________________
૭૫
નિષ્પત્તિ આ લેાકસાહિત્યને સાહિત્યગુણે પણ સમૃદ્ધ બને છે.પ ચારણા, ભાટ, મીર, મોતીસર, રાવળ, ખારવા, ભીલ, પઢાર, દુબળા વગેરે જાતિએનુ એ લેકસાહિત્ય –ગીતસાહિત્ય પૌષભયુ` અને લાલિત્યવાળુ છે. રાગ અને ઢાળેાની વિવિધતા તે એમાં ઘણી છે. મધ્યકાળના શિષ્ટસાહિત્યની સમાન્તરે વહેતા રહેલા એ લાકસાહિત્ય પ્રવાહ. પણ ગુજરાતી સાત્યિની કિ ંમતી મૂડી તે. વજ્રસેનસૂરિ શાલિભદ્રસૂરિ, વિજયભદ્ર અસાઈત, દેવીદાસ, માંડણ, શ્રીધર, નયસુંદર, સમયસુંદર ઋષભદાસ, પ્રેમાનંદ શામળ અને દયારામ જેવા મધ્યકાલીન સમ કવિએ એ લેાકસાહિત્યને સુંદર ઉપભેાગ કર્યો છે. ન્હાનાલાલ, એટાદકર ને મેધાણી જેવા અર્વાચીન કવિઓએ પણ એ લેાકસાહિત્યની અસર ઝીલી છે કારણ કે તેમાં ‘જીવનને ઉલ્લાસ, ઈહવનના રસ,. ગુજરાતી સ ંસારનું વાસ્તવાલેખન, કૌતુકરસિક(Romantic) અંશે વગેરે તત્ત્વ રહેલાં છે. ગઈકાલ સુધીના લેાકસમાજની મધ્યકાળના શિષ્ટસાહિત્ય જેટલી જ સમૂહિક સંસ્કારસંપત્તિ બનેલું આવું આપણુ લેાકસાહિત્ય અર્વાચીન યુગને મળેલે મધ્યકાળના અમૂલ્ય વારસા છે.’ (પ્રે. અ. મ. રાવળ)
મધ્યકાલીન ગુજરાતી સાહિત્યના આ ઝડપી સિંહાવલેાકન પરથી જણાશે કે ગુજરાતી સાહિત્યના પવિત્ર મંદિરના પાયાનું ચણતર જૈન કવિએ અને ગદ્યકારાના હાથે થયું છે, તેની દિવાલે અને ધુમ્મટ બનાવવાનું કાર્ય સ` મધ્યકાલીન જૈન-જૈનેતર કવિએ ગદ્યકાર અને લેાકસાહિત્યે કયુ છે. અને તેના પર સુવ`કલશઃ ચઢાવવાનું યશસ્વી કાર્યં તે પછી આવતા અર્વાચીન કવિએ અને ગદ્યકારાના હાથે થાય એમ નિર્માયું છે.
૫. પ્રો. અ. મ. રાવળ : ગુજરાતી સાહિત્ય, પૃ. ૨૪૨
