Shravakna Bbar Vrato Yane Navpad Prakaran

SR No.: 022030
Original Sutra Author: N/A
Author: Rajshekharsuri
Publisher: Vijaydansuri Jain Gyanmandir ane Paushadhshala Trust
Publication Year: 1991
Total Pages: 498
Language: Gujarati
Classification: Book_Gujarati
File Size: 15 MB

Page 31

- શ્રાવકનાં બાર વતે યાને. અનાગ – આભગ એટલે વિશિષ્ટજ્ઞાન. વિશિષ્ટજ્ઞાન જેમાં ન હોય તે અનાભોગ મિથ્યાત્વ છે. આ મિથ્યાત્વ એકેંદ્રિય વગેરે માં હોય છે. આ પ્રમાણે મિથ્યાત્વ પાંચ પ્રકારે છે. કઈ પ્રતમાં આ મૂળ ગાથાનો પાઠ આ પ્રમાણે જોવામાં આવે છે –
अभिगहियमणभिगहियं, मिच्छत्तं अभिनिवेसियं चेव ॥
संसइयमणाभोगं, तिविहं वा अहवणेगविहं ॥ ४ ॥ આ ગાથાના ત્રણ પાદની વ્યાખ્યા પૂર્વ પ્રમાણે જ છે. ફક્ત એટલું વિશેષ છે કે મિથ્યાત્વ શબ્દ બીજા પાદની આદિમાં રહેલા હોવા છતાં તેનો સંબંધ સર્વ પદે સાથે. કરવો. જેમકે આભિગ્રહિક મિથ્યાત્વ ઈત્યાદિ.
ત્તિવિવા” એ સ્થળે રહેલ વ શબ્દ અન્ય પ્રકારનો સૂચક છે. અન્ય પ્રકાર આ પ્રમાણે છે – અથવા મિથ્યાત્વના સાંશયિક, આભિગ્રહિક અને અનાભિગ્રહિક એમ ત્રણ ભેદ છે. કહ્યું છે કે- ' ---
તત્ત્વભૂતજીવાદિ ભાવોની શ્રદ્ધા ન કરવી એ મિથ્યાત્વ છે. તેના સાંસાયિક, આભિગ્રહિક અને અનાભિગ્રહિક એમ ત્રણ ભેદ છે.”
અથવા મિથ્યાત્વના અનેક પ્રકાર છે. કારણ કે દરેક વસ્તુ અનેક ધર્માત્મક (== અનેક ધર્મવાળી) છે. અનેક ધર્માત્મક વસ્તુમાં અન્ય ધર્મનું નિરસન (=
વિધ) કરીને કોઈ એક જ ધર્મને માનવાના અધ્યવસાય મિથ્યાવરૂપ છે. કહ્યું છે કે
જેટલા વચનના માર્ગે છે તેટલાજ નયવાદ છે, અને જેટલા નયવાદો છે તેટલા જ પરસમ છે.” (સન્મતિ પ્ર. ૩-૪૭) [૪] .
બીજા ભેદદ્વાર વડે મિથ્યાત્વનું વ્યાખ્યાન કર્યું. હવે ત્રીજા દ્વારથી મિથ્યાત્વને કહેવાની ઈચ્છાવાળા ગ્રંથકાર કહે છે -
૧. વચનને આધાર વક્તાના અભિપ્રાય ઉપર છે, તેથી કોઈ પણ એક વસ્તુપરત્વે જેટલા વચનપ્રકારે મળી આવે અગર તે સંભવી શકે તેટલા જ તે વસ્તુ પર બંધાયેલા જુદા જુદા અભિપ્રાયો. છે એમ સમજવું જોઈએ. અભિપ્રાય એટલે નયવાદ. વચનના પ્રકારે જેટલા જ નયવાદા સમજવી. એ બધા જ નવા અંદર અંદર એક બીજાથી નિરપેક્ષ રહે તો તે જ પરસમ એટલે કે જૈનેતર દષ્ટિએ છે. તેથી પરસ્પર વિરોધ કરતા કે અંદર અંદર પક્ષપ્રતિપક્ષપણું ધારણ કરતા જેટલા નયો હોય વાસ્તવિક રીતે તેટલા જ પરસમય છે, અર્થાત એક બીજાનું નિરસન કરતી જેટલી વિચારસરણીઓ મળે અગર સંભવે તેટલાં જ તે વસ્તુ પર દશને, અને તે અજૈન. જૈનદર્શન તે અનેક વિરોધી દશનના સમન્વયથી ઉદ્ભવતું હોવાથી એક જ છે. અજૈન અને જૈન દર્શનેનું નિયામક અનુક્રમે તત્વવિધ અને સમન્વય છે. પોતાના વક્તવ્યના પ્રતિપાદનમાં જેને ઉદ્દેશ પરવિરોધને હોય તે અજૈન દર્શન અને જેનો ઉદેશ સમન્વયનો હોય તે જૈનદર્શન.
[ સંમતિતર્કના ગુજરાતી વિવરણમાંથી સાભાર ઉદ્દત ]