________________
कुंडिनर
'
થાને વમાનના જન્મ થયા હતા. ત્રિશલા વૈશાલીના રાજા ચેટકનાં બર્ડન થતાં હતાં. ચેટકની પુત્રી ચેલ્લના ઉર્ફે વિદેહદેવી મગ ધના રાજા બિમ્બ્રિસારને પરણી હતી અને અજાતશત્રુ ઉર્ફે કુણ્વિકની જનની થતી હતી. અજાતશત્રુ પેાતાની ગેરમાન માતાના એર માન ભાઇ શ્રાવસ્તીના રાજાની દિકરી વજીરાને પરણ્યા હતા. અજાતશત્રુની એરમાન માતાનું નામ કાશલાદેવી હતું. કેટલાકને મતે અજાતશત્રુ કૈાશલાદેવીને પુત્ર હતા એમ પણ જણાય છે. મહાવીરનું મૃત્યુ પાપાપાવાપુરીમાં એમની તેર વર્ષની વયે ઇ. સ. પૂર્વે પર૭ માં થયું હતું. પણ્ મી. પ્રિન્સેપના મત પ્રમાણે ઇ. સ. પૂ ૫૬૯માં તેમની સીત્તેર વર્ષની ઉમ્મરે થયું હતું. (પ્રિન્સેપનાં ઉપચેાગી વંશવૃક્ષા’ ભા. ર. પા. ૩૩). કુંલનપુર ‘વિદર્ભ દેશની જુની રાજધાની અમ રાવતીની પૂર્વ આસરે ચાલીસ ‘મૈલ ઉપર આવેલ કુડપુર તે જીનુ કુંડનપુર એમ ડાઉસ માને છે. (ડાસનની કલાસિકલ ડિસ્ક્વેરી, ૪ આ‰૦ પા૦ ૧૭૧ અને વિલ્સનનું માલતીમાધવ સ૦ ૧) મધ્ય પ્રાન્તમાં ચંદા જીલ્લામાં વરારાથી દક્ષિણમાં અગિયાર મૈલ વર્લ્ડ (વિદર્ભ) નદી ઉપર આવેલું દેવલવારા તે કુંડનપુર એમ લાકવાયકામાં ગણાય છે. (ન્તિવ્હેમ આર્કિટ સર્વે રિપેટ ૯, પા૦ ૧૩૩ ). અહીં આગળ રૂકિમણીના દેવળ પાસે દરવર્ષે મેળે ભરાય છે. જુનું કુડિનપુર વધ્યું નદીથી અમરાવતી સુધી ફેલાયેલું હતું. અમરાવતી (અમરાખેતી)માં મૂળ જે દેવળમાંથી શ્રીકૃષ્ણે રૂકમણીનું હરણ કર્યું હતું તે દેવળ હાલ પણ અસ્તિત્વમાં છે. શ્રીકૃષ્ણની પટરાણી રૂકિમણીના જન્મ કુંડિનપુરમાં થયા હતા વરાડ પ્રાન્તમાં આવેલ કાંડાવીર તે કુંડિનપુર એમ પણ કહેવાય છે. (ડા૦ યુરર-માન્યુમેટલ
|
૪
कुन्तीभोज
એન્ટિકિવ અને ઇન્જીસ્ક્રિપરાન) કૅડિનપુરને વિદર્ભ પણ કહેતા. ( હરિવંશ ૨; મહાભારત નર અ૦ ૭૩) હાલ જ્યાં બીડર વસ્યું છે તે જગાએ વિદર્ભ પુર અગર કંડનપુર હશે એમ લાગે છે; વિદર્ભોથી હરણ કરી લાવ્યા પછી શ્રીકૃષ્ણે રૂકિમણી સાથે માધવ પુરમાં વિધિ પુરસ્કર લગ્ન કર્યું. આ માધવપુર પ્રભાસ યાતે સેામનાથયો વાયવ્યમાં ચાલીસ
મૈલ પર આવેલ છે, (અર્ચાવતાર) અનધરાધવના સાતમા અંકમાં ૧૧ પામે, કુંડિનનગર મહારાષ્ટ્રમાં આવ્યું એમ કહ્યું છે. એજ ગ્રંથમાં વિદર્ભ દેશ મહારાષ્ટ્રમાં આવ્યાનું કહ્યું છે.
વૃનિમ્ન લિદ દેશ એ જ, (બૃહસહિતાના
અધ્યા૦ ૧૪ શ્લા ૫ પા૦ ત્રીસમે કૌનિન્દ તે જ નિન્દ એમ કહ્યું છે.
ભુંકપુર. કુંડ ગામનું જ નામ. ૐત્તિસ્થપુર કુંડિનપુર તે જ, તજજ્જપુર. હૈમુરના શિમેગા જલ્લાના સારાબમાં આવેલું કુબાન્નુર તે. એ કુંતલદેશની રાજધાની હતું. લેાકેાતિ મુજબ એ. ચંદ્રહાસ રાજાની રાજધાની હતું ( જૈમિનિભારત॰ પ્ર૦ ૧૩; રાઇસનું હિંસુર અને ફુગ’ પુo ; પા૦ ૩૫૧). એ કેરલમાં આવ્યું હતું. ચન્દ્રાવતી કુંતલપુરથી છ યેાજન યાને ખેતાલીશ મેલ ઉપર આવેલી હતી. કૌસેનના ‘એટિકવેરિયન રીમેઇન્સ ઇન ધી મેએ પ્રેસીડેન્સી પુ. ૮ પા૦ ૯૪ માં ખેડા જીલ્લામાં આવેલું સરનલ તે કુંતલકપુર કહ્યું છે, તેતે। બહુ જ દૂર આવ્યું છે. કુંતલપુરને કૈાતલકપુર પણ કહેતા. સુરભી શબ્દ જુએ. ન્તીમોન. માળવાના આ પુરાતન શહેરનું નામ
ભેાજ પણ હતું, ભે!જના રાજા કુંતીભોજે યુધિષ્ઠીર અને એમના ભાઇ એની મા કુન્તીને ઉછેરીને મેટી કરી હતી. ( મહાભા આદિ અ૦૧૬, ૧૧૨ ). અશ્વનદી
Aho! Shrutgyanam
