Mahabharat Samhita Part 03

Author(s): Bhandarkar Oriental Research Institute
Publisher: Bhandarkar Oriental Research Institute

Page 826

12. 327. 19] महाभारते [12. 327.49 ततः श्रुतो मया चापि तवाख्येयोऽद्य भारत // 19 / उत्पन्ना लोकसिद्ध्यर्थं ब्रह्माणं समुपस्थिताः // 32 शिष्याणां वचनं श्रुत्वा सर्वाज्ञानतमोनुदः / वयं हि सृष्टा भगवंस्त्वया वै प्रभविष्णुना। पराशरसुतः श्रीमान्व्यासो वाक्यमुवाच ह // 20 येन यस्मिन्नधीकारे वर्तितव्यं पितामह // 33 मया हि सुमहत्तप्तं तपः परमदारुणम् / योऽसौ त्वया विनिर्दिष्टो अधिकारोऽर्थचिन्तकः / भूतं भव्यं भविष्यच्च जानीयामिति सत्तमाः / / परिपाल्यः कथं तेन सोऽधिकारोऽधिकारिणा // 34 तस्य मे तप्ततपसो निगृहीतेन्द्रियस्य च / प्रदिशस्व बलं तस्य योऽधिकारार्थचिन्तकः। नारायणप्रसादेन क्षीरोदस्यानुकूलतः / / 22 एवमुक्तो महादेवो देवांस्तानिदमब्रवीत् // 35 त्रैकालिकमिदं ज्ञानं प्रादुर्भूतं यथेप्सितम् / साध्वहं ज्ञापितो देवा युष्माभिर्भद्रमस्तु वः। तच्छृणुध्वं यथाज्ञानं वक्ष्ये संशयमुत्तमम् / ममाप्येषा समुत्पन्ना चिन्ता या भवतां मता // 36 यथा वृत्तं हि कल्पादौ दृष्टं मे ज्ञानचक्षुषा / / 23 लोकतन्त्रस्य कृत्स्नस्य कथं कार्यः परिग्रहः / . . परमात्मेति यं प्राहुः सांख्ययोगविदो जनाः / कथं बलक्षयो न स्यायुष्माकं ह्यात्मनश्च मे // 37 महापुरुषसंज्ञां स लभते स्वेन कर्मणा // 24 / / इतः सर्वेऽपि गच्छामः शरणं लोकसाक्षिणम् / तस्मात्प्रसूतमव्यक्तं प्रधानं तद्विदबंधाः। महापुरुषमव्यक्तं स नो वक्ष्यति यद्धितम् // 38 अव्यक्ताव्यक्तमुत्पन्नं लोकसृष्ट्यर्थमीश्वरात् / / 25 ततस्ते ब्रह्मणा सार्धमृषयो बिबुधास्तथा / अनिरुद्धो हि लोकेषु महानात्मेति कथ्यते / क्षीरोदस्योत्तरं कूलं जग्मुर्लोकहितार्थिनः // 39 . योऽसौ व्यक्तत्वमापन्नो निर्ममे च पितामहम् / ते तपः समुपातिष्ठन्ब्रह्मोक्तं वेदकल्पितम् / / सोऽहंकार इति प्रोक्तः सर्वतेजोमयो हि सः॥२६ स महानियमो नाम तपश्चर्या सुदारुणा // 40 पृथिवी वायुराकाशमापो ज्योतिश्च पञ्चमम् / ऊर्ध्वं दृष्टिर्बाहवश्च एकाग्रं च मनोऽभवत् / अहंकारप्रसूतानि महाभूतानि भारत / / 27 एकपादस्थिताः सम्यक्काष्ठभूताः समाहिताः // 41 महाभूतानि सृष्ट्वाथ तद्गुणान्निर्ममे पुनः / दिव्यं वर्षसहस्रं ते तपस्तत्वा तदुत्तमम् / भूतेभ्यश्चैव निष्पन्ना मूर्तिमन्तोऽष्ट ताशृणु // 28 शुश्रुवुर्मधुरां वाणी वेदवेदाङ्गभूषिताम् // 42 मरीचिरनिराश्चात्रिः पुलस्त्यः पुलहः क्रतुः / भो भोः सब्रह्मका देवा ऋषयश्च तपोधनाः / वसिष्ठश्च महात्मा वै मनुः स्वायंभुवस्तथा / स्वागतेनाय॑ वः सर्वाश्रावये वाक्यमुत्तमम् // ज्ञेयाः प्रकृतयोऽष्टौ ता यासु लोकाः प्रतिष्ठिताः // विज्ञातं वो मया कार्यं तच्च लोकहितं महत् / वेदान्वेदाङ्गसंयुक्तान्यज्ञान्यज्ञाङ्गसंयुतान् / प्रवृत्तियुक्तं कर्तव्यं युष्मत्प्राणोपबृंहणम् // 44 निर्ममे लोकसिद्ध्यर्थं ब्रह्मा लोकपितामहः / / सुतप्तं वस्तपो देवा ममाराधनकाम्यया / अष्टाभ्यः प्रकृतिभ्यश्च जातं विश्वमिदं जगत् // 30 भोक्ष्यथास्य महासत्त्वास्तपसः फलमुत्तमम् // 45 रुद्रो रोषात्मको जातो दशान्यान्सोऽसृजत्स्वयम् / एष ब्रह्मा लोकगुरुः सर्वलोकपितामहः / एकादशैते रुद्रास्तु विकाराः पुरुषाः स्मृताः // 31 यूयं च विबुधश्रेष्ठा मां यजध्वं समाहिताः // 46 ते रुद्राः प्रकृतिश्चैव सर्वे चैव सुरर्षयः / सर्वे भागान्कल्पयध्वं यज्ञेषु मम नित्यशः / -2454