________________
દિન સુધીમાં એવા અભ્યાસની દિશામાં કેટલાક પ્રયત્નો થતા આવ્યા છે. કવિએ (તેમ જ ગદ્યકારો) અને તેમની કૃતિઓ આદિ વિષે ટૂંક માહિતી આપતી યાદીઓ રજુ કરતા ગ્રંથે તૈયાર થઈ પ્રગટ થયા છે. જૈનધારા માટે આ અગત્યનો ગ્રંથ છે : શ્રી મે. દ. દેસાઈના જૈન ગુર્જર કવિઓ' – ભાગ ૧, ૨, ૩ (ખંડ ૧, રજે.) જૈનેતર ધારા માટે આવા અગત્યના ગ્રંથ છે. શ્રી કે. કાશાસ્ત્રીનું “કવિચરિત'. શ્રી દેસાઈને ગ્રંથ જૈનધારા માટે સંપૂર્ણ માહિતી પૂરી પાડે છે જ્યારે શ્રી શાસ્ત્રીને ગ્રંથ જૈનેતર ધારાની સંપૂર્ણ માહિતી માટે અપૂરત છે, કેમ કે હજી એ પૂરો લખાઈ પ્રકાશિત થયું નથી. ગુજરાતી સાહિત્ય પ્રવાહનાં વહેણે સમજાવતા ગ્રંથ તૈયાર કરવાના પ્રયત્નો પણ થયા છે. ગુજરાતી સાહિત્યસંસદને મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્ય પ્રવાહ” એ આ પ્રકારને એક અગત્યને ગ્રંથ છે. ગુજરાતી સાહિત્યના ઈતિહાસ પ રચાતા જાય છે અને તેમાં જૈનધારાને ઉલેખ-સમાવેશ કરવાના પ્રયત્નો પણ થાય છે. છતાં જુની અને મધ્યકાલી ગુજરાતનાં બધાં પુસ્તકોની શાસ્ત્રીય વાચનાઓ પ્રગટ થાય અને તેમનો અભ્યાસ થાય ત્યારે જ ઈતિહાસની અપૂર્ણતાઓ ટળે. પરંતું એમ ન બને ત્યાં સુધી એ મર્યાદા વચ્ચે પણ, પ્રગટ સામગ્રી તપાસી જઈને અને અપ્રગટને પણ અંદાજ મેળવીને ૌકાવાર અધ્યયન થાય તે તે તે કાળખંડના વધુ આત્મીયતાભર્યા પરિચયમાં ઉપકારક નીવડે. બધી માહિતી સુલભ હેાય – ઈતિહાસ પણ બધા હેય– તે પણ રૌકાવાર, યુગવાર કે વ્યક્તિદીઠ અધ્યયને જરૂરી છે. બલકે જૈન અને જૈનેતર યુગવાર અધ્યયને તૈયાર થયા પછી જેમાં બન્નેને સમાવેશ થતો હોય તેવાં શતક કે યુગવાર અધ્યયનોની ઘણી આવશ્યકતા છે. ગુજરાતી સાહિત્ય માટે અંગ્રેજી સાહિત્યના “Age of Jhoson', Age of Word worth' જેવા શતક યા યુગવાર ગ્રંથ
