Bhasharahasya Prakaranam

Author(s): Yashovijay Gani
Publisher: Jain Granth Prakashak Sabha

Page 63

श्रीभाषारहस्यं स वृत्तिकम् ॥
॥ २९ ॥
क्षणम् । आज्ञापनीवारणाय भयाप्रयोज्येति । तादृशेच्छाप्रयोजकत्वं च विधेस्तज्ञ्जनकेष्टसाधनताज्ञानजनकतया वाक्यान्तरस्य च विघ्युन्नायकतयाऽहिंसापरा दीर्घायुषः स्युरित्याद्युपदेशेषु उद्देश्यविधेयभाव महिम्नैवा हिंसा दीर्घायुरादीनां हेतुहेतुमद्भावलाभस्तत एव चाहत्य विवेकिनां प्रवृत्तिरित्यपि वदन्ति ५ ।। उक्ता प्रज्ञापनी ५|| अथ प्रत्याख्यानीमाह । पत्थियणिसेहवयणं, पच्चक्खाणी जिणेहि पन्नत्ता ६। णियइच्छियत्तकहणं, णेया इच्छानुलोमा य ७ ॥७६ प्रार्थितस्य याचितवस्तुनो, यन्निषेधवचनं, सा जिनैः प्रत्याख्यानी प्रज्ञप्ता, यथा इदं न ददामीत्यादि । प्रार्थितस्येत्युपलक्षणं दुराचरितनिषेधवचनस्यापि पापं न करिष्यामीत्याद्याकारस्य तथात्वात् । तस्मान्निषेधविषये निषेप्रतिज्ञैव प्रत्याख्यानी ६ ॥ उक्ता प्रत्याख्यानी ६ ॥ अथेच्छानुलोमामाह । निजेप्सितत्वं स्वेच्छाविषयत्वं, तत्कथनं चेच्छानुलोमा ज्ञेया, यथा कश्चित् किश्चित्कार्यमारभमाणः कञ्चन पृच्छति 'करोम्येतदिति' । स प्राह, करोतु भवान् ममाप्येतदभिप्रेतमिति । अत्र चाप्तेच्छाविषयत्वेन स्वेष्टसाधनत्वशङ्काप्रतिरोधेन तन्निश्चयात्स्वेच्छाया अविलम्बेन प्रादुर्भावादिच्छानुलोमत्वम् । यत्रापि शोभनमेतदित्येवोच्यते तत्रापि वक्त्रिच्छाविषयत्वमर्थात् प्रतीयत एव, अथ यत्र जातदीक्षेच्छस्यापि पित्राद्यनुमत्यर्थं गुरुं प्रति प्रश्नस्तत्र च 'यथासुखं मा प्रतिबन्धं कुर्या' इत्युत्तरं तत्र कथमिच्छानुलोमत्वम्, इच्छाया उत्पन्नत्वेन पुनरनुत्पादनादिति १, मैवं तत्रोपेयेच्छाया उत्पन्नत्वेऽप्यनुमतिरूपोपाये कालविलम्बरूपाऽनिष्टसाधनत्वशङ्कानिरासेनोपायेच्छोत्पादनेनेच्छानुलोमत्व निर्वाहात् । ' विध्यादिभिन्नप्रवृत्यप्रतिबन्धकवचनत्वमेवेच्छानुलोमत्वम् ' इत्यपि कश्चित् ७ ॥ ७६ ॥ उक्ता इच्छानुलोमा ७ ॥ अथाऽनभिगृहीतामाह ।
असत्यामृषाभेद
विचारे ६
प्रत्याख्या
नी ७ इच्छानुलामा
भाषयोः
सनिदर्शन
लक्षण
स्वरूपादिवर्णनम् ॥
॥ २९ ॥