________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથના ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
હવે એકવાર ધનશેઠે તેને ખાલિકાની સાથે કુચેષ્ટા કરતા જોયા. આથી શેઠે તેને ઘરમાંથી કાઢી મૂકથો. ભમતો ભમતો તે ક્રમે કરીને સિંહગુફા નામની ચારાની પલ્લિમાં આવ્યા. ઉગ્ર, ક્રૂર, દૃઢ પ્રહારવાળા અને સ કાર્ડમાં નિચ એવા તે પલ્લિપતિ સિંહનાદના આશ્રય લઈને રહ્યો. કાળે કરીને તેવા પ્રકારના ગુણૈાથી તે પલ્લિપતિને બહુ માન્ય થયા. આવું થાય જ. કારણ કે સમાન લેાકેા સમાન લોકોમાં રાગવાળા થાય છે. કહ્યું છે કે- હરણા હરણાનો સંગ કરે છે, ગાયા ગાયાના સંગ કરે છે, મૂર્ખાએ મૂર્ખાએના સંગ કરે છે, બુદ્ધિશાલીએ મુદ્ધિશાલીએના સ`ગ કરે છે, સમાન આચાર વાળાઓમાં અને સમાન સ્વભાવવાળાઓમાં મૈત્રી થાય છે.” સમય જતાં પલ્લિપતિ એકવાર મૃત્યુ પામ્યા. પોતાના પરાક્રમથી ચિલાતિપુત્ર જ ચારાના આગેવાન થયા.
૮૩
આ તરફ લાવણ્યથી ભરેલી અને સકલાઓના સમૂહથી સંપૂર્ણ તે સંસુમા પણ રૂપ વગેરે ગુણાથી પ્રસિદ્ધે બની. રાજગૃહનગરથી આવેલા કોઈ કે ચિલાતીપુત્રની આગળ સંસુમાની વિગત કહી. સુસુમા ઉપર રાગના કારણે એણે ચારાને ખેલાવીને કહ્યું : આપણે રાજગૃહનગરમાં જઈએ. ત્યાં ધન નામના ધનાઢ્ય સાÖવાહ પ્રસિદ્ધ છે. તેની સંસુમા નામની પુત્રી છે. તે મારી પત્ની થશે, ઘણા પ્રકારનું ધન તમારું થશે. આ પ્રમાણે પ્રલાભન પમાડેલા તે ચારા તેની વાતના સ્વીકાર કરીને ચાલ્યા. રાજગૃહનગરમાં આવીને રાત્રે તેમણે ધનશેઠના ઘરમાં પ્રવેશ કર્યાં. અવસ્વાપિની વિદ્યાથી ઘરના માણસોને નિદ્રાધીન કરી દીધા. પછી ઘરમાં રહેલા સારભૂત ધનને લઈને ઘરમાંથી નીકળી ગયા. પલ્લિપતિએ સુંસુમાને લીધી. આ વૃત્તાંત જાણીને ધનશેઠે કાટવાળાને કહ્યું: તમે જઇને મારી એક પુત્રી સુંસુમાને પાછી લાવા તે ચારોએ ચારેલું બધું જ ધન તમારું. ત્યારબાદ આ પ્રમાણે કહેવાયેલા કાટવાળા જલદી ચારાના માર્ગે દોડ્યા. ધનશેઠ પણ પુત્રાની સાથે તેમની પાછળ નીકળ્યેા. આ દરમિયાન જાણ્ પુત્રીના વિરહથી ધન સાવાહને થયેલા ભયંકર દુઃખને જાણીને તે દુઃખ ચારાને બતાવવા માટે હાય તેમ જલદી સૂર્યના ઉદય થયા. જતા એવા કાટવાળાએ દૂર ધનહિત બધા જ ચારાને જોયા અને ચારાથી વધારે દૂર સુસુમા સહિત ચિલાતિપુત્રને જોયા. ખખ્ખર ધારણ કરીને તૈયાર થયેલા કાટવાળાએ ચારાના સમુદાયને પકડી પાડ્યો, અને હતપ્રહત કરીને બધું ધન ખેંચી લીધું. ચિલાતિપુત્ર પણ આ વૃત્તાંતને જોઈને સુસુમાને આગળ કરીને તલવારને ભમાડતા ઉતાવળે ચાલવા લાગ્યા. આ દરમિયાન કાટવાળાએ ધનશેઠને કહ્યું: પેાતાના સ્થાનને છેડીને અમે દૂર આવી ગયા છીએ અને ભૂખ્યા-તરસ્યા થયા છીએ, આ અટવી ઉપદ્રવવાળી છે, ચિલાતિપુત્ર પણ ભયાનક તલવારના કારણે થી જોઈ શકાય તેવા છે, આથી અમે તમારી એક પુત્રીના કારણે શા માટે ( પ્રાણના ) સંશયમાં પડીએ ? નીતિમાં પણ ( કહ્યું છે કે— “ કુલના માટે (=કુલને બચાવવા) એકના ત્યાગ કરવા જોઈએ,