________________
कालिपीठ
શાપપુર () મૂળથી તે સંગમ સુધીમાં ધવલગંગા, ગૌરી વેરી (૨). માન્ધાતા ( કારનાથ ) ચંદ્રભાગા અને કાલિગંગા એવાં નામ છે. આગળનો નર્મદાને ઉત્તર તરફને ફાંટે, નીચલે વાંસે એને કાલિનદી કહે છે.
( પદ્મપુત્ર સ્વગખંડ, અ૦ ૮ મત્સ્યપુત્ર ત્રિપટકાલિઘાટ એ જ. (તંત્રચૂડામણિ). | અ. ૧૮૮). નર્મદા અને કાવેરીને સંગમ લાઈવર. બુદેલખંડના બંદા જીલ્લાના પેટા જીલ્લા ઘણું પવિત્ર તીર્થ મનાય છે. * બદલામાં આવેલું કાલિંજર તે. (પદ્મ પુત્ર નં. નેપાળની રાજધાની ખટમંડ તે જ.
સ્વર્ગ, અ૦ ૧૯. લે ૧૩૦; શિવ પુત્ર વાઘમતી અને વિષ્ણુમતી નદીઓના સંગમ ભા૦ ૪. અ૦ ૧૬). યશોવર્માએ જીત્યા ઉપર આ નગર રાજા ગુણકામદેવે ઈ. સ. પછી ચંડેલા રાજાઓના સમયમાં કાલંજર ૭૭૨ માં વસાવ્યું હતું. પ્રથમ એને મંજુશ્રીએ બુંદેલખંડની–જેબુક્તિની–રાજધાની હતું. વસાવ્યાનું કહેવાતું અને એના નામ ઉપરથી ( એપિ૦ ઇંડિ૦ પુત્ર ૧. પાઠ ૨૧૮ ) | એને મંજુપણ કહેતા હતા. ( મંજુપણ એમાં નીલકંઠ મહાદેવનું દેવળ આવ્યું હતું. શિખ જુઓ.) આ શહેરના બ્રાદ્ધો મંજુ(વામનપુર અ૦ ૮૪). ત્યાંના કિલ્લામાં શ્રી વિશ્વકર્મા માનતા. ( હેગસનના સુપ્રસિદ્ધ યાત્રાનું ધામ કોટતીર્થ આવેલું હતું. બદ્ધોને ધમ અને સાહિત્ય પાઠ દર) લોકોક્તિ પ્રમાણે ચડેલા વંશના મૂળ સ્થાપક જે સ્વયંભુપુરાણ અનુસાર મંજુશ્રી એક એતિહાકેશિલાલેખમાં એ વંશ સ્થાપનારનું નામ ના જાક સીક વ્યકિત હેઈ, એણે નેપાળમાં પ્રથમ એવું આપેલું છે, ચંદ્રબર્માએ એ કિલ્લો ચણાવ- બુદ્ધ ધર્મ દાખલ કર્યો હતો. ખટમંડનું બીજું રાવ્યો હતો.મહત્સવનગર શબ્દ જુઓ. કિલ્લામાં નામ કાંતેપુર પણ છે. (રાઈટને નેપાળનો મુંડમાળાઓ અને સર્ષાભૂષણ ધારણ કરેલી
ઈતિહાસ પાર ૯ ) કાળભૈરવની મેટી અને અષ્ટાદશભુજાવાળી
વરઘપુર. કશ્મીર એટલે “ કશ્યપ ઋષિનું મુતિ પણ છે. ( આકિંઠ સવે. રિપોર્ટ,
પુર-કાશ્યપુર” જેને હીરોડટસે “કસપાપિરોસ” ૫૦ ૨૧.) અહીં હિરણ્યબિંદ નામે તીર્થ
નામે કહ્યું છે, આ નામ તે ઉપરથી પડયું છે, પણ આવેલું છે. ( મહાભારત, વન
એમ મી. વિલ્સન ધારે છે. પણ ડા, સ્ટીનને એ૦ ૮૭. ) કાલિંજરના ડુંગરને રવિચિત્ર
અભિપ્રાય છે કે કાશ્મીર કદી યે કશ્યપપુર પણ કહે છે. (જ. એ. સ. બ. પુર ૧૭
કહેવાતું નહોતું. ( ડા. સ્ટીનની પ્રાચીન (૧૮૮૮) પા૦ ૧૧) એ પુસ્તકમાં ૩૧૩
ભુગોળ પા. ૧૧-૬૨) ટોલેમીએ મુલ્લામે પાને કાલિંજરમાં ઉપલબ્ધ થતા શિલાલેખ છપાયા છે.
નને “કઈરીઆ” કહ્યું છે એમ મનાય કરો. કૂર્ગમાં આવેલા બ્રહ્મગિરિના ઝરણું રુપે
છે. સનીસર નામનું સરોવર, સુકવી નાખીને નિકળતી દક્ષિણ હિંદુસ્થાનની કાવેરી નામની
કાશ્યપે ત્યાં કાશ્મીર કેવી રીતે વસાવ્યું, એ નદી વિશેષ. એ ઝરાને કૂર્મપુરાણમાં ચન્દ્ર
હકીકત સારૂ રાજતરંગિણી જેવી. ( ડાર તીર્થ કહ્યું છે. ( કૂર્મ પુc ખં૦ ૨ અ૦
સ્ટીનની રજતરંગિણું પુર ૧ પા. ૫) ૩૭ અને સ્કે પ૦ કાવેરી મહાસ્ય | વારથuપુર. (૨) શ્રીનગરથી ત્રણ મૈિલ ઉપર
અ૦ ૧૧-૧૪) રઇસનું મહેસૂર અને આવેલા હરિ પર્વત ઉપર કશ્યપ ઋષિને કૂર્મ ” પુત્ર ૩ પ૦ ૮, ૮૫ ). કાવેરીને ! આશ્રમ હતા તે. શિવમુદ્રા આગળ પડતો ધોધ એ દક્ષિણ ફgg. (૩) ટોલેમીએ મુલતાનને કઈહિંદુસ્થાનમાં ઘણો જ સષ્ટિસંદર્ય વાળા છે. રીઆ કહ્યું છે. એ હિરણ્યકશિપુના પિતા
Aho! Shrutgyanam
