Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
જે ગુપ્ત વાત એકાન્તમાં કહી હોય તે પ્રકટ કરી દેવી એ પણ અતિચાર છે.
શકા–પિતાની પત્નીની ગુપ્ત વાત કહેનાર યથાર્થ (સાચું) બોલે છે, તે પછી મૃષાવાદી કયી રીતે થયો? અને એવી વાત કહેવી એ અતિચારોમાં કેમ દાખલ કરી ?
સમાથાન–ઠીક છે; પરંતુ ગુપ્ત વાત પ્રકટ થઈ જવાથી લજજા આદિને કારણે ક્રોધ અને આવેશ આવી જાય છે. તેથી સ્ત્રી આદિ, સ્વ–પરના પ્રાણેને ઘાત આદિ અનર્થ કરી બેસે છે, તેથી તેને અતિચાર કહ્યો છે. (૩)
મિથ્યાત્વને યા મિથ્યા ઉપદેશ દે એ મૃષપદેશ છે. ઈહ-પરલોકસંબંધી ઉન્નતિના વિષયમાં કેઈને સંદેડ હોય અને બીજાને પૂછે પરંતુ તે વાસ્તવિકતા ન જાણતે હેવાથી હિંસા આદિથી યુકત ઉલટે ઉપદેશ આપે છે તે ઉપદેશ મૃષપદેશ છે. અગર જાણી–બૂજીને જૂઠે ઉપદેશ આપે છે તે અનાચાર છે અને અજાણતાં આપે તે અતિચાર છે એમાં એટલે ભેદ પિતાની મેળે કરી લે(૪)
કે લેખ લખવે અર્થાત્ બીજાને સહી – સીક્કો કર, હાથની સફાઈથી બીજાના અક્ષરોની હુબહુ નકલ કરવી અને એની ઢબે લખાણ કરવું, એ કૂટલેખક્રિયા છે. એ પણ પહેલાંની પેઠે બુદ્ધિપૂર્વક થાય તે અનાચાર છે અને બુદ્ધિપૂર્વક ન થઈ હોય તે અતિચાર છે. (૫) સંગ્રહ ગાથાઓને અર્થ પણ એજ છે. (૪૬).
અસ્તેયવ્રતાતિચાર કા વર્ણન
ટીકાઈ_*તથાતાં જાતિ ત્યારપછી સ્કૂલ–અદત્તાદાન-વિરમણ વ્રતના પાંચ અતિચાર જાણવા જોઈએ, પણ આચરવા ન જોઈએ, એ અતિચાર આ પ્રમાણે છે – (૧) તેનાહુત, (૨) તસ્કરપ્રયાગ, (૩) વિરૂદ્ધ રાજ્યોતિક્રમ, (૪) ફૂટ-તુલા-કૂટ માન, (૫) ત—તિરૂપક વ્યવહાર.
સ્તન અર્થાત્ ચેરદ્વાર. આહત અર્થાત ચોરી કરીને લાવેલા સેના-ચાંદી આદિ પદાર્થોને લેભ વશ થઈ અલપમૂલ્યમાં લેવાં એ સ્તન હત અતિ ૧ ચોરેને ચોરી કરવાની પ્રેરણા કરવી યા ઉત્સાહ આપ તે તસ્કરગ અતિચાર છે; જેમકે “હા તમે પરધન ચરી જાઓ” ઈત્યાદિ (૨). જે રાજાના રાજ્યમાં નિવાસ કરતા હોઈએ તેની આજ્ઞા વિના તેના વિરોધી રાજ્યમાં પ્રવેશ આદિ કરે,
અર્થાત્ શત્રુ રાજ્યમાં પેસી જવુંરાજ્યકર અર્થાત દાણની ચોરી કરવી, એ વિરૂદ્ધરાજ્યતિક્રમ છે. (૩). હું તેલવું અને હું માપવું અર્થાત્ કપટ કરીને ત્રાજવું નમાવવું અથવા આંગળી કે હથેળી વડે છૂપી રીતે ચાલાકી કરી ઓછું આપવું અને વધારે લેવું, એ ફૂટતુલા-કુટમાન અતિચાર છે. (૪). કઈ વસ્તુમાં એના જેવા બીજી વસ્તુ મેળવવી અને અસલ વસ્તુના રૂપમાં તેને વ્યવહાર કરે, અથતિ બહુમૂલ્યવાળી વસ્તુના જેવી અ૯પ મૂલ્યવાળી વસ્તુ તેમાં મેળવીને બહુ મૂલ્યવાળી વસ્તુને ભાવે તેને વેચવી તે તપ્રતિરૂપક વ્યવહાર છે. (૫). એ અતિચાર બે પ્રકારનો છે. (૧) અ૯૫મૂલ્યની એકસરખી વસ્તુ મેળવવી અને (૨) અ૫મૂલ્યની બીજી જાતની વસ્તુ મેળવવી. રંગરૂપ અને શિકાશમાં ઘીના જેવી ચરબી, બટાટા આદિ મેળવવા અને ઘીની કીંમતે તે વેચવાં એ પહેલે ભેદ છે અને રંગરૂપમાં કોઈ ફેરફાર હેય પણ ઉંચી કીંમતના ચેખા આદિમાં ઓછી કીંમતના ચોખા મેળવી ઉચી કીંમત લેવી એ બીજે ભેદ છે. (૫). સંગ્રહ ગાથાઓને પણ એજ અર્થ છે. (૪૭).
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
७४
