________________
अमरकुट पर्वत
अमि લિગની બનાવટમાં ચમત્કારી અને આશ્ચર્ય કિનારા પર કારનાથને સામે કિનારે આવેલું જનક એવું કાંક છે. લિંગ જેના ઉપર છે શિવલિંગ વિશેષ. (શિવપુરાણ નં. ૧. એ વેદી જેવો ભાગ બે ફીટ ઉંચે અને અ૦ ૩૮; સ્કંદપુરાણ-રેવાખંડ, કેઈનનું સાત આઠ ફીટ વ્યાસનો છે. ખૂદ લિંગ ત્રણ પિકચરસ્ક ઇંડિયા” પા૦ ૩૭ ). ફીટ ઉંચું છે. નાગથી વિટલાયેલું આ લિંગ અમરેશ્વર આકાર વા કારક્ષેત્રમાં આવેલા વેદીના મધ્યમાં આવેલું છે. શુદ પ્રતિપદાથી છે એમ બહત શિવપુરાણમાં ( નં. ૨ પાણી ઠરીને ઉપર વર્ણવેલા આકારનું લિંગ અ૦ ૩-૪) કહ્યું છે—સૌરાષ્ટ્રમાં સોમનાથ બનવા માંડે છે, તે પુનમને દિવસે સંપૂર્ણ
હિમાલયમાં કેદાર, દક્ષિણમાં ભીમાશંકર, ઉંચામાં ઉચું બની રહે છે. પુનમ પછીની પ્રતિપદાથી આ લિંગ પીગળવાનું શરૂ કરે છે. શ્રી શૈલમાં મલિકાર્જુન, ઉજજયનમાં મહાકાળ તે પિગળતાં પિગળતાં અમાસને દિવસે તે
અમરેશ્વરમાં કાર, બનારસ (કાશી) માં તદન અદશ્ય થઈ જાય છે. અને લિંગની નીશાની યે જણાતી નથી. લિંગની બને
વિશ્વેશ્વર, નાસિકની પાસે ગેમતિમાં બાજુઓએ હિમના બે સ્તંભ બનેલા છે, ત્રંબકેશ્વર, ચિતાભૂમિમાં વૈદ્યનાથ, દ્વારકામાં જેને દેવીઓ કહે છે. પ્રતિવર્ષે શ્રાવણ મહિનામાં માર્તડ (મા
નાગેશ, સેતુબંધમાં રામેશ્વર અને શિવાલયમાં તાન અગર ભવાન)થી યાત્રાળુઓ અમર ધુકીને શિવપુરાણ રૂં૧, અ૩૮). નાથ જવાને નિકળે છે. કાશ્મિરના મહારાજાના |
અમસ્ટાગ્રામ. આમલિતસા શબ્દ જુઓ. અમલદારો એમને અમરનાથ લઈ જાય છે, | અમેજિતરા. તિનાવેલીમાં તામ્રપર્ણ નદીના (જ. એ. સે. બ. ૧૮૮૬ પા. ૨૧૯). !
કિનારા પર આવેલું ક્ષેત્ર વિશેષ. ચૈતન્ય પશુ એમ કહેવાય છે કે યાત્રાને છેલ્લે દિવસે એક,
અહીં યાત્રાર્થે આવ્યા હતા. બ્રહ્માંડપુરાણમાં બે અગર ચાર કબુતરે આવીને અમરનાથના
એને વર્ણવ્યું છે. નૃસિંહપુરાણમાં કહેલું દેવાલય ઉપર ફડફડ કરતાં ગોળ ચક્કર ચક્કર
અમલગ્રામ તે જ આ હેય એમ જણાય ઉડે છે. એ કબુતરો હર અને પાર્વતી હોય
છે. ત્યાં એનું મહામ્ય ઘણું વખાણ્યું છે. છે, એમ માન્યતા ધરાવતા યાત્રાળએ તેમને નિરખી રહે છે.
(નૃસિંહપુરાણ અ૭ ૬૬). પશ્ચિમ ઘાટ
ઉપર આવેલું હોવાથી એને સહઅલગ્રામ અનાર પર્વત, અમરકંટક તે જ. ( મેઘદૂત
પણ કહેવાય છે. મહામહોપાધ્યાય હરપ્રસાદ શાસ્ત્રીનું
મિ. શક્તિની બાવન પીઠેમાંની એક. અહીં મેઘદૂત વ્યાખ્યા, પા. ૩). અમરાવતો. જલાલાબાદની પશ્ચિમે મિલ ઉપર
શક્તિના શરીરનો ભાગ કપાઈને પડયો આવેલું નગરાર તે. અદ્યાપિ એની પાસેના હતો. છાપરાની પૂર્વમાં અગિયાર મૈલ ઉપર એક ગામડાને નગારક કહે છે. ફાલ્યાને
ભવાનીનું આ દેવળ આવેલું છે. તંત્રચૂડાપિતાના પ્રવાસમાં આને ના-કી એવું નામ
મણિમાં કહ્યું છે કે જે જે જગાએ પાર્વતીનું કહ્યું છે.
શરીર કપાઈ કપાઈને કડકા પડયા એ જગાને અમરેશ્વર. ખંડવાથી વાયવ્યમાં બત્રિશ મૈલ “પીઠ” કહે છે. આવી પીઠ બાવન છે. શિવ અને મેરિટોક નામના રેલ્વે સ્ટેશનથી પૂર્વે
ચરિત્રમાં પીઠની સંખ્યા એકાવન કહી છે. અગિઆર મૈલ ઉપર નર્મદા નદીના દક્ષિણ | અન્ય ગ્રંથમાં વળી પીઠની સંખ્યા એક
Aho! Shrutgyanam
