Mahabharat Samhita Part 03

Author(s): Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 802

12. 315. 13 ] महाभारते [ 12. 315. 42 रजसा तमसा चैव सोमः सोपप्लवो यथा // 13 अनध्यायनिमित्तेऽस्मिन्निदं वचनमब्रवीत् // 2 // न भ्राजते यथापूर्वं निषादानामिवालयः / दिव्यं ते चक्षुरुत्पन्नं स्वस्थं ते निर्मल मनः। देवर्षिगणजुष्टोऽपि वेदध्वनिनिराकृतः // 14 तमसा रजसा चापि त्यक्तः सत्त्वे व्यवस्थितः // 28 ऋषयश्च हि देवाश्च गन्धर्वाश्च महौजसः। आदर्श स्वामिव छायां पश्यस्यात्मानमात्मना। विमुक्ता ब्रह्मघोषेण न भ्राजन्ते यथा पुरा // 15 न्यस्यात्मनि स्वयं वेदान्बुद्ध्या समनुचिन्तय // 29 नारदस्य वचः श्रुत्वा कृष्णद्वैपायनोऽब्रवीत् / देवयानचरो विष्णोः पितृयानश्च तामसः / महर्षे यत्त्वया प्रोक्तं वेदवादविचक्षण // 16 द्वावेतौ प्रेत्य पन्थानौ दिवं चाधश्च गच्छतः॥३० एतन्मनोनुकूलं मे भवानर्हति भाषितुम् / पृथिव्यामन्तरिक्षे च यत्र संवान्ति वायवः / सर्वज्ञः सर्वदर्शी च सर्वत्र च कुतूहली // 17 सप्तैते वायुमार्गा वै तान्निबोधानुपूर्वशः // 31 त्रिषु लोकेषु यद्वृत्तं सर्व तव मते स्थितम् / तत्र देवगणाः साध्याः समभूवन्महाबलाः / . . तदाज्ञापय विप्रर्षे ब्रूहि किं करवाणि ते // 18 तेषामप्यभवत्पुत्रः समानो नाम दुर्जयः // 32 यन्मया समनुष्ठेयं ब्रह्मर्षे तदुदाहर / उदानस्तस्य पुत्रोऽभूद्यानस्तस्याभवत्सुतः। वियुक्तस्येह शिष्यर्मे नातिहृष्टमिदं मनः // 19 अपानश्च ततो ज्ञेयः प्राणश्चापि ततः परम् // 33 नारद उवाच / अनपत्योऽभवत्प्राणो दुर्धर्षः शत्रुतापनः / अनाम्नायमला वेदा ब्राह्मणस्याव्रतं मलम् / पृथक्कर्माणि तेषां तु प्रवक्ष्यामि यथातथम् // 31 मलं पृथिव्या वाहीकाः स्त्रीणां कौतूहलं मलम् / / प्राणिनां सर्वतो वायुश्चेष्टा वर्तयते पृथक् / अधीयतां भवान्वेदान्साधं पुत्रेण धीमता / प्राणनाञ्चैव भूतानां प्राण इत्यभिधीयते // 35 विधुन्वन्ब्रह्मघोषेण रक्षोभयकृतं तमः // 21 प्रेरयत्यभ्रसंघातान्धूमजांश्चोष्मजांश्च यः / भीष्म उवाच / प्रथमः प्रथमे मार्गे प्रवहो नाम सोऽनिलः // 36 नारदस्य वचः श्रुत्वा व्यासः परमधर्मवित् / अम्बरे स्नेहमभ्रेभ्यस्तडिद्भयश्चोत्तमद्युतिः / तथेत्युवाच संहृष्टो वेदाभ्यासे दृढव्रतः / / 22 आवहो नाम संवाति द्वितीयः श्वसनो नदन // 37 शुकेन सह पुत्रेण वेदाभ्यासमथाकरोत् / उदयं ज्योतिषां शश्वत्सोमादीनां करोति यः / स्वरेणोच्चैः स शैक्षेण लोकानापूरयन्निव // 23 अन्तर्देहेषु चोदानं यं वदन्ति महर्षयः // 38 तयोरभ्यसतोरेवं नानाधर्मप्रवादिनोः / यश्चतुर्थ्यः समुद्रेभ्यो वायुर्धारयते जलम् / वातोऽतिमात्रं प्रववौ समुद्रानिलवेजितः / / 24 उद्धृत्याददते चापो जीमूतेभ्योऽम्बरेऽनिलः // 39 ततोऽनध्याय इति तं व्यासः पुत्रमवारयत् / योऽद्भिः संयोज्य जीमूतान्पर्जन्याय प्रयच्छति / शुको वारितमात्रस्तु कौतूहलसमन्वितः // 25 उद्वहो नाम वर्षिष्ठस्तृतीयः स सदागतिः // 40 अपृच्छत्पितरं ब्रह्मन्कुतो वायुरभूदयम् / समुह्यमाना बहुधा येन नीलाः पृथग्घनाः / आख्यातुमर्हति भवान्वायोः सर्वं विचेष्टितम् // 26 / वर्षमोक्षकृतारम्भास्ते भवन्ति घनाघनाः // 41 शुकस्यैतद्वचः श्रुत्वा व्यासः परमविस्मितः। / संहता येन चाविद्धा भवन्ति नदत्यं नदाः। -2430 -