Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati

Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti

Page 59

નરકાદિગતિ કે સ્વરૂપ કા નિરૂપણ
પુન: ધર્મનું કથન કરે છે –
નારકી જીવે નરકમાં જે પ્રમાણે શરદી-ગરમી આદિના દસ પ્રકારની ક્ષેત્રવેદના ભગવે છે, તિર્યંચ ગતિમાં તિર્યંચ જે પ્રકારનાં શારીરિક અને માનસિક કષ્ટો પામે છે, એ બધાનું કથન ભગવાન્ , દેવ અને મનુષ્યની પરિષદૂમાં કરે છે. ભગવાન એવી પણ પ્રરૂપણ કરે છે કે આ મનુષ્યપર્યાયમાં પણ જે જવર આદિ વ્યધિઓ, વૃદ્ધાવસ્થા, મૃત્યુ, આદિ વેદના થાય છે તે સ્પષ્ટ જ છે. એ મનુષ્યપર્યાય ક્ષવિનાશી છે. ભગવાન દેવ, દેવલેક, દેવેની ઋદ્ધિ, દેનાં સુખ, એજ પ્રમાણે નરકનારકાવાસ, મનુષ્યભવ, દેવલોક, સિદ્ધ, સિદ્ધક્ષેત્ર અને ષકાયના જીવાનું પણ કથન કરે છે, જે પ્રકારે જીવે કર્મોથી બંધાય છે, જે પ્રકારે જીવ કર્મોથી મુક્ત થાય છે, જે પ્રકારે અત્યન્ત કલેશ પામે છે. એનું કથન કરે છે. બધા જીવો કેટલા છે, કેટલા જીવ પ્રતિબંધરહિત થઈને શારીરિક આદિ દુને અંત કરે છે. જે પ્રકારે જીવ દુઃખી થઈને ચંચળ થાય છે અથવા આર્તધ્યાનથી ખિન્ન-મન, યા પીડાઓને કારણે દુઃખી અને વિચલિતચિત્ત થાય છે, જે પ્રકારે જીવ દુઃખના સમુદ્રમાં ડૂબે છે, જે પ્રકારે જીવ વૈરાગ્ય પ્રાપ્ત કરીને કમેના સમયનો નાશ કરી નાંખે છે, જે પ્રકારે રાગથી ઉપાજિત કમ પાપરૂપ ફળ આપે છે. જે પ્રકારે બધાં કર્મોથી રહિત સિદ્ધ ભગવાન સિદ્ધગતિને પ્રાપ્ત થાય છે, ભગવાન એ બધાનું વર્ણન કરે છે.
ભગવાન પૂર્વોક્ત ધર્મને બે પ્રકારને નિરૂપે છે -એક અગાર-ધર્મ, બીજે
નગાર-ધમ
અગાર ધર્મ કે સ્વરૂપ કા વર્ણન
જે ગમન ન કરે તેને અગ (વૃક્ષ) કહે છે. વૃક્ષમાં પુષ્પતપણું, ફલિતપણું, વગેરે હોય છે, એ સરખાપણાને કારણે જ ઘરને પણ અગાર કરે છે; અથવા જેમાં રહીને મનુષ્ય નિવાસ આદિનાં કષ્ટને પામતે નથી, તેને અગાર (ધર) કહે છે. ઘર આધાર છે, અને તેમાં નિવાસ કરનાર આધેય છે. અહીં આધાર અને આધેયને ઉપચારથી અભેદ છે, તેથી અગાર (ઘર)માં રહેનારાને પણ અગાર કહેવામાં આવ્યા છે. જેમ કયાંય–કયાંય સીને જ “હ” કહેવામાં આવે છે અથવા “અગાર (વર) છે જેને એવી વ્યુત્પત્તિ થઈ શકે છે. અસ્તુ. ગૃહસ્થના ધર્મને અગાર-ધર્મ કહે છે.
જેને અગાર નથી એને અનગાર કહે છે, અર્થાત્ સાધુ, સાધુઓના ધર્મને અનગાર-પર્મ કરે છે.
“સૂચી-કટાહ' ન્યાયે કરીને પહેલાં અનગાર-ધર્મનું કથન કરીએ છીએ કારણકે એનું વર્ણન થોડું છે
અનગાર-ધર્મનું સ્વરૂપ મૂળમાં એકત્ર અને સત્તા એવાં બે પદ છે. સકરને અર્થ છે સર્વથા. જે કેવળ નથી કહેત તે અર્થ “માત્ર દ્રવ્યથી યા માત્ર ભાવથી સર્વથા એમ કરી શકાય, પરંતુ એ ઇષ્ટ નથી. તેથી એ અનિષ્ટ અર્થને રોકવાને માટે બીજું પd સંધાણી આપવામાં આવ્યું છે. નરા ને અર્થ છે–સર્વ રૂપથી–થિત દ્રવ્યથી
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૪૧