paDe che e kathana svIkAravuM ja joIe, anyathA ka5bhASyamAM kaheluM A (=nIce kahevAze te) ghaTe nahi je pAsasthA AdimAM darzana, jJAna, cAritra, tapa, vinaya-A bhAvomAMthI je bhAva zeDo ke vadhAre jANavAmAM Ave, tenI jikta te ja bhAvane pitAnA manamAM dhArIne teTalI ja vaMdanAdirUpa bhaktithI pUjA karavI, arthAt pAsasthA AdimAM dazanAdi je bhAva hoya te bhAvane lakSamAM rAkhIne jeTalA pramANamAM darzanAdi bhAva hoya teTalA pramANamAM tenI vaMdanAdirU5 bhakti karavI. kalpabhASyamAM jinokta darzanAdiguNanA samUhavALA pAtranI ja pUjA saphala che ema kahyuM nathI, arthAt jemAM saMpUrNa guNo hoya tevA ja pAtranI pUjA saphaLa bane che ema kahyuM nathI, kiMtu "jemAM jeTalA guNe jue" evA vacanathI yathAsaMbhava jeTalA guNe hoya teTalA guNanI pUjA paNa viziSTa phalanuM kAraNa thAya ja che. tethI je pAtramAM badhA guNono ga che te pAtramAM apAtA dAnanuM mahAphala che, ane bIjA (=nyUnaguNuvALA) pAtramAM paNa dAtAnA pitAnA (UMcA) bhAvathI viziSTa ja phala thAya che. vyavahAra bhASyamAM (u. 6 gA. 191) kahyuM che ke1. upara jaNAvelA cAra guNamAMthI zubhAzaya Ave te saMsArasukhanI irachA ane nidAna e be doSa jAya.
Page #425
--------------------------------------------------------------------------
________________ 408 zrAvakanAM bAra vrate yAne kahyuM che ke "nizcayanayathI te mahAnaguNIthI apaguNa vastumAM paNa jene tIvra zubhabhAva thAya che, tene mahAnaguNI karatAM alapaguNIthI adhika nirjarA thAya che. kAraNa ke-mahAguNanA dazanathI je bhAva thAya tenA karatAM alapaguNanA darzanathI thayela bhAva atizaya tIvra zubha che. A viSayamAM mahAvIrasvAmI, gAtamasvAmI ane siMhajIva daSTAMtarUpa che." - te A pramANe bhagavAna mahAvIranA jIve tripRSTha vAsudevanA bhAvamAM siMhane mArI nAkhe, te vakhate "huM zudra mANasathI haNAyo AthI mAre parAbhava thayo" ema vicArIne siMha khinna banyo. sArathI banelAgatamasvAmInA jIve tene AzvAsana ApatAM kahyuM tuM kheda na kara. tuM jema pazuomAM siMha che, tema tane mAranAra A rAjA manuSyamAM siMha che, tuM zuddha mANasathI nahi, kiMtu narasihathI marAya che. AthI tAre parAbhava thayo nathI. A pramANe AzvAsana pAmela te siha marIne aneka bhAmAM bhamyo. pachI bhagavAna vardhamAna svAmInA chellA tIrthaMkaranA bhavamAM te rAjagRhI nagarImAM kapila nAmanA brAhmaNanA ghare putrapaNe utpanna thayo. ekavAra te samavasaraNumAM Avyo, bhagavAnane joIne (pUrva bhavane dveSa jAgRta thavAthI) dhamadhamI uThayo. AthI bhagavAne tene upazAMta karavAne gautamasvAmIne mokalyA. temaNe tene hitopadeza ApatAM kahyuM ke A mahAtmA tIrthakara che. emanA upara je dveSa kare che te durgatimAM jAya che. A pramANe tene hitopadeza ApIne upazAMta karyo. pachI tene dIkSA ApI." vaLI jinezvaroe anukaMpAdAnane kyAMya niSedha karyo nathI, ethI ja ( = ethI paNa) chAguNavALAne kareluM dAna phalavALuM thAya che, e jANI zakAya che. ethI A nakkI thayuM ke dravya, dAtA, pAtra ane vidhi e cArenI pUrNatAthI dAna akSaya vagere guNovALuM thAya che. gvamarTTA e sthaLe rahelA Adi zabdathI kaMbala, rajoharaNa vagere samajavuM. [121] have trIjuM dvAra kahe che - soUNa adiNNevi hu, kuraMgavarajuNNaseDimAINaM / phalamiha niraMtarAyassa dANabuddhI suhA hoi // 122 // gAthA - A jinazAsanamAM haraNa ane jIrNa zreSThI vageree tevI sAmagrInA
Page #426
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda abhAvathI dAna ApyuM na hatuM te paNa temane dAnanuM phaLa svarga ane mekSa vagere maLyuM ema sAMbhaLIne ke joIne aMtarAya rahita jIvane zubha dAnabuddhi thAya che. TIkAtha:- zubha eTale puNya (=pavitra) athavA sukha hatu. A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha be daSTAMtathI jANavo. haraNanuM daSTAMta te be daSTAMtamAM haraNanA daSTAMtamAM pUrve anarthadaMDa vratamAM vAsudevanuM je caritra varNavyuM hatuM te badhuM ja "kauzAMbIvanamAM jarAkumAre pheMkelA bANathI haNAyela vAsudeva mRtyu pAmya" tyAM sudhI kahevuM. pachInI vigata A pramANe che - baLadeva taLAvamAMthI pANI laIne AvyA. vAsudevane mRtyu pAmelA joIne mUrchA pAmIne pRthvItala upara DhaLI paDyo. keTalAka samaya pachI cetanA AvatAM mahAna sihanAda karIne kahyuM jeNe A mArA bhAIne mArI nAkhyo te je sAce ja subhaTa hoya te mane darzana Ape. kharekhara ! dhIra puruSe sutelA, pramAdamAM paDelA ke vyAkuLa banelA puruSa upara prahAra karatA nathI. tethI nakakI A kaI adhamapuruSa che. A pramANe meTA avAjathI bolatA teNe sarva tarapha dizAonuM avalokana karyuM. kRSNanI pAsenA pradezamAM paribhramaNa karIne pharI kRSNanI pAse AvyA. gADha mehathI ene vivekarUpa cakSu bIDAI gayA. te pralApa karavA lAgyuM - he baMdhu! he kRNa he ! pRthvI upara advitIyavIra ! mane ekalAne choDIne tame kayAM gayA che? athavA A pramANe vilApa karatA paNa mane uttara kema ApatA nathI? he puruSottama! hamaNAM A sUrya astAcala parvatanA zikharanI pAchaLa jaI rahyo che, tethI uThIne saMdhyAnI upAsanA kare. uttama puruSo saMdhyA samaye zayana karatA nathI. atizaya aMdhakAravALI A rAta dUra jaMgalI pazuothI vyApta aTavImAM A pramANe kevI rIte pasAra karavI?" ItyAdi vilApa karatA ja tenI rAta pUrNa thaI, sUryodaya thaye, te paNa kRSNa ukyA nahi. AthI kRSNasnehathI mohita manavALA ane tenA viyegane na IcchatA baLadeva kRSNane potAnI khAMdha upara mUkIne parvata, jaMgala ane guphAomAM bhamavA lAgyA, Ama paribhramaNa karatA emanA cha mahinA pasAra thaI gayA. pachI siddhArtha nAmane sArathi, ke je pUrve vrata laIne deva thaye hatuM, teNe avadhijJAnathI baladevane tevI avasthAvALo che. AthI te tene pratibaMdha karavA tyAM Avyo. teNe devamAyAthI baladevane parvatanA vizALa zikharanA sAMkaDA pradezamAMthI mahArathane utarate batAvyuM. samAna bhUmi upara AvelA te rathanA seMkaDo TukaDA thaI para
Page #427
--------------------------------------------------------------------------
________________ 410 zrAvakanAM bAra vatI yAne gayA. tethI te rathane sAMdhavAne IcchatA siddhArthadevane baLadeve kahyuM he mugdhapuruSa ! tAro je ratha parvatanA viSamasthAnone oLaMgIne A samamArgamAM seMkaDo TukaDAvALo thaI gaye te A ratha tArAthI saMdhAte hovA chatAM kevI rIte sAro (=akhaMDa) thAya ? deve kahyuM : je A tAre bhAI aneka seMkaDo yuddhomAM yuddha karate na maryo te hamaNAM yuddha vinA ja marI gayela che. te jyAre jIvaze tyAre ratha paNa sAre thaze. ItyAdi daSTAMtathI deve baladevane moharahita karyo. pachI potAnuM svarUpa batAvIne pUrva (bhava)no vRttAMta kahIne baladevane pratibodha pamADyo ane tenI pAsethI kRSNanuM mRtaka choDAvyuM. be nadInI madhyanA taTamAM mRtakana saMskAra karAvyuM. A vakhate zrI ariSTanemi bhagavAne baladevanA dIkSA samayane jANIne eka vidyAdhara sAdhune mokalyA. te sAdhue baladevane dIkSA ApI. baladeve dIkSA laIne taMgikA parvatanA zikhara upara ghora tapazcaryA karavAnuM zarU karyuM. te prAyaH mA khamaNane pAraNe mAsakhamaNa karatA hatA, ane jaMgalamAMthI ghAsa lAvanArA, kASTa lAvanArA vagere loke pAsethI bhajana-pANInI prApti thaI jatI hatI, e rIte prANanirvAha karatA hatA. ' ekavAra mAsakhamaNanA pAraNanA divase bhikSA mATe ekanagaramAM praveza karI rahyA hatA tyAre, pUrNa yauvanane pAmelI, pANI levA mATe kUvAnA kAMThAnI najIkamAM rahelI eka strInuM mana temanA rUpa pratye atizaya AkarSAyuM. AthI najIkamAM rahelA ane raDatA pitAnA bALakane paNa nahi jANatI te strIe ghaDAnA kAMThAnA bhramathI bALakanA gaLAmAM ja doraDuM nAkhIne te bALakane kUvAmAM nAkhavAnuM zarU karyuM. najIkamAM rahelA bIjA keIe tene Thapake ApavA pUrvaka kaThora zabdothI teno tiraskAra karyo, ane sAcI - samaja ApIne jenA mAtra zvAsozvAsa bAkI rahelA che evA bALakane (daraDAnA baMdhanathI) mukta karAvyuM. A prasaMga baLadeva munie je. muni manathI kheda pAmyA ke, mAruM rUpa kharAba rUpa che, te rUpane dhikkAra che ke je A pramANe jevA mAtrathI paNa strIone mehanuM kAraNa thavAthI anucita karAvanAruM thAya che. tethI have mAre A ja ucita che ke jyAM loke na hoya tevA jaMgalamAM rahevuM. A pramANe vicAratAM ja temaNe strIlokathI vyApta gAma, nagara vagere nivAsasthAnamAM AhAra mATe paNa mAre praveza na karo e pramANe ghera abhigraha lIdhe. pachI bhikSA lIdhA vinA ja tyAMthI ja pAchA pharIne aneka sasalA, bhUMDa ane haraNa vagere vividha pazuonA nivAsavALA jaMgalamAM praveza karyo. vanamAM rahelA emane jaMgalanA mArgamAM AvatA janasamUha vagere pAsethI kyAreka daza divasa pachI, kyAreka paMdara divasa pachI, ItyAdi AMtarAthI kaI paNa prakArano AhAra kyAreka kyAreka paNa maLI jatuM hatuM. tenAthI temanA prANane nirvAha thatuM hatuM. A pramANe keTalAka divaso pasAra thaI jatAM kapaTa rahita samatArUpI
Page #428
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 411 dhanavALA mahAmuninAM dazanathI vanamAM vicaratA paNa ghaNA prANIe bhadrakabhAva (=saraLatA ) vagere guNasamUhane pAmyA, mAtra manuSyA ja nahiM, kiMtu pazuo paNa bhadraMkabhAva vagere guNasamUhane pAmyA. temAM haraNanA eka baccAne munine satata jovAthI ka laghutA thavAthI jAtismaraNa jJAna thayuM. satata ja muninI sevA karavAnI icchAthI te kSaNavAra paNa muninA paDakhAne cheADatuM na hatuM. vaLI potAnA mitra viSe kapaTarahita mitranI jema bhaktithI yukta te haraNa uttama muni jAya tyAre jatuM hatuM, UbhA rahe tyAre UbhuM rahetuM hatuM, bhAjana kare tyAre bhAjana karatuM hatuM. eka divasa te ja jaMgalamAM rAjAnI AjJAthI eka 2thakAra (=suthAra) gADI ane uttama bhAtuM laIne mahelane upayeAgI kA levA mATe AvyA. teNe nekarA dvArA tIkSNa kuhADAethI eka mahAvRkSane adhu chedAvyuM, eTalAmAM divasanA be prahara thaI gayA. rathakAranA mANasoe ardhA chedAyelA te ja vRkSanI chAyAmAM besIne bheAjana' zarU karyuM. te mahAmuni mAsakhamaNanA pAraNe bhikSA mATe te sthAne AvyA. temanI pAchaLa bhaktisamUhathI namelA mastakavALuM ane hathI pUchaDIne paTapaTAvatuM haraNabaccuM AvyuM. bhikSA mATe te sthAnamAM praveza karatA munine joIne rathakAre atizayazraddhAthI vicAryuM : ahe| ! huM dhanya chuM ! A nirjana jagalamAM paNa AhAranA samaya thaI gayA tyAre ane ucita dravyeA taiyAra thaI gayA tyAre, ciMtAmaNi vagerenA mAhAtmyane paNa halakA pADanArA, vanamAM vicaranArA haraNeAthI paNa A pramANe sevA karAtA ane AhAranA athI evA mahAmuni mArI pAse AvyA. A pramANe atizaya bahumAnathI tenI kAyAmAM sava aMgAmAM romAMcarUpI kaTako utpanna thayA. teNe uThIne hAthamAM ucita dravyA laine vaheArAvavAnA prAra bhakaryAM. munie paNa dravyAdi upayoga ApavAnuM (=mUkavAnuM) zarU karyuM. haraNa paNa vicAravA lAgyA ke, manuSyarUpa A rathakAra puNyazAlI che. kAraNa saMpUrNa sAmagrIvALA te A mahAtapasvIne A pramANe vaheArAvavA tatpara thayA che. huM teA pazu chuM, ethI huM gADha bhaktivALA hAvA chatAM zuM karI zaku? kharekhara ! puNyahIna jIveAnA gharAmAM dhananI vRSTie paDatI nathI. teTalAmAM, acAnaka pracaMDa pavananA aneka prakAranA bhramaNathI kaTap t evA mahAna avAjapUrvaka bhaMgAtu a chedAyela te vRkSa bhavitavyatAnA kAraNe rathakAra vagere te traNanI ja upara paDayuM. tenA . prahArathI traNe mRtyu pAmyA, dAnane ceAgya bhAvAnA (=dAna karavAnA bhAvAnA) prabhAvathI ane anumeAdanAnA adhyavasAyAnA 1, prANAyAM mottattaveSTAcAM nA zabdArtha "bhAjanaveLA zarU karAye chate '' evA thAya. paNa Aju-bAjunA saMbaMdha jotA upacArathI " bhAjata zarU karAye chate '' evA artha ghaTe che. AthI anuvAdamAM " bhAjata zarU karyu" evA ullekha karyAM che. "
Page #429
--------------------------------------------------------------------------
________________ 412 zrAvakanAM bAra - yAne prabhAvathI te traNe brahmaloka devalokamAM gayA. kahyuM che ke, "svaya karanAra, bIjA dvArA karAvanAra, cittathI harSa pAmIne anumodanA karanAra ane sahAya - karanArane zubhamAM ke azubhamAM tulya phaLa thAya che ema tatvane jANanArA puruSa kahe che. tathA zrI dharmadAsagaNIe paNa kahyuM che ke-"Atmahitakara tapa vagere anuSThAna karanAra svargAdi sadagatine pAme che, sAmarthya na hovAthI tevAM anuSThAna karI zakato na hoya, paNa tevAM anuSThAna karanAra bIjAnI anamedanA (ke prazaMsA) karanAra paNa tevI ja saddagatine pAme che. jema ke, rathakAranA dAnanI ane baladeva muninA tapa-saMyamanI anumodanA karanAra mRga sadagatine pAmyA. (upadezamAlA gAthA 108) jIrNazreSThInuM dRSTAMta uttama jIrNazreSThInI kathA A pramANe che - vaizAlI nagarImAM ceTaka nAmane rAjA hatuM. teNe Arya lokonI sebatathI prakhyAta ane nirmala kIrtine vistAra meLavyuM hite. vistAra pAmatA atizaya puNyasamUhathI baLavAna ghaNu zatrusAte tene vaza thayA hatA. te parama zrAvaka hatuM. tene sarva aMtaHpuramAM mukhya padmAvatI rANI hatI. tenI sAthe traNa vargamAM sArabhUta viSayasukhane anubhavatA tenA keTalAka divasa pasAra thayA tyAre varSAsamaya najIka AvatAM chavastha avasthAmAM rahelA tIrthakara bhagavAna zrI mahAvIrasvAmI vihAranA kamathI vaizAlI nagarImAM padhAryA. tyAM temaNe cAra mahinAnA upavAsa zarU karyA. cauTAmAM (=cAra rastA bhegA thatA hoya tevA sthAnamAM) kAtsargamAM rahelA temane jIrNa zreSThIe jayA. zreSTipadathI bhraSTa karAyela che tyAre trilokanAyakane joIne atIva harSa pAme. bahumAnapUrvaka teNe vicAryuM. te A siddhArthakulanA tilakarUpa mahAmuni mahAvIra che ke jemanI zaradaRtunI pUrNimAnA caMdrakiraNonA samUha jevI nirmala, anaMtaguNa samUhathI meLavelI ane vRddhi pAmelI kIrti kaLIcunAnI jema sarva dizAenA avakAzane sapheda kare che. AthI ame dhanya chIe ke jemane A paramezvaranAM darzana thayAM. jemaNe ghaNuM puNya meLavyuM nathI evA jInA nivAsamAM kalpavRkSa ugatAM nathI. tethI je amArA ghare emanuM pAraNuM thAya te ghaNuM sAruM thAya. pachI ghaNI vakhata sudhI bhagavaMtanI sevA karIne ghare gaye. tyAM paNa bhojana samaye bhejana mATe besavAnA manavALA teNe vicAryuM ke je A samaye bhagavAna keI paNa rIte mArA ghare bhikSA mATe Ave te puNyathI mArA samAna bIje kaI nathI. A pramANe dararoja tenI vizeSa prakAranI zraddhA (=tIrthakarane pAraNuM karAvavAnI bhAvanA) vadhI rahI che, dararoja niviMdanapaNe jinacaMdana vagere sevA kare che, bhagavAnane dAna karavAnI aneka prakAranI maratha
Page #430
--------------------------------------------------------------------------
________________ 413 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda zreNine race che, ema karatAM kArtikapUnamane divasa AvI gaye. prAtaHkALamAM ja te uThavo ane bhagavAnane vaMdana karavA mATe gaye. bhAvapUrvaka bhagavAnane vaMdana karyuM. Aje svAmInA pAraNAne divasa che ema jANyuM. tethI svAmInI bAjumAM rahelA kaI puruSane "svAmI jyAre kAryotsarga pAre tyAre mane jaNAvavuM" ema kahIne tyAM rAkhe. pote ghare gaye. A daramiyAna bhagavAne kotsarga pAryo. te puruSa zreSThInI pAse Avyo. bhagavAnane vRttAMta kahyo. vadhatA zubha adhyavasAyanA kaMDakavALo te bhagavAnane nimaMtraNa karavA mATe cAlyuM. thoDAka bhUmipradeza sudhI game teTalAmAM jalasamUhathI pUrNa madhyabhAgavALA meghanI madhura ane mahAna garjanA jevo devaduMdubhino avAja teNe sAMbhaLe, ane lokonI pAsethI jANyuM ke abhinavazreNInA ghare bhagavAnanuM pAraNuM thaI gayuM. abhinavazreSThInA ghare pAMca divya pragaTa thayA. tethI avasthita pariNAmavALo te pAchA pharIne potAnA ghare gayo. te avasare tyAM pArzvanAtha tIrthakaranA kevalI padhAryA. tyAMnA leke e kevalIne pUchyuM: jIrNazreSThI ane abhinavazreSThI e bemAM keNa puNyazAlI che? kevalIe kahyuM: jIrNazreSThI puNyazAlI che. lokoe pUchayuM : kevI rIte? kevalI bAlyA : bhagavAnane (bhAvathI) pAraNuM karAvatA A jIrNazreSThIne cAra mahinA thayA, arthAt jIrNazreSThIe bhagavAnane cAra mahinA sudhI bhAvathI pAraNuM karAvyuM che. pratidina vadhatA zubhapariNAmathI eNe ghaNuM puNya meLavyuM che. je Aje eNe jinanA pAraNane sUcaka devaduMdubhine davani na sAMbhaLyuM hota te kSaNamAM ativizuddha adhyavasAyanA sAmarthyathI kevalajJAna utpanna karyuM hatuM. AthI A ja puNyazAlI che. mULagAthAmAM je pramANe uddeza (= nAmathI nideza) karyo hato te pramANe baMne dRSTAMta pUrNa thayAM. prastutamAM upasaMhAra A pramANe che - je rIte haraNa ane jIrNazreSThIne dAnane pariNAma thaye te pramANe dAnanuM zubhakIrti, zubha svarga ane mokSa vagere A leka saMbaMdhI ane paralesaMbaMdhI phaLa sAMbhaLIne ke joIne anya jIvane paNa atithisaMvibhAgane adhyavasAya thAya. [ 122] have atithisaMvibhAga na karavAmAM ke avidhithI karavAmAM doSakArane kahe che - sAhUNa varaM dANaM, na dei aha dei kahavi amaNuNaM / nAgasirI iva kaDutuMbadANao bhamai saMsAre // 123 // gAthAtha je sAdhuone dravya, kSetra, kALa ane prasaMgane anurUpa zreSTha dAna na Ape, athavA pratikULa dAna Ape te, kaDavI tuMbaDInA dAnathI nAgazrInI jema saMsAramAM bhame che. TIkArtha -A pramANe gAthAne akSarArtha che. bhAvArtha kathAthI jANavo. te kathA A che1. asaMkhya adhyavasAyanA samudAyanI kaDaka saMjJA che.
Page #431
--------------------------------------------------------------------------
________________ 414 : zrAvakanAM bAra vate yAne nAgazrInuM daSTAMta jabUdvIpamAM bharatakSetranA madhyakhaMDamAM kuberanI nagarInA jevI caMpA nAmanI suprasiddha nagarI hatI. temAM soma, semadatta ane samabhUti nAmanA traNa baMdhuo hatA. te cauda vidyAsthAnone jANanArA zreSTha brAhmaNa hatA. te traNene anukrame nAgazrI, bhUtazrI ane yakSazrI nAmanI patnIo hatI. te traNe asAdhAraNa rUpa, kAMti ane lAvaNyathI yukta hatI. anya divase parivAra sahita te traNeya brAhmaNanA bhojana mATe nAgazrIe rasoI zarU karI. temAM sAkara vagere uttama dravyathI (saMskArita karIne) eka tuMbaDuM pakAvyuM. parIkSA mATe tene cAkhyuM te te jherI tuMbaDuM hatuM. hA ! ghaNuM uttama dravyonA samUhathI taiyAra kareluM A have bahAra kevI rIte nAkhIza? A pramANe teNe vicAryuM. mAsakhamaNanA pAraNe gharamAM pravezelA dharmaruci munine teNe joyA. jherI tuMbaDuM tene ja ApI dIdhuM. munie paNa vicAryA vinA tene lIdhuM. pachI potAnA sthAne AvyA. potAnA guru zrI dharmaSasUrine te batAvyuM. temaNe paNa A jherI che ema jANyuM ane dharmaruci munine kahyuM. tethI (tene pAThavavA mATe) dhaiDilabhUmimAM gayA. tenuM eka biMdu paraThavyuM teTalAmAM tenI gaMdhathI AvIne tenA upara paDelI kaDIo maraNa pAmI. tethI A ghaNA jIvonA upaghAtane hetu che ema jANIne tene svayaM vAparI gayA. tethI tIvra vedanAne pAmyA. zuddhapariNAmavALA temaNe arihaMta vagerene tathA dharmAcAryane namaskAra karIne anazanane svIkAra karyo. zatru-mitra viSe samAnabhAvavALA te samAdhithI kALa pAmIne sarvArthasiddhamahAvimAnamAM tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALA uttama deva thayA. viziSTa jJAnavALA sUrie paNa upaga mUkIne temane sarva vRttAMta jANe ane sAdhu vagere bIjAone kahyo. te vRttAMta paraMparAe te (traNa) brAhmaNoe sAMbhaLyo. pApiNuM nAgazrI RSighAtanuM kAraNa hovAthI temaNe tene gharamAMthI kADhI mUkI. te ja nagarInI aMdara bhaTakatI te lokethI tiraskAra pAmatI hatI, ane bhikSA paNa duHkhathI pAmatI hatI. keTalAka divaso bAda tene udharasathI AraMbhI deDha sudhInA dusaha soLa roga thayA. tethI tene tIvra vedanA thatI hatI. tevA rogothI pIDita, dIna ane uddavigna cittavALI te AyuSyane kSaya thatAM marIne chaThThI pRthvImAM nArakapaNe utpanna thaI. bAvIsa sAgaropama pramANa pUrNa AyuSya pALIne matsyanA bhAvamAM rahIne tetrIsa sAgaropamanA AyuSyavALI sAtamI pRthvImAM gaI. tyAMthI pharI paNa matsyapaNe utpanna thaI. zastra ane tApathI haNAyelI te tyAMthI te ja pramANe sAtamI pRthvImAM nArakamAM utpanna thaI. A pramANe gozALAnI jema eka eka naraka pRthvImAM be vAra utpanna thaI anaMtakALa sudhI saMsAramAM bhamIne pharI manuSyapaNane pAmI. jaMbUdvIpanA ja bharatakSetramAM caMpA nagarImAM sAgaradatta sArthavAhanI bhadrA patnInI sukumAlikA nAmanI putrI thaI. sukomaLa
Page #432
--------------------------------------------------------------------------
________________ 415 zrI navapaDha prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda hAtha-pagavALI te utkRSTa yauvanane pAmI. jinadatta sAthe vAhano putra sAgara tene paraNya. tene tene sparza sibalivRkSanA kAMTA jevo lAge. pachI zayyAmAM rahela te sukhe sUtelI tene choDIne jaladI bIjI zayyAmAM gaye. tyAM paNa te AvI. teNe te ja pramANe cheDI dIdhI. tethI sukumAlikoe pitA pAse jaIne A vigata kahI. tenA pitAe paNa sAgaranA pitA jinadattane Thapako Ape. jinadatta paNa putrane Thapako Apyo. sAgare kahyuMH he pitAjI! prajvalita agninI javALAonA samUhathI kaSTa pUrvaka joI zakAya tevI citA upara hajI huM ArUDha thAuM, paNa sukumAlikAnA sparzane sahana na karuM. sAgaradatte A vAta bhIMtanA AMtarAthI kaI paNa rIte sAMbhaLI. teNe putrIne kahyuM : he vatsa! tane huM bIjAne ApIza. vizvAsa pAmIne tuM mArA ja ghare rahe, sAsare na jA. anya divase sAgaradane eka bhikhArIne je. snAna ane vilepana karAvIne tene sukumAlikA ApI, ane kahyuM ke meM tane A mArI putrI ApI che. te tArI priyapatnI thaze. teNe sukumAlikAne svIkArI. pachI te tene vAsabhavanamAM laI gayo. tenI sAthe sutelA teNe tene sparza karavatanA jevo anubhavyuM. te tene choDIne jato rahyo. tethI sukumAlikAe pitAne A vAta kahI. pitAe tene AzvAsana ApIne kahyuM: he vatsa! te anyajanmamAM darbhAgyanuM kAraNa keI bhayaMkara karma karyuM che, tenuM A phaLa upasthita thayuM che, AthI tuM viSAdane choDI de. sadA ja dAna vagere dharma ja kara, jethI AgAmI bhavamAM paNa tuM apAra dudakhasamUhanuM kAraNa evA daurbhAgyarUpI kulanuM bhavana na bane. tyArathI te dAnamAM tatpara banI. eka vakhata tenA ghare sAdhavIo bhikSA mATe AvI. te sAdavIo ge pAli (nAmanI pravartinI)nI ziSyAo hatI. temane vahorAvyA pachI vairAgyane pAmelI sukumAlikAe temanuM sthAna vagere pUchyuM. sAdhvIoe sthAna vagere kahyuM. rAtre te sAvIonA sthAnamAM gaI. tyAM teNe mahattarAnAM darzana karyA ane vaMdana karyuM. temaNe paNa tene dharma kahyo. pratibaMdha pAmelI teNe saraLabhAvathI sAdhudharmane svIkAra karyo. eka divasa teNe mahattAne vaMdana karIne kahyuM? ghaNuM karmone kSaya karavA mATe tamArI anujJAne pAmelI huM chaThThanA pAraNe chaThTha karavA pUrvaka caMpAnagarInI bahAra subhUmipradezathI dUra nahi ane najIka nahi tevA sthAne sUrya sAme mukha rAkhIne AtApanAmAM tatpara rahe. mahattarAe kahyuM H A zAsanamAM sAdhvIo mATe A vihita (trazAstrokta) nathI. Ama chatAM je tArI IcchA hoya te potAnA upAzrayamAM ja rahIne yathAzakti AtApanA kara. sukumAlikAe mahattarAnA A vacananI barobara zraddhA na karI. mahattarAe tene ghaNI rekI chatAM te potAnI IcchA pramANe karavA lAgI. have ekavAra subhUmipradezamAM devadattA vezyonI sAthe vilAsa karatA keI pAMca puruSone teNe joyA. vaLI- 1 mahattarA eTale pravatinI, arthAta mukhya sAdhvI.
Page #433
--------------------------------------------------------------------------
________________ 416 zrAvakanAM bAra to yAne eka puruSa tenA upara chatra dhAraNa karatA hatA, eka cAmara vIMjhato hato, eka tenA mastake manohara puSparacanA karato hato, eka caraNonuM prakSAlana karatA hatA, eke tene baLAmAM besADI hatI. devInI jema divyalIlA karavA mATe rahelI tene sukumAlikAe joI tene joIne sukumAlikAe vicAryuM. pUrve sukRta karanArI A dhanya che ke je A pramANe atizaya khuzAmatamAM tatpara puruSathI sevAya che. je hamaNuM sArI rIte AcarelA mArA A tapanuM je kaMI paNa phaLa hoya te anya janmamAM huM A pramANe pAMca puruSanI patnI thAuM. A pramANe niyANuM karanArI te karmodayathI zarIrabakuza banI. keTaleka kALa rahIne mRtyu pAmelI te bIjA devalokamAM gaI. tyAM nava palyopama AyuSyavALI devI thaI sthitine kSaya thavAthI tyAMthI cyavelI te paMcAla dezamAM kAMpilyapura nagaramAM drupada rAjAnI culanI patnInA garbhamAM putrI rUpe utpana thaI. janma pAmelI tenuM draupadI nAma rAkhavAmAM AvyuM. te viziSTa rUpa vagere saMpattithI yukta hatI. vibhUtithI tene svayaMvara maMDapa karAvyuM. temAM vividha aneka kaTi rAjAo ekaThA thayA.te svayaMvaramAM (pAMca) pAMDava maMca upara AvyA. arjunanA gaLAmAM nAkhavA mATe draupadIe varamALA UMcI karI. kuzaLa (=anukULa) pavananA kAraNe varamALA pAMca pAMDuputro upara paDI. devoe gheSaNa karI ke A pAMcanI patnI che. vivAha mahotsava thaI jatAM drapada rAjA vaDe vibhUtithI sanmAna karAyelA te pAMDa hastinApura AvyA. pAMca pAMDane pitAnA prANathI paNa atipriya te draupadI paNa hastinAgapuramAM pAMDavonI sAthe viSayasukha bhagavatI hatI. A pramANe keTalAka divase pasAra thaI jatAM kalahapriya nArada AkAzarUpI cekanA mArgathI tyAM ociMtA AvyA. draupadInuM mana zarIrazobhA karanArA AbhUSaNemAM lAgeluM hovAthI teNe AvatA nAradane na joyA. ( AthI temano Adara na karyo. ) AthI gusse thayelA nArada dhAtakIkhaMDamAM gayA. bharatakSetramAM caMpaka udyAnathI alaMkRta aparakaMkA nAmanI nagarImAM padmanAbha nAmane rAjA hatA. nArada tenI sabhAmAM (AkAzamAMthI) utaryA. rAjAe paNa saharSa UbhA thaIne temane satkAra karyo. temane potAnA aMtaHpuramAM laI 1. hAtha-paga dhovA, zarIra uparathI mela utAravo, moTuM devuM, dAMta sApha rAkhavA, vALa oLavA vagere prakAranI zarIravibhUSA tarapha lakSya rAkhe te zarIrabakuza che. 2 pUrve keInuM varNana AvyuM hoya tenA mATe tat zabdano prayoga thAya. ahIM pUrve varamAlA na' varNana AvyuM nathI. AthI varamAlAnI sAthe sA ne anvaye yogya nathI. ahIM (49 mI gAthAmAM) hA nA sthAne kiri evo prayoga vadhAre saMgata bane ema mane lAge che. athavA ta (=va) e prayoga vadhAre saMgata bane, 3 ahIM (51 mI gAthAmAM) gAyadA muMgaphu evA prayoganA sthAne gAvA vmunaH evo prayoga hovo joIe ema mane lAgyuM che. ethI artha paNa e pramANe karyo che.
Page #434
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 417 ga. pitAnI strIo batAvIne kahyuM tame badhA vaDe saMbhaLAyelA che, arthAt tame badhuM ja sAMbhaLeluM che. (tethI) jo AvI strIo bIjA koInI paNa hoya te kaho. tethI tyAM nArade kahyuM: jaMbUdvIpamAM bharatakSetramAM hastinApuranagaramAM je rUpavatI strI joI che te devane paNa durlabha che. te yudhiSThira, arjuna, bhIma, sahadeva ane nakula e pAMca pAMDanI uttama patnI che, drapada rAjAnI putrI che, ane draupadI tenuM nAma che. tenI AgaLa tArI sAte ya strIo sadA vAnarIonA samUha jevI zobhe che ane nipuNa janene hAsya utpanna karanArI che. kAraNa ke tenuM (jeTaluM) adhika rUpa che (teTaluM) saMpUrNa adhika rUpa devIoe paNa prApta karyuM nathI, te pachI manuSyarUpa A strIothI te (teTaluM) saMpUrNa adhika rUpa dUra raho. A pramANe dropadInuM varNana karIne nArada AkAzamaMDalamAM uDyA. kAmadevanA bANathI haNAyelA rAjA e paNa manamAM vicAryuM ke, draupadInI sAthe mAro saMga kevI rIte thaze? hA, mAro pUrvabhavane mitra deva che. tene tapathI jaladI ArAdhIne tenI pAse meluM, jethI te tene lAve. pachI teNe te pramANe ja karyuM. deva paNa draupadIne laI AvyuM. rAjamahelanA udyAnamAM tene rAkhIne padmanAbha rAjAnI pAse jaIne kahyuM. rAjAe paNa atizaya suMdara, badhI rIte sukhakArI ane sapheda puSpothI vibhUSita zayyAmAM sukhakArI nidrAmAM sUtelI, ane aspaSTa keIka svapnane jatI, te strIne tyAM joI. pachI sUtelI tene padmanAbha rAjAe strIonA manane mugdha karanAra, madhura, priya ane saraLavacanothI jagADI. rAjAe tene kahyuM : he suMdarI! huM tane bharatakSetrathI ahIM ghAtakIkhaMDadvIpamAM aparakaMkA nagarImAM laI Avyo chuM. tethI tArI nArade karelI guNaprazaMsAthI (tArA viSe ) anurAgI banelA mane Iccha, jethI he suMdarI ! tuM jIvalekamAM sArabhUta viSayasukhane anubhave. drapadIe kahyuM : he sapuruSa! je cha mahinAmAM mAre kaI puruSa nahi Ave te tuM je kaheze te huM avazya karIza. ema thAo e pramANe tenuM vacana mAnIne te gaye. tenAthI kanyAnA aMtaHpuramAM rakhAyelI te tapamAM tatpara banI. A tarapha prAtaHkALe yudhiSThire draupadIne na joI, ethI kuMtIne kahyuM. kuMtI kRSNanI pAse gaI ane vRttAMta kahyo. A daramiyAna AkAzamArgathI kyAMkathI mukuTathI alaMkRta nArada tyAM jaladI AvyA. temaNe kahyuMH dhAtakIkhaMDamAM aparakaMkA nagarImAM padmanAbha rAjAnA rAjamaMdiramAM rotI pAMDavabhAryAne meM joI hatI. pachI kRSNa aThThamatapathI susthitadevane vaza karyo. (tenI sahAyathI) rathamAM besIne pAMDavonA pAMca ranI sAthe - 1 amIma=sAro bhIma. : 2 ahIM sarasTa zabdanA sthAne sarasa zabda hoya te vadhAre ucita gaNAya. . 53
Page #435
--------------------------------------------------------------------------
________________ 418 zrAvakanAM bAra vrato yAne kRSNa aparakaMkA nagarImAM gayA. caMpaka nAmanA udyAnamAM rathane rAkhIne dAruka nAmanA dUtane padmanAbhanI pAse mokalyo. dUte tyAM jaIne niHzaMkapaNe kahyuM ke, mahAna prabhAvavALA kRSNa lavaNasamudra utarIne ahIM AvyA che. tethI drapadaputrIne ApI de, athavA yuddha mATe taiyAra thA. teNe kahyuM: pitAnA vadha mATe jaladI lavaNa samudrane tarIne ahIM Avela keIka kALo che ke dhaLo che te huM jANato nathI. tethI tenI pAse jaIne kahe ke, "je AvyA che te ja rahe, padmanAbhanA ke pAgninI javAlA mATe pataMga na thA." te paNa kRSNane A jaNAvyuM. tethI pahelAM pAMDanI sAthe bhayaMkara mahAyuddha thayuM. pachI pAMDe hArI jatAM kRSNa rathathI saMgrAmabhUmimAM AvyA ane zaMkha pUryo. tenA zabdathI padmanAbhanuM keTaluMka sainya dUra jatuM rahyuM. pachI kRSNa dhanuSa caDAvyuM. tenA TaMkArathI kSebha pAmeluM bAkInuM sainya paNa bhAgI gayuM. tethI padmanAbha paNa nAsI gayo. aparakaMkAnagarIne dhana, cokhA, java ane seMdhava AdithI pUrNa karIne tathA anya pravezI na zake te rIte sajaja karIne rahyo. A tarapha vAsudeve paNa narasiMhanuM rUpa (=adhuM manuSyanuM ane arthe siMhanuM zarIra) karIne daravAjA, jharukhA ane gaDhasahita aparakaMmane paganA prahArarUpI bANathI bhAMgI. tethI bhayabhIta banele padmanAbha rAjA draupadInA zaraNe gaye. draupadIe kahyuM : mane kRSNanI pAse laI jaIne tuM strIne veza paherIne tenA zaraNe jA. bhaya pAmelA teNe draupadIne kRSNanI pAse laI jaIne te ja karyuM. kRSNa paNa tene abhaya ApyuM. A pramANe kRtakRtya kRSNa potAnI bahenane pAMDavone sepIne te ja pramANe cha ratha vaDe jabUdvIpa tarapha cAlyo. A tarapha- dhAtakIkhaMDanA pUrvabharatArdhamAM caMpAnagarImAM rahenAra kapila nAmathI prasiddha vAsudeva hatA. te vakhate sAdhuothI sahita zrI munisuvrata tIrthakara kapila vAsudevanI nagarImAM pUrNa bhadra nAmanA uttama udyAnamAM padhAryA. temanI pAse dharmane sAMbhaLatA kapila vAsudeve kRSNa vagADelA zaMkhanA dhvanine sAMbhaLIne jiteMdrane pUchyuM : he bhagavaMta! A koNa zaMkha vagADe che? tethI jine kahyuM che bhadra! A jaMbUdvIpanA bharatAIne svAmI vAsudeva che. e draupadIne meLavavA mATe ahIM Avyo hato. zrI padmanAbha rAjAne jItIne ane draupadIne laIne hamaNe potAne sthAne jaI rahyo che. harSathI zaMkha vagADate te lavaNasamudra AgaLa pahoMcyo che. tethI kapile jinane kahyuM : je ema che te tene jovA mATe jAuM. tenI pUjA karIne rajA ApIne pharI paNa huM ahIM AvIza. tethI jine kahyuM: uttamapuruSanuM milana thatuM nathI. kAraNa ke tIrthakare, cakravartI, baladeva ane vAsudeva--A sumahApuruSa che, emanAM paraspara darzana thatAM nathI. jine A pramANe kahyuM chatAM kapila ratha vaDe jhaDapathI samudranA kinAre gaye, eTalAmAM kRSNa paNa lavaNasamudranI madhyamAM pahoMcI gaye.
Page #436
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 419 tenuM aspaSTa vajAcihna jaIne kapile zaMkha vagADyo. kRNe paNa e pramANe karyuM. paraspara zabda sAMbhaLyo. pAcho pharele kapila aparakaMkA nagarImAM AvyuM. padmanAbha rAjAne te pramANe ( =aupadInuM apaharaNa karyuM e pramANe) patita thayela joIne bahAra kADhI mUkyo ane tenA ja putrane rAjya upara besADIne caMpApurImAM Avyo. - kRSNa paNa samudra tarI gayA. pachI lavaNasamudranA adhiSThAyaka susthita devanI pAse jatA kRSNa kahyuM: he pAMDavo ! tame jAo, huM susthita devanI pAse jaIne AvuM tyAM sudhImAM tame gaMgA nadI utarI jAo. tethI pAMDa svayaM gaMgAnadI utarI gayA. paNa kRSNane te nAva pAchI na mekalI. teo paraspara bolyA ke, ApaNe kRSNanuM parAkrama joIe. bAsaTha jana pahoLI gaMgA mahAnadIne bhujAothI taraze ke nahi tenI parIkSA karIe. A daramiyAna kRSNa susthita devanI pAse jaIne gaMgAnA kinAre AvyA. kSaNavAra nAvane jotA rahyA. (=nAva hamaNAM Avaze ema nAvanI rAha jotA rahyA.) nAva na AvI eTale eka bhujAthI sArathI, ghoDA ane rathane laIne bIjI bhujAthI gaMgAnadIne taravA lAgyA. madhyabhAgamAM AvyA eTale thAkIne potAnA manamAM vicAryuM ke, pAMDe bhujAothI A mahAnadI kevI rIte taryA? kRSNane (=kRSNa thAkI gayA che ema) jANIne gaMgAdevIe sthAna ApyuM. (=jamInanI jema cAlI zake tema karI ApyuM.) kRSNa bAsaTha jana oLaMgIne kinAre AvyA. kRSNa te vakhate pAMDavone pUchyuM : tame A gaMgA kevI rIte utaryA? temaNe kahyuM? nAvathI. mane nAva kema na mekalI? temaNe kahyuM tamArI parIkSA mATe ja. tethI gusse thaIne kRSNa pAMDene dezanI bahAra javAnI AjJA karI. pote dvArikAmAM gayA. pAMDee hastinApura jaIne pAMDune te dezanI bahAra javAnI kRSNanI AjJA kahI. teNe paNa kuMtI dvArA kRNanI pAse putra mATe sthAnanI mAgaNI karI. tethI kRSNanI anumatithI devI sahAyathI dakSiNa dizAmAM paMDumathurA nagarI vasAvIne tyAM majAthI rahyA. tyAM rahelA temane draupadI devIthI kaI vakhata kalyANakArI guNone puMja evo paMDusena nAmane putra thayo. kime karIne yauvanane pAmela te betera kalAomAM kuzala thaye. keI divasa tyAM keIka sthavira padhAryA. temanI pAse dharma sAMbhaLIne viraktamanavALA pAMDee paDusenane rAjya upara besADIne dIkSA lIdhI. draupadI devI paNa temanI ja sAthe dIkSA laIne suvrata nAmanA AryAnA uttama ziSyA thaI. teNe kame karIne agiyAra aMge bhaNyAM. pAMDava paNa saMpUrNa caude pUrve bhaNyAM. te chaThTha, aThThama, cAra upavAsa ane pAMca upavAsa vagere vizeSa prakAranA tapathI kAyAne kaSTa ApIne gurunI sAthe pRthvI upara vicAratA hatA. A tarapha zrInemijina vihAra karatAM saurASTradezamAM padhAryA. pAMDe temane vaMdana karavA mATe sthavirane pUchIne cAlyA. hastakalpa nagaramAM
Page #437
--------------------------------------------------------------------------
________________ 420 zrAvakanAM bAra vrate yAne AvyA. tyAM bhikSA mATe paribhramaNa karatA temaNe bhagavAna UjajayaMta parvata upara mekSamAM gayA ema sAMbhaLyuM. tethI AhAra-pANIno tyAga karIne e nagarImAMthI nIkaLIne pAdapegamana (anazana) mAM rahevA mATe zatruMjaya upara caDyA. jemane anaMtajJAna ( =kevaLajJAna) utpanna thayuM che evA pAMDa zIdhra zAzvata sukhavALA mokSamAM gayA. kALe karIne draupadI sAdhavI paNa vidhithI maraNa pAmIne brahmaloka devalokamAM devapaNe utpanna thaI. tyAM tenuM daza sAgaropamanuM AyuSya hatuM. tyAMthI cyavIne te mahAvidehamAM siddha thaze. A pramANe ahIM saMkSepathI draupadInuM caritra kahyuM, vistArathI jJAtAdharmakathA sUtramAMthI jANI levuM. he bhavya! A pramANe sAdhuone pratikULa AhAranuM dAna draupadIne bhavabhramaNanuM kAraNa thayuM ema jANune kayAre paNa sAdhuone pratikULa AhAranuM dAna na kare. A pramANe nAgazrInuM daSTAMta pUrNa thayuM. [13] have guNadvAra kahe che - ja jogga thepi hu, taM tesi deti dhammasaddhAe / kayapuNNasAlibhaddo, va sAvagA te suhI hoti // 124 // gAthAtha- je zrAvake sAdhuone je yogya hoya te thoDuM paNa sAdhuone dharmazraddhAthI Ape che te zrAvake kRtapuNya ane zAlibhadranI jema sukhI thAya che. TIkAtha- dharmazraddhAthI - durgatimAM jatAM jIvone dharI rAkhavAthI ane sugatimAM mUkavAthI dharma kahevAya che. kahyuM che ke - * dagatimAM jatA jIvone dharI rAkhe, arthAta jIvone durgatithI bacAve, ane zubhagatimAM dhare, arthAt zubhagatimAM pahoMcADe, te dharma, evI dhamazabdanI vyAkhyA che." zraddhA eTale pitAnI IcchA. dharmamAM pitAnI IcchA te dharmazraddhA, arthAta keIne dabANa vagerethI nahi, pti svecchAthI dharma karavo te gharmazraddhA. dharmazraddhAthI dAna Ape. A viSe anya darzanakAroe paNa kahyuM che ke - zraddhAyukta, zuddhamanavALA ane pavitra evA jIve sAdhuone satkArIne dezamAM ane kALamAM je kapya hoya tenuM dAna ApavuM joIe." tAtparyArtha- subhikSa-bhikSa vagere kALa, mArga, gAma vagere kSetra ane glAnanirega vagere avasthAne cagya thaDI paNa ApavA gya vastu susAdhuone zraddhAthI pulakti zarIravALA banIne jeo Ape che, teo svarga-makSa vagerenA anupamasukhanA bhAgI bane che.
Page #438
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 421 A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha te be kathAothI jANa. be kathAomAM pahelI kathA A che - kRtapuNyanuM dRSTAMta vijayapura nAmanA zaheramAM vijayasena rAjA nItithI dhanabhaMDAra, koThAra vagere saMpattithI samRddha ane sAta aMgavALA rAjyanuM pAlana karato hato tyAre, ghanavasu zeThane pazrI patnIthI vasudatta nAmane putra thaye. tene janma thatAM ja dhanavasu zeTha mRtyu pAmyuM. tenuM mRtyu thatAM sUryAsta thatAM vizvamAM prakAzanuM kAraNa kiraNasaMpatti jema nAza pAme tema tenuM saghaLuM dhana nAza pAmyuM. padmazrI khinna banI gaI. tyAM pitAnA nirvAhane nahi jotI teNe vicAryuM: mAna e ja jemanuM dhana che evA lokone dhana ane mAna na rahe tyAre videzamAM javuM e ja ucita che, nokarI AdithI jIvana nirvAha karIne svadezamAM ja rahevuM ucita nathI. A pramANe vicAratI te vasudatta putrane laIne zrIpura nAmanA nagaramAM gaI tyAM keI zeThane Azraya laIne rahI. vasudattane te zeThanA ja ghare vAcharaDAonuM pAlana karavA rAkhyo. zeThanA saMbaMdhathI pADozI lokenA vAcharaDAonI paNa saMbhALa te ja rAkhavA lAgyA. pachI keTalAka divaso jatAM ekavAra te vAcharaDAone cAravA mATe nagaranI bahAranI bhUmimAM gaye. tyAM teNe eka mahAmunine joyAM ane bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. te divase te nagaramAM lokone khIra khAvAno mahatsava hatuM. tethI A vasudatta bALaka keIke samaye vAcharaDAone carAvIne ghare AvyA tyAre teNe ghare ghare khIra raMdhAtI joI. teNe mAtA pAse mAgaNI karI ke, he mA ! mane Aje khIra Apa. mAtAe svapatinA kALane yAda karIne vicAryuM: dukhe karIne rokI zakAya evA bhAgyanA vilAsane je. A dhanavasu zeThane putra thaIne kevI rIte anyathI dayA karavA gya avasthAne pAme ? e mArI mAtAne ATalI prApti kyAMthI thAya? e jANatuM nathI. hA, amArA putre lekethI je kahevAya che te satya karyuM. te A pramANe -"re, bALake, brAhmaNe, zrama ane rAjAe A pAMca bIjAonI pIDAne jANatA nathI." A pramANe vicAratI teNe raDavAnuM zarU karyuM. tenuM rudana sAMbhaLIne pADozI strIone dayA AvI. temaNe AvIne pUchyuM : he bahena ! kaha kaha evA vinithI tArA gaLAne mArga aTakI gayo che, arthAt tAruM gaLuM rahI gayuM che, tuM A rIte kema raDe che ? tane zuM nathI maLatuM ? je kahevAmAM vAMdho na hoya te kahe. tethI teNe kahyuM : jene A vilAsa che te mArA bhAgyane ja tame pUcho. Ama kahIne teNe putrane
Page #439
--------------------------------------------------------------------------
________________ 422 zrAvakanAM bAra vrata yAne vRttAMta kahyo. temaNe kahyuM : je ema che te tuM raDa nahi. ame ja khIranI sAmagrI meLavI ApIzuM. pachI keIe cokhA, keIe dUdha, keI e goLa-khAMDa vagere ene ApyuM. A ApIne temaNe kahyuM : A sAmagrIthI tAre savAre putranA manoratha pUrA karavA. bIjA divase savAre ja teNe vasudattane kahyuM : he vatsa ! Aje tArA lAyaka khIra karIza. AthI tAre jaladI AvavuM. AthI te be prahara jeTalo samaya thatAM AvI gaye. gharamAM bhojana karavA mATe beThe. mAtAe khIranI thALI bharIne tene ApI. A daramiyAna tene pUrve je mahAmuninAM darzana thayAM hatAM te ja mahAmuni mA khamaNanA pAraNe AvyA. temaNe kaI paNa rIte tene ja gharamAM praveza karyo. ullasita bhaktivALA vasudatta munine joyA. teNe vicAryuM ke kharekhara ! huM paNa kaMIka puNyanuM bhAna chuM, jethI AvI sAmagrI mane maLI. kAraNa ke kahyuM che ke-"pRthvImAM keTalAka mANasone citta ane vitta maLe che, paNa dAnane yogya pAtra maLatu nathI. bIjAene guNavAna pAtra prApta thAya che, paNa ucita citta ane vitta prApta thatAM nathI. keTalAkane citta hoya che, paNa vitta ane pAtra hetAM nathI. keAIne citta ane pAtra hoya che, paNa dhana na hoya. keIkane citta hoya che, paNa vitta ane pAtra hetAM nathI. baMne teTalAM durlabha nathI, jeTalAM samagra (==Ne) durlabha che." A pramANe vicAratA tenuM zarIra atizaya zraddhAthI thayelA ghaNuM romAMcanA samUhathI yukta banyuM. AvI vicAraNA karatAM ane AvI kAyAthI teNe khIranI thALI laIne trIjA bhAganuM munine vaherAvIne cittamAM vicAryuM ke, A bahu thoDuM che, AnAthI munine artho AhAra paNa nahi thAya, AthI pharI trIjo bhAga vahorAvyuM. "hajI paNa A ochuM che, pUrNa nahi thAya. je AnI aMdara bIjuM kharAba anna paDaze te Aje paNa nAza pAmazeSa bagaDI jaze. athavA A mahAmuni keTaluM pharaze? tethI saMpUrNa ja ApuM. A pramANe vicAratA teNe pharI badhI ja khIra muninA pAtramAM nAkhI. muni te laIne gayA. tenI mAtAe tene bIjI khIra ApI. teNe IcchA mujaba khIra khAdhI. bhojana karyA pachI vAcharaDAone cAravA mATe te jaMgalamAM gaye. bhavitavyatAnA kAraNe te divase varSAda thaye. tenA bhayathI vAcharaDAM judI judI dizAomAM cAlyAM gayAM. temane bhegA karatAM sUryAsta thaI gaye. aMdhakAranA samUhathI - 1. cittA ane vitta, citta ane pAtra, vitta ane pAtra ema be be. samagra=citta, vitta ane pAtra e traNa. 2. nA avyaya kheda ke anukaMpA arthamAM che.
Page #440
--------------------------------------------------------------------------
________________ 423 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda UMcAnIcA vibhAge nahi dekhAvAnA kAraNe rAtri kaSTathI cAlI zakAya tevI banI gaI. nagaranA daravAjA baMdha thaI gayA. tethI te nagaranA dvAra AgaLa ja gaDhanI bhIMtanA khUNAne Azraya laIne rahyo. keTalAka samaya bAda zIta pavana vagerethI dukhI karAtA ene snigdha AhAranA ajIrNa deSathI vizucikA ( =peTapIDA ) thaI. atyaMta gADha phUla upaDayuM. tenAthI te mRtyu pAmyA. svabhAvathI ja bhadraka vagere madhyama guNonA vegathI eNe manuSya AyuSya bAMdhyuM hatuM. rAjagRhanagaramAM dhana zeThanI kuvalayAvalI nAmanI patnI hatI. tene eka paNa saMtAna thayuM na hatuM. AthI te putra mATe aneka mAnyatAo karIne khinna banI gaI hatI. vasudatta tenA putra tarIke utpanna thayo. bAramA divase enuM kRta puNyaka evuM nAma pADayuM. ATha varSane thaye tyAre tene kaLAono abhyAsa karAvyuM. uttama yauvanane pAmyA tyAre dhanazeThe tene vaizramaNazeThanI kanyA kAMtimatI paraNAvI. ekavAra koI paNa rIte mAdhavasenA vezyAnA gharamAM teNe praveza karyo. tyAM teNe mAdhavasenAne joI. te mane hararUpathI atizaya zobhatI hatI, kAmanI jANe ke tribhuvana upara meLavelA vijayanI sUcaka jayapatAkA na hoya tevI hatI, sarva aMgonA AbhUSaNothI alaMkRta zarIravALI hatI, palaMganA madhyabhAgamAM beThI hatI, moTA maNinA ArIsAmAM potAnA zarIranI zobhA joI rahI hatI. AvI mAdhavasenAne joIne teNe vicAryuM : aho! AnuM lAvaNya ! ahA jagatane jItanAruM rUpa! ahA ! vizvane vismaya karanArI saubhAgyasaMpatti ! A daramiyAna mAdhavasenAe paNa tene je. teNe UbhI thaIne vilAsa sahita aneka kaLApUrvaka vAta-cItathI tathA kaTAkSa sahita nirIkSaNethI jenuM hRdaya (mAdhavasenA tarapha) kheMcAI rahyuM che evA tene vinayasahita palaMga upara besADyo. tenA pratye anurAgathI paravaza manavALA teNe paNa potAnA gharethI puSpa ane tAMbUla vagere maMgAvIne enI ucita sevA karI. tenA viyegane sahana na karanAra te tenA ghare ja tenI sAthe rahyo. kAmAgamAM Asakta aMta:karaNavALe te dararoja mAdhavasenAnI kuTTaNIne bhADAnuM mUlya eka se ATha senAmahora Apato hato. A tenI mAtA mokalatI hatI. potAnA gharethI AvatA bhogasAdhanone te satata upaga karato hato. A rIte teNe bAra varSa pasAra karyA. te vakhate kyAreka tenA mAtA-pitA mRtyu pAmyA. tene enI khabara na paDI. tenI patnI kAMtimatI te ja pramANe sonAmahora vagere mokalatI hatI. keTalAka divasa bAda saghaLuM dhana pUrNa thaI gayuM. eka divasa teNe cAkhAnI kaNika sahita pitAnuM AbhUSaNa kahyuM. A joIne mAdhavasenAnI kuTTaNIe vicAryuM : aho! pativratApaNAnuM pAlana karatI jeNe patinI bhaktithI pitAnuM AbharaNa paNa 1. vezyAo upara kAbU rAkhanArI vaDila strI.
Page #441
--------------------------------------------------------------------------
________________ 424 zrAvakanAM bAra vate yAne me kahyuM te mahAsatI che! vaLI cokhA Adi sahita AbhUSaNa karyuM tenAthI eNe potAnI AjIvikA jeTaluM ja dhana bAkI rahyuM che ema sUcana karyuM che. tethI A levuM yogya nathI. tethI potAnA ekaso ATha drammathI tenA AbhUSaNanI pUjA karIne tene ja pAchuM mekalI ApyuM. pachI teNe mAdhavasenAne kahyuM : he vatsa ! hamaNuM A kRtapuNyaka rasarahita aLatA tulya che, AthI ene choDI de. mAdhavasenAe kahyuM : he mA ! enI kRpAthI ApaNe ghaNuM dhana meLavyuM che. AthI ene tyAga karavo egya nathI. kuTTaNIe kahyuM: he putrI ! tuM vezyAonA AcAranI jANakArI nathI. kAraNa ke vezyAo. jusUtra nayanA abhiprAyavALAonI jema bhUtakALa ane bhaviSyakALano tyAga karIne vartamAnakALamAM ja Adara kare che. hamaNAM te A muninI jema dhanarahita che. tethI enAthI zuM? tethI mAdhavasenAnI IcchA na hovA chatAM teNe kRtapuNyanuM apamAna karyuM. bIjAo te kahe che ke, dArU pIvaDAvIne khabara na paDe te rIte kADhI mUkyo. pitAnA ghare gaye. potAnI patnIe caraNaprakSAlana vagere kriyA karI. pachI mAtA-pitAnA mRtyune vRttAMta jA. cittamAM atizaya kheda karyo. keTalAka divasa rahIne kAMtimatInI kukSimAM garbhanuM sthApana karIne vahANathI vepAra karanArA vepArIo sAthe (samudranA) bIjA kAMThe javA taiyAra thaye. sAMjanA samaye pitAnA gharathI nIkaLIne nagaranI bahAra vaselA sArthanI najIka devamaMdiramAM potAnI patnIe pAtharelA khATalAmAM sUte. A tarapha te ja rAjagRhamAM sUra nAmane zeTha cAra patnIo sahita pitAnI mAtAne mUkIne pote vepAra karavAnI buddhithI dizAomAM paribhramaNa karavA gayo. te koI paNa rIte paradezamAM ja mRtyu pAmyo. keI e sUrazeTha mRtyu pAmyA che evA samAcAra ciThThI dvArA tenI mAtAne ekalAvyA. mAtAe paNa potAnI vahuone ekAMtamAM vigata jaNAvIne kahyuM H tame putrarahita che. tethI dhana rAjakulamAM jaze. ( =rAjA laI leze. ) mATe tame putranI utpatti mATe ane dhananA rakSaNa mATe ke anya puruSane praveza karAve. temaNe kahyuM : he mA ! kulavadhU evI amane A ucita nathI. mAtAe kahyuM tame jANatI nathI. avasthAne ucita pravRtti karavAmAM smRtizAstramAM doSa kahyo nathI. kahyuM che ke-1 pati nAzI gayo hoya, 2 marI gayo hoya, 3 dIkSita thayo hoya, 4 napuMsaka hoya ke 5 durAcArI banyo hoya, A pAMca ApattiomAM strIone anya pati karavAmAM Ave che. vaLI-kuMtIe dharmarAjAthI yudhiSThirane, vAyuthI bhImane ane iMdrathI arjunane utpanna " ItyAdi lokakRti che. kuMtI akulIna nathI. tethI avasarathI AveluM A paNa 1. te vakhatanuM calaNuM nANuM.
Page #442
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda karavuM joIe. A pramANe sAsunA vacanane mAnIne vahuee e svIkAryuM. kAraNa "eka teA anAdi kALathI saMsAramAM rahelA jIvAe A viSayasukhA sadA abhyAsa karyo che, temAM vaLI jo e viSe vaDilajananI AjJA paNa maLI, tA kharekhara ! iMdriyAnA mahAna maheAtsava thayA. A teA gharaDA bilADAne dUdhanI pAse rAkhyA e nyAya thayA.' tethI tee te ja rAte puruSane zeAdhavA mATe pravRtta thaI teTalAmAM sAnI najIka devamadiramAM khATalA upara bhara UMghamAM sUtelA ekalA dhRtapuNyakane joyA. bhara UMghamAM paDelA tene khATalA sahita upADIne peAtAnA ghare laI gaI. tene mahelamAM rAkhIne rAvA lAgI, vacce vacce mAlatI hatI ke, tame ghaNA kALathI AvyA, ATalA kALa kayAM rahyA ? amArA virahamAM tamAe sukha ke duHkha zuM anubhavyuM ? nahi joyeluM, nahi sAMbhaLeluM ane nahi anubhaveluM vezyA saMbaMdhI A zuM che? ema vicAratA mRtapuNyake paNa zUnyapaNe huMkAra vagere ApyuM, je thAya te thAo, kAryanA pariNAmane jouM, evA AzayathI te tyAM ja rahyo. temanI sAsue tene kahyuM : he vatsa ! pUrvajanmamAM upArjana karelA uttama puNyasamUhanA prabhAvathI prApta thatA sarva icchita padArthAne ane A cAra divya patnIe sAthe udAra bhAgAne bhAgava. A badhI ya lakSmI tArI che. tethI tane sukha upaje tema A padArthAnA tyAga ane bheAgamAM tatpara rahe. teNe paNa kahyuM : he mA! tuM jema kahe che tema karuM chuM. mahAnidhAnane prApta karI lenAra kANu daridratAne icche ? ema kahIne te tyAM ja rahyo. kAma-bhAgamAM Asakta manavALA enA divya devalIlAthI khAra varSA pasAra thaI gayAM. te cArene putrA thayA. A daramiyAna pharI sAsue vahune ekAMtamAM rAkhIne kahyuM : tamane putrA thaI gayA che, icchita dravyanI rakSA thaI gaI che. tethI ene bahAra kADho, A parapuruSane rAkhavAthI zuM? temaNe kahyuM : ATalA vakhata rAkhIne have enA tyAga karavA e ucita nathI. jo tamArA Agraha hAya tA enA ceAgya kaMI paNa bhAtuM ApIne enA tyAga karIe. sAsue kahyu : ema thAo. tethI bhAtAne yAgya medakAmAM caMdrakAMta ane jalakAMta vagere ratnAne nAkhIne e mAdAnI eka thelI bharI. bhavitavyatAnA kAraNe ardhIrAtanA samaye leAkeA bharaUMghamAM sUtelA hatA tyAre ja teja sAthe anya dezathI AvIne te ja sthAnamAM paDAva nAkhyA. zrIee kRtapuNyakanA khATalAmAM ozIkA AgaLa bhAtAnI thelI mUkI dIdhI. pachI pUrva pramANe ja khATalAmAM sUtelA ane madirAnA ghenathI cetanArahita banelA mRtapuNyakane (khATalA sahita) laIne te ja deva*diramAM mUkI dIdhA. 1. pUrve je sAnI sAthe javA kRtapuNyaka taiyAra thayA hatA te sA, 54 425
Page #443
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM khAra tratA yAne keTalAka samaya pachI kRtapuNyakane caitanya AvyuM. AthI te zuM A svapna che ke sAcuM che ItyAdi vicAravA lAgyA. tenI patnI sAnA AgamananA samAcAra jANIne rAta lagabhaga pUrNa thaI gaI tyAre te sthAne AvI. ezIkA pAsethI bhAtAnI thelI laIne ane khATalAne upADIne kRtapuNyakane peAtAnA ghare laI gaI. enA zarIranuM lAvaNya akhaMDa hatuM. enAthI vividha vilAsAne anubhavavAnA kAraNe enuM zarIra taMdurasta jaNAtuM hatuM. eNe kapUra ane kastUrI vagerenI divya sugaMdhathI dizAonA madhyabhAgene vAsita karI dIdhA hatA hatA. patnIe snAna vagere ucita kArya karAvavAnuM zarU karyuM. A daramiyAna pAThazALAthI tenA putra AvyA. mAtAe tene enA caraNAmAM praNAma karAvyA. pachI te khAlI : A tamArA putra che. putre paNa mAtAne kahyuM: mane bheAjana Apa, jethI bhAjana karIne pAThazAlAmAM jaIne bhaNyuM. tethI kAMtimatIe te ja thelImAMthI eka meAka tene ApyA. mAika khAtA teNe temAM eka maNi joceA. maNi laIne pAThazALAmAM gayA. khIjA vidyArthIone te maNi batAvyA. temaNe kahyuM : jo Ane ka MdoInI dukAne vecavAmAM Ave teA iSTa khAvAnu` maLe. tethI teNe te pramANe ja karyuM". A tarapha krAMtimatIe mAikA vAparavAnuM zarU karyuM. tyAre vicitra prakAranA maNie maLyA. tethI teNe kRtapuNyakane pUchyuM : zuM cArAnA bhayathI A maNie A pramANe karyAM che ? teNe kahyuM : e pramANe ja che. ekavAra zreNika rAjAneA secanakahAthI pANI pIvA mATe sAvaramAM utaryAM. pANImAM pravezelA tene jhuDa nAmanA jalacara prANIe paDayo. (kAI paNa rIte) cheDAvI zakAtA na hatA. abhayakumArane A khInA jaNAvI. abhayakumA2e paDaha vagADIne ghASaNA karAvI ke, je A hAthIne jhuDathI cheADAvaze tene rAjA rAjyanI ardhI lakSmI sAthe peAtAnI putrI Apaze. tethI A ghASAne sAMbhaLIne te ka MdoI e kRtapuNyakanA putranI pAsethI meLavelA jalakAMta maNIthI hAthIne cheDAvyA. pachI te rAjAnI pAse gayA. rAjAe abhayakumArane kahyuM : nIca jAtivALA A kaMdoInA putrane putrI kevI rIte ApavI? tethI abhayakumAre koIne kahyuM: tane A miNu kathAMthI maLyA ? rAjakulanA bhaMDArane ane zrImaMta zeThanA gharane cheDIne khIje AvAM ratnAnA saMbhava nathI. tethI satya kahe. anyathA rAjA tane mahAdaDathI daMDa karaze. ka MdoI e kahyuM : jo sAcuM. pUche teA kRtapuNyakanA putra pAsethI maLyA che. tethI kRtapuNyakane khelAvyA. tene a rAjyanI lakSmI sAthe putrI ApI. koi samaye kAi vAtanA avasare abhayakumAre kRtapuNyakane pUchyuM: kayA dezeAmAM tame paryaTana karyu? ane asabhavita A ratnA kayAMthI meLavyAM ? kRtapuNyake kahyuM : jo sAcuM pUche che tA huM rAjagRha nagarathI khIje kayAMya gayA nathI. pachI mULathI AraMbhIne badhe 426 1. kSar dhAtunA pheMkavuM, preraNA karavI evA aM che. paNa ahIM '* vecavuM ' evA bhAvA karyo che.
Page #444
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 427 svavRttAMta kahyo. paNa tenA gharamAM huM kevI rIte pravezyo ane kevI rIte nIkaLe te huM jANato nathI. tethI abhayakumAre vicAryuM aho ! vaNikapatnInuM buddhikauzalya! jenAthI ame paNa jitAyA. pachI abhayakumAre devamaMdira karAvyuM. temAM asala kRtapuNyakanA jevI kRtapuNyanI kaLIcunAnI pratimA karAvI. nagaramAM paDaha vagaDAvIne zeSaNa karAvI ke, A nagaramAM je kaMI strI hoya temaNe potAnA putra ane pautra vagerenI sAthe A devamaMdiramAM AvIne nUtana pratiSThita pratimAnI pUjA karavI. tethI te ghoSaNAne sAMbhaLIne nagaranI badhI ja strIo AvavA lAgI. bIjA divase te zreSThipatnI paNa pitAnA putra sahita cAra vahuonI sAthe te devamaMdiramAM AvI. kRtapuNyake tene joIne abhayakumArane kahyuM. A daramiyAna te bALake devamaMdiramAM rahelI kRtapuNyakanA jevA AkAravALI pratimAne joIne te A amArA pitA che ema bolatA jaladI ja pratimAnA meLAmAM jaIne besI gayA. tethI abhayakumAre te zreSThi patnIne bolAvI, ane bhayaMkara bhrakuTI batAvIne kahyuM ke, jo ke tuM mahAna daMDane yegya che, te paNa tane daMDa karatA nathI. phakta vahuo sahita gharano sAra kRtapuNyakane Apa, anyathA tuM nahi rahe. A pramANe tene gabharAvIne kRtapuNyakane tenA gharane svAmI karyo. kRta puNyake pharI paNa te cAre ya patnIone svIkAra karyo. te mAdhavasenAe paNa pitAnI mAtAe jyArathI kRta puNyakane gharamAMthI kADhayo. tyArathI ja zarIranA zaNagArano tyAga karyo, veNIne bAMdhI rAkhI, arthAt vALa oLavAno tyAga karyo. satata tenI zodha karavA chatAM te maLe nahi. teNe anya puruSane tyAga karyo. te vakhate devamaMdiramAM vRttAMta jANIne yakSanI pUjA karavA AvI. tyAM teNe abhayakumAranI sAthe premanI vAta karatA kRta puNyakane joyo. anupama AnaMdane anubhavatI te kRta puNyakane maLI. teNe kRta puNyakane kahyuM ke mArA puruSo bAra varSa sudhI vizvamAM saMpUrNa pRthvImaMDalamAM pharyA, to paNa kyAMya tamArA samAcAra na maLyA paNa Aje rAtrinA chellA praharamAM svapnamAM tamArA jevA keIe priyAnI jema mane AliMgana karyuM, ane huM jAgI gaI. gharamAMthI nIkaLatI hatI tyAre zubha zakuna thayA, ane DAbI AMkha pharakavI vagere thayuM. A badhuM je rIte thayuM tenAthI meM jANyuM ke cokakasa Aje priya ApanI sAthe mArAM darzana (mAre meLApa) thaze. tethI A mArA mATe puNyathI megha vinA amRtanI vRSTi jevuM thayuM. tethI kRtapuNyake ene paNa svIkAra karyo. tyArathI sAta patnIonI sAthe nirdoSa, trivargamAM sArabhUta ane jJAnIothI prazaMsanIya evA chavalokanA sukhane anubhavatA tene keTalAka kALa pasAra thaye. AvuM sukha tene janmAMtaramAM mahAmunine ApelA dAnanA prabhAvathI upArjana karelA prakRSTa puNyasamUhathI prApta thayuM hatuM. ekavAra anupama, traNa bhuvanamAM sarvathI caDhiyAtI ane ghAtakarmanA kSayathI pragaTelI kevalajJAnarUpI saMpattine anubhavatA, ane devasamUhathI pUjAI rahyA che caraNarUpI
Page #445
--------------------------------------------------------------------------
________________ 428 zrAvakanAM bAra vate yAne - kamala jemanAM evA, bhagavAna zrI mahAvIra guNazIla caityamAM padhAryA. devoe samavasaraNa racyuM. sAtakulanA tilaka samAna zrI mahAvIra bhagavAna temAM pUrva tarapha mukha rAkhIne beThA. kSAyika samyaktva vagere guNonI zreNine prApta karanAra zreNikarAjA udyAnapAlaka pAsethI bhagavAnanuM Agamana jANIne abhayakumAra ane kRtapuNyaka vagerenI sAthe vaMdana karavA mATe AvyA. bhaktipUrvaka rilekabaMdhune vaMdana karyuM. ucitabhUmimAM besIne paramagurunI dezanA sAMbhaLI. dezanAmAM abhayakumAre hAtha rUpI kamalanI kaLIone lalATataTe rAkhIne pUchyuM: he svAmina ! A kRtapuNyake pUrvabhavamAM zuM karyuM? ke jenA prabhAvathI vacce thoDo kALa viccheda pAmanArA bhegone prApta karyA. tethI bhagavAne kRtapuNyakane pUrvabhava karyo, temAM adhyavasAyane nAza thavAthI khIranuM dAna traNa bhAgathI AMtarAvALuM karyuM. tenAthI enuM viSayasukha viccheda pAmyuM. pUrvajanmane vRttAMta jANIne atizaya saMvega (=mokSAbhilASa) thavAthI kRtapuNyake te kAlane ucita kartavya karIne khUba dhAmadhUmathI bhagavAnanA cara mAM dIkSAne svIkArI. AyuSya sudhI dIkSAne pALIne zAstrokta vidhi pramANe vidhi pUrvaka maraNanI ArAdhanA karIne devapaNe utpanna thayA. kRta puNyakanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. zAlibhadranuM daSTAMta zAlibhadranI kathA A pramANe che- magadha nAmanA dezamAM guNothI samRddha rAjagRha zaheramAM zreNika rAjA hatuM. tenI cillaNa nAmanI patnI hatI. te vakhate te ja nagaramAM gobhadra nAmane zreSTha cheThI hatuM. tenI bhadrA nAmanI patnI hatI. teNe kaIvAra rAtrinA aMte svapnamAM vividha phalenA samUhathI nameluM zAlivana joyuM. jAgelI teNe potAnA patine kahyuM. teNe paNa tene kahyuM : tane jaladI sarvakalAsamUhanuM uttama sthAna e putra thaze. te ja rAte ene uttama garbha rahyo. garbha vadhI rahyo hato tyAre kyAreka bhadrAne zAlivanamAM kIDA karavAne dohalo thaze. tenA patie te jaladI pUro karyo. tyArabAda samaya jatAM bhadrAe devakumAra jevA putrane janma ApyuM. pitAe harSathI bAra divasa sudhI mahetsava karAvyuM. tyArabAda harSa pAmelA vaDilajanoe svapna ane dehalAne anurUpa zAlibhadra evuM nAma karyuM. keme karIne te kAtithI, buddhithI ane kalAsamUhathI vRddhi pA. pitAe premathI tene batrIza zreSTikanyAo paraNavI. gobhadre kyAreka jinezvarae kahelI dIkSA lIdhI. vidhithI dIkSA pALIne mRtyu pAmIne te vaimAnika deva thaye. pUrvabhavanA snehathI ane putranA aciMtya puNya prabhAvathI e deve vAraMvAra AvIne zAlibhadranuM sAMnidhya karyuM. te A pramANe - batrIsa patnIo sahita ene uttama vastra, AbhUSaNa vagere, sArabhUta AhAra ane tAMbUla vagere je kaMI upagamAM Ave tevuM hoya 1. ahIM zAlivana zabdanA be artha thaI zake. zani =zobhatuM e artha pramANe zobhatuM udyAna e artha thaI zake. athavA sAli nAmanuM udyAna evo artha thaI zake.
Page #446
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 4ra9 te badhuM dararoja meLavate hata=mokalato hate. savalakathI adhika mahimAvALo te deve racelI ati ramaNIya batrIsa zayyAomAM pitAnI priyAonI sAthe kAmakrIDA karate hato. A pramANe keTaleka kALa pasAra thatAM te nagaramAM anya dezanA vepArIo kaMbalarane (=uttama kAmaLIe) vecavA mATe AvyA. temaNe rAjamahelamAM praveza karyo. zreNika rAjAe temane bolAvIne pUchayuM : he bhadrike ! eka eka kaMbalaratnanuM zuM mUlya che? temaNe kahyuMH lAkha sonAmahora. ghaNI moMghI hovAthI rAjAe te na lIdhI. vepArIo rAjamaMdiramAMthI nIkaLIne bhadrAnA mahelamAM gayA. bhadrAe vicAra karyA vinA temaNe kahelA mUlyathI badhAM ja kaMbalaratno laI lIdhAM. A daramiyAna callaNa zreNika pAse AvI ane belIH mArA lAyaka eka kaMbalaratna le. tethI zreNike te vepArIenI pAse eka puruSane mokalyo. teNe pUchayuM eTale vepArIoe uttara ApyuM ke, bhadrAnA mahelamAM badhI ApI dIdhI. teNe AvIne rAjAne A vigata kahI. tethI cedyaNuM rAjA upara vadhAre gusse thaIne bolIH tame kRpaNa che, eka paNa kaMbalarana laI zaktA nathI. bhadrAe te vaNikanI patnI thaIne paNa badhAM kaMbalaratno lIdhAM. tethI rAjAe kaMbalaratna mATe mANasane bhadrAnI pAse mokalyA. bhadrAe mANasane kahyuM: meM e kaMbalarane te ja kSaNe phADIne paga luchavAnAM luchaNiyAM karI nAkhyAM, ane eka eka luchaNiyuM mArI vahuone ApI dIdhuM. ethI je jarUra hoya te bIjAM junAM kaMbalaratna le. tethI teNe jaIne te badhuM ja zreNikane jaNAvyuM. zreNike kahyuM : e zAlibhadrane je joIe ke jenI ATalI samRddhi che. ame dhanya chIe ke jemanI nagarImAM potAnI saMpattithI kuberane paNa halake pADanArA AvA vepArIo rahe che. pachI bhadrAne kahevaDAvyuM ke, ame zAlibhadranAM darzana karavAne IcchIe chIe. bhadrAe kahevaDAvyuM ke, deva prasanna thAya, amArI vinaMtine sAMbhaLe ke, zAlibhadra kyAre ya sAtamALanA mahelathI bahAra nIkaLatA nathI. enA bhavanamAM deve ApelA maNionA samUhe aMdhakArane vistAra dUra karyo che. AvA pitAnA bhavanamAM potAnI priyAonI sAthe vividha krIDAothI kIDA karate te sUrya-caMdrane paNa te nathI. tethI je zAlibhadranAM darzana karavAnI IcchA hoya te deva enA mahelamAM AvavAnI maherabAnI kare. ema thAo" e pramANe rAjAe svIkAryuM eTale bhadrAe pharI paNa kahevaDAvyuM ke, je ema che te huM jyAM sudhI mahela vagerene zaNagAruM nahi tyAM sudhI svAmIe mahelamAM AvavA mATe utAvaLA na thavuM. pachI bhadrAe potAnA mahelathI AraMbhI rAjamaMdiranA mukhya daravAjA sudhI divya vagerethI divya caMdarave karAvyuM. sthAne sthAne aneka prakAranA ratnonA 1. vAvaNane zabdArtha A pramANe che:- aphazarIra, devanA zarIrane yogya vastra te devAMgavastra.
Page #447
--------------------------------------------------------------------------
________________ 430 zrAvakanAM bAra vrate yAne. hAro bAMdhyA. sthAne sthAne vividha prakAranA nATaka vagere manoraMjano zarU karyA. pachI rAjAne bolAvyo. badhI taiyArI karIne aMtaHpuranA parivAra sahita rAjA AvavA mATe cAlyo. ramaNIya divya jhINAM vAnA caMdaravAmAM laTatAM ratnonA hAranI zebhAne jeto ane atizaya harSathI yukta rAjA zAlibhadranA mahelamAM AvyuM. ucita vinaya-- rUpa bhakti karIne siMhAsane besADyo. sAta mALanA mahelanA uparanA mALamAM rahelA zAlibhadranI pAse jaIne bhadrAe kahyuM : he vatsa! nIcenA mALe Ava, zreNika rAjA beThelA che. zAlibhadre kahyuM : he mA ! tuM jAte ja je AvyuM hoya te mUlya karIne laI le. bhadrAe kahyuM: he putra ! A kaI kharIdavA gya vastu nathI, kiMtu tAre ane sarva lokone svAmI zreNika nAmano rAjA tArA darzana mATe ghare Avelo che. tethI, Ava, ane tenAM darzana kara. A sAMbhaLIne mAre paNa bIje svAmI che ema vicArate te kheda pAmyo. kahyuM che ke-"maNi, suvarNa, ratna ane dhanathI bharelA bhavanamAM zAlibhadra paNa mAre paNa bIje svAmI che ema vicArato (sukhanI) IcchAthI rahita banyo." (1)--"jee tapa ane saMyama karatA nathI te puruSo avazya samAna hAthapagavALA samAna puruSonA dAsapaNAne pAme che. (2) mAtAnuM vacana ullaMghana karavA gya na hovAthI uThIne rAjAnI najIkanA sthAnamAM gaye. rAjAne praNAma karyA. rAjAe tene potAnA kheLAmAM besADyo, tenA zarIranI anupama zebhAnuM varNana karatA rAjAe vicAryuM ke, AnA zarIranuM sarva lokonA manane haranAruM jevuM lAvaNya. che tevuM idra sahita devonuM paNa nathI ema huM mAnuM chuM. enA aMga ane pratyaMgane jovAmAM sthira cittavALA rAjAe eTalAmAM enA mukharUpa kamala upara dRSTi karI teTalAmAM enI be AMkhe AMsunA pUrathI pUrAyelI joI rAjAe tenI mAtAne pUchayuM : A zuM ? teNe kahyuM he deva! A viSe eka vinaMti che, zAlibhadrano pitA devAmAM utpanna thAya che, te putrasnehathI dararoja navI navI devaloka saMbaMdhI sugaMdhImALA ane alaMkAro vagere vastuothI enI sevA kare che. AthI te manuSyane bhogavavA yogya bhoganA sAdhanonI gaMdhane paNa sahI zakato nathI. tethI Apa ene choDI de, jethI e pitAnA sthAne jAya. tethI rAjAthI mukta karAyela te svasthAne gaye. A daramiyAna bhadrAe vinaMti karI ke, ahIM ja bhejana karavA vaDe zAlibhadra upara maherabAnI kare. rAjAe svIkAryuM. pachI bhadrAe badhI ya sAmagrI karAvI. suMdara strIo vaDe sahastrapAka vagere uttama telathI mardana karAvyuM, vidhithI snAna karAvyuM. rAjAe vastra ane alaMkAro paherIne kautukathI sarva RtuomAM anukULa evA kIDAvanamAM praveza karyo. tyAM zAlibhadrane snAna karavAnI nirmalajaLathI bharelI vAvaDI joI tene jovAmAM vyagracittavALA enI vIMTI koI paNa rIte vAvaDImAM paDI gaI. tethI bhadrAe eTalAmAM te
Page #448
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 431 pANI bIjA sthaLe karyuM teTalAmAM vijaLInA teja jevo dedIpyamAna AbhUSaNane samUha joye. te AbhUSaNonI vacce potAnI vIMTI kolasA jevI dekhAI. rAjAe pUchyuM : A zuM? bhadrAe kahyuM: zAlibhadra ane tenI patnIonA AbhUSaNonuM je nirmAlya dararoja ahIM paDe che te A che. tethI vismita cittavALA -rAjAe vicAryuM ahe ! pUrva bhave upArjana karelA puNyasamUhane vilAsa kevo che ? jethI zAlibhadra manuSya hovA chatAM devanA prabhAvathI citavyA vinA pAse AveluM badhuM maLe che. A pramANe vicAratA tene bhadrAe parivAra sAthe aneka prakAranA viziSTa rasothI manahara evA aneka prakAranA AhAranuM bhojana karAvyuM. tyArabAda aneka prakAranA tAMbUla, vastra ane alaMkAra vagere padArtho ApavAmAM AvyA. pachI rAjA pitAnA nivAsamAM gaye. saMvigna cittavALA zAlibhadra keTalAka divaso pasAra karyA. kaivAra tyAM pratibaMdharahita vihArathI vicaratA dharmaSa nAmanA AcArya padhAryA. bahAra udyAnamAM sthiratA karAvI. bArImAM beThelA zAlibhadre temane vaMdana karavA mATe jatA aneka lokone joIne pitAnA sevakane pUchayuM : A janasamUha kyAM jAya che? eNe kahyuM: sUrine vaMdana karavA mATe. tethI zAlibhadra paNa mAtAne pUchIne AcAryanI pAse gaye. AcAryane bhAvapUrvaka vaMdana karIne ucita sthAnamAM beThe. zreNika rAjA vagere bIjA loko paNa vaMdana karIne ucita sthAne beThA tyAre sUrie dharmalAbha evA AzIrvAda ApIne dharmadezanA zarU karI. te A pramANe - he jana ! ISTa-aniSTa ane saMga-viyegarUpa viSama magara vagere jIvathI vyApta, meharUpa AvartethI bhayaMkara, maraNa-jarA-regAdirUpa taragothI vyAsa evA bhavarUpa samudramAM paDatA jIne anaMtasukhane janaka ane uttama vahANa samAna jainadharmane choDIne bIjuM kaI rakSaNa karanAra nathI. kAraNa ke artha (=dhana) anartha karanAra che, ane kSaNamAM nAza pAmanAra che, viSayasukha vipAke kaTu che ane lAMbo kALa TakanArA nathI, zarIra paNa nitya sArasaMbhALanI apekSAvALuM che, karelAnI apekSA rAkhatuM nathI, arthAt enA mATe sAruM karyuM hoya to paNa ene bagaDatAM vAra lAgatI nathI, jaladI nAza pAme che. mATe dhana vagere viSe zraddhA choDIne niHspRha banIne eka dharmane ja se evI jinAjJA che. te dharma sAdhu ane zrAvaka e be svAmIrUpa AzrayathI be prakAre che. te bemAM pahelA prakArano dharma kSamA vagere bhedathI daza prakAre jANo. bIjA prakArano dharma aNuvrata vagere bhedathI bAra prakAre che. A baMne prakAranA dharmanuM mULa samyakatva kahyuM che. dezanAnA aMte avasara pAmIne harSa thI mastake hAtharUpI kamaLanI theDI ughaDelI kaLInI jema aMjalipuTa karIne zAlibhadre pUchyuM : he bhagavaMta! kevA prANIone bIje svAmI na thAya ? sUrie kahyuM: sArI
Page #449
--------------------------------------------------------------------------
________________ 432 zrAvakanAM bAra vrate yAne rIte tapazcaryA karanArA, samyajJAna, dhyAna ane zIlamAM tatpara ane saMsAranI pravR-- ttithI rahita prANIone bIjo svAmI thatuM nathI. zAlibhadde kahyuM : je ema che te mAtAne pUchIne mAre paNa ApanI pAse evA thavuM che. sUrie kahyuMH vilaMba na kara. pachI te AcAryane praNAma karIne potAnA bhavanamAM gayo. bIjA leke potAnA ghara, tarapha gayA. zAlibhadra mAtAne kahyuM : he mAtA ! meM Aje zrIdharmaghoSasUrinI pAse dharma sAMbhaLe, tethI tArI anujJAthI huM te dharma karavAne IrachuM chuM. mAtAe kahyuM che vatsa! gharamAM ja rahIne yathAzakti dharma kara. kalyANa mATe pravRtta thayelA tAre virodhI ke thAya? zAlibhadre kahyuM : he mAtA ! mamatAne tyAga nahi karanArA ane gharamAM rahenArAono dharma ke thAya ? mAtAe kahyuM? A satya che, paNa he putra! tArA. jevA mATe gharane tyAga duSkara che. kAraNa ke tuM devabhegathI lAlanapAlana karAyela che, tethI tuM mAnavanA aMta, prAMta ane anucita AhArane khAI zakIza? je tAro A. Agraha che. te zarIrane sahanazIla banAvavAno abhyAsa kara, eka eka zayyAne tyAga kara, manohara vilAsI strIonA nRtyAdi kutUhalane ochA kara. tethI te ja pramANe mAtAne vacananuM pAlana karavAnI zarUAta karI. ekavAra dhanya nAmanA potAnA patine snAna karAvatI zAlibhadranI bahene AMsue vahevaDAvyA. dhanya tene pUchyuM : he priye! kema Ama raDe che? teNe kahyuM: mAro bhAI zAlibhadra dIkSA levAnI bhAvanAvALe thaye che, tethI dararoja eka eka zamyA vagerene tyAga karavA vaDe zarIrane sahanazIla banAvavAno abhyAsa karI rahyo che, tethI raDuM chuM. dhanya kahyuM te kAyara che, jethI A pramANe kamathI choDe che. teNe kahyuMH je A sahelAIthI choDI zakAya che evuM lAgatuM hoya te tame ja eka sAthe kema choDatA nathI? dhanya kahyuMH tArA vacananI ja rAha jete huM ATalo kALa rahyo chuM. have to je rIte choDuM chuM te rIte tuM che. tethI tyArathI ja jinamaMdiramAM aSTAkSika utsava zarU karyA. potAnI zakti pramANe dIna vagerene dAna ApavAnuM zarU karyuM. A daramiyAna patine dIkSAnA nizcayavALA jANIne teNe kahyuM: he priya! meM A mazkarI karI hatI. tethI mane choDIne dIkSA levAne kema IrachA che? dhanya kahyuM: he priye ! badhAno saMga viganA aMtavALe che. kahyuM che ke-" sarva saMgraha kSayanA aMtavALA che, unnatio patananA atavALI che, saMge viyoganA atavALA che, jIvana maraNanA atavALuM che. tethI emanI IrachAthI rahita banIne emane tyAga karavo e zreSTha che. asaMtuSTa banIne emane tyAga karavo paDe te sAruM nathI. kAraNa ke kahyuM che ke-"viSayo lAMbo kALa rahIne paNa avazya javAnA che, mAnava jAte emane na choDe te emanA viyogamAM zI vizeSatA che ?
Page #450
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 433 enI meLe (degcheDayA vinA) jatA viSaye mananA atizaya saMtApa mATe thAya che, jyAre svayaM cheDelA viSaye anaMta samatAsukhane kare che. tethI patino nizcaya jANIne "nArIne pati e ja deva che" evA vacanane yAda karatI te paNa tenI pAchaLa javAnI IcchAvALI thaI A avasare bhagavAna mahAvIra guNazIlacaityamAM padhAryA che ema dhanya sAMbhaLyuM. zibikAmAM besIne potAnI patnInI sAthe bhagavAna pAse jaIne dIkSA lIdhI. zAlibhadde paNa dhanyane vRttAMta jANIne, mAtAne pUchIne (=kahIne ), zreNika rAjAne khamAvIne, mahAna ADaMbarathI bhagavAna pAse AvIne, vidhipUrvaka dIkSA lIdhI. dIkSita banelA te baMnee bahu thoDA kALamAM grahaNazikSA ane Asevana zikSAno abhyAsa karI lIdhe. chaThTha, aThThama ane cAra upavAsa vagere viziSTa tapa satata karIne zarIrane sukavI nAkhyuM. gAma, udyAna, nagara ane khANa AdithI yukta pRthvI upara mAsakapathI vihAra karatA te baMne keTalAka kALa pachI bhagavAnanI sAthe pharI te ja rAjagRhanagaramAM AvyA. bhikSA samaye bhagavAnane vaMdana karIne pANI nimitta (vaharavA mATe) te baMne cAlyA tyAre bhagavAne zAlibhadrane kahyuM: Aje tane tArI mAtA bhojana karAvaze= pAraNuM karAvaze. pachI te baMne bhikSA mATe paribhramaNa karavA lAgyA. bhadrAnA ghare gayA. bhagavAna mahAvIranuM Agamana sAMbhaLIne bhadrAne atyaMta harSa thaye. vahuonI sAthe samavasaraNa bhUmi tarapha javA prayANa karyuM. bhagavAna ane zAlibhadranA darzana AdinI utkaMThAthI vyAkuLa hovAthI bhadrAe (potAnA ghare AvelA te bene na oLakhyA. bhikSA lIdhA vinA te baMne pAchA pharyA. bhavitavyatAnAM kAraNe dahIM ane mathita vecavA mATe nagaramAM pravezelI vRddha govAlaNae temane joyA. temAM eka vRddha govAlaNanI kAyArUpI lAkaDI zAlibhadrane joIne harSanA poSaNathI pragaTa thatA ghaNu romAMcathI yukta banI. tene saharSa dahIM ApavAnI IcchA thaI. tethI teNe praNAma karIne zAlibhadrane kahyuM : he tapasvI ! je upayogamAM AvatuM hoya te A dahIM lo. pachI zAlibhadra upayoga pUrvaka dahIM lIdhuM. tethI harSita cittavALI te svasthAne gaI. te baMne paNa bhagavAna pAse AvyA. IriyAvahi pratikramaNa karyuM, gamanAgamana AdinI AlocanA vagere karIne kSaNavAra UbhA rahyA. pachI zAlibhadre pUchayuM : he bhagavaMta! Aje mArI mA kevI rIte bhojana karAvaze? bhagavAna bolyA : jeNe tane dahIM ApyuM te tArI anya janmanI mAtA che. kAraNa ke A ja magadhadezamAM potAne pati mRtyu pAmatAM pUrve ekaThuM kareluM 1. mathita pANI nAkhyA vinA bhAMgeluM dahIM. 2. arthAta harSanI vRddhithI. 55
Page #451
--------------------------------------------------------------------------
________________ 434 " zrAvakanAM bAra vrata yAne badhuM ya dhana nAza pAmyuM, AthI anya dezamAMthI AvIne zAligrAmano Azraya lenAra dhanya nAmanI A vRddha govAlaNano ja tuM pUrvabhavamAM vAcharaDAonuM pAlana karanAra saMgamaka nAmano putra hato. te tArA jIvanI AjIvikA vAcharaDAone carAvavAthI prApta thatI hatI. teNe kaIvAra keI utsavamAM ghare ghare lokothI khIra khavAtI joI. potAnA dhanalAbhane (=Arthika sthitine) nahi jANatA teNe karuNusvare rudana karIne mAtAnI pAse khIranI mAgaNI karI ke mane paNa khIra Apa. tethI mAtA paNa tene te Agraha joIne ane khIra banAvavAnI potAnI azakti vicArIne rovA lAgI. tenuM rudana sAMbhaLIne pADozI strIone dayA AvI. temaNe dUdha vagere ApIne tenA putrane gya khIranI sAmagrI (ekaThI) karI. pachI te sAmagrIthI mAtAe khIra taiyAra karI. saMgamaka khIra khAvA mATe beThe tyAre tyAM mAsakhamaNanuM pAraNuM karavAnI IcchAvALA eka mahAmuni kyAMkathI AvyA. atizaya vadhatA zraddhAnA pariNAmavALA teNe pahelI ja vAra (pitAnA) bhojana mATe lIdhelI khIra pUrNapaNe (=adhI) te mahAmunine ApI dIdhI. bAkI rahelI khIra pote AkaMTha khAdhI. vAcharaDA carAvavA mATe jaMgalamAM gayelA ene khIranA ajIrNanA deSathI atizaya tarasa lAgI. tenAthI parezAna thayela ane pANInuM sthAna zodhavAmAM tatpara tene te munie je. munie tene kahyuM? A pradezamAM najIkamAM pANI nathI, ane tene gADha Apatti che ema huM kalpanA karuM chuM. tethI hamaNa paMcaparameSTi namaskAranuM smaraNa karavuM e ja tArA mATe uttama che, cogya che. teNe kahyuM tene yAda karavAnuM huM jANato nathI. tethI dayAyukta cittavALA tapasvIe tene kahyuM : he saMgamaka ! huM tArA kAnanI pAse namaskAranuM uccAraNa karIza, tAre ekAgracitte enuM ciMtana karavuM. A pramANe kahIne munie namaskAra maMtra bolavAnuM zarU karyuM. svabhAvathI ja bhadrakabhAva vagere madhyamaguNonA gathI jeNe manuSyanuM AyuSya bAMdhyuM che ane tene anurUpa zubha pariNAma jenA vadhI rahyA che evo te paNa tyAre ja kALa pAmyo. munidAnanA prabhAvathI mahAga rUpa phalavALA karmane upArjana karanAra te gobhadrazeThanI bhadrA patnInA putrapaNe utpanna thayo. bhagavAna vaDe kahevAtI A vigata sAMbhaLIne zAlibhadrane jAtismaraNa jJAna thayuM. pachI janmAMtaranI mAtAe ApeluM te ja dahIM mAsakhamaNanA pAraNe vAparIne dhanyamuninI sAthe parvatanI guphAmAM gayA. tyAM baMne anazana svIkArIne pAdapopagamana (mudrA)mAM rahyA. 1. tene anurUpa eTale bhadrakabhAva vagere madhyamaguNone anurUpa. 2. anazananA traNa bhede che. (1) bhakta pratyAkhyAna, (2) iginI, (3) pAdapapagamana. . (1) bhaktapratyAkhyAna:- jIvanaparyata bhaktanuM pratyAkhyAna (-traNa prakAranA ke cAra prakAranA AhArano tyAga) e bhaktapratyAkhyAna. A tapamAM zarIra parikama (-uThavuM, besavuM vagere zArIrika kiyA) svaya karI zake che, ane bIjAnI pAse paNa karAvI zake che. tathA amuka niyata pradezamAM ja jaI
Page #452
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 435 A daramiyAna vahuonI sAthe samavasaraNamAM AvelI bhadrAe bhagavAnane bhAvapUrvaka vaMdana karIne pUchayuM : he bhagavaMta! zAlibhadra kyAM che? tethI bhagavAne zAlina bhadrane pAdapopagamana (mudrA)mAM rahyA tyAM sudhIno badho ya vRttAMta kahyo. pachI bhadrAmAtA tyAM ja AvyA. pAdapapagamanamAM rahelA zAlibhadra ane dhanya e bene joyA. temane vaMdana karIne raDavA lAgyA, aneka prakAranA vilApa karyo. te A pramANe -he vatsa ! batrIsa zayyAonI upara sUIne have tuM paththara ane kAMkarAothI vyApta kevaLa pRthvI upara kevI rIte rahyo che ? he putra! je te pUrve sadI saMgIta ane vAjiMtranA avAjathI jAgatuM hatuM te tuM have bhayaMkara ziyALanA avAjethI kevI rIte nidrAne choDIza? hA putra! te tapathI zarIrane kevuM sukAvI dIdhuM ke jethI tuM ghare gaye. ( Avya) chatAM mArAthI na oLakhAya. pApakarmavALI mane dhikkAra thAo, dhikAra thAo. tyAre zAlibhadra munine vaMdana karavA mATe tyAM AvelA zreNika rAjA vilApa karatA bhadrAmAtAne koI paNa rIte upadeza ApIne (=samajAvIne) nagaramAM laI gayA. te munio paNa AyuSyane kSaya thatAM sarvArthasiddha nAmanA mahAvimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM ajaghanyatkRSTa tetrIsa sAgaropama pramANa AyuSya pALIne tyAMthI velA te be mahAvidehamAM siddha thaze. A pramANe sukhanI zreNiono hetu ane mokSaphalavALo A atithisaMvibhAga zAlibhadra je pramANe karyo te pramANe kare joIe. A pramANe zAlibhadranuM daSTAMta pUrNa thayuM. [124] zakAya evo pratibaMdha nathI. (2) IMginI -IginI eTalA ceSTA. jemAM pratiniyata (-niyata karelA) amuka ja bhAgamAM haravuM, pharavuM Adi ceSTA thaI zake te iginI anazana. AmAM cAre prakAranA AhArane tyAga hoya che. zarIra parikama svayaM karI zake, paNa bIjAnI pAse na karAvI zake. tathA niyata karelA pradezanI bahAra na jaI zakAya. (3) pAdapAgamana :- pAdapa eTale vRkSa. upagamana eTale samAnatA. jemAM vRkSanI jema jIvanapayata nizcala rahevAnuM hoya te pAdapagamana anazana jema paDI gayeluM vRkSa jevI sthitimAM paDavuM hoya tevI ja sthitimAM sadA rahe che, tema A anazanamAM prathama jevI sthitimAM hoya tevI ja sthitimAM jIvanaparyata rahevAnuM hoya che. aMgopAMgane jarA paNa calAvI zakAya nahi. sadA DAbA paDakhe sUIne dhyAnamAM lIna rahevAnuM hoya che. A anazanamAM cAre prakAranA AhArane tyAga hoya che. A traNa prakAranA anazanamAM pachI pachInuM anazana adhika zreSTha che. dhairyavAna sAdhaka ja A anazanane svIkAra karI zake che. temAM paNa pachI pachInA anazanane svIkAra karanAra adhika vairyavAna hoya che. A traNamAMthI game te prakAranA anazanane svIkAra karanAra jIva avazya vimAnika devalokamAM ke mokSamAM jAya che. dhairyavAna mahApuruSa regAdikanA kAraNe dhamanuM pAlana karavA asamartha banI jAya tyAre athavA maraNa najIka hoya tyAre potAnI dhIratA pramANe koI eka anazanano svIkAra kare che. A traNamAMthI koI paNa anazana nirbhAdhAtamAM saMlekhanA pUrvaka karavuM joIe. vyAdhi, vidyutpAta, sarpadaMza, sihAdi upadrava vagere vyAghAtamAM saMlekhanA vinA paNa thaI zake che.
Page #453
--------------------------------------------------------------------------
________________ 439 zrAvakanAM bAra vrata yAne have yatanAdvAra kahe che - je sAhUNa na dinnaM, kahaMci taM sAvayA na bhujati / patte bhoyaNasamaye, dArassa'valoyaNaM kujjA // 125 // gAthArtha yathArtha nAmavALA zrAvake kaI paNa kAraNathI je kapya vastu sAdhune na vahorAvI hoya te vastune vAparatA nathI. sAdhuo na hoya to bhejano samaya thatAM dvAranI sAme avalokana kare. TIkAtha: zrAvaka zabdanI vyutpatti zrAvaka prajJapti vagere graMthamAM A pramANe che - "jene samyagdazana vagere prApta thayuM hoya ane je sAdhuonI pAse uttama sAmAcArIne (=sAdhu-zrAvakanA AcArone) dararoja sAMbhaLe tene nizcaye zrAvaka kahe che." (zrAvaka prajJapti-) jenAM pUrve baMdhAyelAM pApo anevAra nAza pAme che, ane je vratothI yukta che te zrAvaka kahevAya che." sAdhune na vahorAvI hoya te vastuno zrAvaka upayoga karatA nathI e viSe dhIra ane jinezvaranI AjJAnA pAlaka suzrAvake sAdhune prAyogya je vastu alpa paNa sAdhune na vaherAvI heya, tene vAparatA nathI." (saMbodha pra. vratAdhi. gA. 139) je gAma vageremAM koI paNa kAraNathI sAdhuo na hoya to zrAvaka bhajana samaye gharanA dvAranI sAme jue ane vicAre ke- jo A avasare keI dharmabaMdhu sAdhu padhAre te temane eka kaLiye paNa ApavAthI mane ghaNI nirjarA thAya. ame gAthAnA A uttarArdhanuM paNa vyAkhyAna potAnI buddhithI karyuM nathI. zrI dharmadAsagaNIe kahyuM che ke zrAvaka bhojana pahelAM sAdhuone svayaM praNAma karIne dAna ApyA pachI bhejana kare. sAdhuone yoga na hoya to jyAM vicaratA hoya te dizA tarapha joto vicAre ke guno coga thAya te kRtArtha banuM. pachI bhajana kare." (u. mA. gA. 238) A pramANe prastuta vratanI yatanA che. bhAvArtha A che - zrAvakee sAdhuone vaherAvyA pachI bAkI raheluM bhojana vAparavuM joIe. sAdhu na hoya te bhojana vakhate
Page #454
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 437 (kadAca sAdhune yoga thaI jAya evI bhAvanAthI) dizAonuM avalekana karavuM joIe. sAdhuone vaherAvyA vinA ke dizAonuM avalokana karyA vinA bhajana nahIM karavuM joIe. [12] have atithisaMvibhAgavatanA ja aticAradvAranI gAthA zarU karavAmAM Ave che - saccitte nikkhivaNaM, pihaNaM vavaesamaccharaM ceva / kAlAikkamadANaM, aiyAre paMca vajjejjA // 126 // gAthAtha:-zrAvaka sacitta nikSepa, sacittapidhAna, vyapadeza, matsara ane kAlAtikramadAna e pAMca aticArane tyAga kare. TIkAtha:- (1) sacittanikSepa:-sAdhune ApavA lAyaka bhojana vagere vastune nahi ApavAnI buddhithI sacitta pRthvI vagere vastumAM mUkavI. | (2) sacittapidhAna -sAdhune ApavA lAyaka bhajana vagere vastune nahi ApavAnI buddhithI ja sacitta bIjorAnA phala vagerethI DhAMkI devI. (3) vyapadeza -vyapadeza eTale kapaTathI kahevuM. nahi ApavAnI buddhithI A anna vagere bIjAnuM che ema sAdhune kahevuM. athavA mAre dAnathI mAtAne ke pitA vagerene puNya thAo ema kahevuM te vyapadeza. (4) matsara -matsara eTale sahana na karavuM. sAdhu kaI vastunI mAgaNI kare tyAre kodha kara te matsara. athavA te garIba paNa sAdhunA mAgavAthI A (=amuka) ApyuM te zuM huM tenAthI paNa utarata chuM? evo vicAra kare (=vaherAvanAra bIjA upara IrSyA karavI) te matsara. (5)kAlAtikramadAna:-prastuta sAdhubhikSAnuM ullaMghana karavuM te kAlAtikama. kAlAtikrama karIne dAna ApavuM te kAlAtikramadAna, arthAt nahi ApavAnI buddhithI bhikSAne samaya thayA pahelAM ke bhikSAne samaya vItI gayA pachI sAdhuone nimaMtraNa kare te kAlAtikamadAna. ( bhikSAne samaya thayA pahelAM potAnA gharamAM raseI thaI na hoya, athavA deSazaMkAthI sAdhu na vahore, bhikSAnA samaya pachI potAnA gharamAM seI khalAza thaI gaI hoya, athavA sAdhune jarUra na hoya ethI sAdhu na vahAre. Ama sAdhune dAna na ApavuM paDe ane pitAne dAnanI bhAvanA che ema batAvI zakAya.) kAlAtikrama karavAthI lenArA ja na hoya sAdhuo vahAre nahi. kahyuM che ke- " kALe ApelA mizananI kiMmata thaI zakatI nathI. te ja miSTAnna anavasare (dharAI gayA pachI ke bhikSA pUrI thaI gayA pachI) keIna le."
Page #455
--------------------------------------------------------------------------
________________ 438 zrAvakanAM bAra vrata yAne AthI ja A pramANe upadeza ApavAmAM AvyuM che - "supAtra, ghaNuM zraddhA (= dAnabhAvanA) ane avasare yathocita ApavA gya vastu ATalI dAnadhama sAdhavAnI sAmagrI a9pa puNyavALAe meLavI zakatA nathI." aticAra bhAvanA A pramANe che -A pAMca je anupayoga AdithI ke atikrama AdithI Acare to aticAra rUpa che. anyathA (IrAdA pUrvaka vagere rIte) Acare. to vratanA bhaMga rUpa ja che. [16] have atithisaMvibhAgavratanA ja bhaMgadvAranI gAthA A pramANe che - dANaMtarAyadosA, na dei dijaMtayaM ca vArei / dinne vA paritappai, kiviNattAo bhave bhaMgo // 127 // gAthA:-atithisaMvibhAga vratano svIkAra karyo hovA chatAM dAnAMtarAya karmanA deSathI sAdhu vagerene annAdi na Ape, athavA bIjo koI sAdhu vagerene dAgya anna Adi ApatA hoya te joIne e dAnane aTakAva=niSedha karAve, athavA ApyA pachI kRpaNutAnA kAraNe "meM A kema ApI dIdhuM ? athavA ghaNuM ApI dIdhuM" ema. pazcAttApa kare, tene prastuta vratane bhaMga thAya. TIkAtha-dAnAMtarAyakarma jIvanA dAnanA adhyavasAyane dUSita banAve che mATe doSa che. [127] have bhAvanA dvArane kahe che - dhaNNA ya puNNavaMtA, tesiM saphalaM ca jIviyaM loe / sejjaso iva dANaM, bhattIe deti pattesu // 128 / / gAthAtha:-teo dhanya che, teo puNyavaMta che, ane jagatamAM temanuM jIvana. saphala che, jeo zreyAMsanI jema pAtramAM bhaktithI dAna kare che.. TIkAtha-dhanya=(dharmarUpI samRddhithI) samRddhivALA. puNyavaMta=sAruM kAma karanArA. je jinAjJA pramANe AcaraNa karanArA hovAthI potAnuM rakSaNa kare ane saMsAra rUpa khADAmAM paDatA aneka januM rakSaNa kare te pAtra, arthAt pAtra eTale sAdhuo. . A pramANe gAthAno akSarArtha che. bhAvArtha te kathAthI jANa. te kathA A che--
Page #456
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda zreyAMsanuM daSTAMta bharatakSetranA madhyakhaMDanA alaMkArabhUta gajapura (hastinApura ) nAmanA nagaramAM samaprabha nAmane rAjA hatA. te rAjA sAtamA kulakara nAbhirAjA ane marudevInA putra, ane sarva lokanItine sarva prathama pravartAvanArA zrI Adi tIrthakarano ane sunaMdAdevIno pautra hato, ane pitAnA pitAe Apela takSazilA rAjadhAnInA nAyaka bAhu baline putra hato. tene zreyAMsa nAmane yuvarAja putra hato. teNe vizeSa prakAranA rUpa, lAvaNya ane saubhAgya vagere guNonA samUhathI kIrtine vistAra prApta karyo hato. te vistAra pAmatI ghaNI rAjyalakSmIne egya sarva zubha lakSaNothI uttama 1khabhAvALe hato. keIvAra sukhazayyAmAM sUtelA teNe rAtrinA chellA praharamAM svapna joyuM. te A pramANe - zyAma thate meru parvata mArAthI amRtanA kaLaze vaDe siMcana karAyuM ane pUrvathI adhika zobhavA lAge. A tarapha te ja samaye tyAM rahelA subuddhizeThe ane somaprabha rAjAe te ja pramANe svapna joyuM. temAM- hajAra kiraNathI atyaMta chUTA paDatA sUryabiMbane zreyase kiraNa sAthe joDI dIdho, ethI te adhika TIpavA lAge, e pramANe zeThe joyuM. yuddhamAM zatrunA baLavAna sainyathI divyapuruSa parAbhava pAmya, pachI zreyAMse sahAya ApI, ethI teNe zatrunA samUhane jItI lIdhe e pramANe rAjAe svapnamAM joyuM. savAre badhAya sabhAmAM bhegA thayA. svapnanA arthane nahi jANatA teo bAlyA ke, ahA ! kaMI paNa kalyANa thaze, zreyAMsanuM adhika kalyANa thaze. pachI te vacanathI dhIrajavALA thayelA badhA potapotAnA sthAne gayA. zreyAMsakumAra paNa rAjasabhAthI AvIne potAnA sAtamALavALA mahela upara caDyo. tyAM jharukhAmAM beThelA teNe jeTalAmAM dizAomAM daSTi nAkhI teTalAmAM traNekanA cUDAmaNi IkvAkukulanA tilaka, bhikSAdAnane nahi jANatA lokethI ghare ghare kanyA ane ghana vagerethI nimaMtraNa karAtA, bhikSA mATe paribhramaNa karavAnA hetuthI nagaranA madhyabhAgamAM AvatA, potAnA pitAnA dAdA, prathama tIrthakara ane (kaMIka adhika) varSanA upavAsathI sukAI gayelA zarIravALA bhagavAna vRSabha svAmIne joyA. AvI AkRti bIje paNa kyAMka meM pUrve jaI che e pramANe tarka-vitarka pUrvaka vicAraNAmAM tatpara zreyAMsane jAtismaraNa jJAna thayuM. kSaNavAra mUcha AvI. kapUra ane caMdanane rasa AdithI sicana (=vilepana) karAyelA ane paMkhA AdinA pavanathI vIMjhAyelA tene cetanA AvI. pachI mahela uparathI -AMgaNanI bhUmimAM utaryo. 1. zreyAM ati vAMa gorArivAta (abhidhAnaciMtAmaNi TIkA ka-27)
Page #457
--------------------------------------------------------------------------
________________ 440 zrAvakanAM bAra te yAne A daramiyAna bhagavAna paNa tenA mahelanA daravAjA AgaLa padhAryA. A tarapha kaI leke zeraDInA rasathI bharelA ghaDA bheTa ApavA mATe laI AvyA, e ghaDaL zreyAMsakumArane ApyA. zreyAMsakumAre paNa te ghaDAomAMthI potAnA be hAthethI eka eka ghaDe laIne A pramANe vicAryuM dhanya chuM ke jene ATalI saghaLIya sAmagrI maLI che. kAraNa ke-"supAtranA svAmI ane bhikSAnA atha tIrthanAtha kyAM prApta thAya? ApavA yogya nirmala IphpharasanuM bheTANuM kyAM AvyuM hoya ? ahIM mArI atinirmala bhakti kevI rIte ullasita banI hoya? aho ! suMdara puNyanA rogathI. te traNene A meLApa che." ItyAdi vicAratA zreyAMse tIrthakarane praNAma karIne kahyuM : he bhagavaMta! je Apane upayogamAM AvatA hoya te mArA upara anugraha karavA mATe sarvadethI vizuddha A IkSarasane grahaNa kare. utsukatAthI rahita bhagavAne dravyAdino upayoga karIne mauna rahIne ja hAthanI aMjali ( be ) AgaLa karI. temAM zreyAMse Izkarasa reDyo. bhagavAnanA aciMtya tIrthakara nAmakarmane prabhAvathI hAthanI. aMjalimAM reDAte Iznarasa zikhAnI jema vaLe, eka TIpuM paNa nIce na paDyuM. varSa sudhI upavAsathI tapelI bhagavAnanI kAyA IkSarasanA upagathI zAMta thaI. AhAra karatA bhagavAna keInAthI paNa dekhI zakAyA nahi. kAraNa ke tIrthakaronA A guNa janmathI ja hoya che. jema ke, (1) zarIra paraseve, rega ane melathI rahita ane sugaMdhI hoya che. (2) lehI gAyanA dUdha jevuM sapheda hoya che. mAMsa durgadhathI rahita ane amRta samAna sapheda hoya che. (3) emano AhAra ane nihAra (=jhADe) mAsanI AMkhavALo prANa na joI zake. (4) zvAsa vikaselA kamaLanA je sugaMdhI ane ati zaya manohara hoya che. A avasare (1) harSa samUhathI yukta ane AkAzamAM rahelA deva vageree sugaMdhI pANInI sAthe dIThuM nIce rahe te rIte pAMca varNavALA puSponI vRSTi karI. (2) jalasahita meghanI mahAna garjanA jevA pitAnA vanithI bhuvananA madhyabhAgone baherA karanArI duMdubhi vAgI. (3) pavanathI hAlelI davAnA cheDAnA jevI caMcaLa vastravRSTi karI. (4) potAnI prajAnA samUhathI dizAonA madhyabhAgone prakAzita karanArI sADAbAra koDa pramANa, ratanavRSTi karI. (5) jaya jaya evA zabdothI sahita ahe! sudAna ahA ! sudAna evA vacanathI ghoSaNA karI. keTalAka de zreyAMsanA mahelanA AMgaNAmAM ja utaryA. vismaya pAmelA bIjA paNa loke tyAM AvyA. lokoe zreyAMsane pUchyuM : bhagavAnanA pAraNAne A vidhi tame kevI rIte jANyo? zreyAMse kahyuMH jAtismaraNathI. lokoe pUchayuM: A jAtismaraNa kevuM che ? 1. sAma sAme be vastunA saMyogane (milanane) puTa ke saMpuTa kahevAmAM Ave che. be hatheLane saMga thAya eTale aMjali thAya. mATe ahIM puTa zabdane bhAvArtha aMjali karyo che. 2. arthAta atyaMta sumavAnI vRSTi karI.
Page #458
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 441 ane enAthI A vidhi kevI rIte jANe? teNe kahyuM : jAtismaraNa matijJAnane bheda che. enAthI mane pitAnA te ATha bhavanuM smaraNa thayuM, ke je bhavemAM huM bhagavAnanA jIvanI sAthe bhamyo. te A pramANe- A bhavathI navamA bhAvamAM mArA pitAnA dAdA evA bhagavAnane jIva IzAna devalokamAM lalitAMga nAmane deva hatuM. tenI parama premapAtra patnI svayaMprabhA nAmanI devI hatuM. huM tenI devI jevI rIte thaye te pramANe kahuM chuM. svayaM prabhAnA bhavathI pUrvabhavanI vigata A pramANe che- A dhAtakIkhaMDa dvIpanI aMdara Avela pUrva mahAvideha kSetranA alaMkArabhUta ane sarva maMgalone nivAsa evA maMgalAvatI vijayamAM naMdigrAma nAmanuM gAma hatuM. te gAmamAM nAgila nAmano eka gRhastha rahetuM hatuM. te daridra hatuM ane kuTuMbavALA hatA. tenI nAgazrI nAmanI patnI hatI. tenI sulakSaNa ane sumaMgalA vagere cha putrIonI upara eka putrI thaI te putrI pUrve upArjana karelA prabaLa daurbhAgyanA samUhanA kAraNe saghaLA ya svajananA parivArane apriya banI, ethI ja potAnA mAtA-pitAe tenuM nAma na pADayuM, AthI te lekamAM nirnAmikA e pramANe prasiddha banI. tyAre kyAreka keIke utsavamAM dhanADhava lokenA bALakanA hAthamAM vividha prakAranA bhane joIne nirnAmikAe potAnI mAtAnI pAse mAgaNuM karI ke, mane paNa madaTha vagere kaMIka bhakSya Apa, jethI huM paNa A nagaranA bALakanI sAthe ramuM. tethI mAtAe kodhathI traNa rekhA (=vaLI) rUpa taraMgathI yukta lalATapaTTavALI bhayaMkara bhUkuTIne caDhAvIne tene gAla upara hAthathI mArIne gharamAMthI kADhI mUkI, ane kahyuM ke he nirAza ! tArA yogya bhakSya ahIM kyAM che? je tuM enI IcchAvALI che te aMbaratilaka parvata upara jA, jethI tenA manorama nAmanA udyAnamAM vividha prakAranA bhakSya phalene te pAme, te phaLo khAIne svecchAthI rama. mArA ghara tarapha tAre na AvavuM, jo AvIza te te pramANe karIza ke jethI tuM nahi rahe. A pramANe AkrozapUrvaka bahAra kaDhAyelI te raDatI gharamAMthI nIkaLI gaI. teNe aneka lekene aMbaratilaka parvata tarapha jatA joyA. te lekenI sAthe ja te aMbaratilaka parvata tarapha gaI. pachI teNe tyAM aneka prakAranAM phalenA samUhathI namelAM vRkSothI vyApta, pakSIonA samUhanuM ghara, mRga vagerenuM ghara, atyaMta UMcA zikharothI jANe AkAzanA AMgaNAne mApavA mATe taiyAra thayuM hoya tevA aMbaratilaka nAmanA parvatane je. temAM aneka lekene udyAnamAM rahelAM vRkSasamUhanAM suMdara phalene letA joIne teNe paNa pitAnI meLe pAkIne paDelAM svAdiSTa ghaNAM phale laIne khAdhAM. parvata ramaNIya havAthI lokonI sAthe te te suMdara sthAnamAM pharatI teNe kaIkane karNapriya zabda sAMbhaLe. 56. . . .
Page #459
--------------------------------------------------------------------------
________________ , 442 zrAvakanAM bAra te yAne zabdanA anusAra cAlelA lokonI sAthe te paNa eTalAmAM te sthAne gaI teTalAmAM agaNita deva-manuSyanI samakSa dharmakathAne karatA, caudapUrvenA jANakAra, cAra jJAnathI vastuonA samUhane pratyakSa jANanArA ane zreSTha sAdhuonA parivAravALA yugaMdhara nAmanA sUrine joyA. tethI te lokonI sAthe te paNa bhagavaMtane praNAma karIne bahu dUra nahi evA sthAne beThI. jene baMdha kevI rIte thAya ane mokSa kevI rIte thAya ityAdi dezanA sAMbhaLI. dezanA pachI eNe te mahAmunine pUchayuM? zuM mArAthI paNa adhika duHkhI koI jIvo che? sUrie kahyuM : he bhadre tane duHkha zuM che? kAraNa ke tuM zubha-azubha zabdo sAMbhaLe che, suMdara-kharAba aneka rUpone jue che, zreSTha-kharAba aneka prakAranA gaMdhane suMghe che, kaDavA, tIkhA, tUrA ane madhura vagere aneka prakAranA priya-apriya rasone cAkhe che, ISTa-aniSTa aneka prakAranA sparzIne anekavAra spaze che. tuM tArA zIta, uSNa ane sudhA vagere duHkhane kaI paNa keTalAka paNa pratIkAra karI zake che. te svanidrAthI UMdhe che. kyAreka atyaMta aMdhakAramAM paNa jAtinA prakAzathI svakAryo kare che. A saMsAramAM duHkhI te narakanA jIve che. temane satata azubha zabda, rUpa, gaMdha, rasa ane sparza maLe che, te zIta vagere vedanAne pratIkAra karI zakatA nathI, AMkhanA palakArA jeTale kALa paNa nidrAnuM sukha meLavI zaktA nathI, sadA aMdhakAravALA narakamAM paramAdhAmIothI aneka prakAre herAna karAya che, chatAM nirupakrama AyuSyavALA hovAthI ghaNo kALa pasAra kare che. vaLI- narakanA jIvonI vAta dUra rahI, je A bicArA tiryaMce che te paNa svapakSa ane parapakSathI mAra pAme che, zIta-uNa ane sudhA-tRSA vagere je vedanAone anubhave che, tene ghaNuM kALe paNa varNavavAne mATe keNa samartha che? bIjuM, manuSyomAM paNa jeo tArAthI hIna che, baMdhana vageremAM paDelA che, paravaza banIne lAkhe zArIrika-mAnasika duHkhane anubhave che, temane paNa tuM je ke tArI apekSAe teo zuM duHkha anubhave che? pachI teNe praNAma karIne kahyuM ke he bhagavaMta! Ape je A kahyuM te satya che. mAtra A duHkhanA pratIkArabhUta ane mArI yogyatAne anurUpa kaI dhArmika anuSThAnane mane paNa upadeza Ape, jenuM sevana karIne huM janmAMtaramAM paNa AvA prakAranA duHkhanI bhAgI na banuM. tethI sUrie tene pAMca aNuvrata kahyAM. teNe bhAvathI aNuvratane svIkAra karyo. pachI sUrine namIne keIka lokenI sAthe bIje kaI Azraya na hovAthI potAnA ja ghare gaI.' ghare rahelI te vratane pALe che. kema karIne yauvanane pAmI. darbhAgya doSathI kaI paNa puruSa tene paraNe nahi. chaThTha-aThThama vagere tapathI teNe zarIrane vizeSa sUkavI
Page #460
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 443 dIdhuM. tethI ja sadA pitAnA mAtA-pitA jeTaluM anAja ane vastra Ape teTalA mAtrathI ja saMtoSa pAmatI teNe ghaNA kALa pasAra karyo. koI vAra potAnA zarIrane badhI zaktithI rahita joIne vidhithI AhAra-pANIne tyAga karyo. pUrvokta lalitAMga devanI svayaM prabhA nAmanI devI potAnA AyuSyane kSaya thavAthI devakathI cyavI gaI. tenA sthAne bIjI svayaMprabhA devI karavAnI icchAvALo te rAte manuSya lekamAM utaryo. teNe nirnAmikAne (anazana karIne kAryotsargamAM rahelI) joI. pachI potAnuM rUpa batAvIne kahyuM H he nirnAmikA ! mAre svIkAra karIne tuM nidAna kara ke, huM enI devI. thAuM. Ama kahIne te adazya thaI gayo. nirnAmikAne tenA darzanathI tenA pratye rAga thayo. tenuM ja dayAna dharatI te samAdhithI mRtyu pAmIne te ja izAna devalokamAM zrI prabhAvimAnamAM lalitAMgadevanI ja svayaMprabhA nAmanI mukhya devIrUpe utpanna thaI. mAtra aMtarmuhUrtamAM ja sarva paryAptiothI paryApta banI gaI. bhavapratyaya avadhijJAnathI pUrvabhavane vRttAMta jANya. lalitAMga devanI sAthe te ja aMbaratilaka parvata upara utarI. mane rama udyAnamAM padhArelA yugadhara gurune vidhithI vandana karyuM. temanI samakSa atizaya bhaktithI yukta nATyavidhi batAvIne potAnA vimAnamAM gaI. lAMbA kALa sudhI divya kAma-bhogone bhogavyA. keIvAra karamAyelI puSpamAlAvALA ane mukha-cakSune nIce rAkhIne kaMIka vicAratA evA lalitAMga devane eNe kahyuM : he prANeza! Aje tame udAsIna kema dekhAe ? teNe kahyuM: he priyA ! have mAruM AyuSya DuM che, tArI sAthe viga atyaMta najIka che. tethI te paNa tenA duHkhathI duHkhI banI gaI. kyAreka svayaMprabhAnA dekhatAM ja teNe naMdIzvaranI yAtrA mATe prayANa karyuM. uttama vimAnathI ja lalitAMgadeva ardhA raste ja ghaNuM pavanathI bujhAyelA dIpakanI jema vinAza pAmyo. tyAMthI cevele te A ja jaMbUkapamAM pUrva mahAvidehamAM samudranI najIka AvelI puSkalAvatI vijayamAM hArgala nagaranA svAmI suvarNajagha nAmanA rAjAnI lahamIvatI patnIne vAjaMgha nAme rAjakumAra thaye. lalitAMganA viyeganA zekarUpa agnithI baLatI svayaMprabhA te ja zrIprabhavimAnamAM utsAha pAmatI na hatI. pUrvanA yugaMdhara gurunA upadezathI pharI bodhine lAbha thAya e mATe naMdIzvara dvIpa vagere sthAnamAM jinamaMdiramAM pUjA karavA lAgI. keTaleka kALa pasAra karIne AyuSyane kSaya thavAthI tyAMthI cyavI. A ja jaMbudvIpamAM rahelA mahAvidehanA vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM vairasena cakavartInI zrImatI nAmanI guNavaMtI rANInI putrI thaI. padma sarovaramAM haMsalInI jema te pitAnA bhavanamAM kIDA karatI hatI. dhAvamAtAthI grahaNa karAyelI (=rakSaNa 1. ghAjha achAnaM |
Page #461
--------------------------------------------------------------------------
________________ 444 zrAvakanAM bAra te yAne karAyelI) te zarIrapuSTithI ane kalAsamUhathI vRddhi pAmI. keme karIne pUrNa yauvanane pAmI. keI vAra "sarvatebhadra mahelamAM rahelI tene nagaranI bahAra devenuM Agamana joIne tarka-vitarkathI pUrva bhavanuM smaraNa thayuM. kSaNavAra mUchane pAmI. parivAranI strIoe tene caMdanajalathI sIMcI ane paMkhAnA pavanathI vIMjhI eTale teNe caitanyane prApta karyuM. teNe vicAryuM priya lalitAMgane mAre kevI rIte meLavavuM? athavA enA vinA mArA jIvavAthI zuM? pachI teNe mauna svIkAryuM. tene nahi bolatI jaIne "jaibhaka devoe enI vANI kheMcI lIdhI che" ema belatA svajanoe ane kuTuMbIoe maMtra-yaMtra vagere upAyo karAvyA. teNe manane na mUkyuM. koI vAra zaNagAranArI dhAvamAtAe tene ekAMtamAM kahyuM : he vatsa! je te kaI paNa kAraNathI maunanuM AlaMbana laIne rahI ho te mArI AgaLa kahe, kadAca tenI siddhimAM mArI paNa zakti hoya. vastune jANyA vinA upAya kevI rIte vicAruM ? teNe kahyuM ke he mAtA ! kAraNa che. te A pramANe - mane jAtismaraNa thayuM che. tethI pUrva bhavane pati lalitAMgadeva mane yAda AvyuM che. tene yAda karIne tenA viyoga rUpI agnithI atizaya baLatA AtmAne nirjIva je jANuM chuM. tethI maunane AlaMbana laIne rahI chuM. dhAvamAtAe kahyuM : he putrI ! kAryanI siddhi mauna rahevAthI thatI nathI, kiMtu upAyathI thAya che. tethI te mane A jaNAvyuM te sAruM karyuM. have huM te pramANe karuM chuM ke je pramANe jaladI ja tArA priyane roga thAya. * pachI teNe mahAna citrapaTa karAvyuM. temAM je pramANe zrImatIe kahyuM te pramANe dhAtakIkhaMDathI AraMbhI devalokamAMthI cyavana sudhI vistAra pUrvaka tenA caritranuM Alekhana karyuM. pachI rAjakumAra vagere je kaI tyAM Ave tene te paTa batAvatI hatI. kaI vAra vAgha kumAra kaI paNa kAraNathI lehAgalapurathI tyAM AvyuM. zrImatInI dhAvamAtAthI batAvAtuM te citrapaTa joIne ja jaMghane jAtismaraNa thayuM. te bolyA: kharekhara! jenuM A caritra AlekheluM che te huM lalitAMga chuM. tethI kahe ke teNe A AlekhyuM che ? cakkasa svayaMprabhA devIne cheDIne bIje kaI A arthane jANakAra nathI. tethI hamaNuM mane te batAva. tethI khuza thayelI dhAvamAtAe kahyuM : he kumAra ! tArA pitAnA sasarAnI je zrImatI putrI che te A svayaMprabhA che, ane teNe A AlekhyuM che. tethI jyAM sudhI huM rAjAne kahuM tyAM sudhI tuM rAha je. bahu utkaMThAvALo na thA. Ama kahIne te zrImatInI pAse gaI. tene vAjaMghane vRttAMta kahyo. 1. cAra bAraNAvALA gharane ke mahelane sarvatobhadra kahevAmAM Ave che. 2. ahIM mA avyayanA prayoga vinA artha vadhAre saMgata bane che. AthI anuvAdamAM te pramANe artha karyo che. mAM avyayanA prayogathI artha ghaTI zakatA hoya to ghaTADa. ;
Page #462
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 445 te pachI rAjAne baMneno vRttAMta jaNAvyuM. pachI mahAna ADaMbarathI lagna karAvIne kumAranI sAthe zrImatI bhega karAvyo. keIvAra mAtA-pitAthI utkRSTa sanmAna karIne rajA apAyelI zrImatI pitAnA patinI sAthe letArgala nagara gaI. tyAM temane sukRtanA prabhAvathI Icchita vastuone samUha prApta thatuM hatuM. traNa vargamAM sArabhUta viSayasukhane anubhavatA te benA keTalAka divaso pasAra thayA. lokAMtika devothI pratibodha karAyelA vairasena cakavartIe sAMvatsarika mahAdAna ApyuM. pachI moTA putra puSThalapAlane rAjya upara besADIne dIkSA lIdhI. kevaLajJAna utpanna thatAM dharmatIrthanI sthApanA , karI. vajajaMghane potAnA guNathI lokonA manane Azcarya pamADanAra putra thaye. A tarapha kaIka sAmaMte kaIvAra puSkalapAla pratye vidhavALA thayA. tethI puSkalapAle vajajaMghane dUta mokalIne kahevaDAvyuM ke zrImatInI sAthe tamAre jaladI AvavuM. pachI te paNa dUta pAsethI te kAryane jANIne nagaramAM svaputrane rAkhIne ghaNuM sainya laIne zrImatInI sAthe puMDarikiNa nagarI tarapha prayANa karyuM. tenI vacamAM "zaravaNanA mArge javAnuM hoya che. guNa ane doSanA jANakAra lokee vajIlaMghane zaravaNanA mArge javAno niSedha karyo. temaNe kahyuM ke, A mArge dRSTiviSa sarpo che, AthI A mArge na javuM. pachI daSTiviSa sarpone tyAga karate te pharIne kramazaH puMDarIkiNI nagarImAM AvyuM. tenuM Agamana jANIne puSkalapAlanA sAmaMta bhayathI puSkalapAlane namyA. puSkalapAle paNa ghare AvelA te benI ucita sevA karI. keTalAka divasa premathI rAkhIne rajA ApI. potAnA nagara tarapha jatA te be keme karIne zaravaNanI najIkanA pradezamAM AvyA. lokoe kahyuM have zaravaNanI vaccethI paNa janArAone koI anartha nathI. kAraNa ke tyAM koI mahAmunine kevalajJAna utpanna thayuM. ethI tyAM devanuM Agamana thayuM. devonA udyotathI sarponuM dRSTiviSa nAza pAmyuM. te sAMbhaLIne vAgha te ja raste cAlya. uttama sAdhuonA parivAravALA ane potAnA baMdhu evA sAgarasena ane munisena zramaNone tyAM rahelA joyA. te be akhaMDatArUpIlamInuM vAsabhavana, prasannatAne Azraya ane saumyatAguNanuM sthAna hatA. parivAra sahita temane bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. bhikSA samaye potAnA AvAsamAM AvelA te bene vizuddha AhArapANa vagerethI satkAra karyo. pachI teNe te mahAtapasvIonA ja guNanuM ciMtana karyuM ke, aho ! A mArA baMdhuo mahAna prabhAvavALA che. ame paNa A rAjyanA vistArane mUkIne sAdhucaryAne svIkArIne nispRhamanavALA thayelA A pramANe kyAre vicArIzuM? A pramANe vAraMvAra vicAratA teNe madhyAhna pachI prayANa karyuM. keme karIne potAnA nagaramAM Avyo. 1. kAsaDAnuM 'vana.'
Page #463
--------------------------------------------------------------------------
________________ 446 zrAvakanAM bAra trata yAne A tarapha tenA putre potAnA nagaramAMthI mAtA-pitA nIkaLI gayA eTale dAna ane sanmAna vagerethI nAkaravargane vaza karI lIdhuM. temanA Agamana samaye temanA vAsagRhamAM viSano dhUpa karyo. A vRttAMtane nahi jANatA vAjadhe rAtrine prAraMbha prathama bhAga pUrNa thatAM sevaka vagere parijanane rajA ApI, pachI sAdhuguNonuM smaraNa karatA teNe vAsagRhamAM zrImatInI sAthe ArAma karyo (= sUI gaye). viSadhUpathI tenuM caitanya vyAkuLa banyuM. AthI zrImatInI sAthe ja te mRtyu pAmya traNa palyopama pramANa AyuSyavALo te uttarakurumAM zrImatInI sAthe ja yugalika paNe utpanna thayA. tenA aMte mRtyu pAmIne pUrvanA saMbaMdhathI baMne saudharma devalokamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM paNa (baMne vacce) ghaNI prIti hatI, ane palyopama pramANa AyuSya hatuM. tene kSaya thatAM vAjaMghano jIva vaprAvatI vijayamAM rahelI prabhaMkarA nAmanI nagarImAM suvidhi nAmanA vaidyano abhayASa nAmano putra thaye. zrImatI jIva te kezava nAmane zreSThiputra thaye. tyAM paNa te ja pramANe atizaya snehanI vRddhi thaI. te bhavamAM temanA bIjA paNa rAjaputra, pradhAnaputra, zreSThiputra ane sArthavAhaputra ema cAra mitro hatA. te badhA (37) mitroe kaI vAra kRmiyukta kaDhagathI herAna thayelA mahAmunine upacAra karyo. tenA kAraNe puNyanuM upArjana karavAthI ane chellI vayamAM lIdhelA cAritranA prabhAvathI devalanuM AyuSya bAMdhyuM. marIne ayyata devalekamAM idranA sAmAnika deva thayA. tyAMthI velo abhayaghoSane jIva A ja jaMbudvIpamAM puSkalAvatI vijayamAM puMDarIkiNI nagarImAM vairasena rAjAnI dhAriNI rANIne vajanAbha nAmano putra thayo. te kAlanA krame cakravartI thaye. kezava sivAya bIjA paNa (cAra) vairasenanA anukrame bAha, subAha, pITha ane mahApITha nAmanA putro thayA, ane te mAMDalika rAjA thayA. vairasene dIkSA lIdhI. vAnAbhane cakanI utpatti thaI tyAre zrI vairasene kevalajJAna prApta karIne dharmatIrthane pravartAvyuM. kezavajIva vajAnAbha cakavartIno sArathi thayo. koIke kALe vajanAbhe paNa te cAra baMdhuo ane sArathinI sAthe potAnA pitA bhagavAna zrIvairasena tIrthaMkaranI pAse dIkSA lIdhI. teomAM vajAnAbha cauda pUrvaghara ane bIjA agiyAra aMganA jJAtA hatA. ghaNu kALa sudhI dIkSA pALIne samAdhi maraNanI ArAdhanA karIne badhA ya sarvArthasiddha mahAvimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM tetrIsa sAgaropama pramANa AyuSya hatuM. tene kSaya thatAM pahelAM vajanAbhano jIva nAbhikulakaranA putrarUpe utpanna thaye. bAha vagere che keme karIne bharata, bAhubali, brAhmI ane suMdara evA nAmathI tenAM ja saMtAne thayA. sArathine jIva te huM zreyAMsa thaye chuM. he leka! tethI A pramANe meM pUrve ja puMDarikiNImAM vairasena tIrthakarane joyAM hatAM. temanI pAse sAMbhaLyuM hatuM ke A
Page #464
--------------------------------------------------------------------------
________________ 447 zrI navapada prakaraNa graMthano gujarAtI bhAvAnuvAda vajanAbha bharata kSetramAM tIrthakara thaze. tyAre temanI pAse dIkSita thayelA meM A dAna vagerene vidhi jAmyo hato. kevaLa ATalA divasa bhavAMtaranuM smaraNa na hatuM. Aje te paramezvaranAM darzanathI thayelA jAtismaraNavALA mane A badhuM pragaTa thayuM che. tethI meM A pramANe bhagavAnane pAraNuM karAvyuM. meM vageree meruparvata vagerenAM je svapna joyAM hatAM ane AvelA mArA pitAe vicAravAnA zarU karyA hatA temanuM te ja tAvika phala che ke, varSa sudhI anazanathI sukAtA zarIravALA pitAne pAraNuM karAvavA dvArA karmazatrune jItavAmAM sahAya karavI. A sAMbhaLIne loke te sthAnane vaMdana karIne potapotAnA sthAne gayA. zreyAMse jyAM bhagavAnane bhaktithI dAna karyuM hatuM te sthAnamAM "ahIM loke pitAnA caraNe upara potAnA pagothI cAle nahi" e mATe divya ratnothI suMdara pIThikA karAvI. lekee "A zuM che ema" pUchyuM eTale teNe kahyuM : A tIrthakaranuM maMDala che. tyArabAda leke paNa potapotAnA gharamAM jyAM bhagavAne pAraNe karyuM tyAM tevI pIThikA karAvIne traNe saMdhyAe pUjavA lAgyA. kALe karIne vizvamAM te pIThikA sUrya maMDala tarIke khyAtine pAmI. zreyAMsane pAtradAnanA prabhAvathI uttarottara kalyANa samUhanI prApti thaI. ghaNuM kALa sudhI sAMsArika sukhane anubhavIne prathama tIrthakara bhagavAnane kevaLajJAnanI utpatti thatAM bhagavAnanI pAse ja dIkSA lIdhI. niraticAra dIkSAne pALatA zreyAMsamuni kSapakazreNinA kamathI nibiDa ghAtakarmone kSaya karIne, nirmala kevalajJAna utpanna karIne, kAlakramathI bhopagrAhI cAra karmone khapAvIne, zarIrane choDIne, mokSamAM gayA. A pramANe zreyAMsanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. [ 128] nave dvArethI atithisaMvibhAga vratanuM vyAkhyAna karyuM. tenuM vyAkhyAna karavAthI cAra zikSApada vrata pUrNa thayAM, te samApta thatAM bAre ya vrata kahevAI gayAM. have nava dvArathI saMlekhanA kahevI joIe. AthI prathama kArathI saMlekhanAne kahe che - - jiNabhavaNAisu saMthAradikva nijjAvayAo aDayAlA / piyadhammAisameyA, cauraMgArAhao maraNe // 129 // gAthAtha - jinabhavana (=jinamaMdira pAse AvelA sabhAmaMDa5) AdimAM saMskAradikSA levI joIe, athavA anazana vagerene svIkAra karavo joIe. dharmaprema Adi guNothI yukta aDatAlIsa niryApake karavA (=rAkhavA) joIe. A rIte mRtyu pAmanAra sAra aMge ArAdhaka thAya che. ' TIkAtha:-"jinabhavana AdimAM "e sthaLe rahelA "Adi' zabdathI jinezvaranI janmabhUmi vagere (pavitra sthAna) samajavuM.
Page #465
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrAvakanAM bAra tratA yAne saMstAradIkSA :- saMstAra eTale saMthArA, ghAsa ke kAmaLI AdinA sathAro te sa...stAra, dIkSA eTale sarva viratinA svIkAra karIne (aMdarathI) cittanuM ane (mahArathI) mastaka-mukhanuM (=mastaka-dADhInuM) muMDana karavu.. (cittanuM muMDana karavu' eTale mithyAtva, krodha vagere doSone dUra karavA=ghaTADavA.) paDilehaNa vagere kriyAe karavAmAM asamartha thaI gayela zrAvaka aMdaramAM sarva sAvadyothI nivRttinI pratijJAnA adhyavasAyavALA banIne ane bahArathI roharaNa-muhapatti vagere sAdhuveSane dhAraNa karIne saMthArAmAM rahe e sa`stAradIkSA che. zrAvake saMstAradIkSA levI joIe, ane pavitra sthAnamAM levI joIe, e viSe kahyuM che ke 448 46 dharmAMnI Avazyaka kriyAo na thaI zake tyAre ke maraNu najIkamAM hoya tyAre zrAvaka tapathI zarIrane ane AtmAne (=kaSAyAne) pAtaLA karIne saMyamanA svIkAra kare. (1) ahitAnA janmasthAnamAM, nirvANu sthAnamAM, jinamaMdiramAM ke upAzrayamAM sastAradIkSA le, tevuM sthAna na maLe te gharamAM ke jIvAthI atyaMta rahita ja'galamAM saMstAradIkSA le.'(2) praznaH- mULagAthAmAM mAtra saratAradIkSAnu vidhAna che, anazananu' nahi. uttaraHsaMstAradIkSA e anazana vagerenuM upalakSaNa che. eTale sastAradIkSAnA vidhAnathI anazana vagerenuM paNa vidhAna karyuM che ema samajavuM. ahIM (=zrAvakanA adhikAramAM) anazana niyamA pratikarma (=uThavu, besavu' vagere zArIrika kriyA ) sahita hAya che. AthI anazananA svIkAra karavAmAM ja vizeSa vidhi kahe cheH- aDatAlIza niryApako rAkhavA joIe. anazanIne sukhamAM rAkhe te niryApaka, arthAt sevA karanAra. nirvyApaka dharma prema Adi guNAthI yukta hovA joie. , praznaH- mULagAthAmAM 'priyadhama ' guNInA nirdeza karyAM che, tyAre TIkAmAM nirdeza kema karyAM ? uttara :-ahIM nirdeza bhAvanI dharmAMtva evA artha che. ahIM Adi viSe kahyuM che ke (=priya che dharma jene te priyadhama ) ema priyadharma tva ' (= dharma prema) ema guNanA 6 pradhAnatAvALA hovAthI priyadharma eTale priyazabdathI dha detA vagere guNeA samajavA. A " pArzvastha, avasanna ane kuzIlanA sthAnAthI rahita, arthAt pArzvastha Adi traNamAM je doSo hoya te doSothI rahita, guNayukta, dharmapremI ane pApabhIru evA 48 (aDatAlIsa) niryApako rAkhavA.(1) 1 u, 2 dvAra, 3 saMstAra, 4 kathaka,
Page #466
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 449 5 vAdI, 6 agradvAra, 7 bhakta, 8 pAna, 9-10 vicAra, 11 kathaka, 12 dizA A bAra padone cAre guNavAthI niryApakanI zAstramAM kahelI saMkhyA thAya che." (2-3) 1 udavartaka - (anazanImAM zakti na rahe tyAre) anazanInA zarIranuM pAsu badalAvanArA ane punaH te ja paDakhe zayana karAvanArA, arthAt zarIranI sevA karanArA. ra dvArA- ghaNuM mANase bhegA thAya te anazanIne asamAdhi thAya, AthI ghaNuM lokene bhegA na thavA devA mATe aMdaranA dvAra pAse besanArA. 3 saMskAra - anazanIne anukULa hoya tevo saMthAre pAtharanArA. 4 kathaka - anazanI tattvo jJAtA hoya te paNa tene aMta samaye saMvega vadhe tevI rIte dharmakathA kahenArA. 5 vAdIHanazanathI thatI jinazAsananI prabhAvanAne sahana nahI karI zakanArA keI dhamaSI jinazAsananI halakAI kare te tenI sAthe vAda karanArA=vAdathI satya samajAvanArA. 6 agradvAra - keI dharma dveSI tyAM AvIne anazanIne asamAdhi na kare e mATe bahAranA daravAjA pAse besanArA. 7 bhaktaH- AhArano tyAga karavA chatAM sudhAnI pIDA vagerethI asamAdhi thatI hoya ane ethI anazanI AhAra mAge te tene megya AhAra lAvanArA. 8 pAna - zarIradAha Adi thAya te tenI zAMti mATe egya pANI lAvanArA. 9-10 vicAra - anazanI vaDI nIti ke laghunIti kare te tene paraDavanArA. 11 kathakA- darzana-vaMdana mATe AvelA bhavya jIne bahAranA bhAgamAM besADIne dharmakathA kahenArA. 12 dizA - pUrvAdi cAre dizAmAM zudra upadrava thAya te tenuM nivAraNa karavA mATe samartha hoya tevA sahasaMdhI vagere dareka dizAmAM eka eka rahe. A bAra kAryomAM dareka kArya mATe cAra cAra hoya ethI (12443)48 thAya. ahIM koI AcArya kahe che ke- vaDInIti ane laghunIti e baMnemAM paraThavanArA eka ja hovAthI paraThavanArA (ATha nahi, kiMtu) cAra ja hoya. te AcAryanA mate dizA padamAM dareka dizAmAM be be jANavA. AthI yukta saMkhyAmAM vAMdho nathI. have je keI anazanIne ATalA niryApaka na maLe te eka eka nyUna karatAM chevaTe jaghanyathI be niryApake rAkhavA. temAM eka anazanInI pAse rahe ane eka bhAtapANI Adi mATe phare. mAtra eka ja niryApakanA Azraye anazana svIkAravuM nahi. 1. A traNe gAthAo vyavahAra sUtranA dazamA uddezAmAM che. paNa vAraMtho e pahelI gAthA thaDAka pheraphAra sAthe che. 57
Page #467
--------------------------------------------------------------------------
________________ 450 zrAvakanAM bAra te yAne jo nipaka eka ja hoya che anazanIe eka pitAne AtmA ane bIjuM pravacana e bene tyAga karyo samajavuM. kAraNa ke sahAyakanA abhAve pitAne asamAdhi thAya ane pravacananI avahIlanA thAya. mATe niryApake vadhAre na maLe te paNa be te avazya karavA." AvI sAmagrIthI mRtyu pAmanAra jIva maraNa kAle dharmaprAptinA manuSyabhava, dharma zravaNa, dharmazraddhA ane saMyama e cAra aMgone ArAdhaka bane che. (=saphala banAve che.) [19] have bhedadvArane kahe che :maraNaM sattarasavihaM, nAuM tatthatimAi maraNAI / pAyavaiMgiNimaraNaM, bhattapariNaM ca kAyavvaM // 13 // gAthArtha-sattara prakAranA maraNane jANIne temAMnA aMtima pAdapopagamana, iginI maraNa ane bhaktapariNA e traNamAMthI kaI eka mRtyuno svIkAra karavo joIe. TIkAtha-maraNa eTale daza prakAranA prANa tyAga. te mRtyu "avaci" vagere sattara prakAranuM che. kahyuM che ke 1 avIci, 2 avadhi, 3 aMtya, 4 valammaraNa, 5 vazAd, 6 aMtazalya, 7 taddabhava, 8 bAla, 9 paMDita, 10 bAlapaMDita, 11 chadmastha, 12 kevalI, 13 vaihAyasa, 14 gRdhrapR4, 15 bhaktapariNA, 16 iMginI ane 17 pAdapopagamana ema maraNanA sattara prakAra che. 1 avIci -vIci eTale viccheda. je maraNamAM vici=viccheda na hoya, arthAt je maraNa satata thayA kare te avaci. pratyeka kSaNe AyuSyanA karmalikane kSaya e avIci maraNa che. A mRtyu nAraka vagere cAre gatimAM rahelA jIvone utpatti samayathI pratyeka kSaNe sadA thayA kare che. ra avadhi:-avadhi eTale dravya vagerenI maryAdA. avadhithI maraNa te avadhimaraNa. naraka vagere kaI eka bhavanA AyuSkarmanA dalikane anubhava karIne jIva mRtyu pAme, pharI paNa bhavAMtaramAM te ja AyuSkarmanA dalike anubhava karIne maraNa pAme te avadhimaraNa, prazna -laIne choDelA te ja karma dalikane pharI grahaNa karavA te asaMbhavita nathI ? uttara-nA. kAraNa ke pudgalene pariNAma vicitra hoya che. 3 atya:-lIdhelA nArakAdi bhavanA AyuSkarmanA dalikane anubhava karIne vivakSita bhavamAM maraNa thayA pachI bhaviSyamAM kyAreya pharI te ja bhavanA te ja AyukarmanA dalikano anubhava karIne maraNa na pAme te aMtyamaraNa. 4 valamaraNa - vaLatAonuM pAchA pharatAonuM maraNa te valammaraNa. jemane vrata pariNAma bhAMgI gaye
Page #468
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda 451 che tevA sAdhuonuM maraNu valanmaraNa che. kAraNa ke tevA sAdhue zubha adhyavasAyathI pAchA pharI rahyA che. 5 vazAta :-iMdriyanI parAdhInatAnA kAraNe A dhyAnavALA jIvanuM maraNa e vazAta maraNa. jemake-dvIpa zikhAne joine vyAkula banelA pataMganu mRtyu. 6 a`taHzalya -mAyA, nidAna ane mithyAtva e traNa zarIramAM rahelA zalyanI jema duHkhanuM kAraNa hAvAthI zalya che. je jIva AleAcanA ane pratikramaNa karyA vinA mAyA Adi zalyathI sahita maraNa pAme tenuM maraNu aMtaHzalya maraNa che. kahyuM che ke " rasagArava, RdigArava ane zAtAgArava e traNa gArava rUpa kAdavamAM khUMcelA je sAdhakA darzana, jJAna ane cAritramAM lAgelA aticArAne AcAya AdinI pAse pragaTa karatA nathI temanuM maraNa zalya sahita thAya che. (1) jIve! zalya sahita maraNathI marIne atizaya bhayavALA, duraMta ane dIgha evA sa'sAra rUpa araNyamAM lAMbA kALa sudhI bhame che.' 7 tadbhavaH -te ja bhavamAM maraNa te tadbhava maraNa. vivakSita te ja bhavamAM meAkSamAM janArAonuM maraNa tadbhava maraNa che. tevA jIvA gabha ja manuSya, saMkhyAta vanA AyuSyavALA ane karma bhUmimAM ja janmelA hoya che, ane kAIka ja hoya che. 8 mAlaHavirata jIvanuM maraNa. 9 5'Dita :-saviratidharAnuM maraNa. 10 AlapaDita :dezivaritadharAnuM maraNa. 11 chadmastha chA eTale ghAtI karyAM. ghAtI karmamAM rahe te chadmastha. chadmasthAnu =mati vagere jJAnavALAonuM maraNa te chadmastha maraNa. 12 kevalI kevala eTale saMpUrNa jJAna, arthAt kSAyikajJAna, te jJAna jemane chete kevaLI-kevaLajJAnI. kevaLajJAnIonuM maraNu te kevalImaraNa. 13 vaihAyasa:-vihAyasa eTale AkAza. AkAzamAM thanAruM mRtyu te vaihAyasa, gaLe phrAMsA nAkhIne AkAzamAM laTakatA jIvanuM maraNa te vaihAyasa maraNa, 14 gRdhrapRSTha :-uDatA ane nIce utaratA gIdha vagere pakSIothI : vyAsa ane ati ghaNI mastakanI khAparIethI apavitra evI smazAna bhUmimAM paDIne gIdha vagere pakSIonI cAMcathI khaMDita thaI ne = phAlAI ne kAInuM maraNa thAya te gRdhrapRSTha maraNa. 15 bhaktaparijJA :-bhaktaparijJA eTale jIvana paryaMta tivihAra ke cAvihAra anazana. bhaktaparijJAthI thatuM maraNa te bhaktaparijJA maraNa. bhaktaparijJAmAM pakima ( uThavuM, besavu' vagere zArIrika kriyA ) svayaM karI zake che, ane bIjA pAse paNa karAvI zake che. sAdhvIe paNa enA svIkAra karI zake che. hyuM che ke- "
Page #469
--------------------------------------------------------------------------
________________ 452 zrAvakanAM bAra rAte yAne sarva sAdavIo, prathama saMghayaNa rahita sarva sAdhuo ane sarva dezaviratidhare paNa paccakkhANathI eTale ke bhaktapariNA anazana pUrvaka mare che." (vyavahAra u. 10 gA. para7). 16 iginI -igita (Rniyata karelA) pradezamAM maraNa te iginI maraNa. AmAM cAre prakAranA AhArane tyAga hoya che. uddavartana (RpAsu badalavuM) vagere zarIra karma svayaM karI zake, paNa bIjAonI pAse na karAvI zake. tathA niyata karelA pradezathI bahAra na jaI zakAya. viziSTa dhairyavALA mahAtmA ja Ane svIkAra karI zake. 17 pAdapopagamana -pAdapa eTale vRkSa. upagamana eTale sthiratAdharmanI apekSAe pAse javuM, arthAt je maraNamAM sthiratA dharmanI apekSAe vRkSanI samIpe javAnuM hAya=vRkSanI jema jIvanaparyata sthira rahevAnuM hoya te pAdapapagamana maraNa. jema paDI gayeluM vRkSa jevI sthitimAM paDavuM hoya tevI ja sthitimAM rahe cheHsvayaM sthitine badalavAnuM prayatna karatuM nathI, tema A anazanamAM prathama jevI sthitimAM hoya tevI ja sthitimAM jIvanaparyata rahevAnuM hoya che. A anazanane prathama saMghayaNavALA ane atizaya viziSTa dhairyanA abhyAsavALA mahAtmA svIkArI zake. A anazanamAM kaI paNa jAtanuM parikarma na karI zakAya, yAvat AMkhane ughADavA-rmicavAno prayatna paNa na karI zakAya. vRkSanI jema svayaM bhUmimAM paDIne (sadA DAbA paDakhe sUIne) dhyAnamAM rahevAnuM hoya che. AnA nissArI ane anissArI ema be bheda che. (vasatimAM svIkArAtuM pAdapapagamana nissArI che. parvatanI guphA vagere sthaLe svIkArA, pAdapapagamana anissArI che. 131mI gAthAnI TIkAnA AdhAre A vyAkhyA lakhI che.) A sattara prakAranA maraNane jANIne temAMnA aMtima pAdapapagamana, iginI ane bhaktaparijhA e traNamAMthI kaI eka mRtyune svIkAra karavo joIe. prazna:-mULagAthAmAM taMtre e ekavacanAMta padane maraNAni e bahuvacanAMta padanI sAthe kevI rIte joDI zakAya? uttara:-tamAre prazna sAce che. paNa prAkRtabhASAmAM liMga, vibhakti ane vacanane pheraphAra ISTa hovAthI keI deSa nathI. [ 130] have trIjuM dvAra kahe che - saMdag , viyarAmunnAra tat vA . tivihuM vazvidaM vA, sAhAra vari saghaM . urUra che 1 prathama saMghayaNavALA sAdhuo traNe anazanane svIkAra karI zake, mATe ahIM prathama saMghavaNa rahita ema kahyuM.
Page #470
--------------------------------------------------------------------------
________________ 453 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda gAthAtha-saMlekhanA pUrvaka anazana kare, AcArya AdinI pAse AvecanA kare, prANAtipAta vagere vrata (pharI) uccare, tyArabAda traNa prakAranA ke cAra prakAranA saghaLA AhArano tyAga kare. TIkAtha-zarIra ane kaSAya vagere (de) jenAthI pAtaLA karAya te saMlekhanA. jene prathamathI mRtyusamayanuM jJAna thaI gayuM che tene utkRSTathI bAra varSanI saMkhanA kahI che. kahyuM che ke pahelAM cAra varSa sudhI upavAsa, chaTha, ama vagere vividha tapa kare. pAraNAmAM kaccha badhuM ja le, evI paraMparA che. tyArabAda cAra varSa sudhI vigaI rahita vividha tapa kare. pAraNAmAM vigaI na le. tyArabAda be varSa sudhI ekAMtare AyaMbila kare, arthAt upavAsanA pAraNe kAMjInuM AyaMbila kare. (1) agIyAramA varSanA pahelA cha mahinA sudhI aThama vagere atirikRSTa tapa na kare, upavAsa ke chaTha karIne parimita AyaMbilathI pAraNu kare, arthAt UNedArI kare. pachInA cha mahinA sudhI aThThama vagere vikRSTa tapa kare, pAraNe AyaMbila ja kare. (2) bAramAM vaSe (keTi sahita =) niraMtara AyaMbila kare, athavA ekAMtare Ayabila kare. pachI je anisArI pAdape pagamana karavAnI IcchA hoya te parvatanI guphAmAM jaIne pAdapapagamana kare. je nisArI pAdapapagamana karavAnI IcchA hoya to vasatimAM paNa pAdapapagamana kare. prazna-vasatimAM paNa pAdapopagamana kare evo artha zAnA AdhAre karyo? uttara -gAthAmAM rahelA vA ( 4) zabdathI A atha karI zakAya che. gAthAmAM jaNAvelA pAdapopagamananA upalakSaNathI bhaktapariNA Adi paNa samajavuM." (3) Adi zabdathI nIcene vidhi jANo - bAramA varSe cAra mahinA sudhI pAraNAmAM telane kAgaLo mukhamAM (ghaNA vakhata sudhI) bharI rAkhe. pachI te kogaLe zleSmanI kaDInI bharUmamAM ghUMkI nAkhe. ahIM ziSya prazna kare che ke telane gaLe mukhamAM zA mATe dhAraNa karavAno? AcArya javAba Ape che ke -(1) chellA varSamAM niraMtara AyaMbila karavAthI mukharUpa yaMtra (jaDabAM) rUkSa thaI jAya ane ethI vAyu AdinA kAraNe vikRta banI jAya. AvuM na bane e mATe
Page #471
--------------------------------------------------------------------------
________________ 454 zrAvakanAM bAra te yAne telane kAgaLa mukhamAM dhAraNa karavAno che. prazna-maraNano svIkAra karyo hovAthI mukha vikRta thAya to zuM vAMdho? uttara :-mukharUpa yaMtra vikRta thAya to te namaskAra mahAmaMtranuM uccAraNa karavA asamartha bane." (2) anazanamAM azana, khAdima ane svAdima e traNa prakAranA ke pANI sahita cAra prakAranA AhArano tyAga kare. anazana svIkAravAmAM vidhi A che - divasanA pAchalA bhAgamAM anazanane svIkAra kara, je teTale vilaMba thaI zake tema na hoya te divasano Agale bhAga vagere kALamAM paNa anazanane svIkAra karI zakAya. anazana svIkAryA pachI zubha bhAvanA ane ArAdhanAone pATha kara vageremAM ane namaskAra mahAmaMtranA smaraNamAM tatpara banavuM. tathA niryApaka vagere sAmagrIthI sahita rahevuM. [ 131] deSaDhAra A pramANe che - bAlamaraNehi jIvo, saniyANo dukkhasAgaramapAraM / vAvaruM kahuM saMpUrNa, paM jJA ve hito . urUra che gAthArtha -jIva bAlamaNethI nidAna sahita mRtyu pAmIne apAra dukhasAgarane pAme che. A viSayamAM saMbhUti ane pAMDu AryAnuM daSTAMta che. TIkAtha:-pANImAM DUbavuM, agnithI baLI javuM vagere rIte maraNa pAmavuM te bAlamaraNa che. (nidAna eTale kApavAnuM sAdhana. jenAthI Atmasukha kapAI jAya te nidAna. dharmanA phaLa rUpe A lekanA ke paralokanA sukhanI icchA rAkhavAthI Atmasukha kapAI jAya che. mATe dharmanA phalarUpe A lokanA ke paralekanA bhautika sukhanI IcchA e. nidAna che.) sAgaranI jema duHkha kaSTathI pAra pAmI zakAtuM hovAthI duHkhane sAgaranI upamA ApI che. A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che. vistArathI artha to kathAethI jANo. te kathA A che - . saMbhUtinuM daSTAMta - sAketanagaranA svAmI caMdrAvataMsaka mahAna rAjAne municaMdra nAmane putra hate. teNe keIvAra sAgara sUrinI pAse nirdoSa sAdhudharmanI dezanA sAMbhaLI. te dezanAthI. sarva viratinA pariNAma thavAthI teNe dIkSA lIdhI. tatrasaMvegavALI bhAvanAthI bhAvita aMta karaNavALA temaNe be prakAranI zikSA grahaNa karI. apratibaddha vihArathI AcA nI sAthe vihAra karatA te muni keIvAra eka aTavImAM keI paNa rIte sArthathI bhraSTa banyA. bhUkha-tarasathI pIDAyelA ane AmathI tema bhaTaktA temane zevALanA cAra
Page #472
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 455 bALakee joyA. (munine joIne) temane zubha bhAva utpanna thaye. AthI temaNe sAdhuene upayogamAM Ave tevA ane te deza-kALane yeAgya evA dUdha vagere dravyothI sAdhune satkAra karyo. keTalAka samayamAM munine Icchita nagaranA mArge pahoMcADyA. temanA bhadrika bhAvathI AkaSArthelA munie temane ucita dharmopadeza Apyo. te upadeza temane bhAvathI pariNamyo. tathA bhavyatvathI temane samyaktvanI prApti thaI. kevaLa te cAramAM bene muni pratye kaMIka jugupsAne pariNAma thayo. kAlAMtare cAre samyakatva sahita paralokamAM gayA. tethI vaimAnikadevapaNe utpanna thayA. dazArNadezamAM AvelA zrIhadanAmanA gAmamAM zAMDilya nAmane brAhmaNa hatA. tenI yazomatI nAmanI dAsI hatI. vinaya vagere guNethI AkarSAyelA te brAhmaNe tene patnI tarIke svIkArI. devalokamAM gayela te cAra jemAM je be ja jugupsAvALA banyA hatA te be che temanA AyuSyane kSaya thatAM devalekamAMthI cyavane yazomatInA garbhamAM yugala (=joDiyA) putrapaNe utpanna thayA. ucita samaye bAlyabhAvane oLaMgI gayelA te be kaI vAra khetaranI rakSA mATe aTavImAM gayA. tyAM te be vaDalAnA vRkSanI nIce rahyA hatA tyAre sUrya asta pAmyuM. tethI te be tyAM ja rahyA. kSaNavAramAM ja baMnene nidrA AvI gaI. te ja vaDanI bakhelamAMthI nIkaLIne sApa te bemAMthI ekane karaDyo. karaDyo karaDyo ema bolate te jaladI uThayo. tenA avAjathI bIje paNa jAgI gaye. sarpane jevA mATe Ama tema hAtha nAkhatA tene te ja sarpa karaDyo. viSanA vegathI vyAkula cetanavALA te baMne pRthvIpITha upara paDyA. nIkaLatI ghaNI lALathI malina banelA mukhathI bibhatsa te bena keIe pratikAra na karyo. baMne kSaNamAtramAM mRtyu pAmyA. potAnA karma pariNAma rUpa doraDAthI baMdhAyelA te baMne kAlijara nAmanA uttama parvatamAM kaI mRgalInA yugala mRgabaccA thayA. kAme karIne baMne pUrNa yauvanane pAmyA. pUrvabhavanA sahavAsathI baMne vacce atizaya prIti thaI. ethI baMne sAthe caratA hatA, sAthe besatA hatA, ane sAthe zayana karatA hatA. keIvAra unALo Avyo. tIvra tRSNa ane tApathI saMtApa pamADAtA te baMne pANI pIvAnI IcchAthI netaravALI nadI pAse AvyA. caMcaLa AMkhethI cAre bAju jotA temaNe nadInuM pANI pIdhuM. pachI utaratA hatA tyAre gADha jaMgalanA gahana pradezanA aMtare rahelA ane jANe pUrvano vairI hoya tevA eka zikArIe kahyuM sudhI kheMcelA pracaMDa dhanuSyarUpI daMDathI phekelA bANathI temane marma pradezamAM vIMdhI nAkhyA, prahAranI vedanAthI vihala zarIravALA temane prANee choDI dIdhA. ArtadhyAnanA kAraNe pharI paNa mRta 1. mRtagaMgA=jyAM gagAnA pANIne pravAha rekAI gayo hoya te sthAna.
Page #473
--------------------------------------------------------------------------
________________ 456 zrAvakanAM bAra vrata yAne gaMgAnA drahanA kAMThe rahenArI eka haMsalImAM yugala haMsapaNe utpanna thayA. te ja pramANe yauvanane pAmyA. keI divasa te ja mahAna drahamAM vividha kIDAothI kIDA karatA temane tevI bhavitavyatAthI prerAyelA ane pApakArya karanAra kaI zikArIe AvIne jaladI ja eka pAzAthI bAMdhI lIdhA. be hAthathI pakaDIne hAlatI DokavALA temane mArI nAkhyA. kAzIdezamAM vANArasInagarImAM ghaNuM dhanathI samRddha bhUtadatta nAmanA cAMDaLonA nAyakanI aNuhikA nAmanI patnInA yugala putra thayA. citra ane saMbhUti nAma rAkhavAmAM AvyuM. keme karIne vadhatA zarIravALA ane te ja pramANe atizaya premathI yukta te be AThavarSanA thayA. te samaye te nagarImAM amitavAhana nAmane rAjA hatA. teNe kaI meTA aparAdhamAM namuci nAmanA maMtrIne tiraskAra karyo, ane tIvradhathI te ja bhUtadatta cAMDAlane gupta rIte vadha karavA mATe seM. tethI sarvalokenI AMkhanuM baLa harI lenAra ghera aMdhakAra thaye tyAre bhUtadatta namucine gupta sthAnamAM laI jaIne putrasnehathI kahyuM? rAjAe mane tArA vadha mATe AjJA karI che. paNa je gupta bhoMyarAmAM rahIne mArA be putrone gIta vagere kaLAo saMpUrNa zikhavADe te huM tArA prANanI rakSA karuM, anyathA tAruM jIvana nathI. tethI jIvavAnI IcchAvALA teNe tenuM vacana svIkAryuM. be putro tene sepyAM. kaLAone zIkhavA lAgyA. aNahikA mArA putrone upAdhyAya che ema vicArIne bahumAnathI enA zarIranI snAna, bhajana vagere vyavasthA dararoja karavA lAgI. keTalAka divaso pasAra thatAM, idrirUpI ghaDAonuM damana kaThIna hovAthI, kAmadeva rAjAnI AjJA oLaMgavI muzkela hovAthI ane strIone svabhAva caMcaLa hovAthI, te namucimAM ja anurAgane paravaza banI. ethI tenI sAthe viSayasukha bhegavavA lAgI. bhUtadatte A vRttAMta jA. paNa mArA putro sakalakalAsamUhanA pArane pAmI jAya pachI huM enuM ucita jANaza( =vicArIza) evA AzayathI ajJAnapaNe rahyo. anya samaye potAnA putrae sarvakalAone zIkhI lIdhI eTale bhUtadatta namucine mArI nAkhavAno nirNaya karyo. citra ane saMbhUtie pitAno Azaya jANI lIdhe. AthI A amAre upAdhyAya che evI kRtajJatAthI temaNe rahasya pragaTa karIne namucine bhagADI dIdho. te hastinApuramAM sanaskumAra cakravartInI pAse gaye. bhavitavyatAnI preraNAthI tyAM te maMtrIpadane pAmyA. A tarapha citra ane saMbhUti addabhuta rUpa ane yauvana vagere guNasamUhavALA thayA. madhura gItanA avAjathI badhA ya 1. draha sarovara ke mahAna jalAya. 2. ahIM mukitapratamAM saMmati pragamAM saMmati ema samajavuM.
Page #474
--------------------------------------------------------------------------
________________ 457 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda nagaralokane ane vizeSarUpe yuvAna strIsamUhane AnaMda ApatA te be vArANasInagarInA trika, catuSka ane cere vagere sthAnamAM IcchA pramANe vilAsa karavA lAgyA. tethI cAra vedane jANanArA brAhmaNee rAjAne jaNAvyuM ke, he deva ! cAMDALa bhUtadattanA putro citra ane saMbhUtinA adabhuta rUpa-yauvana vagere guNasamUhathI ane gItathI AkarSAyelA saghaLA ya nagaraloke spRzya-aspRzyanA bhedane gaNatA nathI ane sva-paranA guNa-deSanA nimittane lakSamAM letA nathI. AthI e beno nagaramAM praveza aTakAvo. tethI rAjAe temanuM vacana svIkAryuM. temane nagaramAM AvatA aTakAvyA. keIvAra kaumudI mahotsava Avyo. te mahotsavamAM te be guNasthAnamAM rahIne lokamahotsava jevA lAgyA. lokenI gItanRtya vagere kriyA joIne te be paNa vastrathI mukhane DhAMkIne eka sthAnamAM rahIne gAvA lAgyA. kAnane sukha ApanAra temanA gItane avAja sAMbhaLIne prekSaka loke bIjA prekSakane (=nATaka vagerene) cheDIne temanI pAse AvIne temane gherI vaLyA. keIe turata vastra kheMcyuM eTale temanuM mukha pragaTa thayuM ane te baMne oLakhAI gayA. hata hatI ema bolatA lokee temane nagarImAMthI kADhI mUkyA. tethI je kaMI paNa rIte rAjA jANaze te mArI AjJAnuM ullaMghana karyuM ema vicArIne gusse thayela rAjA ApaNane prANathI alaga karAvaze evA bhayathI bhAgIne jana pramANe pRthvIpradeza sudhI jatA rahyA. jAtidoSathI atyaMta kaMTALI gayA. marI javAno vicAra karIne UMcA ane uttama parvata upara caDyA. parvatanI nirmalazIlA upara vikRSTa tapazcaryAthI zarIrane sukavI nAkhanArA, zubhadhyAnamAM parAyaNa ane kotsargamAM rahelA mahAmuni temanA jovAmAM AvyA. te mahAmunine mAtra joIne paNa manathI AnaMda pAmyA. temanI pAse gayA. bhAvathI vaMdana karyuM. sAdhue dhyAna pUrNa thatAM "dharmalAbha evA AzIrvAda ApIne tame kyAMthI AvyA ema pUchyuM. tethI temaNe potAne vRttAMta kahIne potAne abhiprAya jaNAze. maharSie kahyuMheya ane upAdeya padArthonA samUhane jANanArA tamAre A pramANe vicAravuM yaMgya nathI. jo tamane sAce ja kaMTALo Avyo hoya te tame sarva zArIrika ane mAnasika duHkhonuM acUka (=mULa) kAraNa evA philaSTa karmorUpI vanane bALavAmAM dAvAnala samAna ane jineMdrioe kahelA sAdhudharmane kare. tethI mahAna vyAdhithI duHkhI thayelA regIo suvaidyanuM vacana svIkAre tema temaNe mahAmuninuM vacana svIkAryuM. temaNe kahyuM he bhagavaMta! sarva dukhethI mukta karAvanArI ApanI dIkSA amane Apo. munie paNa temanI yogyatA jANIne temane dIkSA ApI. kALe karIne gItArtha banyA. cha, aTTama, cAra upavAsa, pAMca upavAsa, paMdara upavAsa, mAsakhamaNa vagere vividha tapazcaryA vagerethI AtmAne bhAvita karatA ane eka gAmathI bIje gAma vihAra karatA te be kayAreka
Page #475
--------------------------------------------------------------------------
________________ 458 zrAvakanAM bAra vrate yAne hastinApura AvyA. nagaranI bahAra AvelA udyAnamAM rahyA. keI vAra mAsakhamaNanA aMte pAraNu nimitte saMbhUti munie nagaramAM praveza karyo. vadhelA AhAranI bhikSAne IcchatA ane IryAsamitinuM pAlana karatA te muni ghare ghare bhamavA lAgyA. pitAnA gharamAMthI nIkaLelA ane bIjA gAmamAM javAnI IcchAvALA namuci maMtrIe bhavitavyatAnI preraNAthI te munine joyA. pahelAM ja AnuM amaMgalarUpa mukha joyuM evA vicArathI tene gusso thayo. AthI teNe munine cAbukanA gADha prahArathI mAryA. najIkamAM AvelA teNe munine oLakhyA. teNe vicAryuM te A cAMDAlaputra che ke jene meM te vakhate bhaNAvyo hate. tethI A mane na oLakhe tyAM sudhImAM ene mArI nAkhuM. anyathA A rAjA ane rAjAnA anya mANasanI pAse mAruM caritra pragaTa karaze. A pramANe vicAratA tenA vaDe lAkaDI ane muThI AdinA prahArothI atizaya kadathanA pamADAtA muninI kAyArUpI lAkaDI vikRSTa tapazcaryAthI bela kSINa thaI gayuM hovAthI dhrujavA lAgI ane muni pRthvI upara paDI gayA. ahAhA ! ANe niraparAdhI A muninuM zuM AdaryuM che? ema bolatA aneka lake tyAM maLyA. temAMthI eke kahyuM: je A sAdhunA tapanuM kaMIka sAmarthya heta te vinAza karato A maMtrI te ja kSaNe kema vinAza na pAmata? tethI Ane AvI zaktithI rahita duSkaratapane kuleza nirarthaka ja che. A sAMbhaLIne koi pAmelA te mahAmunie tene vinAza karavA mATe telegyA mUkavAne AraMbha karyo. tethI jANe kALA vAdaLane samUha hoya evA ghaNA dhUmADAnA samUhathI lokonI AMkhanI gatine aTakAvanAra gADha aMdhakAra phelAye. jemanuM mana bhaya ane kautukathI AkarSAyeluM che, ane jemaNe muninA krodhanA vilAsane je che evA nAgarika munine vaMdana karIne prasanna karavA lAgyA. keIkathI vRttAMta jANanAra sanaskumAra paNa tene prasanna karavA AvyA. " teNe aMjalirUpI saMpuTa karIne praNAmapUrvaka kahyuM : he mahAmuni ! anAryajanane ucita ceSTA karanArA keIe paNa je aparAdha karyo tenI kSamA kare. sAdhuo kSamAnI pradhAnatAvALA hoya che mATe tapanA tejane saMharI le, ane jIvana ApavA vaDe A leke upara maherabAnI karo. A pramANe cakravartI vaDe prArthanA karatA paNa saMbhUti muni zAMta thatA nathI, teTalAmAM "kaI mahAmuni gusse thayA che" evI leketi sAMbhaLIne ane AkAzarUpI AMgaNune ghaNA dhUmADAthI aMghakAravALe jaIne citramuni te sthAne AvyA. jinavacanane anusaranArA vacane vaDe ghaNI muzkelIthI saMbhUti munine upazAMta karyA. svastha cittavALA ane saMvegane pAmelA saMbhUti muni hA duSkArya karyuM" ema bolIne te sthAnathI uThIne, citra munivaranI sAthe te ja "udyAnamAM gayA. te nimittathI thayelA vairAgyathI jIvanathI nirveda pAmelA te bee anazana svIkAryuM. sanaskumAra cakrIe nagaranA lakethI maMtrIne vRttAMta jANIne tenA
Page #476
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI nava58 prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 459 upara kedha karyo. ene doraDAnA daDha baMdhanothI baMdhAvIne sAdhuonI pAse upasthita karAvyo. sAdhuoe tene oLakhe, ane dayAthI choDAvyA. sanakumAra cakI sAdhuoe anazana svIkAryuM che ema jANIne temane vaMdana karavA mATe aMtaHpura sahita te udyAnamAM gaye. aMtaHpura sahita teNe bhAvathI citra ane saMbhUti tapasvIne vaMdana karyuM. A daramiyAna tapasvInA caraNomAM paDatI strIratna sunaMdAnA sukomaLa mastaka kezane kaI paNa rIte saMbhUti munine sparza thaye. AthI temaNe mehane udaya thavAthI niyANuM bAMdhyuM ke, "je mArA karelA A tapanuM kaMI paNa phaLa hoya to huM janmAMtaramAM AvA strIranano svAmI thAuM." A azubha adhyavasAyathI pAchA haTavAnI preraNuM karatA citra munine na gaNakAryA. AyuSyanA aMte marIne baMne saudharmadevalokamAM nalinI gumavimAnamAM devapaNe utpanna thayA. tyAM ghaNA kALa sudhI devabhavane anurUpa sukhano anubhava karyo. pachI koI vAra tyAMthI cyavane citrane jIva purimatAla nagaramAM rahenArA guNapuMja nAmanA zeThanA naMdA patnIne putra thayo. A tarapha saMbhUtine jIva kAMpilyapuramAM brahmarAjAnI cUlinI mahArANIno cauda mahAna svathI sUcita putra thayo. keme karIne tenuM brahmadatta evuM nAma karyuM. brahma rAjAnA uttama rAjavaMzamAM utpanna thayelA cAra rAjA mitra hatA. temAM eka kAzI dezane svAmI kaTaka rAjA hate, bIje gajapurano nAyaka kaNerudatta hatuM, trIjo kezala dezane svAmI dIrgharAjA hatA, e caMpAna nAyaka puSpagUla hato. te badhA paraspara atyaMta snehathI parasparano viyega IcchatA na hatA. AthI badhA bhegA thaIne ja kamathI eka eka varSa vividha lIlA ane videzI. pita pitAnA rASTramAM rahetA hatA. ekavAra te rAjAo bhegA thaIne ja brahma rAjAnI pAse AvyA. teo tyAM rahelA hatA tyAre keIvAra brahma rAjAne maMtra, maNi ane mULiyAM vagerethI na maTADI zakAya tevo mastakarega thaye. tethI kaTaka rAjA vagere mitrone bolAvIne brahmadattane temanA kheALAmAM besADIne brahmarAjAe kahyuM. meM A brahmadattane tamArA kheALAmAM besADyo che eTale tamAre ene rAjya karAvavuM, arthAt tamAre ene rAjya pAlanamAM madada karavI. A pramANe rAjyanI vicAraNA karIne jIvalaka maraNa rUpa aMtavALuM hovAthI te kyAreka mRtyu pAmyuM. tenA mitroe tenuM mRta kArya karyuM. keTalAka divase gayA pachI kaTakarAjA vageree vicAryuM ke, jyAM sudhI A brahmadatta rAjyanI dhUrAne dhAraNa karavA mATe samartha na bane tyAM sudhI ApaNe ja A rAjyanuM pAlana karavuM. AthI badhAnI saMmatithI dIrgha ja ahIM rahe. ApaNe te pota potAnA rAjyamAM rahIe. tethI divase jatAM brahAdattanuM rAjya dIrgharAjA pALavA lAgyuM. rAjabhaMDAra jevA lAge.
Page #477
--------------------------------------------------------------------------
________________ 460 zrAvakanAM bAra vrate yAne tenI mAtA cUlanInI sAthe rAjakAryonI vicAraNA karavA lAgyA. tethI indriyane rokavI muzkela hovAthI, brahmanI mitratAne avagaNIne ane lokApavAdanI paravA karyA vinA cUlanInI ja sAthe te viSayasukha sevavA lAgyuM. keTalAka divase jatAM brahArAjAnA ananya hadayabhUta dhanu nAmanA maMtrIe A vRttAMta jANyo. je A pramANe akArya Acare che te brahmadattanA udayane kevI rIte Icchaze ema vicAratA teNe pitAnA putra varadhanune kahyuM : he vatsa ! A cUlanI durAcAriNI thaI che. tethI A vigata brahmadattane ekAMtamAM jaNAva. tethI teNe te pramANe karyuM. durAcArane manathI sahana nahi karatA kumAre cUlanIne bodha pamADavA mATe kAga ane keyalane bhegA pakaDIne "bIje paNa je A pramANe karaze tene huM A pramANe keda karIza" e pramANe bolatA aMtaHpuramAM praveza karyo. bIje divase zreSTha hAthaNInI sAthe varNazaMkara hAthIne laIne te ja pramANe AvyuM. tethI dIrgharAjAe te sAMbhaLIne cUlanIne kahyuM? tArA putre mane kAgaDe kaye che ane tane keyala ka9pI che. culanIe kahyuMH bALaka hovAthI jema tema bele che. dIrve kahyuM: ema na bela. A vicArapUrvaka karanAre hovAthI A pramANe kahe che. tethI kemala paNa vyAdhine nAza karIe, ApaNu ratisukhano pratibaMdha karanAra ane mArI nAkhIe. huM tane AdhIna chuM, ethI tane bIjA paNa putro thaze. kAmasukhamAM Asakta teNe vicAra karavA gya paNa nahi evA enA vacanane karavAnuM svIkAryuM. kAraNa ke rAgathI gherAyelI strI putrane nAza kare che, patine mAre che, dhanano vinAza kare che. athavA te zuM che? ke jene rAgathI gherAyelI strI nathI karatI ! " tathA bIjAoe paNa kahyuM che ke-"strI manane Azraya, seMkaDo kapanuM ghara, sAhasenuM zahera, tRSNarUpI agninI janmabhUmi, kAmadevane sAgara, kaparUpI jaMgalane avadhi (=cheDo), maryAdAbhaganuM kAraNu, kulane malina karanArI ane sadA muzkelIthI jANI zakAya tevA cittavALI che. AvI strI bahu sarSothI gahana e vikaTa pradeza che. kyA virIe Avo vikaTa pradeza banAvyo? 7 culanIe kahyuM : je ema che te 1. arthAta brahmarAjAnA hRdayathI jenuM hRdaya bIjuM bhinna nathI, arthAta eka ja che tevo. 2. =judI jAtinA puruSathI judI jAtinI strImAM utpanna thayela varNa zaMkara. 3. mAravAne vicAra paNa na karAya. AthI dIrdhanuM vacana Arirasva=vicAra karavA yogya paNa nathI. je vacana vicAra karavA yogya paNa na hoya, te vacanane karavAnuM =amalamAM mUkavAnuM kevI 'rIte svIkArAya ? 4. puruSonuM mana sadA strImAM ja hoya che, AthI strI manane Azraya che.
Page #478
--------------------------------------------------------------------------
________________ "zrI navapada prakaraNa graMthanA gujarAtI bhAvAnuvAda te rIte enA nAza karo ke jethI lokApavAda na thAya. dIghe kahyuM : A theADu'(=saheluM) che. te pramANe karIza ke jethI badhuM sAruM thaze. kAraNa ke kumAranA vivAha mahAtsava -zarU karyAM che. tenA mATe aneka staMbhAthI rahelu tathA ni`ma-praveza. jemAM gupta che evuM lAkhanu ghara karAvIza. vivAha thayA pachI temAM sukhe sutelA ene agni Apa-vAthI lAkAne khabara na paDe te rIte ja ciMtavyA pramANe enuM kArya thai jaze. A pramANe gupta vicAraNA karIne kumAranA lagna nimitte mahArAjAnI putrI mATe badhI sAmagrI -ekaThI karavA mAMDI. 461 A tarapha brahmadattanA kAryamAM sAvadhAna dhanu maMtrIe dIrgha rAjAne kahyuM: A mArA putra varadhanu have rAjyakA'nI vicAraNA karavAmAM sama che. tethI tamArA kAryAnI vicAraNA e ja karaze. huM teA koI tImAM jaIne paraleAkanu" hita karuM chuM. tethI mane anujJA Apo. teNe kapaTathI kahyuM : khIje pravAsa karavAthI saryuM, ahIM rahIne ja dAna vagerethI dharma karo. tethI teNe InuM vacana svIkArIne gaMgA nadInA kAMThe meATI dAnazALA karAvI. temAM garIba, anAtha, musAphara ane parivrAjaka vagerene dAna ApavAnuM zarU karyuM. dAna, mAna ane sevAthI vaza karAyelA vizvAsu puruSo vaDe lAkhanA ghara sudhI be gAu jeTalI suraMga kheAdAvI. varadhanu putra AgaLa A rahasya pragaTa karyuM. A tarapha vividha pASAka ane parivArathI cukta te vadhU te nagaramAM AvI. mahAna ADaMbarathI tenA praveza karAvyA. lagna thaI gayA. pachI janasamUhane rajA ApIne keTalAka nagara lokeA jenI pAchaLa cAle che evA kumArane vahu sahita lAkhanA gharamAM praveza karAvyA. tyAM rahelA kumAre maMtrIputra varadhanune cheDIne kSaNavAramAM piravArane mAkalI dIdhA. rAtrinA be prahara pasAra thaI gayA tyAre kumAra tyAM beThelA hatA teTalAmAM kAI paNa rIte cAre tarapha vAsabhavana saLagyuM. hAhAkAra thayA. ethI zuM karavuM? e viSe mUDhacittavALA kumAre varadhanune pUchyuM: A zuM? teNe kahyuM : mArA pitAe te rAjaputrIne patra mokalIne rokI dIdhI che. A khIjI koI che. tethI AnI mamatA mUkIne jaladI uThIne lAkhanA gharamAM A sthaLe penInA prahAra kara, jethI ahIMthI suraMgadvArA nIkaLI jaIe. teNe tenuM vacana mAnyuM. tethI khane suraMgathI nIkaLI gayA. dvAranA sthAna AgaLa AvI gayA. A taraph dhanuma trIe pahelAM ja azva upara beThelA e vizvAsu puruSAne suraMganA dvAra AgaLa rAkhyA hatA. te e puruSAe varadhanunA saketane meLavIne te baMnene peAtAnA azvo upara besADyA. javAnuM zarU karyuM.. 1. nirmama eTale nIkaLavuM. jemAM nIkaLavAnA ane praveza karavAne mAga gupta che tevuM
Page #479
--------------------------------------------------------------------------
________________ 462 zrAvakanAM bAra vrata yAne kama karIne pacAsajana jeTalI pRthvI gayA. lAMbA mArganA thAkathI kSINa thayelA be azvo nIce paDyuM. tethI pagathI ja jatA te baMne koTTa nAmanA gAmamAM AvyA. gAmanI bahAra kumAre varadhanune kahyuM : bhUkha mane atizaya pIDA kare che, ane huM atyaMta thAkI. gayo chuM. te sAMbhaLIne varadhanuM tene tyAM ja eka vRkSanI vizALa chAyAmAM besADIne pote gAmamAM gaye. gAmamAMthI hajAmane lAvIne kumAranA mastakanuM muMDana karAvyuM. tene bhagavAraMganA vastro paherAvyAM. zrIvatsathI alaMkRta enuM vakSa:sthaLa cAra AMgaLa pramANa paTTabaMdhathI bAMdhyuM. pite paNa veSanuM parivartana karyuM. pachI baMne gAmamAM peThA. A daramiyAna eka uttama brAhmaNanA gharamAMthI nIkaLIne eka puruSe temane kahyuM: tamAruM svAgata thayuM (= tamAruM Agamana sAruM thayuM che. gharamAM padhAro ane bhajana karo. tenA kahyA pachI te baMne tenA ghare gayA. rAjAne anurUpa temanI sevA karI. baMne jamyA. Acamana vagere kriyA karIne baMne sukhAsanathI (= ArAmathI) beThA. A vakhate tyAM rahelI eka uttama strIe kumAranA mastaka upara cokhA nAkhIne baMdhumatI nAmanI kanyAne uddezIne kumArane kahyuM : he putra! tuM amane A kanyAne vara prApta thayela che. te sAMbhaLIne varadhanue kahyuM? A mUrkha chokarAnA nimitta AtmAne zA mATe kheda pamADe che ? gharasvAmIe kahyuM : ema na bole. kAraNa ke pahelAM ja amane naimittike kahyuM hatuM ke, he gRhapati ! paTTathI DhaMkAyelI chAtIvALo je puruSa mitranI sAthe tArA ghare bhojana karaze te tArI putrIne vara thaze. tethI tenA vacanathI varadhanu mauna rahyo. eTale te ja samaye kumArane baMdhumatI paraNAvI. kumAra te divase tyAM ja rahyo. bIjA divase varadhanue kumArane kahyuM H dUra javAnuM che ethI ahIMthI nIkaLI jaIe. tethI baMdhumatIne satya vigata jaNAvIne baMne nIkaLI gayA. pachI dUra rahelA bIjA gAmamAM AvyA. tyAM varadhanuM pANI mATe gAmamAM jaIne jaladI pAcho Avyo. teNe kumArane kahyuM: dIrgharAjAe badhI tarapha brahmadattanA mArgo rokyA che ema gAmamAM meM lekapravAda sAMbhaLyo che. tethI ahIM lAMbA kALa rahevuM ApaNA mATe ucita nathI, eTale ApaNe nAsI jaIe. kumAre kahyuM? e pramANe karIe. tethI te baMne tyAMthI viparIta mArge cAlyA. moTI aTavI pAse AvyA. te aTavImAM tRSAthI pIDAyelA kumArane vaDanI chAyA nIce mUkIne varadhanu jeTalAmAM pANI levA mATe game teTalAmAM divasanA aMta samaye dIrgharAjAe, jelA jANe yamanA subhaTa hoya tevA puruSee tene joyo. tene mAravAnuM zarU karyuM. temaNe varadhanune kahyuM: 1. arthAta A mUrkha chokarAne ( = brahmadattane) kanyA ApIne tuM tArA AtmAne zA mATe kheda pamADe che?
Page #480
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 463 tuM brahmadatta kyAM che te kahe, jethI ame tane mUkI daIe. tethI te temane kapaTathI kumArathI dUra rahelA dizAbhAgamAM laI gayo. kaI paNa rIte kumArane palAyana thaI javAne saMketa karIne kahyuM : kumAra ahIMthI kyAMka jato rahyo che. kyAM gayA te huM jANatA nathI. meM ene ahIM mUkyo hate. tyArathI te be kyAreka nirjana jaMgalamAM rahyA, kayAreka tApasanA AzramamAM rahyA, kyAreka nagara, udyAna ane gAma vageremAM rahyA. kyAreka kamathI AvelA sukhane te kyAreka kamathI AvelA duHkhane sahana karyuM. kyAreka vidyAdhara vagerenI divya kanyAone paro. kyAreka saMgrAmanA medAnamAM rahIne vairIonA kuLano nAza karyo. A pramANe ghaNA kALa bhamyA pachI tene svajanane meLApa thaye, kaTaka vagere rAjAonI sAthe te kAMpilya nagaramAM AvyuM. dIne mArI nAkhyA ane svarAjyane svIkAra karyo. te vakhate keme karIne bharata kSetranA cha khaMDa sAdhIne brAdatta pRthvI upara cakavartI tarIke prasiddha thaye. keTaleka kALa gayA pachI keIvAra naTe vinaMti karI ke, he mahArAja ! Aje huM 'madhukarI gIta nAmanA nATyavidhine batAvIza. "e pramANe thAo" ema cakravartIe svIkAra karyo. bapora pachInA samaye nRtya karavAnuM zarU karyuM. A avasare brahmadattane nekaranI putrIe sarva prakAranA pupothI samRddha puSpamALAno guccha ApyuM. tene jotA ane madhukarI gItane sAMbhaLatA brahmadattane vicAra Avyo ke meM AvA prakArane nATakavidhi pUrve kayAMka le che. tethI ene saudharmadevalekamAM rahela nalinI gulmavimAnamAM anubhaveluM yAda AvyuM. yAda AvelA pUrvabhavanA kAraNe pachInA cAra bhave paNa yAda AvyA. pachI te mUchane pAye, ane pRthvI upara DhaLI paDyo. pAse rahelA sAmaMta vagere lokoe caMdana rasanA vilepanathI tene svastha karyo. tethI ene pUrvabhavanA bhAIno vRttAMta yAda AvyuM. pUrvabhavanA baMdhune zodhavA raha syane pragaTa karyA vinA ja potAnA hRdaya tulya mahAmaMtrI varadhanune kahyuM ke, A nagaranA trika, catuSka ane cere vagere sthAnomAM AvuM rA mR hR, mAtaphAvamaoN tathA e pramANe gheSaNuM kara. A ardhA lekanA uttarArdhanI racanA je karaze tene rAjA adhuM rAjya Apaze. varadhanue devanI jevI AjJA che te pramANe karuM chuM ema jaNAvIne dararoja te ja pramANe karavAnuM zarU karyuM. e lekAIne aneka patromAM lakhIne aneka sthAnemAM laTakAvya. - 1. madhukarI gIta eka prakAranuM nATaka che. ahIM nAma avyayane prayoga prasiddhi arthamAM ke vAkyAlaMkAramAM che. jema ke-brigaTo nAma narvirATa (kumArasaMbhava) - 2. pUrvabhavamAM ApaNe dAsa hatA, tyArabAda mRgayugala, pachI haMsayugala pachI cAMDAla, ane pachI devo hatA.
Page #481
--------------------------------------------------------------------------
________________ 464 zrAvakanAM bAra vate yAne. pUrvabhavanA tenA bhAIne citra nAmano jIva ke je purimatAlanagaramAM rahenArA zeThanA putrapaNe utpanna thaye hato. tene jAtismaraNa thayuM. pachI teNe dIkSA lIdhI. te muni A. avasare kAMpilyanagaramAM ja AvIne manerama nAmanA udyAnamAM padhAryA. tyAM nijIva. bhUmipradezamAM pAtra vagere upakaraNone mUkIne dharmadhyAnane pAmelA te muni kAryotsargamAM rahyA. A avasare gAva hA ityAdi kalekAIne araghaTTa calAvanAra puruSa besI rahyo hato, te sAMbhaLIne munie jhaTa kahyuM? ggT na vaSTiA jJAtiroDa cAkhyAM viyutto che tethI araghaTTa calAvanAre lokAIne patramAM lakhI lIdhe. pachI harSathI vikasita mukhavALo. te rAjasabhAmAM gaye. rAjAnI AgaLa saMpUrNa kaleka belya. tethI rAjA ati snehanA kAraNe mUcha pAme. tethI sabhA araghaTTa calAvanAra puruSa upara gusse thaI. roSane vaza. thayelI sabhA enA vacanathI rAjA AvI dazAne pAmyA ema vicArIne tene thapATothI. mAravA mAMDI. marAtA teNe kahyuM? A kaloka meM pUryo nathI. A pramANe bolatA tene kadarthanA karanArAothI mukta karAvyuM. pachI tene pUchayuM ke Ane pUranAra koNa che? teNe kahyuM: araghaTTanI pAse rahelA muni. pachI rAjAe caMdanarasanA siMcana vagerethI cetanA meLavI, munivaranA Agamanane vRttAMta jANya. muni pratye bhakti ane snehathI AkarSAyela cittavALo rAjA parivAra sahita nIkaLe. teNe udyAnamAM munine joyA, harSitacittathI vaMdana karyuM. pachI vinayapUrvaka tenI pAse beThA. munie dezanA zarU karI. dezanAmAM saMsAranI asAratA batAvI, karma baMdhanA hatuonuM varNana karyuM, mokSamArganI prazaMsA karI. mekSamAM atizaya sukha hoya che e jaNAvyuM. tethI parSadA saMvegane pAmI. paNa brahmadatta bhAvita na thaye. teNe kahyuM H he bhagavaMta! jevI rIte Ape svasaMganA sukhathI amane AnaMda pamADyo tevI rIte. aizvaryAdiguNasaMpana Apa rAjyanA svIkArathI AnaMda pamADe. pachI sAthe ja tapa karIzuM. A ja tapanuM phala che. munie kahyuM: uttamacittavALA tamAre A kahevuM yogya nathI. kharekhara ! A manuSya bhava durlabha che, AyuSya satata ghaTI rahyuM che, lakSamI caMcaLa che, dharma buddhi sthire nathI, viSaya pariNAme kaTu che, viSayamAM Asakta banelAonuM nice narakamAM patana thAya che, pharI kSabIja (= dharma) durlabha che, viratirUpIratna vizeSathI pharI durlabha che. viratine tyAga karIne dustara narakamAM patananuM kAraNa ane keTalAka divasa thanAra rAjyane Azraya (=svIkAra) vidvAnonA cittane AnaMda pamADatuM nathI. tethI tame azubha Azayane choDI de, pUrvabhavamAM anubhavelAM duHkhane yAda karo, jinavacanarUpI amRtarasane pIo, jine kahelA mArge cAlo manuSyajanmane saphala kare. teNe kahyuM : he bhagavaMta! prApta thayelAM sukhane tyAga karIne 1. eka bIjAne viga pAmelA evA ApaNe A cho janma che.
Page #482
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 465 nahi joyelA sukhanI IcchA karavI e ajJAnanuM lakSaNa che. tethI A pramANe upadeza na Apo. mAruM vAMchita karo. pachI pharI kahevA chatAM pratibaMdha na pAmyuM eTale munie vicAryuM: hA jayuM, pUrvabhavamAM saMbhUti muni hatuM tyAre tene sanaskumAra cakInA strIratnanA mastakakezane sparza thaye, e sparzanA sukhane anubhava thaye, ethI tevA sukhanI atizaya IcchA thaI. ethI tene meM kyo chatAM teNe te sukhanI prArthanA karI. pUrve je niyANuM karyuM hatuM te A (atyAre) pragaTa thAya che. AthI kAla sarpathI DasAyelAnI jema A jinavacanarUpI maMtrothI asAdhya che. A pramANe vicArIne munie anya sthaLe vihAra karyo. anya samaye kSapakazreNinA kamathI vimala kevalajJAnane pragaTa karIne mekSane pAmyA. cakravartIsukhane anubhavatA rAjAne keTaleka kALa pasA? the. ekavAra eka brAhmaNe ene kahyuM: he kRpeza! huM cakavartInuM bhajana karuM evI mane IrachA thaI che. rAjAe kahyuM: he brAhmaNa! mAruM anna khAvA tuM samartha nathI. kAraNa ke e ane mane choDIne bIjAne barobara pariNamatuM nathI. tethI brAhmaNe kahyuM : tArI rAjyalakSamInA mAhAbhyane dhikkAra thAo. jethI mAtra anna ApavAmAM paNa vicAre che. tethI rAjAe asUyAthI tene bhajananI rajA ApI. rAjAe pitAne ucita AhArathI patnI, putra," vahu, putrI ane patra Adi jJAti bhAIonA samUhathI sahita ene bhajana karAvyuM. pachI te pitAnA ghare gaye. rAtri thatAM anna kaMIka pariNamana pAmyuM tyAre atizaya unmAdane vega thaye. AthI brAhmaNanA parivAranuM citta atizayakAmanI vedanAthI naSTa pAmyuM ane badhA mAtA, vahu ane bahenanA saMbaMdhathI nirapekSa banIne paraspara anAcAra karavA lAgyA. savAre anna (pUrNa) pariNAma pAmyuM tyAre brAhmaNa lajajA pAmyo. eka-bIjAne mukha batAvavA asamartha teno parivAra nagaramAMthI nIkaLI gayeTa brAhmaNe vicAryuM : niSkAraNa vairI rAjAe zA mATe mane A pramANe viDaMbanA pamADyo? pachI gusse thayelA ane vanamAM paribhramaNa karatA evA teNe kAMkarAothI pIpaLAnA patrone kANAM karatA (= patromAM kANAM pADatA) bharavADane che. teNe vicAryuM. mAruM vivakSita (= Icchita) kArya karavAmAM A gya che. Ama vicArIne teNe dAnasanmAna vagerethI tenI sevA karI. pachI tene ekAMtamAM potAno abhiprAya karyo. teNe paNa tene svIkAra karyo. ghA niSphala na jAya tevI rIte vIMdhavAnI tenAmAM zakti hatI. AthI ke IvAra bhIMtanA AMtare rahelA teNe rAjamahelamAMthI nIkaLatA brahmadattanI be 1. kAla sarpa eTale kALe moTA sApa. tenuM jhera maMtrathI paNa dUra na thAya.
Page #483
--------------------------------------------------------------------------
________________ 466 zrAvakanAM khAra tratA yAne AkhA eka gALIthI ekI sAthe phADI nAkhI. tethI rAjAe tenA vRttAMta jANIne gusse thaine putra ane parivAra sahita brAhmaNane marAvI nAkhyA. pachI purAhita vagere khIjA paNa brAhmaNeAne marAvI nAkhyA. pachI teNe maMtrIne kahyuM : emanI AMkheA thALImAM sAkhIne mArI AgaLa mUke, jethI huM potAnA hAthe AMkhAne masaLIne peAtAnA sukhane utpanna karu.. maMtrIe paNa te kilaSTa karmAdayane AdhIna banelA che ema jANIne sAkheATaka vRkSanAM phaLe ( = jemAMthI cikaNAM ThaLiyAM nIkaLe tevA gu MdA jevAM phaLA) thALImAM nAkhIne tene ApyAM. te paNa raudra adhyavasAyanA ceAgathI te phaLAne AkhA samajIne cALe che. e rIte potAne sukhI karatA te divase pasAra karavA lAgyA. A pramANe karatA tenA keTalAka divase pasAra thayA. pachI sAta sA sALa (716) 1varSa AyuSya pALIne AyuSyanA kSaya thatAM vadhatA raudra pariNAmavALA te marIne sAtamI naraka pRthvImAM tetrIsa sAgaropama AyuSyavALe! nAraka thayeA. saMbhUtinuM dRSTAMta pUrNa thayuM. pa'Dara AryAMnu dRSTAMta paMDara AryAnuM dRSTAMta A pramANe cheH-- rAjagRhanAmanA uttama nagaramAM prasiddha sudarzana zeTha hatA. khIjAe zrAvastI nagarImAM taraMga nAmanA zeTha hatA" ema kahe che. tenI bhUtA nAmanI putrI hatI. bIjAe "pArkaNI nAmanI putrI hatI" ema kahe che. 4 doSathI vRddhakumArI thavA chatAM te paraNI nahi. kAIvAra gAmasamUhathI aMlakRta pRthvI upara vihAra karatA kevalajJAnI zrI pArzvajine dra tyAM padhAryA. devAe samavasaraNa racyu' eTale siMhAsana upara birAjamAna thayelA te bhagavAne surA, asuro ane manuSyAthI sahita padAmAM dharma kyo. A daramiyAna vRddhakumArI paNa peAtAnA pitAnI sAthe samavasaraNamAM AvI. tyAM dharmopadeza sAMbhaLIne tenu jIvavIya ullasita banyuM. ethI ene cAritranA pariNAma thayA. mAtA-pitAne kahIne ghaNI dhAmadhUmathI dIkSA lIdhI. pArzvanAtha bhagavAnanI ziSyA puSpacUlAnI pAse te rahI. kayAreka karmayathI tene akuzanA pariNAma thayA. unALAnA samaya AvatAM zarIramAM thayelA parasevAnI ane melanI gaMdhane sahana nahi karatI te peAtAnA aMga-upAMgone pANIthI dhAvA lAgI. avidhithI ane akALe vastrA dhAtI hatI ane hamezAM 5'Dara=sapheda vasrA paheratI hatI. tethI te paMDara (=sapheda ) Aryo (=sAvI ) evA upanAmathI prasiddha thai. tenI AvI pravRtti joI ne bIjI sAdhvIe tene zake che. paNa te temane gaNukAratI nathI. tethI mahattarAe tene kahyuM: huM Aryo! tu vibhUSAnI buddhithI sAdhvI 1. khInna prathAmAM 700 varSanA ullekha jovAmAM Ave che. 2. vRddhA eTale meATI, mATI thavA chatAM je kumArI hAya te vRdghakumArI.
Page #484
--------------------------------------------------------------------------
________________ 467 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda janathI viruddha svarUpavALuM je kare che te tene dUSaNa lagADe che. kAraNa ke-anya manuSya dUra rahe (=bIjAnA zarIranI vAta to dUra rahI), pitAnA ja zarIramAM je pAMca bhUte che, karmane nAza karatA ja e pAMca bhUtathI ja lajajA pAme che (arthAt zarIrathI ja lajajA pAme che). vaLI- je haMmezAM agiyAra dvArothI azucimaLa vagerene bahAra kADhe che te tAruM zarIra se vAra jovA chatAM kevI rIte pavitra thAya? A pramANe zikhAmaNa ApavA chatAM teNe bakuzabhAvane choDyo nahi eTale bIjI sAdavIonI rakSA mATe tene mAMDalInI bahAra karI. kAraNa ke zAstra e ja jemanI buddhi che evA mahApuruSoe nAgaravelanA pAnanuM daSTAMta batAvyuM che, ane agyane rAkhavAthI anavasthA vagere deze kahyA che. sAraNuM (vagere)thI rahita te sAdhvIonA samudAyane choDIne ekalI ja alaga vasatimAM svachaMdapaNe rahI. te abhyAsa karatI na hatI. jinezvaranA matamAM sAdavIone ekalI rahevAne niSedha karyo che. siddhAMta vacanamAM kahyuM che ke bhikSA ane sthaMDila vageremAM traNathI ochI sAvIne niSedha che. (ekalI sAdevImAM) zaMkA vagere dene saMbhava che. kAraNa ke strI pAkelA bera samAna che. (jema pAkelA berane joIne lokone khAvAnuM mana thAya tema ekalI strIne joIne ke tenA pratye AkarSAya che.) svacchaMdI te vidyA-maMtra vagerethI lekenuM vazIkaraNa ane uccATana vagere karatI hatI. tethI leke tenI AgaLa mastaka jhukAvatA hatA, sadA enI pAse rahetA hatA, AhAra-vastra vagere ApatA hatA, vinayamAM tatpara banIne kyAreya tenA vacanane pratikUla vartana karatA na hatA. A pramANe tenA divase pasAra thaI rahyA hatA. ardhI umarane oLaMgI gayelI ane vairAgyane pAmelI teNe gurune vaMdana karIne vinaMtI karI ke, he bhagavaMta! zarIra ane upakaraNa saMbaMdhI bakuzabhAvathI bhAvita manavALI ane maMtra-taMtra (vagere)nA vyApArathI lekenA cittabhane utpanna karanArI meM ahIM je kAMI pApakarma ekaThuM karyuM che tenA nAza mATe punaH saMvegavALI banelI mane prAyazcitta Ape. gurue tenuM vacana svIkAryuM. tethI vaMdana karIne namelA mastakavALI teNe AlocanA karI. teNe pharI A pramANe kahyuM - he nAtha! jemAM sarva pApa vyApArone tyAga karAya che evI dikSAne lAMbA kALa sudhI pALavA mATe huM samartha nathI. tethI mane anazana Apo. tethI gurue tene thaDe kALa parikarma (=anazanane abhyAsa) karAvIne ane maMtrAdi badhuM choDAvIne anazana ApyuM. lokone AkarSavA mATe pharI paNa vidyAsmaraNa karavAnuM zarU karyuM. 1. zarIrane svaccha rAkhavA hAtha-paga vagere aMga-upAMgone dhevA, vastro atyaMta ujaLAM rAkhavAM, upakaraNe vividha raMgavALAM ane caLakatAM rAkhavAM, vibhUSA karavI vagere bakuzabhAva che. 2. ucATa=vastune potAnA sthAnathI uDAvavI.
Page #485
--------------------------------------------------------------------------
________________ 468 zrAvakanAM bAra vate yAne vidyAnI adhInatAthI pharI paNa lake hAthamAM puSpa vagere laIne AvavA lAgyA. tethI AcArye pahelAM gupta rIte sAdhu ane sAdevInA samudAyane pUchyuM: tame A lokene kaMI paNa kahyuM che? ke jethI A loke Ave che. temaNe kahyuMH ame kaMI paNa kahyuM nathI. pachI sUrie te sAdavIjIne ja pUchayuM. teNe kahyuM: he guru ! mArAthI vidyAbalathI AkarSAyelA loko Ave che. gurue kahyuM : he AryA! A nathI. tethI te tenAthI nivRtta thaI. loke AvatA baMdha thaI gayA. e pramANe traNa vAra karI karIne te sthAnanuM samyak pratikramaNa karyuM. pharI ethIvAra (maMtra-taMtra vagere ) kahe che. ( A pravRtti ) pUrvanA abhyAsathI kare che. tenI AlocanA karyA vinA zalya sahita ja te kALadharma pAmI. saudharmadevalokamAM rAvaNa devanI mukhya devI thaI. A tarapha rAjagRhanagaranI bahAra guNazila udyAnamAM dee racelA samavasaraNamAM siMhAsana upara birAjelA bhagavAna mahAvIra deva-manuSya-asurothI sahita 5rSadAne dharma kahetA hatA. te avadhijJAnathI jANIne te devI tyAM AvI. bhAvapUrvaka vaMdana karyuM. pachI dharmopadeza pUrNa thatAM hAthiNInuM rUpa karIne daMbha karatI teNe nATaka batAvyuM. A samaye prayatnazIla zrI gautamasvAmIe jANatA hovA chatAM jinane pUchyuM: he svAmI ! A zuM? tethI bhagavAne paNa tene pUrvabhava kahyo. pachI bhagavAne kahyuM : sAdhu-sAdhavIomAM bIje kaI thaDI paNa mAyA na kare e mATe A pramANe daMbha karatI teNe nATaka batAvyuM. bIjAo kahe che ke, jemAM pApakarmathI chUTakAre che evA nATakanA prakArane moTA avAjathI karatI teNe temAM (nATakamAM) prazna vagere batAvyA. pachI gautamasvAmIe pharI pUchayuM : e kyAre mekSa pAmaze? bhagavAne kahyuM: he gautama! devalokamAM palyopamanuM AyuSya pALIne tyAMthI cavelI te mahAvidehamAM manuSyapaNuM ane zuddha dharmane pAmIne zAzvata sukhavALA mekSane pAmaze. A pramANe paMDara AryAnuM daSTAMta pUrNa thayuM. - ahIM saMbhUti sAdhunuM nidAnazalyanA vegathI ane paMDara AryAnuM mAyAzalyanA saMbaMdhathI bAla maraNa thayuM, ane ethI dukhanI paraMparA thaI ema jANIne bAlamaraNane tyAga karavAmAM ja prayatna karavo joIe evA upadezanA sAravALo deSidvAranI gAthAne bhAvArtha che. [132] - have guNadvAra che, temAM A gAthA che - eka paMDiyamaraNaM, chiMdai jAIsayAI bahuyAI / rihaMto mAno, vaMza naMdrajIvo vA che rUDuM che - gAthArtha -eka paNa paMDitamaraNa ghaNuM seMkaDo janmane chedI nAkhe che. A viSayamAM mahAzatakanuM ane damaNiyArazeThano jIva deDakAnuM daSTAMta che.
Page #486
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 1 TIkAtha-AlecanAdipUrvaka thayeluM sarvaviratigharanuM maraNa paMDita maraNa che. -eka paNa paMDitamaraNa seMkaDo janmone chedI nAkhe che, eTaluM ja nahi, paNa jIvane mekSa na pamADe tyAM sudhI sugatimAM rAkhe che. prazna:-mahAzataka ane naMdamaNiyArano jIva dezavirati hevAthI temanuM maraNa balapaMDita ja che. te pachI ahIM te bene paMDitamaraNanA daSTAMta tarIke kema lIdhA? uttara -tamArI vAta sAcI che. bAlapaMDitamaraNa paraMparAe paMDitamaraNanuM kArya sAdhe che, AthI ahIM bAlapaMDitamaraNanI paNa paMDitamaraNa tarIke vivakSA karI che. AthI AmAM kaI deSa nathI. A pramANe gAthAne akSarArtha che, bhAvArtha be kathAothI jANa. te be kathAemAM pahelI kathA A che - mahAzatakanuM daSTAMta paracaka, durbhikSa, vaira ane cAra AdinA bhayathI rahita, ramya ane pRthvIrUpI strInA tilaka samAna magadha nAmano deza hatuM. temAM UMcA killAthI vIMTaLAyeluM, UMDI khAInA valayavALuM ane ghara-maMdira-dukAnethI zobhatuM rAjagRha nAmanuM uttama nagara hatuM. temAM jenA caraNakamalamAM seMkaDe rAjAo namelA che, ane jeNe jinavacanarUpI nirmala jalasamUhathI mithyAtvarUpI gADha kAdavane dhoI nAkhe che evo, zreNika rAjA hato. te uttama nagaramAM zreNika rAjAne bahu saMmata, nIti saMpanna ane suviziSTa RddhithI yukta mahAzataka nAmane zeTha hato. tenI Rddhi A pramANe hatI. tenuM ATha kreDa dhana nidhAnamAM mUkeluM hatuM, ATha kroDa vyAjamAM ane ATha koDa vepAramAM rokeluM hatuM. dazahajAra gAyonuM eka gokuLa evA daza gokuLa hatAM. tenI potapotAnA rUpathI ratine jItanArI revatI vagere tera patnIo hatI. have temanuM pitatAnuM pratyekanuM -dhanaparimANa kahevAmAM Ave che - temAM revatInuM ATha keDa dhana hatuM ane daza daza hajAra pramANuvALA ATha gekuLa hatAM. bAkInI bAra patnIonuM eka eka kreDa dhana hatuM, ane daza daza hajAra pramANavALuM eka eka gokuLa hatuM. A temane pitRkuLathI maLela vaibhava jANa. A pramANe kALa pasAra thaI rahyo hato tyAre ekavAra zrIvIra jinezvara guNazila udyAnamAM padhAryA. temanI dezanA sAMbhaLIne mahAzatakane (jena)dharmanI zraddhA thaI ane tethI te zrAvaka thaye. te nizcala samyagdaSTi hate. pUrve kahyA pramANe teNe parigrahanuM parimANa karyuM hatuM. te patnIo sivAya strIsaMgane tyAga karyo hato. e pramANe bIjA vratanuM paNa ucita bhAMgAthI parimANa karyuM hatuM. dharmamAM daDhaprema vagere guNothI yukta teNe vividha abhigraho dhAraNa karyA
Page #487
--------------------------------------------------------------------------
________________ 470 zrAvakanAM bAra te yAne. hatA. te jIva-ajIva vagere nava tane jJAtA hate. zubha dhyAnamAM rahelo te acitta ane nirdoSa dravyathI nircane satkAra karato hato. tenI revatI patnIne madya ane. mAMsa priya hatuM. pitAnA ja utkRSTa sukhane icchatI teNe vicAryuM ke, sarva zakyone marAvIne temanAM gokule ane ghana svayaM laIne nizcitapaNe bhogone bhegavuM. A. pramANe vicArIne teNe kyAreka chano viSaprayogathI ane chane zastrapravegathI vinAza. karAvyo. A pramANe sarva zAkyo mRtyu pAmI eTale te potAnuM Icchita karavA. mahAzatakanI sAthe niHzaMkapaNe uttama bhegone bhogavavA lAgI. eka divasa utsavamAM rAjAe uttama rAjagRhanagaramAM kaI paNa rIte amArInI gheSaNa karAvI. pApiNI. te revatI madya-mAMsa vinA eka muhUrta paNa rahI zakatI na hatI. AthI teNe potAnA gokula rakSakane bolAvIne ekAMtamAM kahyuM : kaI paNa na jANe te rIte mArA ja gokulemAMthI be juvAna vAcharaDAonuM mAMsa ane reja Ape. gokula rakSake tenuM vacana te pramANe ja karavA lAgyA. tyArathI te vAcharaDAnA mAMsamAM ja atyaMta Asakta banI mahAzatake cauda varSa sAmAnyathI niraticAra zrAvaka dharmanuM pAlana karyuM. paMdaramAM varSe moTA putrane ghara mAlika (=vaDila) banAvyo. pachI AraMbhathI mukta bane te zrAvakapratimAomAM udyama karavA mATe pauSadhazALAmAM rahyo. A daramiyAna kAmane vaza banelI ane madirAnA kephathI ghumatI te revatIe pauSadhazAlAmAM AvIne kahyuM : he zataka zrAvaka! dharmane aMrthI tuM A pramANe phaleza kema pAme che? kAraNa ke dharmanuM paNa phaLa bhego che, ane te tene svAdhIna che. AthI anurAgavALI evI mArI sAthe tuM svecchAthI bhoge bhegAva, nahi maLelA sukhanI AzAthI hAthamAM AvelA A bhegone na choDa. revatI A pramANe belatI hovA chatAM tenA vacananI avagaNanA karIne mahAzatake cha varSa sudhI sarva pratimAonuM daDhapaNe pAlana karyuM. jemAM mAtra cAmaDI-hADakAM rahyAM che evA zarIravALA teNe nirAzaMsapaNe anazanane svIkAra karyo. zubha pariNAmathI avadhijJAna utpanna karyuM. avadhijJAnathI saMpUrNa bharatakSetrane ane bharatakSetranA saMbaMdhavALA lavaNasamudranA hajAra yojana sudhI, upara saudharma devaleka sudhI, nIce ratnaprabhA pRthvInA pahelA pAthaDA sudhI te jete hate. A avasare unmatta banelI revatIe pharI paNa AvIne mahAzatakane kSebha pamADavA AkramaNa karyuM. reSa pAmelA ane avadhijJAnanA upagavALA mahAzatake revatIne kaThora vANIthI kahyuM : he revatI ! pApI tuM mane A pramANe nitye upadrava kare che tethI he duSTazIlA! sAta divasanI aMdara prabaLa sanipAta rogathI tAruM ghaNuM caitanya haNAI jaze, ane tuM marIne ratnaprabhA pRthvInA lelaka narakamAM nArakapaNe utpanna thaIza. tene A zrApane sAMbhaLIne tene mada utarI gaye, ane bhayathI te ekAeka
Page #488
--------------------------------------------------------------------------
________________ -zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 471 dhIme rahIne khasI gaI. pitAnA ghare AvI. sAtamA divase te ja pramANe marIne corAsI hajAra varSanA AyuSyavALI te narakamAM utpanna thaI. A tarapha te nagaramAM guNazIla udyAnamAM zramaNagaNathI sahita tIrthakara zrIvardhamAna svAmI padhAryA. bhikSAcaryA mATe nIkaLelA zrIgautamasvAmIne bhagavAne kahyuM che gautama! mArA vacanathI mahAzatakane preraNuM kara ke, je rIte revatIne zrApapradAna karyuM (= zrApa Apya) te rIte karavuM tane ucita nathI. kAraNa ke zrAvakene kaThora bhASA belavAne sarvathA tyAga hoya che, te pachI anazana karavAmAM tatpara mativALAone te teno tyAga sutarAM hoya. tethI A duSkatane bhAvathI AlevIne pratikramaNa kara. jethI he mahAna yazasvI ! tuM zuddha thAya. zuddha thayela tuM jaladI sugatine meLavI zake. tethI gautamasvAmIe "tahatti' e pramANe bhagavAnanA vacanane svIkArIne tyAM jaIne tene badhuM ja kahyuM. te sAMbhaLIne duSkatathI pAchA haTelA mahAzatake samyapha AlocanA karI. A pramANe vIsa varSa niSkalaMka zrAvaka dharmanuM pAlana karyuM ane eka mAsa anazana karyuM. pachI te mRtyu pAmIne pahelA devalokamAM aruNa avataMsaka vimAnamAM cAra patyepamanA AyuSyavALe puNyazAlI deva thaye. tyAM te devabhavane egya bhego bhegAvIne AyuSyane kSaya thatAM cyavIne mahAvidehamAM utpanna thaze. tyAM te karmono kSaya karIne prasiddha thaze. mahAzatakanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. naMdajIva deDakAnuM dRSTAMta te pUrve samyakatvanA adhikAramAM sammatta rimaTro ItyAdi gAthA (15)mAM kahyuM hovAthI ahIM ame nathI kahetA. baMne kathAomAM daSTAMtanI ghaTanA A pramANe karavI - je rIte anazanamAM rahela mahAzataka zrAvaka potAnI patnI revatIthI viSaya-sukhane sevavAnI prArthanAthI kSebha pamADAto hovA chatAM lebha na pAmya, balka tIrthakaranI AjJAthI AvIne zrIgautamagaNaghare zApapradAnanA viSayamAM preraNA karI te "tahatti" ema svIkArIne AlecanA ane pratikramaNathI te niHzalya thaI gaye, tethI tenuM seMkaDe janmane kApIne sugatinuM sAdhaka evuM paMDitamaraNa thayuM, tathA je rIte deDakAnA bhAvamAM rahela naMdamaNiyAranA jIvane jAti-smaraNa thayuM, ethI tIrthakara zrI vardhamAna svAmIne vaMdana karavA mATe jatA evA tenuM zarIra rastAmAM ja gheDAnI kaThora khurI nIce dabAI javAthI tenuM mRtyu thayuM, mRtyu samaye teNe manathI ja vrata uccaryA, aDhAra - pApa sthAnane vosirAvyA, cAra prakAranA AhAranI sAthe bAhya-atyaMtara vastunI . mamatAno tyAga karyo, A rIte vidhithI thayelA tenA samAdhimaraNe durgatino atyaMta viccheda karIne sugatine utpanna karI, te rIte bIjAnuM paNa vidhipUrvaka thayeluM maraNa janmaparaMparAnA nAzanuM kAraNa thAya che ane sugatinuM sAdhaka thAya che. A pramANe jANIne vivekI e sarvamaraNono tyAga karIne paMDitamaraNamAM ja prayatna kare joIe evA upadezanA sAravALe prastutagAthAne bhAvArtha che. [133]
Page #489
--------------------------------------------------------------------------
________________ 472 zrAvakanAM bAra vate yAne. guNadvAra kahyuM. have yatanAdvArane kahe che - suipANagAi aNusahimoyaNaM taha samAhipANAI / dhIrAvaNasAmaggIpasaMsaNaM saddhavaTThA // 134 // gAthArtha - zrutipAnaka Adi, anuziSTi bhajana, samAdhi pAna Adi ane dharmane pAmavAnI sAmagrInI prazaMsA e yatanA che. zraddhAnI vRddhi mATe A badhI yatanA kare. TIkAtha - zrutipAnaka - zruti pAnaTha eTale Agama zravaNarUpI peyadravya. citta vividha azubha citana na kare e mATe anazanIe niraMtara jinAgamanuM zravaNa karavuM joIe. jinAgamanuM zravaNa zubha pariNamanuM ane AnaMdanuM kAraNa che. jema peya (=pIvA lAyaka) dravya AnaMdanuM kAraNa che, tema jinAgamanuM zravaNa paNa AnaMdanuM kAraNa hovAthI. jinAgamane peyadravyanI upamA ApI che. anuziSTibhaMjana- anuziSTi eTale utsAhavRddhi. subhaTanA daSTAMtathI anazanInA utsAhamAM vRddhi karavI joIe. jemake- anazanIne kahevuM ke tame puNyazAlI che, jethI moharUpI mallane haNIne ATalI (= AvI) ArAdhanA rUpI jayapatAkA svIkArI che. A viSe kahyuM che ke dhIraja-balarUpI kavacathI jeNe chAtI bAMdhI che e tuM yuddhamAM subhaTanI jema meharUpI malane haNIne ArAdhanArUpI jayapatAkAne grahaNuM. kAra. (1) bAvIsa parIsone jItIne, kaSAya ane rAga-dveSane haNIne ArAdhanArUpI jayapatAkAne grahaNuM kara." parA anuziSTirUpI bhojana te anuziSTi bhajana. jema bhojana zarIra puSTinuM kAraNa che tema anuziSTi paNa AtmAnI puSTinuM kAraNa hovAthI anuziSTine bhojananI upamA ApI che. samAdhi pAna- anazanInI samAdhi mATe jarUrI drAkSAdinuM pANI te samAdhi pAnagAthAmAM AvelA Adi zabdathI AhAra vagere samajavuM. je pANI ApavAthI anazanInA zArIrika dAhanI zAMti thAya ane recalAgavAthI zarIranI zuddhi thAya te dravya dravyathI dehapIDAnAzanuM kAraNa hovAthI ane bhAvathI ArtadhyAnAdinA nAzanuM kAraNa hovAthI samAdhi pAna che. je AhAra tRSAdine zAMta kare ane anazanIne ISTa hoya te samAdhi AhAra jANa. kahyuM che ke - " "bhakta pratyAkhyAna karanAra badhAne chellA samaye atizaya AhArakAMkSA thAya che. 1. pAnaka eTale peya ( =pI zakAya tevAM) da. Adi zabdathI cUSya (= cUsI zakAya tevAM dravya, ledha (= cATI zakAya tevAM) dravyo vagere samajavuM.
Page #490
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 473 tethI AhArakAMkSAne nAza karavA che AhAra tene je ISTa hoya te Apa. (1) ISTa chellA AhArathI AhArakAMkSAno nAza kare chate pharI tene AhArakAMkSA thatI nathI. tathA chelo AhAra ISTa ApavAthI bhakta pratyAkhyAna karanAra ane niryApaka e baMne pakSane "A chellA AhAranuM bhojana kare che" evI zraddhA thAya. (2) (vya. u. 10. gA. 496-49) bairyane pAmavAnI sAmagrInI prazaMsA - saMviNa gItArthonuM sAMnidhya vagere dheyane pAmavAnI sAmagrI che. keI kAraNathI anazanI dhairyathI calita thayuM hoya to paNa A (saMvigna gItArthanuM sAMnidhya vagere) sAmagrIthI punaH dhairyavALo banAvI zakAya che. A sAmagrInI prazaMsA karavI (jemake-huM puNyazALI chuM, jethI mane suMdara ArAdhanA karAvanArA mahAtmAo maLyA che.. athavA saMvigna gItArtho anazanIne kahe ke- tame puNyazALI che, jethI AvI suMdara ArAdhanAnI taka maLI che...) A badhuM ja (= kRtapAnaka vagere) saMvigna gItArtha ja kare, bIje na kare. kAraNa ke agItArtha savalokanA sArabhUta manuSyabhava, jinavANI zravaNa, zraddhA ane saMyamamAM vIrya e cAra aMgeno nAza kare che. cAra aMgeno nAza thatAM pharI e cAra aMge sulabha banatA nathI." prazna - saMvignagItArtha A badhuM (= kRtapAnaka vagere) zA mATe kare ? uttara:- anazanInI ja zraddhAnI vRddhi mATe kare, arthAt anazanInI potAnI aMtima ArAdhanA karavAnI bhAvanA prabaLa bane e mATe kare. anazanInI zraddhAvRddhi mATe saMvignagItArtha kRti pAnaka, anuziSTibhaMjana vagere je kaMI kare te badhuM anazanI sahu che ke asahu? teno svabhAva kevo che ItyAdi vicArIne kare. kAraNa ke saMlekhanA yatanAmAM utsarga ane apavAda e baMne che. AthI jene je rIte zraddhAvRddhi karAvI zakAya tene te rIte zraddhAvRddhi karAve. [ 134] have aticAradvArane zarU kare che - ___ ihaparalogAsaMsappaoga maraNaM ca jIviyAsaMsA / . kAme bhoge ya tahA, maraNate paMca aiyArA // 135 // gAthArtha - saMlekhanAmAM Ihaloka AzaMsA praga, paraloka AzaMsA praga, maraNa AzaMsA praga, jIvita AzaMsA prayoga ane kAma-bhega AzaMsA praga e pAMca aticAro che. - TIkAthI -(1) Ihaleka eTale Aloko AzaMsA eTale IcchA. prayoga eTale karavuM. A lokamAM cakravartI Adi saMbaMdhI samRddhinI icchA karavI te Ihaloka AzaMsA 17
Page #491
--------------------------------------------------------------------------
________________ .474 zrAvakanAM bAra vate yAne prayoga. (2) paralokamAM deveMdra Adi saMbaMdhI samRddhinI icchA karavI te paraloka AzaMsA prayoga, (3) maraNanI IcchA karavI te maraNa AzaMsA prAga.' anazanInI pUjA, vaiyAvacca vageremAM keI Adara na kare, athavA anazanI rogathI pIDAte hAya, reganI pIDAne sahana karI zakatuM na hoya, tyAre "huM jaladI maruM te sAruM thAya" ema Icche te maraNa AzaMsA pAga aticAra lAge. (4) jIvitanI= jIvavAnI IcchA karavI te jIvita AzaMsA praga. lokethI karAtI potAnI ghaNuM pUjAne joIne ane vaiyAvacca karanArAone potAnA upara Adara joIne anazanI je ema vicAre ke -"thoDA divasa vadhAre jIvuM te sAruM thAya, jethI leke mArI ghaNI pUjA kare" te tene jIvita AzaMsA prayoga aticAra lAge. (5) kAma=zabda ane rUpa. bhega=rasa, gaMdha ane sparza. anazanI A loka ane paraloka saMbaMdhI kAma- bhegonI IcchA kare te kAma-bhaga AzaMsA prayoga aticAra che. prazna :- kAma-bheganI IcchAne pahelA ane bIjA aticAramAM samAveza thaI jato hovAthI alaga kahevAnI jarUra nathI. uttara - manuSya jyAre manuSyamAM utpanna thAya che tyAre parabhava paNa svajAtinI (manuSyajAtinI) apekSAe Ihaloka zabdathI vivakSita che, arthAt tyAre parabhava paNa A loka kahevAya. paraleka te asamAna jAtinI apekSAo che, AthI, deveMdra Adine bhava paraloka bhava che. A pramANe pahelA ane bIjA aticAramAM vivekSA che. A aticAramAM te sAmAnyathI ja A leka saMbaMdhI ane paraloka saMbaMdhI kAma-bhoge vivakSita che. AthI A aticArane alaga ullekha viruddha nathI ja. buddhivaMtapuruSe A pAMca aticAronuM svarUpa jANIne temane tyAga karavo joIe. niryuktikAre (Avazyaka sUtramAM) kahyuM che ke zrAvake maraNa najIka hoya tyAre salekhanA karIne chellI kama khapAvavAnI ArAdhanA karI levI joIe. zrAvake salekhanAmAM saMbhavita pAMca aticArene jANavA jeIe, paNa AcaravA na joIe. te pAMca aticAro A pramANe cheH- Ihaloka AzaMsA praga, paraloka AzaMsA prayoga, jIvita AzaMsA prayoga, maraNa AzaMsA prayoga ane kAma-bhoga : AzarasA prAga." [ 135]. 1. maLagAthAmAM rahelA mai zabdathI mattAvAjho ema samajavuM. kAraNa je racana kare te sUtra, evI sUtra zabdanI vyutpatti che, arthAta DuM sUcana karIne vadhAre kahe te sUtra kahevAya. ahIM sUtra eTale gAthA samajavI.
Page #492
--------------------------------------------------------------------------
________________ 475 zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda have bhaMgArane jaNAve che. - paDivajiUNa aNasaNa, puNaravi AhAramAi patthei / AuTTiyAiNA jai to bhaMgo jAyae tassa // 136 / / gAthA -anazanane svIkAra karyA pachI paNa je IrAdApUrvaka ke dhiThThAIthI AhAra-pANI vagerenI IcchA kare te saMlekhanArUpa niyamano bhaMga thAya. TIkAthara- praznaH-ke jIva A rIte saMlekhanAne bhaMga kare? uttaraH-jeNe pUrve azubha adhyavasAyathI niSpakrama AyuSya bAMdhI dIdhuM che te gurukarmI jIva A rIte saMlekhanAne bhaMga kare. [136 ] have bhAvanAdvArane avasara che. temAM A gAthA che - paNamAmi ahaM niccaM, aNasaNavihiNA ya niraiyArehiM / jehiM kayaM ciya maraNaM, didruto khaMdaeNettha // 137 // gAthAtha- jemaNe Ihaloka AzaMsA vagere aticArathI rahita banIne bhakta pariNA rUpa anazananI vidhithI mRtyu sAdhI lIdhuM te susAdhuone huM sadA praNAma karuM chuM. A viSayamAM skaMdamuninuM daSTAMta che. TIkAtha-je puruSoe utkRSTa puNya bAMdhyuM che, zubha adhyavasAyanA baLathI sudevagati AdinuM AyuSya bAMdhyuM che, namaskAra mahAmaMtranuM smaraNa, paccakakhANa Adi sAmagrIthI yukta che, aticArothI rahita che, ane ethI lokone Azcarya pamADe tevuM maraNa sAdhyuM che te sapuruSone huM praNAma karuM chuM, e gAthAne bhAvArtha che. guNavaMta upara bahumAnanI buddhithI jenuM aMtaHkaraNa vAsita che tevo jIva A pramANe trikALa smaraNa kare e zubhabhAvanA rUpa che. kAraNa ke guNothI adhika (= mahAna) jIva upara karA pramoda puNyabaMdhanA hetu tarIke prasiddha che, arthAt guNethI adhika jIva upara karAtA pramodathI (viziSTa) puNyane baMdha thAya che. je jIva gurukarmI hovAthI paranA sukRtenI anumodanA karI zakto nathI tene zubha bhAvanA kyAMthI thAya? arthAt na thAya. niraticAra anazanamAM bhagavAna mahAvIra svAmInA ziSya aMka muninuM dRSTAMta che. A pramANe gAthAne saMkSepathI artha che, vistArathI artha te kathAthI jANa. te kathA A che - &daka muninuM dRSTAMta zrAvastInagarImAM chaMdaka nAmano parivrAjaka raheto hato. tene cauda vidyAsthAne atizaya paricita hatAM. te parivrAjakazAnA rahasyone jANakAra hatA, ane tridaMDa, kuMDI vagere upakaraNa rAkhatA hatA. te nagarImAM te samaye bhagavAna zrI vardhamAna svAmIne
Page #493
--------------------------------------------------------------------------
________________ 476 zrAvakanAM bAra vrate yAne piMgalaka nAmano zrAvaka ziSya hatuM. te jIva-ajIva vagere padArtha samUhanA parama tatvane jANakAra hato, ane sadupadezanAM rahasyane sAMbhaLanArAomAM mukhya hatuM. teNe kaI vAra jhuMpaDImAM rahelA skaMda parivrAjakanI pAse jaIne A pramANe kahyuM: he skaMdaka! leka, jIva, siddha ane siddhi e padArtho zAzvatA che ke azAzvatA ? athavA kayA maraNathI marato jIva saMsArane vadhAre che ke ghaTADe che? be traNa vAra Ama pUchavA chatAM te mauna rahyo eTale piMgalaka potAnA sthAne gaye. A daramiyAna te ja nagarInI bahAra rahelA koSTaka nAmanA udyAnamAM tIrthakara zrI mahAvIra bhagavAna padhAryA. daka parivrAjake lekaparaMparAnA pravAdathI zrI mahAvIra bhagavAnanuM Agamana sAMbhaLyuM. teNe vicAryuM ke bhagavAna trikAladarza che ema saMbhaLAya che. tethI temanI pAse jaIne piMgalake je pUchyuM hatuM te huM pUchuM. pachI tridaMDa, kuMDI, chatra ane pAvaDI vagere pitAnA upakaraNone laIne bhagavAna zrI mahAvIra tIrthakara tarapha cAlyA. A daramiyAna bhagavAne gautamasvAmIne kahyuM : he gautama! Aje tuM pahelAMnA sebatIne jaze. gautamasvAmIe pUchyuM: he bhagavaMta! kene joIza? bhagavAne kahyuMH skaMdaparivrAjakane. gautamasvAmIe pUchayuM: kevI rIte? tethI bhagavAne vistArathI tenA AgamananuM kAraNa jaNAvyuM. teTalAmAM skaMda parivrAjaka te ja sthAne AvyuM. zrI gautamasvAmIe saMbhramathI UbhA thaIne he skaMdaka! tAruM svAgata (= tAruM Agamana sAruM thayuM) ema tene bolAvyo. bhagavAne te piMgalaka zrAvakanA praznanA nirNaya mATe tuM Avelo che ema kahIne jaNAvyuM ke, loka vagere padArtho dravyArthika nayanI dRSTie zAzvatA che, atItaanAgata vagere paryAyArthika nayanI daSTie anya anya pariNAmathI azAzvatA che. tathA agni praveza vagere bAlamaraNathI chava saMsAra vadhAre che, ane bhaktaparijJA vagere paMDitamaraNathI saMsAra ghaTADe che. tethI te pramANe che" ema svIkArIne skaMdake pharI bhagavAnane vizeSathI dharma pUcho. bhagavAne vistArathI dharma kahyo. skaMdaka te sAMbhaLIne ane bhAvathI svIkArIne IzAna dizAmAM gaye. tyAM parivrAjakanAM badhAM upakaraNe mUkIne jinezvaranI pAse Avyo. teNe bhagavAnane kahyuM? kRpA karIne mane Apano ziSya kare. pachI bhagavAne pote ja tene dIkSA ApI. sAdhunA sarva AcArone abhyAsa karAvyuM. te muni aSTapravacana mAtAomAM atizaya kuzaLa banyA. keme karIne agiyAra aMgone dhAraNa karanArA banyA. vividha viziSTa tapa karavAmAM udyatamativALA emaNe kaIvAra rAtrinA chellA paheramAM vicAryuM. jyAM sudhI mAruM zarIra niraMgI 1. ahIM suvarAja zrAvaka: pradhAnaH e pAThanA sthAne kuzargzrAvavALA e pATha vadhAre saMgata jaNAvAthI anuvAdamAM te pramANe artha karyo che. 2. ahIM siddhizabdathI siddhazilA jANavI. (bhagavatI zatakara uddeza 1)
Page #494
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 477 che, jyAM sudhI vRddhAvasthA na Ave, jyAM sudhI idri kSINa na thAya, ane jyAM sudhI jinanuM sAMnidhya che tyAM sudhImAM duSkara evA guNaratana saMvatsara nAmanA tapanuM anu'jhAna karuM. kAraNa ke saMsAramAM paripUrNa sAmagrI durlabha che. A daramiyAna rAtri pUrNa thaI kamalavanane vikasita karate sUrya uge. pachI daka muni bhagavAnanI pAse gayA. tIrthanAthane vaMdana karIne potAne abhiprAya kahyo. bhagavAne rajA ApI. guNaratana saMvatsara tapa karavAnuM zarU karyuM. tenAthI muni mAtra cAmaDI-hADakAM bAkI rahyAM hoya tevA banI gayA. te tapa pUrNa thatAM temaNe pharI vicAryuM? A tapathI mArI kAyA kSINa thaI gaI che, AthI have bhagavAnane pUchIne temanI anujJAthI AlecanA-kSamApanA vagere vidhipUrvaka pAdapapagamanane svIkAra kare e mArA mATe zreyaskara che. pachI zrI mahAvIra svAmInI pAse jaIne praNAma pUrvaka pitAne vicAra jaNAvyuM. temanI anujJA maLatAM jinaMdranI pAse AlocanA karI, temanI samakSa pAMca mahAvrato uccarya, sarva jI pratye kSamApanA karI, AgAra rahita anazananuM paccakhANa svIkAryuM, saMvigna gItArtha sAdhuonI sAthe vipulaparvata upara caDhyA, parvatanI zuddhazilAnA taLanuM vidhithI paDilehaNa-pramArjana karyuM, pachI mRtyune nahi IcchatA te muni pAdapopagamana (mudrA)mAM rahyA. muni AyuSyanA kSayathI A asAra manuSya dehane choDIne bAramA devalokamAM devapaNe utpanna thayA tyAM sudhI te sAdhuo tenI pAse rahyA. tyAra bAda te sAdhuo kAtsaga vagere vidhi karIne bhagavAnanI pAse AvyA. bhagavAnane skaMda muninA upakaraNe ApIne samAdhimaraNanuM nivedana karyuM. skaMdakadeva paNa tyAMthI cAvIne mahAvidehamAM siddha thaze. ahIM skaMdakamuninuM A caritra saMkSepathI jaNAvyuM, praznottara pUrvaka vistArathI te bhagavatI aMgathI jANI levuM. &dakanuM dRSTAMta pUrNa thayuM. saMlekhanA dvAranA navamA bhAvanA dvAranuM vyAkhyAna karyuM. enuM vyAkhyAna pUrNa thatAM pahelI gAthAmAM jaNAvelA badhA ja mUla dvArenuM samarthana karyuM. A kAronuM varNana zrAvakenA anugraha mATe karIza ema graMthakAre pratijJA karI hatI. AthI zrAvakanA anugraha mATe bIjuM paNa kaMIka A sUtramAM (mULa gAthAomAM) na kahyuM hovA chatAM huM (=TIkAkAra) kahuM chuM. ' ahIM (=zrAvaka dharmamAM) zrAvake jema mithyAtvane tyAga karIne samyakatvathI AraMbhI saMlekhanA sudhIne A (=jenuM A graMthamAM varNana karyuM che te) dharma Acapara joIe, tema cAturmAsa Adi maryAdAthI vividha abhigraho paNa levA joIe. te abhigraha dravyathI, kSetrathI, kALathI ane bhAvathI ema cAre prakAre che. temAM dravyathI abhigraho:-(1) dharma mATe varSamAM dhana vagerene pitAne maLyuM hoya te pramANe
Page #495
--------------------------------------------------------------------------
________________ 478 zrAvakanAM bAra te yAne. vyaya kare, (2) sAdhuone muhapatti vagere vaharAvavuM, (3) aiSadha vagere ApavA. pUrvaka glAna sAdhu vagerenI sevA karavI, (4) yathAzakti sAdharmikenuM vAtsalya karAvavuM, (5) keca karelA sAdhune vizeSathI goLa-ghI vagere vahorAvavuM. (6) aSTamaMgala AdinI. pUjAthI, arthAt aSTamaMgala Adi AlekhavA pUrvaka jinabiMba, pustaka vagerenI pUjA karavI ItyAdi dravyathI abhigraho che. kSetrathI abhigraha -(1) jinamaMdiranuM pramA. rjana karavuM, arthAt jinamaMdiramAM kAje le, (2) jinamaMdiramAM AvIne jina-- maMdiramAM karyuM kAma karyuM che ane kayuM kAma bAkI che te vicAravuM. (3) jinamaMdiranA (nirvAha mATe rAkhelA) gAma, khetara vagerenI saMbhALa rAkhavI, ItyAdi kSetrathI abhigraho che. kAlathI abhigraho:-(1) AThama vagere (parva) tithiomAM jinamaMdiramAM jinapratimAnI Arati, snAtra vagerenAM darzana karavAM, (2) ekAsaNuM, navi vagere. vizeSa tapa kare, (3) savAre uThatAM ja namaskAra maMtra (navakAra) gaMNavA, (4) AtmA. vagerenI vicAraNA karavI, jema ke huM koNa chuM? kayAM sUto chuM? mArA mAtA-pitA koNa che? mArA dharmAcArya keNa che? (5) zarIraciMtA (=laghunIti vagere) vagere dravya Avazyaka karIne gRhamaMdiramAM jinapratimAnAM darzana karavAM. (6) yathAsaMbhava dravya bhaktithI ane bhAvabhaktithI jinapratimAnI pUjA karavI, (7) vidhipUrvaka jinamaMdire. javuM, vagere niyama levA, (8) bhojana samaye jinamaMdira najIka na hoya te paNa gharamAM rahelI jinapratimAnI naivedya vagerethI pUjA karavI evo nirNaya kare, (9) pharI (baporanuM) caityavaMdana karavuM, (10) sAdhuonI kalAdine yegya bhakti karIne bhajana karavuM, (11) bhajana karavA beThA pachI (bhajana zarU karatAM pahelAM) pazcakakhANanuM smaraNa karavuM, (12) sAMje sUryAsta thavAne be ghaDI bAkI hoya tyAre bhojana karavuM, (sUryAstathI be ghaDI pahelAM bhajana patAvI devuM joIe, tema na bane te moDAmAM maDuM paNu, sUryAstane be ghaDI bAkI hoya tyAre bhojananI zarUAta karI devI joIe.) (13) bhojana bAda turata tivihAra ke covihAra paccakkhANa karavuM, (14) jinamaMdire javuM ane caityavaMdana karavuM, (15) pitAnI zakti pramANe sAdhuonI aMgamardana vagere sevA karavI, (16) vikathAne tyAga karIne svAdhyAya karavo ItyAdi kAla abhigraha che. bhAvathI abhigraha:-(1) anityAdi bhAvanAo bhAvavI, (2) divasanA pAponI zuddhi (nAza) mATe cAra logassa vagere saMkhyAnA mApavALo kAussaga karavo, (3) jinamatamAM rahelI prakaraNa gAthAo vagerene na abhyAsa kara, (4) bhUlI na javAya e mATe pUrve bhaNelAne pATha karavo=AvRtti karavI, (5) arihaMta, siddha, sAdhu ane kevalikathita dharma e cAranuM zaraNuM svIkAravuM, (6) A leka ane paralokanA
Page #496
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navapada prakaraNa graMthane gujarAtI bhAvAnuvAda 478 duSkatanI niMdA karavI, (7) sva-paranA sukRtanI anamedanA karavI, (8) udaya pAmelA pitAnA kaSAyane niSphala karavA, (9) zakti hoya te bIjAnA kaSAyane zamAvavA ItyAdi bhAva abhigrahe che. A pramANe saMkSepathI dravyAdi abhigraha meM kahyA. vistArathI te te zAstrapAThathI -jANuM levA. [ 137] have prastuta graMthanI samAptimAM potAnA gurunA nAmano ullekha karIne A prakaraNa pite racyuM che ema batAvatA graMthakAra A prakaraNa racavAnuM kAraNa jaNAvavA mATe kahe che - iya navapayaM tu eyaM, raiyaM sIseNa kakkararissa / maNibA ni , saraLadrumapura zarU8 | gAthAtha:-A pramANe A navapada nAmanuM prakaraNa ThakkasUri, ke jeo pAchaLathI kakuda AcArya evA nAmathI prasiddha thayA, temanA ziSya jinacaMdra nAmanA gaNIe pitAnA smaraNa mATe ane zretAonA anugraha mATe racyuM che. TIkAtha:-gaNa-bhagavatIsUtranuM gaddavahana jeNe karyuM hoya te gaNI kahevAya che. praznaH-pahelI gAthAmAM sALamajudA=zrAvakenA anugraha mATe ema kahI ja dIdhuM che, te pharI ahIM "zrAvakenA anugraha mATe" ema zA mATe kahyuM? ' uttara -pahelAM je kahyuM che tene ja aMte upasaMhAra karyo che, mATe deSa nathI. je ke pUjyapAdazrIe (=mUla graMthakAre) A gAthAnI pitAnI TIkAmAM vyAkhyA karI nathI, to paNa gAthAvALI pratomAM lakhelI jevAya che, AthI meM tenuM vyAkhyAna karyuM che. [138] A pramANe ukeza (upakeza) gacchamAM thayelA zrIkakka (kakuda) nAmanA AcAryane ziSya zrI jinacaMdra gaNuM, ke jemanuM bIjuM nAma devagupta AcArya che, temaNe racelA navapada prakaraNanI vistRta TIkA samApta thaI. TIkAkAranI prazasti A viratRta TIkAmAM meM anupagathI je stra viruddha kahyuM hoya te kubodha na thAya e mATe zubha AzayavALA vidvAne mArA upara kRpA karIne zuddha karavuM. (1) jemAM vilAsa karatA guNarUpI maNuono samUha che, je pATha karanArA (sAdhuo)thI suzobhita che, je dIna nathI, te zrIukeza (upakeza) puramAMthI nIkaLela [ Ukeza (upakeza) nAmane ] gaccharUpI samudra che. (2) te gacchamAM viziSTabuddhi rUpI vaibhavavALA, saMyamIomAM agraNI, siddhAMtarUpa samudranA pArane pAmelA ane ghaNA guNothI yukta evA pUjya zrI devagupta nAmanA AcArya thayA ke jemaNe svayaM jinapravacanamAMthI uddharIne zretAonA 1. samudranA pakSamAM vArI eTale mAchalA, hIna eTale nadInA 7-vati rahI
Page #497
--------------------------------------------------------------------------
________________ 480 prazasti. hitanI bhAvanAthI bhavya navA graMtha racyA che. (3) temaNe ja vividha zAstrono bodha karavAmAM sUphamamativALA zrI kakkasUrine pitAnA pade sthApita karyA. jemanA racelA graMthane bodha meLavIne vidvAna sAdhathI zuddha AzayavALA thAya che, te vidvAna ThakakasUrie. mImAMsA, jina caityavaMdanavidhi ane paMcapramANI graMtho banAvyA che. (4) temanA be caraNamAM bhramara samAna temanA ziSya siddhasUri thayA. temanAthI ( = temanA ziSya), nirmalazIlathI zobhatA ane traNa guptiothI gupta evA devagupta (sUri) thayA, (5) vaLI- jemane asIma guNothI yukta joIne zrI siddhasUrie potAnA pade sthApavA mATe zrI upAdhyAyapade sthApIne lekamAM prasiddha karyA, temanA (= zrI devaguptanA) vacanathI, temanA ( = zrI devaguptana) ziSya, teo (zrI devagupta) zAstrokta maryAdAthI nirmala AcAryapadanuM pAlana karatA hatA tyAre, A TIkA zarU karI, (6-7) teo (= zrI devagupta) devaloka pAmyA tyAre temanA ziSya ane pitAnA (= TIkAkAranA) zrI sidasUri nAmanA. gurubaMdhue (TIkAkAranI) vinaMtithI A TIkAnuM samarthana karyuM. (8) jemanuM pahelAM dhanadeva nAma hatuM, te yazAdeva nAmanA upAdhyAye jaDa hovA chatAM dhIkrAIthI vistAravALI A TIkA karI che. (9) A TIkA agiyAraso pAMsaTha (1165). mAM aNahillapATaka nagaramAM U kezagacchanA zrI vIrajinanA bhavanamAM pUrNa thaI (10). te vakhate saMghamAM mukhya gaNAtA, sAhitya, Agama ane tarkazAstrane dhAraNa karanArA zrI cakezvarasUri vagere vidvAnoe atyaMta AdarathI AnuM saMzodhana karyuM che. A jagatamAM pAMDukavanamAM merunuM zikhara jyAM sudhI dIpe tyAM sudhI A TIkA vidvAnothI satata vAraMvAra vaMcAtI rahe. (11) A TIkAnA dareka akSara gaNIne A graMthanuM pramANa navahajAra pAMcase (500) anuSyam ke jeTaluM che ema barAbara nizcita karyuM che. (12) bhAvAnuvAdakAranI prazasti pUjyapAda AcArya devazrI devaguptasUri mahArAja viracita ane pUjyapAda upathAya zrI yazedevavijaya gaNivara racita TIkA sahita zrI navapada prakaraNa graMthane, siddhAMta mahodadhi sva. pa. pU. AcAryadevazrI premasUrIzvarajI mahArAjanA paTTAlaMkAra paramagItArtha sva. pa. pU. AcAryadevazrI hIrasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya parAtha parAyaNa pa. pU. AcAryadevazrI lalitazekharasUrIzvarajI mahArAjanA ziSya AcArya zrI rAjazekharasUrie karela gujarAtI bhAvAnuvAda pUrNa thaye. prAraMbha samayaH * prAraMbhasthaLaH vi. saM. 2045, kA.va.6 ozavALa kelonI, jAmanagara (sau.) * samAptisamayaH : samAptisthaLaH vi. saM. 2045, jeThamAsa. ozavALa yAtrikagRha, pAlItA
Page #498
--------------------------------------------------------------------------
________________ bharata prinTarI nyu mArkeTa, pAMjarApoLa, phona: 38 3964 rIlIpha roDa, amadAvAda-1