________________
२८० .
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને.
उवभोगपरीभोगो, विणिवित्ती तं गुणव्वयं बीयं ।
आहाराईविलयादियाइ चित्तं जओ भणियं ॥७५॥ ગાથાથ – ઉપગ અને પરિભેગમાં અનેક રીતે પરિમાણ કરવું તે બીજું ઉપભાગ–પરિભોગ પરિમાણવ્રત છે. તે અનેક પ્રકારે છે. કારણ કે તે વ્રત તીર્થકર-ગણઘરોએ આહારાદિના પરિમાણરૂપ અને સ્ત્રી, હાથી વગેરેના પરિમાણરૂપ અનેક પ્રકારે કહ્યું છે.
ટીકાર્થ – જે એક જ વાર ભેગવી શકાય કે શરીરની અંદર ભેગવી શકાય તે. ઉપભેગ. જે વારંવાર ભેગવી શકાય કે શરીરની બહાર ભોગવી શકાય તે પરિભેગઆહારાદિ ઉપભેગ છે, અને સ્ત્રી, હાથી વગેરે પરિગ છે. કહ્યું છે કે
વિગઈએ, તબેલ, આહાર, પુષ્પ, ફલ વગેરે ઉપભેગમાં ગણાય છે. વસ્ત્ર, સુવર્ણ વગેરે અને સ્ત્રી, હાથી વગેરે પરિભેગમાં ગણાય છે.” [ ૭૫ ભેદદ્વારમાં આ ગાથા છે –
· महुमज्जमंसपंचुंबराइविरई करिज्ज बीयमि ।
असणविलेवणवत्थाइयाण परिमाणकरणेण ॥७६॥ ગાથા – ઉવભોગ–પરિભેગ પરિમાણવ્રતમાં અશન, વિલેપન, વસ્ત્ર વગેરેના પરિમાણ કરવાની સાથે મધ, મદિરા, માંસ, પાંચ જાતિના ઉદુંબર આદિની વિરતિ કરે.
ટીકાથ–મધના માખીયું (=માખીઓએ બનાવેલું) વગેરે ભેદો છે. મદિરા કાષ્ઠનિષ્પન્ન (=તાડ વગેરે વૃક્ષના રસથી થયેલ) અને પિષ્ટનિષ્પન્ન (=લેટ વગેરે કેહવડાવીને થયેલ) એમ બે પ્રકારે છે. માંસના જલચર પ્રાણીથી થયેલ વગેરે અનેક ભેદે છે, અથવા ચામડું, લેહી અને માંસ એમ ત્રણ ભેદ છે. વડ, ઉદુંબર, પીપળો, ટુંબરિકા અને પ્લેક્ષ (=પીપળાની જાતિનું વૃક્ષ) એ પાંચ જાતિના ઉદુંબર છે. આ. પાંચેય ઉદુંબર સમાન જાતિના છે. “પંચુંવારૂ એ સ્થળે આદિ શબ્દથી માખણ, ઘાલવડા (=દહીંમિશ્રિતવડા) અને રાત્રિભેજન વગેરે સમજવું. અશિન=ભાત વગેરે. વિલેપન= કુંકુમ વગેરે.
૧. આહારાદિથી એટલે આહારાદિના પરિમાણથી. સ્ત્રી-હાથી વગેરેથી એટલે સ્ત્રી, હાથી વગેરેના પરિમાણથી.
ર. કુંકુમ શબ્દનો કોશમાં કેશર અર્થ જણવ્યો છે. પણ અહીં વિલોપનનું કોઈ સુગંધી દ્રવ્ય અર્થ વધારે ઘટે છે.
