________________ નથી. તેથી બરાબર મૌન જ પકડી રાખ્યું. “ભલે ફજેત થાઉં ને શૂળીની ભલે ભયંકર વેદના મળો, પરંતુ મારી અહિંસાની સાધના આડકતરી રીતે પણ ખંડિત ન થાઓ, અર્થાત ભલે હું રાણીને જાતે દંડવાનું કરું નહિ, છતાં મારો ખુલાસો એ જ પરિણામ લાવે. હું રાણીની હિંસામાં નિમિત્ત બની જાઉ. એટલે સાક્ષાત નહિ પણ આડકતરી રીતે મને હિંસાનું પાપ લાગે.” કેવી ઉત્તમતા ! (5) સ્થૂલભદ્રની ઉત્તમતા H મહત્ત્વ અનંત સુખને દીધું એમ, સ્થૂલભદ્રજીને રાજાએ મંત્રી-મુદ્રિકા સ્વીકારી લેવા કહ્યું. ત્યાં એમના મનને થયું કે, જો આ સ્વીકારી લઉં, તો અહીં મંત્રીપણાની કાર્યવાહીમાં તો મારે કલાકો આપવા પડે અને એમાં તો મારે રૂપસુંદરી કોશાવેશ્યાના ચોવીસે કલાકના નિરાંતના દિવ્ય આનંદ જાય, તેથી મંત્રી-મુદ્રિકા મારે જોઈતી નથી.” માણસ માનનો ભૂખ્યો છે. પણ સ્થૂલભદ્રે મંત્રીપણાના માનની લાલચ ન કરી. કેમકે નિરાંતનું સુખા ગમતું હતું. પરંતુ સ્થૂલભદ્રનો આત્મા ઉત્તમ હતો એટલે આટલું વિચારીને થોભ્યો નહીં. એ આગળ વિચારે છે કે, “મંત્રીપણાનાં માન કરતાં વેશ્યાના નિરાંતના સુખ પસંદ કરું છું, પરંતુ એ સુખ કેટલો કાળ ? બહુ તો આ જીવનભર એમાંય એકને મહારોગ આવ્યો તો ? ખરેખર નિરાંતના સુખ તો મોક્ષના છે કે જ્યાં સુખ અનંત અને અપેક્ષા કોઈનીય નહિ. એ સુખનો ઉપાય ચારિત્ર, એમાં ય સમાધિથી મહા નિરાંતના સુખ. એ ચારિત્ર અહીં આર્ય મનુષ્યભવે જ સુલભ છે. પરંતુ જો કોશા વેશ્યાના એ સંસાર વાસના સંગમાં રહું તો મારે અનંતા મોક્ષસુખની સાધક ચારિત્રસાધના સંયમસાધના કરવાની રહી જાય. હું વેશ્યાના શીઘ વિનાશી સુખ તરફ જોઉ છું. પણ મોક્ષના અવિનાશી અનંત સુખ તરફ કેમ જોતો નથી કેમ એ પ્રાપ્ત કરાવનાર ચારિત્ર સામે જોતો જીવની ઉત્તમતા - દાનાદિ ધર્મ ઉપર દષ્ટાંતો 83
