________________
એકાન્તમાં મદ્યપાન એ જીવનમાં પરિવર્તન નથી લાવી શકતું. જે સતુ પુરુષો છે, સદાચારી છે એના આચરણનો પ્રતિધ્વનિ એમની પાછળ આવનારાઓમાં પડે છે, ધ્વનિનો જ પ્રતિધ્વનિ છે. આચરણનો જ પડઘો પડવાનો છે. એક ધર્મગુરુએ કહ્યું “અહિંસાનો પ્રચાર કરવા દૂર દૂરના પ્રદેશોમાં જવાનું છે. ડુંગરાળ પ્રદેશની પેલી પાર પગપાળા જવાનું છે. પ્રતિકૂળતાને સાથી સમજીને જવાનું છે.
એક શિષ્ય ઊભો થયો, નમન કર્યું અને કહ્યું : “ગુરુદેવ ! મને આજ્ઞા આપો.” “વત્સ ! આ પ્રવાસ એ તપશ્ચર્યા છે. માર્ગમાં ઘસારો એટલો લાગશે કે તારાં જીવનનાં ૨૫ વર્ષ ઓછાં થઈ જશે.”
આ વાર્તાલાપ બગીચામાં ચાલી રહ્યો હતો. બાજુમાં ગુલાબના છોડ પર એક સુકુમાર પુષ્પ ખીલ્યું હતું. શિષ્ય કાંઈ ન બોલતાં માત્ર નજર પેલા પુષ્પ પર માંડી. ગુરુ સમજી ગયા. કહ્યું : “જા વત્સ ! હું તને આશીર્વાદ આપું છું.” બુદ્ધ ધર્મનો કરુણાનો સંદેશો ચીન સુધી પહોંચાડનાર આ ગુલાબસંત ભલે થોડાં ઓછો વર્ષ જીવ્યો પણ બીજાને ધર્મ દ્વારા જિવાડી અને જીવી ગયો, અમર થઈ ગયો.
પુષ્ય કેટલું જીવે છે ? પણ જેટલું જીવે છે એટલામાં સુવાસ, સુકુમારતા અને સૌંદર્ય સરજીને એ ચાલ્યું જાય છે. થોડું જીવવા છતાં એ અંતરનો વૈભવ વહાવી જાય છે. જીવન કેટલું નહિ, કવું.
પુષ્પનો આંતરવૈભવ છે સુવાસ, સુકમારતા અને સૌંદર્ય. એ સમજે છે કે આંતરવૈભવ વહાવ્યા પછી મશીન અને દવાઓ પર વધારે જીવવાની ઇચ્છા એ જીવનની મૂછ છે.
આ વિચાર જીવનમાં આવે તો સમાજના વૃદ્ધ, પ્રાજ્ઞ, અનુભવી પુરુષોનો લાભ ઘરને, સમાજને, દેશને મળે. પણ માણસ એમ વિચાર કરે કે યુવાનીમાં પૈસા પેદા નથી કરી શક્યો અને હવે તક મળી છે તો હું સંચય કરી દીકરાઓને દેતો જાઉં, પેઢીને વધુ સમૃદ્ધ કરતો જાઉં. તો એ માણસ દીકરાઓને પૈસાને બદલે દુર્ગુણો જ આપતો જાય છે. જીવનની અંતિમ ભૂમિકાના પ્રત્યાઘાતો સમાજના માનસ ઉપર પડે જ છે.
શું પુષ્પ આપી શકે એના કરતાં માણસ વધારે ન આપી શકે ? પુષ્પ તો એક જ સ્થાનમાં આપે છે પણ માણસ તો યાત્રી, પ્રવાસી છે. એ પોતાના વિચારોની સુવાસ, આચરણની સુકુમારતા અને જીવનનું સૌંદર્ય જ્યાં જાય ત્યાં આપી શકે છે.
કેટલાય પુરુષો જીવંત પુસ્તકાલય જેવા હોય છે, એમનું આચરણ
૧૮ કિ માનવતાનાં મૂલ્ય
For Private & Personal Use Only
Jain Education International
www.jainelibrary.org
