________________
- ૫૬ ઉપરની એક જૈનેતર ગુજરાતી કૃતિ ઉપકારક' આદિ એક ગદ્યકૃતિઓ પણ મળી આવી છે. આ શતકમાં પારસીઓના ગુજરાતી ગદ્યસાહિત્યનાં પણ આછાં દર્શન થાય છે. “અદ્ભથ્વીરા' નામના ઝંદ ગ્રંથને એ જ નામથી પારસી ગુજરાતીમાં અનુવાદ આ શતકમાં થયેલ છે. આમ છતાં એકંદરે આ શતકનું ગુજરાતી ગદ્યસાહિત્ય પણ મુખ્યત્વે તે જૈન ગુજરાતી ગદ્યસાહિત્ય છે.
પંદરમા શતકની શરૂઆતથી ગુજરાતી ભાષા વધુ સ્થિર સ્વરૂપ ધારણ કરવા માંડે છે. ગુજરાતી સાહિત્યમાં પણ અહીંયાં એક અગત્યને પલટે તેની જૈન અને જૈનેતરધારાઓમાં થતાં અનેક મહત્વના ફેરફારને આવે છે. અત્યાર સુધીના ત્રણ શતકમાં ગુજરાતી સાહિત્યધારા એટલે મોટે ભાગે જૈન સાહિત્યધારા એવું હતું પણ હવે જૈનેતર ધારા પણ ગણના પાત્ર બને છે અને ભક્તકવિ નરસિંહ મહેતા દ્વારા ગુજરાતી ભાષાસાહિત્યને અનાખી સમૃદ્ધિ આપે છે. કોઈ અજ્ઞાત પણ સંભવત જૈનેતર કવિકૃત ફાગુ” (લખ્યામાલ ઈ.સ. ૧૪૩૯) તથા ઈ.સ. ૧૪૫રમાં કઈ બ્રાહ્મણ લિપિકાર (લહિયા) આચાર્ય રત્નનાગરલિખિત પણ સંભવતઃ કઈ અજ્ઞાત જૈનેતર (વૈદિક) કવિવિરચિત “વસંતવિલાસર (જૈન રચના સમય હવે વિદ્વાન ઈ.સ. ૧૪૦૦ આસપાસનો ગણે છે)–ચમસાંકળીના વિશિષ્ટ પ્રયોગ તથા અંતર્ચમકના લક્ષણવાળી એ બે સાહિત્યકૃતિઓ ગુજરાતી ભાષા-સાહિત્યના સીમાસ્થંભ રૂપ બને છે. ગુજરાતી સાહિત્યના પ્રથમ નહિ તે પણ શ્રેષ્ઠ આદિ કવિ નરસિંહ
૧. “આચાર્ય” એ બ્રાહ્મણ લહિયાની અટક જણાય છે. ૨. સંપાદક: .. કાતિલાલ બળદેવરામ વ્યાસ (ઈ. સ. ૧૫૭) પ્રકાશક
એન. એમ. ત્રિપાઠી પ્રા. લી. મુંબઈ. વળી જુઓ ગુજરાતી સાહિત્ય – ભા. ૧લે પૃ. ૬૯-૭૦ ઉપર પ્રા. આ. કે. રાવલે કરેલી તેના સમાચના.
