________________
e
મહાભારતના વનપર્વના અધ્યાય ૮૫માં અને યાત્રાસ્થળ કહેલું છે. ચંપાનગરમાં આવેલું કિલ્લાનું ખ`ડિયેર–કણું ગઢ તે કર્યું ના કિલ્લો હતા, અને એ અહીં મેટા થયા હતા. પગુ કેટલાના મંતવ્ય પ્રમાણે ચંપાનગરમાં આવેલા કર્ણ ગઢ અને મેઘીરમાં આવેલા કર્ણ ચંદાનાં નામે કસુવર્ણના રાજા કર્યુંસેનના નામ ઉપરથી પડયાં છે. આ રાખએ અંગદેશ અને અંગદેશ સર કર્યાં હતા. અહીં મનકામનાથ નામના મહાદેવનું દેવળ આવેલું છે. આ દેવળ ક રાજાએ બંધાવ્યાનું કહેવાય છે. જૂના બાદ દેવળની જગ્યા ઉપર આ દેવળ આંધ્યું હાય એમ જણાય છે, દેવળની દક્ષિણ બાજુ ઉપર દેવળની તરત જ પાસે ઘણી બેષ્ઠ મૂર્તિએ આવેલી છે. કિલ્લાના ખંડિયેરમાં ચારે તરફ કાટના ભાગા અવશેષ રૂપે હજી પણ વિદ્યમાન છે. સાતમા સૈકામાં ઘુસ્યાંગ બૈદ્ય ધર્મોના યાત્રાસ્થળ તરીકે અહીં યાત્રા કરવા આવ્યેા હતા. વિરજ નામના જૈન પ્રખ્યાત ઐપુિસ્તક લંકાવતારસૂત્ર ( અ૦ ૧૦)ના કર્તા વિરજીન અને હસ્તિઆયુ નામના અન્યના કર્તા પલકાવ્યમુનિને જન્મ અહીં થયે। તા. ઘેર ગાથાને લખનાર સેનકૅાવિસ ચપાતે રહેવાશી હુતા (મહુાલગ્ન, ૫, ૧). શહેરની અંદર ઘણાં બૃદ્ધ પુતળાંગે, જુના સ્તંભના અવશેષા ઠેકાણે ઠેકાણે પડેલા મળી આવે છે. ઘુનશાંગે શહેરની કુરતી દિવાલના અવશેષો જે ટેકરા આ ઉપર આવ્યાનું વર્ણવ્યું છે તે અવશેષો નાથનગર રેલ્વેસ્ટેશનની પાસે અદ્યાપિ ઉપલબ્ધ થાય છે. સેામકારાસીને આધારે સ્વે સહાડિ કહે છે કે, અંગદેશના એક રાજા બ્રહ્મ દત્તની ચ’પામાં રાજ્યધાતી હતી. એણે મુદ્દના જન્મની પૂર્વે મધદેશ સર કર્યા હતા, તે વખતે બિંબિસાર કુંવરપદે હતા. એ જ્યારે મ્હાટા થયા ત્યારે એણે અંગ ઉપર ફરી હુમલો કરી રાજાને મારી નંખાવ્યા હતા.
चंपापुरी
चंपापुरी
ત્યાર પછી પેાતાના પિતા ક્ષેત્રજસના મૃત્યુ પન્ત એ ચંપામાં જ વસ્યા હતા. બાપનું મૃત્યુ થતાં એ રાજગૃ‚ ગયા હતા. (હુŕßનું મેન્યુઅલ. ઍફ બુદ્ધિમ પા૦ ૧૬૬. આવૃત્તિ ૨, ડફ્લૂ ક્રોનિકલ, પા૦ ૫ ). આ વખતથી અંગ મગધને તાબે થયા હતા. ચપાપુરી એ જૈતેનુ ઘણું પવિત્ર સ્થળ મનાય છે. છેલ્લા તીર્થંકર મહાવીર અહિંયા રહ્યા હતા. એમને અહિં ત્રણ પન્નુમતે કયા હતાં [ ત્રણ ચે માસાં ગાળ્યાં હતાં ] (કલ્પસૂત્ર અ૦ ૬) બારમા તીર્થંકર વાસુપુજ્યને જન્મ અને મૃત્યુ આ સ્થળે જ થયાં હતાં. વાસુપૂજ્યનું ચિન્હ ભેસનું હતું એ વાસુપૂજ્ય જયતે। પુત્ર હતા ( બુશાનનનુ જૈતા સબી અવલેકન;અળિયાટકરિસર્ચ પુ૦ ૯ પાત્ર ૯૦ ). વાસુપૂજ્યનું દેવળ જયપુરના મંત્રી શ્રીટ્ટ અને એમની પત્ની સંઘવીના શ્રીસુરજાઇએ યુધિષ્ઠિર સંવત્ ૨૫૫૪ માં બંધાવ્યું હતું (પ્રાચીન પાલિòથ્રાનુ સ્થળ સંબન્ધી મેજ-ફે કલાને પ્રસિદ્ધ કરેલ લેખ. જીએ પા૦ ૧૬-૧૭ યુધિ રિ સ ંવત્ ૨૫૫૪, ઇસ્વીસન પૂર્વે પ૧ ની સાલમાં હતું). દિગંબર પંથનું આ સુંદર દેવળ ચંપા નગરના મહલ્લા નાથનગરમાં આવેલું છે. વાસુપૂજ્યને એ દેવળ અર્પણ કરેલું છે. અને એ આ સ્થળે જ રહેતા અને અહીં જ મૃત્યુ પામ્યા. અને અજમેરમાં એક જુના જૈન દેવાલયની પાસેથી ખેાદકામ કરતાં નિકળેલી જૈન મૂર્તિ એના ઉપરના લેખા ઉપરથી જણાય છે કે, એ મૂત્તએ વાસુપૂજ્ય, મલ્લિનાથ, પાર્શ્વનાથ અને વમાન એમને તેરમા સૈકામાં, સંવત ૧૨૩૯ થી ૧૨૪૭ સુધીમાં અર્પણ કરાયલી હતી. (જ॰ એ સા૦ ૦ ૧૮૩૬ પા૦ પર), વાસગદસામેમાં કહ્યું છે કે, સુધર્માંના સમયમાં ચંપામાં પુન્નબદ્ધ નામનુ એક દેવાલય હતું. સુધર્મા મહાવીરના ગિ
Aho! Shrutgyanam
