Siddhhemchandra Shabdanushasan Laghuvrutti Vivran Part 02

Author(s): Chandraguptavijay
Publisher: Mokshaiklakshi Prakashan

Page 9

(ત્રિ.) અહીં ગૃહાદિ સ્થાનથી ભિન્ન પ્રામાત્મક સ્થાન (દશ) ની પ્રાપ્તિ સ્વરૂપ અને જણાવનારો | ધાતુ ગત્યર્થક છે. અમ્ ધાતુના મણિરાવસ્થાના કચૈત્રને વિસ્થામાં આ સૂત્રથી ‘’ સંજ્ઞા થવાથી
જિ” ર-ર-૪૦૧ થી ચૈત્ર નામને દ્વિતીયા થઈ છે. અર્થ -ચૈત્રને ગામ મોકલે છે (મૈત્રાદિ) વધાર્થ ઘાત – જ્ઞાન સામાન્ય અથવા જ્ઞાન વિશેષને બોધ કહેવાય છે. શિષ્યો ઘર્ષ વધતિ, ઘર્ષ વધસ્તં શિષ્ય રયતીતિ “વોઘતિ શિષ્ય ઘર્મ (ગુર:)'; અહીં જ્ઞાનાર્થક વધુ ધાતુના વિસ્થા ના કર્તા શિષ્યને આ સૂત્રથી શિરાવસ્થા માં વર્ષ સંજ્ઞા થવાથી ઉપર જણાવ્યા મુજબ તાચક (કર્મવાચક) શિષ્ય નામને દ્વિતીયા થાય છે. વધુ ધાતુ જ્ઞાન સામાન્યાર્થક છે. કૃશ વગેરે ધાતુ જ્ઞાનવિશેષાર્થક છે. ચક્ષુ વગેરે તે તે ઈન્દ્રિયોની પ્રધાનતાએ થનારું દર્શન અને શ્રવણ વગેરે જ્ઞાન, વિશેષજ્ઞાન છે. તે તે ઈન્દ્રિયોની પ્રધાનતાની વિવક્ષાના અભાવમાં થનારું જ્ઞાન સામાન્ય જ્ઞાન છે. અર્થ - શિષ્યને ધર્મ સમજાવે છે (ગુરુ). ઝાહીરાર્થક થાતુ - આહાર એટલે ખાવું તે. ટુરી નું મુ; યોવન મુઝા વટું ખેતી (માતા) તિ, મોનથતિ વસુમોનનું અહીં ગાહારાર્થ પુનું' ધાતુના વિસ્થા ના કર્તા વટુને આ સૂત્રથી ગાવસ્થા માં ‘’ સંજ્ઞાદિ કાર્ય ઉપર જણાવ્યા મુજબ થાય છે. અર્થ - (માતા) છોકરાને ભાત ખવરાવે છે. શર્મક ઘાતુ - પૂર્વે જણાવ્યા મુજબ ફલ અને વ્યાપાર સ્વરૂપ દ્વિવિધ ક્રિયાર્થક ધાતુની ફલાત્મક ક્રિયા શબ્દસ્વરૂપ છે અથવા વ્યાપ્ય શબ્દ સ્વરૂપ છે તેવા ધાતુને શર્મક ઘાતુ કહેવાય છે. મિત્રો દ્રવ્ય जल्पति भने बटु र्वेदमधीते मा शब्दानुकूलव्यापारार्थकल्पधात्वर्थफलात्मक ત્રિજ્યા “શદ્ર સ્વરૂપ છે. તેમજ શાળવીધાનુકૂવ્યાપારાર્થક + રૂ ધાતુનું વ્યા, ‘શદ્ર સ્વરૂપ છે. (જુઓ સૂ. નં. ૨-૨-૩માં વ્યાણ ની વ્યાખ્યા) તેથી અહીં શજર્મ “નન્દુ’ અને ‘ઘ + ; ધાતુનાળિાવસ્થા ના અનુક્રમે કર્તા મૈત્ર અને વહુ ને, દ્રવ્ય નqન્ત 'પ્રેરાતિ (ચૈત્ર) અને વેગથીયાન વટું રયતિ (ગુરુ:) આ અર્થમાં