Mahabharat Samhita Part 03

Author(s): Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 718

12. 264. 13] महाभारते [12. 265.1 साधु हिंसय मां सत्य हतो यास्यामि सद्गतिम् // व्याजेन चरतो धर्ममर्थव्याजोऽपि रोचते। पश्य ह्यप्सरसो दिव्या मया दत्तेन चक्षुषा। व्याजेन सिध्यमानेषु धनेषु कुरुनन्दन // 7 विमानानि विचित्राणि गन्धर्वाणां महात्मनाम् // 14 तत्रैव कुरुते बुद्धिं ततः पापं चिकीर्षति / ततः सुरुचिरं दृष्ट्वा स्पृहालग्नेन चक्षुषा / सुहृद्भिर्वार्यमाणोऽपि पण्डितैश्चापि भारत / / 8 मृगमालोक्य हिंसायां स्वर्गवासं समर्थयत् // 15 उत्तरं न्यायसंबद्धं ब्रवीति विधियोजितम् / स तु धर्मो मृगो भूत्वा बहुवर्षोषितो वने। अधर्मस्त्रिविधस्तस्य वर्धते रागमोहजः // 9 तस्य निष्कृतिमाधत्त न ह्यसौ यज्ञसंविधिः / / 16 पापं चिन्तयते चैव प्रब्रवीति करोति च। तस्य तेन तु भावेन मृगहिंसात्मनस्तदा / तस्याधर्मप्रवृत्तस्य दोषान्पश्यन्ति साधवः / / 10 तपो महत्समुच्छिन्नं तस्माद्धिसा न यज्ञिया // 17 एकशीलाश्च मित्रत्वं भजन्ते पापकर्मिणः / ततस्तं भगवान्धर्मो यज्ञं याजयत स्वयम् / स नेह सुखमाप्नोति कुत एव परत्र वै // . 11 समाधानं च भार्याया लेभे स तपसा परम् // 18 एवं भवति पापात्मा धर्मात्मानं तु मे शृणु। अहिंसा सकलो धर्मो हिंसा यज्ञेऽसमाहिता। यथा कुशलधर्मा स कुशलं प्रतिपद्यते // 12 सत्यं तेऽहं प्रवक्ष्यामि यो धर्मः सत्यवादिनाम् / / य एतान्प्रज्ञया दोषान्पूर्वमेवानुपश्यति / इति श्रीमहाभारते शान्तिपर्वणि कुशलः सुखदुःखानां साधूंश्चाप्युपसेवते / / 13 चतुःषष्ट्यधिकद्विशततमोऽध्याय // 264 // तस्य साधुसमाचारादभ्यासाच्चैव वर्धते / . प्रज्ञा धर्मे च रमते धर्म चैवोपजीवति // 14 युधिष्ठिर उवाच। सोऽथ धर्मादवाप्तेषु धमेषु कुरुते मनः / / कथं भवति पापात्मा कथं धर्म करोति वा। तस्यैव सिञ्चते मूलं गुणान्पश्यति यत्र वै // 15 केन निर्वेदमादत्ते मोक्षं वा केन गच्छति // 1 धर्मात्मा भवति ह्येवं मित्रं च लभते शुभम् / भीष्म उवाच / स मित्रधनलाभात्तु प्रेत्य चेह च नन्दति // 16 विदिताः सर्वधर्मास्ते स्थित्यर्थमनुपृच्छसि / शब्दे स्पर्श तथा रूपे रसे गन्धे च भारत / शृणु मोक्षं सनिर्वेदं पापं धर्म च मूलतः // 2 प्रभुत्वं लभते जन्तुर्धर्मस्यैतत्फलं विदुः // 17 विज्ञानार्थ हि पश्चानामिच्छा पूर्व प्रवर्तते / स धर्मस्य फलं लब्ध्वा न तृप्यति युधिष्ठिर / प्राप्य ताञ्जायते कामो द्वेषो वा भरतर्षभ / / 3 अतृप्यमाणो निर्वेदमादत्ते ज्ञानचक्षुषा / / 18 ततस्तदर्थं यतते कर्म चारभते पुनः / प्रज्ञाचक्षुर्यदा कामे दोपमेवानुपश्यति / इष्टानां रूपगन्धानामभ्यासं च चिकीर्षति // 4 विरज्यते तदा कामान्न च धर्म विमुश्चति / / 19 ततो रागः प्रभवति द्वेषश्च तदनन्तरम् / सर्वत्यागे च यतते दृष्ट्वा लोकं क्षयात्मकम् / ततो लोभः प्रभवति मोहश्च तदनन्तरम् // 5 ततो मोक्षाय यतते नानुपायादुपायतः / / 20 लोभमोहाभिभूतस्य रागद्वेषान्वितस्य च / शनैर्निर्वेदमादत्ते पापं कर्म जहाति च / न धर्मे जायते बुद्धिाजाद्धर्मं करोति च // 6 धर्मात्मा चैव भवति मोक्षं च लभते परम् // 21 -2346 -