________________
१०४०.५०४]
टिप्पणानि ।
१९९
कबंचिदमिन माना जाय तब यह कहा जा सकता है कि चूंकि अवयव अदृश्य हैं अत एव तदमिम अवयवी भी अदृश्य है और कयंचिद् भिन्न होनेसे कुछ अवयव अदृश्य हों तब भी अवयवीका दर्शन हो सकता है । तथा अवयवोंसे कयंचिदमिन्न होने के कारण अवयवी उनकी तरह अनेक भी कहा जा सकता है अत एव उसका दर्शनादर्शन भी घट सकता है ।
१०.३९. पं० १. 'ननु धर्मिण' प्रस्तुत प्रश्नका उत्तर पंडित अशोक ने एक दूसरे ढंगसे दिया है-"इह रक्ष्यमानस्थूलो नीलादिरथों धर्मी, स चानुभवावसितोऽसति वाधके मलमसिद्धो हेतोराभयासिविं निहन्ति । ननु भवद्भिरसभेषावयवी प्रतिज्ञायते स कथं प्रत्यक्षसिखः। नावयविनामिह धर्मिणं प्रतिपमा सकिन्तु प्रतिभासमानस्थूलनीलादिकमर्थम् नतर्हि विक्रधर्मसंसोदण्यविन एकत्वं निषि स्यात् । यो कस्तर्हि भवतो. जयवी।एकोऽमेकावयवसमवेतार्थ इति चेत् । स किं प्रतिभासमानात् स्थूलनीलादे. रापोऽनम्यो काम तापदन्या, रश्यत्वेनाभ्युपगमात् । न च प्रतिभासमानस्थूलनीलार्थअतिरेरणापरः प्रतिभाति । अनन्यश्चेत् । तस्यैकत्वप्रतिक्षेपे कथमप्रतिषिद्धमेकत्वमवय. विनः।"-अवय० पृ० ७९ । तुलना-व्यो० पृ० ४६ ।
पृ० ३९. पं० ३. 'प्रसङ्गाविपर्ययसाधन' व्याख्या- "प्रसङ्गध नाम परप्रसिद्धन परस्य मनिहापादनमुख्यते ।-न्यायमं० वि० पृ० १०२ । कन्दली पृ० ४३ । “साध्य साधनयोाज्यव्यापकभावसिौ हि व्याप्याभ्युपगमो व्यापकाभ्युपगमनान्तरीयको यत्र प्रवर्यते तत् प्रसङ्गसाधनम् । व्यापकनिवृत्ती चावश्यंभाषिनी व्याप्यनिवृत्तिः स विपर्यया।"-प्रमेयक पृ० २५७ । प्रमाणवा० मनो० १.८६ । पृ० ३९. पं० १६. 'सामस्त्येन' तुलना
"या सर्वात्मना वृत्तावनेकत्वं प्रसज्यते ।
एकदेशेन पानिष्ठा नैको वा न कविध सः॥"-तत्त्वसं० का० ६१३ । "कत्यैकदेशावृतिस्वादषयवानामवयव्यभावः” न्यायसू० ४.२.७ । न्यायवा० पृ० २१३,५०३ । ज्यो० पृ० ४४ । कंदली० पृ० ४२ ।
५० ३९. पं० १३. 'आहेतोश्च' तुलना-"नित्यं सत्त्वमसत्त्वं वाऽहेतोरन्यानपेक्षा पात् । अपेक्षातच भाषानां कादाचित्कस्य संभवः॥" प्रमाणवा० ३.३४ ।
पृ.१०.५० १. 'इतोपि' तुलना-प्रमाणवा० अ० पृ० ११३ ।
पृ० १०.५० १. 'चलति' तुलना-"पाण्यादिकम्पे सर्वस्य कम्पप्रातर्विरोधिनः । एकमिन् कर्मणोऽयोगात् स्यात् पृथक्सिचिरन्यथा ॥" प्रमाणवा० १.८६. । अवय० पृ० ८१। ___ पृ० ४०. पं० २. 'एकावयवरागे' तुलना- "श्येत रक्त चैकसिन् रागोऽरक्तस्य वाऽगतिः॥" प्रमाणवा० १.८७ । तत्त्वसं० का० ५९४ । अवय० पृ० ८७।
पृ० ४०.५० ३. 'आवरणे' तुलना- "एकस्य चावृतौ सर्वस्यावृतिः स्यादनावृती।" प्रमाणवा० १.८७ । “स्थूलस्यैकस्वभावरचे मक्षिकापदमात्रतः। पिधाने पिहितं सर्वमा. सज्वेवाविभागतः॥" तत्त्वसं० का० ५९३ । अवय० पृ० ८५।
पृ० १०. पं० १. 'न चावयवानामेव' तुलना- "तदारम्भकेऽवयवे वर्तत इति चेत् । पवम्-अवयवानामेव रकत्वादयविकपमरकमिति रकारकं समं दृश्येत।" तत्त्वसं०
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
