________________
શ્રાવકનાં ખાર ત્રતા યાને
ચૈત્યવંદન કરવા માટે ગયેલા આચાર્યશ્રીએ નાના છેાકરાએને સમજાવ્યુ કે– અમે આ છત્રવાળા સાધુને છેડીને બધા સાધુઓને વંદન કરીએ છીએ એમ તમે સાધુએની સમક્ષ કહા. આથી છેકરાએ તે જ પ્રમાણે મેલ્યાં. પછી સામદેવ મુનિએ વિચાર્યું : જે છત્ર રાખવાથી બાળકે પણ આ પ્રમાણે મને (છત્ર ન રાખવાની) પ્રેરણા કરે છે તે છત્રનુ મારે શું કામ છે? અર્થાત્ મારે આ છત્ર નથી રાખવું. પછી તેમણે પુત્ર પાસે જઈને કહ્યું: મારે છત્રનુ કામ નથી. આચાર્ય શ્રીએ કહ્યું: આ ચેાગ્ય છે. જે ગરમી લાગે તેા મસ્તક ઉપર કપડા નાખી દેવા. આ પ્રમાણે ઉપાયથી કુંડલ વગેરે પણ છેડાવ્યું. પણ ધોતિયું છોડ્યું નહિ. પછી એકવાર છેાકરાઓએ તે જ પ્રમાણે કહ્યું કે, અમે ધાતિયાવાળા સાધુને છેાડીને બધા સાધુઓને વંદન કરીએ છીએ. ગુસ્સે થયેલા તેમણે કહ્યું: તમે 'આર્ય –પ્રાય કાની સાથે મને ભલે વંદન ન કરો, ખીજે કાઈ વંદન કરશે, પણ હું ધાતિયું નહિ મૂકું.
૩૪
એક વાર એક સાધુએ વિશુદ્ધ સંલેખનાથી શરીરને કૃશ કરીને, પ્રશસ્ત દ્રવ્ય—ક્ષેત્ર કાલ–ભાવામાં ભગવંત આરક્ષિતસૂરિની પાસે આલેાચના કરીને, પાંચમહાવ્રતાથી (= પાંચ મહાવ્રતા ઉચ્ચરીને) સામાયિકના સ્વીકાર કરીને, વિધિપૂર્વક અનશન ઉચ્ચયું". સંથારામાં રહેલા તે સાધુ ભાવનાએ ભાવતાં ભાવતાં સર્વ જીવાને ખમાવતાં ખમાવતાં પચ પરમેષ્ઠિને નમસ્કાર કરવામાં તત્પર બનીને સમાધિપૂર્વક કાલધર્મ પામ્યા. તેથી આ રક્ષિતસૂરિએ પિતાનું ધાતીયું છેડાવવા માટે પિતાની સમક્ષ સર્વ સાધુઓને કહ્યું : જે આ મૃતકને ઉપાડે તેને ઘણી નિર્જરા થાય. કારણ કે શાસ્ત્રોક્ત વિધિથી દેહ છેાડનાર સાધુનું આ શરીર છે. પૂર્વે કરેલા સકેત મુજબ સાધુએ “મને ઘણી નિર્જરા થાએ મને ઘણી નિર્જરા થાએ” એમ ખેલતા પરસ્પર વિવાદ કરવા લાગ્યા. ઘણી નિર્જરાની ઈચ્છાવાળા પિતાએ પણ સાધુઓને વિવાદ કરતા જોઈને કહ્યું : હે પુત્ર જે એમ હાય તો હું પણ મૃતકને ઉપાડું. સૂરિએ કહ્યું : એ ચાગ્ય છે. પણ આમાં ઘણા ઉપસર્ગ આવે. તે ઉપસ સહન ન કરવામાં આવે તે તમને અનનું કારણુ થાય. તેથી જો ઉપસર્ગાને બરાબર સહન કરો તા આ મૃતકને ઉપાડી. બરાબર સહન કરીશ એમ કહીને ઉપાડવા લાગ્યા. તેની પાછળ સાધુ–સાધ્વી વગેરે ચારેય પ્રકારના સંઘ ચાલ્યા. પૂર્વે શિખવાડ્યા મુજબ છેકરાઓએ આવીને તેમનું ધાતિયું (છેડીને) લઈ લીધું અને કારાથી ચાલપટ્ટો બાંધી દીધા. આથી શરમાતા હોવા છતાં બધું સહન કરતા તે સામદેવ મુનિ મડદાને વાસિરાવીને વસતિમાં આવ્યા. ગુરુએ તેમને પૂછ્યું : હૈ પિતાજી! તમને ઉપસ થયા ? તેમણે કહ્યું : ઉપસતા થયા, પણ મેં સહન
૧. મા-બાપના માતા, પિતા, ભાઈ અને બહેન એ આઠની આક સત્તા છે. માની માના અને દાદાના માતાદિ ચાર એ આઠની પ્રાકિ સંજ્ઞા છે.