________________
૩૦
શ્રાવકનાં બાર વતે યાને જ થયું છે. કારણકે આ ભણવાથી પણ ઈષ્ટફળની પ્રાપ્તિ કરી શકાતી નથી. કહ્યું છે કે “જે શાસ્ત્ર વિરાગનું કારણ ન બને, ધર્મનું કારણ ન બને, શાંતિનું કારણ ન બને, અતિઘણું પણ ભણેલું તે શાસ્ત્ર કાગડાઓના અવાજ તુલ્ય છે. વળી શાસ્ત્રને અભ્યાસ કર્યો હોય, શાસ્ત્રનું શ્રવણ કર્યું હોય, ગુરુસેવા કરી હોય, મહાન તપ કર્યો હોય, પણ એ બધું જે દયાથી રહિત હોય તો વર્ષાદથી રહિત મેઘગજનાની જેમ નિફલ છે.? વેદ શાસ્ત્રોમાં પહેલાં હિંસાની પ્રરૂપણું જ કરવામાં આવી છે. કારણ કે કહ્યું છે કે- “અશ્વમેધ (શાસ્ત્ર)ના વચનથી મધ્યમ દિવસમાં ત્રણ પશુઓથી ન્યૂન સે પશુઓ (= ૫૯૭ પશુઓ) યોજાય ( = મરાય) છે.” તેથી જે તારે મને અને સર્વ જીવને સાચે હર્ષ પમાડે હોય તે તું ત્રણે લોકના સુખને લાવનારા દષ્ટિવાદને ભણ... આ પ્રમાણે માતાનું વચન સાંભળીને તે વિચારવા લાગ્યો :
દષ્ટિઓને=દશનોને જે વાદે તે દૃષ્ટિવાદ કહેવાય છે. આ દષ્ટિવાદ ક્યાં ભણવો? કેટલે ભણવો? કેની પાસે ભણવો ? આ દષ્ટિવાદ શીધ્ર ભણીને માતાને પરમ આનંદ પમાડું. આ પ્રમાણે વિચારીને મસ્તકે અંજલિ કરીને વિનયથી (જે વિચાર્યું હતું તે) માતાને પૂછયું. માતાએ કહ્યું: હે વત્સ! અહીંથી નજીકમાં ઈગ્લંધર નામનું ઉદ્યાન છે. ત્યાં તસલિપુત્ર નામના આચાર્યું છે. તેમની પાસેથી તું દષ્ટિવાદ મેળવી શકીશ.
ત્યારબાદ તે ત્યાંથી ઊભે થયો, અને પોતાનાં શયનઘરમાં ગયે. ત્યાં તેવા. પ્રકારના વિનોદથી થડે કાળ પસાર કરીને સૂઈ ગયે. સવાર થવાની તૈયારી હતી ત્યારે પથારીમાંથી ઉઠીને પ્રાતઃકાલનાં કાર્યો કર્યા. પછી માતા–પિતાને પ્રણામ કરીને માતાને કહીને ઘરમાંથી નીકળે. આ તરફ નગરના નજીક ગામમાં રહેતા તેના પિતાના મિત્રને રક્ષિતના સર્વશાસ્ત્રો ભણીને આવ્યાના સમાચાર મળ્યા. આથી તે “કાલે મેં રક્ષિતનાં દર્શન કર્યા નહિ તે આજે કરું? એમ વિચારીને શેરડીના સાંઠાઓનું ભેટશું લઈને તેનાં દર્શન માટે આવતો હતો. રક્ષિતે ઘરમાંથી નીકળતાં જ તેને સામે આવતો જોયો.. તેણે રક્ષિતને પૂછ્યું તું રક્ષિત છે? રક્ષિતે કહ્યું હતું. તેથી આનંદમાં આવીને સ્વાતં સ્વાતં એમ બેલતો તે ભેટી પડ્યો, અને શેરડીના સાંઠા આપ્યા. નવ સાંઠા આખા હતા અને એક ટુકડે હતે. ઉત્તમ શુકન થયા છે એમ વિચારીને રક્ષિતે લઈ લીધા. પછી તેને કહ્યું તમે (અમારા) ઘરે જાઓ, અને આ સાંઠા મારી માતાને આપજે. મારી માતાને કહેજો કે, તમારા પુત્રે નીકળતાં જ પહેલાં મને જે. હું વડીનીતિ માટે જઈશ એમ કહીને તેને ઘરે મોકલ્યો. તે રક્ષિતના ઘરે ગયે. (રુદ્રમાએ) તેને યથાયોગ્ય આદરસત્કાર કર્યો. પછી તેણે રુદ્રમાને સાંઠા આપ્યા, અને પૂર્વોક્ત કહ્યું. પરમ આનંદથી પૂર્ણ બનેલી રુદ્રમાએ વિચાર્યું કે મારા પુત્રે સુંદર મંગલ જોયું. એને નવપૂર્વે સંપૂર્ણ થશે(=મળશે) અને દશમા પૂર્વ છેડો ભાગ થશે.