________________
શ્રી નવપદ પ્રકરણ ગ્રંથનો ગુજરાતી ભાવાનુવાદ
૧૯૧ વિચાર્યું? આના પગના તળિયામાં જેવી કે મળતા અનુભવાય છે તેનાથી હું માનું છું કે આ કેઈ સુખ ભંડાર રાજા છે. વળી– રૂપ લાવણ્ય, સૌભાગ્ય, ભાગ્ય અને સંપત્તિથી યુકત આ ખરેખર, રતિથી રહિત દેહધારી કામદેવ છે. તેથી આ પ્રાણનાથ મારા પ્રાણથી પણ (=મારા પ્રાણોના ભેગથી પણ) ક્રેડે દિવાળી સુધી જીવતો રહે. આ પ્રમાણે વિચારીને તેને નહિ દેખાયેલ કૃ દેખાડીને તેના પ્રત્યે ભાવથી અનુરાગવાળી થયેલી બહેને તું ભાગી જા એવો સંકેત કર્યો. બહેનના અભિપ્રાયને જાણીને તે ત્યાંથી પલાયન થઈ ગયે એટલે ભાઈને જણાવવા માટે તેણે કોલાહલ કર્યો એ ભાઈ ભાઈ! આવ, અને પકડ, આ ગયો. તે પણ આ પ્રમાણે સાંભળીને તે ધનને સુરક્ષિત રાખ્યા વિના જ નીકળ્યો. હાથમાં તીણ તલવાર લઈને મારી પાસેથી તું કયાં જાય છે? એમ બોલતે એની પાછળ દોડ્યો. મૂલદેવ પણ તેને વેગથી નજીક આવેલ જાણીને ચોરાના એક થાંભલાને આશ્રયને લઈને તેની આડમાં છૂપાઈ ગયે. ચેર પણ તે સ્થાને આવ્યો. તીવ્રરોષથી તીણ તલવાર વડે તે જ સ્તંભને તેની બુદ્ધિથી હ. કેપથી જેની આંખ ઢંકાઈ ગઈ છે તેવો માણસ પ્રાયઃ વસ્તુને જેવી હોય તેવી જોઈ શક્તો નથી. મહાત્માએએ કહ્યું છે કે– “કામ, શેક, ભય, ઉમાદ, ચેર અને સ્વપ્નના ઉપદ્રવવાળા માણસે વસ્તુઓ ન હોય તે પણ સામે જ રહેલી હોય તેમ જુએ છે. મેં એને મારી નાખે છે એવા વિચારથી ખુશ થયેલ ચેર અને મેં ચેરને જાણી લીધું છે એવા વિચારથી ખુશ થયેલો રાજા એ બંને પોતપોતાના સ્થાને ગયા. રાત્રિ પૂર્ણ થઈ અને સૂર્યોદય થયે એટલે રાજાએ પ્રાતઃકાળનાં કાર્યો કર્યા. પછી થોડા પરિવારને લઈને અશ્વો ખેલાવવાના બહાને ચોરને જોવાની ઇચ્છાથી આમ તેમ દષ્ટિ નાખતો રાજા બજારના માર્ગે ગયે. એટલામાં એક દુકાનમાં મંડિક નામનો ચોર રાજાના જોવામાં આવ્યું. તે (ખરીદવાનું) કાર્ય ઉતાવળેથી કરી રહ્યો હતો, આંખની પીડાના બહાને તેનું મુખ અધું ઢાંકેલું હતું, જુના વસ્ત્રના ટુકડાઓથી બે પગને ઢાંડી દીધા હતા. રાજા કઈ ચિહ્નથી તેને ઓળખીને કેઈ બહાનું કરીને પોતાના ઘર તરફ ચાલ્યો. ચોરને બોલાવવા માટે અંગરક્ષકને મોકલ્યો. અંગરક્ષકે તેને રાજા તને બોલાવે છે માટે મારી સાથે ચાલ એમ કહ્યું. ભય પામેલા તેણે પોતાના મનમાં વિચાર્યું. ખરેખર રાતે મેં તે માણસને માર્યો નહિ, તેથી જ રાજા એકાએક મને બેલાવે છે. તેથી હવે અન્યાયરૂપ. વૃક્ષના ફલનો ઉદય થનાર છે. દરેક બિલમાં ઘા જ ન હોય, કોઈ બિલમાં સપ પણ હોય. તેથી જે થવાનું હોય તે થાઓ, મુખની આકૃતિને વિકૃત કર્યા વિના જ રાજાની પાસે જાઉં. કારણ કે સાત્વિક માણસોની આ (=હવેના કલેકમાં કહેવાશે તે) સ્થિતિ હોય છે – “ધીર પુષે પિતાની આકૃતિની ખબર પડવા દેતા નથી, અર્થાત અંતરમાં ઉત્પન્ન થયેલા રિચતા વગેરે ભાવેને બહાર મુખ વગેરેમાં પ્રગટ કરતા નથી, સમભાવથી જોનારા હોય છે, સંપત્તિ અને વિપત્તિમાં અભિમાન