________________
દૈશિક શાસ્ત્ર
પ્રથમ અધ્યાય દેશભક્તિ વિભૂતિ
સુખનું વિવેચન જે યુરોપે સમસ્ત ભૂમંડળમાં અખંડ શાંતિ પ્રસરાવવાનું બીડું ઉઠાવ્યું હતું એણે જ કેમ આજે સમસ્ત સંસારમાં ઘોર અશાંતિ ફેલાવી ? જે ભારત દિગ્વિજયને ચાહનારું હતું તે આજે કેમ નિઃસ્તબ્ધ અને નિશ્રેષ્ટ છે? જે યુરોપ એક ગાલને બદલે બીજો ગાલ ધરવાનો ઉપદેશ કરતું હતું તે જ આજે કેમ નિઃશસ્ત્ર લોકો પર ગોળીઓ વરસાવે છે? જે ભારતનો મંત્ર “હતો વા પ્રાચ્છસિ વ નિતી વા મોચસે મદીન” હતો તે જ આજે કેમ સત્યાગ્રહનો આશ્રય લે છે? જે ઇંગ્લેંડ દેશ જર્મનીને ભાઈ કહેતો હતો તે આજે કેમ એ જ જર્મનીનો નાશ કરવાના હેતુથી પોતાના જ દુશ્મન એવા રશિયાનો સાથ લે છે અને પાછળથી તે જ ઇંગ્લેંડ કેમ રશિયા વિરુદ્ધ તલવાર તાણે છે? જે ફાંસે રાજા લૂઈને સિંહાસન પરથી ઉતાર્યો તેણે જ નેપોલિયન આગળ કેમ મસ્તક નમાવ્યું? જે દુર્યોધન પાંડવોને સોયની અણી જેટલી ભૂમિ આપવા પણ ઇચ્છતો નહોતો એણે જ કેમ કર્ણને આખો અંગ દેશ આપી દીધો? જે મારીચ રામચંદ્રજીને શત્રુ સમજતો હતો તે કેમ એમ કહેવા લાગ્યો કે :
"मम पाछे धर धावत धरे शरासन बाण फिरि फिरि प्रभुहिं बिलोकिहुं, धन्य न मो सम आन ॥"
આ એકમેકથી વિપરીત વાતો સુખ માટે થઈ. જ્યાં સુધી મનુષ્યને કોઈ કાર્યમાં સુખ મળે છે ત્યાં સુધી જ તે તે કાર્ય કરતો હોય છે. પછી તે એનો ત્યાગ કરી દે છે. પ્રાણી જે કંઈ કરે છે તે સુખની ઇચ્છાથી જ કરે છે. એની બધી જ ગતિવિધિ સુખ માટે હોય છે. એ સુખ પ્રાપ્ત કરવા માટે કોઈ ગિરિકંદરામાં સમાધિનો અભ્યાસ કરે છે, તો કોઈ રણક્ષેત્રોમાં વીરગતિ પ્રાપ્ત કરે છે. એ માટે કોઈ દેશભક્તિના રંગમાં રંગાઈને
