Book Title: Agam Satik Part 36 Dashvaikalik Sutra Gujarati Anuwad 1
Author(s): Dipratnasagar, Deepratnasagar
Publisher: Shrutnidhi Ahmedabad
View full book text
________________
મંગલ નિયુક્તિ
સર્વ સિદ્ધોને એ વિશેષણથી સિદ્ધના પંદર ભેદો બતાવીને સર્વથા અદ્વૈતપક્ષનું ખંડન કરેલ છે. કેમકે તેઓ એક જ ભૂતાત્માને દરેક ભૂતમાં રહેલો માને છે. જો એક જ ભૂત હોય તો તે મોક્ષમાં જતાં મોક્ષપ્રવાહ બંધ થઈ જાય અને બીજા જીવોને મોક્ષનો અભાવ થઈ જાય.
૧૯
‘નમીને' આના વડે નિત્ય અને અનિત્ય એવા બે એકાંત વાદ માનનારાઓનું દૂષણ બતાવે છે . - ૪ - ૪ - બંનેમાં કત્લા પ્રત્યય ન લાગે તેમ વ્યાકરણના નિયમોથી - ૪-૪- બતાવેલ છે. - ૪ - ૪ -
હવે સર્વે સિદ્ધોને નમીને શું કરે છે? તે જણાવે છે - હું દશકાલિકની નિયુક્તિનું કીર્તન કરીશ - રચીશ. તેમાં કાળ વડે નિવૃત્તતે કાલિક અર્થાત્ ‘પ્રમાણ કાળ' વડે, એ ભાવ છે. દશ અધ્યયયના ભેદરૂપ હોવાથી દશ પ્રકાર ‘કાલિક’ છે. તેમાં પ્રકાર શબ્દના લોપથી ‘દશકાલિક’ શબ્દ થયો. ‘વિ' શબ્દનો અર્થ અમે આગળ કહીશું.
નિર્યુક્તિ - નિયુક્ત જ સૂત્ર અને અર્થોની યુક્તિ એટલે પરિપાટી તે નિર્યુક્તિયુક્તિ. આમાં યુક્તિ શબ્દનો લોપ થવાથી ‘નિર્યુક્તિ’ શબ્દ બન્યો. તે છુટી - જૂદી બાબતોની યોજના ખુલાસાથી કહીશું.
શાસ્ત્રો આદિ, મધ્ય અને અંતમાં મંગલના ભાગી થાય છે.
• નિયુક્તિ - ૨
શાસ્ત્રોના આદિ, મધ્ય અને અંતમાં વિધિપૂર્વક મંગળનો પરિગ્રહ કરીને. • વિવેચન 2 -
શાસ્ત્રની આદિમાં - પ્રારંભે, મધ્યમાં, અવસાને - અંતમાં, મંગલનો પરિગ્રહ કરીને કઈ રીતે? વિધિ વડે - પ્રવચનમાં કહેલ પ્રકારથી. ત્રણ મંગલની પરિકલ્પના શા માટે? બધાં વિઘ્નો દૂર કરવા માટે ઇચ્છિત શાસ્ત્રાર્થનો પાર પામવાને માટે, મધ્યમંગલનો પરિગ્રહ તેના સ્થિરીકરણને માટે છે, અંત્ય મંગલનો પરિગ્રહ તે જ સૂત્રાર્થ શિષ્ય પરંપરામાં નાશ થયા વિના ચાલે તે માટે છે. અહીં સાક્ષેપ - પરિહાર આવશ્યકના વિવરણથી જાણવો.
-
સામાન્યથી આ સર્વ શાસ્ત્ર મંગલ છે. જેમ નિર્જરાર્થે કરતાં તપની જેમ જાણવું. આ હેતુ અસિદ્ધ નથી. કેમકે વચનવિજ્ઞાનરૂપ આ શાસ્ત્ર છે. જ્ઞાનથી નિર્જરારૂપ સાર્થક્તા સ્વીકારેલી છે. કહ્યું છે કે - નૈરયિક જે કર્મ ઘણાં કરોડ વર્ષે ખપાવે છે. તે ત્રણ ગુપ્તિવાળો જ્ઞાની શ્વાસોચ્છ્વાસ માત્રમાં ખપાવે છે, ઇત્યાદિ. અહીં આદિ મંગલ ‘દ્રુમપુષ્પિકા’’ અધ્યયનાદિ છે. કેમ કે તે ધર્મ પ્રશંસા પ્રતિપાદક સ્વરૂપવાળા છે. મધ્ય મંગલ - ધર્મ, અર્થ, કામ અધ્યયનાદિ છે, કેમકે તેમાં આચારકથા વિસ્તારતી કહેવાયેલ છે. ચરમમંગલ ભિક્ષુ અધ્યયનાદિ છે. કેમકે તેમાં ભિક્ષુ ગુણો આદિનું અવલંબન છે. આ પ્રમાણે અધ્યયનના વિભાગથી ત્રણ મંગલ બતાવ્યા,
હવે સૂત્રવિભાગથી બતાવે છે - તેમાં આદિમંગલ ‘ઘો મંગલ ઇત્યાદિ સૂત્ર, કેમકે તેમાં ધર્મ બતાવેલો હોવાથી તે મંગલનો હેતુ છે. મધ્ય મંગલ ‘દાદસો’
Jain Education International
For Private & Personal Use Only
www.jainelibrary.org
