________________
૫
એ અખાની પક્તિએ સાથે સરખાવેા યશેવિજયની નીચેની
પક્તિઓ
અને
તત્ત્વ પ્રીતિ કરી પાણી પાયે, વિમળા લેકે આંજીજી, લેયગુરુ પરમાન દ દીએ તત્ર, શ્રમ નાંખે સવ ભાંજીજી,
અવસર પામી આળસ કરશે, તે મૂરખમાં પહેલેાજી, ભૂખ્યાને જેમ ઘેબર દેતાં, હાથ ન માંડે ઘેલેજી (‘સેવા થૈ ભવિયા વિમલ જિનેશ્વર, દુલ્હા સજ્જન સંગા' એ સ્તવનમાંથી)
અખાની ઉપર્યુક્ત પંક્તિએ ઉપરનું શ્રી ઉમાશંકર જોષીનું (અખા એક અધ્યયન પૃ. ૪૦ ઉપરનું) નીચેનું વિવેચન યશેવિજયની ઉપર્યુક્ત ૫ક્તિને પણ દેવુ. આભે. અધબેસતું આવે છે તે જુએ :
‘અહીં રિસાઈ બેઠેલા જમનારા ભૂખ્યા રહે તે તેમાં પીરસનારને શે। વાંક એમ કવિ સામા માણસને નહિ પણ પોતાને જ વાંક છે એમ સ્પષ્ટ કરે છે. પ્રસ્તુત વિષય પણ જીવાત્માની તૈયારીને, આરતનેા છે. ગળિયા બળદ, પૂછલી ભેંસ, રિસાણા અભાગિયા (યજ્ઞેશવિજયજી પક્ષે આળસ, મુરખ, ભૂખ્યા) એ ત્રણેની વાતમાં તે તે વ્યક્તિને જ વાંક છે, બહારનાએતે નહિ એ જ અ કવિને અભિપ્રેત છે.'
પૂર્વાધ ના જૈન ગુજરાતી સમથ કવિ સમયસુંદર ઉપર પણ અખાની અસર જણાય છે. જેમ અખાએ વૈષ્ણવાને પોતાનાં લખાણામાં ભારે ચાબખા માર્યા છે તેમ સમયસુંદરે પણ જૈનેને પોતાનાં લખાણાંમાં ચાખખા માર્યા છે. જેમ વૈષ્ણવ હાઈને પણ વૈષ્ણવાની ખબર લઈ શકાય છે તેમ જૈન હ।ઈને પણ
૫
