________________
૬૧
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથને ગુજરાતી ભાવાનુવાદ કેવી રીતે થાય? અને અત્યંત શ્રેષ્ઠ દિવસ ક્યાંથી હોય? આ પ્રમાણે વિચારીને સામંત વગેરેનું વચન જોયું, અર્થાત્ હવે તમારે શું કહેવું છે ? એમ સામંત વગેરેને પૂછ્યું. સામંત વગેરેએ પણ કહ્યું : હે દેવ! જે એમ છે તે કુમારને બેલા. તેથી રાજાએ (કુમારને બોલાવવા) દ્વારપાળને આજ્ઞા કરી. તે પણ કુમારને બેલાવીને જલદી -સભાસ્થાનમાં આવી ગયો. કુમાર પણ ત્યાં જલદી આવી ગયો. પિતા વગેરેની યથાયોગ્ય વિનયરૂપ ભક્તિ કરીને રાજાએ બતાવેલા શ્રેષ્ઠ આસન ઉપર તે બેઠે. પછી મંત્રીએ કહ્યું : હે વત્સ! કામ-ભેગો ઉપર વૈરાગ્યવાળા તારા આ પિતાજી તારા ઉપર રાજ્યભાર મૂકીને પરલોકનું હિત કરવા તૈયાર થયા છે. તેથી હે વત્સ! તારે હવે આત્માને કોઈ પણ રીતે તેવી રીતે રાખવો જોઈએ કે જેથી ઉત્તમ પાત્ર બનીને રાજ્યરૂપ લક્ષમીનું સ્થાન બને. કારણ કે કહ્યું છે કે-“સમુદ્ર (પાણીની) માગણી કરતો નથી, તે પણ પાણીથી પૂરા ન હોય એવું બનતું નથી. (કારણ કે તે પાણીને પાત્ર= લાયક છે.) આત્માને પાત્ર બનાવવો જોઈએ. પાત્રમાં સંપત્તિએ આવે છે. આ પ્રમાણે અનેક પ્રકારની ઘણું હિતશિક્ષા આપીને મંત્રીએ કહેવાનું બંધ કર્યું એટલે નૈમિત્તિકે કહ્યું: લગ્ન નજીકમાં છે, અર્થાત્ મુહૂર્ત નજીકમાં છે. તેથી રાજાએ રાજ્યાભિષેકની સામગ્રી જલદી તૈયાર કરાવી. લગ્નસમય આવી જતાં વાજિંત્રોને અવાજ ફેલાયે, જય જય એવા અવાજથી યુક્ત મંગલશબ્દ ફેલાયા, આ રીતે ભારે ધામધૂમથી કુમાર રાજ્યાભિષેક કરાયે. ત્યાર બાદ કેટલાક દિવસો પછી રાજાએ પણ પુત્રને કહીને શુભ દિવસે દિશાપુંછિત તાપસ-દીક્ષાનો સ્વીકાર કર્યો. પછી દીક્ષા સમયે જ તેણે મહાન અભિગ્રહ લીધે કે– મારે જાવજજીવ છદ્રની પારણે છટ્ઠને તપ કર, ઉપવાસના દિવસે સૂર્ય સામે દષ્ટિ રાખીને બે બાહુ ઊંચા કરીને સદા આતાપના કરવી, પારણાના દિવસે પૂર્વાદિ દિશાના ક્રમથી કંદ, ફલ, મૂલ વગેરે લેવું. આવા અભિગ્રહવાળે તે પ્રથમ છના પારણે આતાપના ભૂમિમાંથી નીકળીને આશ્રમમાં આવ્યું. કંદ વગેરે લાવવા માટે કિઢિણ, સંક વગેરે પાત્રને લઈને ગંગાનદીએ ગયો. ત્યાં સ્નાન વગેરે કરીને ડાભ (= ઘાસ વિશેષ) અને પાણીવાળા કળશને હાથમાં રાખીને પૂર્વ દિશા તરફ ઊભા રહીને કહ્યું કે, અહીં સોમ મહારાજા સુધર્મના માર્ગમાં રહેલા શિવરાજર્ષિનું રક્ષણ કરો અને કંદ, ફલ, મૂલ, કાષ્ઠ વગેરે લેવાની અનુજ્ઞા આપે. આ પ્રમાણે કહીને ત્રણવાર પાણી છાંટીને કંદ, ફલ, મૂલ આદિને કિટિણ, સંક વગેરે પાત્રમાં ભરીને, કાછો લઈને ફરી જલદી આશ્રમમાં આવ્યું. કાષ્ઠ વગેરેને મૂકીને, દેવતા લઈને અગ્નિ સળગાવ્યા. કાષ્ટ, મધ, ઘી અને ડાંગર વગેરે વિસ્તારથી તેમ કરીને, અગ્નિદેવને બલિદાન કરીને, ફલાદિને આહાર કર્યો. બીજે પણ છઠ્ઠ તપ તે જ પ્રમાણે શરૂ કર્યો. પણ પારણામાં દક્ષિણ દિશામાં જઈને ચમરાજની પાસે અનુજ્ઞા માગી. ત્રીજા પારણામાં પશ્ચિમ દિશામાં -વરુણની પાસે અને ચોથા પારણમાં ઉત્તરદિશામાં કુબેરની પાસે અનુજ્ઞા માગે છે. આ