________________ રાજાએ માણસો કચ્છમાં મોકલ્યા અને જગડુશા પાસે અનાજની માગણી કરાવી. આ દાનવીરતો ગરીબોની અનુકંપાની જેમઔચિત્યને પણ સમજનાર હતા; તેથી પોતાના સંગ્રહમાંથી અનાજ કાઢી આપ્યું. કેવી અદભુત ઉદારતા ! કેટલું ભારે ઉમદા દિલ ! આમ તો અનાજ પોતાનું જ હતું, છતાં એના પર તકતી લગાડે કે, “આ ગરીબોનું છે. દુકાળમાં એકલે હાથે દુઃખીઓનાં દુઃખ સામે ઝઝૂમ્યો ! એણે શ્રીમંતોની કોન્ફરન્સ–મીટિંગ ન બોલાવી; ફંડફાળો ન કર્યો, “લખો ફાળામાં મારા પાંચસો એક’ એવો ધંધો ન કર્યો. મહાત્માએ પહેલેથી જરા ઇશારો કર્યો કે એકલાં પોતાનાં જ ધનના ઢગલા લેખે લગાડ્યા; જગતના દુ:ખ એકલે પંડે ફેડવા કમર કસી ! પુણ્યકમાઈ વખતે બીજા સામું શું કામ જુઓ ? વાત સાચી છે કે પુણ્યના ઉદયમાં જ બીજાની ભાગીદારી નથી ગમતી તો પુણ્યના ઉપાર્જનમાં ભાગીદારી શા માટે ઝંખવી ? દુકાનમાં તમારી મૂડી અને તમારી અક્કલ આવડત પર તમે સારું કમાવા માંડ્યા, હવે જો એમાં કોઈ બહારનો બીજો ભાગીદાર હોય તો મનને ખૂંચે છે ને? મનને એમ થાય છે કે આ સારી કમાઈમાંથી ક્યાં ભાગ લઈ જાય છે ? તમારું ચાલે તો ભાગીદારી છોડી પણ નાખો છો. પછી કમાઈના એક્લા માલિક બનવામાં કેટલી બધી હોંશ અને હર્ષ અનુભવો છો ? બસ, આ ન્યાય પૂણ્યના ઉપાર્જનમાં કેમ નહિ લગાડવાનો ? પુણ્ય કમાવવામાં શા માટે એમ થાય છે કે, “ભાઈ ! આપણે એકલા નહિ; બીજાની સાથે ઊભા રહીએ. આપણો ફાળો આપીએ.” આવા મુફલિસ વિચાર કેમ આવે છે? શક્તિ ન હોય તો જુદી વાત; બાકી શક્તિ તો છે, સંસારનો મોટમોટા ખર્ચ કરવાનું ચાલુ છે, દીકરો-દીકરી બીમાર પડે તો જરૂર પડ્યે હજાર રૂપિયા ખરચી નાખવા તૈયાર છે, ખરચો ય છો, આત્મ-કમાઈ કરવાનો અવસર આવે ત્યાં ગલોચિયાં લો છો ? પુણ્ય-ઉપાર્જન વખતે એમ લાગે છે કે, “મારા અનોખો વાર્તાસંગ્રહ 40
