Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. A. vijayalakSmaNa suri jaina graMthamALA graMtha 11 : madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA prA. Do, vADIlAla jIvAbhAI cekazI. ema. e. pIeca. DI. prakAzaka zrI AtmakamalalabdhisUrizvarajI jaina jJAnamaMdira, 6, jJAnamaMdira roDa, dAdara bI. bI., muMbaI-28
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ pU. A. vijayalakSmaNasUri jaina graMthamALA cotha 110 madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA (madhyakAlIna jaina gujarAtI sAhitya : saMkSipta vihaMgAvalokana) (pa. pU. AcArya vijayalabdhisUri saMkSipta jIvanaparicaya sahita) che. De. vADIlAla jIvAbhAI cekazI, ema. e. pIeca. DI. (bhUtapUrva prAkRtanA prophesara- gujarAta kaoNleja, pATaNa koleja; gujarAtInA presara-khaMbhAta leja, DAkora koleja, taloda koleja ane cIkhalI koleja.) prAptisthAna : (1) gurjara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhIroDa, amadAvAda-1. (2) pro. DaoN. vADIlAla jIvAbhAI cokazI, 27, jenanagara, pAlaDI, amadAvAda-7 (3) navabhArata sAhitya maMdira, 192, zAmaLadAsa gAMdhI mArga, muMbaI 400 002
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ Madhykalin Gujarati Sahityman Jaindhara : by Dr. V. J. Chokshi Published by Shri A. K. L. Jain Jnanmandir 6, Jnanmandir Road, Dadar Bombay 4000028 1979. Rs. 5. Asukha adhyApaka kezavarAma kA. zAstrI mahAmahimapAdhyAya, vidyAvAcaspati. (c) vI. je. cokazI prata 1000 prathama AvRtti. jalAI 19 mUlya : rUA.50 mudrakaH zAradA mudraNAlaya, pAnakora nAkA, amadAvAda-380 001 prakAzaka: zrI AtmakamalalabdhisUrIzvarajI jaina jJAnamaMdira, 6, jJAnamaMdira reDa, dAdara, bI. bI., muMbaI 28.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa zAzanaprabhAvaka, vyAkhyAnavAcaspati, kavikulakirITa AcArya vijayalabdhisUrIzvarajIne
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 1. Amukha 2. prAsaMgika 3. prAstAvika anukramaNikA 4. zrI vijayalabdhisUrIzvarajI - saMkSita jIvanaparicaya 5. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA (saMkSipta viha MgAvaleAkana) (1) samagra madhyakAlIna sAhityadhArAmAM jainasAhityadhArA (ra) jainadhArAmAMthI gujarAtI bhASAsAhityane AraMbha : tenI agatya. (3) arvAcIna gujarAtI sAhityamAM AcAya vijayalabdhisUri tathA AcAya vijayakIti caMdrasUritA phALA. pR. 5 m }-~ 9-10 pR. 1-51 13-05 76-79 80 6. 'RSabhadAsa-eka adhyayana' graMthamAM agatyanA sudhArA 81-82 7. zuddhipatraka 83-84
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ Amukha De. vADIlAla jIvAbhAI cekasI dvArA lakhAyela "madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA" e viSayanI pustikAnA prakAzanane huM AvakAruM chuM. Do.cokasIe bAramI sadIthI laI ogaNasamI sadInA madhyakAla sudhInI jaina sAhityadhArAne A pustikAmAM atyaMta mitAkSarImAM saraLa paricaya Apyo che, je A viSayamAM praveza karavA dhAratA jijJAsuone khUba ja mArgadarzaka thaI paDaze ene mane vizvAsa che. De.cekasI o viSayano abhyAsa UMDe che. emane DokaTareTano viSaya paNa Aja hato eTale 700-750 varSonuM citra emanI AMkha sAme khaDuM che. Ane kAraNe mahattvanAM sImAcihno tarapha aMgulinirdeza karavAmAM emane saphaLatA maLI che. AvA aneka prayatna emane hAthe thatA rahe ane emanA vizALa - jJAnane jijJAsuone lAbha maLyA kare evI maMgaLa bhAvanA. kezavarAma kA. zAstrI madhuvana elisabrija, amadAvAda-380006 *tA. 26-5-79
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAsaMgika che. zrI vADIlAla jIvAbhAI cokasI M. A. Ph. D. e thaDA samaya pahelA ja "kavi RSabhadAsa" pratye pragaTa karI sAhitya jagatamAM sArI khyAti meLavI che. granthaprakAzanavidhino bhavya samAraMbha paNa mArI nizrAmAM borIvalI - gItAMjalInagaramAM puravaThAmaMtrI (mahArASTra rAjya) zrI hasamukha upAdhyAyanA haste yazasvI rIte ujavAyo hate. che. zrI vADIbhAIne - emaNe lakhelA pratye pragaTa karavA meM protsAhana ApyuM ethI TUMkA gALAmAM satvare temaNe bIjuM pustaka "madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA" paNa taiyAra karyuM. A bIjo grantha emaNe, mArA tathA emane saunA upakArI, bahukRta vyAkhyAna vAcaspati- sva. pU. AcAryadeva vijayalabdhisUrIzvarajI mahArAjane samarpaNa karI sAce ja kRtajJatA pragaTa karI che. teozrInA jIvanane viziSTa saMkSipta jIvanaparicaya temaNe "zAsanaprabhAvaka sUrideva" granthamAMthI tAravI ThIka ThIka pRSThomAM rajU karyo che. parama gurudeva - jaina tathA jainetara jagatanA- jANItA- mAnItA ajAtazatru hatA. sAhitya jagatamAM prazaMsApAtra Adara pAme tevI temanI kRtio che. gadya-padyamAM aneka granthanuM teozrIe sarjana karyuM che, ane sAhityajagatamAM te upayogI ane upakAraka pUravAra thayuM che, kAraNake te bALabhogya, lekabhogya ane vigya che. pra. zrI vADIlAlabhAIe- AvI eka virala mahAvibhUtine pratye samarpaNa karavAnI aNamola taka jhaDapI lIdhI te ucita ja karyuM che. * trIje grantha paNa teo taiyAra karI rahyA che, je dakSiNa dezaddhAraka sva. pU.pAda AcAryadeva zrImad vijayalakSmaNusUrIzvarajI
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahArAjane samarpaNa karavAnuM temaNe nirdhAyuM che. pU. gurudevanA prabhAvaka pravacanonI- che. zrI vADIbhAI upara UMDI chApa paDI che ane tethI ja e grantha eozrIne samarpita karI yatkiMcit RNa pheDavAnI amUlI taka emane sAMpaDaze e vicArathI emanuM hRdaya AnaMda vibhora bane che. ' prastuta pustikAnA lekhanamAM lekhake kevo ane keTale puruSArtha kheDayo che, tene Ama janatAne khyAla na Ave e svAbhAvika che. enI kadara to vidvAno ja karI zake. mATe ja eka subhASitamAM kahyuM che ke vidvAna eva hi jAnAti vidajajanaparizramamAM na hi vadhyA vinAnAti guvI prasavavedanAM che (vidvAnone parizrama vidvAna ja jANI zake, mahA prasavavedanAno khyAla vaMdhyAne na ja AvI zake.) apekSAe A pustikA sAmAnya janatAne kadAca jarA gaMbhIra lAgaze. kAraNake pustakane viSaya ane dRSTi sAhityika ane aitihAsika che. paNa sAhityakArone ane ItihAsavidone te A grantha AzirvAdarUpa nivaDaze e hakIkata che. . vADIlAlabhAIe ApaNuM jaina kavio saMbaMdhI ane para prakAza nAkhavAnuM zarU karyuM che e bahu ja khuzInI vAta che. vAstavamAM gujarAtI sAhityanI te sarva jaina kavio, lekhakoe sarvAdhika sevA karI che. paNa haju sudhI tenuM joIe tevuM mUlyAMkana thayuM nathI. che. vADIbhAIe e dizAmAM gya pagaraNa mAMDayu che te kharekhara prazaMsApAtra che. prAcIna mahApuruSoe gadya-padya-sAhityanuM sarjana karavAmAM kevo bhagIratha puruSArtha karyo che, temaNe kevA bhavya ane divya grantho ApaNI samakSa mUkI anahada upakAra karyo che, tene A pustikA vAMcavAthI khyAla Ave che ane sAthe e divya vibhUtio pratye ahobhAva utpanna thayA vagara raheto nathI.
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ granthalekhaka che. zrI vADIbhAI jUnI peDhInA dharmacusta, zAstra ane siddhAMtane vaphAdAra, saraLa ane nikhAlasa hadayanA che. deva-guru ane dharma pratye anahada AsthA dharAvanArA che. eTale ja temane e vibhUtio pratye ahobhAva che. "keTalAka anabhijJo pUrvakavionA rAsone jUnavANuM samajI ApaNuM pUjya puruSonI avagaNanA karI pApanA bhAgIdAra bane che. bAkI vADIlAlabhAI sahita gujarAtI sAhityanA prakhara ane saMniSTha vidvAna to e suMdara rAsa, prabaMdhe ane AkhyAno AdinI bhUrI bhUrI prazaMsA kare che ane temaNe te rAsenuM suMdara mUlyAMkana paNa karyuM che. eka kALa hato ke jyAre - moTA-moTA paMDita sAdhupuruSoe abudhajanone dharmanA mArge AvA aneka - vidha rAsAonI racanA karI che. lekhake - e kAvya yuga kyArathI zaru thaye ane madhyAhanA sUryanI jema kyAre e Toce AvyA te TUMkamAM suMdara rIte samajAvyuM che. madhyAkALamAM jaina sAdhupuruSoe-mahApuruSoe duhA, chapA, sajajhAyo, kAvya, stavane, rAsAo, prabaMdha, AkhyAno, kathAo, pade va. vividhalakSI sAhityanuM sarjana karyuM hatuM, tema jainetaramAM zrI narasiMha mahetA, mIrAbAI, saMta tulasIdAsa vagere aneka jainetara saMte e paNa vividha sAhityasarjana karI lekapravAhamAM vahetuM karyuM hatuM. lekhakazrIe - A granthamAM AvI tema ja jijJAsuonI tRSAne tRpta kare tevI bIjI vividha bAbato sAMkaLI lIdhI che. keTakeTalA pustake granthanuM dohana - manana ane tAravaNI karI hoya tyAre AvA pratye nirmANa thAya! paripakava vaye paNa lekhakanI tAnasaci, jJAnapipAsA ane kaMIka karI chUTavAnI tamannA kharekhara abhinaMdanane pAtra che. bhaviSyamAM paNa teo AvuM suMdara sAhitya sarjatA rahe ane puNya ne yazanA bhAgI bane e ja eka abhilASA. borIvalI zrI labdhilakSmaNasuzizizu. tA. 16-6-79 kIticaMdrasuri
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________ prAstAvika vizALa rIte jotAM samagra gujarAtI sAhityanA sAmAnya samaya maryAdAvALA traNa mukhya vibhAga pADI zakAya. (1) jUnuM athavA prAgUnarasiMha gujarAtI sAhitya I.sa. bAramA zatakathI caudamA zataka AsapAsa. (2) madhyakAlIna gujarAtI sAhityaH paMdaramAM zatakathI ogaNIsamA zatakanA pUrvArdhanI AsapAsa. (3) arvAcIna gujarAtI sAhitya: ogaNIsamA zatakanA pUrvArdhanI AsapAsa pachInuM. paraMtu itihAsanI dRSTie gujarAtI sAhityanA mukhya be vibhAga pADavAmAM Ave che. (1) madhyakAlIna gujarAtI sAhitya (hemacaMdrAcArya pachIthI te dayArAma sudhInuM- I.sa. bAramA zatakathI te I.sa. 1850 sudhInuM (2) arvAcIna gujarAtI sAhitya I.sa. 1851thI Ajadina sudhInuM. Ama aitihAsika daSTie bAramA zatakathI mAMDI Isa. 1850 sudhInA samagra madhyakAlIna yugamAM madhyakAlIna gujarAtI bhASAnuM viziSTa sAhitya sarjAyuM. tyArabAda I. sa. ogaNIsamA zatakanA pUrvArdhanI AsapAsa gujarAtI sAhitye pitAnuM AvacIna svarupa (jemAM gadyasAhitya ghaNe agatyano bhAga bhajave che te) dhAraNa karavA mAMDayu. A graMthamAM e madhyakAlIna gujarAtI sAhityapravAhamAM tenI jainadhArAnuM (yAne madhyakAlIna jaina gujarAtI sAhityanuM) vihaMgAvalekina khUba ja saMkSiptamAM karavAmAM AvyuM che, jethI sAhityanA abhyAsIo tema ja jijJAsuone te jainadhArAno khyAla TUMkamAM ja tvarAthI AvI zake. AzA che ke vidvAno ane tajajJo tene yogya AvakAra Apaze.
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________ sAthe sAthe arvAcIna gujarAtI sAhityamAM AcArya vijayalabdhisUri ane AcArya vijayakaticaMdrasUrInA gaNanApAtra phALAnI paNa aMte seMdha levI ucita mAnI che. vizeSamAM ullekha karavAne ke pitAnA seMkaDe bhAvavAhI, jJAnasabhara, udayavedhaka ane alaMkArIka UrmikAvya - stavana, sajhajhA, pUjao ane stutio AdinuM Urmisabhara sAhitya racI arvAcIna gujarAtI sAhityamAM eka gaNanApAtra kavi tarIke pitAnuM mAnabharyuM ane mahatvanuM sthAna prApta karanAra kavikulakirITa AcArya vijayalabdhisUrizvarajIne A graMtha arpaNa karavAmAM Avyo che. sAthe sAthe A graMthanA AraMbhe e mahApuruSano saMkSipta jIvanaparicaya paNa prathama 51 pAnAmAM ApavAmAM Avyo che. madhyakALanA sarva jaina kavionA sAhityanA saMkSipta siMhAvalekanane A graMtha labdhisUri jevA eka samartha arvAcIna gujarAtI kavine arpaNa karavAmAM Avyo che e sava rIte samucita ja che eTaluM ja nahi paNa temanI kiMmatI sAhityasevAne te eka aMjali samAna che. * 27, jainanagara, pAlaDI vI. je. cekazI. amadAvAda-7
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI vijayalabdhisUrIzvarajI -saMkSipta jIvana paricaya janma. kavikula-kirITa vyAkhyAna-vAcaspati zAsanaprabhAvaka sUrideva zrImad vijayalabdhisUrIzvarajI mahArAjano janma gujarAtanA mahesANA jillAmAM kaDIthI 13 mAIla dUra AvelA bAlazAsana nAmanA gAmamAM dazAzrImALI jaina jJAtIya dharmAnurAgI zeTha pitAbaMra ugaracaMdanA dhama. patnI matabenanI kukSIthI I. sa. 1884mAM piSavada 12 nA roja thayuM hatuM. temanuM nAma lAlacaMda rAkhavAmAM AvyuM hatuM. kheDIdAsa nAme temanA meTAbhAI hatA - jANe ke bAlavayamAM ja temane (jaina) zAsananI prApti thavAnI hatI eTale teo bAlazAsana gAmamAM ja jamyA e paNa ke miSTa yogAnuyoga che ! bAlyAvasthA ane vidyAbhyAsa putravatsale pitA ane mamatALu mAtAnI godamAMthI ucharatA lAlacaMda kaMIka meTA thayA, tyAre pitAnI kAlIghelI belIthI sahune AnaMda ApavA lAgyA ane pitAnA vaDIlabaMdhu kheDIdAsa vagere sAthe bAlasahaja kIDAo karIne gharane bharyuM bharyuM rAkhavA lAgyA.
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________ mAtA jyAre jinamaMdire jatI, tyAre lADIlA lAlacaMdane sAthe laI jatI ane temanA kadalI kemala be hasate bhegA karIne prabhune je je karAvatI. pachI te pATalA para cekhAno sAthIo, traNa DhagalIo ane caMdrakaLAnI AkRti karatI, tyAre A lAlacaMda tenA sAmuM Tagara Tagara joyA karatA ane tenA para pAI, pisA, badAma ke devane kaMI caDatuM tenA sAmI mITa mAMDatA. te vakhate temanAM manamAM kevA vicAra uThatA haze, te kahevAnuM amAre mATe zakya nathI, paNuM anumAnathI ame jaNAvIe chIe ke A badhuM joIne temane eka prakArano harSa thatuM haze ane huM paNa prabhu samakSa AvI svastikAdi racanA kyAre karIza?' evo manoratha uThatA haze. alabatta, e vakhate e manoratha vyakta karavAnuM temanuM vANIsAmarthya nahi haiya, paNa bhAvarUpe e mane ratha temanA cittapradezamAM viharaNa karatA haze ane tenA para pitAnI kumakuma pagalIo pADatA haze. aDhI varSanI uMmare temaNe mAtApitA sAthe joyaNI tIrthanI yAtrA karI haze. bAlazAsana gAma bhayANa tIrthanA rastA para AveluM hatuM eTale tyAM nirNaya sAdhu-sAdhvIonuM Agamana ghaNIvAra thatuM. pItAMbara zeTha ane motI bahena sAdhu-sAdhvIonA bhakta hatAM, tethI AvA prasaMge teo temane vaMdana karavA, sukhazAtAnI pRcchA karavA tathA gocarIne lAbha ApavA vinaMti karavA jatAM. nAnakaDA lAlacaMda e vakhate cAlavAnI haTha pakaDatA ane temanI AMgaLI pakaDIne sAthe jatA tathA mAtApitAnI mAphaka pite paNa e sAdhu-sAdhavIene mastaka namAvatA. lAlacaMda jyAre nava varSanI uMmaranA hatA, tyAre pitAMbara zeTha bimAra paDayA ane kALanI kuTila karAmate temane sahunI vaccethI ekAeka upADI lIdhA. motIbahena para vaidhavyanuM vAdaLa tUTI paDayuM
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________ ane kheDIdAsa tathA lAlacaMda AMkhamAMthI rodhAra AMsu sAravA lAgyA. kuTuMbIjanoe AzvAsana ApIne e AMsu lUchayA ane metIbahenane chAtI kaThaNa karIne kAma levAnI salAha ApI. motIbahena samaju hatA ane have game te kalpAMta karavA chatAM patinuM mukhadarzana karI thavAnuM nathI e jANatA hatA, eTale temaNe manane vALyuM ane tene dharmanA raste vizeSa caDAvyuM. te vakhate bAlazAsanamAM nizALa khUlI na hatI, eTale lAlacaMda kakko, bArAkhaDI, AMka vagere pitAnA pitAnI pAsethI zIkhyA hatA. pachI gAmamAM delatarAma nAmanA eka utsAhI gRhastha AvyA ane temaNe chokarAo bhaNAvavAnuM kAma zarU karyuM. lAlacaMde temanI pAse mAtra ATha mahinAmAM traNa gujarAtI jeTale abhyAsa karI lIdho. A vakhate temanI uMmara agiyAra varSanI hatI. vinaya ane buddhicAturyathI zikSakane AnaMda upajAvI rahelA lAlacaMda vidyAbhyAsamAM AgaLa vadhI rahyA hatA, te vakhate temane eka svapna AvyuM ke tIrthakara bhagavaMta samavasaraNamAM birAjI rahyA che ane amRtathI paNa mIThI vANu vaDe bhavyajanone upadeza ApI rahyA che. huM temanI sAnidhyamAM beTho chuM ane temanuM vaMdana-pUjana-stavana karI rahyo chuM. A svapna viziSTa saMketarUpa hatuM, ema bhAvI ghaTanAe pUravAra karI ApyuM che. I. sa. 1894mAM zrImad AtmArAmajI mahArAjanA bhAvI paTTA. laMkAra ni cUDAmaNi zrImad kamalavijayajI mahArAje bhoyaNIjI tIrthanI yAtrA karyA bAda bAlazAsana gAmane pAvana karyuM. saMghe temano bhAre satkAra karyo ane thoDA divasa sthiratA karavAnI vinaMti karI. e vinaMtine svIkAra karIne teo ahIM sthira thayA ane pratidina vairAgyarasabhInI vANIne pravAha vahevaDAvavA lAgyA. gAma loko zraddhA ane bhaktipUrvaka tenuM pAna karavA lAgyA, temAM lAlacaMda
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________ paNa sAmela hatA. mahApuruSonI vANI amogha hoya che, eTale tenI asara thayA vinA rahetI nathI. temAM je AtmAo bhavabhIru hoya che, ane jemane bhavAMta najIka hoya che, temane e vANInI khUba ja asara thAya che. lAlacaMdane A vANIe khUba asara karI ane teo A mahApuruSanA ati prabhAvazALI vyaktitvathI khUba ja AkarSita thayA. pachI te ekalA jaIne paNa temanA darzana-samAgama ne lAbha levA lAgyA. A saMtasamAgamanAM pariNAme saMsAranI asAratA manamAM vasI ane vairAgyanAM bIja vavAyAM. kharekhara? thoDA vakhatane saMtasamAgama paNa adbhuta kAma karI jAya che. saMta tulasIdAsajIe ThIka ja kahyuM che ke Adhise Adhi ghaDI. Adhise puti Adha; tulasI saMgata sAdhukI, kaTe keTa aparAdha. lAlacaMdanI A manabhAvanA nihALI zrImad kamalavijayajI mahArAjane ghaNo AnaMda thayo. temaNe lAlacaMdane pitAne vidyAbhyAsa vadhAravAnI sUcanA karI ane eka maMgala prabhAte tyAMthI vihAra karyo. lAlacaMdane vizeSa bhaNavAnI IcchA hatI, paNa bAlazAsanamAM e banI zake tema na hatuM. mAtA motIbahenano mata to evo ja hatuM ke vadhAre bhaNIne zuM kAma che?" tethI Akhare evo nirNaya karavAmAM Avyo ke vizeSa vidyAbhyAsa mATe lAlacaMdane mANasA-tenI pheI dalasIbahenane tyAM mekalavo. A rIte lAlacaMda bAlazAsana cheDI mANasAmAM AvyA ane tyAMnI sarakArI zALAmAM dAkhala thaI vizeSa vidyAbhyAsa karavA lAgyA.. jyAM khaMta ane ughama hoya tyAM pragati thatAM zI vAra? dalasIbahena paNa temanA vidyAbhyAsanI khUba kALajI rAkhatA ane bAkInA samayamAM temanuM dhArmika jJAna vadhe tevA prayatna karatA. dalasIbahenanuM pitAnuM jIvana ghaNuM dhamaparAyaNa hatuM, eTaNe lAlacaMda para tene prabhAva
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________ khUba paDaze ane teo dhArmika viSayamAM paNa sArI pragati karavA lAgyA. - zALAomAM rajA paDatI ke tahevAronI chUTI maLatI, tyAre lAlacaMda bAlazAsana jatA ane mAtAne maLI AvatA. mAtA temane sAjAnaravA joIne tathA vidyAbhyAsamAM AgaLa dhapatA jANIne ghaNA rAjI thatA ane temanA mastaka tathA pITha para vAtsalyabharyo hAtha pheravatA. A jagatamAM mAtA jevuM vAtsalya bIju keNa darzAvI zake che? vairAgyanA bIja I. sa. 1900mAM pU. AtmArAmajI mahArAjanA paMjAbI ziSya udyotavijayajI mahArAje mANasAmAM cAturmAsa karyuM. temanA satsaMge lAlacaMdanA hRdayakSetramAM paDelAM vairAgyabIjone navapallavita karyA. have lAlacaMdane saMsAranA sarva saMbaMdhe mithyA bhAsavA lAgyA ane temAM baMdhAI rahevuM e eka prakAranI kAyaratA lagI. "je saMsAratyAga e jIvanane kalyANakArI prazasta mArga che, te tene AjathI ja grahaNa kema na kare? paraMtu mamatALu mAtA mane chUTo paDavA deze kharI ? ane vahAlasoya bhAI, kAkA, kAkI vagere zuM kaheze ? vaLI A phAI to mane AMkhanI kIkI jevo mAne che ane zALAethI cheDe moDe Avyo houM to paNa UMcI-nIcI thaI jAya che, te mAro viyoga jarA paNa sahana karI zakaze nahi. te mAre zuM karavuM ? kharekhara ! samasyA ghaNI vikaTa che !' A manomaMthanamAM cAturmAsa vyatIta thayuM ane pUjya udyotavijayajI mahArAja vihAra karIne vaDAlI padhAryA. te vakhate lAlacaMdanuM manomaMthana pUrNa thayuM ane teo saMsArane tyAga karavAnA makkama nirNaya para AvI gayA. AthI teo ekAeka vaDAlI pahoMcyA ane pitAne dIkSA devAnI vinaMti karI. paraMtu temanI dIkSAnI A vinaMti saphaLa thAya te pahelAM temanA pheI tathA bIjA saMbaMdhIo
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________ vaDAlImAM hAjara thaI gayA ane khUba dabANa karI temane pAchA laI AvyA. eka vAra pAMjarAmAMthI chUTI gayeluM pakSI pakaDAI jAya ane pharI pAMjarAmAM pUrAI jAya, ene ApaNe kudaratanA keI agamya saMketa sivAya bIjuM zuM kahI zakIe ? lAlacaMda pitAne abhyAsa pUrvavata karavA lAgyA, paraMtu temane lAgele varAgyano raMga jarA paNa upayo nahi. vadhAre spaSTa kahIe te e dinapratidina vRddhi pAmavA lAge ane tenI asara temanA AhAravihAra vagere para spaSTapaNe jaNAvA lAgI. vaDIla brAtA zrI naMdivardhananA AgrahathI bhagavAna mahAvIre be varSane vizeSa grahavAsa svIkAryo hato, paNa te daramiyAna temanuM jIvana - utkaTa vairAgyamaya rahyuM hatuM, tenA jevI ja A sthiti hatI. lAlacaMde bIjI be vAra pUjya udyotavijayajI mahArAja pAse dIkSA levAnA prayatna karyA, paNa sagAMvahAlAMonI mehagrasta dazAe tene saphaLa thavA dIdhA nahi. dIkSA saM. 185ranA jeTha vadi sAtamane roja svanAmadhanya zrI AtmArAmajI mahArAja kAladharma pAmatAM jaina jagatane eka javalaMta sitAro kharI paDayo hato ane samasta saMgha zokasAgaramAM DUbI gayuM hatuM. niHspRhacUDAmeNi zrI kamalavijayajI mahArAja temanuM sthAna sAcavI zake evA hatA ane samudAyanA sarva sAdhuonI najara temanA para TharI hatI, paraMtu teo AcAryapadane svIkAra karavAnI nA pADatA hatA. AvA mahAna javAbadArIbharyA pada mATe mArI megyatA nathI, e temano javAba hato. paraMtu saMghanA ati Agrahane lIdhe chevaTe temane e pada svIkAravuM paDayuM. I. sa. 1901nA mAha sudi pUnamane reja pATaNanA zrI saMghe khUba dhAmadhUmapUrvaka vizALa munima DaLa tathA janasamudAya samakSa temane AcAryapada
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________ arpaNa karyuM ane svargastha pUjya AtmArAmajI mahArAjanA paTTadhara, tarIke jAhera karyo. te divasathI teo zrI vijayakamalasurIzvarajI tarIke A jagatamAM prasiddha thayA. A prasaMge muni zrI vIravijayajIne upAdhyAyapada ane muni zrI kAMtivijayajIne pravartaka pada ApavAmAM AvyuM hatuM. I. sa1901nuM cAturmAsa pATaNamAM vyatIta karI grAmAnugrAma vihAra karatAM teozrI bhANasA padhAryA. saMghe temanuM umaLakAbhera suMdara svAgata karyuM ane cAturmAsa mATe AgrahabharI vinaMti karI. mANasAnuM bhAgya joradAra eTale e vinaMtine svIkAra thayo. I. sa. 1902nuM cAturmAsa mANasAmAM thayuM. A cAturmAsamAM pUjya AcAryazrInI amRtavarSinuM bhavya dezanAthI ghaNe upakAra thavA pAmyo. jIvadayA, jJAnoddhAra, dIddhAra vagerenAM aneka sukRtya thayAM, temaja bhavyAtmAonI bhavabimaNubhIti sArA pramANamAM bhAMgI. temanA samAgamathI lAlacaMdanAM hRdayamAM vikasI rahelI vairAgya velaDIne puSpo AvyAM ane teo pharI saMyama levA kaTibaddha thayA. temaNe AcAryazrIne kahyuM: "prabho, chellA be varSathI dIkSA mATe talasI rahyo chuM, paNa mArI bhAvanA pUrNa thatI nathI. pUjya udyotavijayajI mahArAja pAse dIkSA levA mATe huM traNa vAra gaye ane traNe vAra mArAM sagAMvahAlAMo mane baLajabarIthI pAchA laI AvyA. have Apa mane koI sArA kSetramAM gupacupa dIkSA Ape to sAdhuvezamAM huM temane sArI rIte samajAvI zakIza ane teo paNa dhArmika vRttinA hevAthI dIkSA lIdhA pachI vadhAre jora ajamAvaze nahi." sUrIzvarajIe sarva saMgo dhyAnamAM laI temane AzvAsana ApyuM ane have thoDA vakhatamAM ja tamArI bhAvanA pUrNa thaze ema jaNAvyuM. AthI lAlacaMdane ghaNo AnaMda thayo ane teo e zubha divasanI pratIkSA karavA lAgyA. cAturmAsa pachI sUrIzvarajIe vihAra karyo ane berU padhAryA.
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________ A kSetrane yAgya jANI temaNe mumukSu lAlacaMdane sa MdezA mekahyuM ke 'tamArI dIkSAnuM muta kArtika viSe 6nuM che,' A saMdezA maLatAM ja lAlacaMda ati hamAM AvI gayA ane merU pahoMcI javA tatpara thayA. kArtika vadI pAMcamanI rAtrie cAra vAge temaNe gRhatyAga karyAM. A temanuM mahAbhiniSkramaNa hatuM ane te itihAsanAM pRSTho para suvarNAkSare lakhAvA mATe sajAyeluM hatuM. eka zIghragativALA UMTa para svAra thaI teo zrRtI savAre erU paheAMcyA ane sUrIzvarajInAM caraNAmAM paDayA. temane maMgalamrutaeN enA saMdha samakSa bhAgavatI dIkSA ApavAmAM AvI ane temanuM zubha nAma munizrI labdhivijayajI rAkhavAmAM AvyuM. savAre lAlacaMdane na jotAM tapAsa cAlI, paNa kAMya patto lAgyA nahi, eTale phAI vageree mAnyuM ke jarUra te ApaNane hAtha tALI ApI dIkSA levA mATe chaTakI gayA haze! hAla pUjya udyotavijayajI mahArAja te! ATalAmAM vicaratA nathI, paNa zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAja kherUmAM birAje che ane lAlacaMdane temanA paricaya paNu gADha hatA, eTale te jarUra khArU gayA hovA joIe. Avu anumAna karI dhaNAM sagAMvahAlAM sAthe teo merU AvyA. palavAra upAzrayanuM vAtAvaraNa saMkSubdha banyuM ane kherUnI janatA ekatra thaI gaI. nUtana munine temanA dhakAmAM vighna na thAya e jovAnA teneA uddeza hatA. jyAre sa` sagAMvahAlAMe hRdayanA ubharA ThAlavI dIdhA, tyAre sUrIzvarajIe kahyuM ke, 'tamAre labdhivijayane samajAvavA hoya tA samajAvI zake che, paNa tenI sayamasAdhanAne khalela karavAnA IrAdAthI hAtha na lagADavA. keTalAka vakhatathI tenI dIkSA levAnI
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhAvanA hatI ane te mATe tamArI rajA paNa mAgI ja hatI. have dIkSA lIdhA pachI aMtarAya karavAthI zuM phAyado? e kalyANanA mAge vicare che, kAMI khoTuM to karato nathI, te pachI dhAMdhala - dhamAla karavAne badale AzIrvAda kema ApatA nathI ?" munizrI labdhivijayajI sAthe vArtAlApa thaze, temAM temaNe saMsAranI asAratA sacoTa zabdomAM vyakta karI ane pitAne jJAna - darzana - cAritrarUpI je ratnatrayI prApta thaI che, te mATe AnaMda pAmavAne anurodha karyo. sagAMvahAlAM Akhare to lAlacaMdanA kalyANakAmI ja hatAM, eTale teo A vacanethI zAMta paDyA ane aviveka-avinayanI kSamA mAgI, sarva munimaMDalane vaMdanA karI, pitAnAM sthAne sIdhAvyA. sUrIzvarajI berUthI vihAra karI, tAraMgA tIrthanI yAtrA karI sasvAgata UMjhA padhAryA. te vakhate tyAM upAdhyAya zrI vIravijayajI mahArAja, pravartaka zrI kAMtivijayajI mahArAja tathA zAMtamUrti zrI haMsavijayajI mahArAja vagere vizALa parivAra sAthe birAjamAna hatA. temaNe surIzvarajInuM UMcita svAgata karyuM ane zrI saMghamAM apUrva AnaMda phelAyo. I. sa. 1903nA roja mAha sudi 5 eTale vasaMtapaMcamIne daza sAdhuone dhAmadhUmathI vaDI dIkSA ApavAmAM AvI, temAM nUtana munizrI labdhivijayajI paNa sAmela hatA. zAstrAbhyAsa ane saMyamasAdhanA dIkSA lIdhA pachI be varSa munizrI labdhivijayajI gurudeva sAthe gujarAtamAM rahyA. temAM sane 1903nuM prathama cAturmAsa IDaramAM thayuM ane sane 1904nuM bIjuM cAturmAsa vaDodarAmAM thayuM. te daramiyAna temaNe zAstrAbhyAsamAM suMdara pragati karI ane saMyamasAdhanAne sateja banAvI.
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________ 10 IDaranAM cAturmAsamAM gurUdevanI amAtra dezanAthI pAThazALA tathA pAMjarApALanI sthApanA thaI ane killA paranAM prAcIna bhavya jinAlayane jIrNoddhAra karavAnuM nakkI thayuM. A zAsanaprabhAvaka suMdara kAryoe munizrI labdhivijayajIne avanavI preraNAe ApI ja haze. teozrI e vAta barAbara samajyA hatA ke sAgarane taravAnA mukhya AdhAra jema uttama prakAranuM vahANa che, tema sayama sAdhanAmAM pAra utaravAne mukhya AdhAra uttama prakAranA gurU che. AvA gurunI prApti sahelI nathI, paraMtu pUrvanA prabaLa puNyAye potAne AvA guru maLI gayA hatA. have A gurunI kRpA prApta karavI ane peAtAnI saMyamasAdhanAne saphaLa banAvavI e pAtAnuM prathama kartavya hatuM. AthI teezrI gurudevane yathA vinaya karatA, gurudeva pratye ucca koTinI a Mtara`ga bhakti rAkhatA ane gurudevane peAtAnA tAraNahAra mAnI temanu atyaMta bahumAna karatA. gurudeva paNa potAnAM A ziSyaratnanI nira Mtara kalyANakAmanA karatA ane te jJAna ane kriyA ubhayamAM kuzaLa kevI rIte ane tenI khevanA rAkhatA. munizrI labdhivijayajIne prathama Avazyaka sUtreA ane prakaraNanA abhyAsa zarU karavAmAM AvyA hatA ane te IDaranA cAturmAMsa-mAM cAlu hatA. vaDedarAnA cAturmAsamAM prakaraNAtA abhyAsa pUrA thayA hatA ane zAstrAnA abhyAsa cAlu karavAmAM AvyA hatA. A sivAya teozrI Itara dananA anya prathAnu avaleAkana paNa karatA hatA ane potAnI tIvra buddhine vadhAre tIvra banAvatA hatA. zAstradhyayana AgaLa paNa ghaNA varSoM cAlu rahyuM hatuM. vaDedarAnAM cAturmAsamAM teAzrI prakaraNagraMthanA parama abhyAsI
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA dravyAnuyoganA sArA anubhavI zrI gekuLabhAInA paricayamAM AvyA hatA ane temanI sAthenI tatvacarcAo jJAnIjanamAM upayegI nIvaDI hatI. tyAMthI bharUca padhAratA zraddhAsaMpanna tattvAbhAsI zrI ane pacaMdabhAI pUjya gurudeva pAse vAraMvAra AvatA ane aneka viSayonI sUkSmatalasparzI carcAo karatA. A carcAonAM zravaNamananathI ghaNo lAbha thayo hato ane teozrInAM zAstrIya jJAnane opa caDayo hato. mAtra aDhI-traNa varSanA dIkSA paryAyamAM teozrIe jJAna ane saMyamamAM je pragati karI hatI te joIne zrI anopacaMdabhAI khUbaprabhAvita thayA hatA ane temaNe gurudevane vinaMti karatAM teozrIne pahelI ja vAra vyAkhyAnapITha para besADavAmAM AvyA hatA. A pIThane zobhAvavAnuM kAma saheluM nathI ! temAM zAstranAM UMDAM jJAna uparAMta vastune rajU karavAnI suMdara zailI joIe che ane te sAthe zabdachaTA tathA mAnasazAstranuM jJAna paNa jarUrI che. je vaktA zrotAone manebhAva samajyA vinA balavAnuM cAlu rAkhe che, tenuM vyAkhyAna kadI paNa prabhAva pADI zakatuM nathI. paraMtu, munizrI labdhivijayamAM zAstranuM UMDuM jJAna, suMdara pratipAdanazakita, manahara zabdachaTA tathA zrotAone manobhAva jANavAnI zakti sArA pramANamAM hatI eTale teozrI vyAkhyAnapIThane zobhAvI. zakayA hatA. mAlava-baMgAlayAtrA bharUcathI pUjya gurudeve mAlavabhUmi bhaNuM vihAra karyo. sUrIzvarajInA pagalAMthI ratalAma pAvana thayuM ane tyAM dhArmika pravRttio dhamadhamI UThI. meghanuM Agamana thAya ane mayUrasamUha nAcavA na mAMDe e kema bane ? ahIM munizrI labdhivijayajInI vakatRtvakaLA anerI AbhAthI camakI uThI ane dharmapremI zeTha mizrI
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________ 12 alajI vagere temanA prazaMsaka banyA. ahIM pUjya gurudeva zrI vijayakamaLasUrIzvarajI ma.nI pIyUSavANInuM pAna karatA luNiyA ze! Du MgarazIbhAIne mAMDavagaDhane saMdha kADhavAnI bhAvanA thaI. luNiyA zeThe vinaMti karatAM sUrIzvarajI potAnA ziSya samu dAya sAthe saMdhamAM padhAryo ane temaNe bhavya leAkeApakAra sAthe ujjaina, makSIjI, mAMDavagaDha vagere tIrthInI yAtrA karI. I. sa. 1905nuM cAturmAsa pUjya gurudevanI sAthe mahIdapuramAM thayuM, te jJAna-dhyAnanA abhyAsa mATe tathA saMdhanA abhyudaya mATe upakArI nIvaDayuM. teozrIe IDaramAM pUrvAdha sArasvatane prAraMbha karyAM hatA, te atre pUrNa thayA hatA ane caMdrikAnA uttarArdha 10 gaNu sudhI paheAMcyA hatA. cAturmAsa pUrNa thaye gurudevane vihAra maMgALa bhaNI thayeA. A vihAra ghaNA kaThina hatA, kAraNa ke rastAmAM jainavastIvALA gAmA ahu ochAM AvatAM hatAM ane sthAnika prajA jaina sAdhuonA AcArathI ajANa hatI. AthI vaDAdarAnivAsI kAhArI jamanAdAsa tathA ghIyA garabaDadAsa vagere sAMdha kADhI temanI sAthe rahyA hatA. A vihAramAM sidghapurI, caMdrapurI, pAvApurI guNAyAjI, rAjagRhI, kAyadI sameta zikharajI vagere prAcIna prasiddha tIrthInI yAtrA thatAM munizrI labdhivijayajIne atizaya AnaMda thayeA hateA. * I. sa. 1906nuM cAturmAMsa sa MdhanA AgrahathI ajImagaMjamAM thayuM hatuM. bApu dhanapatasihajInA dharamAM mAsakhamaNanI tapazrcaryo thatAM temanA suputrAe gInI arthAt sAnAmaheAranI prabhAvanA karI hatI ane sahune miSTa bhojana jamADI sAdharmika-vAtsalyane hrAvA lIdhA hatA.
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________ munizrI labdhivijayajIne jJAnAbhyAsa dinapratidina vadhI rahyo hite ane te cAturmAsamAM vizeSa vegavaMta banyo hate. ahIM vyAkaraNanI pUrNAhuti thaI hatI. cAturmAsa pUrNa thatAM bAbu dhanapatasiMhajInA dharmapatnI zrImatI zrAvikArANI menAkumArIe caMpApurIne bhavya saMgha kADhatAM sUrIzvarajI sAdhusamudAya sahita tenI sAthe cAlyA hatA. caMpApurImAM zrI vAsupUjya bhagavAnanA darzana karatAM munizrI, labdhivijayajIne parama pramoda upajyo hato. lakaramAM cAturmAsa I. sa. 1907nuM cAturmAsa sUrIzvarajI sAthe gvAliyara rAjyamAM Avela lakara khAte thayuM. tyAM munizrI labdhivijayajInI pratibhA anerI chaTAthI camakI uThI eTale tenI khAsa neMdha laIe chIe. - A cAturmAsamAM akasmAta gurdevanuM svAthya bagaDayuM, eTale vyAkhyAnapITha kone seMpavIe prazna khaDo thaze. e vakhate bIjA meTA sAdhuo vidyamAna hovA chatAM sUrIzvarajInI najara munizrI. lambivijayajI para karI ane temane vyAkhyAnapITha saMbhALI levAno Adeza thayo. A vyAkhyApITha temaNe barAbara saMbhALI lIdhI, eTaluM ja nahi paNa tene suMdara rIte zobhAvI ane zrotAvargamAM jambara AkarSaNa UbhuM karyuM. prathama vyAkhyAnamAM teo zAstrIya viSaya para hRdayaMgama vive.. karatA ane bhAvanAdhikAramAM pite pratidina celAM nUtana pacAsa lekone upayoga karatA. lAgalagaTa be mAsa cAlelA A vyAkhyAnoe janatAmAM abaja cetanA reDI dIdhI ane zrI vItarAga zAsananI suMdara prabhAvanA karI. ahIM paMjAbanA zrAvako darzanArthe AvatA hatA ane temaNe
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________ -sUrIzvarajIne paMjAba padhAravAnI AgrahabharI vinaMti karatAM cAtunarmAsa bAda sarva sAdhuonA pagalAM paMjAba bhaNI maMDAyA. paMjAba paryaTana paMjAba paryaTana e vyAkhyAna-vAcaspati AcAryapravaranAM -jIvananuM eka senerI prakaraNa che. temAM temanI anerI dhamadhagaza, virala pratibhA, ajoDa vAdazakti tathA vizALa jJAnanAM manorama darzana thAya che. vihAramAM temanI upadezadhArA akhalita gatie cAlu rahI hatI ane temaNe ApelAM zIlAM jAhera pravacanee lokonI ajJAna-moha-nidrA uDADI dIdhI hatI. paMjAbamAM praveza karyA pachI aneka prakAranA leko maLavA AvatA hatA. te badhAne teozrI zAMtithI sAMbhaLatA hatA ane tenA sacoTa uttara ApatA hatA. sane 1908nA vaizAkha sudi 10ne divasa sadgata AtmArAmajI mahArAjanI pAdukApratiSThA mahotsava gujarAnavAlA khAte ghaNI dhAmadhUmathI ujavAyo. tyArabAda zrAvakanI vinaMtithI cAturmAsa paNa tyAM ja thayuM. munizrI labdhivijayajI atyAra sudhImAM syAdvAdamaMjarI, pramANamImAMsA, nyAyadIpikA, ratnAkarAvatArikA, syAdvAdaratnAkara Adi nAnA moTA jaina nyAyanA graMtho sUkSma dRSTie nihALI cUkyA hatA, ane temaNe syAdavAdaratnAkaranAM mULa sUtro kaMThastha karI lIdhAM hatAM, te paNa A viSayamAM vizeSa nipuNatA prApta karavA mATe temaNe A cAturmAsamAM vidyAvizArada paMDitazrI vAsudevajI pAse muktAvalI Adi nyAyagraMthone abhyAsa karyo ane sAthe dinakarI, rAmasvI Adi TIkAonuM paNa nirIkSaNa karyuM. - nyAyanA A abhyAsa uparAMta jaina siddhAMtanuM bArIka avalokana paNa cAlu ja hatuM ane temAM paNa teo ghaNI nipuNatA
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________ meLavI cUkyA hatAM. vAdighaTamuLanAM upanAmathI bolAvatA, e paNa temanI nyAyaviSayaka nipuNatAne siddha kare che. cAturmAsa bAda surIzvarajI nArIvAla gAmamAM birAjamAna hatA, tyAre gujarAtanA zobhAsana gAmanA vatanI zrI umedacaMdabhAIe temanI pAse saMyama grahaNa karyo ane temane munizrI gaMbhIravijayajInA nAme prasiddha karavAmAM AvyA. A suyogya ziSya AgaLa jatAM gurudevanuM nAma rozana kareluM che. tyAMthI gurudevanI AjJA mujaba pitAnA ziSya sAthe jarA padhArI tyAMnA tattvAbhilASI zrAvakone "syAdAmaMjarI' nAmano graMtha saMbhaLAvyo ke jemAM aneka matamatAMtaranuM nirasana Ave che. tyAM jAhera vyAkhyAna paNa thayuM ane te bhAre prabhAvazALI nIvaDayuM. sane 1909nuM cAturmAsa kasura khAte thayuM. A temanuM pahelavaheluM svataMtra cAturmAsa hatuM. ahIM e vAtanI noMdha karavI joIe ke cAturmAsa pahelAM teo najIka AvelAM ludhIyANA gAme padhAryA hatA ane tyAM temano upadeza sAMbhaLIne keTalAka musalamAna, mAchImAra tathA kuMbhAroe jaMdagIparyata madyapAna mAMsAhAra na karavAnI pratijJA lIdhI hatI. | kasuranuM cAturmAsa suMdara saphaLatAne varyu hatuM. tyAM je vyAkhAne thayAM teNe janatA para adbhuta chApa pADI hatI. zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAja paMjAba para upakAranI ananya varSA karyA pachI gujarAta bhaNI vihAra karavA taiyAra thayA. A vakhate paMjAbI bhAIone ati Agraha thatAM temaNe munizrI labdhivijayajIne ziSya sAthe paMjAbamAM rahIne dharmanuM rakSaNa karavAnI AjJA pharamAvI ane temaNe e AjJAne zirodhArya karI. gurubhakta vinayI ziSyane mATe gurunI AjJA hamezAM anullaMghanIya
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 hoya che. A AjJA maLyA pachI teo cAra varSa puMjAkhamAM rahyA. te daramiyAna temaNe anekavidha satpravRtti karI ane lokonI dha bhAvanA jAgrata rAkhI. sane. 1912nuM cAturmAMsa mulatAnamAM thayuM. A zahera paMjAbathI dUra che ane tyAM paheAMcavAmAM munivaga te zreNI ja muzkelI paDe che, paNa jenI rageragamAM dhamabhAvanA ThAMsI phrAMsIne bharI hoya te muzIbata ke muzkelIonI darakAra zenA kare? ahIM munizrIe bhavya jinAlayamAM jinamUti enI pratiSThA bhAre dhAmadhUmathI karAvI hatI ane eka pAThazALAnI sthApanA paNa karI hatI. A cAturmAsamAM aneka viSayA para jorazeArathI jAhera bhASaNo thayAM hatAM, jemAM veAkta dayA, purANeAnI dayA, IslAma majahaba, nivRttipaMtha vagere mukhya hatA. yAne viSaya temaNe pAMca-sAta bhASaNA dvArA khUba suMdara rIte chyA hatA, AthI aneka mANasoe madyapAna tathA mAMsAhAranA tyAga karyo hatA. munizrInI preraNAthI ahI eka mAMsaniSedhaka mAMDaLanI sthApanA thaI hatI ane temAM jaina, hiMdu tathA musalamAna e traNe kAmanA mANaseA joDAyA hatA. munizrInAM vyAkhyAtAe tathA temanI addabhuta vakatRtvakalAe paMjAnI janatAnuM khUba AkaNa karyu hatu. paMjAbanA kula cha varSanA nivAsa daramiyAna dhama prabhAvanA eTalI jvala`ta karI hatI ke sarva zrAvake temane 'cheTA AtmArAma' nAM nAmathI oLakhavA lAgyA hatA ane temanA pratye apUrva bhaktibhAva darzAvI rahyA hatA. dilhImAM dharmadyota paMjAba cheDIne gujarAta javAnA IrAdAthI vihAra karatAM
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ 17 munizrI labdhivijayajI dilhI padhAryA ane tyAMnA zrAvakanI vinaMtithI sane. 1914nuM cAturmAsa tyAM rahayA. A vakhate dharmo ghotanA aneka kAryo uparAMta tyAMnA suprasiddha rAmA thieTaramAM temanAM vyAkhyAno eka bhAsaparyata cAlu rahyA hatA ane te janatAnuM jambara AkarSaNa karI zakyA hatA. bikAnerathI kAmaprasaMge ahIM AvelA dolatarAma nAmanA eka navayuvAnane temanAM eka ja vyAkhyAne eTalI badhI asara karI hatI ke tene saMsAra parane sarva meha UDI gayo hato ane te bhAgavatI dIkSA levAne tatpara thayo hato. tene suyogya jANIne I. sa. 1915nI sAlamAM sikaMdarAbAda (AgrA) mukAme dIkSA ApavAmAM AvI ane tenuM nAma munizrI lakSaNavijayajI rAkhavAmAM AvyuM. teo pAchaLathI dakSiNadIpaka dakSiNadezaddhAraka zAsanaprabhAvaka AcArya zrImad vijayalakSmaNasUrIzvarajI mahArAja tarIke prasiddhi pAmyA che. janaratna vyAkhyAna-vAcaspati gujarAtamAM padArpaNa karatAM ja munizrI labdhivijayajIno sthaLe sthaLe bhAvabhIne satkAra thayo ane temaNe karelI dharma prabhAvanAne suMdara zraddhAMjalio samarpita thaI. pUjya gurudeva gujarAtamAM ja virAjatA hatA. temanAM caraNe zira jhukAvatAM munizrI labdhivijayajIe sAttvika AnaMdano atireka anubhavyo. gurudeve paNa svazige karelI suMdara dharma prabhAvanA nihALIne bhAre prasannatA anubhavI. IDarane zrI saMgha munizrI labdhivijayajIe karelI suMdara zAsanasevAthI khUba prabhAvita thayA hatA ane temane koI paNa padavI ApavAno nirNaya para Avyo hato. teNe A bAbatanI 2
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________ 16 sUrIzvarajIne vinaMti karatAM sane 1915nA A vadi 1ne zanivAre dhAmadhUmapUrvaka munizrI labdhivijayajIne jaina ratna vyAkhyAnavAcaspati'nI padavI ApavAmAM AvI. sane. 1915nuM cAturmAsa aneka vidha dharmaprabhAvanAo sAthe IDaramAM ja vyatIta thayuM hatuM. A cAturmAsamAM munizrIe merutrAdazI kathAnI saMskRta bhASAmAM kAvyamaya racanA karI hatI. gujarAtamAM dharmaprabhAvanA - munizrI labdhivijayajIe sane 1916 thI 1924 sudhIno samaya meTA bhAge pUjya gurudevanI nizrAmAM gujarAtamAM ja gALyo hato ane aneka prakAre dhamaprabhAvanA karI hatI, tenuM ahIM TuMka avakana karIzuM. sane 1916nuM cAturmAsa khaMbhAtamAM thayuM, tyAre tyAM navIna rAyacaMda matane pracAra thaI rahyo hato ane tenA anuyAyIo banavA zarU thayA hatA A matamAM aneka bAbato vAMdhA bharelI hatI, eTale pUjyapAda zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAje thoDA vakhata pahelAM tenA sAme lAla battI dharI hatI. A cAturmAsamAM vyAkhyAnavAcaspatinI vegavatI vANIe usUtraprarUpaNAnA anartho samajAvI. koIe paNa temAM nahi bhaLavAnI hAkala karI ane te pUrepUrI saphaLa thaI. tyAra pachI koI navAM kuTuMbe temAM joDAyA nahi. cAturmAsa bAda vihAra karI narasaMDA padhAratAM jAhera vyAkhyAnanI yejanA thaI hatI ane tene janatA taraphathI sArA pramANamAM lAbha levAyo hato. sane 1917nA kapaDavaMja cAturmAsa pachI munizrIe carotaranAM gAmamAM pharI paTela, rajapUta, koLI, ThAkaraDAo vagerene upadeza Apyo hato ane parasparanA jheravera cheDI zAMtimaya dhArmika jIvana gALavAne anurodha karyo hato. tenuM pariNAma suMdara AvyuM hatuM. aneka
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________ 19 mANaseAe paraspara vera na rAkhavAnI, dArU mAMsa na vAparavAnI vagere pratijJAe lIdhI hatI. sane 1918nuM cAturmAsa erasadamAM vyatIta thayuM hatuM. A cAturmAsa pachI gheADA ja vakhate pa MDita khecaradAse devadravya aMge peAtAnA vicAro pragaTa karatAM jaina samAjamAM khaLabhaLATa thayA hatA. jo devadravya aMge cAlI AvatI prAcIna praNAlikA tUTI paDe te hajArA madiranA nibhAva zI rIte thAya ? tAtpa ke e madirA baMdha karavAnA vakhata Ave ane tethI lAkhA AtmAe ad bhaktithI vaMcita bane. A vastune zAstra ane paraMparAgata jaina dhama sAmenuM eka AkramaNa mAnIne munizrIe eka hastapatra dvArA paMDita khecaradAsane sAta prazno pUchyA ane tene jAheramAM khulAsA karavAnuM jaNAvyuM. paraMtu paDita becaradAsa e pratAnA javA ApI zake evI sthitimAM na hatA, tethI temaNe judo ja rAha lIdhA. 'tamastaraNa' nAmaneA eka lekha lakhI patrAmAM pragaTa karAbyA ane temAM parameApakArI pUrvAcAryoM para aMdhakAra phelAvavAnA AkSepa mUkayA. kSata para kSAra samAna A lekha pragaTa thatAM ja jaina samAjamAM bhAre rASa bhabhUkI uThayA. keTalAka paDita khecaradAsanI vAtanuM paNu samakSna karavA lAgyA. A paristhitinuM nivAraNa karavA sane 1919 nA DabhAI cAturmAsamAM munizrIe 'devadravyAdisiddhi apara nAma ecarahitazikSA nAmanA eka hiMdI bhASAmaya nidha lakhyA ane temAM aneka zAstrIya pramANA ApIne devadravyanI cAlI AvatI praNAlikAne satya tathA hitakara sAbIta karI batAvI. sane 192nuM cAturmAsa khabhAtamAM vyatIta karyo bAda munizrIe carAttaramAM vihAra karyAM hatA ane tyAM upadezavArinuM siMcana karI pUrve vAvelAM dhabIjone aMkurita karyA hatAM.
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1921nuM cAturmAsa vaDodarA thatAM dhArmika pravRttio khUba joradAra thaI hatI ane temanAM vyAkhyAnane lAbha jaina-jainetara prajA taraphathI sArA pramANamAM levAyo hato, jemAM rAja kuTuMbanA sabhyone paNa samAveza thato hato. cAturmAsa bAda chANuM padharAvatAM saMghe bhavya sAmaiyuM karyuM hatuM ane prathama divasanuM vyAkhyAna sUrizvarajIe ApyuM hatuM. bIjA divasathI vyAkhyAnanI pATa munizrI labdhivijayae zeAbhAvI hatI. chANa gAmanA zrAvaka eTale tattvanA jANakAra, yukti ane tarkathI pUrA paricita tathA aneka sAdhumahAtmAonA paricayamAM AvelA, eTale temane AkarSavAnuM kAma saheluM na hatuM, paNa munizrI labdhivijayanI apUrva vyAkhyAnalabdhie e kArya sahaja banAvo dIdhuM ane ahIM ne zrAvakavarga temane bhAre anurAgI banI gayo. chANIthI sAta gAu dUra umeTA nAmanuM gAma che. tyAMnA saMghanI vinaMti thatAM pUjya gurudeve munizrI labdhivijayajIne pitAnA ziSyo sameta umeTA mokalyA ane tyAM temaNe dhvajadaMDa tathA zrI padmAvatI devInI pratiSThA bhAre dhAmadhUmathI karAvI. A puNya prasaMge chabIladAsa nAmanA eka mumukSune dIkSAdAna karavAmAM AvyuM ane temane munizrI bhuvanavijayajI tarIke pitAnA ziSya karavAmAM AvyA. A munizrI Aje parama pUjya AcArya zrImad vijayabhuvanatilakasUrijI tarIke vikhyAta che. sane 1922nuM cAturmAsa chANImAM ja thayuM. temAM tAtvika pravacana uparAMta hastalikhita pustakane uddhAra karavAnuM kAma hAtha dharavAmAM AvyuM tathA tyAMnA jJAnabhaMDArane mudrita ane hastalikhita pratiothI samRdhdha karavAmAM AvyuM. cAturmAsa bAda pUjya gurudevanI AjJAthI umeTA, AMkalAva thaI berasada padhAratAM DabhoInA mumukSu zrI jIvaNabhAI kulacaMdanI dIkSA thaI hatI. teo munizrI jayaMtavijayajInAM nAmathI muni zrI
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________ labdhivijayajInA ziSya thayA hatA. berasadathI gujarAtanAM gAmone pAvana karatAM munizrI hiMmatapura padhAryA. tyAM hiMmatapura ThAkare temanuM vyAkhyAna sAMbhaLIne hiMsA na karavAnI pratijJA lIdhI. tyAMthI pelerA thaI zihera padhAratAM panyAsa mahArAja zrI umaMgavijayajI gaNi AdinuM milana thayuM. tyAMthI sahue sAthe gheghA padhArIne navakhaMDA prArthanAthanI yAtrA karI. ghoghA pachI temanI vANIne lAbha bhAvanagarane maLyo ane tyAM zAMti-snAtrAdi dhArmika mahatsavo khUba ullAsathI thayA. tyAMthI zatraya, giranAra ane zaMkhezvaranI yAtrAo karI, munizrI rAdhanapura padhAryA ke je jainenuM eka jANItuM kendra che. tyAM manizrInI adabhUta vANI sAMbhaLIne zrAvaka varga khUba ja prabhAvita thaze ane cAturmAsanI vinaMti karavA lAge. tene pUjya guvanI saMmati maLatAM sane 1923nuM cAturmAsa rAdhanapuramAM thayuM. A cAturmAsamAM vyAkhyAnanI raMgata khUba jAmI hatI ane tapazcaryA, utsava-mahatsava Adi dhArmika kAryo ghaNu thayAM hatAM. vizeSamAM tabelI zerInA upAzraye paMnyAsa zrI raMgavimalajI mahArAja birAjatA hatA, temanI pAse munizrIe mahAnizItha sUtranA vega vahana kyAM. A kiyAmAM ekI sAthe 59 AyaMbilane lAMbI tapazcaryA hevA chatAM temaNe vyAkhyAna ane paThana-pAThananI pravRtti cAluM rAkhI hatI, je temanA adbhUta satvane pragaTa kare che. cAturmAsa bAda zrI zaMkhezvarajI tIrthanI punaH yAtrA karI pATaNa padhAratAM bhAvabhInuM bhavya svAgata thayuM hatuM ane zrAvake temanI sudhAvANInuM khUba pAna karavA lAgyA hatA. ahIM varSothI cAlatA jJAtIya jhagaDAone lIdhe pAMjarApoLa tathA bIjA dhArmika khAtAonuM kAma DhIluM paDayuM che, AvI vAta munizrInA kAne AvatAM ja temaNe saMdhanI mahattA para abhuta pravacana ApyuM hatuM ane tenI bane
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ pakSo para UMDI asara thaI hatI. pariNAme e jhaghaDAne pheMsale ApavAnuM kAma munizrIne se pAyuM hatuM ane munizrIe tene UMDe abhyAsa karyA pachI baMne pakSane maMjura rahe tevo pheMsale A hato. A prasaMganI khuzAlImAM tyAM saMghajamaNa thayuM hatuM. pATaNathI munizrInAM pagalAM bhoyaNuM tIrtha tarapha maMDAyAM. lAMbA samaya pachI A tIrthanI yAtrA karatAM munizrIne avarNanIya AnaMda thayo, je temaNe eka stavanadvArA vyakta karyo che. tyAMthI munizrI pitAnI janmabhUti bAlazAsanamAM padhAryA. lokoe harSaghelA banIne temanuM svAgata karyuM ane lAMbA vakhatanI darzananI IcchA tRpta karI. ahIM pUjA, prabhAvanA, navakArazI Adi satkAryo sArA pramANamAM thayA ane temanI vANI sAMbhaLIne ghaNA lokoe mAMsa, madirA tathA rAtribhojana vagereno tyAga karyo. tyAMthI kaTosaNanarezanI vinaMtine mAna ApI kaTosaNa padhAryA ane ahiMsA dharmane asarakAraka upadeza Apyo. A upadeza sAMbhaLI kaTosaNanareze zrI paryuSaNa parva daramyAna keI paNa prakAranI hiMsA nahi karavAnuM tathA vijayAdazamInA divase thate bakarAne vadha baMdha karavAnuM khAsa pharamAna bahAra pADayuM. tyAMthI gujarAtanA gAme para upakAranI varSA karatAM munizrI amadAvAda-vidyAzALAmAM padhAryA ke jyAM vayevRddha guNajJa AcArya zrImad vijayasiddhisUrIzvarajIe arthAta bApajI mahArAje temanAM zAsana prabhAvaka kAryonI vyAkhyAnaprasaMge bhUri bhUri prazaMsA karI ane bhaviSyamAM A zaktio uttarottara vikAsa pAme evA AzIvacana uccAryA. A lekhanI agrima paMktio parathI pAThake jANI zakaze ke e AzIrvacane sAcA paDayAM che. A prasaMgathI munizrIne pUjya bApajI mahArAja sAthe avihaDa dharmaprIti baMdhANuM ane te chevaTa sudhI evIne evI rahI.
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________ 23 sane 1924nuM cAturmAsa pUjya gurudevanI nizrAmAM chANI mukAme thayuM. A cAturmAMsamAM pUjya paMnyAsa zrI dAnavijayajI mahArAja sAthe ja hatA. temanA ati AgrahathI tathA pUjya gurudevanI preraNAthI munizrIe A cAturmAsamAM bhagavatI sUtranAM yAgeAhananI kriyA karI. temAM tapazcaryA, kAlagrahaNa Adine parizrama hovA chatAM zrotAvRMdane tAttvika viSaye thI bharapUra vyAkhyAne saMbhaLAvavAnuM cAlu rAkhyuM hatu, temaja svaziSyA munizrI lakSaNavijayajI Adine anuyAgaddAra, pannavA sUtra tathA ArasiMha nAmanA jyeAtiviSayaka graMthanI vAcanA ApavAnuM paNa cAlu rAkhyuM hatuM. jete svaparahitanI sAttvika sAdhanA karavI che, teNe apramatta banavuM joIe. AcArya pada rAjyataMtrane yAgya rIte calAvavA mATe jema adhikArIenI jarUra paDe che, tema dharmAMzAsanane yAgya rIte calAvavA mATe padasthAnI jarUra paDe che. tethI ja jinazAsanamAM munione temanI yAgyatA pramANe gaNi, panyAsa, pravaka, upAdhyAya ane AcAya pade sthApavAmAM Ave che. temAM AcAya pada sahuthI moTu che ane tenI javAbadArIo ghaNI che. munizrI labdhivijayanI jJAnaparAyaNatA, kriyArasiktA tathA dharmapracAranI dhagaza joIne pUjya gurudeva zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAjane lAgatuM hatuM ke 'A munivara mArI pAchaLa sAdhusamudAyane barAbara sAcavaze tathA mArI pATa dIpAvaze, eTale temane mArA hAthe ja AcAya patra arpaNa karavuM. vaLI paMnyAsa zrI dAnavijayajI gaNa paNa AcAya pada mATe sa` rIte yAgya che, eTale temane paNa AcAya pade sthApavA.' uparyukta bate mahAtmAe jyAre ema jANyuM ke sUrIzvarajI amane AcAryapade sthApavAnI IcchA rAkhe che, tyAre temaNe
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________ hAtha joDIne jaNAvyuM ke ApazrI amane je javAbadArIbharyA sthAne mUkavAnI IcchA rAkhe che, te ame barAbara zebhAvI zakIzuM ke kema ? e vicAraNIya che, tethI e sthAna svIkAravAnI amArI IcchA nathI. paraMtu gurudeva pitAnA vicAramAM makkama rahyA ane AgevAna zrAvakoe paNa A pada svIkAravAno ati Agraha karyo, eTale ubhaya mahAtmAone te mATe saMmata thavuM paDayuM. sane 19rapanA mAgasara sudi pAMcamane divasa te mATe nakkI thayo. chANa gAmane mATe A eka apUrva prasaMga hato, vaLI cAlI rahelA upadhAna tapane mAlAra paNa mahatsava paNa te ja divase thavAne hato, eTale zrAvakone harSa mATe na hato. temaNe A prasaMganI zAnadAra ujavaNI karavAno nizcaya karyo ane te anusAra taiyArIo karavA mAMDI. jemane padArpaNa karavAnuM hatuM te baMne mahAtmAonAM jJAna ane cAritranI suvAsa sarvatra phelAyelI hatI, eTale chANa saMghanI AmaMtraNa patrikA maLatAM ja paMjAba, mAravADa, mALavA, mahArASTra, gujarAta ane saurASTra vagere prAMtamAMthI ghaNuM bhAvike chANuM AvI pahoMcyA. A prasaMganimitte aSTAhikA-mahatsavanI zarUAta thaI ane jJAnamaMdiranA vizALa cekamAM baMdhAyela khAsa maMDapa lokothI ubharAvA lAgyo. temAM vaDedarA tathA DabhoIthI AvelA saMgItakAree saMgItanI bhAre jamAvaTa karI ane bhaktirasa anerI chaTAthI uchaLavA lAgyo. mAgazara sudi pAMcamanA divase AcAryadeva zrI vijayakamalasUrIzvarajI mahArAja bhavya maMDapamAM uttara dizA tarapha mukha karI pATa para birAjamAna thatAM ja hajAro haiyAmAMthI jayanAda uo hato ane tenA vaDe dizAo bharAI gaI hatI. sAdhusamudAya pATa para ane sAdhvIgaNa nIce bAju para virAjya hatuM. te pahelAM
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ 25 panyAsajI mahArAje prAta:kALanAM prathama muddatamAM munizrI labdhivijayajIne potAnA hAthe jayanAdapUrvaka gaNa tathA paMnyAsapada arpaNa karyu hatuM. have bIju maMgala muhUrta prApta thatAM pUjya AcArya deve harSathI rAmAMcita thaI te mahAtmAe para AcAya padaneA vAsakSepa nAkhyA ane sUrimaMtra sa MbhaLAvI AcAryapada aNu karyuM. te vakhate sakaLa saMghe jayanAdapUrNAMka akSatA uchaLyA ane aMte nUtana AcAryone hRdayanA umaLakAthI vadhAvI lIdhA. A prasaMge munizrI labdhivijayanuM nAma zrI vijayalabdhisUri paDayuM. bAda sUrIzvarajInI AjJAthI zrImad vijayalabdhisUrijI mahArAje pravacana karyuM, temAM jinazAsananI bhavya lokeApakAritA batAvavA mAM AvI ane tene samarpita thavAmAM ja nijajIvananI sAkatA che e spaSTa karavAmAM AvyuM. leAkeA para e pravacananI bhAre asara thaI hatI. chevaTe zrIphaLanI prabhAvanA thaI ane jainetarAne dharadI zera zera sAkaranA paDA ApavAmAM AvyA. satra AnaMda AnaMda phelAI rahyo. surata ane buhArImAM cAturmAsa AcArya pada pachInuM cAturmAsa sUrIzvarajI sAthe suratamAM thayuM hatuM. tyAre AcArya zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAja paNa sAthe hatA. A traNe mahApuruSonA zrAvakasamudAya para bhAre prabhAva paDayA hatA ane tethI ja teNe jaina nirAzrita krUDanI zarUAta thatAM temAM rUA. 40000 ane zrI vijayakamalasUrIzvarajI prAcIna hastalikhita jaina pustakAdAraka krUDanI zarUAta thatAM rU. 25000 tarata ja bharI ApyA hatA. ahIMnA polIsa suparInTenDanTe A traNe mahApuruSanAM darzIna tathA upadezathI prabhAvita thaIne tApI nadImAM lagabhaga eka mAIla jeTalA vistAramAM mAlAM nahi pakaDavAneA
Page #37
--------------------------------------------------------------------------
________________ tathA jALa nahi nAkhavAne hukama bahAra pADyuM hatuM ane jyAM sudhI A mahAtmAo suratamAM birAjamAna hoya tyAM sudhI kutarAene jhera ApavA upara pratibaMdha mUka hato. - A cAturmAsamAM upadhAnanI ArAdhanA paNa ghaNA ullAsapUrvaka thaI hatI ane chANInA eka navayuvAna nagInabhAIe bhAgavatI dIkSA grahaNa karatAM temanuM nAma munizrI navInavijayajI rAkhI temane AcArya zrImad vijayalabdhisUrijInA ziSya karavAmAM AvyA hatA. cAturmAsa bAda AcArya zrImad vijayadAnasUrijI mahArAje amadAvAda tarapha prayANa karyuM ane sUrIzvarajI tathA temanA padhara AyArya zrImad vijayalabdhisUrijI mahArAja rAmAnugrAma dharmopadeza karatAM buhArI padhAryA. tyAM nagarapraveza ghaNe ThAThathI thayuM hatuM. temAM vAMsadA nareze pitAnA taraphathI DhaMke, nizAna, ghoDesvAro tathA pAyadaLa sipAIo mokalI ApyA hatA. ahIM AcArya zrImad vijayalabdhisUrijI mahArAje gurudevanI AjJAthI bhavya jIvonA upakAra arthe padyabaMdha sAtaso leka pramANa vairAgya rasanI choLAne uchALate vairAgya rasamaMjarI" nAmane saMskRta graMtha mAtra paMdara divasamAM ja ra. te tAtvika viSayothI bharapUra hoI pahelAM vyAkhyAnamAM vAMcI zakAya e che. tenuM gujarAtI bhASAMtara vivecanasahita zrI nagInabhAI maMchubhAI graMthamALA taraphathI bahAra paDeluM che. sane 1926nuM cAturmAsa buhArImAM ja thayuM ane te bhAre dhamaprabhAvanA karanAruM nIvaDayuM. vyAkhyAnavAcaspatinI vizada vANI sAMbhaLIne aneka mANasoe vrataniyamo dhAraNa karyA ane dharmapremI zeTha jhaveracaMda pannAjI tathA motIcaMda suracaMde samahatsava upadhAna tapanI ArAdhanA karAvI. A arasAmAM vyAkhyAnavAcaspatijIe
Page #38
--------------------------------------------------------------------------
________________ 27 zrI vAsupUjyapaMcakalyANaka pUjAnI racanA karI hatI ane te khU hAthI bhaNAvavAmAM AvI hatI. kamalasUrIzvarajIne svargavAsa cAturmAsa bAda buhArIthI vihAra thatAM karacaliyA, aSTagAma,. sAtama, sIsAdarA vagere gAme pAvana thayAM ane navasArIne paNa temanAM pavitra sAMnidhyanA lAbha maLyeA. tyAM sAdhu samudAyanA darzana samAgama mATe jaina-jainetara dhRNA lAke AvatA. tee vyAkhyAnavAcaspatinI vANI sAMbhaLIne 'huM kayAMthI AvyA ? kayAM javAne vamAna kALe mAruM kanya zuM ?' vagere vicAro karavA lAgI jatA pariNAme temanI saMsAra pratyenI Asakti ochI thatI ane teo nIti tathA dhamatu cIvaTathI anusaraNa karavA mATe utsAhavata banatA. ahIM jalAlapuranA saMghe vina Mti karI ke gurudeva ! amAru gAma pAvana karA. ame ApanI thADA divasanI sthiratA dhaNA divaseAthI jhAMkhI rahyA chIe.' jalAlapuranuM zAMtipriya vAtAvaraNa sUrIzvarajIne pasaMda hatuM, eTale e vinaMtineA svIkAra karI tee zrI jalAlapura padhAryAM. paraMtu ahIM temanI zArIrika zakti kSINa thavA lAgI ane nikaTavartI ziSyasamudAya ciMtAtura banyA. A vakhate temanI zrUSAmAM pUjya AcAryazrI vijayalabdhisUrIzvarajI tathA AcArya zrImad vijayadAnasUrIzvarajInA vidvAna ziSyaratna munirAja zrI ma`gavijayajI tathA munirAja zrI meruvijayajI vagere bahoLA ziSyasamudAya hatA. sane 1927nA mAha vadi 6nA prAta:kALe sUrIzvarajInA puNya dehe vyAdhi vadhavA lAgyA ane rAtrinA ATha vAge tee samAdhipUrNAMka kALadha pAmyA. A samAcAra mANasA ane tAra dvArA prApta thatAM AsapAsanAM gAmAmAMthI tathA muMbaI, surata vagere zaheramAMthI hajAro zrAvakA AvI paheAMcyA. vadi sAtamanA divase temana
Page #39
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 puNya dehane pAlakhImAM padharAvavAmAM AvyA ane 'jaya jaya nadA' 'jaya jaya bhaddA'nA pavitra uccArA sAthe e dehane gAmamAM pheravyA bAda gAma bahAra caMdananI citAmAM padharAvavAmAM AvyeA. agnie agninuM kArya karyu. ane hajArA nayanamAMthI vedanAnA AMsu TapakI paDayAM. sUrIzvarajI pa`jAmanA sarasA gAmamAM eka brAhmaNa kuTuMbamAM janmyA hatA. temanA pitAzrInuM nAma rUpacaMda, mAtAnuM nAma jitAbAI ane peAtAnu nAma rAmalAla hatuM. ATha varSoMnI uMmare jJAnA*bhyAsa mATe temane tizrI kizAracadranI sevAmAM samarpita karavAmAM AvyA hatA. tyAM thADA vakhata bAda temaNe tidikSA lIdhI hatI, pachI visanacaMdrajI nAmanA eka sthAnakavAsI sAdhunA samAgamamAM AvatAM temanA ziSya thayA hatA. tyAra bAda ravanAmadhanya pUjya AtmArAmajI mahArAjanA upadezathI visanacaMdra Adi aDhAra sthAnakavAsI sAdhuee mUrtipUjA para peAtAnI zraddhA pragaTa karI hatI ane zatru Mjaya tIrthanI yAtrA karI hatI. temAM muni rAmalAlajI paNa sAmela hatA. sane 1876mAM temaNe sa MvegI dIkSA letAM temanuM nAma sunizrI kramavijayajI rAkhI temane pU. AtmArAmajI mahArAjanA ziSya munizrI lakSmIvijayajInA ziSya karavAmAM AvyA hatA. pU. AtmArAjI mahArAjanA gavAsa bAda zrIsa Mghe temane AcAya padathI vibhUSita karI pU. AtmArAmajI mahArAjanA paTTadhara banAvyA hatA. temanuM AkhuM jIvana dharmapracAra ane dhama rakSaNamAM vyatIta thayuM hatuM. sUrIzvarajI kALadharma pAmatAM ghaNAe tapazcaryA karavAnI, zubha kAOmAM amuka dravya vAparavAnI, sAmAyikA karavAnI vagere pratijJA lIdhI hatI ane jalAlapuranA saMghe temanAM agnasa MskAranAM sthAne stUpa tathA pagalAM sthApavAnA temaja gAmanAM daherAsara
Page #40
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 pAse chatrI tathA mUrti banAvavAno nirNaya karyo hate. jaina zAsananA A mahAna jyotirdharane ApaNuM lAkha lAkha vaMdanA he! jvalaMta zAsanasevA anaMta upakArI gurudeva cAlyA jatAM AcArya pravarane khUba AghAta thayo, paNa tattvaciMtanathI temaNe manane samAhita karyuM ane pUjya gurudevanI sAcI bhakti te temanA Adezane AgaLa dhapAvavAmAM ja rahelI che, e vicAre teo prathama karatA paNa, vadhAre jomathI sva-parakalyANanI pravRtio karavA lAgyA. sane 1927nuM cAturmAsa suratamAM thayuM, temAM aneka prakAranA dharmamahesa thayA ane temanA upadezathI jaina samAje lagnaprasaMge thatuM vezyAonuM nRtya kAyama mATe baMdha karyuM. sane 1928nA mAha vadi 6nA divase jalAlapuramAM pUjya gurudevanI pAdukA vagerenI dhAmadhUmathI pratiSThA karAvIne teozrI muMbaI padhAryA. anubhavIoe muMbaIne mohamayI nagarI kahI che, kAraNa ke tyAMnI prajAmAM mojazekhanuM pramANa vizeSa che. paraMtu AcArya pravaranI adbhuta dezanAe A prajAne vrataniyamanA mArge vALI. sAta-ATha bhAgyavaMtone bhAgavatI dIkSA levAnA manoratha thayA. sane 1928nuM cAturmAsa muMbaImAM goDajInA upAzraye anekavidha AnaMdamaMgaLamAM vyatIta thayuM. A cAturmAsa pachI AcArya pravare pAchA gujarAtamAM vicarI upakAranI varSA karavA mAMDI ane saurASTranA lIMbaDI mukAme teozrI zeTha jIvatalAla pratApazIe kADhelA zrI siddhAcalajInA charI pALatAM saMghamAM padhAryA. teozrInA upadezathI aneka lokoe rAtribhojana, temaja abhakSyane tyAga karyo, niyamita devadarzana tathA sevApUjA karavAnI pratijJA lIdhI ane keTalAka ThAkore tathA darabAroe mAMsAhAra tathA zikAra kAyamane mATe choDayA.
Page #41
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1929nuM cAturmAsa sAvarakuMDalA-saurASTramAM thayuM. te -lokamAM abhuta dhamautanya reDanAra nIvaDyuM. tyAMthI temanA upadezathI mAvajIbhAI nAmanA eka kacchI gRhastha UnA-ajArAno saMgha kADhatAM teozrI e saMghamAM padhAryA ane prAcIna tIrthonI yAtrA karIne kRtakRtya thayA. tyAMthI AcAryapravara svAgata pATaNa (u. gu.) padhAryA. A vakhate pATaNamAM dIkSA saMbaMdhI evo TharAva thayela hatuM ke kaI paNa vyakti saMsArano tyAga karavA icche che te pATaNanA zrAvakasaMghanI AjJA meLavyA pachI eka mahine karI zake ane koI paNa sAdhu koI paNa vyaktine saMghanI rajA vinA dIkSA ApI zake nahi. je dIkSA Ape te e saMgha bahAra gaNAya, A TharAva dIkSAnI prazasta pravRttimAM aMtarAya karanAre hatuM ane prabhunI AjJAthI viruddha hatA, eTale dharmapremI zraddhAsaMpanna zrAvako temAM saMmata thayA na hatA. A paristhiti asahya lAgatAM temaNe AcArya prava rane sane 1930nuM cAturmAsa pATaNamAM karavAnI vinaMti karI hatI ane AcAryapravare zAsana-siddhAMta-rakSA prazna jANune e vinaMti no svIkAra karyo hato. - temaNe pATaNa padhArIne dIkSAnA prazna para zAstrIya khUba prakAza pADo ane zrAvaka saMghathI Avo TharAva thaI zake nahi e vastu spaSTa karI. paNa sAme pakSa khUba AgrahavALe hatuM, eTale teNe e vAtane svIkAra karyo nahi, paraMtu AcArya pravare eja pATaNanAM AMgaNAmAM zAsananI paraMparAgata praNAlikA mujaba -sAta-ATha dIkSAo ApIne dIkSAnAM dvAra kholI nAkhyAM. A eka prakAranI laData hatI ane temAM sAmo pakSa ghaNe baLavAna hato, chatAM AcAryapravara tenI sAme jhajhumyA, e temanAmAM rahelI satyaparAyaNatA tathA zAsanasevAnI apUrva dhagazane pragaTa kare che.
Page #42
--------------------------------------------------------------------------
________________ sane 1931nuM cAturmAsa kapaDavaMjamAM ryA pachI teozrI anukrame bhoyaNI tIrthamAM padhAryA ane tyAM navapadaArAdhaka samAja taraphathI caitra mAsanI navapadanI zAzvata oLInuM bhavya ArAdhana karAvyuM. A vakhate tyAM 108 munivarone vizALa samudAya ekatra thayo hato. sane 1932nuM cAturmAsa zeTha kasturabhAI amaracaMda vagerenI AgrahabharI vinaMtithI khaMbhAtamAM thayuM. tyAM vairAgyavAhinI dezanA ne pravAha vahetAM cauda-paMdara dIkSAo thaI. tyAMthI kAvI, gaMdhAra, Ameda, bharUca surata tathA khaMbhAta thaI AcAryapravara chANI padhAryA. A vakhate vaDodarA rAjaya taraphathI bAladIkSA pratibaMdhaka nAmane eka dhAro karavAnI hilacAla cAlI rahI hatI, te aMge vicAraNA karavA chANImAM AcArya zrImad vijayadAnasUrIzvarajI mahArAja, AcArya zrImad vijayamedhasUrIzvarajI mahArAja, upAdhyAya zrI manohara vijayajI mahArAja, paMnyAsa zrI rAmavijayajI mahArAja Adi paMcotera munivare ekaThA thayA hatA. A dhArA aMge dhArmika varga taraphathI moTo virodha thayo hato ane sudhAraka varga taraphathI tene Teko ApavAmAM Avyo hato. chevaTe gAyakavADa sarakAre e dhArAne kAyadAnuM rUpa ApyuM hatuM, paNa vaDodarA rAjayanuM vilInIkaraNa thatAM e dhAre paNa vilIna thaI gayo. saM. 1934mAM amadAvAda mukAme akhila bhAratavaSaya prathama zvetAMbara mUrtipUjaka munisaMmelana bharAyuM. temAM hAjarI ApI, teo zrI cAturmAsArthe pAlItANuM padhAryA. tyAM upadhAnAdi viziSTa kAryo thayAM hatAM tathA pAlItANA gAmamAM AvelA zrI goDIjI pArzvanAtha bhagavAnanI pratiSThAno mahatsava teozrInI nizrAmAM ghaNI dhAmadhumathI ujavAyo hato.
Page #43
--------------------------------------------------------------------------
________________ 32 cAturmAsa bAda AcAryapravara zihera padhAryA hatA. tyAMthI suzrAvikA ne makara bahene teozrInI puNya nizrAmAM zrI giranAra tIrthano charI pALato saMgha kAvyo hato ane akSaya puNya upArjana karyuM hatuM. A saMdhamAMthI pAchA pharyA bAda AcAryapravara pATaNa. padhAryA hatA ane tyAM sva. saddharmasaMrakSaka zrI vijayamalasurIzvarajI mahArAjanI mUrti pratiSThA AcArya zrImad vijayadAnasUrIzvarajI sAthe bhavya samArohapUrvaka karAvI hatI. pachInAM be varSa teozrIe pitAnA vizALa parivAra sAthe , bhabhUmimAM vicArIne tyAM chavAyelI ajJAnatA dUra karI hatI ane dharmanI suMdara suvAsa pAtharI hatI. balUTane upadhAnamahotsava, jAvAlanI pratiSThA vagere dharmodyotanAM kAryo haju paNa lokonI AMkha AgaLa tare che. sane 1937nA caitra vadi pAMcamane roja saurASTranAM zihera mukAme teozrIe svaziSya upAdhyAya zrI gaMbhIravijayajIne tathA zrI lakSaNa vijayajIne bhavya samArehapUrvaka AcArya padavI aparNa karI temane anukrame zrI vijayagaMbhIrasurI tathA vijayalakSmaNasUri tarIke jAhera karyA hatA. - sane 1937nuM cAturmAsa khaMbhAtamAM thayuM hatuM. te vakhate aneka prakAranA dhArmika mahatsavo thayA hatA. sane 1936nA mAha sudira nA divase sakalAgama rahasyavedI AcArya zrImadavijayadAnasUrIzvarajIno pATaDI mukAme svargavAsa thayo hato. tenI smRtinimitte agnisaMskAranA sthAne eka stUpa Ubho karavAmAM AvyuM hatuM ane gAmanA zrI zAMtinAtha prasAdanI bAjumAM eka suMdara samAdhimaMdira nirmANa karavAmAM AvyuM hatuM. tyAMnA saMdhanI vinaMtine mAna ApI AcArya pravare sane 1938 nA vaizAkha suda 3 nA divase A smArakanI pratiSThA karAvI. te vakhate bApajI mahA
Page #44
--------------------------------------------------------------------------
________________ rAjanI AjJAthI AcArya zrI vijayamanaharasurijI paNa padhAryA hatA. bhaktasamudAya meTI saMkhyAmAM ekatra thayA hatA ane mahatsavanI ujavaNuM ati bhavya thaI hatI. sane 1938nuM cAturmAsa IDaramAM thayuM hatuM. temAM upadhAna tapa, jinamUrti pratiSThA, gumUrti pratiSThA, jIrNoddhAra Adi aneka mAMgalika kAryo thayAM hatAM. cAturmAsa bAda ekalArAmAM pratiSThA mahotsava tathA sIperamAM dhvajAdaMDAropaNamahotsava teozrInI nizrAmAM adbhuta rIte ujavAyA hatA. tyAMthI IDara pAchA pharatAM zrI kuMbhAriyAjI tIrthane charI pALato saMgha nIkaLyo hato. A saMghamAM padhArI teozrIe zrI kuMbhAriyAjI tIrthanI yAtrA karI hatI. AcArya pravare ghaNAM tIrthonI yAtrA saMghasameta karI che. sane 1939 nA cAturmAsane lAbha pAlIne maLyo hato. tyArabAda teozrInI nizrAmAM upadhAnamahotsava ujavyA bAda kAparaDAjI tIrthane saMgha nIkaLyo hato ke jyAM cAra mALanA vizALa gaganacuMbI bhavya maMdiramAM mULanAyaka tarIke zrI pArzvanAtha bhagavAna birAjamAna che. tyAMthI phadhi padhAratAM zrI bhomarAja luMkaDane AcArya zrI vijayabhuvanasUrijInI preraNAthI jesalamIra tIrthane saMgha kADhavAnI bhAvanA thaI hatI, paNa tenI yAtrA ghaNI kaThIna hatI, kAraNa ke vacce keTalAka pradeza taddana verAna Avato hato ane temAM pIvAnuM pANI pUratA pramANamAM maLatuM na hatuM. vaLI chellA traNa varSathI tyAM lAgaTa dukALa paDaze hoM, AthI temanuM mana mAnatuM na hatuM. A vakhate AcArya pravare kahyuM ke tamArI bhAvanA daDha haze to e avazya purI thaze. jarA paNa mujhAzo nahi." tyAra pachI acAnaka tyAM mAvaThuM thayuM ane eTaluM pANI paDayuM ke je mahinAthI savA mahinA sudhI cAlI zake. tyAra pachI
Page #45
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 saMdha nIkaLyA ane teNe sukhapUrvaka jesalamIranI yAtrA karI, jesalamIranA mahArAjAe AcAya pravara Adi munimaMDaLanAM darzanane lAbha lIdhA hatA ane dharmAM dezanA sAMbhaLI keTalAka niyamA dhAraNa karyA hatA. I. sa. 1940nuM cAturmAMsa leAdhimAM thayuM hatuM, jemAM jinamaMdirapratiSThA, zrI vardhamAnaAyaMbilatakhAtAnI sthApanA Adi aneka stutya kAryo thayAM hatAM. sane 1941tu khIkAnera cAturmAsa prabhAvazALI pravacane tathA vidvAneA sAthenI tattvacarcAne lIdhe yAdagAra banyuM hatuM. tyAMthI meDatA-leAdhinI yAtrA karIne jodhapura padhAratAM sa Mdhe bhavya svAgata karyuM hatuM ane tyAM bharavabAgamAM navya jinAlayanA bhavya pratiSThAmahAtsava thayA hatA. tyArabAda zrAvakasaMdhanI Aha bharI vina Mti thatAM sane 1942nuM cAturmAMsa anekavidha zAsanaprabhAvanA sAthe tyAM ja vyatita karyuM hatuM. tyAMthI teeAzrI khImela padhAryAM hatA, tyAM teozrInAM netRtvamAM abhUtapUva pratiSThAmahAtsava ujavAyA hatA. tyArabAda grAmAnugrAma dharmopadeza karatAM teozrI gujarAtamAM padhAryA hatA. jyAM IDara mukAme bhavabhramaNanI bhIti pAmelA keTalAka mumukSuoe temanuM zaraNu aMgIkAra karyuM hatuM ane sasArAcchedaka sayamamAga svIkAryAM hatA. sane 1943nA cAturmAMsaneA lAla vaDAlIne maLyA hatA. tyArabAda khaMbhAtanA saMdhanI vinaMtithI sane 1944nuM cAturmAsa svapaTTadhara zrI vijayalakSmaNusUri Adi vizALa munima'DaLa sAthe khaMbhAtamAM karyuM' hatuM. A cAturmAsamAM teezrInA sadupadezathI prerAIne rezanI ganeA kaparA kALa hovA chatAM bhAre hiMmata dAkhavI zeTha kezavalAla vajecaMde upadhAna-ujamaNuM Adi zubha kAryaSmAM aDhaLaka dhanane vyaya karyo hatA ane cAturmAsa bAda teeAzrInI nizrAmAM zrI zatru jyagirinA charI pALatA sadha kADhayA hatA. A saMdhamAM aneka atra
Page #46
--------------------------------------------------------------------------
________________ 35 gaNya kuTu e joDAyA hatA tathA sAdhu-sAdhvIne vizALa samudAya sAthe rahyo hatA. tyAM upAdhyAya zrI bhuvanavijayajI gaNane sUripadathI ane 5. jayaMtavijayajI gaNivarane upAdhyAyapadathI alaMkRta karavAmAM AvyA hatAM. sane 1945-1946nAM cAturmAMsa zeTha zrI jIvatalAla pratApazI vagerenI AgrahabharI vina MtithI mubaImAM thayAM hatAM ane te zrAvakasamudAyarUpI dharatIne mATe puSkarAvata medha samAna nIvaDayAM hatAM. A cAturmAMsamAM zrI zAMtinAthajI jaina upAzrayanA jJAnabhaMDAramAM thI vAdicUDAmaNi tArkikazirAmaNi zrI mallavAdI zramAzramaNe lakhelA dvAdazAranayacakra paranI zrIsi hasUrigaNi kSamAzramaNukRta nyAgamAnusAriNI TIkAnI prati maLI AvI hatI. zrI dAdAranayacakranI nyAyanA eka ajoDa graMtha tarIke pratiSThita hatI ane sva. pUjya gurudeva zrI vijaya kamalasUrIzvarajI mahArAje paNa A graMtha viSe dhyAna rAkhavAnu` kaheluM, tethI pU. paM. zrI vikramavijayajI gaNivaranI vinaMtithI AcAya - pravare A graMthanuM saMpAdanakArya hAtha dharyuM ane tenA para viSamapada vivecana nAmanuM TippaNa karavA mAMDayuM. AcAya pravara cauda vara sudhI mahenata karIne A graMthane cAra bhAgamAM prakAzita karAvyA che ane dAnika sAhi~tyanI mahAna sevA bajAvI che. sane 1947nuM cAturmAsa saMdhanA AgrahathI vApI thatAM aneka prakAranI dha prabhAvanAe vistAra pAmI ane mithyAtvanuM mukha plAna thayuM. tyArabAda AcAya pravaranA paTTadhara zrImad vijayalakSmaNasUrijI mahArAjanI preraNAthI punAmAM bhavya pratiSThAmahAtsava ujavavAnA prasaMga prApta thayA. tene AcAya vare sAMnighya ApyuM ane punA lazkaranA AgevAneAnA AgrahuthI sane 1948nuM cAturmAsa tyAMja karyuM. cAturmAsa bAda AcArya pravaranAM pagale mahArASTranI dharatI
Page #47
--------------------------------------------------------------------------
________________ 36 pAvana thaI ane lokonAM kavivaramAM vItarAga prabhunI vANIne sa MdezA paheAMcavA lAgyA. kAlhApura padhAryAM pachI zrI ku bhAgiri tInI pratiSThA Adi aneka kAryo . teeAzrInA varada haste thayAM. tyAM aneka gAmeAnI cAturmAsa mATe vinaMtie AvI, temAM karADane cAturmAsanA lAbha maLyA. tyAM cAturmAsa bAda upadhAnatapanI ArAdhanA thatAM lokomAM apUrva utsAha prakaTayA ane vItarAgazAsana pratyenI vaphAdArI vadhavA pAmI. sane 1950nuM cAturmAsa pUnAmAM thayuM ane tattvajJAnanI saritA vahevA lAgI. leAkeAe tenuM A pAna karyuM. tyAMthI AcArya -- pravara vayAvRddha satravira AcAya zrImad vijayasiddhisUrIzvarajInAM danAthe amadAvAda padhAryAM ane tyAMthI cAturmAMsA IDara padhAryAM. ahI teozrInA upadezathI jIrNoddhAranuM kAma cAlatuM hatuM, te have pUru thayuM hatuM. teteA bhavya pratiSThAmahAtsava ujavAyA ane AsapAsanAM gAmAmAM paNa dhavRddhi karanArAM aneka kAryo thayAM. sane 19pa2nuM cAturmAsa zeTha ramaNalAla dalasukhabhAI AdinI vinatithI khaMbhAtamAM thayuM. A cAturmAsamAM zeTha ramaNabhAIe upadhAnatapanI ArAdhanA karAvI ane pote paNa temAM joDAyA. mALArApaNu-mahAtsava ati suMdara thayA ane te keI hRdayAmAM samyakatvasudhAnuM siMcana karI gayA. sane 1953nuM cAturmAsa pAlItANAmAM thayuM, te apUrva AtmajAgRti karanAra nIvaDayuM. sane 1954nA cAturmAsaneA lAbha IDarane maLyA ane sane 1955nA cAturmAsamAM khaMbhAtanA zrAddhavaga zraddhAdiguNA vaDe samujjavala banyA. sane 1958nA mAha mAsamAM teozrI amadAvAda padhAryAM ane munisa MmelanamAM sAmela thayA. A ahIM ja thayuM. tyAM caitra mAsamAM bharAyelA dvitIya vanuM teozrInuM cAturmAsa paNa
Page #48
--------------------------------------------------------------------------
________________ 37 sane 1959mAM AMkhatuM oparezana karAvavA nimitte teozrI muMbaI padhAryA. tyAM judA judA sthaLAe vIravibhunA sa Mdeza sa MbhaLAvyA pachI zrI Atmakamala-labdhisUrIzvarajI jaina jJAnamaMdiramAM cAtuauMsa rahyA. tyAM anekavidha dhamaprabhAvanAe thaI ane AMkhanu oparezana saphaLatAne varyuM. ziSyasamudRAya AcArya pravaratA ziSyasamudAya vaTavRkSanI peThe phrANyA phUlyA che ane khUba vistAra pAmyA che. A samudAya siddhAMtapremI, kriyAparAyaNa tathA bhadrika prakRtitA hovAthI jaina zAsanamAM tenI bhAre pratiSThA che. Aje tenA dvArA dha`pracAra tathA zAsaneAtinAM anekavidha kAryo thaI rahelAM che. lagabhaga sIttera sAdhuonA A ziSyasamudAyamAM AcArya zrI vijayaga bhIrasUrIzvarajI svarge sidhAvelA che. zrI jayaMtari, zrI navInesUri, zrI pravISNusUri, zrI vikranasUri, zrI padmasuri, zrI mahimAsUri, zrI bhadraMkarasUri e munirAjo AcAya padane zeAbhAvI rahelA che. temAM zrI mahimAsUri devasahAya hovAthI temanAM mastaka vageremAMthI vAsakSepa jhare che. zrI vikramasUri saMskRta-prAkRtanA sArA abhyAsI che, nyAyamAM nipuNuti che ane AgamAnuM paNa sAruM jJAna dharAve che. AcAya pravare dvAdazArayacakra nyAyanA mahAna gra Mthanu je sa MpAdana karyuM, temAM temane zrama tathA sahakAra toMdhapAtra che. zrI padmamUri suMdara kavitA racI zake che ane zrI bhadraMkarasUri vyAkaraNAdi viSayamAM sArA vidvAna che, ane mahAbaMdha jevA kaThina kAvyeA racI zake che. zrI pravINasUri zAMta prakRti ane nispRhatA Adi guNAthI dIpI uThe che. anya munivaromAM keTalAMka sAhityapremI che, keTalAka dhyAnarakta che, keTalAka tapasvI che ane keTalAka upAsanA magna che. vadhu mAna
Page #49
--------------------------------------------------------------------------
________________ AyaMbila tapanI ArAdhanA karanArA munio paNa vipula saMkhyAmAM che. temAM munizrI bhAskaravijayajI ananya sAhityapremI che ane JthenAM saMpAdana tathA mudraNakaLAnuM viziSTa jJAna dharAve che. zrI kIticaMdrasUrijI eka sArA lekhaka tathA kavi che ane kAvyamaya zilie pravacana karavAnI viziSTa zakti dharAve che, uparAMta teo zatAvadhAnI paNa che. temanA zatAvadhAnanA camatkArika prayogoe ghaNA lekene zAsana pratye AkarSyA che ane bhaktivaMta banAvyA che. ziSyasamudAyane Avo bhavya vAraso ApanAra AcArya pravarane kenuM mastaka nahi name ? virala vyaktitva AcAryapravarano je TuMka paricaya ahIM rajU karavAmAM Avyo che, te parathI pAThake samajI zakayA haze ke teozrInuM mana bAlyavayathI vairAgya tarapha DhaLyuM hatuM ane teozrI saMsArane kArAgAra mAnI vahelAmAM vahelI take temAMthI mukta thavAne prayatnazIla banyA hatA. nehI saMbaMdhIo traNa traNa vakhata pAchA laIne AvyAM, chatAM teozrI saMsAranI mAyAthI jarA paNa lepAyA na hatA ane Akhare pitAnuM jIvana sadgurunAM caraNe samarpita karIne ja jaMpyA hatA. saMyamasAdhanA svIkAryA pachI vinaya, kRtajJatA, jJAnaprIti sahana zIlatA, udAratA vagere guNane lIdhe kramazaH AgaLa vadhatA ja gayA ane yauvananAM pura hele caDayAM, tene teozrIe AtmakalyANanI dizAmAM ja vALyAM. teozrInI AtmakalyANanI sarva pravRttio maitrI bhAvanAthI otapreta hatI. eTale teozrI sarva jIvone mitra mAnI temanuM kalyANa cAhatA ane badhA jIvo sarvajJanuM zAsana pAmI pitAnuM jIvana saphala kare ema aMtarathI IcchatA. vairAgyarasa ghoLI ghoLIne pIdhuM hatuM, eTale teozrInI vANI - mAM vairAgyanA dhedha vahetA ane te aneka bhavyAtmAonAM kalyANanuM
Page #50
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 39 nimitta banatA. teozrInI puNya nizrAmAM dIkSA, upadhAna, ughApana, maMdira-mUrti pratiSThA tathA padapradAna vagerenAM maMgalakArI mahesavo vAraMvAra ujavAyA che, temaja charI pALatAM saMghe aneka vAra nIkaLelA che. hiMsakane ahiMsaka banAvavA, durAcArIne sadAcArI banAvavA ane svacaIde vatatAM manuSyone niyamamAM lAvavA e teozrInAM jIvanane sAtvika AnaMda hato ane te teozrIe pUrepUre mANyo mananI makkamatA to pahelethI ja hatI ane vaya vadhavA sAthe te paNa vadhatI ja cAlI, tethI game tevA viparIta saMgemAM paNa te pAchA haThayA nathI, eTaluM ja nahi paNa siMha sama nirbhaya thaIne sAmA dhasyA che ane pUruM parAkrama batAvIne ja viramyA che. paMjAbamAM zAstrArtho thatAM, tyAM lAThIo ane ITe paNa taiyAra ja rahetI hatI, chatAM teozrIe pIchehaTha karI nathI. mulatAnamAM teozrInI vedhaka vANuM sAMbhaLIne hajAro lekoe mAMsAhArano tyAga karyo ane kasAIone dhaMdhe besI gayo. e vakhate kasAIoe pitAnI kAtila churIe A AcArya pravaranI chAtImAM hulAvI devAnI taiyArIo karI, chatAM teozrIe pitAnuM kartavya choDavuM nahi. jIvadayA viSenAM temanAM vyAkhyAno abAdhita gatie cAlu rahyAM. borasadamAM upA0 zrI jayaMtavijayajI mahArAjanI dIkSAno prasaMga bairyanI kasoTI kare tevo hato, paraMtu temAM teozrI pAra utaryA ane pATaNamAM dIkSAnAM dvAra devAI gayAM hatAM, te teozrIe apUrva hiMmata dAkhavI ughADI nAMkhyAM. dIkSA, devadravya ke tithiprakaraNa jyAM paNa temane asatyanI ke zAstraviruddha prarUpaNAnI gaMdha AvI tyAM temaNe pitAnuM maMtavya nirbhayatAthI rajU karyuM che ane satyasaMrakSaNanI pUrvAcAryonI paripATI jALavI rAkhI che.
Page #51
--------------------------------------------------------------------------
________________ teozrInI vANImAM apUrva baLa che. eka ja vyAkha Ape ane kALamIMDha haiyAo paNa pIgaLI jAya ! bhaktone te teo bhAgavAna sama bhAsyA che. teozrIe darzAvelI zubhechA kadI khAlI gaI nathI ! pUrI satyaniSThA vinA A zI rIte saMbhave ? eka mahAna samudAyanA gurupade hevA chatAM teozrInuM mana bALaka jevuM nikhAlasa che ane teozrI game tevI bhUlo karanArane paNa pazcAtApa thaye sahRdayatAthI apanAvI zake che. teozrInI mRtabhakita ati javalaMta che. teozrIe AgamanI vAcanA ApI ziSyasamudAya temaja anya bhAvukavargane zrutajJAnane bhavya vArase Apyo che. teozrIne sIttoteramA varSane praveza muMbaInA bhAvikoe dAdara zrI AtmakamalabdhisUrIzvarajI jaina jJAnamaMdiramAM yAdagAra rIte ujavyo hato. teozrIe varSonA parizrame saMpAdita karela vAdicUDAmaNi tArkikaziromaNi zrImalavAdikSamAzramaNaviracita dvAdazAniyacakra nAmanA mahAna nyAyagrathanuM prakAzana tA. 27mI mArca 1960 nA roja bhAratanA uparASTrapati ane suprasiddha tatvaciMtaka Do. sarvapallI rAdhAkRSNananA hAthe thayuM hatuM je samasta jaina saMgha mATe gaurava levA jevuM che. e prakAzana vakhate evo prastAva thayo ke saMpAdita graMtha saMskRtamAM che ane De. rAdhAkRSNana jevA eka mahA vidvAnanA hAthe tenuM prakAzana thanAra che, tethI te aMgenuM pravacana saMskRtamAM thavuM joIe, vaLI te vakhate bhAratIya vidyAbhavanavALA De. dIkSitAra vagere AvavAnA che te saMskRtamAM ja belavAnA, eTale ApaNuM nIcu dekhAvuM na joIe. e vakhate temaNe kahyuM, "vAM nahi Ave, badhuM barAbara thaI jaze. te vakhate temanI taMdurastI paNa barAbara
Page #52
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 na hatI, eTale A vastu sArI rIte pAra utaraze ke kema? te za MkAzIla hatuM. paNu samAreAhanA divase temaNe saMskRtamAM khUba chaTAdAra pravacana karyuM ane badhA tenAthI prabhAvita thayA. kharekhara A vRddha mahApuruSe jainasamAjanI lAja rAkhI ! te jinazAsananA gaurava mATe sadA saciMta rahetA hatA ane jyAre paNa jinazAsana para AkramaNa thavAneA prasaMga AvyA, tyAre vIratAthI laDayA hatA. I. sa. 1960mAM dhI rilijiyasa TrasTa khIla dilhInI leAkasabhAmAM raju thayuM ane prathama vAMcanamAMthI pasAra thaI pravara samitine seAMpAyuM. tenI kalameA khataranAka hAvAthI jaina samAjamAM bhAre uhApAha macyA. tyAre muMbaImAM birAjatA AcAya bhagavAnI nizrAmAM lAlabAga khAte caturvidha saMdhanI sabhA maLI, e prasa Mge temanI ja mukhyatA rahI hatI ane temaNe khUba jussAdAra bhASAmAM A khIlane vakhoDI kADhyuM hatuM, temaja tenA pUrA baLathI prattikAra karavAnI hAkala karI hatI, pariNAme - eja vakhate tyAM akhila bhArata vIya dhArmika TrasTa khIla pratikAra samitinI sthApanA thaI hatI ane A samitie ukta khIlanA pratikAra karavAmAM ghaNI suMdara kAmagIrI bajAvI hatI, A khIla aMge temaNe dAdaranI sabhAmAM je pravacana karyuM te sAMbhaLavAnA mane lAbha maLyeA hateA. e pravacana paNa dhaNuM ja jussAdAra hatuM ane A u Mmare paNa temanAM hRdayamAM zAsananI keTalI dAjha che, te jaNAvanAruM hatuM. temanAmAM kSamA, nileoNMbhatA Adi guNo paNa sArI rIte vikAsa pAmyA hatA ane tenI chApa temanA sahavAsamAM AvanAra koIpaNa vyakti para barAbara paDatI hatI, kharekhara ! te sAdhutAnI suMdara mUrti hatA ane tethI Aje paNa temanuM smaraNa thatAM ApaNu mastaka temanA pratye sahasA DhaLI paDe che.
Page #53
--------------------------------------------------------------------------
________________ aMte jIvanamaMtra samI kavikula kirITanI ja cAra paMktio. yAda karIe. duniyA hai musAphirakhAnA, - AjakA vAsa terA yahAMhI manAnA, kalakA nahi hai kucha bhI ThikAnA, dhama se la zubha haNa. - A mahAgraMthanA prakAzana pachI bIje ja varSe saM. 2017nA zrAvaNa suda panA roja teozrIne svargavAsa 77 varSanI vaye anu pama samAdhimAM lAla bAga, jaina upAzraya, bhUlezvara-muMbaImAM thaye hatA. vaMdana che e sUripuMgavane kavivara labdhisUrizvaranI kAvyaladhi AcAryapravarane vyAkaraNa, kAvya, keza, nyAya "prakaraNasiddhAMta. vagere zAstronAM adhyayana pratye, tema ja graMthaguMthana, paThana pAThana parazAstranAM avalokana ane vyAkhyAne karavA pratye jevI prIti hatI, tevI ja prIti saMgIta ane kAvya pratye paNa hatI, tenAM prathama phaLarUpe saM. 1977mAM "AtmalabdhivikAsa' stavananAvalI bahAra paDI ane teozrI kavi tarIke lekamAM prasiddha thayA. A pahelAM temanA aMgata paricayavALA temane kavi tarIke. jANatA thayA hatA. jyAre teozrI dilhImAM hatA, tyAre munizrI vallabhavijayajI (pachIthI AcArya zrImad vijayavallabhasUrIjI) e sikaMdarAbAdavALA subrAvaka javAharalAla paranA eka patramAM lakhyuM, hatuM ke javAharalAlane dharmalAbhanI sAthe jaNAvavAnuM ke, tamArA patra tema ja bhajano pahoMcyAM che. paNa e bhASA tathA cAlIo aparicita hevAthI atre banaze nahi. dilhImAM kavizrI labdhi vi. nI pAse besI ThIka karI leze te jaldI banI Avaze."
Page #54
--------------------------------------------------------------------------
________________ 43 te vakhate zrI vallabhavijayajI mahArAja kavi tarIke prasiddhimAM AvyA hatA, chatAM, je bhASA ane cAlIone munizrI labdhivijayajI pAse esI DIka karI levAnuM sUcana karyuM, te parathI spaSTa samajAya che ke A vakhate temanuM jJAna dhaNuM AgaLa vadhyu haze. sane 1923nA rAdhanapura cAturmAsamAM vyAkhyAna vagerenI pravRti cAluM hovA chatAM, temaNe aSTAttarI mahAtsava prasaMge traNa avADiyAmAM ' paMcajJAna', 'tattvatrayI' ane 'navatattva' e traNa. pUjAe vividha rAgarAgiNIomAM racI hatI. tyArabAda dIkSAmahAtsava upara 'paMcamahAvrata'nI pUjA traNa divasamAM ja taiyAra karI hatI ane 'aSTa prakArI' pUjA te teozrIe cha kalAka jeTalA TUMkA samayamAM ja banAvI hatI, eTale teo A vakhate zIghra-katvithI paNu vibhUSita hatA, e nizcita che. teeAzrIe mahAvIra snAtrapUjA'nI racanA paNa rAdhAnapuramAM ja karI hatI. tyAthI vihAra karIte teozrI pATaNa padhAryA tyAre 'dvAdazabhAvanApUjA' AkAra pAmI cUkI hatI. sane 1925nuM cAturmAMsa suratamAM thayuM, tyAre dhapriya zeTha navalaca'du khImacaMda jhaverInI abhya'nAthI 'navapada', 'ekavIza prakArI', 'paMcaparameSThI' ane 'zrI mahAvIra kalyANuka' e cAra pUjAe banAvI hatI, je ekI avAje prasazA pAmI hatI ane tyAra pachI te sthaLe sthaLe bhaNAvavAmAM AvI hatI. tyAMthI jalAlapura padhAratAM tyAMnA zrI sa Mdhe teozrIne vinati karI ke, pUjyazrI ! amArAM gAmanAM bhavya jinAlayamAM birAjatA zrI zAMtinAtha prabhunI pUjA banAvI ApavAnI kRpA karI, tyAre temaNe thaDA ja vakhatamAM zrI zAMtinAtha paMcakalyANaka pUjA' banAvI ApI hatI. buhArInA cAturmAsamAM sane 1927nA prAraMbhe teozrIe zrI. vAsupUjya jinapa McakalyANaka pUjA' racI hatI.
Page #55
--------------------------------------------------------------------------
________________ 44 A badhI pUjA madrAsanA zrI saMdha tarathI bahAra paDela "pUjA tathA stavanAdisaMgraha' mAM ApelI che. stavaneA, stuti, pado vagerenI racanA vihAra daramiyAna paNa cAlu ja rahetI. jyAre teozrI keAI tInI yAtrA karatA ke prAcIna-prasiddha mUrtinAM darzana karatA, tyAre navIna rAgavALu ekAda stavana avazya banAvatA. eLInA asajhayanA divaseAmAM pUjA vagere racatA. teozrInI kAvyaracanAemAM bhAva ane bhASA baMnenuM sauda rahetuM, vaLI rAganI pasaMdagI paNa Adhunika Dhabe ja thatI, kRti khUba ja lokapriya banI. Aje teezrInI kRti hajArA hoTho para caDelI che ane te hAMze hAMze sarvatra gavAya che. A stavanAmAM bhaktinI bhavyatA che, jJAnanI ujjavalatA che ane AtmAnAM UMDA saMvedanA paNa che. nyAyanI khAtara kahevu joIe ke AmAMnI keTalIka kRti suradAsa, narasiMha, mIrAM vagerenI kRtie sAme barAbara Takkara le tevI che. madhyakAla pachI arvAcIna gujarAtI sAhityamAM mAnabharyuM sthAna prApta karanAra AcAya labdhisUri prathama jaina gujarAtI kavi che. teozrIe racelI stavanAvalInI Aja sudhImAM eka lAkha uparAMta nakalo khapI gaI che ane chatAM tenI mAgaNI cAlu che, eja tenI lAkapriyatAnA sahathI mATe purAvA che. AcAya pravare sarjelI sajjhAyA uttama kheAdhathI bharapUra che ane te sAMbhaLIne aneka AtmAo vairAgya pAmelA che. dAkhalA tarIke sane 1944nI sAlamAM khaMbhAtanA cAturmAsamAM teozrIe banAvelI eka nUtana sajhAya munizrI kItivijayajIe madhura kaMThe gAI saMbhaLAvatA e bhAIe vairAgya pAmyA hatA ane temaNe bharasabhAmAM UbhA thaI dIkSAnI pratijJAe lIdhI hatI. A sajjIyAne saMgraha
Page #56
--------------------------------------------------------------------------
________________ 45 zrI labdhisUrizvara jaina graMthamAlAnA raramAM maNakA tarIke pragaTa thayelI nUtana stavanAvalImAM Apela che. AcArya pravare gujarAtI ane hiMdI uparAMta saMskRtamAM paNa kAvyaracanAo karI che. AvI kAvyaracanAone eka saMgraha ciMcavanavi zatti: tarIke pragaTa thayela che. A saMgrahanuM nirIkSaNa karanArane e vAta tarata ja lakSamAM AvI jAya che ke AcAryapravaranuM daviSayaka jJAna ghaNuM vizALa che. temaNe A saMgrahamAM nIcenA 34 chaMdone upayoga karyo che. dvatavilabita, toTaka, maMdAkrAMtA. zikhariNuM zArdUlavikrIDita, vasaMtatilakA, mAlanI, paMcacAmara, upajAti, stragdharA, hariNuM, vaMzastha, bhujagaprayAta, mAlinI, AkhyA nakI,. IndravajI, maMjubhASiNa, mauktimALA, IndravaMzA, strI, kusumavicitrA, mattA, caMcarIkAvalI, upendravaja, vAtama, dedhaka, mabhavikrIDita, straviNI, pramadAnana, meghaviskUjita, svAgata, viparItAkhAtakI, pramANikA ane praharSiNI. AmAMnA keTalAka do to bhAgye ja vaparAtA ane kaThina che, chatAM AcAryapravare tene saphaLatAthI upayoga karyo che. merutrayodazI kathA, zukarAja kathA, vairAgya rasamaMjarI vagere saMskRta kRtiomAM paNa temanI kAvyakalA anerI AbhAthI jhaLakelI che. teozrIe udUmAM paNa keTalIka kavitAo racI che ane aMgrejImAM paNa kavitAo lakhavAno prayAsa karela che. kavitvanAM kSetramAM AvI asAdhAraNa saphaLatA prApta thayelI joIne leke temane kavikulakirITanuM mAnavaMtu biruda Ape emAM Azcarya zuM ? jaina zAstromAM ATha prakAranA zAsanaprabhAvaka kahyA che : prAvacanika, dharmakathI, vAdI, naimittika, tapasvI, vidyAvAna, siddha ane kavi. kavine zAsanaprabhAvaka gaNavAnuM kAraNa e che ke pitAnI
Page #57
--------------------------------------------------------------------------
________________ 46 uttama kAvyaracanA vaDe hajArA haiyAMne DelAvI zake che ane tene zAsana pratye AkaSI zake che. sva. AcAya devanA UrmikAvyA-stavanA-sajhajhAyA AdimAM AtmakalyANanI aneAkhI mastI chalakatI dekhAya che. sa MsAranu ani tya svarUpa ane saMsAranA sukhApabhAganI bhayaMkara jvALAnuM darzana karyAM vagara AvI mastI jIvanamAM te vanamAM saMbhavatI nathI. kAI bhASAtA khelADI kadAca bhASAnA baLa vaDe evI mastIneA AbhAsa karAvI zake e khate, paNa e mastImAM haiyAnA dhabakAra / haragIjha hAtA nathI. sva. AcA deve hajAra uparauparAMta kAvyA racyAM che... e badhAM kAvyAnuM avagAhana karavuM e sahaja vAta nathI. paraMtu ahI' emanAM keTalAMka bhakti ane AdhyAtmika rasathI chalakatAM gItAnA haLavA paricaya ApyA che. prathama e mahApurUSanI kAvyalabdhimAM ramatAM keTalAMka mikAvyA' stavanA Adi joIe. bhagavAna AdinAtha prabhunA eka bhakti rasa bharapura stavanamAM AtmadarzI kavi gAya che :~ eka bhakti vasAle mere mana bhakti vasAle, cUra karI ka` sAre jAna zake hAM, cAra baDe sukha koI pA na zake hAM, muktikA AMgaName tuhI khulA le... ane eja kAvyamAM kavitA AtmabhAva caramasImAe pahoMce che... kavi pokAre che... jJAna mInA kAI Ise dhyA na zake hAM, dhyAna khInA Atma jyeAti pA na zake hAM, AtmakI jyAtikA tuMhIM khasAle...
Page #58
--------------------------------------------------------------------------
________________ 47 jJAna vagara koI enuM dhyAna karI zakatuM nathI... dhyAna zakaya nathI kAraNa ke jJAna e aMtaradaSTine ja eka prakAra che... ane jJAnapUrvakanI ArAdhanA vagara-dhyAna vagara kaMI AtmatinA darzana karI zakatuM nathI... he bhagavaMta evI Atma jyoti tuM ja mArA manamAM vasAvI de... kevuM svaccha suMdara nirupaNuM? bhakta koI bhautika sukha mAga nathI. e te AtmatinA ja darzana Icche che... kAraNa ke e AtmAno eka puruSArtha che ane e puruSArthanuM phaLa AtmajyotinuM darzana ja hoya che. zrI abhinaMdana bhagavaMtanA eka stavanamAM kavi kulakiriTa gAya che :- tame sukhadhArI cho sAhibA, mAre nahi duHkhane pAra. je navi Azrita udhare, te kayAM karo pikAra? kavi eka bheLA bhaktanI bhAvanA sAthe kAlAvAlA karatAM AgaLa kahe che - je sukha pAmI, na sukha diye, thaI duHkhI garIba nivAja; te pachI sukhIyApaNuM prabhu, kahe Ave te zA kAja ? kevI marmabharI vAta ? sukhane svAmI ane garIbonA belI banIne paNa je sukhano rAha na dekhADe te he bhagavaMta e sukhIyApaNuM zA kAmanuM ? eka suMdara ane arthagaMbhIra gAnamAM kavi ghaNI moTI vAta nAnA zabdomAM kahI jAya che.
Page #59
--------------------------------------------------------------------------
________________ Re bIjA eka padmaprabhu stavanamAM kavi kahe che: manaDuM hAtha na Ave , padmaprabhu! manaDuM hAtha na Ave. yatna karI nija gharamAM rAkhuM, pala pala paraghara jAve..... zrI vAsupUjya stavanamAM bhaktanuM kavi hRdaya zraddhAnI daDhatA vyakta karI jAya che - vAsupUjya jinezvara, mananA vAlA, bIjA zuM mAruM mana nahiM lalacAya je.. zuddha svarUpI pAmI kAmI keNa bhaje ! kalpatarU tajI arka levA keNa jAya ! bhagavAna pArzvanAtha prabhunA eka stavanamAM kavikulakirITa kahe che: pyArI pyArI nijAnandakArI che, prabhu pArzvapratimA yArI........ duHkha dehaga saba dUra karavAne viSaya viSadhara viSa haravAne jaye jiNuMda jayakArI....... naraka nigede duHkha apArI, sahe sakarma cetana bahu vArI, pArtha sevI dIye TArI......... bhagavAnanA stavana dvArA kavie AvAM jIvananAM satya avAranavAra ApyA karyA che ane bhaktibhAvathI chalakatAM AvAM stavano dvArA mukitanA mArganI ane AtmatinA darzananI vAta paNa karI che.
Page #60
--------------------------------------------------------------------------
________________ 29 lekabhogya gItonI racanA karavAmAM sva. zrI AcAryadeva khUba ja khyAti pAmyA hatA. paraMtu teoe lekone game eTalA khAtara keI gIta racyuM nathI... lekone sanmArge vALavA khAtara ja stavana-gItanI racanA karI che. have emanA thoDAMka AdhyAtmika gIta para najara karI laIe - kavikulakirITanuM eka gIta ghaNuM ja bhAvavAhI che. e gIta dvArA teo A saMsAranA yAtrine kahe che : tuM ceta musAphira ceta jarA, karyo mAnata merA merA hai. Isa jagameM nahiM ke I terA hai, je hai sau sabhI anerA . svArathakI duniyA bhUla gayA, kayAM mAnata merA merA hai. kucha dinakA jahAM baserA hai, nahiM zAzvata terA DerA hai. kakA khUba yahAM gherA hai, karyo mAnata merA merA hai. AgaLa jatAM kavi satya vAta pokAre che - e kayA nazvara terI hai, eka dina che rAkha kI DherI hai, jahAM mehakA khUba aMdherA hai, kayAM mAnata merA merA hai. bIjA eka gItamAM kavi gAya che -
Page #61
--------------------------------------------------------------------------
________________ 50 cetana samaya pIchANa, na kara viSaya na yArI. sabala ke nahi bhUlanA pyArA, svajana kuTubI nahi kAI thArA; judA bhAI mAI bhagatI pasArA, aMte sabhI jude jANa dravya terA dharame hIM rahegA, tiyeAjana nahi sAtha karegA, svajana zarIra citAme dharaMgA, jAve ye duniyA hai musAkrikhAnA, ekalaDI kalakA nahi hai kuchabhI kiAnA, AjakA vAsa terA yahAMhI manAnA, ......... dharmAM se' lahe| zubha dANA. sAdI bhASAmAM kevI gaMbhIra chatAM paLe paLe najara AgaLa ramatI satya vAta kahI nAkhI che? * tiriyA-patnI, strI kavi eka anya gItamAM spaSTa paNe kahe che-- meM divya nayanathI joI, duniyA nahi koInI hAI, svArathanI jALamAM rAI, nija guNa sadhaLA dIyA khAI. bIjA eka gItamAM kavi eka nagna satya kahI jAya che :-- anI miTTIkI sama khAjI, usIme hAta kayAM rAjI
Page #62
--------------------------------------------------------------------------
________________ miTTIka zarIra terA, miTTIkA kapaDA paherA.* mihIkA mahela rahA chAI, * usameM heta kyAM rAjI? AvA ucca, bhAvanApreraka asaMkhya Urmi gIta sva. zrI AcAryadeve racelAM che. teonI gIta racanA pAchaLa prAcIna rAgarAgiNIthI mAMDIne Adhunika tarajo paNa AvI jatI hoya che. leke saralatAthI gAI zake e daSTi kavi cUkyA nathI. kAraNa ke AvA AtmatinuM udhana karanArA ane saMsAranuM satya svarUpa darzAvanArAM gIte je lekenI vANImAM na vasI zake to haiyAmAM kevI rIte vasI zake? samAjanA AvA eka samartha kavivara vijayalabdhisUri pitAnI kAvyalabdhithI arvAcIna gujarAtI sAhityamAM mAnabharyuM sthAna pAmI amara banI gayA che. mahAgujarAtanA suprasiddha lekhaka ane aitihAsika vArtAkAra zrI guNavaMtalAla AcAryane zabdomAM kahIe te : "gujarAtI sAhityanI emaNe kadiye na bhUlAya evI sevA karI che. gujarAtI sAhitya upara emanuM kadiye na bhUlAya evuM RNa che." teozrInI A kavitvazakitane vAra temanA ziSya samudAyamAM kIticaMdrasUri AdimAM paNa sArI rIte utaryo che, ene ApaNe samAjanuM eka saubhAgya ja lekhavuM joIe. * paherA-AbhuSaNa
Page #63
--------------------------------------------------------------------------
Page #64
--------------------------------------------------------------------------
________________ madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA 1. samagra madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jaina sAhityadhArA I. sa. khAramA zataka pahelAMnuM eTale ke lagabhaga zrI hemacaMdrAcArya nA samaya sudhInu bhASA-sAhitya apabhraMza sAhitya che. tyAra bAda jUnA gujarAtI sAhityane Ara Mbha thAya che. khAramA zatakanI zarUAtathI te caudamA zataka sudhInA traNeka zatakanA e gALAmAM 56 kavioe kula maLIne 70 jeTalI jUnI gujarAtI sAhityaguNavALI padyaracanAo ApI che, jemAM paMdareka tA moTI kRtie! che. bIjI ladhu kRtiomAM paNa bAramAsI, phrANu Adi prakAranI kRtio khAsa taioMdhapAtra che. A gALAmAM keTalIka gadyakRtio paNa maLI AvI che. gujarAtI sAhityamAM A samaya sAmAnya rIte jUnA gujarAtI sAhityane samaya athavA prAganarasiMhayuga kahevAya che. lagabhaga traNeka zatakanA e gALAmAM jaina (jainetara) gujarAtI kavie|nI saMkhyAbaMdha kRti jaLavAI che. bAramA satakamAM cha (jaina) gujarAtI kaviee sAta kRti ApI che. e cha kaviemAM 'bharatezvara bAhubalidheAra'nA raciyatA 'vayasenasUri' tathA 'bharatezvarabAhubalirAsa' ane buddhirAsa' nA
Page #65
--------------------------------------------------------------------------
________________ racayitA zAlibhadrasUri agrasthAne che eTale gujarAtI sAhityanA A prathama zatakane "vasena zAlibhadrasUri yuga" tarIke oLakhAvI zakAya. Ama gujarAtI sAhityane sau prathama prAraMbha A yugamAM prathama gujarAtI kavi vajasenasUri tathA prathama (jaina) gujarAtI gRhasthakavi nemicaMdra bhaMDArIthI thAya che e A yuganI agatyanI ane khAsa noMdhapAtra bInA che. "ghara" ane "rAsa" e be A zatakanA agatyanA kAvyaprakAro che. A zataka kevala gujarAtI padya pravRttinuM zataka che jenI zarUAta jainadhArAthI thAya che. gujarAtI gadyanAM darzana haju temAM thatAM nathI. A zatakanI sAhityapravRti, pramANamAM ghaNI alpa hovA chatAM, gujarAtI bhASAvikAsanA abhyAsa nI daSTie ati upayogI che. teramA zatakane kula cauda kaviomAM dharma ane vinayacaMdra noMdhapAtra che eTale te zatakane "dharma-vinaya yuga" tarIke oLakhAvI zakAya. A kALamAM rAsa, catuSpAdikA, saMdhi, copAI, cAcarI Adi kAvya-prakAra kheDAyA che. A zatakanI aDhAra sAhityakRtiomAMthI naka kRtio sAhityaguNa ane bhASAvikAsa ane dRSTie upayogI che. bAramA zataka karatAM teramuM zataka kAMIka vadhu phaLadAyI che. A zatakamAM Asagu ane jagaDu nAmanA be jaina gujarAtI gRhastha kavio paNa thaI gayA che. temAM 'ArAdhanA ane saMgrAmasiMhakRta bAlazikSA" e be gujarAtI gadya kRtio paNa maLe che. Ama Adi gujarAtI padyapravRttinI mAphaka Adi gujarAtI gadyapravRttinI zarUAta paNa A zatakanI jainadhArAmAMthI ja thAya che. - caudamA zatakamAM padma, zAlibhadrasUri (ra), sAliyuri ane vijayabhadra e cAra AgaLa paDatA kavio sahita 39 jaina guja. rAtI kavio thaI gayA che. cAra khaMDanI haMsA ulI" (haMsavaccha e paI)nI suMdara padyakRti (1370 AsapAsa) ane "bhavAInA 360 veza'nA racayitA asAIta tathA vIrarasanI suMdara kRti "raNamalla
Page #66
--------------------------------------------------------------------------
________________ chaMda' (1398 AsapAsa) saptazatI (yAne IzvarI chaMda) ane bhAgavata-dazamaskaMdhanA kartA zrIdhara vyAsa e be A zatakanA jainetara gujarAtI kavio che. A daSTie A zatakane 'padmazAli -vijayabhadra yuga" yAne "asAIta-zrIdhara yuga" tarIke oLakhAvI zakAya. A zatakanI kula 53 jaina kRtiomAMthI keTalIka sAhityaguNa daSTie ane keTalIka bhASAvikAsa, ItihAsa ane dharmanI dRSTie upayogI che. sauthI jUnI lekakathA vijayabhadraracita haMsarAja vaccharAja copAI' (I. sa. 1355) A zatakamAM maLI che. gujarAtI lekakathAne prAraMbha paNa Ama A zatakanI jainadhArAmAMthI thaye che ane tene pravAha jaina-jainetara kavionA hAthe TheTha zAmaLabhada sudhI akhaMDa vahyA karyo che. bAramA zatamAM zarU thayele jaina kAvya prakAra rAsa' A zatakamAM kadamAM vadhato jovA maLe che ane moTA rAsa racAvA mAMDe che. zAlibhadrasUrine paMcapaMDavacaritrarAsa' (I.sa. 1354) ane sAlisUrinuM 'virATapava" e A zatakanI be kRtio paurANika vastu para pAchaLathI racAyela vipula jainetara AkhyAna sAhityanI zarUAtarU5 che. gujarAtI AkhyAna sAhityanI zarUAtano yaza paNa Ama jainadhArAnA phALe ja jAya che. jenA kavioe tanera viSayamAM lIdhela rasa ane te upara uparyukta suMdara padyakRtio racavAne karele prayAsa paNa A zatakanI eka noMdhapAtra vastu che. bAramA-teramA zatakanI sarakhAmaNIe A zatakamAM vadhu sAhityaphAla jovA maLe che. A zatake cAra jana gujarAtI gRhastha kavio ApyA che. phAgu, kulaka, kakaka, duhAmAMtakA, cacarikA, Adi A zatakanA nedhapAtra kAvyaprakAro che. A zatakamAM "sarvatIrthanamaskAra stavana (1302), navakAra vyAkhyAna (1302), meTA "aticAra' (1303), taruNaprabhasUrine 7000 paMktipU "paDAvazyaka bAlAvabodha' (I.sa. 1355) ane kulamaMDanasUrikRta mugdhAvabodha auktika' (1394) tathA vyAkaraNa
Page #67
--------------------------------------------------------------------------
________________ - 56 uparanI eka jainetara gujarAtI kRti upakAraka' Adi eka gadyakRtio paNa maLI AvI che. A zatakamAM pArasIonA gujarAtI gadyasAhityanAM paNa AchAM darzana thAya che. "adbhathvIrA' nAmanA jhaMda graMthane e ja nAmathI pArasI gujarAtImAM anuvAda A zatakamAM thayela che. Ama chatAM ekaMdare A zatakanuM gujarAtI gadyasAhitya paNa mukhyatve te jaina gujarAtI gadyasAhitya che. paMdaramA zatakanI zarUAtathI gujarAtI bhASA vadhu sthira svarUpa dhAraNa karavA mAMDe che. gujarAtI sAhityamAM paNa ahIMyAM eka agatyane palaTe tenI jaina ane jainetaradhArAomAM thatAM aneka mahatvanA pheraphArane Ave che. atyAra sudhInA traNa zatakamAM gujarAtI sAhityadhArA eTale moTe bhAge jaina sAhityadhArA evuM hatuM paNa have jainetara dhArA paNa gaNanA pAtra bane che ane bhaktakavi narasiMha mahetA dvArA gujarAtI bhASAsAhityane anAkhI samRddhi Ape che. koI ajJAta paNa saMbhavata jainetara kavikRta phAgu" (lakhyAmAla I.sa. 1439) tathA I.sa. 145ramAM kaI brAhmaNa lipikAra (lahiyA) AcArya ratnanAgaralikhita paNa saMbhavataH kaI ajJAta jainetara (vaidika) kaviviracita "vasaMtavilAsara (jaina racanA samaya have vidvAna I.sa. 1400 AsapAsano gaNe che)-camasAMkaLInA viziSTa prayoga tathA aMtarcamakanA lakSaNavALI e be sAhityakRtio gujarAtI bhASA-sAhityanA sImAsthaMbha rUpa bane che. gujarAtI sAhityanA prathama nahi te paNa zreSTha Adi kavi narasiMha 1. "AcArya" e brAhmaNa lahiyAnI aTaka jaNAya che. 2. saMpAdaka: .. kAtilAla baLadevarAma vyAsa (I. sa. 157) prakAzaka ena. ema. tripAThI prA. lI. muMbaI. vaLI juo gujarAtI sAhitya - bhA. 1le pR. 69-70 upara prA. A. ke. rAvale karelI tenA samAcanA.
Page #68
--------------------------------------------------------------------------
________________ mahetA (janma I.sa. 1414) paNa A zatakamAM utpanna thAya che. A uparAMta "sadayavatsacarita' 3 lekavArtAne kavi bhIma (1) (I.sa. 1410), aitihAsika vIrarasakAvya 'kAnhaDade prabaMdhane kartA pamanAbha, upaharaNane kavIrasiMha, sItAharaNa" ne kartA karmaNamaMtrI, prasiddha bhASAMtarakAra ane AkhyAnakAra bhAlaNa, (I.sa. 14341514) harilIlA SoDazakalA' (1885) ane 'prabodhaprakAzana kartA saMbhavata bhAlaNaziSya bhIma (2) upaharaNa' (2) kartA janArdana, prabodha batrIsI' Adine kartA mAMDayuM, "sagALazA AkhyAna'ne kartA vAsu, "naMdabatrIsI' (I.sa. 1489) tathA "paMcadaMDa Adine kartA narapati, DholAmArRrA dUhA" ne kartA kilela (I.sa. 1474), bihaNacarita copAIne kartA da9 (I.sa. 1481), "vIsalade rAsano kartA narapati nAha, "rAvaNamaMdodarI saMvAdane kartA meDha vaNika zrIdhara (2) (I.sa. 1499) Adi gaNanApAtra kavio tema ja bIjA aneka jainetara kavio A zatakamAM thaI gayA che. A sAthe temAM 94 jeTalA jaina gujarAtI kavionI 213 jeTalI kRtione jaina gujarAtI sAhityapravAha te samAntara vaheto ja rahyo che. e 94mAM jayazekharasUri, depAlabhojaka, atizekhara ane brahma-jinadAsa e cAra agraNI kavio che eTale jaina sAhitya pUratuM paMdaramA zatakane "jaya - depAla - mati - brahma yuga" tarIke oLakhAvI zakAya. jainetara gujarAtI sAhityane "narasiMha-bhAlaNayuga" te jana gujarAtI sAhityano "jaya-depAla-mati-brahmayuga". e yugamAM jaina kavioe rAsA, prabaMdha, phAga, vArtA ane gIta AdinuM ghaNuM sAhitya saryuM che. A zatakamAM dezamAM bhaktinuM mahatva vadhyuM che ane sAhityamAM paNa tenuM pratibiMba jovA maLe che. have pachI evuM dekhAya che ke 3. AmAM gAhA, paghaDI, vastu, dUhA, cughaI, aDalaya, maDalaya, paTapadI, - rAgadhula, ghanyAsI vagere prAcIna chaMdono upayoga kare che. *
Page #69
--------------------------------------------------------------------------
________________ jaina sAhitya enI baMdhAI gayelI praNAlikAmAM AgaLa vadhyA kare che jyAre jainetara sAhitya navI praNAlikAo zarU karI gujarAtI sAhityamAM anokhI bhAta pADe che. jaina rAsanuM sthAna have bahusaMkhya pada ane laghu A khyAne le che ane A zatakanA aMtabhAgamAM vaNika kavi zrIdharamAM saMvAdasAhityanI zailI jovA maLe che. A zatake sattara jaina gujarAtI gRhastha kavio paNa ApyA che. | gadyasAhitya paNa A zatakamAM pramANamAM nedhapAtra pragati sAdhe che. temAM chavvIsa gadyakArenI 43 tathA ajJAtata 11, ema kula 54 gadyakRtio prApta thAya che. mANijyasuMdarasUri, semasuMdarasUri, munisuMdarasUri, dayAsiMha, somasuMdarasUriziSya ane mesuMdara e cha A zatakanA agraNI gadyakAro che. mANikyasuMdarasUrikRta "pRthvIcaMdracaritra', harikalazanuM "bhuvanabhAnukevalI caritra', ajJAtakRta kAlakAcAryakathA, merusuMdaranI "bhaktAmaraparakathA', ajJAtakRta svataMtrakRti "puNyAbhyadaya" (1479 - saMskRta-gujarAtI mizra gadya) jevI gadyakRtiono sAhityaguNa paNa dhyAna kheMce che. A uparAMta merUtuMgasUrinA vyAkaraNa, catuSka bAlAvabodha ane taddhita bAlAvabedha, semasuMdarasUrinA SaSTizataka prakaraNa, upadezamAlA, yogazAstra Adi paranA bAlAvabodhe, jinasAgarasUrine SaSTizataka prakaraNa bAlAvabodha, upAdhyAya merusuMdarakRta saMskRta alaMkAragraMtho uparanA "vAbhadAlaMkAra bAlAva bedha tathA vidagdhamukhamaMDana bAlAvabedha', "puSpamAlA bAlAvabedha, SaSTizataka prakaraNa bAlAvabodha Adi bAra bAlAvabodhe Adi kRtio khAsa noMdhapAtra che. eka jainetara kRti "uktiyakama (ktika -1428)nI noMdha levI paNa jarUrI che. bAkInI bIjI kRtio paNa bhASAvikAsa tema ja jaina dharmanI dRSTie upayogI che. jenI jainadhArA A mahAnibaMdhane viSaya che te sattaramA zatakane pUrvAdha gujarAtI sAhityane eka agatyano kALakhaMDa che. gujarAtI
Page #70
--------------------------------------------------------------------------
________________ 59 sAhityano sauthI moTo jJAnI kavi akho ane AkhyAnakAraziromaNi. premAnaMdanA purogAmI manoharadAsa, kRSNadAsa, viSNudAsa Adi AkhyAnakAra e yuga che. e yugane sauthI agraNI kavi te jJAnI kavi. akhe. dharmakathAsAhitya ane tyArabAda bhaktigItapradhAna gujarAtI sAhityamAM have jJAnAzrayI -vedAntI tattvajJAnavALA kAvyasAhityanuM eka navuM bhejuM AgaLa Ave che. tenI zarUAta paMdaramA -seLamAM zatakamAM narasiMha mahetA, bhIma, mAMDaNa ane dhanarAja AdinI katiomAM thayA pachI sattaramA zatakanA pUrvAdhamAM rAmabhakta, narahari, bhagavAnadAsa, dhanadAsa, gopAla ane bUTiye AdinA kavana dvArA ene vega maLe che ane asAdhAraNa pratibhAzALI akhA dvArA e u cca bhUmikAe pahoMce che. vaLI A ja pUrvAdhamAM rAmabhakta, manaharadAsa, devIdAsa, zivadAsa, kRNadAsa, goviMda, bhAu, avicalaparamANaMda, tulasIsuta, vaikuM ke, mANabhada, harirAma, piDhA bAroTa, murAri, narasiMha navala, kathAkAra surabhada, kaMsAre goviMda, mAdhava baMdhAra tApIdAsa Adi AkhyAnakAre have pachI uttarArdhamAM AvanAra gujarAtI sAhityanA AkhyAnakAraziromaNi premAnaMda mATe yogya bhUmikA taiyAra karatA mAlUma paDe che. Ama paMdaramA zatakamAM narasiMha mahetAe ane soLamA zatakamAM mIrAbAIe pitAnAM uttama koTinAM bhaktigIta Adi UrmikAvyothI rasapallavita karelA gujarAtI sAhityakSetramAM A pUrvArdhamAM have jJAnI kavi akhAnI AtamasUjhanA camakArA jovA maLe che. jaina gujarAtI kavionA dharmakathAo AdinA rAsa paNa A pUrvArdhamAM maLyA ja kare che. A pUrvArdhanI jainadhArAnA kula 189 jaina gujarAtI kavioe kula para sAhityakRtio ApI che. Ama A pUrvArdhanA kavionI. tema ja temanI kRtionI kula saMkhyA lagabhaga AkhA soLamAM zatakana kavionI tathA temanI kRtionI kula saMkhyA barobara ema kahI zakAya. kula 189 kavio paikI nayasuMdara, samayasuMdara ane
Page #71
--------------------------------------------------------------------------
________________ -RSabhadAsa e traNa agraNI kavio che ane tethI jaina gujarAtI sAhitya puratuM e pUrvArdhane "naya-samaya-RSabha yuga" tarIke oLakhAvI zakAya. gujarAtI sAhityane "akhAyuga" te jaina gujarAtI sAhityane naya-samaya-trathabha yuga." e yugamAM nayasuMdara, samayasuMdara ane RSabhadAsa jevA samartha jaina gujarAtI kavioe UMcI keTinA aneka rAsa tathA saMkhyAbaMdha gIto ane kAvyo Adi racI gujarAtI sAhityamAM jaina gujarAtI sAhityane pUrvakAlIna jaina gujarAtI kavio karatAM paNa vadhu UMcuM sthAna apAvyuM che. jainadharmanI sevA karavA uparAMta temaNe gujarAtI sAhityanI paNa UMcI sevA bajAvI che. akhAyuganI jJAnAthathI kavitAnI chAMTa paNa te yuganA jaina kavionI batrIsI, chatrIsI ane khAsa karIne bAvanI Adi kAvyaprakAromAM ane tattvaviSayaka racanAomAM pratIta thAya che. hIrAnaMdanI "adhyAtma bAvanI' (1612 pahelAM), lAlacaMdanI vairAgya bAvanI' (1639), udayarAjanI "guNabAvanI' (1920), zrIsAranI "sArabAvanI' (1933), bAlacaMdanI bAlacaMda batrIsI' (1629), sAdhuraMganI dayA chatrIsI', kSamAhaMsanI kSemabAvanI (1641), guNasAgarasUrinI saMgrahaNI vicAra padha" (1618), guNavinayanI jIva svarUpa paTha" (1608), puNyasArano "yaprakAzarAsa' (1621), AnaMdavardhanasUrinI jJAnAbhyAsa-brahmajJAna copAI' (1922), zrIsAranI "upadezasattarI' (1933-34 AsapAsa), devacaMdra (2)nI navatatva cepAI' (1636), muktisAgara urphe rAjasAgarasUrinuM kevalisvarUpastavana (1630) Adi kRtio tenAM dRSTAMta che. -seLamA zatakanI ane khI saMvAda zailIne jainetara tema ja jaina gujarAtI kavioe A zatakanA pUrvArdhamAM paNa suMdara rIte jArI. rAkhI che ane vadhu sArI rIte khIlavI che. naraharine pIuddhava saMvAda, akhAne guruziSya saMvAda' (1645), "cittavicAra saMvAda' (1649) ane "kRSNauddhavasaMvAda', vizvanAtha jAnIne "vasudevadevakI
Page #72
--------------------------------------------------------------------------
________________ lakA vitA ane nitara mAM utarArdhamAM A 61 saMvAda', gepAla kavinI "gopAla gItA' (guruziSya saMvAda che) (1649) Adi jainetara gujarAtI saMvAda sAhityanA namUnA che. te ja pramANe RSabhadAsa kRtiomAM AvatA aneka TUMkA saMvAdo. samayasuMdarano dAnazIlatapa bhAvanAsaMvAda (yAne saMvAdazataka) dhanaharSane 95 kaDIno "maMdodarI rAvaNa saMvAda' (1925), zrIsArano ! 108 kaDIne khetI kapAsIA (sabaMdha) saMvAda' (1933), devarAjane hariNIsaMvAda' (1608), luNasAgarano "aMjanAsuMdarI saMvAda' (1633), vagere jaina gujarAtI saMvAda sAhityanA namUnA che. A pUrvArdhane jaina gujarAtI sAhityamAM kevaLa jUnI praNa-- likAnA rAsa ja mAtra maLyA che ema nathI. navI praNAlikAnI jJAnAzrayI kavitA ane rasaprada saMvAdasAhitya paNa temAM prApta thayuM che. jaina rAsAone maLatAM jainetara AkhyAne paNa A yugamAM sArA pramANamAM kheDAyAM che jene pAchaLathI uttarArdhamAM AkhyAna kAraziromaNi premAnaMda navo opa ane navI jhamaka Ape che. A pUrvArdhanA nayasuMdara, samayasuMdara ane RSabhadAsa jevA prathama. paMktinA traNa samartha jaina gujarAtI kavionuM vipula sarjana te tarata AgaLa tarI Ave che. madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM anivArya evuM sAMpradAyika tattva bAda karatAM temAM UMcA prakAranI rasavRtti ane kAvyakalA avazya jovA maLe che. pramANamAM ochuM saMzodhAyeluM ane ochuM pracAra pAmeluM e gujarAtI sAhitya have jema jema vadhu saMzadhAtuM ane vadhu pracAra pAmatuM jAya che tema tema tenI khUbIo paNa vadhu prakAzamAM AvatI jAya che. AkhyAnakAraziromaNi premAnaMdanA Agamana mATe yogya bhUmikA taiyAra karavAmAM anya jainetara kavionI mAphaka A pUrvArdhanA tenA purogAmI e traNa samartha jaina gujarAtI rAsakAre - AkhyAnakAro, nayasuMdara, samayasuMdara ane RSabhadAse tema ja A pUrvArdhanA bIjA aneka jana gujarAtI kavioe paNa pitAne ucita phALo Ape
Page #73
--------------------------------------------------------------------------
________________ R che. premAnaMdanI pUrve, paMdarasoLamA zatakanA jaina kavionI mAphaka, rAsanA samAna arthamAM "AkhyAna' zabdano upayoga ane prayoga A yuganA paNa keTalAka jana gujarAtI kavioe karI batAvyo che. saMghavijayanuM "amarasena varasena rAjarSi AkhyAna' (1923), devacaMdra (2)nuM "pRthvIcaMdarAsa-AkhyAna" (1640), upAdhyAya rAjaratnanuM "navakAra AkhyAna' (yAne rAjasiMhakumArarAsa) (1649) Adi tenA daSTAMta che. A pUrvAdhamAM samartha kavi RSabhadAsa, hIrAnaMda, nakha uda ane vAno e pAMca jena gujarAtI gRhastha kavio prApta thAya che. Ama samagra rIte vicAratAM sattaramAM zatano pUrvArdha gujarAtI sAhityano tema ja jana gujarAtI sAhityane eka dedIpyamAna yuga - "akhAyuga', - "naya-samaya-Sabha yuga" che. ane te have pachI AvatA gujarAtI sAhityanA bIjA jhaLahaLatA premAnaMda yuga ane AnaMdaghana-yazovijaya yuganI AgAhI rUpa che. A mahAnibaMdhane viSaya "sattaramA zatakanA pUrvArdhanA. jaina gujarAtI kavio' heI temAM svAbhAvika rIte ja akhAyuganA yAne premAnaMda pUrvenA "naya-samaya-2Sabha yuga" upara ja vadhu dhyAna kendrita karavAmAM AvyuM che. sattaramA zatakanA uttarArdha yAne premAnaMda yugamAM zreSTha AkhyAnakAra ane kaviziromaNi premAnaMda (I.sa. 1649thI1714). uparAMta jJAnAzrayI kavi bhANadAsa ane vizvanAtha jAnI, gUgalI brAhmaNa, mukuMda, ratanajI, premAnaMdasuta vallabha (zaMkAspada kavi), ratnezvara, vIrajI, vaNika haridAsa, vaNika dvArakAdAsa, suMdara mevADe, vallabha bhada, tulasI, jagannAtha, suratanA vaNikabaMdhuo laghu ane sukhe, vallabha mevADe, nArAyaNa kavi, kavi vaikuMThadAsa, hAmA Adi AkhyAnakAra kavio suvidita che. A uttarArdhamAM pArasIo pAsethI paNa gujarAtI sAhityane cAra nAmeha- caritro maLe che. suratanA vatanI beda rUstama patane ApelAM e cAra nAmaha
Page #74
--------------------------------------------------------------------------
________________ 63 caritra che: 'jarathusta-nAmeha' (1676), "zyAvakasa-nAmeha (1680) 'virAja-nAme ane "aspadayAra-nAmeha." A pArasI caritragraMthamAMthI pArasI gujarAtInI keTalIka lAkSaNikatAo jANavA maLe che. temAM pahelavI ane phArasI zabdone upayoga thayela che. akhAnI jJAnAzrayI kavitAno vega A uttarArdhamAM maMda paDI gujarAtI AkhyAna sAhitya have pUrabahAramAM khIle che. bhANadAsa jevA ekAda jainetara jJAnAzrayI kavi bAda karatAM A uttarArdhamAM bIjA badhA AkhyAnakAra kavio che bhANadAse advaita vedAntanI carcA karatI garabIo racI kAvyano eka navo prakAra AraMbhyo che. A uttarArdhanI jainadhArAmAM paNa AnaMdaghanajI, yazovijyajI, kesaravimala ane uyarana jevA cAreka samartha jJAnAzrayI kavio bAda karatAM meTA bhAganA jaina gujarAtI kavio rAsako ane vArtAkAre ja che. thoDuMghaNuM pArasI, gujarAtI sAhitya caritrAtmaka che. Ama A uttarArdhamAM mukhyatve AkhyAnapravRtti AgaLa tarI Ave che ane premAnaMdamAM enuM zikhara jovA maLe che. egya rIte ja A yuga premAnaMda yuga' lekhAya che. jenadhArAno vicAra karatAM A uttarArdha mAM AnaMdaghanajI yazavijayajI, vinayavijaya, jJAnasAgara, jinaharSa, lAbhavana dhamamaMdira, jJAnavimalasarI, dhamavardhana, mohanavijaya, kesaravimala, labdhiRci, vijaya merU, jinadaya, kIti vardhana, ajItacaMdra, yazavardhana, paramasAgara, lakSmIvallabha, nitya saubhAgya, gaMgavijaya, kuzaladhara ane udayaratna (ratnAnA kAvyaguru) e UMcI kAvyazakti dharAvanArA trevIsa kavio tathA jinadAsa, hemarAja, zAMtidAsa, goDIdAsa ane vadhe e pAMca gRhastha kavio sahita kula 204 jaina gujarAtI kavio thaI gayA che. temAMye AnaMdaghanajI, yazovijayajI, jJAnasAgara, jinaharSa ane udayaratna mokhare heI "premAnaMda yuganA A samayane jainadhArA pUratuM
Page #75
--------------------------------------------------------------------------
________________ AnaMdaghana -yaza-jJAna - jinavarSa-udayayuga" tarIke oLakhAvI zakAya. temAM AnaMdaghanajI, yazovijayajI, udayaratna ane kesara vimaLa Adi kavioe gujarAtI sAhityamAM pitAnI akhAnA jevI jJAnAzrayI Adi kavitAno samRddha phALo ApI ane bAkInA basa uparAMta jaina gujarAtI kavioe pitAnuM-rAsa vArtAsAhitya vipula pramANamAM kheDI gujarAtI tema ja jaina guja. rAtI sAhityanI sevA bajAvI che. keTalIka vArtAo te cAra cAra pAMca pAMca kavionA hAthe punaH punaH lakhAI che je temanAM vastu nI vyApaka jokapriyatA darzAve che. jaina gujarAtI sAhityanA jJAnakavitA, rAsa dharmakathA ane lekavArtAnA A uttarArdhamAM garabI, pado, subhASita, gIta, saMvAdasAhitya, stavane, jhajhA Adi chUTaka kavitA paNa sArA pramANamAM maLe che. Ama jUnI praNAlikA nA sAhityamAM jaina kavioe haju pitAnuM sthAna TakAvI rAkhyuM che paraMtu AkhyAnakAra ziromaNi premAnaMda temAM pravezatAM jenetara gujarAtI AkhyAna sAhitya have vadhu gauravavaMtu banI pitAnI samRddhinA unnata zikhare pahoMce che. A zatakamAM dhyAna kheMce evI bIjI eka bInA e che ke gujarAtI sAhityanA zarUAtanA zatake mAM jema jaina gujarAtI kavionA sAhityanI asara jainetara kavi upara paDatI hatI tema have pachInA zatakamAM janetara kavionI asara jaina kavio upara paDatI mAlUma paDe che. pUrvAdhamAM thayelA jJAnAzrayI vedAntI kavi akhAnI sIdhI yA ADakatarI asara AnaMdaghanajI ane yazovijayajI jevA uttarArdhanA samartha jaina jJAnI kavio upara paDI hoya te navAI nahi. udAharaNa tarIke nathI vAMka vizvavaMbharataNe, je kahIe te vAMka ApaNe, jema koI bhejana jamADavA kare, tyAM risANe te rIte phare pUrNAnaMda pIrasanAre rahe, akhA abhAgiyAne koNa kahe!
Page #76
--------------------------------------------------------------------------
________________ 5 e akhAnI paktie sAthe sarakhAveA yazevijayanI nIcenI paktio ane tattva prIti karI pANI pAye, vimaLA leke AMjIjI, leyaguru paramAna da dIe tatra, zrama nAMkhe sava bhAMjIjI, avasara pAmI ALasa karaze, te mUrakhamAM paheleAjI, bhUkhyAne jema ghebara detAM, hAtha na mAMDe ghelejI ('sevA thai bhaviyA vimala jinezvara, dulhA sajjana saMgA' e stavanamAMthI) akhAnI uparyukta paMktie uparanuM zrI umAzaMkara joSInuM (akhA eka adhyayana pR. 40 uparanuM) nIcenuM vivecana yazevijayanI uparyukta 5ktine paNa devu. Abhe. adhabesatuM Ave che te jue : 'ahIM risAI beThelA jamanArA bhUkhyA rahe te temAM pIrasanArane ze| vAMka ema kavi sAmA mANasane nahi paNa potAne ja vAMka che ema spaSTa kare che. prastuta viSaya paNa jIvAtmAnI taiyArIne, ArataneA che. gaLiyA baLada, pUchalI bheMsa, risANA abhAgiyA (yajJezavijayajI pakSe ALasa, murakha, bhUkhyA) e traNenI vAtamAM te te vyaktine ja vAMka che, bahAranAete nahi e ja a kavine abhipreta che.' pUrvAdha nA jaina gujarAtI samatha kavi samayasuMdara upara paNa akhAnI asara jaNAya che. jema akhAe vaiSNavAne potAnAM lakhANAmAM bhAre cAbakhA mAryA che tema samayasuMdare paNa jainene potAnAM lakhANAMmAM cAkhakhA mAryA che. jema vaiSNava hAIne paNa vaiSNavAnI khabara laI zakAya che tema jaina ha|Ine paNa 5
Page #77
--------------------------------------------------------------------------
________________ 6 jaineAnI khabara laI zakAya che. akhA (eka adhyayana)' pR. 44 upara zrI umAza Mkara joSI kahe che tema 'AtmanIrIkSaNuzIla puruSo potIkAM gaNyAM hoya evAM mANasAne haMmezAM paMpALye, ja rAkhavAne badale jarUra paDaye temane niyapaNe prahAra paNa kare che.' vaLI samaya suMdara nigu`Na bhAvathI bhajana karanAra sa tenI sAkhI ane sakhadI zailI tathA saguNabhAvathI bhajana karanAra bhakta kavie suradAsa, tulasIdAsa AdinI sAkhI ane .padAvalIothI paNa prabhAvita thayela jaNAya che. narasiMha mahetA, mIrAMbAI ane premAnaMdanI premalakSaNA bhakti nI asara AnaMdadhanajI upara paDelI jaNAya che. 'RSabhadeva stavana' nI nIcenI paMktie tenuM udAharaNa che - RSabha jinezvara prItama mAharA re, era na cAhuM re ka ta.' A mIrAMbAInA evA ja udbArAnI tarata ja yAda Ape che. Ana dhanajInA jJAna-bhaktinAM uttama padyamAM ane stavanemAM UMcuM adhyAtmajJAna che je temane kabIra, narasi Mha, mIrAMbAI, akhA dhIre| ane brahmAnada jevA uttama jJAnI bhaktakavienI harALamAM mUke che.4 AkhAe sattaramA zatakanI dRSTie vicAratAM jainadhArAnA e samayamAM kula 389 jaina gujarAtI kavie prApta thAya che ane temAMnA A agraNI kavie te AkhIe jainadhArAnA agraNI kavieAmAM meAkharAnuM sthAna dharAve che eTaluM ja nahi paNa nayasuMdara, samayasuMdara, RSabhadAsa, Ana dhanajI ane yazeAvijaya e pAMca tA gujarAtI sAhityanA samartha kaviemAM paNa peAtAnuM UMcuM sthAna prApta kare che ane ApaNane narasiMha mahetA, bhAlaNa, mIrAMbAI, 4. AnaMdaghanajI kavitAmAM caitana, sumati ane dumatinA rUpAne vAravAra upayoga kare che.'' (DA. dhIrUbhAI ThAkara) vadhu mATe juo AnaMdaghanajInA hiMdI paddo ane stavanA uparanA lekha-AnaMdadhananI anubhava vANI.'
Page #78
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 nAkara, akha, premAnaMda zAmaLabhadra ane dayArAma AdinI yAda Ape che. AkhAye zatakamAM zreSTha jaina gujarAtI gRhastha kavi RSabhadAsa sahita 10 jaina gujarAtI gRhastha kavio paNa prApta thAya che. samagra rIte vicAratAM AkhAye sattaramA zatakamAM aneka jainetara kavio sAthe sAthe 389 jeTalI moTI saMkhyAnA jaina gujarAtI kavioe gujarAtI sAhityamAM potAne mAtabara phALo Apyo che. A zatakamAM gujarAtI gadyasAhitya paNa pramANamAM ThIka kheDAyuM che. ekalA pUrvArdhanAM 35 jaina gadyakAronI 51 tathA ajJAta jaina gadyakAronI kRta 64 ema kula 115 gadyakRtio maLI che. Ama AkhA soLamA zatakanI gadyakRtio karatAM paNa A pUrvArdhanI gadyakRtionI saMkhyA vadhI jAya che. zivanidhAna tathA upAdhyAya kavi megharAja A pUrvArdhanA AgaLa paDatA gadyakAro che. A pUrvArdhanI kula 115 kRtiomAMthI kuzaladhIrane, zivanidhAnane ane eka ajJAta kavine ema pRthvIrAja kRSNavelI' para traNa bAlAvabodha, zratasAgara ane ajJAtakRta "RSimaMDaLa" para be bAlAvabaMdho, kakazAstra bAlAvabodha, kuzalapIranuM rasika priyAvAtika, vimalaratnane vIracaritra bAlAvabodha, navakAra paranA bAlAvabe nAracaMdra jyoti bAlAvabodha, gautamakulaka bAlAvabodha, megharAja rAjapraznIyasUtra bAlAvabedha (5500 paMktipUrano), samavAyAMgasUtra bAlAvabodha (6 175 paMktipUrane),. ane kSetrasamAsa bAlAvabodha (3105 paMkti pUrano) e 14 kRtio sAhityaguNu yA vipulatAnI daSTie khAsa neMdhapAtra che. bAkInA sarva bAlAvabodhe, stabake ane huMDI Adi jina dharmanI daSTie agatyanA che. gujarAtI bhASAvikAsanI daSTie te A sarva upayogI che. uttarArdhamAM 25 gadyakAranI 86 tathA ajJAtakRta 74 ema kula 160 gadyakRtio maLI che. upAdhyAya padmasuMdaragaNuM, dabAkAra dhamasiMha, kavi jayasema,
Page #79
--------------------------------------------------------------------------
________________ upAdhyAya yazovijaya, vRddhivijaya ane jJAnavimaLamUri e 6 uttarArdhane AgaLa paDatA gadyakAre che. uttarArdhanI 160 gadyakRtiemAMthI haMsarAjano dravyasaMgraha bAlAvabedha, dharmasiMhanA ra7 sUtra para 27 TabA, samavAyAMga huMDI, vyavahArasUtrahuMDI, sutrasamAdhinIhuMDI, bhagavatI Adi 7 sUtre paranA sAyaMtra, draupadI tathA sAmAyikanI carcA, kuMvaravijayane ratnAkara-paMcaviMzati bAlAvabodha (ra000 paMktipUrano), "jJAnasAra" para sva pajJa bAlAvabodha (1625. paMktipUrano), vRddhivijayane upadezamAlA bAlAvabodha (9050 paMkipUrane), mAnavijaya bhavabhAvanA bAlAvabedha, kanakavijayane ratnAkara paMcavizatistavabhAvArtha, jJAnavimalamurine sakalAta bAlAvabodha, AgadaSTi svAdhyAya, AnaMdadhana covIzI bAlAvabodha, jinavijayane jivAbhigamasUtra bAlAvabodha, padmasuMdaragaNane bhagavatI sUtra para 1600 paMktipUrano bAlAvabodha tathA ajJAtakartAka bhuvanadIpaka bAlAvabodha, siddhAMta vicAra, kezavali bAlAvabodha, nava smaraNa,. tabaka, AcAra padeza bAlAvabodha, dAnakulaka bAlAvabodha, cauzaraNa stabaka, zukanazAstra vicAra, AnaMda dizAvakacaritra Adi 62 kRtio sAhityaguNa yA vipulatAnI dRSTie khAsa noMdhapAtra che. AkhAye zatakanI daSTie vicAratAM temAM kula 60 gadyakAronI 137 tathA ajJAtakartAka 134 ema kula 271 gadyakRtio prApta thaI che. Ama soLamA zatakanI gadyakRtionI sarakhAmaNIe A zatakanI gadyakRtio vizALa tema ja saMkhyAnI daSTie lagabhaga traNagaNI che. Ama jaina gujarAtI kavionI mAphaka jaina gujarAtI gadyakAronI pravRtti paNa A zatakamAM vadhu vegavaMtI bane che. A zatakanI jainadhArAmAM paNa "bhagavata" ne "gAvAsiSThanA sAra, gItagoviMda', bhagavatagItA" ne "cANakyanIti'nA sArAnuvAda tathA "paMcAkhyAna, "paMcadaDa', vetALa pacIzI ne zukabAuterInI vArtAo gaghasvarUpe maLe che. Ama chatAM meTA bhAganuM gujarAtI gadyasAhitya te haju
Page #80
--------------------------------------------------------------------------
________________ 69 sudhI paNa mukhyatve jaina gujarAtI gadyakArAe ja lakhyuM che. have bAkI rahyo I. sa. 1700 pachInA madhyakAlIna gujasAhityanA doDheka saukAne samaya. premAnaMda ane tenA keTalAka sama kAlAne AyumayA dAne cheDA aDhAramAM zatakamAM Ave che tathA temanI keTalIka kRtie paNa aDhAramA zatakamAM racAI che. madhyakAlIna yuganI pUrNAhuti dayArAmanA avasAna sudhInA egaNImA zatakanA pUrvArdhanA aMta samaye thAya che, e vacagALAnA doDheka rasaikAnA samayanA AraMbhamAM zAmaLa ane atamAM dayArAma e e gujarAtI sAhityanA agraNI kavie che. e samayamAM zreSDa gujarAtI vArtAkavi zAmaLa (I. sa.1700thI 1770) ane tyArapachI bharUca jIllAnA musalamAna kavi rAje, kheDAneA bhAvasAra ratA, teAraNAne raNachoDa, DAkAra nivAsI dvArakA, suratanA zivAnaMdasvAmI rAmakRSNa, cAbhaNa, raghunAtha, zAMtidAsa, lIbaDInA mATe DhADhI, prItama, dhIrA nirAMta, bhALe, bApu gAyakavADa mevADA kRSNarAma, raNacheoDajI dIvAna, narabherAma, ravAzaMkara, haradAsa, motIrAma, haribhaTTa, svAmI sacci dAnaMda (maneAhara), vaDAdarA jIllAnA mAsara gAmatA viNaka kavi giradhara Adi gujarAtI pada-kavie tathA muktAnaM, brahmAnaMda niSkuLAnaMda, premAna dasakhI, maMjukezAna Mda, svAmI devAnaMda, kavi dalapatarAmanA kAvyaguru), yAgAnaMda bhImAnaMda, tejAbhakta, jerAma, brahmacArI Adi svAmInArAyaNI bhaktakavie tema ja bhANudAsa khImadAsa, ravidAsa, morAra sAheba, trikamasAheba, hAthI, sumareA,(musalamAna), saMta jIvaNadAsa, Adi bhaktakavi thaI gayA che. seALamA zatakamAM padmazrI (jaina), mIrAMbAI ane hemazrI (jaina-nayasuMdaranI ziSyA) e traNa gujarAtI kaviyatrI pachI sattaramA zatakanA aMta sudhI bIjI koI gujarAtI kaviyatrI thaI jANamAM nathI. sattaramA zataka pachInA A samayamAM jJAnamAgI gaurIbAI (1759-1809), rAmabhakta dIvALIbAI, kRSNAbhAI purIbAI, rAdhAbAI, vaNArasI
Page #81
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 khAI (nirAMtanI ziSyA), jatIbAI, nAnIbAI, ratanabAI Adi agiyAreka strI kaviyatrIo thaI gaI che. ApaNA leAkasAhitya ane nIcalA bhAvika tharanI jIvatI rahelI bhajanavANImAM paNa strIe tA sArA evA kALA che. vaiSNavasa pradAyanA bhaktakavi ane gujarAtI sAhityaneA 'bAyarana' dayArAma (I. sa. 1777-18para) madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA chellA pratinidhi tarIke jANIte che. Ama AkhAye A dADhaka saikAtA gALeA mukhyatve vArtAo ane premabhakti kavitAnA arthAt bhaktipadeone samaya che. savAdasAhitya paNa temAM sArA pramANamAM kheDAyuM che. 5 daramA zatakathI zarU thayelI e aneAkhI zailI madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA aMta sudhI sArA pramANamAM pracalita rahI che. doDheka zatakanA A gALAnI jainadhArAmAM thayelA kula 297 jaina gujarAtI kaviee jUnI praNAlikAnuM jaina gujarAtI sAhitya paNa sArA pramANamAM kheDayuM che. e kavie paikI temavijaya, devacaMdra, amara - amaravijaya, jatamala, rAyacaMda (3), dIvijaya, jJAnasAra, uttamavijaya (3), padmavijaya (3) ane u. vIravijaya e daza uttama keTinA vacce che. temAMye sAhityaguNa tema ja vipulatAnI dRSTie temavijaya, devacaMdra, padmavijaya ane upAdhyAya vIravijaya mokhare hAI zAmaLa - dayArAmanA e Teka saikAnA gALAne jaina gujarAtIdhArA puratA 'tema-deva-padma-vIra yuga' tarIke eLakhAvI zakAya. e yugamAM aDatAlIseka jaina gujarAtI gRhastha kavie paNa thaI gayA che. A gALAnA zreSTha gujarAtI vArtA kavi zAmaLadAsa upara tenA jaina pureNAmIe nayasuMdara, samayasuMdara ane RSabhadAsa AdinuM nyUnAdhika RNa jaNAI Ave che. vArtAsAhityamAM jaina kavioe atyArasudhI potAnuM Agavu sthAna TakAvI rAkhyuM hatuM, paraMtu jema jainetara gujarAtI dhArAmAM premAnaMda pravezatAM
Page #82
--------------------------------------------------------------------------
________________ 41 jainetara AkhyAnasAhitya pUrabahAramAM vikasyuM ane unnata zikhare paheAMcyuM tema A yuganI jainetaradhArAmAM zAmaLabhaTTa pravezatAM jainavArtAsAhitya karatAM paNu jainetara vArtAsAhitya vizeSa vikasyuM ane tenA ucca zikhare pahoMcyuM. alabatta A samayamAM temavijaya, devacaMdra, padmavijaya ane vIravijaya jevA jaina kavievu paNa vArtAsAhityanA racanArAomAM UMcuM sthAna che. A uparAMta A yuganI jainadhArAmAM jJAnAzrayI kavitA ane pado, sajhajhAyA, pUjA ane stavanA Adi bhaktikavitA paNa sArA pramANamAM maLI che. evI kavitAnA sa`namAM upayukta cAra mukhya kavie uparAMta hasaratna, dhanavajaya, hetavijaya, anepavijaya ane abhivijaya jevA kavionuM pradAna che. A gALAnI eka khAsa taidhapAtra vastu e che ke gujarAtI sAhitya have enA sAcA arthamAM sArvajanika gujarAtI sAhitya ane che. hiMdu, jaina, svAmInArAyaNa, kabIrapaMthI, satra harijana, kahevAtA ucca nIca sarva kAmanA kavienA pradAnathI enu ghaDatara thAya che. gadyasAhitya-mukhyatve jaina gujarAtI gadyasAhitya paNa A gALAmAM pramANamAM ghaNuM maLe che. tenI jainadhArAmAM 39, gadyakAronI 73, ajJAtakartRka 384 tema ja bheAjanabhakti (varSAMka) maLI kula 458 gadyakRtio maLe che. 39 gadyakArAmAM devacaMdra, rAmavijaya, jIvavijaya, uttamavijaya ane mehana (mA) e pAMca mukhya che. kula 458 kRtie paikI sthUlibhadracaritra paranA bAlAvAdhA, navatattva paranA bAlAvA (eka 3000 pa MktipUratA), sabhAcaMdanI jJAnasukhaDI (A zIrSIka noMdhapAtra che) (I. sa. 1711), devacaMdranA gabhasAra, nayacakra bAlAvaSeAdha, vicArasAraprakaraNa (1500 paMktipUratuM), upadezamAlAparanA bAlAvAdhA, temanAthacaratra paranA
Page #83
--------------------------------------------------------------------------
________________ bAlAvabodhe, bhartuharizatakatraya paranA bAlAvabe, amaruzataka bAlAvabedha, samayasAra bAlAvabodha, bhaktAmara paranA bAlA , vivAhapAla paranA bAlAvabodhe, jIvavijayane adhyAtmaka9padruma bAlAvabedha, karmagraMtha paranA bAlAvabedha (eka pa800 paMktipUra), 156 06 paMktipUrano jabuddIpajJApti bAlAvabedha, jaMbusvAmIcaritra paranA bAlAvabaMdhe, jJAnasAgaranuM dhanyakumAracaritra (dAnaka95duma) ane te ja viSaya paranA bIjA bAlAvabodhe, banArasI vilAsa bAlAvabodha, nirayAlIsUtra paranA bAlAvabodhe, kalpasUtra paranA bAlAvabe che, zatruMjaya mahAmya stabaka, citrasena padmAvatI paranA bAlAvabe, ane stabake, Atmakulaka paranA tabaka, vicArayaMtra bAlAvabodha, esArabhASATIkA, nava smaraNa stabaka, siddhAMtasoraThAra (1724), jyotiSa paranA bAlAvabaMdho, gautamapRcchA paranA bAlAvabodha (eka 1500 paMktipUra), dRSTAMtazataka bAlAvabedha, uttarAdhyayanasUtra para 9125 paMktipUrane ane 6768 paMktipUrane ane bIjA bAlAvabedha, dAnazIlatapabhAvanA (gujarAtI) sastabaka (173 6), gaNitasAra-Tipana (1741), ja bUsvAmakathA (gujarAtI - 1744), zivA dughaDIyA satabaka (bhASAmAM), bhuvanabhAnucaritra paranA bAlAvabodha (eka pa500 patipUranA), uttamavijayane 20000 paMkipUrane zrAddhavidhivRtti para bAlAvabodha (1768), atisArane varAhamihiranA ladhutaka (tiSa)' para bAlAvabodha (1790), AnaMdaghana cevazI paranA bAlAvabedhe, vIravijayanuM "prottara ciMtAmaNI', yazodharacaritra paranA bAlAvabodha, mohana (mAha)ne 18000 paMktipUrane anuyogakArasUtra bAlAvabodha, rUpavijayane vicArAmRtasaMgraha (jinaharSakRta) bAlAvabedha, tathA samyakatvasaMbhava (susAcaritra) bAlAvabedha, mUhUrta- mukatAvalI bAlAvabodha, kalpasUtra paranA bAlAva
Page #84
--------------------------------------------------------------------------
________________ 73 badhe, gavidhi, cANakyanIti paranA bAlAvabodhe, bhagavagItAbhASA, jJAnapaMcamI paranA bAlAvabodhe, mauna ekAdazI paranA bAlAvabodhe, dIvALIka95 paranA bAlAvabodhe, 3900 patipUrane mRtAvabodha upadeza" (1780), mahIpAlacaritra paranA bAlAvabodhe, jagadeva paramAranI vArtA (1786), vikamaMjarIvRti bAlAvabedha (1790), jJAtAsUtra para 13910, 5500 paMktipUranA ane bIjA bAlAvabodho, susaDhacaritra bAlAvabodha, maNipaticaritra bAlAvabodha, rUpasenacaritra bAlAvabodha camatkAra ciMtAmaNi bAlAvabaMdha, giranArakalpa bAlAvabedha, uttamakumAracaritra bAlAvabodha, akSayatRtIyAthA bAlAvabedha, kRmaputracaritra bAlAvabodha(1816), caturmAsI vyAkhyAna tathA helIkathA, vivekavilAsa bAlAvabodha (1821), upadezarasAla (1822), AtmazikSA bAlAvabodha (1826), chavAbhigamasUtra bAlAvabodha (4700 paMktipUrano) dharmakathA bAlAvabodha, AcArapadeza (1848) tathA bhejanabhakita (vaNaka) Adi 88 uparAMta kRtio sAhityaguNa yA vipulatAnI tathA bhASAvikAsanA abhyAsanI daSTie khAsa noMdhapAtra che. bAkInI 369 kRtio paNa bhASAvikAsa tema ja jainadharmanI dRSTie upayogI che. A gaLAnI janetara dhArAmAM siMhAsanabatrIsI suDAbahetarI jevI vArtAo tathA zakunAvalI', sArasaMgraha, viduranIti ane jyatiSa, vaidaka Adine lagatI gadyakRtio, svAminArAyaNanAM "vAcanAmRta' tathA dayArAmanI "satarayA para TIkA, hariharatAratamya, bhAgavatasAra, praznottaramAlA, kalezakuThAra (laghu ane bRhata) ane praznottaravicAra jevI kRtio jovA maLe che. samagra rIte vicAratAM gujarAtI padyasAhityanI mAphaka gujarAtI gadyasAhityano AraMbha jana gadyakArothI thayo che ane tene sArAye madhyakALamAM vipula pramANamAM kheDayuM ane vikasAvyuM che paNa jaina gadyakAre e ja.
Page #85
--------------------------------------------------------------------------
________________ 74 jainetara gadyadhArAmAM maLI AvatuM gadya pramANamAM apa che ane vastutaH dayArAma suddhAMe paNa gadyakAra tarIke gaNanApAtra siddhi prApta karI nathI. madhyakALamAM gujarAtI gadyane vega ApavAnuM kArya paNa mukhyatve to jaina gadyakAroe ja karyuM che. emanA e samagra madhyakAlIna gujarAtI gadyanI vipulatAno khyAla te zrI bhe. ja. sAMDesarAnA temaNe saMpAdita karela nemicaMdra bhaMDArI viracita "paSTizatakaprakaraNanI prastAvanA pR. 5 uparanA nIcenA zabdo uparathI AvI zakazeH "atyAre upalabdha thatuM jUnuM gadya paNa eTaluM vipula che ke enuM prakAzana karavAmAM Ave to bRhatakAvyadehana" nA suprasiddha graMtha jevaDA ochAmAM ochA so graMtha te saheje bharAya. joke judA judA prAcIna graMthabhaMDAro ane saMgrahamAM je gadyasAhitya mArA . jovAmAM AvyuM che e vicAratAM mane lAge che ke A vidhAnamAM saMbhava atyutine nahi paNa apatino che." A sAthe atre e paNa umeravuM joIe ke atyAra sudhI upara je sarva gadyasAhityano ullekha karela che temAM sAla vagaranI ajJAta kartAonI aDhaLaka kRtiono samAveza te karyo ja nathI - koI paNa jAtanI mAhitI vinAdhI evI kRtione samAveza ke ullekha mahatvano ke Avazyaka paNa lekhI zakAya nahi. chele atre madhyakALanA gujAtI lekasAhityanI paNa noMdha levI Avazyaka che. "enuM kartava bhale abhaNa paNa saMvedanazIla ane bhAvasamRddha haiyAMvALAM naranArIonuM hoya che. eTale enI kaheNa sIdhI ane akRtrima, chatAM e ja kAraNe nagaroghAnanI nahi paNa vagaDAnI suMdaratAno anubhava karAvanArI ane eka prakAranI lakSaNika tAjagI ne cATavALI hoya che. yathAprasaMga marmALI, lAghavabharI ane lokaka95nAne ja sUjhe evA maulika alaMkArothI opatI enI vANI ane vIra, zRMgAra, karuNa, adbhuta, hAsya, Adi rasanI emAM thatI
Page #86
--------------------------------------------------------------------------
________________ 75 niSpatti A leAkasAhityane sAhityaguNe paNa samRddha bane che.pa cAraNA, bhATa, mIra, motIsara, rAvaLa, khAravA, bhIla, paDhAra, dubaLA vagere jAtienu e lekasAhitya -gItasAhitya pauSabhayu` ane lAlityavALu che. rAga ane DhALeAnI vividhatA te emAM ghaNI che. madhyakALanA ziSTasAhityanI samAntare vahetA rahelA e lAkasAhitya pravAha. paNa gujarAtI sAtyinI ki MmatI mUDI te. vajrasenasUri zAlibhadrasUri, vijayabhadra asAIta, devIdAsa, mAMDaNa, zrIdhara, nayasuMdara, samayasuMdara RSabhadAsa, premAnaMda zAmaLa ane dayArAma jevA madhyakAlIna sama kavie e leAkasAhityane suMdara upabheAga karyo che. nhAnAlAla, eTAdakara ne medhANI jevA arvAcIna kavioe paNa e leAkasAhityanI asara jhIlI che kAraNa ke temAM 'jIvanane ullAsa, IhavananA rasa,. gujarAtI sa MsAranuM vAstavAlekhana, kautukarasika(Romantic) aMze vagere tattva rahelAM che. gaIkAla sudhInA leAkasamAjanI madhyakALanA ziSTasAhitya jeTalI ja samUhika saMskArasaMpatti baneluM AvuM ApaNu leAkasAhitya arvAcIna yugane maLele madhyakALanA amUlya vArasA che.' (pre. a. ma. rAvaLa) madhyakAlIna gujarAtI sAhityanA A jhaDapI siMhAvaleAkana parathI jaNAze ke gujarAtI sAhityanA pavitra maMdiranA pAyAnuM caNatara jaina kavie ane gadyakArAnA hAthe thayuM che, tenI divAle ane dhummaTa banAvavAnuM kArya sa` madhyakAlIna jaina-jainetara kavie gadyakAra ane leAkasAhitye kayu che. ane tenA para suva`kalazaH caDhAvavAnuM yazasvI kAryaM te pachI AvatA arvAcIna kavie ane gadyakArAnA hAthe thAya ema nirmAyuM che. 5. pro. a. ma. rAvaLa : gujarAtI sAhitya, pR. 242
Page #87
--------------------------------------------------------------------------
________________ 2 jatadhArAmAMthI gujarAtI bhASA-sAhityane AraMbhaH tenI ' agatya abhyAsanI jarUra : Aja dina sudhInI sthiti : viSayanuM spaSTIkaraNa.] uparanI AchI paricayarekhA parathI paNa e spaSTa thayuM haze ke bAra, tera ane caudamA zatakanA jaina gujarAtI kavio ane gadyakAroe gujarAtI padya ane gadya sAhityanAM bIja ropyAM ane temAMthI asAIta, zrIdhara Adine phaNagA phUTI madhyakAlIna gujarAtI sAhityanuM vaTavRkSa phUlyuM phAvyuM. jaina gujarAtI kavionuM e agatyanuM ane viziSTa sthAna dhIra dhIra narasiMha mahetA, mIrAMbAI, akhe, premAnaMda zAmaLa ane dayArAma Adi jainetara gujarAtI kavioe lIdhuM. joke te samaya daramiyAna nayasuMdara, samayasuMdara, RSabhadAsa, AnaMdaghanajI ane yazovijayajI jevA pratibhAzALI jaina kavioe paNa gujarAtI sAhityamAM potAnuM UMcuM sthAna TakAvI rAkhyuM che. gadya sAhityane vicAra karatAM gujarAtI gadyakAro madhyakALanA aMta sudhI mukhyatve jaina gujarAtI gadyakAro ja che pachI bhale temAM jene-tara gadyanAM keTalAka chAMTaNAM hoya. Ama gujarAtI bhASAnA Adi kavio ane Adi gadyakAro bArathI caudamA zataka sudhInA jana gujarAtI kavio ane gadyakAro che. AthI ja have vidvAnomAM narasiMha mahetAne "Adi gujarAtI kavi' tarIke nahi paNa prathama 6. A saMdarbhamAM . bho. je. sAMDesarAnuM temanA ItihAsanI keDI" pR. 156 uparanuM nIcenuM vakatavya paNa vicAravA jevuM che. zAmaLabhaTa pahelAnuM je vArtAonuM sAhitya maLI Ave che te mATe bhAge jenenuM che. Ano artha keTalAka "atijano" kare che tema "gujarAtI sAhityanA utpAdaka jeno che," ema nathI, paNa sAcavaNanA abhAve vaidikanuM ghaNuM sAhitya nAza pAmyuM eTalo ja che."
Page #88
--------------------------------------------------------------------------
________________ 70 zreSTha zajarAtI kavi' tarIke biradAvavAnuM valaNuM che kAraNa ke tenI pUrve jUnI gujarAtImAM vayarasenasUri, zAlibhadrasUri, dharma, vinaya caMdasUri, zAlibhadrasUri (2) jinapadmasUri, vijayabhadra, asAIta, zrI. dhara, jayazekharasUri bhIma (1) padmanAbha pramukha ghaNA gujarAtI kavio thaI gayA che te ja pramANe kavi narmadazaMkarane "Adi gujarAti gadyakAra" tarIke nahi paNa arvAcIna gujarAta gadyanA pitA tarIke biradAvavAmAM vidvAne citya jue che kAraNa ke tenI pUrve jUnI temaja madhyakAlIna gujarAtImAM sa grAmasiha (1280), taruNaprabhasUri (1355), kulamaMDanasUri (1394)mANikyasuMdarasUri (1422), semasuMdarasUri (1425), munisuMdarasUri, dayAsiMha (1441), semasuMdarasUriziSya, merusuMdara (1462), harikalaza (1487 AsapAsa), pArdhacaMdrasUri (153thI 1545), siddhicaMdra (1549 AsapAsa), samacaMdra 1549 AsapAsa), guNadhIragaNi 1549 AsapAsa), zivanidhAna (1596 thI 16 36), megharAja (1614), upAdhyAya padmasuMdaragaNa, TabAkAra dharmasiMha, kavi jayasoma, upAdhyAya yazovijaya, vRddhivijaya, jJAnavimaLamUri, devacaMdra, rAmavijaya, jIvavijaya ane mehana (mAha) Adi aneka jaina tema ja keTalAka pArasI, svAmInArAyaNa ane dayArAma Adi jainetara gadyakAro paNa thaI gayA che. te ja pramANe mIrAMbAI paNa have ApaNI prathama kavayitrI nahi paNa prathama zreSTha gujarAtI kavayitrI hevA saMbhava. che kAraNa ke hemazrI (jaina) nAmanI prathama gujarAtI kavayitrI kadAca temanI pahelAM thaI gaI hovA saMbhava che. A badhuM sUcave che ke gujarAtI bhASA-sAhityano AraMbha janadhArAthI thayo che ane AthI tene zatakavAra paddhatisara abhyAsa gujarAtInA pratyeka abhyAsI mATe Avazyaka bane che. gujarAtI bhASA-sAhityanI zarUAta tathA tenA uttarottara kramika vikAsano abhyAsa karatAM gujarAtI sAhityanI jainadhArAe temAM kevo agatyano bhAga bhajavyo che tene khyAla ApoApa maLI rahe che. Aja
Page #89
--------------------------------------------------------------------------
________________ dina sudhImAM evA abhyAsanI dizAmAM keTalAka prayatno thatA AvyA che. kavie (tema ja gadyakAro) ane temanI kRtio Adi viSe TUMka mAhitI ApatI yAdIo raju karatA graMthe taiyAra thaI pragaTa thayA che. jainadhArA mATe A agatyano graMtha che : zrI me. da. desAInA jaina gurjara kavio' - bhAga 1, 2, 3 (khaMDa 1, raje.) jainetara dhArA mATe AvA agatyanA graMtha che. zrI ke. kAzAstrInuM "kavicarita'. zrI desAIne graMtha jainadhArA mATe saMpUrNa mAhitI pUrI pADe che jyAre zrI zAstrIne graMtha jainetara dhArAnI saMpUrNa mAhitI mATe apUrata che, kema ke hajI e pUro lakhAI prakAzita thayuM nathI. gujarAtI sAhitya pravAhanAM vaheNe samajAvatA graMtha taiyAra karavAnA prayatno paNa thayA che. gujarAtI sAhityasaMsadane madhyakAlIna gujarAtI sAhitya pravAha" e A prakArane eka agatyane graMtha che. gujarAtI sAhityanA ItihAsa pa racAtA jAya che ane temAM jainadhArAne ulekha-samAveza karavAnA prayatno paNa thAya che. chatAM junI ane madhyakAlI gujarAtanAM badhAM pustakonI zAstrIya vAcanAo pragaTa thAya ane temano abhyAsa thAya tyAre ja ItihAsanI apUrNatAo TaLe. paraMtuM ema na bane tyAM sudhI e maryAdA vacce paNa, pragaTa sAmagrI tapAsI jaIne ane apragaTane paNa aMdAja meLavIne aukAvAra adhyayana thAya te te te kALakhaMDanA vadhu AtmIyatAbharyA paricayamAM upakAraka nIvaDe. badhI mAhitI sulabha heAya - ItihAsa paNa badhA heya- te paNa raukAvAra, yugavAra ke vyaktidITha adhyayane jarUrI che. balake jaina ane jainetara yugavAra adhyayane taiyAra thayA pachI jemAM bannene samAveza thato hoya tevAM zataka ke yugavAra adhyayanonI ghaNI AvazyakatA che. gujarAtI sAhitya mATe aMgrejI sAhityanA "Age of Jhoson', Age of Word worth' jevA zataka yA yugavAra graMtha
Page #90
--------------------------------------------------------------------------
________________ ghaNuM upayogI nIvaDe. A badhAM dRSTibiMduothI sAhityanA abhyAsane upakAraka thAya evo adhyayana mATeno ekAda kALakhaMDa zodhatAM. sattaramA saikA upara koI paNa abhyAsInI najara paDe- paDe eTaluM ja nahi paNa kare evI sthiti che. sattaramo taike manamAM AvatAM akhAnuM ane premAnaMdanuM tarata smaraNa thAya. sadbhAgye e ja samayamAM jainadhArAmAM paNa keTalAka AgaLa paDatA kavio nayasuMdara, samayasuMdara, RSabhadAsa, AnaMdaghanajI ane yazovijayajI thaI gayA che. samagra jainadhArAmAM paNa e agragaNya kavio che. emanI kRtiono paNa khyAla akhA-premAnaMdanA phALA sAthe karIe to susamRddha evA sattaramA saikAnI samagra riddhinuM yathArtha darzana thAya. sattaramA saikAnA akhA-premAnaMda aMge pramANamAM ThIka ThIka kAma thayeluM che. "akho eka adhyayana' (1941) ane "premAnaMda eka adhyayana' (1958) pragaTa thayelAM che. jainadhArAnA nayasuMdara, samayasuMdara RSabhadAsa, AnaMdaghanajI, yazovijayajIno paricaya to ochovatto alabatta sAhityanA abhyAsIone che ja paNa te kavionI racanA-- no kaDIbaddha abhyAsa thAya to te sAhityanA ItihAsanA AkalanamAM niHzaMka madadarUpa nivaDe. A daSTibiMdu dhyAnamAM rAkhI mArA mahAnibaMdha sattaramA zatakanA pUrvArdhanA jaina gujarAtI kavio'mAM nayasuMdara, samayasuMdara ane RSabhadAsa e traNenAM saMpUrNa mAhitI pUrNa adhyayane ApavAmAM AvyAM che. "RSabhadAsa- eka adhyayana" tAje. taramAM mArI mAraphata svataMtra rIte pragaTa thaI gayuM che. bAkInA be nayasuMdara- eka adhyayana ane samayasuMdara eka adhyakana paNa najIkanA bhaviSyamAM svataMtra rIte pragaTa thavA saMbhava che. AnaMdaghanajI ane yazovijayajI jevA bIjA agraNI kavionA AvA adhyayano pragaTa thAya to gujarAtI sAhityanA abhyAsIne te ghaNuM ja upakAraka nIvaDe. chelle eka ati agatyanI veMdha letA AnaMda thAya che ke tAjetaramAM ja ApaNuM gujarAtI sAhitya pariSade. 79
Page #91
--------------------------------------------------------------------------
________________ gujarAtI sAhityano ItihAsa" cAra daLadAra graMthomAM pragaTa karI gujarAtI sAhityanA ItihAsanuM suMdara Akalana pUruM pADayuM che. 3. arvAcIna gujarAtI sAhityamAM AcArya vijayalabdhisUri tathA AcArya vijayakIticaMdrasurine phALe, - madhyakAlIna gujarAtI sAhityamAM jainadhArA'nuM A saMkSipta avakana pUruM karyA bAda be arvAcIna jaina kavivaryo AcArya vijayalabdhisUrizvarajI ane AcArya vijayakaticaMdrasUrizvarajIe arvAcIna gujarAtI sAhityamAM ApelA temanA phALAnI paNa atre noMdha levI ucita mAnI che. AcArya vijayalabdhisUrizvarajI (I. sa. 1894thI I. sa. 1961: (77 varSa). temanI racanAo (1) AtmalabdhivikAsa stavanAvalI : I. sa. 1921. (2) paMcajJAnapUjA. (3) tattvatrayI pUjA (4) navatattvapUjA. (A traNe pUjAe eka ja aThavADiyAmAM racI : (I. sa. 1923). (5) paMcamahAvratapUjA I. sa. 1923. (traNa ja divasamAM cI). (6) ASTaprakArI pUjA. , A kRtio 6 kalAkamAM racI (7) mahAvIrasnAtra pUjA (8) dvAdazabhAvanA pUjA I. sa. 19ra4. (9) navapadapUjA I. sa. 1925. (10) ekavIzaprakArI pUjA I. sa. 1925. (11) paMcaparameSTIpUjA. " " (12) zrI mahAvIra kalyANaka pUja. " (13) zrI zAMtinAtha kalyANapUjA." (14) zrI vAsupUjya jina paMcakalyANaka pUjAH I. sa. 1927. (2thI 14 kRtio "pUjA tathA stavanAdi saMgraha" (prakAzaka : zrI madrAsa jainasaMdha) - mAM ApelI che.
Page #92
--------------------------------------------------------------------------
________________ kavizrIe 1000 uparAMta UrmikAvyo racyAM che. temanI gujarAtI sAhityanI sevA viSe zrI guNavaMtalAla AcAya lakhe che ke: 'gujarAtI sAhityanI emaNe kadIya na bhUlAya tevI sevA karI che. gujarAtI sAhitya upara emanuM kadIye na bhUlAya evu RNa che." ra. AcAya vijayakIticaMdrasUrIzvarajI: (janma I. sa. 1916 " hAla u'mara 63 varSa.) peAtAnA dAdAgurunA pagale AcAya' vijayakIticaMdrasUrIzvarajIe aneka stavanA ane sajhajhAyA Adi racI sAmAnya janatAnuM jabarU AkaNa karyu che. teozrIneA kada madhura hAvAthI temanA keAkila kaThe gavAyelI temanI sajhajhAye! Adi sAMbhaLavA leAkeA sekaDonI saMkhyAmAM temanI vyAkhyAnasabhAomAM upasthita thAya che ane AcAya zrI vyAkhyAnanA aMta sudhI zreAtAonAM manane pAtAnI vANImAM jakaDI rAkhe che. vizeSamAM A AcAryazrInA 10 gItAnI eka keseTa I. sa. 1979 mAM bahAra pADavAmAM AvI che ane teNe lekAnuM jaththara AkaNuM karyu che. Ama arvAcIna gujarAtI sAhityamAM A e arvAcIna jaina kavitA-AcAryonA teAMdhapAtra phALe che je mATe jaina samAje gaurava levA jevuM che. mArA prakAzita thayela 'kavi RSabhadAsa (eka adhyayana) graMthamAM 'hIravijayasurirAsa'nA vivecanamAM agatyanA sudhAro. kavi RSabhadAse potAneA hIravijayasUrirAsa'1panyAsazrI siddhavimaLagaNanA ziSya prakhara sa MskRta vidvAna panyAsazrI devavimaLa 1. 'kavi RSabhadAsa (eka adhyayana)mAM hIravijayasUrirAsa'nA viSecana (pR. 87)mAM eka kSati pratye mAru dhyAna deravA mATe hu bikAneranA zrI agaracaMdajI nAhaTAne hArdika AbhAra mAnu chuM. temaNe mAru dhyAna deyu" ke 'hIravijayasUrirAsa' devavimaLagaNanA saMskRta 'hIrasaubhAgya-mahAkAvya'nA AdhAre racAyA che. 91
Page #93
--------------------------------------------------------------------------
________________ gaNinI suvikhyAta atipratibhAsa Mpanna sa MskRta kRti 'hIrasaubhAgya --mahAkAvya'2 nA AdhAre racyA che. kavie te kRtinA nAnideza vagara spaSTa jaNAvyuM che ke devavimaLaNanI (saMskRta) kRti (hIrasaubhAgya-mahAkAvya)nA seALa sa che. ane tenA kula 3005 leAka che, jenA AdhAre pAte peAtAnI A kRti 'hIravijayasUrirAsa' racyA che. panyAsazrI devavimaLaNane RNa svIkAra karI temanI kRtinI mahattA gAtAM kavi kahe che: "vikaTa bhAva che teDhunA sahI, mAharI buddhi kAMI tehavI nAMha, meM kIdhA te joI rAsa, khIjA zAstraneA karI abhyAsa. meTAM vacana suNIne vAta, te joDI ANyA avadAta." Ama kavinA potAnA jaNAvyA pramANe temaNe devavimaLagaNinI upayukta kRti uparAMta bIjA graMthAne paNa AdhAra lIdhA che, ane mATA puruSA- pAtanA guru AdinA hIravijayasUri a MgenA vacatA-vAtA je temaNe temanI pAsethI sAMbhaLyA haze tene paNa temaNe 'hIravijayasUri rAsanI racanAmAM upayoga karyo che. AthI spaSTa thAya che ke 'hIravijayasUrirAsa' RSabhadAsanI svata Mtra kRti nahi paNa 'saMskRta hIrasaubhAgya--mahAkAvya'AdinA AdhAre racAyela kRti che. 2. aSTasargAtmaka prathama bhAga : prakAzaka : kAntilAla cImanalAla kAlasAvALA, 'guDalaka', 9 zrImALI seAsAyaTI, navaraMgapurA, amadAvAda-9. anuvAdalekhikA-viduSI sAdhvI zrI suleAcanAzrIjI. khInne bhAga pragaTa thayA che ke kema te mArI jANamAM nathI. lekhakanuM prathama prakAzana F. kavi RSabhadAsa (eka adhyayana) prAptisthAna (1) gujara graMtharatna kAryAlaya, gAMdhI rADa, amadAvAda-1 (2) prA. DaoN. vADIlAla jIvAbhAI cAkI, ra7, jainanagara pAlaDI, amadAvAda 7 (3) navabhArata sAhitya maMdira 162, zAmaLadAsa gAMdhI mA, muMbaI 2 82 rU. 14-00
Page #94
--------------------------------------------------------------------------
________________ 13 25 37 40 ,, ,, 41 .. 2 r 42 ,, * * * 44 ,, ja 53 pa6 57 pati zuddha 18 paMcamIe 20 vivecana OM 12 7 8 20 "" 9 18-19 sAMbhaLavAneA thI paNa sudhI rada gaNA. e 7 15 13 - 14 ALyA ane zrI jayaMtari svage sidhAvelA che. hatuM. zakatA hatI. ', 'jI zuddhipatraka hatI I. sa. 1961 I. sa. 1921 rAdhanapuramAM thatI tethI mIrAM, (pachI umerA) dayArAma, dalapatarAma, 26 18 vasA le kAnta, kalApI. sajjhAyA prAg SaTkAkAraka padmanAbha vara azuddha. pacatIne vive uchaLyA svage sidhAvelA che. zrI jaya tara zake che. che. sAMbhaLavAne...... paNu, A che. sa. 2017 sa. 1977 rAdhAnapuramAM thatI, sajjhayA vasAle prAga pakAraka pamanAbha
Page #95
--------------------------------------------------------------------------
________________ 57 ,, ,, 58 59 61 61 62 .. 70 72 72 74 4 7 33 16 26 3 25 10 2 17 } 6 3 OM 75 76 77 78 9-10 14thI 17 5ktie rada karA 24 sukhA kavioe amIvijaya khAlAvAye jamuddIpaprajJApti uSAharaNa "" 15 e pahelAM [ kADhI nAkhA jenI......viSaya che e zabdo kADhI nAkheA. kharAkhara che. RSabhadAsanI vinAnI sAhityanI upAharaNa dAnazIlatapabhAvanA savAda dAnazIlatapa bhAvanAsavAda A mahAnibadhane... che. sukhe madhyakAlIna "" 94 [......] kharekhara RSabhadAsa jaMbu dvIpa pajJApti vinAdhI sAtyinI che. te. kAMusanuM meTara rada karo. [viSayanuM spaSTIkaraNa] gujarAtI gujarAta Ape che mATe apUre te nathI. (rada karavAnuM che.) madhyakAlI kavieeee abhivijaya khAlAnoAdhA
Page #96
--------------------------------------------------------------------------
_