Daishika Shastra

Author(s): Badrishah Tuldhariya
Publisher: Bharatiya Itihas Sankalan Samiti

Page 9

પ્રસ્તાવના
દૈશિક શાસ' એ ગંભીર વાચન માટેનું પુસ્તક છે. એની ભાષા, એની શૈલી લાઘવપૂર્ણ અને વિદ્વભોગ્ય છે. પુસ્તક વિચારકો માટે છે, પંડિતો માટે છે, બૌદ્ધિકો માટે છે.
અંગ્રેજોની પકડ જયારે સહુથી વધુ મજબૂત બની ગઈ હતી, મેકોલેએ શરૂ કરેલા શિક્ષણમાં ભણેલા લોકોની ત્રણેક પેઢી થઈ ગઈ હતી, દેશ ચલાવનારાઓને મદદ કરનારા, એ વ્યવસ્થા સમજનારા લોકો ઉપર અંગ્રેજીની વૈચારિક પકડ પણ જામવા માંડી હતી ત્યારે જાગૃત, દેશભક્ત, વિદ્વાન લોકોમાં મંથન પણ ચાલતું હતું. ભારતીય વિચારના પરિપ્રેક્ષ્યમાં યુરોપીય વિચારને મૂલવવાનો પ્રયાસ થતો હતો. તો સાથે સાથે ભારતીય વિચારને નવેસરથી સમજવાનો પ્રયાસ થતો હતો. તેનું ઉદાહરણ આ પુસ્તક છે.
દેશ, રાષ્ટ્ર, જતિ, રાજ્ય વગેરે સંકલ્પનાઓના મૂળ અર્થ સમજવાની આજે તો ખાસ જરૂર છે કારણ કે આજના વૈચારિક જગતમાં એવો ગોટાળો જોવા મળે છે કે આપણે શબ્દો તો ભારતીય ભાષાના પ્રયોજીએ છીએ પરંતુ તેનો અર્થવિસ્તાર યુરોપીય થતો હોય છે.
અધ્યાત્મનિષ્ઠ વ્યાવહારિક ચિંતન કઈ રીતે ચાલે એનો પણ આ નમૂનો છે. આ પુસ્તકમાં પ્રયોજાયેલા ચિતિ’ અને ‘વિરાટ’ શબ્દોને આધારે જ પંડિત દીનદયાળ ઉપાધ્યાયે ‘ચિતિ' આધારિત એકાત્મ માનવ દર્શનનું પ્રતિપાદન કર્યું.
પુસ્તક આજથી એંશી એક વર્ષ પૂર્વે પ્રકાશિત થયેલું છે. એથી પણ પૂર્વે એ લખાયું છે. લેખકે નોંધ્યું છે કે લોકમાન્ય ટિળક એની પ્રસ્તાવના લખવાના હતા પરંતુ એ વિચાર ક્રિયાન્વિત થાય એ પૂર્વે એમનું અવસાન થયું. લેખક એમ પણ કહે છે કે હિમાલયના યોગી શ્રી સોમબારી બાબાનો આ પ્રસાદ છે, અર્થાત્ લેખક પોતે તો એમાં નિમિત્ત છે. મૂળ હિન્દી પુસ્તક તો આજે અપ્રાપ્ય છે. રાજસ્થાનના ડીડવાણામાં છોટી ખાટુ નામના નાના ગામના પુસ્તકાલયમાં આની કેટલીક પ્રતો સચવાયેલી પડી છે. એ પૈકીની જ એક પ્રત લઈને આ અનુવાદ કરવામાં આવ્યો છે.
ભલે ગંભીર અને અઘરું છતાં પુસ્તક વાંચવા સમજવા જેવું છે એમાં બે મત નથી.
હરિભાઉ વગે ચૈત્ર સુદ ૧, યુગાબ્દ ૫૧૦૮ સંગઠન મંત્રી ૯ એપ્રિલ ૨૦૦૬
અખિલ ભારતીય ઈતિહાસ સંકલન યોજના