Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
સમાધાન–ભાઈ ! એ ત્રણે વિશેષણોના અર્થો જૂદા જૂદા છે, તેથી તમારો પ્રશ્ન જ અનુચિત છે. ત્રણેને જૂદા જૂદાં કહેવા અનુચિત નથી. જુઓ, દેશ અથવા રાજ્યનું હિત વિચારવાને માટે એકાંતમાં જે વિચાર કરવામાં આવે છે, તેને મંત્ર કહે છે. પરસ્ત્રીગમન આદિ ઘરનાં કલેકે દૂર કરવાને માટે એકાંતમાં કરવામાં આવતા વિચારને ગુહ્ય કહે છે. બ્રણહત્યા આદિ ઘરનાં કલંકોને દૂર કરવાને માટે એકાંતમાં કરવામાં આવતા પરામર્શને રહસ્ય કહે છે. એ પ્રમાણે ત્રણે વિશેષણોમાં પ્રકાશ અંધકાર અથવા આકાશ પાતાળ જેટલું મહાન અંતર છે. મૂળ પાઠમાં જેટલા ” તે છે બધા સમુચ્ચયના બેધક છે.
એ બધાં વિશેષણે વડે સૂત્રકારે એમ પ્રકટ કર્યું છે કે આનંદ ગાથાપતિને બધા લેકે માનતા હતા, તે અત્યંત વિશ્વાસપાત્ર હતા, વિશાળ બુદ્ધિથી યુક્ત હતું અને બધાને વાજબી જ સલાહ-સંમતિ આપતા હતે. - ધાન્ય, જવ, ઘઉં વગેરેને કાગ સલામાંથી છૂટાં કરવાને એક ખાડો ખોદી તેમાં એક લાકડાને ખભે ખેડવામાં આવે છે અને પછી તેની ચારે બાજુએ એક સાથે કણસલાને કચરવા માટે બળદ વગેરે ફર્યા કરે છે; એ ખાંભાને મેધ કહે છે. બળદ વગેરે એ વખતે એ ખાંભાને આધારે જ ફર્યા કરે છે. જે એ ખભે ન હોય તે એક બળદ એક બાજુએ ચાલ્યા જાય અને બીજે
એ જ બાજુએ ફરે, એ રીતે વ્યવસ્થાભંગ થઈ જાય ગાથાપતિ આનંદ પિતાના કમ્બની મધિ મધ્યસ્થ થંભ જેવું હતું, અર્થાત્ કુટુંબ એને આધારે હતું, તેજ કુટુંબને વ્યવસ્થાપક હતે મૂળ પાઠમાં નિ (ગ) શબ્દ છે. તેનું તાત્પર્ય એ છે કે તે કેવળ કુટુંબના જ આધારરૂપ નહતો; પરંતુ બધા લોકોને પણ આશ્રરૂપ હતું, કે જેમ ઉપર દર્શાવવામાં આવેલ છે. આગળ પણ જ્યાં જ્યાં દર (ચપી પણ) આવ્યું છે, ત્યાં ત્યાં બધે એજ તાત્પર્ય સમજવાનું છે.
આનંદ ગાથાપતિ પિતાના કુટુંબના પણ પ્રમાણુ રૂપ હતું, અર્થાત્ જેમ પ્રત્યક્ષ અનુમાન આદિ પ્રમાણ સંદેહ આદિને દૂર કરીને હેય (ત્યજવાયેગ્ય) પાદાર્થોથી નિવૃત્તિ અને ઉપાદેય (ગ્રહણ કરવાગ્ય) પદાર્થોમાં પ્રવૃત્તિ કરાવતા તે; પદાર્થોને દર્શાવે છે, તેમ નાનંદ પણ પોતાના કુટુંબીઓને બતાવતે હતે કે–અમુક કાર્ય કરવું એગ્ય છે; અમુક કાર્ય કરવું એગ્ય નથી, અમુક પદાર્થ ગ્રાહ્ય છે અમુક પદાર્થ અગ્રાહ્ય છે, ઈત્યાદિ.
આનંદ પિતાના કુટુંબને પણ આધાર (આશ્રય) હતા, તથા આલંબન હતે, અર્થાત્ વિપત્તિમાં પડેલા મનુષ્યને દેરડું અથવા થાંભલાના જેવા આધાર રૂપ હતે.
શંકા-આધાર અને આલંબનમાં શું અંતર છે.
સમાધાન-જે અશ્રયને કારણે મનુષ્ય :ઉન્નતિ કરે છે, અથવા જે ને તે કે જ્યાં ને ત્યાં બની રહે છે તેને આધાર અને જે નિમિત્તથી મનુષ્ય વિપત્તિમાંથી બચે છે તેને આલંબન કહે છે. એ બેઉમાં આટલું અંતર છે.
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૨૩
