Book Title: Jain Shasan 1999 2000 Book 12 Ank 01 to 48
Author(s): Premchand Meghji Gudhka, Hemendrakumar Mansukhlal Shah, Sureshchandra Kirchand Sheth, Panachand Pada
Publisher: Mahavir Shasan Prkashan Mandir
View full book text
________________
સુવિચાર, સહિષગુતા, સદાચાર અને ઉદારતા
(સવિચાર, સહિષ્ણુતા, સદાચાર અને ઉદારતા)
આચાર ગુણો દ્વારા પોતાના આત્મસત્વને ખીલવવા માટે
- જમ્યા રોતા રોતા, જીવવાનું પણ રોતા રોતા અને રવાનું વાસ્તવિક રૂપે સૌ કોઇએ પ્રયત્ન કરવો જોઇએ. આ ચાર સદ્ગણો
પણ રોતા રોતાકે મરવું પડે તો આ રીતે રોતા રોતા જ મરવું છે? રોતા જેનામાં ય વા યોગ્ય પણે આવી જાય તે આત્માની અધોગતિ થતી
જન્મયા એમાં તો નિરૂપાય હતા. પરંતુ જન્મયા પછીનું જીવન હસતા નથી, અને થોડા કાળમાં ઉન્નતિ થયા વગર રહેતી નથી. આત્માની
હસતા પસાર કરવું હોય અને હસતા હસતા સર્વદુ:ખોને સમાધિમય ઉન્નતિ કરવાનો પ્રબળ ઉપાય તો જ્ઞાની ભગવંતોએ બતાવેલી વિધિ
ભોગવતા ભોગવતા મરવું હોય તો દુનિયાના પૌલિક પદાર્થોન મુજબ સાં પૌલિક પદાર્થોનો સર્વથા ત્યાગ કરવો જોઇએ.
જુદા માનીને એ બધાનો સર્વથા ત્યાગ કરવાનું બની શકે હિ તો આ જ્ઞાની ભગવંતોના ટંકશાળી વચનોનું પાલન કરવામાં
છેવટે સદ્વિચાર, સહિષ્ણુતા, સદાચાર અને ઉદારત્વ ને ચાર આપણે ક્તિમાન નથી એવું કદાચ હીએ તો તે માની લેવાય પણ
સગુણો ખીલવવા જોઇએ. આ ચાર બદગુણો તો જીવનમાં ઉતારવા ધારી તો જીવનમાં જરૂર
ઓછામાં ઓછું આટલુય કરીએ તો હસીને સમભાવે જીવાય ઉતારી શકાય તેમ છે. માત્ર એ માટેથોડો પણ યોગ્ય પુરુષાર્થ જોઇએ.
અને હસીને સમાધિપૂર્વક મરાય. જન્મયા ત્યારે બીજા હસો અને આ ચાર ગણો આવ્યા વિના જીવનમાં શાંતિ થવાની નથી. આના
આપણે રડયા; હવે આ ચાર ગુણોને ખીલવી એવી રીતે ઇવીએ વિનાનુંજ વન, એજીવન ગણાતું નથી. આમાંથી દૂર રહેલા માનવીનું
અને એવી રીતે મરીયે કે આપણે હસી અને બીજા બધા રસ જીવન ખુબજ ખરાબ રીતે પસાર થાય છે.
આનો સરળ અર્થ એ છે કે જીવનને વધુમાં વધુ એ ચાર 6 આત્મામાં બીજાનું ભલું ઇચ્છવાનો વિચાર નથી હોતો
સદ્ગુણોથી સુશોભિત અને સુંદર બનાવીએ કે જેથી મૃત વખતે તે આત્મામાં બહુ ખરાબ વિચારો હોય છે. આપણામાં સદ્વિચાર છે?
જાણનારાઓને લાગે કે “એક મહાન ઉપકારી આત્મા આપણી જો સદ્વિ પાર હોય તો આજે આપણા તરફથી જે અન્યાય અને આડી
વચ્ચેથી ચાલ્યો ગયો.” આવા સમયે એઆપાગાસમાધિમય રણને પ્રવૃત્તિઓ ચાલી રહી છે તે ચાલી શકે ખરી ?
નડે, આપણા સમાધિમય મરણની પ્રશંસા કરે. પણ તે દિકરી કયાં ચાલતું ન હોય ત્યાં સહિષJતા રહે; આ સહિષ્ણુતા વાસ્તવિક કોટિની કહેવાય!ના...!તે તો એક પ્રકારની કાયરતા છે.
કરીને રડેકે હવે મારી ઉપર ઉપકાર કોણ કરશે? મારો ઉપકારી ગયો? આત્મા કપાયાધીન બને નહિ અને ફક્ત આત્માના હિતનો વિચાર
ઉપકારના અભાવથી તે રડે? જ કરીને જે સહન કરે તે સાચી સહિષ્ણુતા, આપણું બગાડનાર,
આજેતોહસીહસીને ભરપુર પેટે પાપરાય છે. એથી જીવાય ખરાબ કરનાર, આફતોની વણઝાર લાવનાર, ઉંડા ખાડામાં ઉતારનાર
છે પણ રડતાં અને મરાય છે પણ રડતાં? માટે છેવટે એટલું જરૂર આદિ અનેક પ્રસંગોમાં પણ આપણો દુર્ભાવ ઉભો થાય નહિ ને!
કરવું જોઇએ કે... જોગુણછેસદાચાર. એયાં સુધી ટકે? આપણા આત્માને
બીજાનું ભલું ન થાય તો કાંઇ નહિ પણ કોઇનું ભૂરું તવશો પૂછી આપણે નક્કી કરીએ.
નહિ કે ઇચ્છશો પણ નહિ. ૨ દાચાર પણ સાચી ઉદારતા હોય તો જ ટકે ને!
પ્રતિકૂળ સંયોગોને સમભાવે સહન કરવાની શક્તિ આવવી. દારતા - ઉદાર માનવી કોઇ દિવસ લોભી ન હોય રસ્તે | દરેક મુશ્કેલીઓને આપણે હસીન સહન કરી કે રડીને સહકરીએ ચાલતાં ગમે તેવી ચીજ જોઈને લોભાય નહિ.
પણ સહન કર્યા વગર આપણો છૂટકારોનથી આવતી સઘળી આફતો ૨ાચાર સદ્ગણોને ખીલવવા માટે આત્મસત્વને વિકસાવવું આપણે જ ઉભી કરી છે. હસતા હસતા એવા કર્મો બાંધ્યા કરવા પડશે. ધીમે-ધીમે આત્માની ઉન્નતિ સાધવી હોય તો દુનિયાની બધી છતાં પણ છૂટતા નથી અને ભોગવવા પડે છે માટે સહિણી બની અહિતકર પૌદ્ગલિક વસ્તુઓને પોતાનાંથી જુદી માનવી જોઈએ. | આવેલા દુ:ખો મઝેથી ભોગવવા પ્રયત્નશીલ બનો.
જ્યાં સુધે એ માન્યતા દૃઢ ન થાય અને નાશવંત પદાર્થોનું આંધળું સદાચારી બનવું જોઇએ અને દુરાચારનો જેમ બને તે ત્યાગ મમત્વ હશે ત્યાં સુધી જીવનમાં શાંતિ અને સમાધિ રહેશે નહિ. કરવો જોઈએ.' જીવનમાં સમાધિ નહી હોય તો મરણ પણ સમાધિપૂર્વક થશે નહિ. ઉદારતાનો ગુણ પણ કેળવવો જોઇએ.
