________________
૩૩૨
શ્રાવકનાં બાર વ્રત યાને લાંબી કરી. કૃણ તેમની ભુજાને વાળી શક્યા નહિ અને તેમની ભુજા ઉપર લટકી રહ્યા. એ રીતે નેમિકુમારે પિતાનું બળ કૃષ્ણને બતાવ્યું. આવું બળ જોઈને કૃષ્ણને ચિંતા થઈ કે આ નેમિકુમાર મારું રાજ્ય લઈ લેશે. નેમિકુમારે કૃષ્ણની એ ચિતાને દૂર કરી. નેમિકુમારે વાસુદેવ વગેરેની પ્રાર્થનાથી વિવાહનો સ્વીકાર કર્યો. વિવાહમાં ભોજન માટે રાખેલા અનેક સસલા, ભુંડ અને હરણ વગેરે જીવસમૂહના એક જ સમયે કરેલા કરુણ સ્વરને સાંભળીને નેમિકુમારને અતિશય કરુણું ઉત્પન્ન થઈ. આથી નેમિકુમારે સંવેગથી સમસ્ત સંસારકાને ત્યાગ કર્યો, પિતાના વિષે અત્યંત અનુરક્ત અને રૂપ–લાવણ્ય વગેરે ગુણસમૂહથી યુક્ત શ્રીઉગ્રસેન રાજાની પુત્રી રામતીનો ત્યાગ કર્યો. માતા-પિતા વગેરેના શોક-સંતાપની અવગણના કરીને સર્વ પાપવ્યાપારની નિવૃત્તિની પ્રતિજ્ઞા કરી. તેમને કુમાર અવસ્થાનો કાળ ત્રણ વર્ષ થયો. પછી તેમના દીક્ષા, જ્ઞાન અને નિર્વાણ એ ત્રણ કલ્યાણક ઉજજયંત પર્વતના શિખર ઉપર થયા. આકર્ષાયેલા ચાર નિકાયના દેવ-દેવીઓના સમૂહે તેમની પૂજા કરી. વ્રત લીધા પછી ચેપન દિવસે પસાર કર્યા પછી તેમને નિર્મલ કેવલજ્ઞાન રૂપ પ્રકાશ થયો. તેમને અઢાર હજાર પ્રસિદ્ધ શ્રમણસંઘને પરિવાર હતો. તેમણે બીજાં બીજાં સ્થાનોમાં વિહાર કરીને દ્વારિકામાં વારંવાર વિહાર કર્યો હતે.
આવા બાવીસમાં તીર્થકર શ્રી નેમિનાથ જ્યારે વાસુદેવ અને બલદેવ રાજ્યલક્ષમીના સુખને અનુભવી રહ્યા હતા ત્યારે ક્યારેક દ્વારિકાનગરીમાં પધાર્યા. ઇંદ્ર વગેરે દેવસમૂહો આવ્યા. અતિશય ભક્તિથી પ્રેરાયેલા તેમણે સમવસરણ રચ્યું. યાદવોના રાજા વગેરે નગરીના લોકો ભેગા થયા. ભગવાને ધર્મદેશના કરી. દેશના બાદ વિનયથી અંજલિ જેડીને કૃષ્ણ ભગવાનને પૂછ્યું: હે સ્વામી! હવે મારું આયુષ્ય કેટલું છે? મહાન ઋદ્ધિથી યુક્ત આ દ્વારિકા નગરી કેટલા કાળ સુધી ટકશે? અને બંનેનો વિનાશ કેનાથી થશે? ભગવાને કહ્યું હવે તમારું આયુષ્ય બાર વર્ષનું છે. દ્વારિકાનગરી પણ એટલા કાળ સુધી જ રહેશે. બંનેનો વિનાશ કેનાથી થશે એમ જે પૂછયું તેને ઉત્તર આ પ્રમાણે છે – તમારું મૃત્યુ જરાકુમારથી થશે અને દ્વારિકાને વિનાશ મદિરારસના પાનથી મદવાળા (=નશાવાળા) બનેલા યાદવકુમારોથી હેરાન કરાયેલા કૈપાયનથી થશે. આ સાંભળીને કૃષ્ણનું મન અતિશય વિષાદરૂપી વિષના વેગથી અસ્વસ્થ બની ગયું. ભગવાને સુધર્મની દેશનારૂપી અમૃતવૃષ્ટિથી તેમને આશ્વાસન આપ્યું. કૃષ્ણ ભગવાનને પ્રણામ કરીને બલદેવ વગેરે યાદવસમુદાયની સાથે પોતાની નગરીમાં પ્રવેશ કર્યો. કૃષ્ણ પડતની ઉદ્દઘાષણ પૂર્વક નગરીના લોકોને જણાવ્યું કે, બધા જ લોકેએ બધા પ્રકારનો સઘળો દારૂ પર્વતની ગુફાઓમાં લઈ જઈને નાખી દેવો. કારણકે ભગવાને તેના દ્વારા નગરીને નાશ થશે એમ કહ્યું છે.