Dravya Gun Paryayno Ras Dravyanuyog Paramarsh Part 06

Author(s): Yashovijay
Publisher: Shreyaskar Andheri Gujarati Jain Sangh

Page 368

= = ‘જ ° CE
२२८० ० बृहत्कल्पभाष्यसंवादः .
/-૭ “જ્ઞાનવંતનઈ કેવલી, દ્રવ્યાદિકઅહિનાણિ;
બૃહત્કલ્પના ભાષ્યમાં, સરખા ભાખ્યા જાણિ ૧૫/૧-શા (૨૫૨) *જ્ઞાનવંતને (દ્રવ્યાદિકઅહિનાણકદ્રવ્યાદિકઅધિજ્ઞાનઈ) કેવળી સરિખો કહ્યોછી, “શ્રુતકેવળી” ઈતિ.* बृहत्कल्प(भाष्य)गाथा चेयम् - 'किं गीयत्थो केवली ? चउव्विहे जाणणे य गहणे य ।
તુજોડા-દો, ઉબંતાય વક્તા તા(વૃ.વ.મા.૭/૧૬ર) તિા प क्रियातो ज्ञानस्याऽभ्यर्हितत्वमुपचिनोति - ‘सुगीतार्थ' इति ।
सुगीतार्थ-केवलिनौ द्रव्यादीनामभिज्ञानात् समौ।
बृहत्कल्पभाष्योक्ती, ततो ज्ञानाधिक्यं निश्चिनु ।।१५/१-७।। प्रकृते दण्डान्वयस्त्वेवम् – सुगीतार्थ-केवलिनौ द्रव्यादीनाम् अभिज्ञानात् समौ बृहत्कल्पभाष्योक्तौ । * તતો જ્ઞાનાથિ નિશ્વિના 9/9-૭ના की द्रव्यादीनां = द्रव्य-क्षेत्र-काल-भावानाम् अभिज्ञानात् प्ररूपणातश्च सुगीतार्थ-केवलिनौ = णि संविग्नभवभीरुनिर्दम्भछद्मस्थगीतार्थ-सर्वज्ञौ समौ = तुल्यौ एव बृहत्कल्पभाष्योक्तौ । का तदुक्तं बृहत्कल्पभाष्ये निशीथभाष्ये च “किं गीयत्थो केवली ?, चउब्विहे जाणणे य गहणे य । અવતરણિકા :- ક્રિયા કરતાં જ્ઞાનનું વધુ મહત્ત્વ છે. આ વાતનું સમર્થન ગ્રંથકારશ્રી કરે છે :
શુષ્ક ક્રિયા કરતાં જ્ઞાન ચઢે ૬ શ્લોકાર્થ :- “સંવિગ્ન ગીતાર્થ અને કેવલજ્ઞાની દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર વગેરેના જ્ઞાનની અપેક્ષાએ સમાન જ 21 છે' - આ પ્રમાણે બૃહત્કલ્પભાષ્યમાં જણાવેલ છે. તેથી ક્રિયા કરતાં સમ્યફ જ્ઞાન ચઢિયાતું છે - એવો છે તમે નિશ્ચય કરો. (૧૫/૧-૭) વા વ્યાખ્યાર્થી:- મોક્ષે ઝડપથી પહોંચવાની ઈચ્છાવાળા જીવને “સંવિગ્ન' કહેવાય. તથા જેને પાપનો
અત્યંત ભય હોય એવા જીવને “ભવભી' કહેવાય. પોતાના સ્વાર્થ માટે શાસ્ત્રવચનનો ઉપયોગ કરવાની શું માયા ન કરનાર સાધુ “નિર્દભ’ કહેવાય. સંવિગ્ન, ભવભીરુ, નિર્દભ, છમસ્થ એવા ગીતાર્થ અને
સર્વજ્ઞ ભગવાન - આ બન્ને જીવો દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર-કાળ-ભાવની જાણકારીની અપેક્ષાએ તથા દ્રવ્ય-ક્ષેત્ર વગેરેની પ્રરૂપણા કરવાની અપેક્ષાએ સમાન જ છે. આ પ્રમાણે બૃહત્કલ્પભાષ્યમાં જણાવેલ છે.
& ગીતાર્થ પણ કેવલજ્ઞાની છે (તકુti.) બૃહત્કલ્પભાષ્યમાં તથા નિશીથભાષ્યમાં આ અંગે જણાવેલ છે કે “શું ગીતાર્થ એ કેવલજ્ઞાની
- કો.(૧)માં “ગ્યાનર્વત જે પાઠ. પુસ્તકોમાં “ગ્યાનવંતનઈ પાઠ. કો.(૯)+સં.(૧)+મો.(૨)પા.(૧)માં “જ્ઞાનવંત...' પાઠ. પુસ્તકોમાં + પાલ.માં “અહિનાણિ’ પાઠ. કો.(૯+૧૦+૧૧+૧૪+૧૫+૧૭)+લી.(૧+૩+૪)+B(૧)+મો.(૨) સં.(૧)માં “અહિનાણ” પાઠ. જે પુસ્તકોમાં ‘બૃહત્કલ્પગાથાના ભાગ્યમાં” પાઠ. કો.(૧+૭+૯+૧૦+૧૧)+સિ.પાલ.
છેલ્લા.(૨)લી.(૧+૨+૩+૪)માં “ગાથા' પદ નથી. ૨ પુસ્તકોમાં + પાલ.માં “જાણિ’ પાઠ. કો.(૯+૧+૧૧) +મો.(૨)માં “જાણ’ પાઠ. * ..* ચિહ્નદ્વયમધ્યવર્તી પાઠ ફક્ત પાલિ.માં છે. ૧ લા.(૨)માં “વજ્ઞા ' પાઠ. 1. किं गीतार्थः केवली ? चतुर्विधं ज्ञानं च ग्रहणं च। तुल्येऽराग-द्वेषः, अनन्तकायस्य वजना।।