________________
૬૩
ચરિત્ર છે: ‘જરથુસ્ત-નામેહ' (૧૬૭૬), “શ્યાવકસ-નામેહ (૧૬૮૦) ‘વિરાજ-નામે અને “અસ્પદયાર-નામેહ.” આ પારસી ચરિત્રગ્રંથમાંથી પારસી ગુજરાતીની કેટલીક લાક્ષણિકતાઓ જાણવા મળે છે. તેમાં પહેલવી અને ફારસી શબ્દોને ઉપયોગ થયેલ છે. અખાની જ્ઞાનાશ્રયી કવિતાનો વેગ આ ઉત્તરાર્ધમાં મંદ પડી ગુજરાતી આખ્યાન સાહિત્ય હવે પૂરબહારમાં ખીલે છે. ભાણદાસ જેવા એકાદ જૈનેતર જ્ઞાનાશ્રયી કવિ બાદ કરતાં આ ઉત્તરાર્ધમાં બીજા બધા આખ્યાનકાર કવિઓ છે ભાણદાસે અદ્વૈત વેદાન્તની ચર્ચા કરતી ગરબીઓ રચી કાવ્યનો એક નવો પ્રકાર આરંભ્યો છે. આ ઉત્તરાર્ધની જૈનધારામાં પણ આનંદઘનજી, યશોવિજ્યજી, કેસરવિમલ અને ઉયરન જેવા ચારેક સમર્થ જ્ઞાનાશ્રયી કવિઓ બાદ કરતાં મેટા ભાગના જૈન ગુજરાતી કવિઓ રાસકો અને વાર્તાકારે જ છે. થોડુંઘણું પારસી, ગુજરાતી સાહિત્ય ચરિત્રાત્મક છે. આમ આ ઉત્તરાર્ધમાં મુખ્યત્વે આખ્યાનપ્રવૃત્તિ આગળ તરી આવે છે અને પ્રેમાનંદમાં એનું શિખર જોવા મળે છે. એગ્ય રીતે જ આ યુગ પ્રેમાનંદ યુગ' લેખાય છે. જેનધારાનો વિચાર કરતાં આ ઉત્તરાર્ધ માં આનંદઘનજી યશવિજયજી, વિનયવિજય, જ્ઞાનસાગર, જિનહર્ષ, લાભવન ધમમંદિર, જ્ઞાનવિમલસરી, ધમવર્ધન, મોહનવિજય, કેસરવિમલ, લબ્ધિઋચિ, વિજય મેરૂ, જિનદય, કીતિ વર્ધન, અજીતચંદ્ર, યશવર્ધન, પરમસાગર, લક્ષ્મીવલ્લભ, નિત્ય સૌભાગ્ય, ગંગવિજય, કુશલધર અને ઉદયરત્ન (રત્નાના કાવ્યગુરુ) એ ઊંચી કાવ્યશક્તિ ધરાવનારા ત્રેવીસ કવિઓ તથા જિનદાસ, હેમરાજ, શાંતિદાસ, ગોડીદાસ અને વધે એ પાંચ ગૃહસ્થ કવિઓ સહિત કુલ ૨૦૪ જૈન ગુજરાતી કવિઓ થઈ ગયા છે. તેમાંયે આનંદઘનજી, યશોવિજયજી, જ્ઞાનસાગર, જિનહર્ષ અને ઉદયરત્ન મોખરે હેઈ “પ્રેમાનંદ યુગના આ સમયને જૈનધારા પૂરતું
