Mahabharat Samhita Part 03

Author(s): Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 798

12. 313. 4] महाभारते [ 12. 313. 31 पुरोधसा संगृहीतं हस्तेनालभ्य पार्थिवः / अनसूयुर्यथान्यायमाहिताग्निस्तथैव च // 17 प्रददौ गुरुपुत्राय शुकाय परमार्चितम् // 4 उत्पाद्य पुत्रपौत्रं तु वन्याश्रमपदे वसेत् / तत्रोपविष्टं तं काणि शास्त्रतः प्रत्यपूजयत् / तानेवाग्नीन्यथाशास्त्रमर्चयन्नतिथिप्रियः // 18 पाद्यं निवेद्य प्रथममयं गां च न्यवेदयत् / स वनेऽग्नीन्यथान्यायमात्मन्यारोप्य धर्मवित् / स च तां मत्रवत्पूजां प्रत्यगृह्णाद्यथाविधि // 5 निद्वंद्वो वीतरागात्मा ब्रह्माश्रमपदे वसेत् // 19 प्रतिगृह्य च तां पूजां जनकाहिजसत्तमः। शुक उवाच / गां चैव समनुज्ञाय राजानमनमान्य च // 6 उत्पन्ने ज्ञानविज्ञाने प्रत्यक्षे हृदि शाश्वते / पर्यपृच्छन्महातेजा राज्ञः कुशलमव्ययम् / किमवश्यं निवस्तव्यमाश्रमेषु वनेषु च // 20 अनामयं च राजेन्द्र शुकः सानुचरस्य ह // 7 एतद्भवन्तं पृच्छामि तद्भवान्वक्तुमर्हति / अनुज्ञातः स तेनाथ निषसाद सहानुगः / यथावेदार्थतत्त्वेन ब्रूहि मे त्वं जनाधिप // 21 उदारसत्त्वाभिजनो भूमौ राजा कृताञ्जलिः / / 8 जनक उवाच। कुशलं चाव्ययं चैव पृष्ट्वा वैयासकिं नृपः / न विना ज्ञानविज्ञानं मोक्षस्याधिगमो भवेत् / किमागमनमित्येव पर्यपृच्छत पार्थिवः // 9 न विना गुरुसंबन्धं ज्ञानस्याधिगमः स्मृतः // 22 शुक उवाच / आचार्यः प्लाविता तस्य ज्ञानं प्लव इहोच्यते। पित्राहमुक्तो भद्रं ते मोक्षधर्मार्थकोविदः / विज्ञाय कृतकृत्यस्तु तीर्णस्तदुभयं त्यजेत् // 25 विदेहराजो याज्यो मे जनको नाम विश्रुतः // 1. अनुच्छेदाय लोकानामनुच्छेदाय कर्मणाम् / तत्र गच्छस्व वै तूर्णं यदि ते हृदि संशयः / पूर्वैराचरितो धर्मश्चातुराश्रम्यसंकथः // 24 प्रवृत्तौ वा निवृत्तौ वा स ते छेत्स्यति संशयम् / / अनेन क्रमयोगेन बहुजातिषु कर्मणा / सोऽहं पितुर्नियोगात्त्वामुपप्रष्टुमिहागतः / कृत्वा शुभाशुभं कर्म मोक्षो नामेह लभ्यते // 25 तन्मे धर्मभृतां श्रेष्ठ यथावद्वक्तुमर्हसि // 12 भावितैः कारणैश्चायं बहुसंसारयोनिषु / किं कार्य ब्राह्मणेनेह मोक्षार्थश्च किमात्मकः / आसादयति शुद्धात्मा मोक्षं वै प्रथमाश्रमे // 26 कथं च मोक्षः कर्तव्यो ज्ञानेन तपसापि वा // 13 तमासाद्य तु मुक्तस्य दृष्टार्थस्य विपश्चितः / नक उवाच / त्रिध्वाश्रमेषु को न्वर्थो भवेत्परमभीप्सतः // 27 यत्कार्यं ब्राह्मणेनेह जन्मप्रभृति तच्छृणु / राजसांस्तामसांश्चैव नित्यं दोषान्विवर्जयेत् / कृतोपनयनस्तात भवेद्वेदपरायणः // 14 सात्त्विकं मार्गमास्थाय पश्येदात्मानमात्मना // 28 तपसा गुरुवृत्त्या च ब्रह्मचर्येण चाभिभो / सर्वभूतेषु चात्मानं सर्वभूतानि चात्मनि / देवतानां पितृणां चाप्यनृणश्वानसूयकः // 15 संपश्यन्नोपलिप्येत जले वारिचरो यथा // 29 वेदानधीत्य नियतो दक्षिणामपवय॑ च / पक्षीव प्लवनादूर्ध्वममुत्रानन्त्यमश्रुते / अभ्यनुज्ञामथ प्राप्य समावर्तेत वै द्विजः // 16 / विहाय देहं निर्मुक्तो निद्वः प्रशमं गतः // 30 समावृत्तस्तु गार्हस्थ्ये सदारो नियतो वसेत् / / अत्र गाथाः पुरा गीताः शृणु राज्ञा ययातिना / -2426 -