________________
परंपल
ર૭.
અને આઠ નાનાં દેવળ છે ( ભુવનેશ્વર મહાભ્ય). લલાટેન્દુ કેશરીની રાણીએ ખેદાવેલું “બિન્દુ સરોવર સૈથી પવિત્ર સ્થળ ! મનાય છે. રામેશ્વરના દેવળની પાસેના રેલવે સ્ટેશનના રસ્તા ઉપર યયાતિ કેશરીના જુના રાજમહેલનું ખંડેર અદ્યાપિ મોજુદ છે. ભુવનેશ્વરના દેવળની દક્ષિણ લલાટેન્દુ કેલરીએ એક મહેલ ચણવ્યો હતો એમ કહેવાય છે. (ડા. આર મિત્રનું એડિકિવટિઝ ઓફ એરિસા, પુત્ર ર. પા. ૮૪; જ૦ ૦ સો૦ નં૦ માં, ૧૮૩૭, પા૦ ૭૫૬; મે
સ્ટલિંગને “એરિસા” નામે લેખ). | પઢ. ખાનદેશ. સમુદ્રગુપ્ત આ દેશ સર કર્યો !
હતે. કહી. વડોદરા રાજ્યમાં નર્મદાને ચાણોદ આગળ
મળનારી નાની નદી, “ઉદી” અગર “ર” તે જ. (પદ્મપુરાણ, સ્વર્ગ (આદિ), અ૦ ૯). ઓરસંગમ ઉપર “કરનાળી” ગામ આવેલું છે. એરસંગમ એ યાત્રાનું પવિત્ર
સ્થળ ગણાય છે. પરોઢિય. અઝકથી ઉપરવાસે સાઠ મિલ પર સિંધુ કાંઠાના દારબંધની સામે અને બાલિમાની પાસે આવેલ અંબને કિલો. મહાન સિકંદરે
આ કિલ્લો સર કર્યો હતો. પઠાપુર. એલુર યાને ઈલેરા તે જ. ડુંગરી પર
આવેલી “કૈલાસ” નામની ગુફા બાદામીના રાષ્ટ્રકુટવંશના કૃષ્ણરાજે કરાવી હતી. કૃષ્ણરાજે ઈ. સ. ૭૫૩-૭૭૫ સુધી રાજ્ય કર્યું હતું. ( ડા૦ ભાડારકરની અલિહિસ્ટ્રી ઓફ ધી ડેકન). જનરલ કન્નડેમ સેલાપુર તે ગુજરાતના કાઠીઆવાડમાં આવેલું વેરાવળ એમ કહે છે, પણ આ કહેવું ખરું નથી જણાતું. ઈબલપુર નામ ઉપરથી વિકૃત નામ સેલાપુર હોય એમ જણાય છે.
ઈબલાપુર શબ્દ જુઓ. આધવતી. ચિતાંગ નદીની એક શાખા અપગા
તે. એ થાણેશ્વરથી દક્ષિણમાં પાસમાં પાસે
ત્રણ મિલ ઉપર આવેલી છે (મહાભારત, શયવ અ૦ પ૮). આ નદીના કિનારા ઉપર કુરુરાજાએ યજ્ઞ કર્યો હતો. પણ વામનપુરાણ, અ૦ ૫૮ માં લખ્યા મુજબ પૃથૂદક એઘવતી ઉપર આવેલું છે. (પૃધૂદક શબ્દ જુએ), એને પહેબ (જુનુ પૃથુ(ક) માકડા અને સરસ્વતીના સંગમ ઉપર આવેલું છે. (પંજાબ ગેઝેટિયર-અંબાલા ડિરિટ્રકટ ૧૮૮૪ પાત્ર ૫) એટલે ઓઘવતી તે અપગી એમ કહેવાય નહિ. આ નામ
માર્કડા નદીનું લેવું જોઈએ. ગાદત્તપુરી. ઉદંડપુરી તે જ. મો. ઉદ્રા એ જ. એરિસા ( બ્રહ્માંડ પુરાણ
અ. ૨૭). ઉત્કલ અને શ્રીક્ષેત્ર શબ્દ જુઓ. હિંદુ ધર્મનો પુનરોદ્ધાર થતાં પાંચમી અને છઠ્ઠી સદીમાં બૈદ્ધ લેકોનાં પવિત્ર સ્થળો હિંદુઓ પચાવી પડયા હતા. શૈ ભુવનેશ્વર બચાવી પડયા હતા. વૈષ્ણો પુરી લેઈ પડયા હતા. શાક્ત લેકાએ વાજપુર બંધાવ્યું હતું. શાર અને દર્પણોએ કાણુર્ક કબજે કર્યું હતું. ( આસીયા ડુંગર પર આવેલું “જુનું” વિનાયક ક્ષેત્ર ગાણુપાએ લઈ લીધું હતું. ડારા મિત્રનું એન્ટવિટિઝ ઓફ ઓરિસા પુ૦ ૨. પા૦ ૧૮૪). હિંદુઓએ બ્રાદ્ધોને આપેલી હેરાનગતિના વર્ણન સારુ એશિયાટક રિસર્ચ, પુ. ૧૫, પા. ૨૬૪; હંટરનું ઓરિસા પુ. ૧ પ્રકરણ ૫, ડાક મિત્રનું ઓરિસા પુ. ૨ ૨ પા. ૫૮. માધવાચાર્યને શંકરવિજય અ. ૧ . ૯૩; બૃહદ્ધમ પુરાણ, ઉત્તરાખંડ અ. ૧૯ જુઓ. શાકમાં બૈદ્ધ શ્રમણના માથા દીઠ પુષ્યમિત્ર સે દિનાર ઇનામમાં આપતો. (આર્કિ સો. સરિપિટ, ૧૮૬૩, ૫૦ ૨. પા. ૧, અને ૫૦ ૨. પાત્ર ૧૦૩). પરતુ ડાબે રીસડેવિસ અને ડા,
ન્યૂલરને અભિપ્રાય એ છે કે બોદ્ધ લોકે ઉપર જુલમ ગુજારવામાં આવ્યા નહે.
Aho! Shrutgyanam
