________________ ખીમચંદનો વિવેક? ખીમચંદ કહે, “માફ કરજો શેઠિયાઓ ! હવે તમારાથી છાનું શું રાખવું? પાંચ-છ મહિના થયા એ કમાઈને પરદેશથી આવ્યો છે, પરંતુ આ દયાચંદભાઈ ઝટ રકમ માગે એ બીકે એને ખાનગી રાખ્યો છે. જરા અહીં વેપારની સગવડ થઈ જાય એટલે આપી દઈશ. તો ભાઈસાબ ! દયાચંદ શેઠ એટલી મહેરબાની વધારે કરે એમ તમે બધા એમને જરા ન સમજાવો? તમને પગે પડીને આ મારી ગરીબની વિનંતી છે.” લોકવાયકા બંધ પડી : ખીમચંદના લાગણીભર્યા બોલ ઉપર આવનારાપીગળી ગયા; વાત સાચી લાગી અને હવે દયાચંદને રકમની થોડી ધીરજ ધરવા આગ્રહ કર્યો. દયાચંદ મનમાં તો સમજતો જ હતો, તેથી એણે કહ્યું, “ઠીક ભાઈ ! જેવો તમારા બધાનો આદેશ. પણ હવે જરા વેળાસર રકમ આવી જાય તો સારું.” પત્યું, લોકમાં વાત ફેલાઈ ગઈ કે છોકરો તો છ મહિનાથી ઘરે છે. એટલે એની ગર્ભવતી બનેલી વહુની લોકવાયકા બંધ થઈ ગઈ, ફરી ગઈ. દાના દુશ્મનની આ સ્થિતિ છે, કે અવસરે મહાન મિત્ર જેવું કામ આપે. મિત્ર જેવી સલાહ આપે પણ વિશ્વાસઘાત ન કરે. સ્વોપદેશ પ્રથમ પછી પરોપદેશ - સંન્યાસીની કથા જીવન એ મુંગો નક્કર ઉપદેશ છે : એક ધર્માત્માના ધર્મથી એને પોતાને તો લાભ છે જ, પરંતુ બીજાઓને પણ કેવો સુંદર ધર્મનો લાભ મળે છે ! ગૃહસ્થના ઉપદેશ કરતાં સાધુના ઉપદેશની કેમ વધારે અસર પડે છે ? પરોપદેશે પાંડિત્ય હોય તો એવી અસર ન પડે. સાધુ ય પ્રખર ત્યાગી વિરાગી સ્વોપદેશ પ્રથમ પછી પરોપદેશ - સંન્યાસીની કથા 99
