Book Title: Agam 07 Ang 07 Upashak Dashang Sutra Sthanakvasi Gujarati
Author(s): Ghasilal Maharaj
Publisher: A B Shwetambar Sthanakwasi Jain Shastroddhar Samiti
View full book text
________________
વાહનવિધિપરિમાણ છે. (૨૩) પગની રક્ષાને માટે પગરખાં મજા વગેરેની મર્યાદા કરવી એ ઉષાનવિધિપરિમાણ છે. (૨૪) સૂવાને માટે ખાટ ખાટલા આદિની મર્યાદા કરવી એ શયનવિધિપરિમાણ છે. (૫) ઈલાયરી, તાંબૂલ, આદિ સચિત્ત વસ્તુઓની મર્યાદા કરવી એ સચિત્તવિધિપરિમાણ છે. (૨૬) ખાદિમ સ્વાદિમ આદિ દ્રવ્યની બાબતમાં એક બે આદિ સંખ્યાની મર્યાદા કરવી એ દ્રવ્યવિધિપરિમાણ છે.
તાપર્ય એ છે કે-જે ઉત્કૃષ્ટ વ્રતધારી છે તેણે ચારે પ્રકારના પ્રાસુક આહાર જ ગ્રહણ કરવા જોઈએ, જે પ્રાસુક ન ગ્રહણ કરે તે સચિત્તને ત્યાગ કરે જોઈએ, જે સચિત્તને પણ ત્યાગ ન કરે તો અનંતકાય અને બહુબીજને ત્યાગ તે કરવું જ જોઈએ. એ બધું ન કરી શકે તે ૧ સચિત્ત ૨ દ્રવ્ય (ખ ઘ પદાર્થોની સંખ્યા), ૩ વિકૃતિ (વિગઈ--ધ વિગેરે) ૪ ઉપાનિત (પગરખાં મેજા), ૫ તાંબૂલ, ૬ વસ્ત્ર, ૭ પુષ્પ, ૮ વાહન, ૯ શયન (પાટપલંગ વગેરે), ૧૦ વિલેપન (ચંદનાદિ), ૧૧ બ્રહ્મચર્ય, ૧૨ દિશા, ૧૩ સ્નાન અને ૧૪ ભકત (ભજન), એટલી બાબતમાં મર્યાદા કરવા રૂપ ચૌદ નિયમે તે શ્રાવકે યથાશકિત પ્રતિદિન અવશ્ય કરવા જોઈએ. - હવે કર્મથી ઉપભેગ–પરિભેગ–પરિમાણવ્રતનું વ્યાખ્યાન કરીએ છીએ:
ઉપગ-પરિભેગને એગ્ય પદાર્થોની પ્રાપ્તિનું સાધન દ્રવ્ય છે. એટલે એ દ્રવ્યને ઉપાર્જન કરવાને માટે કરવામાં આવતે વ્યાપાર પણ ઉપભેગ – પરિભેગ શબ્દથી જ કહેવામાં આવે છે, તેથી એનો અર્થ એ થયે કે ઉપભેગ–પરિભાગની પ્રાપ્તિને માટે અત્યંત સાવધ વ્યાપારને પરિત્યાગ કરીને (વ્યાપારની મર્યાદા કરી લેવી એ કર્મથી–ઉપભેગ–પરિભેગ–પરિમાણ વ્રત છે.
શિક્ષાત્રત (૪). - પરમ પદને પ્રાપ્ત કરવાની કારણભૂત ક્રિયાને શિક્ષા કહે છે. શિક્ષાને માટે વ્રત યા શિક્ષાપ્રધાન શ્રત એ શિક્ષાવ્રત કહેવાય છે. અર્થાત શિક્ષાવ્રત એ છે કે જેને વારંવાર સેવન કરવું પડે છે. શિક્ષાવ્રત ચાર છે: (૧) સામાયિક, (૨) દેશાવકાશિક, (૩) પિષધોપવાસ, અને (૪) અતિથિસંવિભાગ.
(૯-નવમા વ્રતનું વર્ણન) (૧) સામાયિક–સમભાવની આય (પ્રાપ્તિ) થવી એ સમાય છે, અને સમાયને માટે કરવામાં આવતી ક્રિયાને સામાયિક કહે છે. બધાં સુખના સાધનભૂત અને પ્રાણીમાત્રને પિતાની સમાન જેનાર એવા સમતાભાવની પ્રાપ્તિ માટે સામાયિક વ્રતનું અનુષ્ઠાન કરવામાં આવે છે. એમાં સાવદ્યાગને ત્યાગ અને નિરવદ્ય–ગનું સેવન કરવું આવશ્યક છે. મન, વચન અને કાયાના પાયજનક વ્યાપારની કાળની મર્યાદા કરીને ત્યાગ કરે એ સાવદ્યગ-પરિત્યાગ છે અને શુદ્ધ ક્રિયાઓમાં પ્રવૃત્તિ કરવી એ નિરવદ્ય-ગનું પ્રતિસેવન છે. સમતાભાવની પ્રાપ્તિ કરવાને એ બેઉ સરખી રીતે ઉપયેગી છે, માટે સાવદ્યાગને ત્યાગ કરવાની પેઠે નિરવદ્ય–ગમાં પ્રવૃત્તિ કરવાનો પણ પ્રયત્ન કરે જઈએ.
ઉપાશક દશાંગ સુત્ર
૬૩
