________________
(૨) બીજો- ‘અપૂકાય’ નામનો પ્રકાર છે : એ પ્રકારમાં ઘનોદાધિ આદિ સર્વ પ્રકારના પાણીનો સમાવેશ થાય છે.
(૩) ત્રીજો - ‘તેજસ્કાય' નામનો પ્રકાર છે : એ પ્રકારમાં વિજળી આદિ સર્વ પ્રકારની અગ્નિનો સમાવેશ થાય છે.
(૪) ચોથો- “વાયુકાય' નામનો પ્રકાર છે : એ પ્રકારમાં ઘનવાત આદિ સર્વ પ્રકારના વાયુનો સમાવેશ થાય છે.
(૫) પાંચમો- ‘વનસ્પતિકાય” નામનો પ્રકાર છે : “વનસ્પતિકાય” ના મૂખ્ય બે વિભાગ છે : એક “પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય અને બીજો “સાધારણ વનસ્પતિકાય' પ્રત્યેક વનસ્પતિકાય તેને કહેવાય છે કે જેના એક શરીરમાં એક જીવ હોય અને સાધારણ વનસ્પતિકાય તેને કહેવાય છે કેજેના એક શરીરમાં અનંતા જીવો હોય : ફલ, ફૂલ આદિ પ્રત્યેક વનસ્પતિકાયમાં ગણાય છે અને કંદ આદિ સાધારણ વનસ્પતિકાયમાં ગણાય છે.
આ પાંચ પ્રકારના જીવોના સૂક્ષ્મ અને બાદર આદિ પ્રકારો છે. આ જીવોને માત્રા સ્પર્શના નામની એ કજ ઇંદ્રિય હોય છે.
પૃથિવીકાયની પીડાના પ્રકાર સંસાર ભાવનાના વિવરણમાં નરકગતિના જીવોને કેટલા પ્રકારની અને કેવી કેવી વેદનાઓ ભોગવવી પડે છે એનો ખ્યાલ આપ્યા બાદ તિર્યંચગતિમાં રહેલા આત્માઓને ભોગવવી પડતી વેદનાઓનો ખ્યાલ આપતાં શરૂઆતમાં જ પૃથિવીકાયના જીવોને વિવિધ જાતિની પીડાઓ કેવા કેવા પ્રકારે ભોગવવી પડે છે એનું વર્ણન કરતાં એ મહાપુરૂષ ફરમાવે છે
કે
"तिर्यग्गतिमपि प्राप्ताः, सम्माप्यैकेन्द्रियादिताम् ।
dift pledg૨-૪૫HI HI[H[; //// હાર્દિWR: VIC , મે જs8I/II /I; / વારિવIછે; ભIો , હ્યો I/ ////
व्यश्यन्ते लवणाचाम्ल-मूत्रादिसलिलैरपि / लवणक्षारतां प्राप्ताः, क्वथ्यन्ते चोग्णवारिणि //३// पच्यन्ते कुम्भकाराद्यौः, कृत्वा कुम्भेष्टफादिसात / चीयन्ते शिनमध्ये च, कृत्वा कर्दमरुपताम् ।।४।।
केचिछाणैनिघण्यन्ते, विपरय क्षारमृत्यूट: ।
૮ @ા છે જો, VICો દ્રિ /ર/; //// તિર્યંચગતિને પણ પામેલા આત્માઓ, ‘એ કેંદ્રિય' આદિપણાને પામીને અને એ કેંદ્રિયપણામાં પણ “પૃથિવીકાયરૂપતા' ને પામેલા આત્માઓ પૈકીના
૧. કેટલાક આત્માઓ, ‘હલ' આદિ શસ્ત્રોથી ફડાય છે. ૨. કેટલાક આત્માઓ, “ઘોડા' અને “હાથી' આદિ પશુઓ દ્વારા મર્દન કરાય છે.
Page 15 of 234
