________________
૩૪૮
- શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને જે કેઈના સાથે તકરાર ન હોય, કેઈનાથી ય ભય ન હોય, કેઈને દેવાદાર ન હોય, જેથી તેનાથી ખેંચાણ કે હલકાઈ ન થાય, અથવા દેવાદાર હોય પણ લેણદાર સામાયિકનો ભંગ ન થાય એટલા માટે દેવાદારને જોઈને પકડે તેવો ન હોય, અથવા રસ્તામાં વેપાર ન કરે, તે ઘરે જ સામાયિક લઈને જિનમંદિરે કે સાધુ પાસે જાય. પાંચસમિતિ અને ત્રણગુપ્તિનું પાલન કરતા સાધુની જેમ જાય. ત્યાં આવેલ તે ત્રિવિધ સાધુઓને નમસ્કાર કરીને તેમની સાક્ષીએ કરેમિ ભંતે સૂત્રનો પાઠ બોલીને ફરી સામાયિક કરે. ત્યારબાદ ઈરિયાવહી કરી ગમણગમણે આવે. ત્યારબાદ આચાર્ય વગેરે બધા સાધુએને દીક્ષા પર્યાયથી મેટાના કમથી વંદન કરે. પછી ઉપગપૂર્વક (=શરીરને સંડાસા અને બેસવાની જગ્યા પૂજીને) બેસીને પાઠ કરે કે પુસ્તકનું વાંચન વગેરે કરે.
જિનમંદિરની પાસે તે જ સાધુઓ ન હોય તે ઈરિયાવહી કરવાપૂર્વક બમણગમણે આલોવીને ચૈત્યવંદન કરે. ત્યારબાદ પાઠ વગેરે કરે. ત્યાં સાધુઓ હોય તે પૂર્વોક્ત જ વિધિ છે. એ પ્રમાણે પૌષધશાલા વિષે પણ સમજવું. ઘરે આવશ્યક કરે ત્યારે જે રીતે સામાયિક લે તે જ રીતે પૌષધશાલામાં સામાયિક લે, ફક્ત જવાનો વિધિ ન હોય.
શ્રાવકને આવશ્યક (=પ્રતિક્રમણ ) ન હોય એમ ન કહેવું. કારણ કે
સાધુએ અને શ્રાવકે દિવસના અને રાત્રિના અંતે અવશ્ય કરવું જોઈએ, માટે તેનું આવશ્યક નામ છે?” આ વચનથી શ્રાવકનું પ્રતિક્રમણ પ્રસિદ્ધિ છે.
સાધુ આદિની પાસે જ્યાં સામાયિક લેવાનું હોય ત્યાં બધા સ્થળે મુહપત્તિનું પડિલેહણ કરવાપૂર્વક વિધિથી લેવું જોઈએ.
ધનાઢય શ્રાવક સામાયિક કરવા જિનમંદિરમાં કે સાધુ પાસે ઘણી ઋદ્ધિથી (=આડંબરથી) જ જાય. કારણ કે તેનાથી લોકોને (ધર્મ પ્રત્યે) શ્રદ્ધા ઉત્પન્ન થાય. સારા પુરુષોથી સ્વીકારાયેલા જિનમંદિરે અને સાધુઓ વિશેષ પૂજ્ય બને છે. કારણ કે લોક (મેટા પુરુષોથી) પૂજાયેલાની પૂજા કરનારે હોય છે. આથી ધનાઢય શ્રાવકે ઘરે જ સામાયિક લઈને ન આવવું જોઈએ. કારણ કે ઘરેથી સામાયિક લઈને જિનમંદિરે કે સાધુ પાસે આવે તે અધિકરણના ભયથી (પાપ કર્મબંધના ભયથી) હાથી, ઘેડા વગેરે લાવી શકે નહિ. " [ રાજા, શેઠ વગેરે ધનાઢય શ્રાવક માટે સામાયિકને વિધિ આ પ્રમાણે છે – રાજા હોય તે ઉત્તમ હાથી ઉપર બેઠેલ હોય, છત્ર, ચામર વગેરે રાજચિહ્નોથી અલંકૃત હોય, હાથી ઘોડા, પાયદળ અને રથ એ ચતુરંગ સૈન્યથી સહિત હાય, ભેરી આદિ ઉત્તમ
૧. કાઉંસનું લખાણ લેગશાસ્ત્રના આધારે છે.