________________
રૂકિમ પર્વત- રમ્યક્ષેત્રની ઉત્તર તરફ આવેલો છે. બધુ માહિમવંત પ્રમાણે નામ ફેર છે તે રૂપાના વર્ણવાળો છે. મહાપુંડરીક દ્રહ છે અને બુધ્ધિ દેવીનું નિવાસ સ્થાન છે.
હિમવંત ક્ષેત્ર- મહા હિમવંત પર્વતની દક્ષિણે આવેલું છે. યુગલિક ભાવનું છે. સદાને માટે સુષમા દુષમા આરાના ભાવ એટલે ત્રીજા આરાના ભાવો વર્તે છે. એક પલ્યોપમનું આયુષ્ય મનુષ્ય અને તિર્યંચોનું હોય છે. શરીરની અવગાહના મનુષ્યની ૧ ગાઉની અને તિર્યંચોની બે ગાઉની હોય છે. એક દિવસને આંતરે આમળા જેટલો આહાર હોય છે. તિર્યંચને દરરોજ એક વખતે ચોવીશ કલાકે આહાર હોય છે. ૬૪ પાંસળીઓ ૭૯ દિવસ સુધી અપત્યપાલન હોય છે. બાકી બધુ હરિવર્ષ ક્ષેત્રની જેમ પણ રસ, કસ, સુખ વગેરે ભાવોમાં ઉતરતું. ઉત્તર દક્ષિણ પહોળાઈ ૨૧૦૫ યોજન અને પકલા ચારખંડ પ્રમાણ છે. પૂર્વ પશ્ચિમ લાંબુ ૩૭૬૭૪ યોજન ૧૫ કલા છે. ૨૮000 ના પરિવાર વાલી પૂર્વમાં રોહિતા નદી અને પશ્ચિમમાં રોહિતાશા નદી છે. ૧000 યોજન ઉંચો મૂલમાં ૧000 યોજન ઉપર ૫૦૦ યોજનના વિસ્તારવાળો વૃત્ત વૈતાઢય શબ્દાપાતી નામનો છે. મધ્યમાં છે તેના ઉપર જિન ચૈત્ય છે.
હિરણ્યવંત ક્ષેત્ર- રૂકિમ પર્વતની ઉત્તર દિશામાં આવેલું છે. યુગલિક ક્ષેત્ર છે. હિમવંત ક્ષેત્રની જમ છે. એટલે ત્રીજા આરા જેવા ભાવો વર્તે છે. સુવર્ણકલા અને રૂપ્ય કલા નામની બે નદીઓ છે. વિકરાપાતી (વિકટાપાતી) નામનો વૃત્ત વૈતાઢ્ય પર્વત છે. તેના ઉપર જિન ચૈત્ય છે. બાકી બધુ હિમવંત ક્ષેત્રની જેમ જાણવું.
લઘુ હિમવંત પર્વત- હિમવંત ક્ષેત્રની દક્ષિણ બાજુ આવેલું છે. પીત્ત વર્ણન છે. ૧00 યોજન ઉંચો, ઉત્તર દક્ષિણ ૧૦૫ર યોજન અને ૧૨ કલા પહોળો બે ખંડ પ્રમાણ છે. અને પૂર્વ પશ્ચિમ લાંબો ૨૪૯૩૨ યોજન છે. ૧૧ કુટ છે. એક કુટ ઉપર જિન ચૈત્ય છે. બાકીના ઉપર પ્રાસાદો છે. ૧૦00 યોજન લાંબુ ૫૦૦ યોજન પહોળું અને ૧૦યોજન ઉંડું પદ્મદ્રહ છે. વન વેદિકાયુક્ત છે અને શ્રીદેવીનું સ્થાન આવેલું છે.
શિખરી પર્વત- હિરણ્યવંતની ઉત્તરે આવેલો છે. બધું લઘુ હિમવંત પર્વતની જેમ નામ ફેરફાર છે. પીત્ત વર્ણનો છે. પુંડરીક દ્રહ છે. લક્ષ્મી દેવીનું સ્થાન છે. ૧૧ કુટ છે. એક કુટ ઉપર જિન ચૈત્ય છે. બાકીના ઉપર પ્રાસાદ છે. વન વેદિકા સહિત છે.
ભરતક્ષેત્રનું વર્ણન- લઘુ હિમવંત પર્વતની દક્ષિણે આવેલું છે. કાળચક્રવર્તતું હોવાથી ઉત્સરપિણી (ક્રમસર સમયે સમયે રસ કસાદિ ભાવોમાં વધારો થવો) અને અવસરપિણી (સમયે સમયે રસ કસાદિ ભાવોમાં ઘટાડો થયા કરવો) ના છ છ આરાના ફરતા ભાવવાનું છે. દક્ષિણ તરફ લવણ સમુદ્રને સ્પર્શતું અર્ધચન્દ્રાકારે છે. ઉત્તર દક્ષિણ મધ્યમાં ૨૫ યોજન ઉંચો દીર્ધ વૈતાઢય છે. તે ઉત્તર દક્ષિણની સપાટી ઉપર ૫૦ યોજન વિસ્તારવાલો અને ઉપરના તળીએ ૧૦ યોજન વિસ્તારવાળો છે. પૂર્વ પશ્ચિમ લંબાઈ દક્ષિણ લવણ સમુદ્ર તરફના છેડાની ૯૭૪૮ યોજન ૧૨ કલા છે અને ઉત્તર મેરૂ તરફના છેડાની ૧૦૭૨૦ યોજન ૧૧ કલા છે. ઉપર ૬ ૧/૪ યોજન ઉંચો મૂલમાં ૬ ૧/૪ યોજન અને ઉપર તેનાથી અડધો ૩ ૧૮ યોજન વિસ્તારવાળું છે. ૯ કૂટો છે. તેમાં પૂર્વ તરફના કુટ ઉપર ૧ ગાઉ લાંબો ના ગાઉં પહોળો અને ૧૪૪૦ ઉંચું એક જિન ચૈત્ય છે. તે ૫૦૦ ધનુષ ઉંચુ અને ૨૫૦ ધનુષ પહોળા ત્રણ વાર વાળું છે. આ પર્વતને સપાટીથી ૧૦ યોજને ઉંચો ઉત્તર
Page 132 of 24
