________________
गया
गयापाद
ગયા. દક્ષિણ વિભાગમાં જે જગાને ચૈતન્ય વસતાં હતાં. એ બધા બ્રાહ્મણો એકજ ઋષિના ભાગવતના ૧૨ મા અધ્યાયમાં ચવેધ એવું વંશજો હતા. આ બ્રાહ્મણો તે “ગયાલી " નામ આપ્યું છે, એ વિભાગમાં સુપ્રસિદ્ધ વિષ્ણુ બ્રાહ્મણો હોવા જોઈએ. વાયુપુરાણમાં આવેલી પદ નામનું દેવળ આવ્યું છે. આ દેવળ સેં ગયાસુરની વાત તે બૌદ્ધધર્મના મથક ગયાવર્ષ પૂર્વે ઈંદોરના મહારરાવે હેલકરનાં માંથી બાદ્ધધર્મનો ઉછેર થઈ બ્રાહ્મણ ધર્મની પુત્રવધુ અહલ્યાબાઈએ પ્રથમના જુના દેવળની પુનઃ સ્થાપના દર્શાવતું પક માત્ર છે એમ જગાએ બંધાવ્યું છે. ચીનાઈ મસાકર ડાહ્યાન ડા, આર. એમ. મિત્રનું કહેવું છે (બુદ્ધઆવ્યાની પૂર્વે આ દેવળની સ્થાપના ગયા પા૦ ૧૭) માતંગવાપી (હાલ એને થએલી હતી. બ્રહ્માનિ ડુંગરી-ભાસનાથ માલતંગી કહે છે) સહિત ધર્મારણ્ય વિષ્ણુઉપર મંગળાગૌરીનું દેવળ આવેલું છે. દેવી. છ મેલ ઉપર આવ્યું છે. બ્રહ્મસર નૈઋત્યમાં ભાગવત ખં૦ ૭, ૮૦ ૩૦ ને ૩૮. ) એક મેલ પર આવ્યું છે. ગેડલોલા દક્ષિઆ સ્થળ શક્તિની બાવન પીઠમાંની એક ક્ષમાં એક મૈલ ઉપર મારણપુરની પાસે, પીઠ મનાય છે. અહીં શક્તિનું સ્તન કપાઈ ઉત્તરમાનસ ઉત્તરમાં એક મેલ પર અને ગયું હતું. ગયામાં આવેલાં પવિત્ર સ્થળોને દક્ષિણમાનસ દક્ષિણે દેવઘાટ ઉપર આવેલ છે. માટે વાયુપુરાણું ખંડ ૨ જાનો અધ્યાય ૧૦૫ ( મહાભા૦ વન અ૦ ૮૪; અગ્નિપુત્ર મો જોવો. એ અધ્યાય ગયા મહામ્યો છે. અ૦ ૧૧૫). ઉમંગનગર (ઉમા) માં બુદ્ધગયા (ઉર્વીવ શબ્દ જુઓ). હાલની આવેલ જગન્નાથનું દેવળ, દેવ (દેવતા સૂર્ય ) ગયાથી દક્ષિણે છ મિલ પર આવેલ છે, બબ અને ગયાછલામાં ટીકારી પાસે આવેલ રની ડુંગરીઓ ઉપર અશોકે ચાર ગુફા કરાવી છે કચ આગળનાં દેવળો એ બધાં ગયા આજીવકને અપણ કરી હતી. આ બાવકે પાસેનાં જુનાં સ્થળો હોઈ ત્યાં શીલાલેખો માંખલીપુત્ત ગોશાળના મતાનુયાયીઓ હતા. છે. (જન્ટ એન્ડ સેટ બં૦, ૧૯૪૭ પાત્ર અશોકના પિત્ર દશરથે નાગાર્જુની ટેકરી ૬૫૬; ૧૨૨૦) ગયાની વિશેષ હકીકત સારૂ ઉપર ત્રણ ગુફા કરાવરાવીને એ જ મતાવલ- બીજા ખંડમાં જેવું. બીઓને અર્પણ કરી હતી. નાગાર્જુની ટેકરી પાનામો એરિસાનું જાપુર તે. વિષ્ણુ ભગઉપરના દશરથના તેમ જ બીજા શિલાલેખોને વાને મારેલો દૈત્ય ગયાસુર શરીરે બહુ મોટો સારૂ ( જ૦ એ૦ સો૦ બં૦ ૧૮૩૭, હતો. જમીન પર સુવે તો એનું માથું ગયા પાઠ ૬૭૬-૬૮૦જુઓ. ) બુદ્ધના જીવતાં આગળ, એની નાભી રાજપુર પાસે અને એમના ધર્મસિદ્ધાંતો પ્રથમ ગવામાં જ માન્ય એને પગ રાજમહેદ્રીથી ચાળીસ મૈલ પર થયા હતા; અને ગયા બુદ્ધિધર્મનું મથક થઈ આવેલા પીઠાપુર નામના સ્થળ આગળ પડયું હતું. પરંતુ બીજીથી ચોથી સદી દરમ્યાન આવતા. જાપુરમાં એક સજીવન ઝરાવાળા ગયા બૌદ્ધ મટી પાછું હિંદુધર્મ માનનારું કુવો છે તે ગયાસુરની “ નાભીને ખાડે ” એમ બન્યું હતું. ઈ. સ. ૪૦૪ માં ફાલ્હાત આવ્યો કહી યાત્રાળુઓને બતાવાય છે! (સ્ટલિંગનું તે વખતે શહેરમાં ઉજજડ જંગલ જેવું
એરિસ્સા ). એમાં સૂન્યકાર પ્રવતતે હ. ઈ. સ. ૬૩૭ | તથા રાજમંદ્રિથી ચાલી સમૈલ પર આવેલ માં ચિનાઈ મેવાસી હ્યુશ્યાંગ આવ્યો ત્યારે પીઠા પુર ને. વિષ્ણુએ મારી નાંખ્યો ત્યારે એને ગયા સુરક્ષિત અને દુર્ગમ શહેર ભાસ્યું મરને ભેય પર પડેલા ગયાસુરના પગે અહીં હતું. શહેરમાં બ્રાહ્મણોનાં એક હજાર કુટુંબો આગળ સુધી આવ્યા હતા.
Aho! Shrutgyanam
