________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ પાસે સ્થાને સ્થાને નવી નવી નૃત્ય લીલા કરાવીને લોકોને વિનોદ પમાડ્યો, અને એના કારણે ચંપાનગરીના બધા લેકેના હૃદયને તેણે હરી લીધું.
આ પ્રમાણે શંકાથી નુકશાન થાય છે અને શંકાના અભાવથી લાભ થાય છે એમ વિચારીને (જિક્ત સઘળા) પદાર્થોમાં શંકાનો ત્યાગ કરવો જોઈએ. કહ્યું છે કે“જિનેશ્વરએ કહેલા પરમાર્થથી સત્ય એવા પદાર્થોમાં બુદ્ધિમાન પુરુષે સદેહ નહિ કરવો જોઈએ. કારણ કે સંદેહ અનર્થનું કારણ છે, અને સંદેહનો અભાવ લાભનું કારણ છે. જે કાર્યમાં સંદેહ કે શ્રદ્ધા જે હોય તે પ્રમાણે તે કાર્ય થાય છે. આ વિષે ઈડાને ગ્રહણ કરનાર બે શ્રેષ્ઠિપુત્રોનું દૃષ્ટાંત છે.” (જ્ઞાતાધર્મકથા આગમ)
કાંક્ષાદેષ વિષે રાજાનું દૃષ્ટાંત કુશસ્થલ નામના નગરમાં કુશવજ રાજા હતા. તેને તીક્ષણ બુદ્ધિવાળો એક મંત્રી હતે. એકવાર કેઈ પુરુષ રાજાને વિપરીતશિક્ષાવાળા બે અશ્વો ભેટ આપવા લાવ્યા. આ અશ્વો વિપરીતશિક્ષાવાળા છે એમ તેણે કહ્યું નહિ. તેથી રાજા અને મંત્રી કૌતુકથી તેના ઉપર બેસીને અશ્વોને ચલાવવા માટે નીકળ્યા. તે બંનેએ થોડા દૂર ગયા પછી અશ્વોને ઊભા રાખવા લગામ ખેંચી. પણ જેમ જેમ લગામ ખેંચતા ગયા તેમ તેમ અશ્વો ઊભા રહેવાના બદલે વધારે દેડવા લાગ્યા. આ પ્રમાણે લગામ ખેંચવાથી વધારે દોડતા અશ્વોએ જંગલમાં પ્રવેશ કર્યો. પછી કંટાળી ગયેલા તે બંનેએ લગામને મૂકી દીધી. લગામ મૂક્તાં જ ઘેડા ઊભા રહી ગયા. પછી તે બંનેએ ઘોડા ઉપરથી ઉતરીને તરત પલાણને છોડયું. પલાણને છોડતાંજ બંને ઘોડાઓ ભૂમિ ઉપર પડી ગયા. ભૂખ અને તરસથી પીડાતા રાજા અને મંત્રીએ પાણીની શોધ માટે દિશાઓમાં નજર કરતાં બગલાઓ જોયા. તે તરફ ચાલતાં નિર્મલ પાણીથી ભરેલું સરોવર મળ્યું. ત્યાં સ્નાન વગેરે ક્રિયા કરીને ક્ષણવાર આરામ કર્યો. પછી નજીકનાં વૃક્ષો ઉપરથી ફળે લઈને ખાઈને પાંદડાની પથારીમાં સૂઈ ગયા. બીજા દિવસે ઉઠીને ત્યાંથી પોતાના નગર તરફ ચાલ્યા. રસ્તામાં અશ્વના પગલા અનુસાર આવેલા સૈનિકના માણસો મળ્યા. તે માણસે તેમને કેટલાક દિવસમાં પિતાના નગરમાં લઈ ગયા. પછી ભૂખથી પીડાતા રાજાએ બધીજ જાતને આહાર તૈયાર કરાવીને મનમાં નાટકનું દૃષ્ટાંત યાદ કરીને આકંઠ ખાધું. તેથી તીવ્ર તરસ લાગી. શરીરમાં દાહ થયે. શૂલની પીડા થઈ. તેથી નજીકમાં રહેલા
૧. જેમ નાટકમાં શૃંગાર વગેરે બધા રસો હોવા જોઈએ, તેમ મારે બધા રસોવાળા આહારનું ભોજન કરવું એમ વિચારીને આકંઠ ખાધું. અથવા, જેવી રીતે નાટકમાં બેઠેલા નિર્બળ માણસોને ખસેડીને બલવાન માણસો બેસી જાય છે, તેમ રાજાએ બીજું તુરછ ભોજન ખસેડીને મિષ્ટાન્નની જગ્યા કરીને આકંઠ ખાધું. (શ્રા. પ્ર. ગા. ૯૩, સ. સપ્તતિકા ગા. ૩૦) ૧૩