________________
૩૨૮
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને. બાળસાધુ તે બીજા સાધુઓની જેમ આરાધક થયે. સવારે રુધિરથી ખરડાયેલા સ્કંદસૂરિના રજોહરણને સમળીએ “હાથ છે” એમ સમજીને ઉપાડયું. સમળીથી લઈ જવાતું તે રજોહરણ ભવિતવ્યતાવશ પુરંદરયશાદેવીના ભવનમાં તેની આગળ જ પડયું. તેણે રજોહરણ પડ્યું એ જોયું. હા! મારા ભાઈનું અકુશલ થયું છે એમ વિચારતી તેણે રજોહરણને જોયું. તેટલામાં અગ્નિકુમારે ભવપ્રત્યય વિભંગજ્ઞાનથી પિતાને પૂર્વભવને વૃત્તાંત જે. આથી તેણે સંવર્તક મહાવાયુ વિકુર્તીને અઢાર જન સુધીમાં રહેલા ઘાસ, કાષ્ટ, કચરો, દ્વિપદ અને ચતુષ્પદ પ્રાણુ વગેરેને નગરમાં નાખ્યા. પછી નગરના દરવાજા બંધ કરીને અગ્નિ સળગાવ્યા. ભગવાન મુનિસુવ્રતસ્વામી મારે શરણ છે એમ બોલતી પુરંદરયશાને દેવ ઉપાડીને તીર્થકરની પાસે લઈ ગયે. ત્યાં તે દિક્ષા લઈને કમે કરીને દેવકને પામી. અગ્નિકુમાર દેવે આખું નગર બાળી નાખ્યું. ત્યાં મહાદંડક અરણ્ય થયું, અર્થાત્ તે સ્થાન મહાદંડક અરણ્ય એવા નામથી પ્રસિદ્ધ થયું. આ પ્રમાણે અગ્નિકુમાર દેવે સર્વ દ્વિપદ-ચતુષ્પદ વગેરેને અગ્નિ આ=અગ્નિમાં બાળી નાખ્યા તે હિંસક પ્રદાન રૂપ અનર્થદંડ છે. બહુ પાપનું કારણ હોવાથી આ ન જ કરવું જોઈએ. બીજાઓએ પણ કહ્યું છે કે “નિપુણ પુરુષોએ અગ્નિ, વિષ, શસ્ત્ર, દારૂ અને માંસ આ પાંચ વસ્તુઓ લેવી ન જોઈએ અને આપવી પણ ન જોઈએ.’
અપધ્યાન આચરણ આતં–રૌદ્રધ્યાન સ્વરૂપ છે એમ પહેલાં જણાવ્યું છે. તેમાં આર્તધ્યાનનું સ્વરૂપ આ પ્રમાણે છે- “ રાજ્યને ઉપભેગ, શયન, આસન, વાહન, સ્ત્રી, સુગંધીમાળા, મણિરત્ન અને આભૂષણે વગેરેની મેહથી
અતિશય ઈચ્છા કરે તેને આતયાનને જાણનારાઓ આતયાન કહે છે.” તેમાં દૃષ્ટાંત આ પ્રમાણે છે –
શેખચલીનું દૃષ્ટાંત ઘણી ભેંસવાળા કે ગામમાં ભેંસને ચરાવનાર એક પુરુષ લેકેની ભેંસનું રક્ષણ કરીને લેકે પાસેથી દૂધ મેળવતા હતા. એક દિવસ તેણે પોતાના વારામાં દૂધથી, ભરેલો ઘડો મેળવ્યો. તે ઘડાને પોતાના બે પગ વચ્ચે રાખીને તેણે વિચાર્યું – આમાંથી મને દહીં, ઘી અને છાશ બહુ થશે. વેચેલા દહીં-છાશમાંથી દિવસને ખર્ચ નીકળી જશે (=પૂરે થઈ જશે). બીજા બીજા વારાઓથી ઘણું ઘી કરીને વેચીશ એટલે રૂપિયા મેળવીશ. તેનાથી બે બળદ લઈશ. પછી હળ વગેરે બધી સામગ્રી લઈને ખેતી. કરીશ. તેનાથી ઘણું ધાન્ય મળશે. તેના વેચાણથી મારી પાસે વિવિધ વસ્તુઓનો વિસ્તાર થશે. પછી સહાયક (=રોકડ ) સંપત્તિથી યુક્ત હું સ્ત્રીને પરણીશ. પછી વિવિધચિત્રોવાળું મેટું ઘર કરાવીને બધી જ રીતે નિશ્ચિત બનેલે હું ભેગો ભેગવીશ.